Rapportage kwalitatief onderzoek ‘mijn horeca’ Een onderzoek naar de invulling van het platform ‘mijn horeca’ vanuit een werknemersperspectief
December 2013
Rapportage kwalitatief onderzoek ‘mijn horeca’ Een onderzoek naar de invulling van het platform ‘mijn horeca’ vanuit een werknemersperspectief
Aan de totstandkoming van dit rapport werkten mee:
Coördinatie:
Gigi Siahaya MSc.
Uitvoering:
Gigi Siahaya MSc. /dr. Schelte Beltman
1
1
INLEIDING .............................................................................................................................................3 1.1 1.2 1.3
2
ONDERZOEKSMETHODOLOGIE ......................................................................................................5 2.1 2.2 2.2.1
3
TOEPASSING VAN FOCUSGROEPONDERZOEK ............................................................................... 5 DATA VERGAREN MIDDELS FOCUSGROEPEN ................................................................................ 5 Data analyse ..................................................................................................................................... 6
RESULTATEN VAN ONDERZOEK ....................................................................................................7 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6
4
ACHTERGROND ......................................................................................................................... 3 DOELSTELLING VAN HET ONDERZOEK.......................................................................................... 3 RAPPORTAGE ............................................................................................................................ 4
INVULLING ‘MIJN HORECA’........................................................................................................... 7 THEMA: KNELPUNTEN............................................................................................................... 10 THEMA: ‘MIJN HORECA’ IN 2050 ................................................................................................ 11 THEMA: COMMUNICATIE EN PARTICIPATIE .................................................................................. 15 THEMA: VERWACHTINGEN VAN WERKNEMERSORGANISATIES ...................................................... 15 THEMA: BELANGRIJKE TOEPASSINGEN – VANUIT DE WERKNEMER ............................................... 17
CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN ......................................................................................................... 19 4.1 4.2 4.2.1 4.2.2
CONCLUSIES ........................................................................................................................... 19 AANBEVELINGEN...................................................................................................................... 20 Inhoudelijke aanbevelingen ............................................................................................................. 20 Werknemersbetrokkenheid ............................................................................................................. 22
BIJLAGE I focusgroepagenda BIJLAGE II transcripten
2
1 Inleiding Voor u ligt het onderzoeksrapport van een kwalitatief onderzoek naar de behoefte van werknemers om betrokken te worden in het platform ‘mijn horeca’ en te inventariseren welke toegevoegde waarde werknemers zien in concrete toepassingen voor werknemers. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Bedrijfschap Horeca en Catering, door de Stichting Onderzoek Horeca, Recreatie en Catering (SOHRC) in november 2013. Wij hebben getracht de rapportage kernachtig en overzichtelijk te houden. Indien er vragen zijn dan spreekt het voor zich dat wij die graag beantwoorden.
1.1
Achtergrond
Het bedrijfschap is gestart met de ontwikkeling van ‘mijn horeca’ voor horecaondernemers. Door middel van dataverzameling, handige tools en applicaties moet het voor horecaondernemers makkelijker worden om het bedrijf optimaal draaiende te houden. Er wordt op dit moment gewerkt aan een stevige basis waaraan steeds meer applicaties en functionaliteiten worden toegevoegd. Voor alle belanghebbenden wordt het in de toekomst mogelijk om toepassingen of applicaties te ontwikkelen, waarmee efficiënt functioneren voor alle partijen (zoals het Pensioenfonds, belastingdienst, banken en verzekeringsmaatschappijen) makkelijker wordt. Een belangrijk onderdeel van een horecaonderneming is het personeel, daarom bestaat de wens om ook werknemers te betrekken bij het ontwikkelen en inrichten van het horeca platform voor ondernemers. In de ontwikkelingsfase waarin ‘mijn horeca’ zich bevindt is de focus op de ondernemer gelegd. Het platform heeft echter ook de potentie om nuttig te zijn voor de werknemer. Vanuit de projectgroepen zijn inmiddels verschillende ideeën geopperd, zoals rooster applicaties of gerichte scholing via e-learning. Dat ‘mijn horeca’ bruikbaar is voor ondernemers is duidelijk. Werknemersorganisaties zijn echter nog niet overtuigd van de bruikbaarheid voor werknemers. Het grootste probleem dat zij ondervinden bij de beoordeling van deze bruikbaarheid is dat de plannen voor werknemers nog weinig concreet zijn.
