Rapportage Kwalitatief onderzoek raadsleden Verkorte versie
In opdracht van Kamer van Koophandel Midden Nederland
Februari 2011 Dietz Communicatie Utrecht
1
Inhoudsopgave
Inleiding ........................................................................................3
Samenvatting, conclusies en aanbevelingen..................................3
Antwoorden per vraag ...................................................................5
Geïnterviewden: 1. Gert Koffeman, CDA Oudewater 2. Elly van Wijk, VVD Oudewater 3. Dolf Wildeman, De Onafhankelijken Oudewater 4. Theo de Roos, CDA Lopik 5. Dick van den Broek, CU Lopik 6. Jan Willem Benschop, SGP Lopik 7. Jan Meijer, CU Montfoort 8. Cornelis Langeraar, SGP Montfoort 9. Ben van Eijk, CDA Montfoort 10. Frank Tuit, VVD Woerden 11. Ko Droogers, CDA Woerden 12. Wout den Boer, Inwoners Belangen Woerden 13. Cor van Tuijl, CU/SGP Woerden 14. Jaap van der Does, D66 Woerden 15. Gerard van Lit, Progressief Woerden Schriftelijk geënqueteerden: 1. Ria Driesse, VVD, gemeente Montfoort 2. Hans Alles, CU, gemeente Oudewater 3. Wil de Groot, CDA, gemeente Lopik 4. Mw. I.P. Nederend-Bergstra, PvdA, gemeente Lopik
2
Inleiding De Kamer van Koophandel Midden Nederland organiseert geregeld activiteiten voor gemeenteraadsleden. Doel is om hen in contact te brengen met bedrijven uit de regio om zo een bijdrage te leveren aan het lokale economische klimaat. Ondernemers hebben veel te maken met gemeentelijke regelgeving en besluitvorming en niet altijd prefereert daarbij het economisch belang. Afgelopen zomer organiseerde de KvK bijvoorbeeld in samenwerking met de ondernemersverenigingen een bustour waarbij zo’n zestig raadsleden bedrijven uit de regio bezochten. Elders worden rondetafelgesprekken georganiseerd. De KvK is benieuwd naar de mate waarin gemeenteraden belang hechten aan dergelijke ontmoetingen en op welke wijze men met de output uit deze gesprekken omgaat. Hiervoor heeft zij Dietz Communicatie gevraagd om raadsleden te interviewen. De raadsleden die niet geïnterviewd worden ontvangen een vragenlijst.
Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Betrokkenheid en beeld van het bedrijfsleven. Raadsleden hebben over het algemeen oog voor de belangen van het lokale bedrijfsleven. Ze hebben behoefte aan betere en intensievere contacten onder de voorwaarde dat het toegevoegde waarde heeft voor hun functioneren. Vrijwel alle raadsleden zijn positief over het bedrijfsleven. Enkele raadsleden zijn lovend maar ook enkele hebben een negatief beeld. De lovende raadsleden noemen ook kritische punten. Regelmatig komt naar voren dat er onvoldoende begrip is tussen ondernemers en politici. De nadruk die ondernemersverenigingen leggen op de ruimtebehoefte in een tijd van leegstand krijgt weinig begrip. De wijze van communiceren is hierin mede bepalend. Alle raadsleden vinden de toegevoegde waarde van het bedrijfsleven hoog. De meest basale redenen zijn ‘werkgelegenheid’ en ‘sponsoring’. Ze bevorderen het verenigingsleven en de leefbaarheid en de levendigheid. Ook wordt de betrokkenheid van ondernemers gewaardeerd. Ze denken mee bij diverse beleidsvraagstukken zoals de kerntakendiscussie en de ruimtelijke vraagstukken. Een raadslid geeft aan dat ondernemers meer van zich mogen laten horen. Over het behouden en aantrekken van bedrijven wordt wisselend gedacht. De werkgelegenheid in de onderzochte gemeenten wordt door de gesproken raadsleden op zich voldoende gevonden. Extra bedrijvigheid in Woerden trekt extra verkeer aan, dat heeft zijn keerzijde. Voor de leegstaande kantoren zijn toch nieuwe ondernemers nodig. In Oudewater, Lopik en Montfoort gaat het meer over het goed en passend huisvesten van bedrijven. Als bedrijven een minimale toegevoegde waarde naar de gemeente hebben en ruimtelijke problemen veroorzaken mogen ze volgens sommigen vertrekken. Een raadslid in Woerden zegt dat er behoefte is aan bedrijven voor laaggeschoolden. Rollen De eerste reactie die raadsleden vaak geven op de mogelijkheden die ze hebben om het lokale economisch klimaat te bevorderen is terughoudend. Vaak komt het statement naar voren dat de speelruimte van de lokale overheid beperkt is. Bij doorvragen blijkt dat er toch veel beleidsonderwerpen in de invloedssfeer van de lokale overheid zijn.
