De
NUMMER 2 /// JAARGANG 90 /// 17 OKTOBER 2014
Reformatie INSPIREREND KERK ZIJN
Feest van erkenning Evolutie en geloofstwijfel Onzevaders in NBV-taal
Op weg naar kerkelijke eenheid Stappen zetten in de samenwerking met de NGK
COLOFON De Reformatie verschijnt om de andere week en is een uitgave van Stichting De Reformatie.
TEKST: HELEEN SYTSMA-VAN LOO, EINDREDACTEUR ///
Bestuur drs. Bernard Bos (voorzitter), Herman Rozemuller (penningmeester)
Tot enkele weken geleden was het nog
Maar nu heeft de NGK onlangs een an-
niet bij me opgekomen om in plaats
der gebouw betrokken, slechts 750 me-
van onze eigen diensten die van de NGK
ter bij ons vandaan. En ineens bekruipt
Eindhoven te bezoeken. We zijn lid van
me de vraag: wat betekent dat voor ons?
de GKv Eindhoven-Best. Zo’n twintig
Twintig jaar of langer geleden voegde
jaar geleden, nog voordat wij zelf in
je je nog vanzelfsprekend naar de
Eindhoven woonden, is deze gemeente
door kerkenraad of classis vastgestelde
Kernredactie drs. Bas Luiten (hoofdredacteur), drs. Heleen Sytsma - van Loo (eindredacteur), drs. Matthijs Haak, drs. Peter Hommes, drs. Erik Koning. Brede redactie kernredactie plus dr. Rob van Houwelingen, dr. Hans Schaeffer, Jan Westert
ontstaan na groei en vervolgens afsplit-
geografisch bepaalde kerkgrenzen. Er
Alle stukken voor de redactie bij voorkeur per e-mail:
[email protected]. Eventueel per post naar Redactie De Reformatie, Fontanalaan 3, 5624 KN Eindhoven. Alles wat met (abonnementen)administratie te maken heeft naar
[email protected] of per post naar De Reformatie, Postbus 89, 7730 AB Ommen.
sing van moederkerk Eindhoven. Hoe-
is sindsdien veel veranderd: de samen-
wel we in Eindhoven wonen, gaan we al
leving is in rap tempo ontkerkelijkt en
jaren in Best naar de kerk, overeenkom-
ontkerstend, de ramen en deuren van
stig de toen vastgestelde geografische
onze vrijgemaakte kerken zijn openge-
grenzen. De logica daarvan ontgaat
zet en de synode besloot onlangs om in
de buren een beetje: zijn er dan geen
de samensprekingen naar eenheid met
Opmaak IDD concept.communicatie.creatie | www.idd.nu Druk Kon. BDU Grafisch bedrijf
kerken dichterbij?
de NGK toe te werken. Ik weet niet wat
De NGK kerkte tot voor kort aan de
dat in onze specifieke situatie betekent.
andere kant van de stad. De GKv Eind-
Vooralsnog zijn en blijven we lid van
Administratie De Reformatie, postbus 89, 7730 AB Ommen
[email protected] /// tel. 0529 - 43 88 90
hoven werkt samen met de NGK, die
de GKv Eindhoven-Best, maar ik ga in
nauw optrekt met de CGK. Maandelijks
elk geval zondagmiddag maar eens met
worden er bijvoorbeeld gezamenlijke
onze jongste dochter naar de jeugd-
jeugddiensten belegd. Eindhoven-Best
dienst in de NGK.
Advertenties Nico Postuma, tel. 0341 - 84 21 47, tel. 06 - 139 959 05 ///
[email protected] Contracttarief op aanvraag Abonnementen 52,50 per jaar /// studenten 19,50 /// buitenland 130,Het abonnementsjaar loopt van 1 januari t/m 31 december De Reformatie is op Daisy cd-rom verkrijgbaar bij de Chr. Blindenbibliotheek voor blinden en slechtzienden. Tel. 0341 - 56 54 99. Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever is het niet toegestaan artikelen uit dit blad over te nemen.
www.dereformatie.nl
Volg ons op Twitter via #DeReformatie www.facebook.com/dereformatie 26
KERKGRENZEN
De Reformatie
is dan weer niet bij die samenwerking betrokken. Als vrijgemaakt-, christelijken Nederlands-gereformeerden kennen we elkaar in onze woonwijk Prinsejagt goed en komen we geregeld bij elkaar over de vloer. Zondagochtend reden we tot voor kort allemaal een andere kant op: zij zo’n zeven kilometer zuidwestwaarts, wij dezelfde afstand noordwaarts.
IN DIT NUMMER
30 FEEST VAN ERKENNING
34 STAPPEN ZETTEN
44 PAPOEA: FEEST MET KROMME TENEN?
Overal in het land bestaan al contacten
In landelijke gesprekken op deputaten-
Na zestig jaar zending nemen de
tussen plaatselijke vrijgemaakt-gerefor-
niveau is in de afgelopen zes jaar veel
Nederlandse kerken in 2018 afscheid
meerde en Nederlands-gereformeerde
bereikt in de samensprekingen met de
van de kerken op Papoea; die gaan
kerken. We vroegen aan een viertal
NGK. Plaatselijke kerken kunnen het
daarna zelfstandig verder. De Verre
gemeenten wat de stand van zaken is,
gesprek aangaan of voortzetten in
Naasten stelt voor om op dankdag te
hoe het proces verloopt en wat de stip is
het vertrouwen dat ze het werk van
danken voor Papoea. Is er meer reden
op de horizon.
deputaten niet over hoeven te doen.
om te danken dan om te bidden?
EN VERDER 28 DOELBEWUST VERDER SAMENSPREKEN /// 38 ‘ALS ER MAAR RUIMTE BLIJFT VOOR EIGEN KLEUR’ /// 39 COLUMN DIAKEN IN DE FRONTLINIE /// 40 WANDELEN MET GOD EVOLUTIE EN GELOOFSTWIJFEL /// 42 BIJBELTAAL OP NAAM VAN BOAZ /// 46 ZING EEN NIEUW LIED ONZEVADERS IN NBV-TAAL /// 48 UIT DE KERKEN /// 48 SPECIAL ‘DE HANDEN VAN HET KONINKRIJK’
De Reformatie 27
THEMA OP WEG NAAR KERKELIJKE EENHEID
Doelbewust verder samenspreken TEKST: HENK MESSELINK, PREDIKANT TE HATTEM-NOORD EN VOORZITTER VAN HET DEPUTAATSCHAP KERKELIJKE EENHEID /// FOTO: BERNARD ZUIDHOF
Het was een bijzondere zaterdag: 14 juni 2014. De generale synode van de Gereformeerde Kerken (GKv) besloot de contacten met de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) niet alleen voort te zetten, maar ook over te gaan van gesprekken naar samensprekingen met het oog op kerkelijke eenheid.
D
at lijkt een subtiele verande-
Want daaruit blijkt dat we elkaar als
Omgekeerd: binnen de GKv bestond en
ring, maar in werkelijkheid is
kerken vertrouwen kunnen geven als
bestaat nog steeds wel het beeld van de
het een belangrijke stap. We
het gaat om de erkenning en aan-
NGK als een vrijblijvend geheel, waarin
gaan nu samen de fase in waarin we
vaarding van het gezag van de heilige
ieder doet wat goed is in eigen ogen,
concreet op weg zijn naar eenheid. Er
Schrift. In de afgelopen zes jaar hebben
waar de hand gelicht wordt met de be-
lag een brief van de NGK op tafel om uit
we als deputaten veel in de gesprekken
lijdenis en waar gezien de toelating van
te spreken dat beide kerken zich al op
geïnvesteerd om aan dat vertrouwen te
vrouwen tot alle ambten verschillende
31 oktober 2016 in staat van hereniging
werken.
manieren van omgaan met de Bijbel
zouden bevinden. De synode was blij
alle ruimte krijgen. Ook hier worden
met dit voorstel, omdat het laat zien
Karikaturen Vertrouwen is een kern-
zaken genoemd waarover zeker valt
dat de GKv en NGK vijftig jaar na de
woord als het over samenspreken gaat,
door te praten.
droeve scheuring zo dicht tot elkaar
zeker tussen NGK en GKv. Er bestonden
zijn genaderd. Tegelijk sprak ze uit dat
en bestaan nog wel bepaalde ‘vijand-
Andere taxatie Maar toen we dat in
de nieuwe fase van samensprekingen
beelden’ of karikaturen die gevoed
de afgelopen jaren op deputatenniveau
eerst moet worden doorgemaakt voor-
zijn door wantrouwen. Zo is er vanuit
deden, eerst over de inhoudelijke bin-
dat er een concrete datum genoemd
de NGK lang tegen de GKv aangekeken
ding aan de belijdenis en daarna over de
kan worden.
als een regeltjeskerk, waar de liefde
omgang met de heilige Schrift, merkten
Directe achtergrond van deze verblijdende ontwik-
‘Vertrouwen is een
keling is een ander besluit dat de synode nam: de uit-
kernwoord als het
spraak dat door de overeenstemming in de gesprekken
over samenspreken
over de hermeneutiek de belemmering is weggeno-
gaat, zeker tussen
men die er lag vanwege het besluit van de NGK om de
NGK en GKv’
ambten voor de zusters der
28
vaak verstikt werd door de
we twee dingen:
regels, en ook als een kerk
(a) we staan dicht bij elkaar. Beide kerken
die zichzelf als de enig-
hebben de Schrift als het Woord van God
ware zag. Ik zeg niet dat
lief en willen zich loyaal binden aan de
er in die typeringen geen
belijdenis; en
elementen van waarheid
(b) de vragen die er zijn, spelen in beide
zitten. Het gaat erom dat
kerkverbanden. Eigenlijk is er geen
vanuit de beeldvorming in
kwestie rond de uitleg en toepassing
het verleden de gesprekken
van de Schrift of over de binding aan de
zijn aangegaan met een
belijdenis waar we niet in beide kerken
bepaalde reserve: eerst zien
mee worstelen. Juist in die worsteling
gemeente open te stellen. Die overeen-
en dan geloven dat jullie echt iets met
hebben we elkaar nodig en kunnen we
stemming is een heel belangrijk punt.
ons willen.
elkaar dienen.
