RARA. HOE OUD BEN ik? Interview. Leeftijden. Raadsels. Met juf Heidi. Geven betekenis aan getallen. Leeftijdenraadsels

E E N M A L I G E U I T G AV E A P R I L 2 0 1 2 G R AT I S

Interview Met juf Heidi

Leeftijden

Geven betekenis aan getallen

Raadsels www.metsprongenvooruit.nl

Leeftijdenraadsels

RARA HOE OUD BEN iK?

COLOFON Uitgave van Menne Instituut B.V. te Baarn Redactie Julie Menne, Leone Menne en Sylvia de Gooijer Bijdragen van Heidi Oldenkamp, Marthe van Hijum, Peter van den Bremen, Adri Treffers, Jos van den Bergh (auteur Volgens Bartjens Rekenkalender 2012) en Ed de Moor (van Rekenbeter.nl) Vormgeving Diana Unk Drukkerij ESED te Soest Foto cover Jeroen Bakker Foto’s binnenwerk Jeroen Bakker, Julie Menne en Leone Menne

Prijsvraag

PAND/TEAM MENNE INSTITUUT

Stuur de meest verrassende en leerzame oefening in die geschikt is om te geven tijdens een interactieve, klassikale rekenles in groep 5 en/of 6. Vermeld titel, doel, materiaal, voorbereiding en geef een duidelijke beschrijving. U kunt uw inzending sturen naar [email protected] tot en met 1 juni 2012. De eerste prijs is een gratis inschrijving voor een cursus naar keuze, de tweede prijs is een kist naar keuze en de derde prijs is een kist VERSIE 2005 of 2007. Succes!

EDITORIALjulie

EEN WAT CRYPTISCHE OMSCHRIJVING IS DE VOLGENDE: IN SEPTEMBER 2036 WORD IK NET ZO OUD ALS DE LAATSTE TWEE CIJFERS VAN MIJN GEBOORTEJAAR

Met een thema

U kunt van uzelf ook bepalen wanneer u even oud bent

als leeftijden

als de laatste twee cijfers van uw geboortejaar. Als u dit

kan mijn leeftijd

voor uzelf uitzoekt, is de regel om de mijne te vinden

natuurlijk niet

niet moeilijk meer.

ontbreken. Nu

Net zag ik op het journaal dat wanneer het gezamenlijk

wil ik deze best

bruto inkomen hoger ligt dan exact 1000 keer mijn leeftijd

dadelijk bekend

in euro’s, de huurprijs van de huurwoning omhoog zal gaan.

maken, ware het

Vrij eenvoudig is deze puzzel: ik ben zeven jaar langer

niet dat bij de

meerder- dan minderjarig.

onthulling ervan

Iets lastiger is deze: Mijn leeftijd is een priemgetal. Het

veel te rekenen

duurt vier jaar voordat ik weer een priemgetal word en twee

valt. En dat

jaar geleden was ik ook een priem jong. Dit komt gedurende

wil ik u in

je werkzame leven maar één keer voor. Dus, ik ben … (vult

een magazine

u zelf maar in).

over rekenen uiteraard niet onthouden. Zo komt het

Weet u het stiekem nog niet? Ik spring er even voor u naar

aantal dagen dat ik oud ben overeen met het 1/9 deel

toe. Eerst ga ik op een getallenlijn van 0 tot 100 precies

van het aantal leerkrachten dat werkzaam is in het basis-

op de helft staan. Dan neem ik op de linker helft stipt in

en speciaal (basis)onderwijs.

het midden plaats. Vandaar neem ik een sprong van 10 en

Heeft u geen idee hoeveel collega’s u heeft? Geen

een grote hup van 8 naar rechts. Nu ben ik er. Ik sta op

probleem, ik heb precies de gemiddelde leeftijd van al

mijn leeftijd. Oud, hè?

deze leerkrachten. Als u over deze referentiekennis

Hartelijke groet, Julie

beschikt, hoeft u helemaal niet te rekenen en weet u het ook. Overigens, deze gemiddelde leeftijd is de hoogste van alle beroepsgroepen in ons land. Een wat cryptische omschrijving is de volgende: in september 2036 word ik net zo oud als de laatste twee cijfers van mijn geboortejaar. Geloof het of niet, hiermee heeft u voldoende informatie om mijn huidige leeftijd te berekenen. JULIE.|1

INLEIDINGjulie Voor u ligt de eerste JULIE. Een uitgave van het Menne Instituut met het overzicht van de cursussen

Met Sprongen Vooruit cursusjaar 2012-2013. Het hele jaar werken we aan het up-to-date houden van de cursussen. Dit levert een nieuw cursusjaar op met de laatste inzichten in de rekendidactiek. Deze cursuskalender presenteren we u met een knipoog naar de Linda. Hopelijk krijgt de JULIE. tot ver na de meivakantie een plaatsje op de koffietafel.

Nieuw voor aankomend jaar is de Terugkomcursus groep 3 en 4. Deze is speciaal bedoeld voor leerkrachten, intern begeleiders en remedial teachers die de cursus Met Sprongen Vooruit groep 3 en 4 al hebben gevolgd. In de JULIE. zit ook een overzicht van alle lesmaterialen. Nieuw zijn de kisten Met Sprongen Vooruit versie 2005 en versie 2007. De oplage van deze versies is echter beperkt. Er geldt dus op = op. Ook Nieuw zijn de Rekendiploma’s voor groep 3 en voor groep 4. Als u zich inschrijft voor de Terugkomcursus krijgt u een van de Rekendiploma’s Gratis. Met de prijsvraag kunt u drie prijzen te winnen. De eerste Prijs is het volgen van een cursus naar keuze. De tweede Prijs is een kist naar keuze en de derde Prijs is de kist versie 2005 of de kist versie 2007. Naast informeren, hopen wij dat de JULIE. u inspireert om nu alvast met rekenen à la Met Sprongen Vooruit aan de slag te gaan. Er is daarom gekozen voor het thema Leeftijden. In de editorial van Julie kunt u op verschillende manieren

achterhalen hoe oud Julie op de cover zelf is. In ‘Hoeveel jaar ben jij nou?’ krijgt u een aantal handreikingen wat u met kinderen in groep 1 & 2 met Leeftijden kunt doen. Zie voor een leeftijdles in groep 3 & 4 het artikel ‘Leeftijden geven betekenis

aan getallen’. Hier blijken Leeftijden niet alleen betekenis te geven aan getallen maar ook geschikt te zijn voor het leren

van basale vaardigheden. Voor de kinderen in de bovenbouw zijn tien raadsels over Leeftijden opgenomen. Met deze

Raadsels onderhouden ze aan de ene kant hun rekenbasis en aan de andere kant breiden ze referentiekennis, als ‘hoeveel

dagen in een jaar’, steeds verder uit. Emeritus hoogleraar reken-wiskundedidactiek Adri Treffers deelt met ons zijn eerste herinnering aan zijn eigen leeftijd. Juf Heidi geeft inzage in haar lessen Met

Sprongen Vooruit en vertelt wat Leeftijd voor haar betekent. Ditzelfde doen de jongste en oudste opleider van het Menne Instituut. Wij wensen u veel leesplezier met deze eerste JULIE. Redactie JULIE.

Inhoud

03 Jongste en oudste opleider 04 Interview met juf Heidi 06 Hoeveel jaar ben jij nou?

08 Leeftijden geven betekenis aan getallen 10 Leeftijdenraadsels 12 Informatie cursussen 14 Cursusoverzicht

18 Fragment uit het rekentheater van Adri Treffers 19 Lesmaterialen 2|JULIE.

Mijn naam is Marthe

van Hijum en ik woon in

Mijn naam is Peter

van den Bremen.

Damwoude. Ik werk sinds 2009 bij het Menne Instituut en ik

Ik woon in Doetinchem en ben sinds 2009 opleider bij het

heb al ongeveer 40 cursussen gegeven aan leerkrachten in Met

Menne Instituut. Vanaf die tijd heb ik ongeveer 40 cursussen

Sprongen Vooruit voor groep 1&2, groep 3&4 en groep 5&6.

en workshops voor het Menne Instituut verzorgd.

Waarom werk je voor het Menne Instituut?

Waarom werk je voor het Menne Instituut?

Het geven van cursussen Met Sprongen Vooruit op scholen

Ik ben jarenlang onderwijsadviseur bij een begeleidingsdienst

geeft mij energie. Nu ik gecertificeerd trainer ben voor de

en rekendocent op de PABO geweest. Al tijdens mijn werk in

cursussen voor groep 1 tot en met groep 6, heb ik een

opleiding en begeleiding was ik enthousiast geworden over het

compleet beeld van de rekenleerlijn in combinatie met het

rekenprogramma Met Sprongen Vooruit en had studenten en

rekenprogramma Met Sprongen Vooruit. Doordat Julie Menne

leerkrachten al regelmatig ingeleid in de “geheimen” van

zelf alle trainers opleidt, ontstaat er een kwalitatief hoog

“Verliefde Harten” en “Tweelingen”. Ik heb daarom niet lang

waardige trainersgroep, die allemaal met een been in de

geaarzeld, toen Julie mij vroeg om opleider bij haar Instituut te

praktijk staan of hebben gestaan. De onderwijspraktijk blijft

worden. Mijn eerste optreden voor het Menne Instituut was een

continu in beeld, waardoor cursisten ook daadwerkelijk aan

workshop geven op de NOT in 2009. Hier moest ik de herken-

de slag kunnen na elke bijeenkomst. Het rekenonderwijs

bare kracht van Met Sprongen Vooruit laten zien: de rekenleer

wordt op deze manier nog leuker en als docent ben je in staat

lijnen verbinden met oefeningen en spellen. Leerkrachten vinden

om de zwakkere leerlingen beter te begeleiden. De reken

dit overzicht en praktische handvatten heerlijk. Dat is misschien

leerlijn wordt door Met Sprongen Vooruit praktisch gemaakt

wel de belangrijkste reden waarom ik met zoveel plezier werk

met oefeningen en spellen en daardoor is het voor zowel de

voor het Menne Instituut: het programma biedt een duidelijke,

leerkracht als de leerling overzichtelijk en duidelijk. Dat ik

goed onderbouwde, aanpak voor het oefenen van de rekenvaar-

mijn steentje hieraan mag bijdragen, is voor mij de reden dat

digheden die er toe doen en je kunt er als leerkracht direct mee

ik werk voor het Menne Instituut. De leukste ervaring met

in de praktijk aan de slag. Een leuke ervaring is het enthousiasme

leerkrachten in een cursus was dat een cursist mij vertelde in

wat je terugkrijgt van cursisten. Een leerkracht uit één van mijn

geuren en kleuren dat ze op de ouderavond 5-minuten spelletjes

cursussen kwam naar mij toe op het einde van de cursus en

ging spelen met de ouders. De cursist was zelf heel erg

zei: “Inspirerend, direct toepasbaar, supermethode! Kinderen

enthousiast. De ouders waren ook zo enthousiast geworden, dat

en ik zijn enthousiast. Het is heel waardevol voor de praktijk.

de leerkracht de overige vakken bijna niet meer kon toelichten

We zijn wakker geworden wat kinderen moeten beheersen op

omdat de ouders zo graag de spelletjes wilden spelen....

rekengebied om een grotere slagingskans te maken”.