3
Het beeld van de Kamer van Koophandel onder raadsleden is over het algemeen beperkt. Vaak worden de traditionele taken als registratiekantoor en starterhulp genoemd. Men neemt waar dat de KvK deelneemt aan lokale bijeenkomsten maar de toegevoegde waarde wordt vaak niet gezien. Slechts enkele raadsleden weten dat de KvK een actieve rol heeft bij de stimulering van de lokale economie. Het professionele, onafhankelijke en de objectieve houding van de KvK vindt men positief. Daarom zien raadsleden graag een grotere rol voor de KvK. De rol van de gemeente is voor raadsleden moeilijk waarneembaar. Sommige raadsleden vinden dat de verantwoordelijke in het college zich goed inspant. Vaak is er een drempel voor ondernemers om contact te leggen met de verantwoordelijk bestuurder. Verbeterpunten Raadsleden zien veel lokale mogelijkheden voor de Kamer van Koophandel. Het is nu meer van ‘onbekend maakt onbemind’. Het is van belang de Kamer van Koophandel op verschillende manieren neer te zetten in de gemeenten. Bijvoorkeur aan de hand van een bijdrage aan een actueel thema. Maar het kan ook door actieve deelname aan debatten en bijeenkomsten. Sommige raadsleden willen een periodieke nieuwsbrief. In de basis ziet men een taak weggelegd in onderzoek en informatieverstrekking. Het gaat altijd om actuele en nuttige thema’s. Signaleer en doe er iets nuttigs mee. Door de onafhankelijke positie kan de Kamer partijen bijeenbrengen en oplossingen faciliteren. De Kamer heeft ook kennis van meerdere gemeenten en kan kennis naar andere gemeenten brengen. Tenslotte kan ze bovenregionale vraagstukken aanpakken, bijvoorbeeld richting provincie. Elke gemeente heeft zo zijn eigen economische vraagstukken. Woerden heeft meer de problematiek van de grote stad met leegstand in kantoren en de kwetsbaarheid van de detaillisten. Montfoort, Lopik en Oudewater hebben allen het vraagstuk van de beperkte ruimte voor bedrijven, bedrijven in het buitengebied en de groei van ZZP-ondernemers. Raadsleden vinden het belangrijk om die vraagstukken op te lossen. Samenwerking en werkvormen In meerderheid geven raadsleden aan dat de kwaliteit van het contact met de ondernemers en de ondernemersvereniging beter kan. Sommige hebben behoefte aan meer contact. Er hoort periodiek overleg te zijn tussen de gemeenten en de KvK en dan bijvoorkeur aan de hand van een afgesproken middellange termijn agenda. De bijeenkomsten moeten bijvoorkeur een bepaald doel of nut beogen. De voorbereiding is belangrijk. Leg goed uit wat een thema inhoud, geeft achtergronden en laat voorbeelden zien. Doe onderzoek en formuleer opties. Er is behoefte aan concrete resultaten. De lokale debatten hebben een wisselend succes. In Lopik is het OOPPOO al een behoorlijke periode niet meer georganiseerd. De KvK kan deze bijeenkomsten met de lokale betrokken nieuw leven in blazen mits de bijeenkomsten op een inspirerende wijze worden georganiseerd. Alle raadsleden vinden de werkbezoeken bij bedrijven interessant en nuttig. Ze doen ook komend jaar weer graag mee. In het onderzoek zijn diverse thema’s en locaties genoemd. Er is belangstelling voor de verscheidenheid van ondernemers: ZZP’ers en middelgrote bedrijven, bedrijven waar we wat van kunnen opsteken. Thema’s die aansluiten bij toekomstig beleid zijn interessant omdat ze ondersteunen bij de oplossing. Enkele voorbeelden: ‘krimp’, ‘kleine kernenbeleid’. ‘regionale bedrijventerreinen’, ‘onderwijs en bedrijven’.