De Reformatie
Gaandeweg de gesprekken in de afgelo-
gebeuren: dat kerken die tot voor kort
daarbij dat niet iedereen binnen de GKv
pen zes jaren groeiden het begrip en het
totaal langs elkaar heen leefden binnen
staat te juichen over de synodebesluiten;
wederzijdse vertrouwen, wat uitmondde
korte tijd elkaar vinden en van alles
daar moeten we ook eerlijk in zijn. Daarom
in de positieve voorstellen die nu door
samen gaan doen.
zal ook binnen de GKv het gesprek hierover
de Landelijke Vergadering van de NGK en
Ook in de persoonlijke ontmoeting
gevoerd moeten worden zodat we elkaar
de generale synode van de GKv aanvaard
vinden gelovigen uit NGK en GKv elkaar.
onderweg niet kwijtraken.
zijn. Ongetwijfeld zijn er nog tal van za-
Dat geldt niet overal, al was het maar
ken waarover doorgepraat moet worden.
omdat er in sommige regio’s nauwelijks
Verlangen naar eenheid Deze laatste
Duidelijk is vooral dat we de menings-
NG-kerken te vinden zijn, terwijl er juist
maanden van 2014 worden de gesprekken,
verschillen met de NGK anders zijn gaan
een grote concentratie vrijgemaakten is.
nu dus als samensprekingen, voortgezet.
taxeren: niet meer als een principiële
Dat geldt bijvoorbeeld rondom Harden-
We zullen eerst inventariseren aan welke
kwestie van Schriftkriek of confessionele
berg en Groningen. Vorig jaar hebben de
zaken we in het vervolgtraject prioriteit
onbetrouwbaarheid, maar als praktische
deputaten kerkelijke eenheid juist in die
moeten geven. Dat kan nog best een flink
verschillen die overigens nog wel stevig
gebieden bijeenkomsten
kunnen zijn. Daarover gaat het gesprek
belegd om voorlichting
de komende jaren.
te geven en gemeenten en kerkleden mee te
lijstje worden.
‘Niet iedereen binnen
Allereerst zijn er vragen: hoe ga je om met de verschillende
de GKv staat te juichen
praktijken rond de vrouw in
Goed geïnformeerd blijven Tot zover
nemen in het proces dat
over ontwikkelingen op landelijk niveau.
gaande is. De opkomst
Intussen zijn de laatste jaren op plaat-
bij die gelegenheden was
selijk niveau de ontwikkelingen nauwe-
nogal wisselend.
lijks bij te benen. Er zijn inmiddels vele
Voor de komende tijd is
samenwerkende gemeenten in allerlei
het belangrijk dat in het
varianten en ook enkele samenwer-
hele land de kerken goed
kingsgemeenten. Ook op allerlei andere
geïnformeerd blijven over de samenspre-
er valt ook nog wel door te spreken over za-
terreinen wordt samengewerkt: theolo-
kingen tussen GKv en NGK, zeker nu we
ken als het ondertekeningsformulier voor
gisch, diaconaal, in de hulpverlening.
ons in een nieuwe, doelgerichte fase van
ambtsdragers, de kerkorde, de toepassing
We zien onder Gods zegen mooie dingen
samensprekingen bevinden. We weten
van de tucht, het omgaan met ethische
het ambt? Niet alle gemeenten
over de synodebesluiten;
binnen de NGK hebben hun kerkorde, het Akkoord van
daar moeten we
Samenleven, ondertekend. Hoe gaan we daarmee om en hoe
eerlijk in zijn’
gaat de NGK daar zelf mee om? Zit daar ontwikkeling in? Maar
kwesties etcetera. Bloemsierkunst op een van de synodevergaderingen in juni.
Ook zijn er cultuurverschillen. Niet alleen
Het bloemstuk symboliseert het thema verbinding ///
tussen NGK en GKv, maar ook binnen beide kerkverbanden. Daarbij valt nogal eens het woord ‘evangelisch’. Hoe taxeren we de evangelische invloeden en wat doen we daarmee? Gelukkig kunnen de gesprekken over al dit soort zaken nu gevoerd worden als een gezamenlijke onderneming, waarin we als GKv en NGK naar een doel toewerken: kerkelijke eenheid. Wat we in de afgelopen jaren in de gesprekken geproefd hebben is vooral het verlangen naar eenheid. Ons gebed op dit moment is dat dat verlangen vervuld mag worden in een daadwerkelijk samengaan van NGK en GKv op afzienbare termijn. Wat een feest zal dat zijn! /// De Reformatie 29
THEMA OP WEG NAAR KERKELIJKE EENHEID
Feest van erkenning TEKST: HELEEN SYTSMA-VAN LOO, NEERLANDICUS EN EINDREDACTEUR VAN DE REFORMATIE /// FOTO PAG. 33: JAAP MEIJER
Overal in het land bestaan al meer of minder intensieve contacten tussen plaatselijke vrijgemaaktgereformeerde en Nederlands-gereformeerde kerken. We vroegen aan een viertal gemeenten wat de stand van zaken is, hoe het proces verloopt en wat de stip is op de horizon.
Bij alle ondervraagde gemeenten is het
Al in 1975, zes jaar na de breuk in Lange-
Vader: zijn sterven had betekenis voor
hoofdmotief om de eenheid te zoeken
rak, was er een gezamenlijke verklaring
het samengaan van twee gemeenten.’
Christus’ oproep om één te zijn. Daar-
ondertekend waarin beide kerken elkaar
Sindsdien is er een verlangen om als
naast leeft er een diep verlangen om de
erkenden als kerken van de Heer Jezus,
gemeenten steeds meer samen te doen
breuk uit de jaren zestig te herstellen.
trouw aan Schrift en belijdenis. Daarna
en ook gezamenlijk beleid te ontwikke-
‘Het geloof in Jezus Christus verbindt
was er mondjesmaat wel sprake van
len. Inmiddels worden de kerkdiensten
ons. We herkennen elkaar als ware kerk
toenadering, bijvoorbeeld in de vorm van
in de zomer gezamenlijk gehouden. Ook
van Christus,’ zegt ds. Gerard de Kimpe
gezamenlijke vergaderingen van de man-
is er een weefcommissie ingesteld om de
uit Barneveld. Ds. Henco Lopers, tot voor
nenvereniging waar ook die mannen
communicatie tussen beide gemeenten
kort predikant te Langerak, zegt dat het
elkaar ontmoetten die aan weerskanten
goed te laten verlopen en te zoeken naar
zelfs na 45 jaar nog aanvoelt alsof beide
van de breuk een actieve rol hadden
mogelijkheden voor samenwerking.
gemeenten bij elkaar horen. ‘Ook dat
gespeeld. Echte stappen werden er echter
voedt het verlangen naar eenheid.’
pas weer gezet vanaf 2009. De beide
Stapje voor stapje Al meer dan tien
kerkenraden gingen steeds intensiever
jaar geleden was er in Zaandam sprake
Verootmoediging Bijzonder is hoe
met elkaar om, de kinderdiensten op
van twee kleine kerken die op den duur
de GKv en NGK van Langerak elkaar
bid- en dankdagen werden gezamenlijk
niet zelfstandig verder konden gaan.
eigenlijk op een heel natuurlijke manier
georganiseerd en de gemeenten werden
Toch ontkent ds. Fritz Krüger, sinds
weer hebben gevonden. Ds. Lopers, die
meegenomen in een proces van elkaar
2011 verbonden aan de Zaankerk, dat de
deze zomer Langerak verruilde voor
leren kennen. Dit leidde op dankdag
afnemende levensvatbaarheid de beide
Hoogezand-Sappermeer-Noord, heeft een
2012 tot een gezamenlijke dienst van
gemeenten in elkaars armen dreef. ‘De
verbindende rol gespeeld tussen de beide gemeen-
‘Zelfs na 45 jaar voelt
ten in zijn voormalige woonplaats. ‘Daarbij heeft
het nog aan alsof
de Heer het zo geleid dat ik in een periode dat de
beide gemeenten
predikant van de Bethelkerk (NGK) ziek was daar
bij elkaar horen’
pastoraal werk mocht ver-
30
verootmoediging. Lopers:
belangrijkste reden was het verlangen
‘Dit is geestelijk gezien in
om vanuit het gebed om eenheid van de
de gemeenten het punt
Heer Jezus elkaar ook daadwerkelijk te
van verzoening geweest.
zoeken. Zorgen om het voortbestaan van
Samen aan de voet van
de gemeenten waren er wel, maar die
het kruis, schuld belijden,
hebben niet het proces bepaald en waren
vergeven worden en elkaar
zeker niet voldoende om het proces
opnieuw als broers en
gaande te houden.’ Inmiddels bevindt
zussen ontvangen.’ Het
het samenwerkingsproces zich in de
richten. Ik heb twee betrekkelijk jonge
bijzondere was dat deze dienst plaats-
broeders begeleid in het toeleven naar
vond op de dag na de begrafenis van
gemeente, die zichzelf de Zaanse Gerefor-
hun sterven en de rouwsamenkomsten
een van de broeders die ik begeleid had
meerde Kerk noemt.
geleid. Hun gezinnen ben ik na hun
tijdens zijn ziekte. We hebben dat gezien
In Heerde is sinds 2008 de toenadering
sterven blijven bezoeken.’
als bijzondere leiding van onze hemelse
stapje voor stapje gegroeid. Destijds was
De Reformatie
slotfase en is er feitelijk sprake van één
Tijdens een ‘heisessie’ van de kerkenraden in Langerak spreekt ds. Fritz Krüger uit Zaandam als ervaringsdeskundige /// het doel om in een of twee jaar tot kerke-
gemeenten en de predikanten gaan af en
zijn. Samen zijn ze verenigd in het Inter-
lijke gemeenschap te komen in de vorm
toe in elkaars gemeenten voor. Tot twee
kerkelijk Platform Heerde, waarvan hij al
van wederzijdse erkenning, de mogelijk-
keer toe is er een gemeenschappelijke
jarenlang secretaris is.
heid tot kanselruil en van gemeenschap-
dienst belegd. Daarnaast worden er soms
Ds. Lopers (Langerak) raadt aan om te
pelijke diensten en toelating van elkaars
gezamenlijke activiteiten georganiseerd,
erkennen dat de pijn uit het verleden
leden tot het avondmaal. Deze doelstel-
zoals een sporttoernooi en thema- of
terecht en reëel is. Daarmee neem je
lingen waren een soort tussenstation op
koffieochtenden.
de angel eruit weg. Het is best moeilijk
de weg naar een definitief doel, dat zoals
om de communicatie goed en open te
het nu lijkt in 2015 vastgesteld kan wor-
Pijn en moeite De weg naar meer
houden; soms begrijp je elkaar niet
den, terwijl ondertussen de samenwer-
samenwerking en naar eenheid verloopt
goed. ‘Gelukkig verstaan Langerakkers
king steeds intensiever wordt. Er worden
niet altijd en overal even gemakkelijk.
de kunst om de pijn te brengen waar ze
bijvoorbeeld jaarlijks meer gezamenlijke
De vier ondervraagde gemeenten kregen
hoort: bij de Heer.’
diensten gehouden, naar wederzijdse
bijvoorbeeld allemaal te maken met
Hoewel de GKv en de NGK in Zaandam
tevredenheid. Mogelijk dat in 2015 alle
broeders en zusters die moeite hadden of
inmiddels één gemeente vormen, waren
middagdiensten gezamenlijk worden
nog steeds hebben met intensievere sa-
er ook daar mensen die moeite hadden
belegd, in het gebouw van de GKv.
‘Blijf zo lang mogelijk in
Ook in Barneveld gaat het planmatig toewerken
gesprek met bezwaarden
naar meer samenwerking hand in hand met elkaar
en leg uit dat het
om elkaar de pijn van ’67 te vergeven.
of gaan ze daarmee om?