Speelt leeftijd een rol in mijn werk?

Speelt mijn leeftijd (65) mee in mijn werk ?

Nee, ik heb niet het idee dat dit voor mij meespeelt. Ik ben 31

Het antwoord is ja en nee. Ja, omdat ik me al jaren bezig houd

jaar en ik vind het belangrijk dat ik elk jaar ouder mag worden.

met rekenen voor de basisschool en daardoor inmiddels wat

Hier sta ik zo nu en dan wel even bij stil, er zijn ook mensen

ervaring heb opgebouwd. Rekenen is een prachtig vak, niet voor

die helaas te jong sterven.... Ik probeer van alle dagen iets

iedereen even makkelijk, maar ik ken zo langzamerhand de

moois mee te nemen en dat je je leeftijd, of je leven, zo mooi

mogelijkheden en valkuilen. Aan de andere kant: nee, leeftijd

mogelijk mag vieren!

speelt geen rol. Het is een cliché, maar waar: Je bent zo oud als

je je voelt. Met Sprongen Vooruit houdt je jong èn scherp ! JULIE.|3

Interview met juf Heidi

In 1999 heb ik de switch gemaakt naar het basisonderwijs en ben verhuisd naar Baarn. Ik werk nu al weer 12 ½ jaar voor de Nieuwe Baarnse School en daar heb ik het reuze naar mijn zin. Op dit moment geef ik les aan groep 3 en 4, maar heb hiervoor met veel plezier lesgegeven aan de kleuters. Ik heb alle drie de cursussen gevolgd; voor groep 1&2,

Op elke leeftijd kun je nog iets nieuws leren!

3&4 en 5&6. Ik kon er geen genoeg van krijgen!

Hoe ouder ik word, des te meer ik me bewust word dat er

Ik ben begonnen met de cursus voor de groepen 1&2. Ik was

nog zo veel te leren valt. De drang om steeds meer te willen

reuze enthousiast over het spelenderwijs rekenen met kleuters.

weten neemt met de jaren toe. De afgelopen jaren heb ik me

De aandacht die de cursus besteedt aan het getalbegrip zit zo

gespecialiseerd in het rekenonderwijs. Op dit moment volg

ontzettend goed in elkaar, dat ik nieuwsgierig werd naar de

ik de twee jarige Master opleiding voor Specialist Leren.

verdere opbouw. En ja hoor, over de cursus 3&4 was ik al

Elk college en elk studieboek maakt mijn nieuwsgierigheid

even enthousiast. De spelletjes die hier werden aangeboden

groter en mijn motivatie om te willen leren sterker.

passen in de leerlijn en zijn daarom direct bruikbaar bij de

Ik vind het belangrijk om mij voortdurend te ontwikkelen!

instructie en verwerking. Kortom een enorme verrijking voor het rekenonderwijs. Ik vind het spelenderwijs leren erg

Mijn loopbaan als leerkracht.

belangrijk, evenals een goed doordachte doorgaande lijn in het

Ik ben in 1991 afgestudeerd aan de PABO. Mijn specialisatie

rekenen wiskundeonderwijs. De leerstof sluit naadloos op

was Natuuronderwijs en mijn afstudeerscriptie had als titel:

elkaar aan en zit vol differentiaties en interventies! De spellen

“Niets is boeiender dan de werkelijkheid zelf”. Stop niet

van Met Sprongen Vooruit zijn zowel in de klas als daarbuiten

bij het overdragen van kennis, maar laat de leerlingen zelf

voor extra ondersteuning goed te gebruiken. Toen ik hoorde

ervaringen opdoen met al hun zintuigen; laat ze ruiken,

dat er ook een cursus kwam voor groep 5&6, was het voor mij

voelen, proeven, kijken en luisteren. Ik ben als educatief

een logisch gevolg mij hier ook voor in te schrijven. Op het

medewerker bij het Natuurmuseum Groningen terecht

moment dat leerlingen vertrouwd zijn met de rekenspellen

gekomen en heb daar ruim 7 jaar met heel veel enthousiasme

van Met Sprongen Vooruit in de onder- en middenbouw,

gewerkt. Hoewel het museum nauw samenwerkte met het

is het niet meer dan wenselijk dat deze lijn ook doorgevoerd

basisonderwijs, wilde ik graag zelf voor de klas staan.

wordt in de bovenbouw. Uiteindelijk heeft mijn enthousiasme ertoe geresulteerd dat we op mijn basisschool werken met de didactiek en spellen van Met Sprongen Vooruit. Bij elke cursus had ik een aantal eye openers. Bij de cursus voor groep 1&2 krijg je meer dan 100 5-minutenspelletjes. Als ik elke dag een 5-minutenspelletje doe, geeft dat niet alleen rekenplezier, maar ook een fantastische rekenbasis waarmee ik het rekenniveau van de kleuters op een hoger niveau til. Spelenderwijs leerlingen leren tellen en rekenen tot 20. En omdat je in het kleuteronderwijs veel werkt met thema’s is het leuke van de spelletjes van Met Sprongen Vooruit dat je ze bij alle thema’s in kan zetten. Bij groep 3&4 gebruik ik veel materiaal en oefeningen om spelenderwijs te

4|JULIE.

automatiseren; Verliefde harten, Springen naar getallen en de rekenvogel Waku-waku. Dit is allemaal heel bruikbaar voor een klassikale, interactieve instructie. De kisten met leuke rekenspelletjes helpen leerlingen om op een hele speelse manier de rekenvaardigheden eigen te maken. De spellen lenen zich ook goed als remediërend materiaal en voor rekencircuitjes in de klas. Leerlingen uit groep 5 maken eerst sommen tot 1000 en later zelfs tot 10.000. Dit lijkt een enorme overgang van groep 4 waar ze tot 130 rekenen, maar door het concreet te maken met de spellen van Met Sprongen Vooruit wordt het allemaal een stuk overzichtelijker. De kracht van de cursus 5&6 was de aandacht voor de contextopgaven. Er worden tal van

Het rekenen met Waku-waku is wel iets héél speciaals.

handvatten aangeboden om contectopgaven samen met de

De rekenvogel kan per keer maar één getal zeggen. Bij ons

leerlingen inzichtelijk te maken. Daarnaast kreeg ik bij deze

is dat nu 12, want hij heeft 12 eieren in zijn nestje gelegd.

cursus de Rekenbal. Uit onderzoek blijkt dat leerlingen beter

De kinderen mogen dan, om hem slim te laten lijken,

leren als verschillende delen van de hersenen actief betrokken

sommen bedenken met ‘12’ als uitkomst. Het is verbazing-

zijn. De leerkracht geeft een som, gooit de bal en de leerling

wekkend hoeveel de kinderen al weten. De leerlingen

geeft antwoord. Weer klassikaal, interactief goed in te zetten,

verrassen mij telkens weer door sommen te bedenken die

iedereen zit te rekenen, omdat je niet weet of de bal naar jou

ik nog niet heb aangeboden. De rekenzwakkere leerlingen

gegooid wordt!

houden het veilig en houden het bij optelsommen. De rekensterke leerlingen grijpen deze gelegenheid direct

Elke dag maak ik gebruik van Met Sprongen Vooruit in

aan om te laten zien dat ze heel goed zelf sommen kunnen

mijn rekenlessen. Ik zeg tegen de kinderen sinds ik de cursus

maken. Vaak kiezen ze voor aftreksommen en zelfs rijtjes

heb gevolgd: “rekenen is een feestje!” Mijn enthousiasme

volgens een bepaalde systematiek, zoals: 22 – 10, 23 – 11,

steekt de kinderen aan. Ik heb een scala aan spellen in mijn

24 – 12, enzovoort. Het leuke is dat ze hierdoor de hele

hoofd en kan hieruit kiezen om een nieuw rekendoel te

groep stimuleren ook aftreksommen te bedenken. En ze

bereiken en aan te passen aan het thema van het moment.

buigen zich over de vraag welke som er na 24-12 in dit

Het is nu bijna Pasen, dus heb ik 12 eieren in het mandje

rijtje moeten komen te staan. Zo leidt het maken van eigen

liggen en kan Waku-waku op dat moment alleen 12 zeggen.

producties tot weer nieuwe eigen producties!

En wij hebben de rekenmethode Pluspunt waarin oefeningen zitten uit Met Sprongen Vooruit. Doordat ik bekend ben met

Ik zou iedere leerkracht willen aanraden een cursus

de spelletjes en alle interventies, kan ik de spelletjes goed

Met Sprongen Vooruit te gaan volgen! Het geeft je extra

aanpassen aan het niveau van mijn leerlingen en zo nodig

handvatten om het rekenen spelenderwijs aan te bieden.

versimpelen of verdiepen.

Wanneer je leerlingen wilt motiveren, moet je aansluiten bij de belevingswereld van de doelgroep. Ik vind dat Met

En de rekenresultaten? Omdat al onze leerkrachten tot en

Sprongen Vooruit heel goed aansluit bij de interesses van de

met groep 4 de cursussen hebben gevolgd, is de doorgaande

leerlingen uit de verschillende groepen en met verschillend

lijn goed gewaarborgd. De vruchten hiervan zijn zichtbaar in

niveau. Mijn ervaring is, nu ik de rekenleerlijn doorzie, dat ik

de rekenresultaten. Meer dan 1/3 van groep 3 zit ver boven het

elke situatie kan aangrijpen om spelenderwijs te rekenen met

landelijk gemiddelde en krijgt extra uitdaging voor rekenen.

mijn leerlingen! JULIE.|5

HOEVEEL

jaar ben jij nou?