4
Antwoorden per vraag samengevat 1. Wat is uw betrokkenheid bij het lokale bedrijfsleven? Over het algemeen hebben raadsleden oog voor de belangen van het lokale bedrijfsleven. Veel raadsleden onderhouden op diverse wijze contacten met ondernemers en ondernemersorganisaties. Enkele raadsleden zijn zelf ondernemer of ondernemer geweest. Er is een wens naar betere en intensievere contacten. Ook is er behoefte aan een meer georganiseerde aanpak. Hoe zou de wethouder het aan moeten pakken? 2. Welk beeld heeft u van het bedrijfsleven? Vrijwel alle raadleden zijn positief over het bedrijfsleven. Enkele raadsleden zijn lovend maar ook enkele hebben een negatief beeld het bedrijfsleven. De lovende raadsleden noemen regelmatig ook negatieve punten Positief is: - betrokkenheid - dynamisch, energiek en actief - werkgelegenheid - enthousiast - nette lui, willen graag meedenken - veelzijdig, eerste doel is rendement - actieve ondernemersverenigingen die de politiek opzoeken Kritisch is: - Behoudend en conservatief (binnenstad) - Groeiend ondernemers geven overlast - Willen allemaal uitbreiden maar er is helaas geen ruimte - Op de verkeerde plek gehuisvest (in de linten - Lopik) - Grote bedrijven laten zich lokaal niet zien (Woerden) - Blazen soms hoog van de toren, overdrijven, overschatten behoefte aan ruimte - Hebben een houding van ‘gemeente jullie moeten voor mij zorgen’ - Gaan voor eigen belang Er is veel handarbeid, graag meer dienstverlening (Lopik) Er is onvoldoende begrip tussen ondernemers en politici. De OKW heeft de behoefte aan industrieterrein overschat en heeft zich niet altijd even handig gedragen. Ondernemers moeten over hun eigen belang stappen, dan is de gemeente meer bereid. 3. Wat is de toegevoegde waarde van ondernemers in uw gemeente? Wat is het belang van de gemeente bij bedrijven in uw gemeente? Moet dat meer of kan het minder? De toegevoegde waarde wordt meestal hoog genoemd. Genoemde punten: - Ondernemers zijn de motor van de lokale economie, werkgelegenheid. - Zijn medefinancier, maatschappelijk, sponsoring, mankracht en in natura. - Rabobank doet veel aan sponsoring, verder is weinig betrokkenheid (Montfoort). - We hebben hier 800 bedrijven, velen doen aan sponsoring. - Zijn goed voor 70% voor de lokale werkgelegenheid. - Bevorderen het verenigingsleven en de leefbaarheid en levendigheid. - Ondernemers doen soms meer dan de gemeente. - Zijn betrokken bij diverse beleidsvraagstukken zoals bijvoorbeeld kerntakendiscussie en rode contouren 5
Adviezen: - Ondernemers moeten meer van zich laten horen. - Ik mis bedrijven die zich richten op de arbeiders (Woerden) - Er is hier voldoende werkgelegenheid, uitbreiding is niet nodig (Woerden) 4. Waar kunt u ze mee helpen? De speelruimte van de lokale overheid is beperkt. Veel beleid wordt door hogere overheden bepaald. Een enkel raadslid meent niet zo veel voor ondernemers te kunnen betekenen. Raadsleden kunnen ondernemers bij relevante beleidsonderwerpen betrekken zoals: - uitbreiding bedrijventerreinen, rode contouren - parkmanagement - herinrichting bedrijventerreinen. - Toerisme (Lopik) - Meer ruimte voor starters (Lopik) - 3e MOB-complex kopen