‘Het was soms nodig om een paar stap-
‘Zo lang mogelijk in
pen terug te zetten en eerst met elkaar
gesprek blijven met de
in gesprek te gaan rond gezamenlijke
gezinnen die bezwaren
avondmaalsvieringen bijvoorbeeld,’
hebben en uitleggen dat
vertelt ds. Krüger.
het proces toch doorgaat,’
daadwerkelijk leren kennen en ontmoeten.
menwerking. Hoe gingen
proces toch doorgaat’
De GKv en NGK hebben
antwoordt broeder Ben
Landelijk – plaatselijk Wat zich
Bolt uit Heerde. Hij heeft
plaatselijk voltrekt loopt soms uit de pas
uitgesproken elkaar te erkennen als zus-
een coördinerende rol in het samenspre-
met landelijke ontwikkelingen. Ook dat
terkerken. Er vinden regelmatig gesprek-
kingsproces en vult aan dat er in Heerde
kan een spanningsveld zijn in het proces
ken plaats tussen werkgroepen uit beide
maar liefst acht verschillende kerken
naar eenheid. In Barneveld verliep het
>>>
De Reformatie 31
Barneveld-Voorthuizen (De Burcht, GKv) is
Van de Eben Haëzerkerk in Heerde (GKv)
rechtelijke structuren aan, omdat het
een gemeente met ongeveer achthonderd
zijn 160 mensen lid. De categorie in de
plaatselijke proces zo natuurlijk verliep
zielen, van wie de meesten in Barneveld
middelbare leeftijd is wat ondervertegen-
en van een concreet stappenplan geen
wonen. Alle leeftijden zijn vertegenwoor-
woordigd. De gemeente is redelijk vooruit-
sprake was. De gezamenlijke overtuiging
digd. De gemeente staat open voor staps-
strevend. De NGK Heerde-Epe heeft een
was dat ze meer gehoorzaam moesten
gewijze veranderingen, maar geeft ruimte
kleine driehonderd leden.
zijn aan wat God mogelijk maakte dan
en tijd aan meer behoudende gemeentele-
aan wat het deputaatschap kerkelijke
den. Een kleine groep heeft de scheuring
De gemeente van de Koningskerk in Lan-
eenheid aan richtlijnen had gegeven.
in 1967 nog meegemaakt. Bij hen zit nog
gerak (GKv) is een streekgemeente midden
Uiteraard is er wel toestemming aan de
wel pijn en dus moeite met de toenade-
in het Groene Hart van Nederland. Het is
classis gevraagd voor het houden van
ring. De NGK Voorthuizen-Barneveld (De
een plattelandsgemeente met iets meer
gezamenlijke diensten. Ook heeft de clas-
Ontmoeting) is net iets groter dan de GKv.
dan tweehonderd leden waarbinnen alle
sis zich over de casus Langerak verant-
leeftijden zijn vertegenwoordigd, maar de
woord naar de synode. Daarbij is ervoor
De gemeente van Zaandam (Zaankerk) is
grootste groep is tussen de 20 en de 40.
gepleit om de huidige landelijke kaders
een samenwerkingsgemeente van iets
Er is openheid voor vernieuwing wanneer
te evalueren, om te voorkomen dat die
meer dan tweehonderd leden. Er zijn
de zaak van de Heer en de opbouw van
verdergaande samenwerking hinderen.
relatief veel ouderen en kinderen, en maar
de gemeente daarmee gediend zijn. Er zijn
weinig leden in de leeftijdscategorie van 40
veel vriendschaps- en familieverbanden die
Vrouwelijke ambtsdragers Het feit
tot 55 jaar. De kerkelijke afkomst van de le-
doorlopen in de NGK (Bethelkerk, ongeveer
dat de NGK ruimte biedt aan vrouwelijke
den speelt steeds minder een rol. Er is één
zevenhonderd leden).
ambtsdragers en de GKv niet, mag volgens
gezamenlijke kerkenraad. Alleen omwille
de synode niet belemmerend werken op
van de beide kerkverbanden worden nog
de weg naar kerkelijke eenheid. Maar
structuren in stand gehouden die herinne-
in de praktijk is dit toch wel een lastig
ren aan het verdeelde verleden.
punt. Juist vanwege de contacten met de NGK vroeg de GKv Barneveld-Voorthuizen
Logo van de weefcommissie in Langerak,
indertijd aan de synode om de positie
met als motto: samen kerken, samen spreken,
van de vrouw in de kerk te heroverwegen.
samen verkennen, samen weven ///
Omdat de NGK ter plaatse bereid bleek tot opschorting van het besluit om vrouwen tot de ambten toe te laten, kwam er ruimte voor toenadering.
32
om die reden aanvankelijk moeizaam en
kritische partner. Ds. Krüger: ‘Hoe je om-
‘Toen we in Heerde begonnen met sa-
slopend. Daar speelde vervolgens ook een
gaat met verschillende kerkrechtelijke
menspreken had de NGK al vrouwelijke
rol dat er door onvrede en onmin binnen
regelingen lijkt ingewikkeld, maar is dat
diakenen,’ vertelt Bolt. ‘Voor ons was dat
de GKv een heel aantal gemeenteleden
in de praktijk niet. Het dagelijkse leven
geen verhindering om samen te werken.
de overstap maakten naar de NGK. ‘Het is
van de gemeente wijst daarin vanzelf de
Inmiddels wil de NGK ook toe naar vrou-
een wonder dat dat de samensprekingen
weg. Voor ons was het onderscheidende
welijke ouderlingen. Dat is voor ons geen
en ons samenleven niet geschaad heeft,’
beginsel altijd: wat heeft deze gemeente
breekpunt, wel een bespreekpunt.’
zegt ds. De Kimpe.
op dit moment nodig om als gemeente
Een bespreekpunt is het ook in Langerak.
Omdat men in Zaandam al samenwer-
van Christus te functioneren? In die zin
In de Bethelkerk (NGK) zijn alle ambten
king en eenheid nastreefde voordat
is het verrijkend om uit twee kerkrechte-
daadwerkelijk opengesteld voor vrouwen.
dit landelijk begon te spelen, was het
lijke werelden te mogen putten.’
Hoewel er op dit punt dus verschil is in
soms echt pionieren en zoeken naar
In Langerak liet de gemeente zich vooral
overtuiging, voelde het voor ds. Lopers
een begaanbare weg. Landelijke ontwik-
leiden door wat zich aandiende en wat
heel normaal wanneer er in een geza-
kelingen wilden dan wel eens remmend
de Geest van God op hun weg bracht.
menlijke kerkenraadsvergadering ook
werken. De classis was in dit proces een
Soms liepen ze daarbij tegen kerk-
vrouwen aanwezig waren. ‘Tijdens de ge-
De Reformatie
ervaring om met elkaar te praten in plaats van over elkaar. Belangrijk is om beide gemeenten over alle stappen te informeren en alle gemeenteleden erbij te betrekken.’ Omdat de gemeenten in Langerak op een vanzelfsprekende
‘Het proces op zichzelf
manier naar elkaar toegroeien, zijn verwach-
is al erg waardevol.
tingen niet expliciet uitgesproken en zijn er
Juist daar gebeurt het
geen harde einddoelen gesteld. Wel leven er
indrukwekkende werk van
verlangens. Velen verlangen ernaar om als één
Christus en zijn Geest’
gemeente verder te gaan. De vraag is hoe werkbaar
dat is, omdat er dan een gemeente van negenhonderd zielen ontstaat.
Ervaring Gemeenten die nog helemaal Een dienst in De Burcht
aan het begin staan van het toenaderings-
in Barneveld ///
proces doen er goed aan gewoon te beginnen met wederzijdse kennismaking in
zamenlijke diensten hebben we afgespro-
maar intussen Jezus als Heer van zijn kerk
de vorm van ontmoetingen, is de stellige
ken dat er wel vrouwelijke diakenen, maar
te vertrouwen. Hij zal de weg daarheen
overtuiging van ds. De Kimpe. ‘Begin niet
geen vrouwelijke ouderlingen dienstdoen.
wel wijzen. Het proces op zichzelf is al erg
met een briefje met gesprekspunten en
Ook is uit respect voor het standpunt van
waardevol, omdat juist daar het indruk-
ga niet bewust op zoek naar de verschil-
de GKv afgelopen zomer een afspraak met
wekkende werk van Christus en zijn Geest
len; die zijn soms tussen de ene en de
een vrouwelijke predikant afgezegd, om-
gebeurt. Dat je daar getuige van mag zijn,
andere vrijgemaakte gemeente minstens
dat het om een gezamenlijke dienst ging.’
dat je daarbij een stoel op de eerste rij
zo groot als tussen een plaatselijke GKv en
hebt, is een groot voorrecht.’ Hij maakt de
NGK.’ Het is verder belangrijk om de tijd
Verwachtingen Wat is de stip op de
vergelijking met Abraham en met het volk
te nemen voor het proces en om geduld te
horizon, waar willen deze gemeenten
Israël: ‘God is machtig genoeg om je in
oefenen.
naartoe? In Barneveld is het niet de bedoe-
één keer van beginpunt naar eindpunt te
‘Ga gewoon aan de slag,’ raadt ds. Krüger
ling dat beide gemeenten fuseren, daar
brengen. Maar onze God is een God die op
beginnende gemeenten aan, ‘en maak
zijn ze te groot voor. Als broers en zussen
weg gaat met mensen, en tijdens deze reis
daarbij ruim gebruik van de ervaring van
van hetzelfde huis goed samenleven is
ons leert om met Hem te leven: in vertrou-
andere kerken, want er is al veel voor-
het mooie streven. In Zaandam lag het
wen, in gehoorzaamheid, in volharding
werk gedaan. Landelijk is er veel hulp
toewerken naar één gemeente wel in de
– terwijl we mogen genieten van Hem en
beschikbaar, zoals bij deputaten kerkelijke
lijn der verwachting en dat is daar inmid-
zijn nabijheid. Deze ervaring moet je niet
eenheid (DKE) en Deputatenoverleg Een-
dels ook gebeurd. ‘Het valt soms tegen als
willen missen!’
heid (DOE). Hier ligt een schat aan kennis
je aan het begin van een lang proces staat
De gemeente van Heerde gaat behoed-
over geldende kerkrechtelijke afspraken,
en denkt: hoe moeten we daar komen,
zaam om met het formuleren van doelstel-
inhoudelijke handreikingen en voorbeeld-
bij het eindpunt dat we ver voor ons zien
lingen. Het einddoel is weliswaar eenheid,
documenten. Het is helemaal niet meer
liggen?’ zegt ds. Krüger. ‘Het helpt om wel
maar de lat wordt niet vanaf het begin
nodig om steeds opnieuw het wiel uit te
dat eindpunt in gedachten te houden,
zo hoog gelegd. Bolt: ‘Het is al een mooie
vinden!’ /// De Reformatie 33
THEMA OP WEG NAAR KERKELIJKE EENHEID
Stevige stappen zetten Plaatselijk op stap met een NGK TEKST: ROB VREUGDENHIL, DEPUTAAT KERKELIJKE EENHEID EN PREDIKANT TE LELYSTAD /// FOTO PAG. 34: ROB VREUGDENHIL
Ik houd wel van stevig doorlopen. Bij het wandelen in de bergen in Oostenrijk heb ik het liefst een flink tempo. Maar inmiddels heb ik wel geleerd: ook elke stáp moet stevig zijn. Je moet weten waar je je voet goed neer kunt zetten. Elke stap moet een goede basis zijn voor de volgende. Dan kom je echt verder, met een flink tempo of desnoods wat langzamer. Maar wel met stevige stappen, zonder uit te glijden.