Een 5-minutenspel Inhoudelijk doel: Opzeggen telrij, aantallen tellen, ordenen,

ook vier vingers zijn.’ Ze loopt naar Roan en vraagt hem zijn

redelijk schatten, vergelijken op meer, minder en gelijk,

vingers hardop te tellen. Hij telt ‘Eén, twee, drie vier.’ Bij elk

verkort tellen, telbaar representeren van hoeveelheden,

genoemd telwoord wijst de juf de volgende vinger in het rijtje

herkennen en benoemen van getalbeelden tot en met 12.

aan. Als Roan bij vier is, herhaalt de juf het laatst genoemde

Materiaal en voorbereiding: Verstelbare kroon en kaarten

telwoord en beaamt dat hij vier vingers heeft opgestoken.

met getalbeelden 0 tot en met 12. In totaal zijn er 63 getal-

Ze voegt eraan toe: ‘En als elke vinger voor een jaar staat

kaarten: 28 met dominobeelden, 23 met vingerbeelden en 12

dan ben je dus vier jaar oud.’ ‘Wie is er net als Roan ook vier

met turfbeelden. Materialen zitten in de rekenkist: Rekenmate-

jaar?’ Laat eens zien. De paar kinderen die net hun leeftijd

rialen oefenlessen groep 1&2, te bestellen via Antwoordkaart

niet op hun vingers konden laten zien, steken nu op dezelfde

en de website: www.metsprongenvooruit.nl Zie afbeelding 1.

manier ook vier vingers op. ‘En wie is er jonger dan Roan?’ Niemand steekt zijn vinger op. ‘Hoe oud kun je zijn als je jonger bent?’ ‘Drie’, antwoordt Anouk. Maar twee en één jaar kunnen ook, weet Tjerk. ‘Ik heb een zusje van nul, zegt Lisa. Iedereen is het erover eens dat een vuist nul jaar representeert.

Op tijd op de rem ‘Hier heb ik kaarten met vingers, maar ook met stippen en potloden.’ De juf legt de getalkaarten op de tafel. ‘Wie wil een kaart proberen te zoeken met evenveel vingers, stippen of potloden als zijn of haar leeftijd?’ Lars biedt zich aan en vindt een kaart met vijf vingers aan één hand. De juf zet deze uitgezochte kaart in de gleufjes van de kroon vast. Dit doet ze zodat de voorkant van de kaart te zien is. Vervolgens maakt ze de kroon pasklaar, zet deze op het 1. Verstelbare kroon met 63 getalbeelden

Voor elk jaar een vinger

hoofd van Lars en vraagt hem weer in de kring plaats te nemen. Zie afbeelding 2.

De kinderen zitten in de kring. In het midden van de kring staat een tafel. ‘Laat eens op je vingers zien hoe oud je nu bent?’ De meeste kinderen weten dadelijk wat hen te doen staat en steken vier, vijf of zes vingers op. ‘Roan, jij hebt zoveel vingers opgestoken.’ De juf toont haar eigen hand met daarop vier opgestoken vingers. Net als bij Roan is de duim naar binnen gevouwen. Deze telt niet mee. ‘Hoeveel vingers zijn dat?’ Roan antwoordt ‘Vier’. ‘Jij bent dus vier jaar?’ vraagt de juf. Ja, knikt hij. ‘Even kijken of het inderdaad 6|JULIE.

2. Tellen tot en met de leeftijd op de kroon.

‘Je mag naar de leeftijd op de kroon van Lars kijken, maar je

Vereenvoudigen, verdiepen en variëren

mag zijn leeftijd nog niet zeggen. We gaan eerst een liedje

− Laat tijdens het tellen de stand bijhouden op de vingers.

zingen en dan tellen we tot en met de leeftijd van Lars. Als je

− Herhaal de activiteit met Hoeveel jaar word jij straks?

met tellen op de leeftijd van Lars bent aangekomen, moet je

Op de kroon zit een kaart met een aantal dat ze worden

stoppen. Je mag niet verder tellen. Dit gaat zo.’ De juf zingt op

als ze weer jarig zijn.

de melodie van Happy birthday to you de volgende woorden:

− Vraag de ogen te sluiten en het hoofd op de knieën te leggen. Bevestig vervolgens een blinde kaart op de kroon.

Hoeveel jaar ben jij nou? Hoeveel jaar ben jij nou? Hoeveel jaar ben jij nou? Hoeveel jaar ben jij nou?

Deel het aantal op deze kaart mee. ‘Hoe zou deze kaart eruit kunnen zien?’ Er zijn meerdere mogelijkheden! ‘Kun je het laten zien op je vingers?’ Dit lukt niet altijd. Leg daarom de set met 76 getalkaarten klaar. Hierop staan niet alleen dezelfde getalbeelden als op de kroonkaarten

Na de vierde keer Hoeveel jaar ben jij nou? klinkt het: ‘1, 2, 3, 4, 5!’ Een aantal kinderen valt spontaan bij maar niet

maar ook de getalsymbolen 0 tot en met 20. − Speel de variant Hoeveel jaar was jij eerst? Het is hierbij

iedereen stopt bij ‘5’. De juf zegt dat ze op tijd op de rem

de bedoeling dat ze leren terug te tellen vanaf de leeftijd

moeten staan. ‘Je mag niet verder tellen dan het aantal dat op

die ze nu zijn. Is het kind nu vijf jaar oud, dan moet er

de kroon staat. Hoeveel vingers staan op de kaart?’ ‘Vijf’,

4-3-2-1-0 worden geteld.

antwoordt Noah ‘Wat mag je dan niet zeggen?’ ‘Zes’, valt

− Rara, hoe oud is Beer?

Bram hem bij. Andrea weet dat je zeven, acht, negen, tien,

Plaats een blinde kaart met de leeftijd van Beer op de kroon

elf, twaalf en dertien dan ook niet mag noemen. Savier weet

en zet de kroon op zijn hoofd. Leg links van hem een kaart

een heel groot getal dat ook niet mag: zevenhonderdentien.’

met de leeftijd die hij vorig jaar nog was en rechts een kaart

‘Knap van jou’, reageert de juf. ‘En even voor de duidelijk-

met zijn leeftijd als hij straks jarig is. ‘Wie weet hoe oud hij

heid: welke getallen mogen dus wel?’ ‘1-2-3-4-5’, telt Jascha.

nu is?’ Onthul nog niets. Laat de kinderen kaarten zoeken die

‘Goed zo.’ Ze herhalen het tellen tot en met iemands leeftijd

links en rechts van hem neergelegd kunnen worden en kaarten

nog een paar keer. Het kind met de kroon mag zeggen of

met aantallen die overeenkomen met de blinde kaart. Zie

iedereen precies op tijd is gestopt. Kaarten die geweest zijn

afbeelding 4.

legt de juf expres apart. Deze kunnen niet meer gekozen worden. Ben je vijf jaar dan moet je dus een andere kaart zoeken dan de vijf vingers op een hand van daarnet. Zonne is vier jaar oud en denkt dat haar leeftijd er niet meer ligt. Puck mag haar helpen. Zij pakt een kaart met twee en twee stippen. Zonne is het er niet mee eens. ‘Dat ben ik al geweest,’ reageert ze. ‘Klopt’, zegt de juf, maar samen is het vier. Zonne telt de stippen en dan mag deze kaart toch op de kroon. Zie afbeelding 3. 4. Beer is nu 8, wordt 9 en was een jaar geleden nog 7 jaar oud.

Met dank aan basisschool de Boomgaard te Utrecht. De namen van de kinderen zijn gefingeerd. Tekst en foto’s van 3. Twee en twee

dr. Julie Menne. Vergelijkbaar artikel is eerder verschenen in

is ook vier!

het blad: Volgens Bartjens, uitgeverij van Gorcum. JULIE.|7

LEEFTIJDEN

GEVEN BETEKENIS AAN GETALLEN Met deze oefening stelt u een aantal basale vaardigheden

‘Hoe oud kan een mens eigenlijk worden?’

aan de orde die nodig zijn voor het rekenen tot 100.

Eens kijken of ze wellicht toch enig idee van leeftijden

Een belangrijk middel en een stimulans bij het leren

hebben: ‘Hoe oud kan een mens eigenlijk worden?’ Een

van deze vaardigheden is het toekennen van

leerling zegt vastberaden: ‘100’. ‘En dan?’ ‘Ga je dood’, zegt

betekenissen aan getallen. Leerlingen kunnen zich er

hij. Andere leerlingen reageren hierop met argumenten dat

dan iets bij voorstellen. Ze zullen 37 en 73 niet meer

hun opa of oma niet zo oud is geworden. 85 of 60 kan ook,

verwarren, omdat de getallen inhoud hebben gekregen.

zelfs 0. ‘Minder dan 0 kan niet, want dan ben je nog niet geboren.’ We tekenen een lege getallenlijn met een streepje

In een halve kring zitten de leerlingen van groep 4 voor mij.

voor 0 (het begin) en 100 (het eind). Dan merkt een leerling

Ik laat een kaartje zien met twee luikjes. Het rechter luikje

op dat hij laatst op televisie heeft gezien dat een mevrouw in

is opengevouwen en een 7 is zichtbaar. Ik vertel, dat mijn

Frankrijk 121 is geworden. De lijn moet dus wat worden

leeftijd op het kaartje staat en dat je er nu alleen maar een

verlengd. De meeste mensen worden ergens tussen 0 en 100

7 van kunt zien. Onder het andere luikje staat dus nog iets.

jaar oud. ‘Als je 100 kunt worden, wanneer ben je dan op de helft?’ Hier wordt naar een belangrijk oriëntatiepunt gevraagd op de lijn van alle mogelijkheden. Door 50 alvast op de lege getallenlijn te plaatsen, worden we nauwkeuriger geïnformeerd waar de overige leeftijden liggen. Tevens kunnen begrippen als jong(er) en oud(er) met de eerste helft en de tweede helft van de lege getallenlijn in verbinding worden gebracht. Het getal 50 functioneert zo wellicht als referentiepunt bij bun beslissing welke leeftijden in ieder geval wel en niet kunnen voor hun juf. De meeste leerlingen weten

‘Hoe oud zou ik kunnen zijn?’ Niemand reageert. Ik voeg er

dat 50 precies tussen 0 en 100 woont. Voor de zwakke

nog aan toe dat mijn leeftijd in ieder geval iets met een 7 is:

rekenaars controleren we het nog even. Een kralenketting

‘Kijk maar, die staat er al.’ Als ik kriskras door de klas beurten

van 100 kralen met 10-structuur is hiervoor zeer geschikt.

geef, worden de volgende leeftijden geraden: 77, 37, 19, 27

Een leerling vouwt hem precies dubbel. Voor iedereen is

en 72. Ik zet ze onder elkaar op het bord. ‘Welke leeftijden in

het nu aannemelijk gemaakt waar de lijn in twee gelijke

dit rijtje zouden mijn leeftijden kunnen zijn en welke in ieder

stukken wordt verdeeld. Op het bord staat ondertussen

geval niet?’ We lopen ze samen stuk voor stuk langs. Alleen

onderstaand overzicht.

bij ‘19’ voeren een paar leerlingen aan dat dit niet kan. ‘Er moet een 7 inzitten.’ We strepen hem door en gaan verder met de nog openstaande getallen: 77, 37, 17 en 72. Deze leeftijden worden aanvankelijk klakkeloos geaccepteerd. Blijkbaar hebben ze geen betekenis voor de leerlingen. Ontbreekt het de leerlingen dan aan enige referenties

‘Goed, waar woont 77 nu?’ We komen ongeveer uit op de

waardoor leeftijden betekenis krijgen? Ankerpunten hebben

helft van 50 en 100. De exacte plaats is niet van belang. Wel is

de leerlingen echter wel nodig om uit te kunnen maken wat

essentieel dat duidelijk wordt dat deze leeftijd al een heel eind

te jong en wat te oud is voor hun juf.

op weg naar 100 ligt.

