Reg. nr. 109759 Voorbespreking Convenant Openbare Bibliotheek Rivierenland d.d. 7 oktober 2010 De heer R. Oortwijn, voorzitter, GroenLinks Mevrouw Y. Jakobs‐Lommers, VVD De heer P. den Haan, VVD Mevrouw M. Slagboom, D66 Mevrouw A. Sørensen (CDA) De heer J.G. Marringa, PvdA De heer P. van Dijk, SP Mevrouw S. Mooren, SP Mevrouw C. Vaessen, GroenLinks De heer H. Goessens, GroenLinks Portefeuillehouder: wethouder R. Geertzen Ambtelijke ondersteuning De heer P. van der Veer, zakelijk directeur gemeente Culemborg Mevrouw C. Dolman, Afdelingsmanager Stadsontwikkeling Mevrouw M. Hoogheid, beleidsadviseur Stadsontwikkeling Gast: Mevrouw M. Bakker‐Otten, directeur‐bestuurder Openbare Bibliotheek Regio Rivierenland De voorzitter opent de voorbespreking. Hij heet iedereen, speciaal mevrouw Bakker‐Otten en geeft haar het woord voor een inleiding. Mevrouw Bakker deelt een vel uit met daarop de sheets van een ppt presentatie. Ze is blij dat ze –ook voor de nieuwe raadsleden‐ iets kan vertellen over het belang van de O.B. (lees Openbare Bibliotheek) en de geschiedenis van de samenwerking van de O.B. met de gemeente. Alleen de O.B. van Tiel en Culemborg hadden vroeger echt de functie van ‘volksontwikkeling’. Ze schets de geschiedenis vanaf begin 20e eeuw. Mevrouw Bakker werkt zelf sinds 13 jaar in verschillende functies bij de bibliotheek. In Culemborg bestaat van oudsher een groot draagvalk voor de bibliotheek; notabelen en vertegenwoordigers uit het onderwijs uit Culemborg hebben altijd deelgenomen aan het bestuur. Vanwege maatschappelijke veranderingen in de jaren 2003‐2005, speciale aandacht voor laaggeletterdheid, toegenomen digitalisering en het idee dat de bibliotheek ‘uit het gebouw’ moest, was het lastig om een zelfstandige bibliotheek te blijven. Onder gemeentelijk opdrachtgeverschap werden grotere eenheden: zogenoemde basisbibliotheken, gevormd. Een stuurgroep nam, met behulp van provinciale ‘vernieuwingsgelden’, het initiatief tot een bibliotheek regio Rivierenland. De raad heeft tot die samenwerkingsovereenkomst besloten. In 2006 werd deze ondertekend. Het werd één organisatie met een basis‐instapniveau, waarbij een plusniveau, indexering en integratiegelden. De huisvestingkosten zijn voor rekening van de afzonderlijke gemeenten. Men hanteert één tarief en heeft één collectie. Waar dat mogelijk is, heeft men een gezamenlijke agenda. In 2009 ontstond de situatie dat het geld niet meer van de Provincie kwam, maar vanuit het Rijk. Daarna is behoefte ontstaan aan nadere afspraken tussen gemeenten en de bibliotheek, over bijvoorbeeld het subsidieniveau. Sinds die
1 Gemeente Culemborg Voorbespreking Raad Convenant O.B. Regio Rivierenland 7 oktober 2010
tijd is men ook met gezamenlijke projecten gestart. Per 1 januari 2010 is bovendien weer bemoeienis door het Rijk ontstaan door het oprichten van het Sectorinstituut Openbare bibliotheken met veel aandacht en veel geld voor verschillende onderwerpen en projecten, vooral op het gebied van leesbevordering. De O.B. Culemborg heeft 8.000 leden, waarvan 1.000 uit de gemeente Buren. Er zijn afspraken, ook met de gemeente, over het deelnemen aan ‘Boekenpret’, ‘Piramide’ en andere landelijke projecten. Men werkt samen met de Volksuniversiteit en de Fransche School en men heeft een opdracht gekregen om een rol te vervullen in de Brede School. Op het moment onderzoekt men een samenwerking met het museum Elisabeth Weeshuis, maar dit valt buiten het Convenant. De voorzitter geeft het woord aan wethouder Geertzen voor een toelichting op het Convenant. Wethouder Geertzen vertelt dat het Convenant is ontstaan op basis van een samenwerkings‐ overeenkomst uit 2006. Er bestond voor die tijd geen eenduidigheid tussen gemeente en bibliotheek over waar de dienstverlening van de bibliotheek uit moest bestaan en ook niet over de financiële afdracht aan de gemeente, noch over. Deze zaken staan nu in het Convenant. Het Convenant heeft een meerjarendoelstelling. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het beleid en de beleidsdoelstellingen. De algemene opdracht is dat de bibliotheek toegang tot de informatie/kennis in de bibliotheek dient te verschaffen. De basis is het basispakket, wij zijn een service‐bibliotheek. Daarnaast kun je meerdere pakketten afnemen. Voordat men het Convenant aan de raden voor zou leggen, wilde men de wisseling van gemeentebesturen in maart dit jaar afwachten. Het Convenant zal daarom, na een eventueel raadsbesluit, per 1 januari 2010 met terugwerkende kracht ingaan. De voorzitter geeft het woord aan de raadsfracties voor een vragenronde. Mevrouw Slagboom(D66) vraagt of de Driestad bibliotheek en de bibliotheek van BonVie onder verantwoording van de O.B. vallen en of de bibliotheek van de Driestad met een leentarief van € 7,‐ per jaar concurrerend kan zijn. Mevrouw Bakker antwoordt dat deze twee bibliotheken particulier zijn en dat de O.B. een gecertificeerde bibliotheek is. De boeken zijn bijvoorbeeld afgestemd op de bevolking en zo wordt er ten bate van de auteurs per uitlening leenrecht afgedragen, ook voor digitale bestanden. Wethouder Geertzen vult aan dat er vanuit de O.B. samenwerking is gezocht met BonVie en daarna met de Brede School, de drie scholen die daar gehuisvest zouden worden. Dit laatste is afgeketst op financiën. De gesprekken om te komen tot steunpunten in Oost en West voor de O.B. zijn nu –deels dus opnieuw‐ opgestart. Mevrouw Slagboom(D66) merkt ‐onder verwijzing naar Bijlage 7 van het Convenant‐ op dat de huisvestingskosten in Culemborg in vergelijking erg hoog zijn. Wethouder Geertzen antwoordt dat de vorige portefeuillehouder heeft geprobeerd om nieuwe huisvesting te vinden en dat daarna een nieuwe stap is gemaakt richting museum. Mevrouw Bakker vult aan dat het ook goed is de kosten in relatie te zien tot het aantal m2 dat wordt gehuurd, in Culemborg 1000m2, en de vaste lasten, dan zijn de kosten niet abnormaal. In Tiel wordt het gebouw ‘om niet’ ter beschikking gesteld. Wethouder Geertzen voegt toe dat het de keus van de gemeente is om hen daar te huisvesten. De heer Marringa(PvdA) vraagt de wethouder naar het Culemborgse ambitieniveau, hoe gaat Culemborg met het basispakket‐plus‐niveau om, ook gezien de taken bij de scholen. En de aantallen zijn mooi, maar als je het relatief bekijkt ligt er nog wel een klus. Getallen zeggen zijns inziens nog niet
2 Gemeente Culemborg Voorbespreking Raad Convenant O.B. Regio Rivierenland 7 oktober 2010
zo veel over het bereik. Hij vraagt mevrouw Bakker naar bereikbaarheid, ook voor heel jonge kinderen in de voorschoolse periode, en gebruik van de bibliotheek en het beleid op deze zaken. Daar ligt volgens hem een grote taak. Mevrouw Sørensen(CDA) vraagt of het klopt dat het Convenant uitgaat van een –hogere‐ bijdrage van € 13,20 per inwoner (zie bijlage 8)? Hebben wij dan per 1 januari 2010 ong. € 12.000,‐ extra uitgave als gemeente? Zal de gemeente ook extra subsidie gaan geven voor de bemensing voor de extra verdieping (zie bijlage 8)? Dat lijkt boven op die € 13,20 te komen. Zou u toch ook willen ingaan op het bedrag dat aan huisvesting wordt uitgegeven? Ook in verband met mogelijke samenwerking met het museum de komende jaren en de verbouwing die daar dam bij zou horen. Ze vraagt een toelichting op pag. 3 van het raadsvoorstel, over wat de lagere basissubsidie is, het bedrag van € 13,20? en de activiteitensubsidies. Er wordt in het Convenant geschreven over bezuinigingen, anticipeert de wethouder daar al op en heeft hij daar al met de portefeuillehouders uit de Regio over gesproken? Naast aandacht voor taalachterstand en laaggeletterdheid vindt zij het ook belangrijk dat leergierige kinderen binnengehouden worden en informeert naar wat er voor deze kinderen wordt gedaan. Mevrouw Mooren(SP) informeert naar de gevolgen van het niet meedoen van andere gemeenten aan het Convenant. Ze vraagt ook hoe de andere subsidierelatie die in het raadsvoorstel wordt voorgesteld eruit gaat zien, wanneer deze in zou gaan en welke ruimte er is om te bezuinigen. Zijn er meer redenen om het Convenant met terugwerkende kracht in te laten gaan? Daarnaast vraagt ze wat de meerwaarde van tussentijdse rapportages is, deze kosten extra uren en geld. Mevrouw Vaessen(GroenLinks) sluit zich aan bij de vraag over het instaptarief. In 2005 lag dit bedrag op € 11,‐, toen waren er vier gemeenten die niet aan dit tarief voldeden. Nu zijn het er vijf, Culemborg is erbij gekomen. Hoe is dat zo gekomen? Zijn er gevolgen voor Culemborg geweest doordat men onder het instaptarief is gaan zitten? In art. 6.1 Overige bepalingen/Onvoorziene omstandigheden is haar de toonzetting opgevallen, het klinkt alsof er gemakkelijk bezuinigd zou kunnen worden. Zij sluit aan bij de vraag van de SP en vraagt naar de financiële gevolgen voor andere gemeenten met name Culemborg als gemeente stoppen met deelname. In bijlage 4 is het KWC niet genoemd als mogelijke klant, zijn zij toevallig niet genoemd? Mevrouw Jakobs(VVD) vraagt ook naar de nieuw voorgestelde subsidierelatie en in het verlengde daarvan sluit zij aan bij de vraag over het ambitieniveau omdat dat volgens haar te maken heeft met de prikkels die je krijgt om resultaten te behalen. Welke eisen kunt je stellen en wat doe je allemaal? Ze merkt op dat niet alle gemeenten willen gaan ondertekenen. Als de gemeente Buren ook niet van plan te gaan tekenen, bestaat de kans dat nog meer mensen uit Buren lid worden van de OB Culemborg, wat denkt u dat er dan gaat gebeuren? Culemborg betaalt de wel subsidies. Waar zitten de plussen en minnen en wordt dat meer ná de verbouwing van de O.B.? De voorzitter verzoekt mevrouw Bakker de vragen te beantwoorden die op haar terrein liggen. Mevrouw Bakker gaat in op de vraag over het ambitieniveau. Het basisniveau is hoeveel openingstijden heb je op basis van de subsidie. Het staat ook in relatie tot hoe je werkveld eruitziet en de prestatieovereenkomst met de gemeente, bijvoorbeeld of je iedere school ondersteunt. Men doet aan allerlei projecten mee, Luisterboek, kinderjury, heeft anders lezen materialen enz., we starten hopelijk met Boekstart. Op basis van een productbegroting, spreken wij de prestaties af. We hebben het gevoel nagenoeg 100% dekking te hebben wat betreft de jeugd 4 tot 12 jaar, ongeveer alle kinderen zijn lid. Op het moment dat de kinderen twee jaar lang geen lid meer zijn, schrijven we ze uit. Dus op het gebied van het bereiken van de ouders kan nog een inspanning verricht worden. Ook voor de
3 Gemeente Culemborg Voorbespreking Raad Convenant O.B. Regio Rivierenland 7 oktober 2010