I
n zijn artikel ‘Doelbewust verder
een dorp verderop een Nederlands Gere-
de afgelopen zes jaar veel bereikt. We
samenspreken’ op pag. 28-29
formeerde Kerk hebt, welke stappen kan
hebben elkaar gevonden in de basis van
beschrijft ds. Henk Messelink de
uw kerkenraad dan nu zetten? En hoe
kerk-zijn: ontzag voor Gods Woord en
belangrijke stap die we als kerken gezet
zet je als kerkenraad stévige stappen? In
hartelijke instemming met de belijdenis.
hebben op de Synode van Ede 2014.
dit artikel ga ik op die praktische vragen
Er is vertrouwen gegroeid en steeds weer
Landelijk gaan we stevig verder op de
in en hoop ik u verder op weg te helpen.
bevestigd. We bleken, soms tot onze
weg naar eenheid met de Nederlands
34
verrassing, heel veel gemeenschappelijk
Gereformeerde Kerken. Wat betekent dat
Aanmoediging In landelijke gesprek-
te hebben. Sterker nog, we bleken één te
voor uw gemeente? Als u in uw stad of in
ken op deputatenniveau is vooral in
zijn in waar het echt om gaat.
De Reformatie
Die landelijke winst is een aanmoedi-
horen en het liefst daarbij elkaar in de
de Schrift. Het kan zijn dat je dan ook
ging om ook plaatselijk het gesprek aan
ogen kijken om bij elkaar dezelfde liefde
ineens binnen de eigen kerkenraad een
te gaan of te blijven voeren. Dat begint
te voelen. Vertrouwen groeit ook door
diepgaand gesprek moet voeren. Zo
met vertrouwen binnen het eigen kerk-
juist die onderwerpen te bespreken waar
leer je elkaar echt kennen en weet je
verband. Vertrouwen dat de deputaten
je eerst elkaar niet op vertrouwde. Hoe
waarom je samen verder kunt gaan, of
op een eerlijke, gelovige manier bezig
gaat de GKv nu om met regels? Zit het
waarom je wellicht nog niet zover bent.
zijn geweest, en vertrouwen dat het
geloof in het hoofd of in het hart, of
blijkbaar kan, want de deputaten konden het
‘Vertrouwen krijg je niet
ook en de synode heeft het bevestigd: je kunt de
door synode-uitspraken
anderen omarmen als medebroeders en -zusters.
alleen, vertrouwen
Vanuit dat vertrouwen mogen plaatselijke
moet groeien’
in beide? Houdt de NGK
Verzoend verleden Vaak is een
zich aan afspraken en
wezenlijke stap in het proces ook het
binding? Wat betekent
samen terugblikken op wat er in de
het gezag van de Schrift
jaren zestig gebeurd is. Per plaats kan
in de praktijk? Die vragen
dat wel verschillend zijn. Soms spreekt
aan elkaar stellen is geen
een kerkenraad alsnog een schulderken-
kwestie van wantrouwen.
ning uit over een schorsing van toen. Of
Het gaat om plaatselijk
een destijds geschorste broeder wordt
bevestigd krijgen van wat
door een afvaardiging van de kerken-
NGK met elkaar in gesprek gaan. Niet
je gezien de landelijke overeenstemming
raad bezocht. Er zijn voorbeelden van
met de vraag of je wel met een gerefor-
bij elkaar verwacht.
verzoeningsavonden waar nadrukkelijk
kerkenraden van GKv en
meerde kerk te maken hebt, maar met
geen oordeel wordt geveld maar ruimte
het verlangen om te erváren dat je beide
Gevoelige onderwerpen Bevraag
is om alle pijn te delen en bij Christus te
gereformeerde kerk bent. Het eigen
elkaar ook over de onderwerpen die
brengen. In veel plaatselijke situaties is
kerkverband geeft alle reden om dat te
gevoelig lagen, vooral die waar op de-
een vorm van onderlinge verzoening een
verwachten.
putatenniveau tot het laatst toe over ge-
onmisbare stap die wijze begeleiding
sproken is. Daarbij hangt het vooral van
vraagt. Kerken die hier goede ervaring
Groeien Stel dat je nu als plaatselijke
de plaatselijke situatie af hoe diepgaand
mee hebben, zullen die wijsheid graag
GKv na de Synode van Ede contact legt
deze gesprekken moeten zijn.
delen met andere gemeentes.
met de NGK in je omgeging, moet je
Op de Landelijke Vergadering (LV) van
dan alles nogmaals bespreken wat lande-
2007 hebben de Nederlands Gerefor-
Zorgvuldige stap Na voldoende inhou-
lijk al besproken is? Of mag je nu in no
meerde Kerken elkaar opgeroepen ‘om
delijk gesprek kan het verlangen groeien
time grote stappen zetten naar kansel-
hun binding aan de belijdenis en daar-
om samen diensten te beleggen en
ruil, samen avondmaal vieren of zelfs
mee aan de leer van de heilige Schrift
elkaars predikanten uit te nodigen. Dat
direct een samenwerkingsgemeente
met een handtekening te bekrachtigen’.
is een geweldig mooi moment. Het is
worden? Alles is toch al besproken? Nee,
Kom je in gesprek met een gemeente
ook een grote stap die zorgvuldig gezet
niet alles. Ook landelijk moet er nog
die toch geen ondertekeningsformulier
moet worden. Voor die zorgvuldigheid
verder gesproken worden. Maar nog los
kent of waar dit omstreden is, dan zul je
hebben we als kerken afgesproken dat
daarvan, het zou niet verstandig zijn
daarover het gesprek aangaan. Ontmoet
we elkaar erbij betrekken. Bij zo’n mooie
om zulke stappen in één keer te zetten.
je een kerkenraad die destijds het VOP-
stap laat je andere kerken in de buurt
Samen kerkdiensten beleggen en elkaars
rapport (over vrouwelijke ouderlingen
meekijken. Praktisch betekent dat: er is
predikant aanvaarden, dat vraagt ver-
en predikanten) omarmd heeft en zich
goedkeuring van de classis nodig, naast
trouwen, bij kerkenraad en gemeente.
herkent in het Schriftgebruik in dat
het advies van de landelijke deputaten
En vertrouwen krijg je niet door synode-
rapport, dan heb je andere gesprek-
kerkelijke eenheid.
uitspraken alleen, vertrouwen moet
ken dan met een kerkenraad die alleen
Bij zo’n vraag om goedkeuring maakt
groeien.
vrouwelijke ouderlingen heeft omdat er
een kerkenraad duidelijk ‘dat er met-
Kerkelijk vertrouwen groeit door met
te weinig mannen beschikbaar zijn. En
terdaad eenheid is in erkenning en
elkaar over de basis te spreken. Je gaat
in beide gevallen is het waardevol om
beleving van het Woord van God en de
er wel vanuit dat je hetzelfde belijdt,
de laatste gezamenlijke overeenstem-
belijdenis van de kerken, alsook van de
maar je moet het ook uit elkaars mond
ming te bespreken, over het gezag van
regels die op grond daarvan voor het
>>>
De Reformatie 35
kerkelijk leven moeten gelden’ (citaat
een classis een feestelijk moment zijn,
of gezamenlijke diensten.
uit de gezamenlijke afspraken hierover).
stimulerend voor andere kerken.
In de samenwerkingen van CGK en NGK is er al meer ervaring op dit punt. Ik ken
De kerkenraad moet duidelijkheid geven over allerlei vragen: hoe is naar deze stap
Praktische afspraken En wat wordt
kerken waar eenvoudig afgesproken is:
toegewerkt? Wat is de geestelijke motiva-
dan de praktijk? Voor kanselruil, geza-
als een predikant uit de CGK voorgaat,
tie? Hoe is gebleken dat er overeenstem-
menlijke diensten of samen avondmaal
wordt gezorgd dat er geen vrouwelijke
ming is? Welke afspraken zijn er om in
vieren moeten er praktische afspraken
ouderling dienst heeft. In andere situ-
de samenwerking elkaar te houden bij
gemaakt worden. Liturgische gewoon-
aties is afgesproken dat er gehandeld
de gereformeerde belijdenis? Heel nor-
tes moeten worden afgestemd. Welke
wordt ‘naar de regel van het huis’: als
maal is het om daarbij extra aandacht te
liedbundel gebruiken we, welke formu-
een gezamenlijke dienst gehouden wordt
geven aan die punten waar tot voor kort
lieren? Zulke praktische afspraken zijn
onder verantwoordelijkheid van de ene
spanning lag. Voor een samenwerking
vaak goed te maken. Meestal schuiven
kerk, kunnen er wel vrouwen dienst
met een NGK wordt op dit moment in-
kerken van beide kanten
derdaad meer ‘onderbouwing’ gevraagd
wat in en vinden ze
dan wanneer het gaat om een CGK. Dat
elkaar in een goede
heeft te maken met hoe ver we landelijk
consensus. Heel wat ker-
gekomen zijn.
kenraden hebben daar al
Belangrijk is ook dat de kerkenraad laat
ervaring mee als het gaat
zien dat er in de gemeente draagvlak is
om samenwerking met
voor deze beslissing. De gemeente moet
een CGK.
er in ruime meerderheid mee instem-
Bij het samenwerken met
men. De kerkenraad moet de gemeente
een NGK kunnen vragen
vanaf het begin hebben meegenomen
gaan spelen rond vrou-
in dit proces en de gemeente moet de
welijke ambtsdragers. Wat door de GS
er in de gemeente mee omgegaan wordt.
mogelijkheid hebben gehad zich uit te
Ede 2014 is uitgesproken mag plaatselijk
Kan met het verschil in Bijbeluitleg en
spreken.
worden doorvertaald: als kerken elkaar
de daaruit volgende praktijk van elkaar
Alles bij elkaar legt een kerkenraad
vinden in de erkenning van het gezag
verdragen, of is men niet zo ver? Is er
een mooi pakketje documenten bij de
van de Schrift, kan de uitkomst van
bereidheid om een stapje terug te doen
deputaten en de classis op tafel. Daarin
het nadenken over vrouw en ambt wel
omwille van de ander? Hier mag een
klopt het hart van het samen kerk willen
verschillend zijn; toch kun je dan samen
beroep worden gedaan op de liefde die
zijn: kijk eens hoe wij elkaar gevonden
kerk zijn. Plaatselijke samenwerking
veel kan verdragen en op de wijsheid van
hebben in gezamenlijk belijden en hoe
met een kerk waar zusters ouderling of
kerkenraden om in te schatten wat de
we zorgvuldig de stap vooruit willen
diaken zijn, is dus mogelijk. Dat vraagt
gemeente dragen kan.