8|JULIE.

Een omaleeftijd

Basale vaardigheden

‘Zou ik al 77 kunnen zijn? Waarom wel? Waarom niet?’ Een

Welke basale vaardigheden voor het rekenen tot 100 zijn in

leerling antwoordt dat het echt een oma leeftijd is. Zijn oma is 59,

deze les aan bod gekomen?

dus 77 is helemaal oud. Volgens hem ben ik nog lang geen oma,

− Door het te raden getal voor een deel te laten zien,

een moeder misschien wel. We besluiten 77 is ons rijtje maar door

oriënteren leerlingen zich op de uitspraak en notatie van

te halen. De getallen 37, 27 en 72 blijven over. Deze leerling

getallen. Je zegt ‘tweeënzeventig’, maar schrijft ‘72’

plaatst 37 net iets voor 77 op de getallenlijn. Wellicht denkt hij

(kennis van het positiesysteem)

aan 73. Om zeker te zijn of deze leeftijd zo goed staat, tellen we

− Leerlingen oefenen in het plaatsen van getallen op een

50 naar 77 en letten goed op of we 73 horen. Door aan te sluiten

lege getallenlijn en worden zich meer bewust van de

op wat leerlingen al kunnen, komen ze er zelf achter dat het

grootte en plaats van getallen in relatie tot andere getallen.

daartussen niet ligt. Nadat 37 en 27 hun positie hebben gevonden

Een getal als ‘37’ komt nog vóór de helft. En als je

op de getallenlijn, besluiten we dat ik best 27 of 37 kan zijn.

77 jaar bent, zie je dat je al een heel eind richting 100

‘Allebei hebben ze een 7 en zijn ze nog vóór 50.’ Over blijft 72.

gaat (positioneren op de lege getallenlijn).

Meteen zeggen een paar leerlingen dat dit te oud is voor mij. Er is

− De vraag of we nu alle leeftijden hebben gehad en de

echter nog een reden waarom 72 niet kan. Niemand weet dit. Ik

suggestie om van voren af aan te beginnen, helpt leerlingen

schrijf de getallen 27, 37 en 72 onder elkaar, zodat het kan worden

in het overzichtelijk opnoemen van de mogelijkheden:

vergeleken met de plaats van het mysterieuze getal op het kaartje.

7-17-27-37, et cetera (systematiek van de telrij).

Nu zien ze het: 72 heeft wel een 7, maar deze staat verkeerd!

− Naast het ontdekken van systematisch klinkende rijtjes

Het gaat dus tussen 27 en 37. Ik houd de leerlingen niet langer in

realiseren leerlingen zich de grootte van de sprongen door

spanning. Het luikje klapt open en 27 verschijnt. Waarop een

het verschil van opeenvolgende getallen als 27 en 37 te

leerling roept: ‘Je bent nog jonger dan mijn moeder.’ ‘Hoe oud is

bepalen (sprongen van 10 vanaf een willekeurig getal).

je moeder?’ vraag ik. ‘28’, zegt hij. Dit brengt me op het idee om een volgende keer aan te sluiten op leeftijden van familieleden.

Vervolgactiviteiten Leeftijden blijken leerlingen enorm te fascineren en dat

De 10-structuur in de telrij

komt goed uit. Voordat iedereen bovenstaande vaardigheden

‘Als we de leeftijd raden van zomaar iemand en we weten dat

echt beheerst, is het immers noodzakelijk dergelijke

alleen omdat onder het rechter luikje een 7 staat, hoe oud kan

activiteiten steeds weer te herhalen.

die persoon dan zijn?’ Eerder genoemde leeftijden als 77, 37

Zoals gezegd kunnen leeftijden van familieleden dienen als

en 27 worden als eerste geopperd. Maar er kan nog meer. ‘Ja,

aanknopingspunt voor herhalingsactiviteiten. Gaandeweg

87, 97’, weet een leerling. ‘Hebben we ze nu allemaal gehad?’

kunnen dergelijke lessen worden uitgebreid aan de hand van

We noemen ze allemaal op beginnend bij 7 en achterhalen

de volgende vragen:

hiermee de 10-structuur van de telrij. Maar weten ze bijvoor-

− Hoe oud kan een moeder zijn?

beeld ook hoeveel jaar 27 en 37 verschillen? Om hier achter

− Wie is er later geboren: je vader of je opa?

te komen tellen we een aantal keer van het ene getal met een

− Welk jaar is het nu?

7 naar het daarop volgende met een 7. De sprongen van 10

− Hoeveel jaar geleden werd je geboren?

en de leeftijden zetten we op een lege getallenlijn.

− Meester Ronald werd geboren in 1967. Hoe oud is hij nu? − Annelies viert volgend jaar haar vijftigste verjaardag. In welk jaar is zij geboren? − Hoe oud zul je zijn in groep 8? − Hoeveel jaar ben je jonger dan je vader? − Hoe oud was je moeder toen je werd geboren?

Het eerste artikel dat Julie ooit schreef, ging over leeftijden. Ze was toen 27 jaar oud en zojuist begonnen met het ontwikkelingsonderzoek dat later zou resulteren in het rekenprogramma Met Sprongen Vooruit. Het oorspronkelijke artikel, Hoe oud is de juf?, is eerder verschenen in het vakblad Volgens Bartjens. Dit artikel is een verkorte versie daarvan. Heeft u leerlingen in groep 3 en 4, dan kunt met hen op zoek gaan naar leeftijden zoals hier is gedaan.

JULIE.|9

LEEFTIJDENraadsels 1. Leeftijdsprong

6. Leeftijd opa en kleinzoon

Eva zegt: “Eergisteren was ik 8.

Kleinzoon Sjoerd is op dezelfde dag jarig als zijn

Volgend jaar word ik 11.” Welke dag is het vandaag?

grootvader. Op de dag dat hij zes jaar wordt ontdekt hij dat zijn leeftijd voor het zesde achtereenvolgende jaar een deler is van de leeftijd van zijn opa. Hoe oud

2. Leeftijd verdubbelen

was opa toen Sjoerd werd geboren?

Vader is 3 keer zo oud als zijn dochter. Kan vader over 5 of over 10 jaar twee keer zo oud zijn als zijn dochter?

7. Leeftijden broertjes Jessica is 16 en heeft 5 broers. De leeftijd van Jessica plus de leeftijden van haar broertjes zijn bij elkaar

3. Leeftijd in tweeën en drieën

opgeteld 99 jaar. Alle leeftijden vormen een oplopend

Een opa zegt tegen zijn kleinzoon: “Vandaag ben

rijtje; dus bijvoorbeeld 5, 6, 7, 8, 9 en 10. Maar dat is

ik 72 jaar geworden. Dat is een mooie leeftijd.

bij elkaar 45. Hoeveel jongere broers heeft Jessica?

72 is namelijk het product van alleen maar tweeën en drieën: 72 = 2 x 2 x 2 x 3 x 3.” Hoe vaak in een mensenleven zou je een leeftijd kunnen bereiken die

8. Geheimzinnige leeftijd

alleen maar uit producten van tweeën en drieën

Vrouwen kunnen soms erg geheimzinnig doen over

bestaat? En welke leeftijden zijn dat?

hun leeftijd, of liever gezegd, ze hebben vaak moeite om die te vertellen. Een vrouw had er die er het volgende op gevonden had als je naar haar leeftijd

4. Oudste leeftijd

vroeg: “Als ik de zaterdagen en zondagen niet mee

Over 3 jaar is Josine 3 keer zo oud als 3 jaar geleden.

tel ben ik 30 jaar”. Weet u hoe oud ze dan nu is?

Over 2 jaar is Evert 2 keer zo oud als 2 jaar geleden. Wie is de oudste van die twee, Josine of Evert?

9. Leeftijd vergelijken Vandaag is Eric vier keer zo oud als zijn zusje

5. Gemiddelde leeftijd

Patricia; morgen is hij nog maar drie keer zo oud.

In bedrijf A werken negen personen. Hun gemiddelde

Hoe oud zijn Eric en Patricia?

leeftijd is 25 jaar. In bedrijf B werkt een onbekend aantal personen met een gemiddelde leeftijd van 45 jaar. Bedrijf A en B fuseren. Niemand wordt

10. Jarig!

ontslagen! De gemiddelde leeftijd van het personeel

Op een school zitten 380 leerlingen. Hoeveel kinderen

in het nieuwe bedrijf wordt 36 jaar. Heeft bedrijf B

zijn er minimaal op eenzelfde dag jarig?

meer of minder werknemers dan bedrijf A?

10|JULIE.

JULIE.|11

OPLOSSINGENraadsels

was dus 60 toen Sjoerd werd geboren.

is onlangs 9 geworden, want zij was eergisteren, dus

= 13; 66 : 6 = 11. Opa is nu 66, de kleinzoon 6. Opa

geboren is op 31 december en het nu 1 januari is. Zij

61 : 1 = 61; 62 : 2 = 31; 63 : 3 = 21; 64 : 4 = 16; 65 : 5

Wat Eva zegt kan alleen maar waar zijn als Eva

6. Leeftijd opa en kleinzoon

1. Leeftijdsprong

op 30 december, nog 8 jaar oud. Aan het eind van DIT jaar wordt zij 10 en volgend jaar wordt zij dus 11. Het leek onmogelijk, maar het klopt allemaal precies!

7. Leeftijden broertjes Zes opeenvolgende getallen die samen 99 zijn moeten beginnen met 14: 14 + 15 + 16 + 17 + 18 + 19 = 99. broertjes.

Niet over 5 jaar, want dan zijn de leeftijden nu: 5 en

Jessica is zelf 16 jaar, dus ze heeft twee jongere

2. Leeftijd verdubbelen 15 en over 5 jaar 10 en 20. Op je 10de krijg je nog geen dochters! Het kan wel over 10 jaar, want dan is vader nu 30 en dochter 10, dus 3 keer zo oud; over 10 jaar is vader 40 en dochter 20, dan is hij 2 keer zo oud!

3. Leeftijd in tweeën en drieën 2, 3, 4, 6, 8, 9, 12, 16, 18, 24, 27, 32, 36, 48, 54, 63, 64, 72, 81 en 108 (als je het haalt), dus 20 keer.

