Regionaal overlegplatform ouderenadviesraden regio Gent: verslag 19 mei 2015

W el z i j ns o ve r l e g R e gi o G e n t

vzw

(WRG)

WRG vzw – Kasteellaan 479 bus 101 9000 GENT – 09 225 91 33 – [email protected] – www.wrg.be – Bank: BE66 8804 1724 5143 – Ondernemingsnummer: 418.092.962

directie Welzijn, Gezondheid, Wonen, Jeugd en Ontwikkelingssamenwerking dienst Maatschappelijke Participatie

Regionaal overlegplatform ouderenadviesraden regio Gent: verslag 19 mei 2015 Deelnemers en verontschuldigden: zie bijlage

1. Themabespreking: mantelzorg, mogelijke rol van lokale ouderenadviesraden? a. Inleiding: visie op mantelzorg en provinciaal beleid Dit punt werd wegens ziekte van Frans Meyfroodt, deskundige Zorg Provinciebestuur, uitgesteld naar een volgende bijeenkomst.

b. Praktijkverhaal Merelbeke - Rian Verstringhe, sociaal consulent dienst Sociale Zaken en Huisvesting Gemeentebestuur Merelbeke, lichtte aan de hand van een Prezi toe hoe men in Merelbeke werkt ter ondersteuning van mantelzorg en hoe de ouderenadviesraad hierbij wordt betrokken. Alle informatie vind je Hier in de Prezi. Met vragen kan je terecht bij Rian Verstringhe, [email protected] – tel. 09 210 33 51. - Op vraag van de deelnemers, bezorgde Rian de volgende documenten en linken i.v.m. hun mantelzorgwerking (zie bijlagen): 1. Brief aan mantelzorgers door gemeente i.v.m. deelname aan onderzoek 2. Folder over het Sociaal Huis Merelbeke 3. Aanvraagformulier mantelzorgpremie Merelbeke met disclaimer i.v.m. gebruik van gegevens + aanduiding of zorgbehoevende niet in woonzorgcentrum verblijft 4. Reglement mantelzorgpremie in Merelbeke 5. Huisbezoeken aan tachtigplussers: vragenlijst gebruikt tijdens huisbezoeken door Claire bij opstart van het project 6. Rapporten van huisbezoeken: · 2013 rapport huisbezoeken aan 80-plus · 2014 04 01 Rapport HB 70-75 jaar - Ter aanvulling nagestuurd (niet aan bod gekomen op de vergadering): · Op vandaag in men gestopt met huisbezoeken aan 70+ssers, omdat ze allemaal zijn bezocht. · Men heeft de keuze gemaakt om nu in te zetten op de mantelzorgers. · Omdat ze de preventieve huisbezoeken toch deels wilden continueren, hebben ze ervoor gekozen om aan alle Merelbekenaars op het moment dat ze 85 worden een huisbezoek aan te bieden. Informatie over de methodiek die ze daarbij hanteren, samen met de methodiek rond mantelzorgers: zie bijlagen: 1. Spoor 1 Huisbezoeken bij 85-jarigen 2. Huisbezoeken bij 85-jarigen: gespreksleidraad 3. Spoor 2 Traject Huisbezoeken aan mantelzorgers Bijgevolg zijn er ook 2 vragenlijsten. Diegene waarmee ze het project in Merelbeke opgestart hebben en waarmee de meeste huisbezoeken zijn uitgevoerd én degene die ze nu hanteren bij bezoeken aan 85-jarigen. 1