zetten. De bespreking ervan kan ook in
om praktische afspraken bij kanselruil
doen; als de andere kerk
‘Het kan zijn dat je
‘samenroeper’ is, doen ze geen dienst. Nog weer
ook ineens binnen de
ergens anders heeft de NGK de toezegging ge-
eigen kerkenraad een
daan om eerst een aantal jaren geen vrouwelijke
diepgaand gesprek
ouderlingen in de bankjes te laten zitten tijdens
moet voeren’
gezamenlijke diensten. Veel hangt hier af van hoe
Samen optrekken Er kunnen kerkenraden zijn die inschatten dat er in hun
DOE - Deputatenoverleg Eenheid
gemeente geen enkele weerstand zal zijn tegen vrouwelijke ambtsdragers in de kerkdiensten. Er zou zelfs het verlangen
36
Vanuit de drie kerken GKv, CGK en NGK werken deputaten samen in DOE, Deputaten-
kunnen zijn om met een plaatselijke
overleg Eenheid. In dat samenwerkingsverband wordt overlegd over kerkrechtelijke
NGK een samenwerkingsgemeente te
aspecten van het werken aan eenheid. Op de DOE-website, www.kerkelijkeenheid.nl,
vormen, waarin vervolgens, uitgaande
is veel informatie beschikbaar. Samenwerkende kerkenraden kunnen bij DOE ook te-
van de besluiten die door de NGK geno-
recht voor advies in concrete situaties. Kerkenraden uit de GKv kunnen daarnaast
men zijn, ook zusters geroepen kunnen
voor advies en begeleiding een beroep doen op deputaten kerkelijke eenheid, via de
worden tot het ouderlingenambt. Zou
secretaris ds. J.Luiten,
[email protected]. Voor de beslissing om samenwerking aan te
dat mogelijk zijn?
gaan met een plaatselijke NGK is een advies van deze deputaten vereist.
Die vraag kan sowieso opkomen bij de
De Reformatie
mogen dienen vrij be-
drie wijkgemeentes gebleven met een
spreekbaar moet zijn
eigen gebouw en deels een eigen ‘kleur’.
zolang er vanuit de
Voor welke vorm kies je plaatselijk en
Schrift geargumen-
waarom?
teerd wordt’. Maar
Een belangrijke reden om in te zetten
voor de kerkelijke
op zo intensief mogelijke samenwer-
praktijk is duidelijk
king is de geestelijke winst die dat met
één lijn gekozen: op
zich meebrengt. In de loop van de tijd,
dit moment geen
zelfs in de relatief korte tijd sinds de
vrouwelijke ambts-
jaren zestig, hebben kerken een eigen
dragers. Mogelijk
spiritualiteit ontwikkeld, met accenten
zullen we groeien
in de prediking, vormen van geloofsbe-
naar een kerkverband
leving en viering. Vaak zijn die verschil-
waarin kerken met en
len gebruikt als identity markers (‘zo zijn
zonder vrouwelijke
wij’) en waren ze een motief om vooral
ambtsdragers naast
niet elkaar te zoeken (‘want zij zijn zo’).
elkaar kunnen be-
Gelukkig groeit het besef dat verschil-
staan, zoals nu in de
len juist motiveren om samen te voegen
NGK, maar die keus
en zo elkaar te verrijken. Het ‘samen
is (nog) niet gemaakt.
met alle heiligen’ is een sterk motief
Dat is een gezamen-
om, waar mogelijk, een samenwerkings-
Hoe intensief er wordt samengewerkt,
lijke beleidslijn voor
gemeente te vormen. Hoe meer daarin
hangt van veel factoren af, die plaatselijk
ons kerkverband,
de gemeenteleden echt elkaar ontmoe-
kunnen verschillen ///
ook voor samenwer-
ten en onderling kunnen versterken,
kingsgemeentes. De
hoe groter de winst kan zijn.
vorming van een samenwerkingsge-
onderlinge afspraak is dat we op dit
Elke kerkenraad zal een heel scala
meente. Volgens onze afspraken wordt
punt gezamenlijk optrekken. Een sa-
aan voors en tegens moeten afwegen.
zo’n samengevoegde gemeente geleid
menwerkingsgemeente met vrouwelijke
Deputaten kerkelijke eenheid zijn al
door de gezamenlijke kerkenraad. Als
ouderlingen is nu niet mogelijk.
meer dan eens het land in geweest om
de oorspronkelijke kerkenraad van de
concreet mee te denken en te adviseren.
NGK deels uit vrouwen bestaat, zou de
Verrijkend Als beide gemeenten groot
En of het dan gaat om de eerste voor-
samenwerkingsgemeente NGK-GKv dus
genoeg zijn om zelfstandig te blijven
zichtige stappen of om een grote stap
ook vrouwelijke ambtsdragers krijgen.
voortbestaan, leidt intensief samen-
vooruit, vaak is er de diepe geestelijke
De vraag is of dat wenselijk is, of dat het
werken in de praktijk niet altijd tot
ervaring dat de Geest moed en vertrou-
de vorming van een samenwerkingsge-
samengaan: sommige kerken blijven
wen geeft.
meente tegen zal houden.
naast elkaar bestaan.
In de samenwerking van NGK en GKv
En ook als je wel kiest
is hier nog geen ervaring mee. In de al
voor een samenwer-
langer bestaande samenwerking NGK en
kingsgemeente, zijn er
CGK ligt het duidelijk: in die samenwer-
verschillende vormen
kingsgemeentes zijn geen vrouwelijke
mogelijk. In Deventer
ambtsdragers. In een recente vergade-
zijn drie kerken (NGK-
ring van deputaten kerkelijke eenheid
CGK-GKv) samengegaan in één kerk
Laat ook elke stap stevig genoeg zijn.
is besproken dat dit ook de lijn voor de
met één plek van samenkomst, helaas
Dat doet je niet door hard te stampen,
GKv zal moeten zijn. De GS Ede sprak
nog zonder eigen gebouw. In Hilversum
maar door zorgvuldig elke stap te zet-
wel uit dat ‘de visie dat behalve mannen
zijn drie kerken (twee CGK’s en een
ten. In gehoorzaamheid en met gelovig
ook vrouwen in de kerkelijke ambten
GKv) samengegaan maar zijn ze tegelijk
vertrouwen. ///
‘Een samenwerkingsgemeente
De besluiten van de synode moedigen aan
met vrouwelijke ouderlingen
om stevig door te stappen in de samenwer-
is nu niet mogelijk’
king met de NGK. Het tempo mag stevig zijn.
De Reformatie 37
THEMA OP WEG NAAR KERKELIJKE EENHEID Met het synodebesluit om in de samensprekingen met de NGK nu de weg naar eenheid in te slaan, komt het proces van hereniging in een stroomversnelling. Voor de Tehuisgemeente in Groningen (NGK) is het verlovingsaanzoek dat de Landelijke Vergadering van de NGK in maart deed aan de GKv mede aanleiding geweest om haar positie opnieuw te bepalen.
‘Als er maar ruimte blijft voor eigen kleur’ TEKST: HELEEN SYTSMA-VAN LOO, NEERLANDICUS EN EINDREDACTEUR VAN DE REFORMATIE ///
B
38
innen de NGK neemt deze
Open Brief Juist in deze gemeente
van deze brief werden uit het kerkver-
gemeente een bijzondere positie
heeft de breuk van de jaren zestig diepe
band gezet, en velen volgden hen. In
in, omdat zij het Akkoord van
voren getrokken: aan
de Tehuisgemeente ligt
‘Ergens leeft er wel de
Kerkelijk Samenleven niet heeft on-
haar was de zogenaamde
dertekend, uit angst voor van bovenaf
Open Brief geadresseerd.
opgelegde regels. Die bijzondere positie
Die was bedoeld als een
binnen het kerkverband was de eerste
soort hart onder de riem
aanleiding voor een bezinningstraject
nadat ds. Van der Ziel, de
dat dit voorjaar is ingeslagen, maar
plaatselijke predikant,
de ‘verloving’ met de GKv vormde een
was afgezet omdat hij
extra stimulans. Hoe kijkt de Tehuisge-
contact gezocht had met
meente aan tegen het proces van toena-
de Gereformeerde Kerken (synodaal) in
aan het in kaart brengen van de beteke-
dering en welke obstakels ziet zij?
Nederland. De meeste ondertekenaars
nis van de recente ontwikkelingen voor
De Reformatie
dus een stukje van de ontstaansgeschiedenis
angst dat we weer in
van de NGK. ‘Een aantal gemeentele-
discussies belanden die
den heeft dit nog meegemaakt,’ vertelt Javenda
er minder toe doen’
Oppewal. Zij is lid van de projectgroep die werkt
COLUMN de gemeente, ook voor haar positie binnen het kerkverband van de NGK. ‘Nu er sprake is van verloving en
Diaken in de frontlinie TEKST: JAN WESTERT, REDACTEUR VAN DE REFORMATIE ///
toenadering, leek het ons goed om eerst een rondje door de gemeente te
Bij het nadenken over een eigentijdse
maken om te polsen hoe de vlag erbij
invulling van de kerk en de christelijke
hangt. Is er nog pijn uit het verleden
politiek kunnen we veel leren van de
die om aandacht vraagt, maar daar-
vroege christelijke kerk. In de eerste
naast ook: leeft het verlangen naar
eeuwen had de christelijke gemeen-
eenheid, en hoe kijken gemeentele-
schap geen erkende en zichtbare maat-
den naar de GKv?’
schappelijke positie. Het was de tijd
Een aantal jaren geleden is er wel
van de Cappadocische kerkvaders. Zij
eens contact geweest tussen ds.
hebben er krachtig aan bijgedragen dat
Kurpershoek (NGK) en ds. Roosen-
de aandacht voor honger en uitbuiting,
brand (GKv) om te onderzoeken of
voor armoede en ziekenzorg een pu-
kanselruil een optie was. Dat is toen
bliek politiek thema werd. De christe-
posities te behouden. Ze is niet toe-
op niets uitgelopen. Nu is het de
nen vielen op door hun sociale opvang,
komstbestendig.
intentie van de projectgroep waar-
hun filantropie jegens vreemdelingen,
In de seculiere samenleving die de
van Oppewal deel uitmaakt om van
hun zorg voor een goede begrafenis van
vroege kerk omsloot maakten de Cap-
onderaf te beginnen en eerst de eigen
de doden en hun morele integriteit. De
padocische kerkvaders het verschil. Zij
gemeente mee te nemen.
heersende machthebbers werden later
vormden een tegenbeweging die opviel
navolgers van dat beleid.