jeugd van 12‐18 jaar is nog inspanning te verrichten, we willen ze graag goed bereiken. 28 Uur open zijn per week heeft te maken met een financiële afweging. Wat het gebruik betreft merkt zij op dat op het moment gesprekken lopen met het KWC over Biebsearch, onderzoek in digitale bestanden. In het extra pakket zit ook het digitale WMO‐loket. Verder houdt men zich onder meer bezig met verschillende activiteiten, bijvoorbeeld in het kader Kultuurkonnekt. Men is in voortdurend in gesprek met de gemeente over de beleidsthema’s. Men denkt nu meer in marketingtermen en let op waar we extra geld uit kunnen genereren, er kunnen nu bijvoorbeeld snel ‘toptitels’ worden geleend tegen een extra bedrag. De leergierige kinderen proberen we binnen te krijgen met de leesbevorderingsprogramma’s, er zou nog meer kunnen worden ingezet, maar wij zijn een van de laagst gesubsidieerde bibliotheken, de O.B. Rivierenland, van Nederland, het blijft een minimale basisvoorziening. Gouda heeft bijvoorbeeld een bijdrage van € 40,‐ per inwoner. W.b. het idee voor een lagere basissubsidie en meer incentives (prikkels) of extra pakket, daar wordt binnenkort over gesproken, ook met de gemeente zelf. De uitdagingen zijn gigantisch en we werken keihard met een beperkt aantal fte’s. De samenwerkingsovereenkomst blijft van kracht, ook al doet Buren niet mee met het Convenant, het Convenant is een tussentijdse afspraak om het subsidie niveau te handhaven. Als Buren niet meedoet, dan mogen ze vanaf het jaar daarop gaan bezuinigen van 25/50/75% naar 0. Het laatste jaar betaal je nog aan het collectief terwijl je geen voorzieningen meer hebt, maar nog wel afbouwt. Dat betekent dat er dan wordt geminderd op de dienstverlening, bijvoorbeeld minder bussen die rijden. De afspraak is dat de lener die naar een andere gemeente gaat om te lenen dan een kostendekkend tarief moet gaat betalen om te kunnen lenen, dat wordt dan € 80,‐ tot € 100,‐ lidmaatschapskosten per jaar. Er zijn 7000 leners uit Buren lid, waarvan er 2000 al elders lenen, ook ‘over de Rijn’. Er lenen ruim 3000 leden uit de bussen. De jeugdleden kunnen dan ook niet meer lenen en de scholen in Buren worden dan ook niet ondersteund. De leners weten nog nergens van. Op het moment wordt uitgezocht hoe dit juridisch gezien ligt. De Bibliobus heeft ook al landelijk aangekondigd dat er een soort ‘cordon sanitaire’ komt om een gemeente die niet meedoet. Landelijk ligt dit dus bij de overheid. Wethouder Geertzen krijgt het woord om de vragen die aan hem zijn gesteld, te beantwoorden. Hij deelt mee dat het voorstel in Neerrijnen, niet is aangenomen. In Zaltbommel en Kerkdriel is gezegd dat er eerst moet worden bezuinigd voordat er over het voorstel wordt besloten. Tiel, NederBetuwe , West Maas en Waal en Geldermalsen zijn akkoord. Lingewaal en Culemborg moeten nog een standpunt innemen. Hij weet niet hoe deze situatie uit zal pakken voor de uitvoering van het Convenant. N.a.v. de prikkel op pag. 3 van het raadsvoorstel merkt hij op dat hij het een achterhaald idee vindt om op basis van het inwoneraantal een bedrag vast te stellen en daarmee een basissubsidie binnen te halen. Een prikkel om meer jeugdleden binnen te halen, zou hij willen vertalen als een bedrag dat de bibliotheek dan bovenop de basissubsidie krijgt. Dat doet meer recht aan het vrije markt‐principe. Mevrouw Sørensen(CDA) vraagt waar de beleidsruimte ligt. Moet dat in het Convenant worden aangegeven? Kan deze regeling om prikkels te geven alleen binnen Culemborg worden uitgevoerd of moet iedereen dat dan doen? Wethouder Geertzen zegt dat hij op een rijdende trein sprong, er was al een afspraak gemaakt met de vorige wethouder. Er is niet door de nieuwe wethouders gesproken over de inhoud van het Convenant. Op termijn zou je het voorstel op pag. 3 van het raadsvoorstel door kunnen voeren. Hij wijst op ruimte binnen art. 6. van het Convenant. Mevrouw Sørensen(CDA) merkt op dat de wethouder een heel andere relatie aan wil gaan. Wethouder Geertzen zou alleen kunnen voorstellen om het contract nu niet te tekenen en zijn idee voor te stellen in het portefeuillehoudersoverleg.