c. Ervaringsuitwisseling Tijdens de bespreking kwamen de volgende vragen, aandachtspunten en tips aan bod: - Hoe aan de adressen van mantelzorgers geraken zonder mantelzorgpremie zonder wet op privacy te schenden? In Merelbeke is de mantelzorgpremie uitgegroeid tot communicatiemiddel naar mantelzorgers over aanvullend ondersteuningsaanbod voor hen. Bovendien worden de gegevens beheerd door een gemeente-ambtenaar. Er wordt ook “creatief” mee omgegaan zonder de wet op de privacy te schenden bv. in een onderzoek stuurt de gemeente de brieven, of er wordt in een telefonisch contact toestemming gevraagd om gegevens te mogen doorgeven. Er werd ook een disclaimer toegevoegd aan het aanvraagformulier van de mantelzorgpremie met de vraag of de gegevens mogen worden gebruikt. - De huisbezoeken bij 70-plussers zijn een alternatieve manier om mantelzorgers te detecteren. In Merelbeke steeg het aantal aanvragen voor een mantelzorgpremie van 150 naar 500 sinds deze huisbezoeken plaatsvinden. Deze huisbezoeken laten mensen ook merken dat er iemand in hen geïnteresseerd is en zijn een prima communicatiemiddel voor mensen die minder bereikbaar zijn. - Aan welke voorwaarden moet men voldoen om als mantelzorger te worden erkend en een premie te kunnen aanvragen? - In Merelbeke vindt je alle informatie terug in het reglement zie bijlage. Voorwaarden zijn o.a. dat zowel mantelzorger als zorgbehoevende moeten in Merelbeke wonen en de zorgbehoevende moet minimale zorgbehoefte hebben. - In Destelbergen heeft men andere voorwaarden. Er zijn 4 criteria en men moet aan minstens 2 voldoen bv. de zorgbehoevende is bedlegerig en incontinent, er moet een doktersvoorschrift zijn, er is een correctiefactor i.v.m. de inkomensgrens. - In Deinze kent men enkel een mantelzorgpremie toe aan de persoon waarbij de zorgbehoevende inwoont. - In Lochristi moeten o.a. zowel mantelzorger als zorgbehoevende inwoner zijn. - Besluit: Elke gemeente heeft een eigen logica en past eigen criteria toe. Men moet als mantelzorger dus in de gemeente waar de zorgbehoevende woont nagaan welk reglement daar wordt toegepast. - Hoe wordt er gecontroleerd of mantelzorgers aan de voorwaarden voldoen? In Merelbeke kunnen per zorgbehoevende max 3 mantelzorgers een mantelzorgpremie krijgen. Dit wordt administratief gecontroleerd en steekproefgewijs via telefoongesprekken of via een huisbezoek door Claire. Er werd ook aan het aanvraagformulier toegevoegd dat de zorgbehoevende niet in een woonzorgcentrum mag verblijven. - Er zijn ook mantelzorgers voor personen met een handicap, niet enkel voor ouderen. - Kan er worden opgevolgd wat er gebeurd als een partner sterft en iemand alleen valt? Alles wordt zoveel mogelijk in een context geplaatst i.f.v. een haalbare en gepaste oplossing. - Heeft men in Merelbeke al een zicht op de noden van de mantelzorgers? Neen, Hogeschool Gent is momenteel bezig met de analyse van de projectgegevens. Daarna zal de gemeente bekijken welk aanbod ze tegenover de vastgestelde noden kan organiseren. Er zijn wel al 2 rapporten over de huisbezoeken door Claire aan 70-plussers. Dit is een prima manier om de senioren te leren kennen. Via een vragenlijst detecteert ze problemen en iedereen leert hieruit waar er prioriteiten zouden moeten worden gelegd. Deze huisbezoeken zijn reeds bezig sinds 2009. 2

- Bij de start i.s.m. OCMW Destelbergen en gemeente Merelbeke heeft men vastgesteld dat het vanuit een gemeente-logo gemakkelijker is om toegang te krijgen tot burgers dan vanuit een OCMW-logo - Hoe ga je om met de gecreëerde verwachtingen/gedeteerde noden die het project “uitlokken/detecteren”? Zijn deze niet te overweldigend? 1. Via concrete, kleine, haalbare acties Bv. Hoeveel mensen weten dat je iets aan de brievenbus kan hangen zodat de postbode aan huis komt? De Merelbeekse Seniorenraad heeft deze info laten afdrukken in het gemeentelijk infoblad. 2. Individuele vragen: kanaliseren via een back-office in het Sociaal Huis in Merelbeke Claire gaat maar 1x op huisbezoek, maar als ze de nood voelt aan meerdere bezoeken, geeft ze dit via de PWA door aan de bezoekdienst. Als ze eenzaamheid detecteert, geeft ze door dat er een sociaal restaurant en dagverzorgingscentrum is. Als er een vervoersprobleem is, schakelt ze de mindermobielencentrale in. 3. Via verspreiding van de rapporten van de huisbezoeken bij alle relevante diensten zodat de reguliere werking hier zoveel mogelijk kan op worden afgestemd. - Zwaar overbelaste mantelzorgers leidt soms tot “ontspoorde zorg” (ouderenmisbehandeling). Hoe ga je hiermee om? Dit wordt in team besproken en er worden gepaste stappen afgesproken bv. een melding aan het Meldpunt Ouderenmis(be)handeling of een politionele tussenkomst. - Mantelzorgers hebben vaak meer nodig dan enkel een premie. Een premie is wel vaak een teken van erkenning en een laagdrempelig middel om met mantelzorgers te kunnen communiceren en een gegevensbestand te kunnen opbouwen. Welke andere acties,… zijn er nog vanuit ouderenadviesraden om dit thema in de gemeente te kunnen aanwakkeren? 1. Wachtebeke: · Geen premie en geen adressen van mantelzorgers · Wel enkele mantelzorgers gaan interviewen · De resultaten werden in het gemeentelijk infoblad gepubliceerd · Er werd een slotmoment georganiseerd, wel minder mensen dan verwacht. 2. Deinze: koos voor een tussenoplossing, hebben medewerking gevraagd aan gemeente. 3. Lochristi: kan er voor personen met een handicap worden samengewerkt met het fonds VAPH? 4. WRG: Gezien de evolutie in de sector personen met een handicap en het ontstaan van Rechtstreeks Toegankelijke Hulpverlening (RTH), lijkt het zinvoller om het gemeentelijk ondersteuningsaanbod (premie en andere ondersteuning) voor mantelzorgers bekend te maken aan deze diensten. In de Gentse regio zijn er 2 grote samenwerkingsverbanden actief. Op de folder “Waar kan je terecht voor RTH in Oost-Vlaanderen” kan elke lokale ouderenadviesraad zien welke diensten ze voor de eigen gemeente kunnen contacteren. 5. Merelbeke: mantelzorgers kunnen ondersteuningsgesprekken krijgen, zowel thuis als in het Sociaal Huis.