door bewogenheid en liefde voor alle
Tolerantie Oppewal: ‘In de Tehuis-
De periode dat christenen en de christe-
mensen, niet alleen voor de eigen ker-
gemeente kunnen veel denkbeelden
lijke politiek de meerderheid vormden
kelijke vrienden. Bij hen stond integri-
naast elkaar bestaan. Je zou kun-
en het establishment waren van onze
teit hoog in het vaandel. Tegenover het
nen zeggen: er is een hoge mate
maatschappij, ligt alweer enkele decen-
gebed tot de goden om wraak, verraste
van tolerantie terwijl we een sterk
nia achter ons. Die periode is nog terug
het christelijke gebed om zegen voor
gezamenlijk fundament hebben,
te zien in bepaalde wet- en regelgeving
vijanden: ‘Verlos mij uit de kerker van
Jezus Christus die voor onze zonden
‘bij de gratie Gods’. De regelgeving rond
mijn haat en bitterheid. Vergeef alstu-
is gestorven.’ Contacten met leden
de zondagsrust, het ambtsgebed, het
blieft zijn zonde en de mijne; herstel
van Groningse vrijgemaakt-gerefor-
toestaan van weigerambtenaren, het
onze relatie.’
meerde kerken zijn er wel, al was het
verbod op godslastering, de subsidie
Steeds meer hedendaagse christenpo-
maar omdat er nog allerlei familie-
voor landelijke christelijke zorginstel-
litici herkennen zich in deze lijn van
banden zijn. Heel wat leden van de
lingen en het bijzonder onderwijs, het
het omzien naar de medemens, van
Tehuisgemeente hebben hun wortels
stamt allemaal uit de tijd van de verzui-
bewogenheid met de vluchteling, de
in de GKv. ‘En ergens leeft er wel
ling. In de huidige seculiere tijd zijn die
dakloze, de eenzame. Ze hebben oog
de angst dat we weer in discussies
wettelijke posities en arrangementen
voor de groeiende groep mensen voor
belanden die er in onze ogen minder
niet meer vanzelfsprekend. De seculiere
wie het sociaal minimum voor altijd
toe doen. Graag behouden we onze
meerderheid loopt er niet warm voor.
het sociaal maximum dreigt te worden.
eigen kleur. We hopen dat we in het
Maar als ik aan christenen vraag waar-
Een vitale kerkgemeenschap vertaalt
eenwordingsproces vooral met elkaar
aan christelijke politiek herkenbaar is,
het evangelie van de liefde van Jezus
praten over de zaken die er werkelijk
dan krijg ik vaak als antwoord dat zij
Christus in deze nieuwe frontlijn. Die
toe doen. Het gevoel overheerst dat
strijdt voor het behoud van deze zaken.
christelijke kerk vernieuwt haar diaco-
het een mooie ontwikkeling is dat
Zo’n benadering is echter niet meer
nale opdracht. De diaken is niet langer
beide kerken de weg naar eenheid
dan een terugtrekking op de laatste
een bijwagen in het bestuur van de
zijn ingeslagen.’ ///
schans en een poging om gevestigde
kerk, maar staat in de frontlinie. De Reformatie 39
WANDELEN MET GOD
Evolutie en geloofstwijfel TEKST: RONALD WESTERBEEK, DOET PROMOTIEONDERZOEK (CHARISMATISCHE VERNIEUWING) AAN DE VRIJE UNIVERSITEIT IN AMSTERDAM EN WAS EERDER KERKPLANTER VAN ICF AMERSFOORT (GKV/CGK) /// FOTO: M. KRUMBHOLZ/WIKIMEDIA COMMONS
Het afgelopen jaar sprak ik meerdere dertigers en veertigers die niet meer in God geloven door wat er in de kerk werd gezegd over schepping en evolutie. En ik kom buitenkerkelijke zoekers tegen voor wie het christelijk geloof om diezelfde reden überhaupt geen optie is. Maar ook kerkgangers zijn er niet altijd gerust op: als de evolutietheorie waar blijkt te zijn, ondergraaft dat dan niet mijn geloof? Het kan zomaar een zeurende twijfel worden in je wandel met God.
‘D
at ik mijn geloof kwijtraakte
ik me niet meer in allerlei bochten te
dingen: steeds meer vondsten van fos-
is een proces van jaren ge-
wringen om een geloof te verdedigen dat
sielen die wijzen op de ontwikkeling
weest,’ vertelde een veertiger
overduidelijk in strijd was met weten-
van nieuwe soorten, DNA-onderzoek
schappelijke feiten.’
dat ook lijkt te wijzen op evolutionaire
die opgroeide in de vrijgemaakte kerk, ‘maar de eerste twijfel werd gezaaid
ontwikkeling en gemeenschappelijke
Adam of aap Adam of aap, schepping
voorouders, voortschrijdend inzicht in
den dat evolutie onzin was, terwijl de
of evolutie? Een keuze lijkt onontkoom-
de ouderdom en ontstaansgeschiedenis
wetenschappelijke bewijzen inmiddels
baar. Met die stellige antithese ben ik
van het heelal… Ik merkte dat ik er voor
onontkoombaar zijn. De predikant kwam
zelf ook opgegroeid. Eind jaren tachtig
mezelf niet meer omheen kon, wilde ik
met een aantal argumenten tegen “de
begon ik een opleiding journalistiek aan
mijn integriteit bewaren. Ik weet niet
evolutieleer”, maar die waren nogal
de Evangelische Hogeschool en destijds
meer precies wanneer ik omarmde dat
karikaturaal. Uiteindelijk kwam het erop
werd je daar stevig onderwezen in het
het heelal 13,8 miljard jaar oud is en de
doordat ze in de kerk bleven volhou-
neer dat ik maar gewoon moest geloven dat God de
‘Ik dacht: als
aarde in zes dagen heeft geschapen, “want dat
predikanten zo slecht
staat zo in de Bijbel”. Ik dacht: als predikanten zo
nadenken, waarom zou
slecht nadenken, waarom zou ik ze dan geloven? En
ik ze dan geloven?’
als het christelijk geloof
aarde zo’n 4,6 miljard jaar, en dat het
Ik kon met verve bear-
leven op aarde zich heeft ontwikkeld in
gumenteren waarom de
een biologisch evolutionair proces. Ik
aarde niet veel ouder kon
weet wel dat veel dingen op hun plek
zijn dan zesduizend jaar
begonnen te vallen.
(en hoe het dat kwam dat
Tegelijk bleef het knagen. Want hoe ver-
zoveel aardlagen en fos-
hielden mijn nieuwe overtuigingen zich
sielen veel ouder leken te
tot mijn geloof? Viel dat wel te rijmen?
zijn), en dat er wel sprake
Ergens was ik bang dat allerlei kern-
is van ontwikkeling binnen diersoorten,
ideeën van mijn gereformeerde geloof op
heid, waarom zou de rest dan wel klop-
maar dat een evolutionaire ontwikke-
losse schroeven zouden komen te staan.
pen? Toen ik na jaren concludeerde dat
ling waarbij soorten uit soorten ontstaan
Hoe betrouwbaar is de Bijbel? En wie
ik geen christen meer was, voelde dat als
uiteraard onmogelijk is.
bepaalt nog wat letterlijk moet worden
een enorme bevrijding. Eindelijk hoefde
Toch weifelde ik, want ik las ook andere
opgevat en wat metaforisch of tijd- of
op dit punt strijdig is met de werkelijk-
40
jonge-aarde-creationisme.
De Reformatie
Het duizelt me als ik de sterrenhemel zie /// cultuurbepaald is? Als mensen zijn ont-
lutie.1 Zowel jonge-aarde-creationisten als
de schedels zie van de homo habilis (1,7
staan in een evolutionair proces, hoe kan
‘new atheists’ (zoals Richard Dawkins) wil-
miljoen jaar oud) en de homo erectus (1,2
er dan een zondeval zijn geweest? Hoe
len ons doen geloven dat een orthodox-
miljoen jaar oud). Heer, wat bent U nog
kan de dood in de wereld zijn gekomen
christelijk geloof dat hecht aan het gezag
veel wonderlijker en groter dan ik dacht!
door de verkeerde keuze van de eerste
van de Bijbel niet kan samengaan met de
Adam, als daar miljoenen jaren aan
opvatting dat het heelal is ontstaan in
Vertrouwen Je mag er van mij rustig an-
evolutionaire ontwikkeling aan vooraf
een evolutionair proces. Maar dat is veel
ders over denken. Maar misschien worstel
waren gegaan? En hoe zit het dan met de
te kort door de bocht,
oorsprong van het kwaad?
zegt Keller. Zelf gaat hij
je met je geloof omdat je
‘Het besef dat de wereld
en wetenschap niet samen-
uit van evolutie en in het
Ademruimte Met dergelijke vragen be-
artikel legt hij uit hoe dat
gon ik zeven jaar geleden aan mijn studie
te rijmen valt met zijn
theologie. Om een lang verhaal kort te
gereformeerde geloof.
denkt dat christelijk geloof
in een proces van
gaan. Misschien merk je dat je onrustig wordt van al
evolutie is gevormd,
maken: de studie heeft me veel adem-
dat gepraat over schepping en evolutie, en bekruipt je
heeft mijn geloof
ruimte gegeven. Ik ontdekte dat de gere-
Verdiept Het besef dat
formeerde theologie veel genuanceerder
de wereld in een proces
spreekt over de verhouding tussen geloof
van evolutie is gevormd,
en wetenschap, over het ontstaan van de
heeft mijn geloof niet
wereld en over de omgang met Bijbelse
ondermijnd. Integendeel, steeds meer
zakt. Dan wil ik je bemoedigen. De zeker-
teksten, dan de evangelisch-reformatori-
dingen vallen op hun plek en ik merk
heid van je geloof mag gegrond zijn in
sche zuil waarin ik opgroeide. Veel gere-
dat het mijn geloof juist verdiept. Het
Gods liefde en genade voor jou, die Hij
formeerde theologen bleken al geruime
wonder van de schepping is voor mij
getoond heeft in zijn Zoon. God schiep
tijd de wetenschappelijke inzichten seri-
groter, dieper en gelaagder geworden. Dat
de hemel en de aarde en alles wat op de
eus te nemen en te verwerken in de theo-
God de wereld schiep door een evolutio-
aarde is. Hoe Hij dat deed, in zes dagen of
logie, zonder dat dit betekende dat ze
nair proces van miljarden jaren, daarvan
in miljarden jaren, misschien maakt dat
‘vrijzinnig’ waren. Zeker, bovengenoemde
wordt Hij niet kleiner, maar juist ontzag-
niet eens zoveel uit. De hele werkelijkheid
vragen betekenen dat bepaalde aspecten
wekkender en grootser. Het duizelt me
zoals we die kennen is Gods schepping.
van de gereformeerde theologie opnieuw
als ik de sterrenhemel zie en me realiseer
Dus als wetenschappers DNA-strengen
moeten worden doordacht, maar is dat
dat de planeet waarop ik woon, behoort
of sterrenstelsels onderzoeken, doen ze
niet de voortdurende taak van theologen?
tot slechts één klein sterrenstelsel met
ontdekkingen over Gods schepping. Hij
Een orthodox-gereformeerde theoloog als
acht planeten – één sterrenstelsel van de
is schepper en Heer. Dat mag vertrouwen
Gijsbert van den Brink liet me zien dat er
honderd tot tweehonderd miljard ster-
geven. ///
overtuigende antwoorden mogelijk zijn
renstelsels die er zijn in een heelal dat
die niet op gespannen voet staan met het
uitdijt met een snelheid die groter is dan
gereformeerde belijden.
de lichtsnelheid. En ik ben diep onder
biologos.org/uploads/projects/Keller_white_paper.