4 Gemeente Culemborg Voorbespreking Raad Convenant O.B. Regio Rivierenland 7 oktober 2010
Mevrouw Bakker licht toe dat het ‘instapniveau’ ooit bepaald is om arme gemeenten extra geld van de overheid ‐via de Provincie‐ te geven. Het is een feit dat de ene gemeente meer ambitie heeft dan de andere. Als je geen fysieke bibliotheek hebt als gemeente is het ook lastig werken. Voor minder dan € 11,‐ is weinig te leveren. Dat instapniveau is echt bedoeld als basis, daaronder is er bijna geen bibliotheekwerk. De samenwerking is altijd een overeenkomst geweest van gemeenten onderling en alles kan. De bibliotheek is een stichting en onderhandelt over het subsidieniveau. Mevrouw Sørensen(CDA) stelt dat de stelling dat het voorstel op pag. 3 op lange termijn realiseerbaar zou zijn dus geen realiteitszin heeft. Wethouder Geertzen vindt van wel; het portefeuillehoudersoverleg waarin hij zijn voorstel wilde inbrengen zou oorspronkelijk vóór deze voorbespreking plaatsvinden, maar is niet doorgegaan. Mevrouw Sørensen(CDA) is het erg eens met wat op pag. 3 wordt gezegd. Zij wil de stand van zaken hiervan weten voorafgaand aan de besluitvorming. De VVD ook. Wethouder Geertzen beantwoordt de vraag over het absolute minimum: je kunt opnieuw gaan kijken naar wat een basispakket is en daar varianten in bedenken en daar een prikkel opzetten. Mevrouw Vaesssen(GroenLinks) vraagt wat je nog uit dit minimumbedrag van € 11,‐ kunt halen. Mevrouw Bakker antwoordt dat je de openingstijden kunt veranderen, maar in Culemborg is de bedrijfsdrukte nu al haast onacceptabel. Het aantal fte’s is al minimaal. Wij zijn erg blij geweest met de extra gelden van bijvoorbeeld Boekenpret, Piramide en Seniorenweb. Mevrouw Sørensen(CDA) merkt op dat een aantal raden al heeft besloten. Komt het stukje op pag. 3 dan te vervallen? Wethouder Geertzen bevestigt de eerder genoemde stand van zaken. Hij wil graag in discussie over het basispakket. Hij verwacht dat een aantal gemeenten het Convenant niet gaat tekenen. Mevrouw Bakker zegt dat op dat moment de samenwerkingsovereenkomst wel van kracht blijft, het scenario van die vijf jaar treedt dan eventueel in werking. Mevrouw Jakobs(VVD) zegt dat de raad zou kunnen besluiten dat het stukje op pag. 3 erin komt. Wethouder Geertzen merkt op dat er in Buren bijvoorbeeld geen voorziening is en dat we dan opnieuw basaal met partijen moeten gaan praten. De partijen verschillen nu sterk van mening. Het lijkt voorzitter dat dit stuk niet op deze wijze naar de besluitvorming zal gaan, hij verwacht een debat. Wethouder Geertzen deelt mee dat het gesprek met de portefeuillehouders a.s. woensdag is. De heer Marringa(PvdA) denkt dat de aanwezigen niet tegen het Convenant zijn. Alleen de regionale samenwerking is aan de orde en daar wordt de spanning nu opgezet. De informatie van de portefeuillehouder ná het overleg, zou tot een debat in de raad kunnen leiden, dit Convenant niet. Er wordt door fracties instemmend geknikt. De voorzitter vraagt wethouder Geertzen om ná het overleg informatie aan de raad ter beschikking te stellen. Wethouder Geertzen zegt een notitie met informatie ná het overleg, toe. De voorzitter voegt hieraan toe dat naar aanleiding van deze informatie van de wethouder aan de griffie zal worden meegedeeld of men in debat wil ja of nee en zo ja, welke debatpunten men aandraagt.
5 Gemeente Culemborg Voorbespreking Raad Convenant O.B. Regio Rivierenland 7 oktober 2010
De wethouder gaat akkoord met het schriftelijk beantwoorden van resterende nog openstaande vragen uit deze bespreking. De voorzitter bedankt mevrouw Bakker voor haar bijdrage aan de voorbespreking en sluit de voorbespreking. Mevrouw Bakker deelt tot slot informatie over producten en diensten van de bibliotheek uit aan de aanwezigen. Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad, gehouden op 28 oktober 2010 De griffier De voorzitter P. Peters R. van Schelven
6 Gemeente Culemborg Voorbespreking Raad Convenant O.B. Regio Rivierenland 7 oktober 2010