4. Oudste leeftijd Josine en Evert zijn allebei 6 jaar. Josine was 3 jaar geleden 3 jaar en over 3 jaar is zij 9; Evert was 2 jaar geleden 4 en over 2 jaar is hij 8.

8. Geheimzinnige leeftijd 30 : 5 = 6; want ze telt 5 dagen van elke week. In werkelijkheid is ze dus 6 x 7 = 42 jaar

9. Leeftijd vergelijken Eric is 8 = 4 x 2, Patricia 2. Morgen zijn ze beide jarig, dan is Eric 9 en Patricia 3.

10. Jarig! Theoretisch zou het kunnen dat 365 kinderen ieder op een andere dag jarig zijn (ervan uitgaande dat het een gewoon jaar van 365 dagen betreft). Dan blijven nog 15 leerlingen over die op een dag jarig zijn waarop al

ren zijn op eenzelfde dag jarig.

gemiddelde van 25 en 45). Nu is dat hoger, dus

kind dat al op die dag stond, dus minimaal 16 kinde-

gemiddelde leeftijd na de fusie 35 jaar zijn (het

leerlingen allemaal op 1 dag jarig zijn, samen met het

Als A en B evenveel werknemers hebben dan zal de

een ander kind jarig is. Het zou kunnen dat deze 15

5. Gemiddelde leeftijd

werken er meer personen bij B. Om precies te zijn werken bij B 11 mensen, want (9 x 25 + 11 x 45)/ (9 + 11) = 36

OPLOSSINGENraadsels

INFORMATIE cursus groep 1&2

cursus groep 3&4

• Kosten € 475,-- euro per persoon


• 4 bijeenkomsten van 2,5 uur


• Certificaat na voltooiing cursus


DOELGROEP

DOELGROEP

Leerkrachten, intern begeleiders en remedial teachers


van groep 1&2 van het basis- en speciaal (basis)onderwijs.


INHOUD

INHOUD

U krijgt in- en overzicht op de rekenleerlijnen voor

U krijgt in- en overzicht op de rekenleerlijnen voor het

kleuters en het Rekenspellenboek met ruim honderd

rekenen tot 100 en u leert hoe u goede oefenlessen geeft.

5-minuten spelletjes om te oefenen in de drie domeinen:

U krijgt een rekenspellenboek met ruim 150 oefeningen

tellen-en-rekenen, meten en meetkunde. Bij tellen-en-

en spelletjes die geplaatst zijn in de leerlijn van de tien

rekenen horen activiteiten die tot doel hebben dat

oefenonderdelen. Met de tien oefenonderdelen leert u de

kinderen de telrij kunnen opzeggen, kunnen werken met

leerlingen de basale vaardigheden: leren tellen, ordenen

telbare hoeveelheden, erbij en eraf kunnen nemen van

& lokaliseren, springen naar getallen, aanvullen tot 10,

1 of 2, splitsingen tot 6 kunnen maken en getalsymbolen

splitsingen en sprong van 10; en de vervolg vaardigheden:

kunnen herkennen en deze ordenen en koppelen aan

eigen producties, opereren op de lege getallenlijn,

hoeveelheden. Meten heeft betrekking op ordenen,

bijna-verdwijnsommen en rekenen op formeel niveau.

vergelijken en afpassen van lengte, inhoud, gewicht en

Ook wordt aangegeven waarin deze didactiek verschilt

oppervlakte. Ook tijd is een grootheid die tot meten

met uw reken-wiskundemethode. De bijeenkomsten zijn

behoort. Bij meetkunde staan activiteiten centraal die

afwisselend in vorm; minicolleges worden afgewisseld

oriënteren, construeren en/of opereren met vormen en

met didactische activiteiten, practica en het bekijken van

figuren tot doel hebben. De bijeenkomsten zijn afwisselend

dvd-opnamen. Aan het begin van elke bijeenkomst is er

van vorm; minicolleges worden afgewisseld met

aandacht voor ervaringen, vragen en problemen over de

didactische activiteiten, practica en het bekijken van

afgelopen oefenperiode. Al na de eerste bijeenkomst start

dvd-opnamen. Aan het begin van elke bijeenkomst is er

u met het geven van oefenlessen in de eigen groep of aan

aandacht voor ervaringen, vragen en problemen over de

een klein groepje leerlingen. U houdt een logboek bij

afgelopen oefenperiode. Al na de eerste bijeenkomst krijgt

waarin staat wat en hoe u heeft geoefend. In bijeenkomst

u huiswerk om te oefenen in uw eigen groep of met een

drie stelt u tijdens het practicum ´Mijn Programma

klein groepje leerlingen. U houdt een logboek bij waarin

overzicht´ een eigen oefenprogramma samen.

staat wat en hoe u heeft geoefend. U vlecht de 5-minutenspelletjes in de rekenleerlijn voor kleuters.

LESMATRIAAL Wij raden u aan de kist Rekenmaterialen groep 1&2 te kopen voordat de cursus start, omdat u hiermee direct het geleerde in de praktijk kunt brengen.

12|JULIE.

LESMATRIAAL Wij raden u aan lesmateriaal te kopen voordat de cursus start, vooral kist Rekenmaterialen oefenlessen groep 3&4 is handig om meteen aan de slag te kunnen gaan.

cursussen terugkomcursus groep 3&4

cursus groep 5&6







DOELGROEP

DOELGROEP





U heeft de cursus Met Sprongen Vooruit groep 3&4 al gevolgd.

INHOUD

INHOUD U krijgt in- en overzicht op de rekenleerlijnen voor het rekenen tot 10.000 en verder. U leert hoe u goede oefen

In deze cursus verdiept u uw kennis, inzichten en vaar-

lessen geeft en u krijgt een Rekenspellenboek met ruim

digheden in de didactiek van het optellen en aftrekken

80 oefeningen en spelletjes die geplaatst zijn in de leerlijn

tot 100. U leert onder andere hoe u interactieve, klas-

van de acht oefenonderdelen: leren tellen, ordenen en

sikale oefenlessen in vermenigvuldigen en delen kunt

lokaliseren, springen naar getallen, hoofdrekenen,

geven en er wordt ingegaan op het leren begrijpen van

vermenigvuldigen, delen, schatten en de schriftelijke

contextopgaven. We kijken naar video-opnamen van

standaardprocedures. De bijeenkomsten zijn afwisselend

leerkrachten in groep 3&4 die de cursus hebben

in vorm; minicolleges worden afgewisseld met didactische

gevolgd, spelen een spellen-practicum en vergelijken

activiteiten, practica en het bekijken van dvd-opnamen.

Met Sprongen Vooruit met de nieuwste reken-wiskunde-

Aan het begin van elke bijeenkomst is er aandacht voor

methoden. U krijgt een cursusmap, downloads en naar

ervaringen, vragen en problemen over de afgelopen

keuze Rekendiploma’s voor groep 3 of voor groep 4.

oefenperiode. Al na de eerste bijeenkomst start u met het

REKENDIPLOMA’s

geven van oefenlessen in de eigen groep of aan een klein groepje leerlingen. U houdt een logboek bij met wat en

Op deze diploma´s ziet u in één oogopslag welke reken

hoe u heeft geoefend. In bijeenkomst vier stelt u tijdens

doelen de leerlingen in groep 3 en groep 4 moeten halen.

het practicum ‘Mijn programmaoverzicht´een eigen

Ook leerlingen zien direct wat ze al kunnen en wat ze nog

oefenprogramma samen.

moeten leren.

LESMATRIAAL Wij raden u aan lesmateriaal te kopen voordat de cursus start, vooral kist Rekenmaterialen oefenlessen groep 5&6 is handig om meteen aan de slag te kunnen gaan.

Inschrijven voor een cursus via de website geeft 10% korting op alle lesmaterialen JULIE.|13

CURSUSSENenzo al e nu g i z k “ I ui tgan v oor jn groep” in mi RK

K ra a k a d o r p Judithee - Julian Ho f s t BS de

14|JULIE.

Cursusoverzicht groep 1&2 Plaats

DaTA

Alkmaar Almelo Almere Almkerk Alphen a/d Rijn Amersfoort Amsterdam Amsterdam Apeldoorn Arnhem Assen Baarn Barneveld Bergen op Zoom Bovenkarspel Boxmeer Breda Castricum Coevorden Delft Den Bosch Den Haag Den Helder Deventer Doetinchem Dokkum Dordrecht Drachten Eindhoven Emmeloord Emmen Enschede Epe Franeker Geldermalsen Goes Gouda Groningen Haarlem Hardenberg Harderwijk Heerenveen Heerlen Hilversum Hoofddorp Houten Huizen Kampen Leeuwarden Leiden Lelystad Lemmer Lisse Maastricht Mijdrecht Nijmegen Ommen Oss Raalte Roermond Rotterdam Rotterdam Schoonhoven Sittard Sneek Soest Steenwijk Tilburg Uithoorn Utrecht Veenendaal Venlo Vlaardingen Vlissingen Weert Wijk bij Duurstede Winschoten Winterswijk Woerden Zaandam Zeewolde Zeist Zevenbergen Zoetermeer Zutphen Zwolle

28-01-13 19-09-12 23-01-13 26-09-12 19-09-12 26-09-12 19-09-12 14-01-13 08-10-12 16-01-13 03-10-12 19-09-12 17-09-12 14-01-13 22-01-13 23-01-13 26-09-12 06-03-13 04-09-12 16-01-13 29-01-13 03-10-12 04-10-12 21-01-13 18-09-12 26-09-12 22-01-13 09-01-13 16-01-13 01-10-12 19-09-12 23-01-13 15-01-13 24-09-12 19-09-12 10-09-12 26-09-12 15-01-13 03-10-12 23-01-13 10-09-12 18-09-12 07-02-13 11-09-12 19-09-12 23-01-13 21-01-13 26-09-12 03-10-12 06-03-13 10-09-12 31-01-13 15-01-13 16-01-13 19-09-12 18-09-12 16-01-13 25-09-12 09-01-13 23-01-13 19-09-12 16-01-13 16-01-13 03-10-12 23-01-13 15-01-13 16-01-13 30-01-13 13-05-13 11-09-12 19-09-12 19-09-12 12-09-12 24-09-12 26-09-12 29-01-13 09-04-13 17-09-12 16-01-13 19-09-12 16-01-13 06-02-13 28-01-13 28-01-13 25-09-12 28-01-13