Onlangs schreef ook Tim Keller een
de indruk van mijn schepper als ik bij
pdf. De website www.geloofenwetenschap.nl biedt
uitstekend artikel over schepping en evo-
paleontologische opgravingen in Kenia
een Nederlandse vertaling van dit artikel.
het knagende gevoel dat die gereformeerde zekerheid
juist verdiept’
van het geloof straks als een kaartenhuis in elkaar
1. Het artikel van Tim Keller is te vinden op: http://
De Reformatie 41
Op naam van Boaz 42
De Reformatie
BIJBELTAAL TEKST: GERT KWAKKEL, HOOGLERAAR OUDE TESTAMENT AAN DE TU IN KAMPEN EN DE FACULTÉ JEAN CALVIN IN AIX-EN-PROVENCE /// SCHILDERIJ ‘RUTH EN BOAS’: NICOLAES PIETERSZN. BERCHEM/WWW.RIJKSMUSEUM.NL
‘SALMON VERWEKTE BOAZ, BOAZ VERWEKTE OBED.’
Ruth 4:21
Ik dacht: nu snap ik het eindelijk. Maar dan
Ruth 4:1 geeft een hint. Daar verschijnt
blijkt het toch weer anders te gaan.
een man op het toneel wiens naam niet
Als in Israël een man stierf zonder een zoon
genoemd wordt. ‘Zijn naam is niet van
na te laten, moest zijn broer met de weduwe
belang,’ zegt de Nieuwe Bijbelvertaling.
trouwen. De eerste zoon die uit dat huwelijk
‘Zeg Dinges, kom eens hier,’ zo lees je in
geboren werd, gold als zoon van de gestorven
de Willibrordvertaling. Deze man was
broer. Zo zou diens naam niet verloren gaan,
de eerst aangewezene om te doen wat
maar blijven voortleven onder het volk van
Boaz deed: trouwen met Ruth en het
Israël (Deut. 25:5-6).
familiebezit vrijkopen. Maar hij weigerde,
Ruths eerste man, Machlon, was kinderloos
omdat hij niet het risico wilde nemen
gestorven. Er was geen broer van Machlon
zijn eigen familiebezit te ruïneren (Ruth
meer, met wie Ruth kon trouwen. Boaz,
4:6). Zijn naam verdwijnt voorgoed uit de
als verdere verwant, wilde deze taak op
geschiedenis.
zich nemen. Kennelijk had Ruth zijn hart
De namen van Elimelech en Machlon zijn
gestolen. Tegelijk toonde hij zich bereid de
nog steeds bekend. Toch staat Obed niet op
naam van Ruths overleden man te laten
hun naam, maar op die van Boaz. Boaz was
voortleven op diens land (Ruth 4:5,10). De
bereid met een weduwe te trouwen. Hij nam
naam van Machlon mocht niet verloren
het financiële risico dat die andere man te
gaan. Als Boaz en Ruth een zoon kregen,
ver vond gaan. Natuurlijk, de natuur hielp
zou dat de zoon van Machlon zijn. Zo zagen
hem een handje. Hoe dan ook, Boaz was
de buurvrouwen het ook, na de geboorte
bereid zijn eigen naam opzij te zetten, om
van Obed. ‘Noömi heeft een zoon gekregen,’
de naam van zijn familieleden Elimelech
zeiden zij (Ruth 4:17). Obed was voor hen
en Machlon in stand te houden. Toen kreeg
de (klein)zoon van Noömi, de weduwe van
zijn naam, onder Gods leiding, een plek in
Elimelech, de moeder van Machlon.
de genealogie van Juda, Obed, Isaï, David,
En toch staat er in het één na laatste vers van
Salomo en Jezus Christus.
het boek Ruth: ‘Boaz verwekte Obed.’ Niet de
Wil je weten hoe de naam van een
namen van Elimelech en Machlon, maar die
nieuwtestamentische gelovige in stand blijft?
van Salmon en Boaz staan in de genealogie
Kijk dan bijvoorbeeld in Matteüs 16:24-25,
van David en Jezus Christus (zie Ruth 4:22;
19:27-30, 25:31-40, Filippenzen 2:3-11, of
Mat. 1:5). Hoe kan dat nou?
Openbaring 3:1-5.
Boaz was bereid
zijn eigen naam opzij te zetten De Reformatie 43
Papoea: feest met kromme tenen?
TEKST: PIET HOUTMAN, THEOLOOG EN TEKSTSCHRIJVER. HIJ IS UITGEZONDEN GEWEEST NAAR INDIA ALS DOCENT AAN HET PRESBYTERIAN THEOLOGICAL SEMINARY TE DEHRA DUN /// FOTO’S: DE VERRE NAASTEN
Woensdag 5 november is het dankdag. Zullen we dan God danken met en voor de Papoea’s? De Verre Naasten stelt dat voor. Is er reden om te danken, of wellicht meer om te bidden? In dit artikel kijk ik terug op bijna zestig jaar zending op Papoea, en vooruit in verband met het naderende afscheid.
H
et einde van de zending op
hebben immers toch geld in overvloed?
nodige moeite houden de Nederlanders
Papoea is namelijk in zicht. De
Het zou het voor de Papoease kerken zo
zich in, met de bedoeling de Papoea’s
Nederlandse zending neemt
veel gemakkelijker maken als Nederland
zich te laten ontwikkelen tot zelfstan-
in 2018 afscheid en de kerken daar gaan
niet zo de hand op de knip houdt.
digheid. Maar als er wordt afgesproken
zelfstandig verder. Dat zal zeker gevierd
Hoe zijn wij Nederlan-
worden met een feest, want feestvieren
ders, wij westerlingen,
kunnen ze daar, veel uitbundiger dan
geneigd te reageren? Wij
wij. Maar afscheid nemen is ook moei-
hebben zo veel te bieden,
lijk. En kunnen we wel echt blij zijn met
wij kunnen zo planmatig
dit afscheid?
werken, zo goed onder-
dat bijvoorbeeld een deel
‘Sommige Papoea’s
van bepaalde reiskosten voor rekening van de
zeggen: jullie vertrekken
Papoea’s komt, is het ook weer niet goed. Je zou
veel te vroeg, je laat een
wijs geven en organise-
als Nederlanders bijna geneigd zijn te zeggen:
hulpeloze baby achter.’
Culturele kloof De kerken op Papoea,
ren, maar de Papoea’s
de GGRI-P (Gereformeerde Kerken Indo-
houden steeds de boot
nesië - Papoea) willen zelfstandig verder.
af en zijn wantrouwend. Nederlandse
zoek het dan ook zelf maar uit!’ Terwijl
Dat is een stap om dankbaar voor te
handen jeuken om het dan maar zelf
er aan de andere kant ook Papoea’s zijn
zijn. Daarmee komt er een einde aan
te gaan doen. Middelen genoeg. Met de
die zeggen: ‘Jullie vertrekken veel te
‘Als jullie dan zo graag zelfstandig willen zijn,
zestig jaar zending. De zending op Papoea is niet zonder meer een succesverhaal. Cultureel gezien gaapte er een diepe kloof tussen de Nederlanders en de Papoea’s: rijk tegenover arm, modern tegenover onontwikkeld. Spanningen en irritaties zijn er over en weer al die tijd geweest. Zo vinden de Papoease kerken dat de Nederlanders zich te veel bezighouden met hun kerkelijk leven en de manier waarop zij de dingen doen. Zij vinden respect en status heel belangrijk. Ook vinden ze de Nederlanders zuinig: die 44
De Reformatie
Ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst tot 2018, maart 2014 ///
De kerkenraad van Tiau is bezig met het maken van actieplannen voor de komende zes maanden /// te verspreiden. Het kan ook een voorbereiding zijn om de eigen samenleving in het binnenland te gaan dienen, waar de moderne cultuur ook steeds sneller doordringt. Het zaaiwerk komt tot bloei. Dat zie ik ook heel letterlijk in Fredik, afkomstig van het eiland Timor en als docent werkzaam in Merauke. Hij werkt aan het updaten van het Rode boekje met Bijbelverhalen. Dat is in eenvoudig Indonesisch geschreven door Elly Nieboer, onderwijzeres van het eerste uur. Het spoor van zestig jaar geleden loopt door!
Nieuwe wegen Ook worden er nieuwe wegen geopend. Zo biedt de Indonesivroeg, je laat een hulpeloze baby ach-
zijn mensen die symbool staan voor wat
sche overheid subsidiemogelijkheden
ter!’ Dat laatste kunnen wij dan weer
er gezaaid is door de jaren heen, door
voor onderwijs en kerken. Het vertrek
heel goed meevoelen. Op die manier
zendingswerkers met hun voeten in de
van de Nederlanders kan voor de Papoe-
zouden wij, terwijl de Papoea’s dansen
modder, naast de Papoea’s. Er is vrucht
ase kerken een stimulans zijn om zulke
op het afscheidsfeest, met gekromde
gekomen. Er zijn kerken
tenen zitten: wat komt hier van terecht,
geplant. Er is water
wat is er over dertig of veertig jaar nog
gegeven. Er zijn ouder-
van over?
lingen bevestigd en
bronnen in hun eigen
‘Misschien moesten we
omgeving aan te boren. Intussen is het mis-
maar meedansen, bij
predikanten opgeleid.
schien weer typisch westers om te proberen
voorkeur op z’n Papoeaas’
Medegelovigen Die paternalistische
Die krijgen momenteel
houding uit de oude koloniale tijd
een opfriscursus, waar
is een valkuil. De boodschap van de
Urbanus coördinator en motor van is.
zullen ze die mogelijkheden wel verken-
zendingswerkers is daar altijd mee
In elke ouderling die een gemeente in
nen, zal er voldoende visie zijn? Maar
in tegenspraak geweest. Ook Papoea’s
een afgelegen kampong leidt, zie ik
hoe het daar verder gaat, moeten we
moesten hun schepper leren kennen.
mensen die ik verder niet ken, maar die
loslaten.
Hun verlosser zou niet de rijke wester-
mijn medegelovigen zijn.