3

d. Besluiten 1. De mantelzorgpremie is een meerwaarde zowel voor zorgbehoevende als voor mantelzorger. Ook voor de gemeente is het een belangrijk communicatiemiddel naar een anders moeilijk bereikbare doelgroep. 2. Dit is een boeiend thema om in lokale ouderenadviesraden verder mee aan de slag te gaan bv. aan gemeente vragen om te bekijken of en wat er mogelijk is i.v.m. een mantelzorgpremie. 3. Elke lokale ouderenadviesraad zal op de folder “Waar kan je terecht voor RTH in OostVlaanderen” kijken welke diensten ze voor de eigen gemeente kunnen contacteren om het gemeentelijk ondersteuningsaanbod (premie en andere ondersteuning) voor mantelzorgers in hun gemeente bekend te maken. 4. Alle informatie via Rian Verstringhe en via de ervaringsuitwisseling is alvast een goeie start voor ondersteuning van de lokale ouderenadviesraden i.v.m. dit thema.

2. Uitwisselingsronde: vragen, tips,… vanuit het provinciebestuur: ouderenbeleidsparticipatie en Provinciale Adviesraad Ouderen (PAO) Daphne Sasanguie, consulent ouderenparticipatie provincie Oost-Vlaanderen, was verontschuldigd. Doris Curio volgend overzicht van oproepen, vragen en tips: a. Vragenlijst voor lokale ouderenadviesraden (Vlaamse Ouderenraad) - Werd vanuit de Vlaamse Ouderenraad aan iedere lokale seniorenambtenaar en voorzitter van de lokale ouderenadviesraden bezorgd. - Doel: zicht krijgen op de noden van de lokale ouderenadviesraden om een gepast ondersteuningsaanbod te kunnen uitwerken en dit regelmatig hernemen om evoluties te kunnen zien. - Oproep aan alle ouderenadviesraden: vul dit in, in overleg met de leden van de ouderenadviesraad zodat de resultaten gedragen zullen zijn. b. Provinciaal forum 15 oktober 2015: thema ‘Ouderen in vervoer(ing)'! - De Vlaamse Ouderenraad, provincie Oost-Vlaanderen en de provinciale ouderenadviesraad nodigen u uit op de themadag op 15 oktober. Dit jaar komen de thema’s mobiliteit en openbare ruimte aan bod (2 thema’s in het kader van leeftijdsvriendelijke gemeente). - Meer info zie website - Het duurt een ganse dag duren met in de namiddag workshops met praktijkverhalen. - Oproep: ken je goede, inspirerende voorbeelden ivm mobiliteit en/of openbare ruimte, meldt dit dan aan Daphne Sasanguie via [email protected] i.f.v. een goede voorbereiding.

c. Provinciale Adviesraad Ouderen (PAO): - Tijdens de vorige bijeenkomsten van de Provinciale Adviesraad Ouderen werden diverse interessante onderwerpen besproken. Meer informatie zie verslagen van 9 maart en 11 mei 2015. - Er werd o.a. een voorbeeld van suggestie-advies aan ambtenaren in gemeente om regionaal overlegplatform ouderenadviesraden bij te wonen opgesteld. - Er werd een advies goedgekeurd over "ouderen en handicap/gratis vervoer voor 65+ De Lijn ", een advies van de Vlaamse Ouderenraad, mits aanvulling van leeftijdsdiscriminatie in het advies. Momenteel hebben zij geen recht op gratis vervoer. Vanuit de VLOR worden alternatieve criteria geadviseerd aan Min. Vandeurzen.