Tijd

04-03-13 10-10-12 13-02-13 31-10-12 10-10-12 31-10-12 10-10-12 04-02-13 22-10-12 06-02-13 31-10-12 10-10-12 08-10-12 04-02-13 12-02-13 20-02-13 24-10-12 03-04-13 02-10-12 06-02-13 05-03-13 31-10-12 01-11-12 11-02-13 09-10-12 17-10-12 12-02-13 30-01-13 06-02-13 29-10-12 10-10-12 13-02-13 12-02-13 15-10-12 03-10-12 01-10-12 24-10-12 05-02-13 31-10-12 13-02-13 01-10-12 09-10-12 21-03-13 02-10-12 10-10-12 13-02-13 11-02-13 17-10-12 31-10-12 03-04-13 01-10-12 14-02-13 05-02-13 06-02-13 10-10-12 23-10-12 06-02-13 23-10-12 06-02-13 13-02-13 10-10-12 06-02-13 06-02-13 31-10-12 13-02-13 05-02-13 06-02-13 20-02-13 27-05-13 02-10-12 10-10-12 10-10-12 03-10-12 22-10-12 24-10-12 05-03-13 07-05-13 08-10-12 06-02-13 10-10-12 06-02-13 06-03-13 04-03-13 04-03-13 09-10-12 25-02-13

25-03-13 31-10-12 13-03-13 21-11-12 31-10-12 21-11-12 07-11-12 18-03-13 19-11-12 06-03-13 21-11-12 07-11-12 05-11-12 11-03-13 19-03-13 27-03-13 14-11-12 29-05-13 13-11-12 27-02-13 26-03-13 14-11-12 22-11-12 11-03-13 13-11-12 07-11-12 19-03-13 13-02-13 06-03-13 19-11-12 31-10-12 06-03-13 19-03-13 05-11-12 07-11-12 05-11-12 14-11-12 05-03-13 14-11-12 13-03-13 29-10-12 30-10-12 25-04-13 30-10-12 07-11-12 20-03-13 11-03-13 07-11-12 21-11-12 29-05-13 29-10-12 14-03-12 12-03-13 06-03-13 07-11-12 20-11-12 06-03-13 06-11-12 06-03-13 13-03-13 31-10-12 27-02-13 06-03-13 21-11-12 20-03-13 05-03-13 13-03-13 20-03-13 24-06-13 06-11-12 07-11-12 07-11-12 31-10-12 12-11-12 14-11-12 26-03-13 28-05-13 05-11-12 06-03-13 07-11-12 13-03-13 27-03-13 25-03-13 25-03-13 06-11-12 18-03-13

15-04-13 21-11-12 17-04-13 12-12-12 21-11-12 12-12-12 28-11-12 08-04-13 11-12-12 27-03-13 12-12-12 28-11-12 26-11-12 08-04-13 16-04-13 24-04-13 12-12-12 26-06-13 21-11-12 20-03-13 16-04-13 12-12-12 13-12-12 08-04-13 11-12-12 28-11-12 16-04-13 13-03-12 27-03-12 10-12-12 21-11-12 27-03-12 16-04-13 26-11-12 28-11-12 26-11-12 28-11-12 26-03-13 12-12-12 10-04-13 19-11-12 20-11-12 13-06-13 20-11-12 28-11-12 17-04-13 08-04-13 28-11-12 12-12-12 26-06-13 19-11-12 11-04-13 09-04-13 27-03-13 28-11-12 11-12-12 27-03-13 27-11-12 17-04-13 03-04-13 21-11-12 20-03-13 27-03-13 19-12-12 10-04-13 09-04-13 17-04-13 10-04-13 08-07-13 27-11-12 28-11-12 28-11-12 21-11-12 10-12-12 12-12-12 23-04-13 18-06-13 26-11-12 27-03-13 28-11-12 10-04-13 24-04-13 22-04-13 22-04-13 11-12-12 15-04-13

19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 19.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30


DaTA

Alkmaar Almelo Almere Alphen a/d Rijn Amersfoort Amsterdam Apeldoorn Arnhem Assen Baarn Barneveld Bergen op Zoom Bovenkarspel Boxmeer Breda Burgum Castricum Coevorden Delft Delfzijl Den Bosch Den Haag Den Helder Deventer Doetinchem Dokkum Dordrecht Drachten Drunen Ede Eindhoven Emmeloord Emmen Enschede Epe Franeker Geldermalsen Goes Gorinchem Gouda Groningen Haarlem Harderwijk Heerenveen Heerlen Helmond Hilversum Hilversum Hoofddorp Hoogezand Houten Kampen Katwijk Leeuwarden Leiden Lelystad Lemmer Lisse Maastricht Mijdrecht Nijmegen Nunspeet Ommen Oss Raalte Ridderkerk Roden Roermond Rotterdam Rotterdam Schagen Schoonhoven Sittard Sneek Sprang-Capelle Steenwijk Tilburg Uithoorn Utrecht Vlissingen Weert Werkendam Wijk bij Duurstede Winschoten Winterswijk Woerden

23-01-13 26-09-12 14-01-13 14-01-13 15-01-13 18-09-12 26-09-12 18-09-12 28-01-13 29-01-13 11-09-12 12-09-12 23-01-13 19-09-12 23-01-13 19-09-12 17-09-12 01-10-12 23-01-13 03-10-12 19-09-12 26-09-12 23-01-13 06-02-13 28-01-13 09-01-13 30-01-13 19-09-12 06-03-13 25-09-12 19-09-12 30-01-13 19-09-12 19-09-12 19-09-12 19-09-12 06-02-13 17-09-12 12-09-12 19-09-12 23-01-13 21-01-13 18-09-13 11-10-12 24-01-13 21-01-13 17-09-12 16-01-13 12-02-13 26-09-12 30-01-13 23-01-13 10-09-12 22-01-13 24-09-12 25-09-12 17-09-12 30-01-13 03-09-12 16-01-13 23-01-13 30-01-13 29-01-13 29-01-13 16-01-13 02-10-12 02-10-12 09-01-13 17-09-12 28-01-13 26-09-12 16-01-13 19-09-12 16-01-13 19-09-12 15-01-13 19-09-12 26-09-12 25-09-12 21-01-13 23-01-13 26-09-12 22-01-13 22-01-13 24-10-12 23-01-13

Tijd

13-02-13 31-10-12 04-02-13 04-02-13 12-02-13 09-10-12 24-10-12 09-10-12 04-03-13 26-02-13 02-10-12 03-10-12 13-02-13 24-10-12 13-02-13 10-10-12 08-10-12 29-10-12 13-02-13 24-10-12 10-10-12 07-11-12 13-02-13 20-03-13 04-03-13 30-01-13 13-02-13 17-10-12 27-03-13 23-10-12 10-10-12 27-02-13 10-10-12 10-10-12 10-10-12 10-10-12 13-03-13 08-10-12 03-10-12 10-10-12 13-02-13 11-02-13 09-10-12 01-11-12 07-03-13 11-02-13 08-10-12 13-02-13 12-03-13 17-10-12 06-03-13 13-02-13 29-10-12 12-02-13 15-10-12 16-10-12 08-10-12 06-03-13 24-09-12 06-02-13 13-02-13 06-03-13 05-03-13 19-02-13 06-02-13 23-10-12 30-10-12 13-02-13 08-10-12 25-02-13 31-10-12 06-02-13 10-10-12 06-02-13 10-10-12 05-02-13 10-10-12 17-10-12 23-10-12 11-02-13 13-02-13 17-10-12 12-02-13 12-02-13 14-11-12 13-02-13

13-03-13 21-11-12 04-03-13 04-03-13 19-03-13 06-11-12 14-11-12 30-10-12 25-03-13 26-03-13 30-10-12 24-10-12 20-03-13 21-11-12 13-03-13 31-10-12 29-10-12 19-11-12 06-03-13 14-11-12 07-11-12 28-11-12 20-03-13 17-04-13 08-04-13 13-02-13 13-03-13 07-11-12 17-04-13 13-11-12 31-10-12 27-03-13 31-10-12 31-10-12 31-10-12 31-10-12 10-04-13 29-10-12 31-10-12 31-10-12 13-03-13 11-03-13 06-11-12 22-11-12 03-04-13 11-03-13 05-11-12 13-03-13 16-04-13 07-11-12 27-03-13 13-03-13 26-11-12 05-03-13 12-11-12 13-11-12 05-11-12 27-03-13 22-10-12 13-03-13 20-03-13 27-03-13 26-03-13 02-04-13 13-03-13 13-11-12 20-11-12 27-03-13 05-11-12 18-03-13 21-11-12 06-03-13 31-10-12 06-03-13 31-10-12 05-03-13 07-11-12 14-11-12 13-11-12 18-03-13 20-03-13 07-11-12 12-03-13 19-03-13 12-12-12 13-03-13

10-04-13 12-12-12 15-04-13 08-04-13 16-04-13 27-11-12 11-12-12 20-11-12 22-04-13 23-04-13 20-11-12 14-11-12 17-04-13 12-12-12 17-04-13 21-11-12 19-11-12 10-12-12 27-03-13 12-12-12 28-11-12 12-12-12 17-04-13 15-05-13 13-05-13 06-03-13 03-04-13 28-11-12 15-05-13 04-12-12 21-11-12 24-04-13 21-11-12 21-11-12 21-11-12 21-11-12 22-05-13 19-11-12 21-11-12 21-11-12 17-04-13 08-04-13 27-11-12 13-12-12 22-05-13 08-04-13 26-11-12 17-04-13 14-05-13 28-11-12 24-04-13 10-04-13 17-12-12 26-03-13 10-12-12 11-12-12 26-11-12 24-04-13 12-11-12 10-04-13 17-04-13 24-04-13 23-04-13 14-05-13 17-04-13 11-12-12 11-12-12 15-05-13 26-11-12 08-04-13 12-12-12 10-04-13 28-11-12 27-03-13 21-11-12 09-04-13 28-11-12 12-12-12 11-12-12 15-04-13 10-04-13 28-11-12 09-04-13 16-04-13 30-01-13 03-04-13

13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 -16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00

“Mijn le zijn n erlingen et en v o o r r th o u s i a s t z o eke n e a n gew ls ik o rd e n ”

D e Ho M i r j a m H a lthuiz v e n - H e r k at e aaksb ergen

JULIE.|15

enzo CURSUSSEN 16|JULIE.