voor bedrijventerrein (Lopik) - Lokale ondernemers bij aanbestedingen betrekken - Opknappen centrum (Woerden) - Bestemmingsplan buitengebied (Lopik) - Parkeerbeleid (Woerden) - Centrummarketing (Woerden) - Krimp Hulp startende ondernemers, KvK kan beter. Ondernemers moeten zelf het voortouw nemen. Ook samen optrekken. Hulp bij bestemmingsplanwijzigingen, Wabo, veiligheidsbeleid, Ook genoemd: raadsleden kunnen de economie bevorderen. Goede bestemmingsplannen. Er staan in Woerden erg veel kantoren leeg en er is gebrek aan bedrijfsruimte. Hoe lossen we dit op? In Oudewater hebben we voldoende bedrijven. De vraag is hoe kunnen we ze goed huisvesten? Ga niet via de krant maar richt je eerst op de gemeente. Helaas hebben fracties niet altijd overeenstemming. Dan wordt er geen voortgang geboekt. 5. Hoe ziet u als politicus de rol van de KvK? Hoe onderscheidt de KvK zich van de lokale ondernemersverenigingen? De politici hebben uiteenlopende beelden van Kamer van Koophandel. Men kent de KvK van oudsher als registratiekantoor en hulp biedend aan starters. Er is ook zichtbaarheid bij lokale bijeenkomsten maar daarna is het beeld verschillend. Sommige raadsleden weten dat de KvK een actieve rol heeft bij de stimulering van de economie. De meeste raadsleden zien de toegevoegde waarde van de KvK nu nog niet. Het professionele, onafhankelijke en de objectieve houding van de KvK vindt men positief. Daarom zien ze graag een grotere rol voor de KvK.
6
6. Hoe verhoudt zich dat tot de rol van de gemeente? De meeste raadsleden vinden het beleid en de uitvoering van de gemeente is moeilijk waarneembaar. Sommige raadsleden vinden dat de wethouder en/of burgemeester zich goed inspant en veel raadsleden noemen de goed functionerende bedrijvencontact functionaris. Raadsleden zien vaak dat ondernemers een drempel moeten nemen om contact te leggen met de verantwoordelijk bestuurder. De beleidsruimte van de gemeente wordt beperkt genoemd. 7. Wat zou de KvK moeten/kunnen verbeteren? Voorbeelden? -
Onderzoek Signalering en doe er iets nuttigs mee Kennis beschikbaar stellen, informatie over issues sturen Ruimte behoefte onderzoeken en objectiveren Nieuwsbrief sturen (lage frequentie, actuele issues) Regie, inhoud en communicatie richting provincie Belangen van meerdere gemeenten behartigen Meer profileren in de gemeente, presentatie / brainstorm / in de commissie, wat heeft de KvK te bieden? Ondernemers op één lijn brengen Starterinformatiecentrum in Woerden Baseer je op meerdere bronnen, niet alleen op ondernemers, krijg een objectief beeld Het ‘zijn’ van een brancheorganisatie voor het lokale bedrijfsleven Breng groeperingen bij elkaar die nog geen contact met elkaar hebben
Een enkel raadslid vindt dat de gemeente zelf heel goed in staat is specifieke dossiers met de provincie kan afhandelen. Niet alle raadsleden kunnen verbeterpunten voor de KvK noemen. 8. Wat is belangrijk voor de lokale economie? Is er ruimte voor lokale bedrijven? Is hierover contact met ondernemers, is het bespreekbaar? Genoemd punten: - Ruimte voor bedrijven (Oudewater/Montfoort) - Oplossingen voor groeiende bedrijven - Herontwikkeling bedrijventerreinen - Minder nuttige bedrijven uitplaatsen - Pak de leegstand aan, begin met twee voorbeeld projecten - Regionale oplossingen zoeken (Woerden en IJsselstein!) - Goede en actieve winkeliersvereniging Bereikbaarheid winkels, parkeren (Woerden) - Flexibiliteit in bestemmingsplannen - Centrummarketing