4

Via het VAPH kunnen volwassenen ouder dan 65 jaar een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden (THAB) toegekend worden indien het medisch onderzoek een gebrek aan of een vermindering van zelfredzaamheid heeft vastgesteld volgens een aantal criteria. Meer info: zie website Nvdr: op 10/08/15 werd er via een mededeling op website VAPH meegedeeld dat ook 65plussers met een handicap gratis met De Lijn mogen blijven rijden. Meer info: zie website.

d. Oproep: focusgroepen voor mantelzorgers: mantelzorgers gezocht o.a. 16 juni 14-16u! - Provincie Oost-Vlaanderen wil weten wat mantelzorgers nodig hebben. Samen met Hogeschool Gent vormen ze focusgroepen mantelzorgers om te peilen naar hun behoeften. - De provincie vraagt de medewerking van de lokale ouderenadviesraden om te mee te helpen bekendmaken en eventuele mantelzorgers toe te leiden. - Info in de uitnodiging.

e. Dinsdag 9 juni 13u30-17u in het Provinciehuis: intervisiemoment/studiedag met prof Verté: Wat na 10 jaar ouderenbehoeftenonderzoek? Waar staan we? Wie heeft wat gedaan? Wat zijn wensen naar de toekomst toe? Uitnodiging door provincie volgt nog. Doelgroep: ouderen, ambtenaren, OCMW’s en schepenen ouderenbeleid.

3. Terugkoppeling Commissie Ouderenraad Vlaamse Ouderenraad (Johnny De Bosschere) a. Vragenlijst voor lokale ouderenadviesraden “de Barometer” Ter aanvulling van de info hierover via Doris (zie punt 2a) meldt Johnny: - Uiterste indiendatum 1 juni: een warme oproep om tijdig en zo ruim mogelijk in te dienen: Deze 1e vragenlijst zal als een soort nulmeting dienen en in de toekomst als een soort barometer worden gebruikt om een goed zicht te krijgen op de noden van de lokale ouderenadviesraden. Er is dus minstens 60% respons nodig. - Het is vrij uitgebreid (15 blz) maar de moeite waard en een goed hulpmiddel om eens bij het functioneren van de eigen ouderenadviesraad stil te staan. - Er zal een jaarlijkse opvolging gebeuren via een kortere lijst.

b. Commissie Ouderenraden - Kwam samen op 2 april, volgende bijeenkomst 11 juni. Op het jaarprogramma van de Commissie Ouderenraden staat o.a.: § Opvolging repercussies afbouw personeel § Opvolging concept ouderenweek § Ondersteuning organisatie themadagen § Optimalisatie communicatie tussen VLOR en lokale ouderenadviesraden

c. Nieuws uit de Vlaamse Ouderenraad - De Vlaamse Ouderenraad heeft zich kandidaat gesteld als partnerorganisatie voor ondersteuning van het lokaal ouderenbeleid. Timing: § 1e jaar een extra personeelslid en afwerking van De Barometer. § 2e jaar: Vormingsprogramma en digitaal platform § 3e jaar: nieuwe barometer en trainingsdagen - Advies over de Regionale overlegplatformen in de provincies: zie website Naar aanleiding van de afbouw van de bevoegdheden van de provincies pleit de Vlaamse Ouderenraad voor de voortzetting van de regionale overlegplatformen van de ouderenraden als belangrijk uitwisselingskanaal en leernetwerk voor lokale ouderenadviesraden. 5

De Vlaamse Ouderenraad pleit er dan ook voor dat de ondersteuning ervan, die momenteel door de provincies wordt voorzien, in de toekomst voortgezet wordt vanuit Vlaanderen. Het volgende overleg met Min. Vandeurzen is gepland op 25 mei. Wordt vervolgd… - Beleidsplan VLOR: zie website - Ouderenweek 2015 van 16 tot en met 22 november: meer info zie website

4. Ervaringsuitwisseling: vragen, signalen en tips vanuit de verschillende gemeenten Gezien de boeiende toelichting over mantelzorg met uitgebreide bespreking en ervaringsuitwisseling over dit thema, kwam dit agendapunt erg kort aan bod: a. Gent · Heeft 6 deelraden, die allemaal een vragenlijst van de VLOR hebben gekregen. Wegens de grote reorganisatie in het Gentse stadsbestuur is men momenteel echter nog op zoek naar een contactambtenaar voor de ouderenadviesraden. b. Merelbeke · Vragenlijst voor lokale ouderenadviesraden ingevuld i.s.m. het dagelijks bestuur. · Advies gegeven i.v.m. de vaststelling dat er teveel parkeerkaarten voor personen met een beperking door personen zonder een beperking werden misbruikt. · Meer info te verkrijgen bij de Seniorenraad Merelbeke: zie website

5. Afspraken volgende bijeenkomst Regionaal Overlegplatform Ouderenenadviesraden regio Gent: dinsdag 20 oktober 2015 van 14-17 uur · Thema: Op welke manier kunnen we in de lokale ouderenadviesraden de informatie over mobiliteit en openbare ruimte van het provinciale forum van 15/10 lokaal gebruiken? · Er werd afgesproken dat Ann dit samen met Daphne voorbereidt op basis van het programma van 15/10.

Verslag: Ann De Maesschalck

6