Er is geen typisch succesverhaal te
ling zijn, maar iemand anders.
in de toekomst te kijken. Dan rijzen er vragen:
vertellen. Maar is dat er in onze eigen
Het is hartverwarmend om Papoea’s
Springplank Er is op Papoea ook een
westerse cultuur wel? Hoe is het hier
Hem te horen belijden. In de week
kerkverband en er zijn scholen. Zoals
gegaan sinds de eeuw van Willibrord en
voor dankdag kun je als je je daarvoor
de SMTK in Merauke, opgericht door
Bonifatius? Hoeveel eeuwen zijn er over-
opgeeft via de website van De Verre
de GGRI-P. De Christelijke middelbare
heen gegaan voordat wij aankwamen
Naasten dagelijks zo iemand recht
theologische school is een algemene
waar we nu staan? Zij en wij zijn in de
vanuit het hart horen spreken. Je luis-
school voor vervolgonderwijs, maar
hand van de Heer en afhankelijk van
tert dan naar Papoea’s die opgegroeid
het accent ligt er op theologie en op de
zijn Geest. De zelfstandigheid van ker-
zijn in de GGRI-P. Naar iemand als
vorming tot christen. In het samenleven
ken is nooit absoluut, het afscheid even-
Menyawasi, nu 62 jaar en al jarenlang
als studenten en docenten wordt dat
min. Dus is er zeker genoeg om voor te
ouderling, iemand die scherp ziet wat
christelijke leven getraind. De school
danken in het licht van het naderende
het dorp waar hij evangelist is nodig
kan een springplank voor studenten
afscheid. Misschien moesten we maar
heeft. Of naar Emi, theologe, die nu
zijn om zich als christenen in de mo-
met ontspannen tenen meedansen, bij
lesgeeft aan de middelbare school. Dat
derne wereld verder te ontwikkelen en
voorkeur op z’n Papoeaas. /// De Reformatie 45
ZING EEN NIEUW LIED
Onzevaders in NBV-taal TEKST: RICHARD VERVOORN, PREDIKANT VAN DE NGK HEERDE/EPE ///
Om gemeenten en predikanten hun weg te laten vinden in het nieuwe Liedboek dat in 2013 gepresenteerd werd, belichten De Reformatie en Opbouw iedere maand een lied. In deze editie verschillende liedversies van het Onzevader.
D
eze maand, oktober 2014, is het tien jaar geleden dat de NBV het licht zag. Al snel werd
deze vertaling in veel kerken ingevoerd. De NBG-vertaling van 1951 bleef echter vaak nog bewaard in liturgische teksten die zijn ontleend aan de Bijbel, zoals votum, groet en zegen, en in onaangepaste formulieren, bijvoorbeeld bij doop en avondmaal. Ook het Onzevader zijn we veelal in de oude bewoordingen blijven bidden en dat is jammer. Het is geen hedendaags Nederlands en vervreemdt de nieuwe generatie van dit gebed van en voor alle tijden. Er zijn twee manieren om je de NBVvertaling van het Onzevader eigen te maken in de dienst. Je kunt de tekst tijdens het opzeggen projecteren, maar je kunt het ook als lied aanleren. Daar zijn verschillende zettingen voor beschikbaar.
Monastiek In 2006 bracht de Raad van Kerken in Nederland het boekje Onze Vader gezongen uit, met een twaalftal zettingen van het Onzevader. Het zijn composities uit een wijd landschap van muzikale en kerkelijke tradities. Uit dit twaalftal zijn volstrekt willekeurig twee zettingen (nr. 4 en nr. LB 369d. Tekst: Matteüs 6:9-13, De Nieuwe Bijbelvertaling /// Melodie: Abdij Maria Toevlucht / Intermonasteriële Werkgroep voor Liturgie. 46
De Reformatie
Liedboek, onder de nummers
van onze gemeenten niette-
369d en 369e. Het zijn niet de
min als vreemd worden erva-
gemakkelijkste twee zettin-
ren en zullen onze jeugd ook
gen en voor onze kerken zijn
niet helpen om vertrouwd
ze ook niet de meest logische
te raken met het Onzevader.
keuze.
Daarom wil ik een derde zet-
LB 369d is een melodie van
ting uit de bundel Onze Vader
de trappist Bruno Wildebeek
gezongen onder de aandacht
van de Abdij
brengen: nr. 7, ge-
De twee
Maria Toevlucht. De zetting heeft
Roel van Kesteren.
Onzevaders uit
het monastieke
gemakkelijker in
het Liedboek
de andere twee en
zullen in veel van onze gemeenten
komen. Het is
NKD
OV www.buijten.nl – in de boekwinkel – 224 p., € 17,50
Het aardige is dat
0 EMBER 2
als vreemd
uitnodigt om met
uit een andere traditie komt dan
worden ervaren
Roel van Kesteren is coördinator muziek bij het
het Liedboek heeft deze het
Leger des Heils en dirigent
meest melodie en ik denk ook
van Amsterdam Staff Song-
de meeste kans van slagen in
sters en dat is aan deze zet-
onze kerken.
ting te horen, met name in de
LB 369e is van Jenny Podt
voortgang van de vloeiende
en vindt zijn oorsprong in
melodie en de tempowis-
vesperdiensten in Nijmegen.
selingen. Het is een lied met
Die zijn eerder door de angli-
‘swing’ en toch duidelijk een
caanse traditie dan door de
gebed en lofprijzing.
Nederlands-Belgische kloos-
Met zijn koor heeft Van Kes-
ters geïnspireerd. Het mooiste
teren het lied op de cd Love,
is om deze melodie vierstem-
Grace and Power opgenomen,
mig te zingen of vierstemmig
zodat het ook uit eerste hand
te laten ondersteunen door
te horen is.
een zanggroepje. Ook deze
Wie verder wil kennismaken
melodie verdient een rustig
met deze zetting verwijs
spreektempo en een sobere
ik naar http://luxetdies.nl/
begeleiding.
onze-vader.
2011
Dankt u mee?
14 MAART 2012
DAG
25 NN
Van de twee zettingen uit
dankt! BPapoea ID
OOVV
NKD
AG
de tekst te zingen.
de gereformeerde.
1 EEMMBBEERR 2 0
Op Papoea verandert de samenleving snel. Mensen zoeken houvast. Is die nog te vinden in heidense rituelen? Of juist in de vooruitgang, met al haar vrijheden? Dank mee met Herlina voor échte vrijheid, in Christus. En help de kerk op Papoea om Zijn liefde te delen. Geef voor deze kerk.
C100 M35 Y32 K86
Deel je geloof, wereldwijd WWW.DEVERRENAASTEN.NL/DANKDAG2014
ID
MA
deze melodie ook
een melodie die veel aandacht voor
Buijten & Schipperheijn Motief
pianobegeleiding.
N
beste tot zijn recht
DAG
20
doen dit lied het
heeft een mooie
2011
14
ingetogen zang
DAN K
AG
rustig tempo en
te studeren dan
Soms lijkt de wereld van je geloof en de kerk los te staan van het dagelijkse leven. De woorden en overtuigingen van de kerk ‘klikken’ niet met de ervaringen van elke dag. Willem van der Horst heeft ontdekt dat juist ons gewone leven een vindplaats is van God. In je levensverhaal is God nabij. Door na te denken over wat er zoal op je pad komt, kan je leren in je leven te geloven en verbanden te zien tussen jouw verhaal en Gods verhaal.
1 41
koorgebed. Een
Het is een stuk
Met beide benen op de grond
DA
zijn oorsprong in
componeerd door
De Reformatie 17-10-2014_301-Opwekking 07-10-14 11:12 Pagina 1 ADVERTENTIE
B
het Liedboek zullen in veel
11
Swing De twee zettingen uit
te worden in het nieuwe
DA
10) gekozen om opgenomen
C0 M94 Y78 K0
C35 M0 Y100 K20
De Reformatie 47
A
NIEUWS EN UIT DE KERKEN NIEUW SAMENWERKINGSVERBAND ZENDINGSWERK
Preekconsent: Verlengd tot 1 februari 2017: J.M. de Jong,
Eind september is er een nieuw landelijk samenwerkingsverband
e-mail
[email protected].
opgericht voor zending en hulpverlening vanuit de GKv. Met dit
Verlengd tot september 2016: C.P. Hamstra,
landelijke verband willen de betrokken partijen meer samenwer-
predikant in opleiding te Assen, tel. 0592-760302,
king en eenheid in het zendingswerk realiseren door een efficiënt
e-mail:
[email protected].
gebruik en bundeling van de beschikbare kennis, ervaring, mens-
Verleend aan: P.K. van der Kamp te Kampen,
kracht en financiële middelen.
e-mail:
[email protected].
Deelnemers van dit nieuwe landelijk samenwerkingsverband zijn de elf regionale samenwerkingsverbanden van plaatselijke
Beroepen:
vrijgemaakte kerken rond zending (Zendende Instanties), deputa-
Te Amersfoort-Emiclaer: R. Kelder te Bunschoten-West.
ten Zending, Hulpverlening en Training (ZHT) en hun uitvoerende
Te Rouveen: R.J. Vreugdenhil te Lelystad.
organisatie De Verre Naasten, waarvoor het landelijk samenwerkingsverband vanaf nu verantwoordelijkheid draagt. De betrokken
Overleden:
partijen presenteren zich vanaf mei 2015 ook eenduidig naar de
30 september: ds. M.J. Arntzen (1912). Ds. Arntzen
kerken. Daarmee willen zij de herkenbaarheid van en betrokken-
is predikant geweest in Oegstgeest-Morsch-Rijndijk,
heid bij het GKv-missionwerk vergroten. In aanloop naar mei 2015
Anna Jacobapolder, ’s-Gravendeel (synodaal); Breukelen
worden alle kerken verder geïnformeerd.
(buiten verband) en Hattem. 1 november 2014
58 20
/// 1 NOVEMBER 2014 NUMMER 3 /// JAARGANG 90
De handen van het Koninkrijk -
INSPIREREND KERK ZIJN
Special over diaconaal gemeente-zijn De kernvraag waarop de Special een antwoord probeert te geven is
november a.s. U kunt
deze: hoe kunnen gemeenten en gemeenteleden concreet invulling
nu al extra nummers
geven aan hun roeping tot diaconaal gemeente-zijn? Door middel
bestellen voor mensen
van een boeiende afwisseling van beschouwende, theologische en
in uw omgeving of bij-
praktijkverhalen en met bijzonder beeldmateriaal is het een uiter-
voorbeeld voor alle dia-
mate gevarieerd nummer geworden. De Special verschijnt D.V. op 1
kenen in uw gemeente.
De handen van het Koninkrijk te-zijn
Special over diaconaal gemeen
en de vroege kerk Achtergrond Diaconaat in Israël Interviewserie Gemeenteleden en hun diaconaat
onze samenleving Rondetafelgesprek Diaconaat in Fotoreportage Nood en barmhartigheid in beeld
De Special vormt prima
Ik bestel graag
exemplaren van de Special
materiaal voor bijvoorbeeld een themagesprek, een Bijbelstudieavond of een bezinningsbijeenkomst.
Naam:
De prijzen zijn als volgt:
Adres:
Voor 10-19 exemplaren betaalt u € 3,95 per stuk;
Postcode: Woonplaats: IBAN: Lid van gemeente:
Voor 1-9 exemplaren betaalt u € 4,95 per stuk; Voor 20-39 exemplaren betaalt u € 2,95 per stuk; Voor 40 exemplaren of meer betaalt u € 1,95 per stuk. Deze prijzen zijn inclusief verzendkosten. Bestellen kan door een mail te sturen naar
[email protected] met vermelding van uw naam en adres, de gemeente waarvan u lid
Stuur deze bon naar: Administratie Opbouw, p/a N. Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede 48
De Reformatie
bent en uw IBAN-rekeningnummer. U kunt eventueel ook de bestelbon op deze pagina gebruiken.