7
9. Hoe ervaart u de huidige manier van samenwerking tussen het georganiseerde bedrijfsleven en politiek? Wat zijn goede methoden om voortgang te boeken? Waar heeft u behoefte aan? Wilt u meer contact met en informatie van ondernemers? Ziet u iets in een periodiek debat tussen politici en ondernemers? De ervaringen van raadsleden zijn zeer verschillend. Sommige hebben behoefte aan meer contact. De meerderheid geeft aan dat de kwaliteit van het contact beter kan. Genoemd: - De KvK kan intermediair zijn tussen de ondernemers en politici om de verschillen in taal en snelheid te overbruggen. - Ga door met de bedrijfsambassadeurs in de raad. - Presenteer op fractie- en commissievergaderingen. - Plan periodiek overleg met de wethouder en ambtenaren. - Organiseer het netwerk voor de ZZP’ers en behartig hun belangen. - Er is behoefte aan periodieke bijeenkomsten voor de raad om zich te verdiepen in economische onderwerpen, het moet wel nuttig zijn, sluit aan bij bestaande initiatieven. Mogelijkheden per gemeente verschillen. - Organiseer functionele activiteiten, nuttige bijeenkomsten bijvoorkeur op basis van actuele thema’s als RO, parkmanagement, regionale bedrijventerreinen, centrummarketing, parkeerbeleid, transformatie kantoren naar bedrijven, herinrichting bedrijventerreinen, enzovoort. - Haal meer ondernemers naar het politiek café in Woerden. - Voer gesprekken met raadsleden in alle rust zonder ondernemers en pers. - Bezoek nieuwjaarsrecepties en doe mee aan debatavonden. - Bundel belangen van meerdere gemeenten richting provincie. - Breng groeperingen bij elkaar die elkaar nodig hebben. - Signaleer economische issues en doe er iets mee 10.In 2009 en 2010 heeft de Kamer van Koophandel voor raadsleden met succes werkbezoeken georganiseerd bij lokale ondernemers in de regio. We willen dat in 2011 herhalen. Heeft u belangstelling om bij de komende werkbezoeken aanwezig te zijn en heeft u suggesties voor onderwerpen, locaties, sprekers? Alle raadsleden geven te kennen graag weer aan de werkbezoeken mee te doen. Ze komen met diverse thema’s, bedrijven en procesvoorstellen. Naast de eerder vermelde thema’s is hier ook genoemd: - Spanning tussen verrommeling van bedrijventerreinen. - Regionale bedrijventerreinen - bereikbaarheid, infra, wegen - krimp - kleine kernenbeleid - opkopen van bestemmingsrechten Bezoek ondernemers in de Linten/het buitengebied van Lopik zoals De Heer in Polsbroek, Weduwe de Bruin in Lopikerkapel (transport). Montfoort: Veehouderij Koos van de Wind, Metaaltechnisch bedrijf Arie Belo, Stabiplan automatisering. InOffice en Blueprint in Woerden Over de thema’s: ‘Leg uit waar het over gaat, mensen snappen er niets van.’ Inventariseer vooraf en kom met oplossingsrichtingen. Spreek tijdens bedrijfsbezoeken ook met de OR en medewerkers. Mix van kleine en grotere ondernemingen. Organiseer ook 1 op 1 gesprekken. 8