Cursusoverzicht groep 3&4 - vervolg Plaats

DaTA

Zaandam Zeewolde Zeist Zevenberg Zoetermeer Zutphen Zwolle

23-01-13 15-01-13 22-01-13 14-01-13 12-09-12 01-10-12 18-09-12

Tijd

13-02-13 05-02-13 12-02-13 04-02-13 10-10-12 29-10-12 09-10-12

20-03-13 12-03-13 12-03-13 11-03-13 31-10-12 19-11-12 30-10-12

Cursusoverzicht TERUGKOMCURSUS groep 3&4 Plaats

DaTA

Alkmaar Almere Amsterdam Apeldoorn Appingedam Barneveld Bergen op Zoom Breda Den Helder Deventer Dokkum Dordrecht Drachten Eindhoven Emmeloord Emmen Enschede Goes Gorinchem Gouda Groningen Haarlem Heerenveen Hilversum Hoogeveen Huizen Katwijk Leeuwarden Leiden Lelystad Lisse Nijmegen Rotterdam Sittard Sneek Spijkenisse Utrecht Vlaardingen Winterswijk Woerden Zwolle

12-09-12 17-10-12 28-01-13 06-02-13 20-03-13 13-02-13 30-01-13 12-11-12 30-01-13 11-09-12 20-03-13 20-03-13 20-03-13 06-02-13 31-10-12 14-11-12 13-02-13 26-09-12 23-10-12 09-01-13 03-10-12 03-10-12 26-03-13 24-09-12 27-02-13 28-01-13 24-09-12 10-10-12 29-01-13 27-02-13 26-03-13 31-10-12 16-10-12 12-11-12 10-10-12 15-01-13 02-10-12 08-10-12 02-10-12 15-04-13 13-11-12

Tijd

17-10-12 28-11-12 04-03-13 13-03-13 24-04-13 06-03-13 20-03-13 10-12-12 20-03-13 30-10-12 24-04-13 24-04-13 24-04-13 06-03-13 28-11-12 19-12-12 06-03-13 12-12-12 13-11-12 27-03-13 14-11-12 14-11-12 23-04-13 05-11-12 27-03-13 25-02-13 29-10-12 14-11-12 05-03-13 27-03-13 23-04-13 19-11-12 06-11-12 12-12-12 14-11-12 19-03-13 06-11-12 05-11-12 06-11-12 12-06-13 11-12-12

13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30

17-04-13 09-04-13 16-04-13 08-04-13 21-11-12 10-12-12 06-11-12

19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30


DaTA

Alkmaar Almelo Amersfoort Amersfoort Amsterdam Apeldoorn Arnhem Assen Baarn Barneveld Bergen op Zoom Breda Coevorden Delfzijl Den Bosch Den Haag Dokkum Dordrecht Drachten Eindhoven Elshout Emmeloord Emmen Enschede Franeker Geldermalsen Gendringen Gouda Groningen Haarlem Heerenveen Hoofddorp Hoogkarspel Horst Kampen Katwijk Leeuwarden Leiden Lelystad Lisse Maastricht Nijmegen Raalte Roden Rotterdam Schagen Sittard Sneek Steenwijk Utrecht Veenendaal Weert Winschoten Winterswijk Woerden Zaandam Zoetermeer Zutphen

26-09-12 14-01-13 30-01-13 16-01-13 11-09-12 14-01-13 16-01-13 14-01-13 26-09-12 12-09-12 12-09-12 23-01-13 09-01-13 20-09-12 08-01-13 23-01-13 09-01-13 19-09-12 16-01-12 11-09-12 12-09-12 21-01-13 25-09-12 30-01-13 09-10-12 22-01-13 12-09-12 23-01-13 21-01-13 23-01-13 25-09-12 18-09-12 19-09-12 19-09-12 14-01-13 24-09-12 24-09-12 23-01-13 14-01-13 30-01-13 14-01-13 23-01-13 12-09-12 26-09-12 05-09-12 16-01-13 10-09-12 07-02-13 19-09-12 12-09-12 11-09-12 30-01-13 30-01-13 10-10-12 12-09-12 16-01-13 08-10-12 16-01-13

Tijd

31-10-12 04-02-13 27-02-13 06-02-13 02-10-12 04-02-13 06-02-13 04-02-13 31-10-12 03-10-12 03-10-12 13-02-13 27-02-13 18-10-12 05-02-13 06-02-13 30-01-13 10-10-12 06-02-13 02-10-12 03-10-12 11-02-13 16-10-12 27-02-13 23-10-12 12-02-13 03-10-12 13-02-13 11-02-13 13-02-13 16-10-12 09-10-12 10-10-12 24-10-12 04-02-13 15-10-12 15-10-12 13-02-13 04-02-13 06-03-13 18-02-13 13-02-13 03-10-12 17-10-12 26-09-12 06-02-13 01-10-12 14-03-13 10-10-12 03-10-12 09-10-12 13-03-13 06-03-13 07-11-12 03-10-12 06-02-13 29-10-12 13-02-13

21-11-12 11-03-13 03-04-13 06-03-13 30-10-12 11-03-13 06-03-13 11-03-13 21-11-12 07-11-12 31-10-12 13-03-13 27-03-13 08-11-12 19-03-13 20-03-13 13-02-13 07-11-12 06-03-13 30-10-12 24-10-12 11-03-13 06-11-12 20-03-13 20-11-12 12-03-13 31-10-12 20-03-13 11-03-13 13-03-13 06-11-12 30-10-12 07-11-12 21-11-12 04-03-13 05-11-12 12-11-12 20-03-13 18-03-13 27-03-13 08-04-13 20-03-13 07-11-12 07-11-12 24-10-12 13-03-13 05-11-12 04-04-13 31-10-12 31-10-12 06-11-12 17-04-13 03-04-13 28-11-12 31-10-12 13-03-13 19-11-12 20-03-13

12-12-12 08-04-13 24-04-13 27-03-13 20-11-12 15-04-13 27-03-13 08-04-13 12-12-12 28-11-12 21-11-12 17-04-13 08-05-13 06-12-12 23-04-13 17-04-13 06-03-13 28-11-12 27-03-13 20-11-12 14-11-12 08-04-13 27-11-12 24-04-13 11-12-12 02-04-13 21-11-12 17-04-13 08-04-13 10-04-13 27-11-12 20-11-12 28-11-12 12-12-12 25-03-13 26-11-12 03-12-12 17-04-13 22-04-13 24-04-13 27-05-13 17-04-13 28-11-12 28-11-12 14-11-12 10-04-13 03-12-12 25-04-13 28-11-12 21-11-12 27-11-12 05-06-13 24-04-13 23-01-13 21-11-12 10-04-13 10-12-12 10-04-13

19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.00 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 21.30 19.00 - 21.30 19.00 -21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19-00 - 12.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00 13.30 - 16.00 19.00 - 21.30 19.00 - 21.30 13.30 - 16.00

SBS D e

“A l l e s a i s d i r ec a n d e c u r s u s tt in de p oepasbaar ra k t i j k ” P yts Slotsch je Fer werda ool - Sin t An n a p aroc

hie

JULIE.|17

PRANGENDEvragen

WORD JE OP JE VIJFDE VERJAARDAG VIJF OF ZES JAAR? Op de dag dat ome Frederiks zeventig werd, zag ik het levenslicht. Op slag was ik zijn ‘jungske’. Vanaf 1938 woonden we op hetzelfde erf, een steenworp van elkaar; hij in een oud boerderijtje een eindje van de weg en ik in het nieuwe woonhuis daar dichtbij. Na het avondeten mocht ik vaak bij oom en tante komen spelen. Soms toonde ome Frederiks me zijn toverkunsten: hij kon bijvoorbeeld een sinaasappel laten verdwijnen en ergens anders, in de bedstee, de opkamer, de deel of op zolder, weer laten verschijnen, waarbij tante ondertussen bedrijvig rondliep. Na aﬂoop van zo’n bezoek nam ome Frederiks me bij de hand of tilde me op zijn schouders en dan kuierden we naar huis. Op heldere winteravonden keken we samen naar de sterrenhemel en het betoverende mannetje van de maan dat met ons meeliep. Geleidelijk aan begon oom vergeets te worden: hij liep geregeld van huis op weg naar huis. En aangezien zijn jungske de enige was naar wie hij luisterde en door wie hij zich wilde laten leiden, kreeg ik vaak het verzoek om hem te vergezellen en via een omweg naar huis terug te leiden. Op zijn 75ste verjaardag, toen de familie gezellig bijeen zat in het knusse voorkamertje van de boerderij, was het weer zover en maakte ome Frederiks aanstalten om op te stappen. Dus was het aan mij om met hem mee te wandelen. Ik herinner me ons verjaardagsrondje als de dag van gisteren omdat ik toen op mijn eerste fundamentele rekenprobleem stuitte. Word je op je vijfde verjaardag vijf of zes jaar? Ik was van mening dat ik die dag niet vijf maar zes jaar was geworden. Met ome Frederiks kon ik deze kwestie niet goed bespreken – hij had andere kopzorgen – en daarom legde ik haar voor aan tante, broer, zus, opa, oma en mijn ouders. Maar zij begrepen me evenmin en dachten waarschijnlijk dat ik mij, groot voor mijn leeftijd, ook groot ín leeftijd wilde maken. Dat kwam uiteraard omdat ik toen niet helder onder woorden kon brengen op welke wijze ik tot deze opwaardering van mijn leeftijd was gekomen. Nu zou ik het zo zeggen: in het boek van het leven begin je op bladzijde één, dus als je vijf bladzijden hebt gelezen, sla je om naar bladzijde zes. Of anders gezegd: na de viering van je vijfde verjaardag gaat je zesde levensjaar in. Dat een kind van vijf zich over zoiets druk kan maken!

FRAGMENT UIT HET REKENTHEATER VAN ADRI TREFFERS

18|JULIE.

LESMATERIALEN

Kaartenlijn 0 t/m 20

rekenmaterialen groep 1&2 Deze kist is gemaakt van stevig kunststof met een schuiflade en vakverdeling. De materialen zijn geschikt voor kleuters omdat ze tegen een stootje kunnen! inhoud van de kist: diverse sets getalkaarten met vingerbeelden, dominobeelden, turfbeelden, getalsymbolen, een kroon, een kaartenlijn, figuurpuzzels en figuurkaarten. In de kist zit een uitgebreide handleiding met 5-minutenspelletjes voor het gebruiken van de materialen. Prijs € 245,00 incl. BtW

Deze kaartenlijn bestaat uit eenentwintig beschrijfbare 3d driehoekjes. Op de eerste dertien driehoekjes staat op een zijde het getalsymbool, op een andere zijde het overeenkomstige dominobeeld en is de derde zijde blanco. Op de rest van de driehoekjes, 13 t/m 20, staat op een zijde alleen het getalsymbool. De overige zijden zijn blanco. Op de blanco zijden kunt u getalbeelden (laten) zetten. De 3d driehoekjes passen precies in elkaar en met het touwtje kan de kaartenlijn opgehangen worden. Prijs € 39,95 incl. BtW

Postze g e l is niet nodig

Menne Instituut BV Antwoordnummer 371 3740 VB Baarn

www.metsprongenvooruit.nl

JULIE.|19

rekenmaterialen oefenlessen groep 3&4 Houten kist met schuifdeksel waarin materialen zitten en uitgebreide handleiding waarmee de leerkracht interactief, klassikaal de rekenonderdelen voor rekenen tot 100 oefent. inhoud van de kist: Flitskaarten, Verliefde harten, Tweelingen, Splitsbloemen, Vrienden van 100, Kralenketting, 20 Tienvangers, Getalkaarten, Posters, 30 Wisbordjes, Leeftijdenkaart, HET BOEK met 130 bladzijden en Waku-waku. Prijs € 199,00 incl. BtW

rekenspellen groep 4 Houten kist met schuifdeksel waarin zes tien gezelschapsspellen in houten kistjes en uitgebreide handleiding zitten. Spellen zijn goed in te zetten tijdens de verlengde instructie, pre-teaching, remedial teaching en spel le tjes middagen. Getallengebied tot 100 en verder. inhoud van de kist: De dienaren van de koning, Burenbingo, Straatje maken, Gok een hok, Erop of eronder, Sommenplof, Drie op een rij, Vriendenvan-100 memory, Raketspel, Koppelen, Kampen, Eén-twee-drie, Domino, Vier op een rij, Maak 24 en Trio. Prijs € 279,00 incl. BtW

rekenmaterialen groep 3&4 versie 2005 inhoud van de kist: Flitskaarten, Verliefde harten, Tweelingen, Splitsbloemen, Vrienden van 100, Kralenketting, 20 Tienvangers, Getalkaarten, Posters springen naar getallen, Poster met springrichtingen, Poster met strategieën, Leeftijdenkaart en Waku-waku. Prijs € 99,00 incl. BtW

rekenspellen groep 3 versie 2007 rekenspellen groep 3 Houten kist met schuifdeksel waarin vijftien gezel schapsspellen in houten kistjes en uitgebreide handleiding zitten. Spellen zijn goed in te zetten tijdens de verlengde instructie, pre-teaching, remedial teaching en spel letjesmiddagen. Getallengebied tot 20 en verder. inhoud van de kist: De dienaren van de koning, Burenbingo, Straat maken, Gok een hok, Erop of eronder, Domino, Samen 5, Kampen, Verliefdeharten memory, Maak 10, Vrienden-van-100 memory, Bamzaaien, Splitsmemory, Boeven vangen en Drie op een rij. Prijs € 249,00 incl. BtW

totaalpakket groep 3&4 Rekenmaterialen oefenlessen groep 3&4, Rekenspellen groep 3 en Rekenspellengroep 4. Prijs € 690,00 incl. BtW

ja, iK sChrijF Mij iN voor De Cursus Met sProNgeN vooruit: CURSUSPLAATS:

GROEP

1&2

3&4

ja, iK Bestel graag De volgeNDe MaterialeN: 5&6

NAAM: JA, IK WIL GRAAG MEER CURSISTEN AANMELDEN (ER WORDT CONTACT MET U OPGENOMEN) TELEFOON: EMAIL:

aDresgegeveNs SCHOOL: CONTACTPERSOON: ADRES: POSTCODE/PLAATS: TELEFOON: EMAIL: 20|JULIE.

inhoud van de kist: De dienaren van de koning, Burenbingo, Straat maken, Gok een hok, Erop of eronder, Domino, Samen 5, Kampen, Verliefdehart-memory, Maak 10, Bamzaaien, Splitsmemory, Boeven vangen en Drie op een rij. Prijs € 149,00 incl. BtW

ARTIKEL AANTAL PRIJS* Kist Rekenmaterialen groep 1&2 € 245,00 Kist Rekenmaterialen oefenlessen groep 3&4 € 199,00 Kist Rekenmaterialen groep 3&4 VERSIE 2005 € 99,00 Kist Rekenspellen groep 3 € 249,00 Kist Rekenspellen groep 3 VERSIE 2007 € 149,00 Kist Rekenspellen groep 4 € 279,00 Kist Rekenmaterialen oefenlessen groep 5&6 € 269,00 Kist Rekenspellen groep 5&6 € 299,00 Implementatiepakket groep 3&4 € 189,00 Kaartenlijn 0 t/m 20 groep 1&2 € 39,95 Kralenketting met 10-structuur € 14,90 Verliefde harten groep 3&4 € 12,50 Kistje Gok een hok groep 3&4 € 24,90 Kistje Kampen groep 3&4 € 19,90 Kistje Koppelen groep 3&4 € 19,90 Kistje Dienaren van de koning groep 3&4 € 24,50 Rekendiploma’s groep 3 € 29,50 Rekendiploma’s groep 4 € 29,50 Rekenbal groep 5&6 € 12,50 Vrienden van 1000 groep 5&6 € 12,50 Tweelingen groep 5&6 € 12,50 Set Rekenmaterialen 3&4, Spellen 3 en Spellen 4 € 690,00 Set Rekenmaterialen 5&6 en Spellen 5&6 € 540,00 Set Rekendiploma’s voor groep 3 en groep 4 € 49,00 Set Gok een hok, Kampen en Koppelen € 55,00 * Prijs incl. BTW en excl. verzendkosten. Prijswijzigingen voorbehouden.

Verliefde harten Zes Verliefde hartenparen: 10-0, 9-1, 8-2, 7-3, 6-4 en 5-5. Deze Verliefde harten zitten ook in de kist Rekenmaterialen oefenlessen groep 3&4. Prijs € 12,50 incl. BTW

Implementatiepakket groep 3&4 Dit pakket ondersteunt bij voorbereiden, uitvoeren en evalueren van de oefenlessen. Aanschaf na volgen cursus voor groep 3&4. Met dit pakket integreert u Met Sprongen Vooruit optimaal in de dagelijkse praktijk! Inhoud pakket: Werkbladen per oefenonderdeel, Rekenkalenders voor groep 3 en 4 waarin staat wat u van Met Sprongen Vooruit kunt doen en een Kijkwijzer die u helpt bij het geven van oefenlessen en zorgt voor borging van alle vaardigheden voor de tien oefenonderdelen. Prijs € 189,00 incl. BTW

Rekendiploma’s groep 3 Deze Rekendiploma’s kunt u klassikaal inzetten waarmee zowel de leerkracht als de leerling in 1 oogopslag kan zien wat al geoefend is en wat nog geleerd moet worden. Het is een positief beloningssysteem. Inhoud: 32 diploma’s en 24 vellen met 32 stickers en een handleiding. Prijs € 29,00 incl. BTW

Rekendiploma’s groep 4 Deze Rekendiploma’s kunt u klassikaal inzetten waarmee zowel de leerkracht als de leerling in 1 oogopslag kan zien wat al geoefend is en wat nog geleerd moet worden. Het is een positief beloningssysteem. Inhoud: 32 diploma’s en 30 vellen met 32 stickers en een handleiding. Prijs € 29,00 incl. BTW

Gok een hok

Drie Tweelingen: dubbel 7,8 en 9. Let op: het is een aanvulset op de Tweelingen uit de kist Rekenmaterialen oefenlessen groep 3&4 en deze aanvulset zit ook in de kist Rekenmaterialen oefenlessen groep 5&6. Prijs € 12,50 incl. BTW, vanaf drie sets: € 10,00

Een oranje kunststof kistje met 130 kaartjes, spelregels en speelbord (online uit te printen). Dit spelletje zit ook in kist Rekenspelen groep 4. Prijs € 24,90 incl. BTW

Kampen Een oranje kunststof kistje met spelregels en 52 kaartjes waarop getalbeelden en – symbolen tot en met 12 staan. Dit spelletje zit ook in kist Rekenspellen groep 3. Prijs € 19,90 incl. BTW

Koppelen Een oranje kunststof kistje met 42 kaartjes en spelregels. Dit spelletje zit ook in de kist Rekenspellengroep 4. Prijs € 19,90 incl. BTW

Rekenspellen groep 5&6 Dit is een beukenhouten kist met schuifdeksel waarin zestien gezelschapspellen en een uitgebreide handleiding zitten. Elk spel zit in een beukenhouten kistje en is geschikt om in tweetallen tot zestallen te spelen. Inhoud kist: Burenbingo, Straatje maken, Gok een hok, Dicht-dichter-dichtst, Erop of eronder, Vijfduizendje gooien, Zeventje gooien, Domino, Vier op een rij, Tafelbingo, Maak 24, Trio, Koppelen, Kampen, Eén-twee-drie en Potje duizend. Prijs € 299,00 incl. BTW

Dienaren van de koning 16 kaarten met een Dienaar, 70 kaarten met een groene stip, 12 kaarten met een rood kruis en spelregels. Prijs € 24,50 incl. BTW

Rekendiploma’s groep 3 en groep 4 Set Rekendiploma’s groep 3 en groep 4. Prijs € 49,00 incl. BTW

Tweelingen

Rekenmaterialen oefenlessen groep 5&6 Dit is een beukenhouten kist met schuifdeksel waarin materialen en een uitgebreide handleiding zitten waarmee de leerkracht interactief, klassikaal de rekenonderdelen voor het rekenen tot 10.000 en verder oefent. Inhoud kist: diverse sets getalkaarten uit het getallengebied 0 t/m 13.000, posters, 30 wisbordjes, aanvulset Tweelingen en Splitsbloemen, Vrienden van 1000, kopieerbladen, Rekenbal, flipflappers, beschrijfbare 3d driehoekjes, kaarten met vermenigvuldigingen, dagenkaart en magneten. Prijs € 269,00 incl. BTW

Rekenbal Op deze zachte, velourse bal staan de bewerkingstekens +, -, x en : en een joker. Deze Rekenbal zit ook in de kist Rekenmaterialen oefenlessen groep 5&6.

Prijs € 12,50 incl. BTW, vanaf drie stuks: € 10,00

Totaalpakket groep 5&6 Rekenmaterialen oefenlessen groep 5&6 en Rekenspellen groep 5&6. Prijs € 540,00 incl. BTW

Kralenketting met 10-structuur Kettting met honderd kralen, om en om tien rode en tien witte. Aan de kralenketting zit een elastiek waarmee de kralenketting om twee schooltafels gespannen kan worden. De Tienvanger kan op deze ketting precies tien kralen “vangen”. Prijs € 14,90 incl. BTW, vanaf vijftien stuks € 10,00

Vrienden van 1000 Zes Vrienden-paren: 1000-0, 900-100, 800-200, 700-300, 600-400 en 500-500.

Prijs € 12,50 incl. BTW, vanaf drie stuks: € 10,00

Rekenbal t.w.v. € 12,50 bij uw bestelling van lesmateriaal als u de antwoordkaart gebruikt.

GRATIS

Menne Instituut BV Postbus 544 3740 AM Baarn T 035 7070091 F 035 7070095 [email protected]

luxe uitvoering van ‘Dienaren van de koning’ t.w.v. € 24,50 bij een bestelling van meer dan € 1000,- als u de antwoordkaart gebruikt.

GRATIS

w w w. m e t s p r o n g e n v o o r u i t . n l

RARA. HOE OUD BEN ik? Interview. Leeftijden. Raadsels. Met juf Heidi. Geven betekenis aan getallen. Leeftijdenraadsels

Recommend Documents