1.2
Doelstelling van het onderzoek
Het idee van ‘mijn horeca’ is nog niet eerder voorgelegd aan werknemers. De doelstelling van het onderzoek is door middel van kwalitatief onderzoek inzicht te krijgen in (1) mate van behoefte bij werknemers om betrokken te zijn bij de ontwikkeling van ‘mijn horeca’ en (2) 3
welke toepassingen, mogelijkheden en wensen werknemers hebben ten aanzien de invulling van het platform ‘mijn horeca’.
1.3
Rapportage
Dit onderzoeksrapport biedt inzicht in hoeverre werknemers het van belang vinden dat zij en/of werknemersorganisaties het belangrijk vinden om bij de ontwikkeling van het platform ‘mijn horeca’ betrokken te zijn en welke wensen ideeën zij hebben ten aanzien van de functies en toepassingen van het platform. Het rapport is kort en bondig geformuleerd. In dit onderzoek is gewerkt met participanten die voldoen aan het volgende criterium: werknemer binnen de sector en eventueel lid van een vakbond. De uitkomsten uit de in totaal vier focusgroepen worden geïntegreerd gepresenteerd en geanalyseerd. De opbouw van dit rapport is als volgt. In hoofdstuk 2 wordt de methodologische verantwoording besproken en de organisatie rondom de focusgroepen uiteengezet. Hoofdstuk 3 presenteert de uitkomsten van het onderzoek en in hoofdstuk 4 worden de conclusies en aanbevelingen geformuleerd.
4
2 Onderzoeksmethodologie Dit hoofdstuk bespreekt de methodologie van het onderzoek. De weg waarlangs (‘meta hodos’) de data worden gegenereerd. Het exploratieve karakter van het onderzoek, invulling geven aan de mate van betrokkenheid en aan de wensen, ideeën en behoeftes die werknemers hebben met betrekking tot de ontwikkeling en verdere invulling van het platform ‘mijn horeca’, impliceert een kwalitatieve benadering van het onderzoek. De data die verzameld, geanalyseerd en verklaard worden, zijn verkregen door een open, niet gestandaardiseerde vorm van interactie met de participanten in het onderzoek. Voor dit onderzoek is de methode van focusgroepen gekozen; een kleine groep (8 tot 12) participanten die worden samengebracht en door een moderator middels een semigestructureerde, spontane discussie worden geleid om zo relevante data te vergaren. Deze methode is gekozen op basis van de doelstelling en bijbehorende onderzoeksvragen.
2.1
Toepassing van focusgroeponderzoek
Het kenmerkende van een SOHRC focusgroeponderzoek is de waarnemingssituatie waarbij op basis van meerdere participanten in een gespreksituatie onderzoeksmateriaal wordt vergaard. De interactie tussen de participanten is een doelbewust ingezet middel om gegevens te verkrijgen die gaan over wensen en interesses en de mate van betrokkenheid bij de ontwikkeling van het platform ‘mijn horeca’. (Onderzoeks)vragen die gesteld zijn aan de participanten van het focusgroeponderzoek hebben betrekking op de functionaliteit van het platform vanuit een werknemersperspectief en in hoeverre werknemers en/of werknemersorganisaties bij de ontwikkeling hiervan betrokken willen zijn. Dit gebeurt aan de hand van stellingen, open vragen, opdrachten en discussie.
2.2
Data vergaren middels focusgroepen
Gekozen is voor een opzet van kwalitatief onderzoek met vier focusgroepen. De focusgroepen hebben plaatsgevonden op het hoofdkantoor van het Bedrijfschap Horeca en Catering te Zoetermeer. Het aantal deelnemers was met 6 tot 11 personen per focusgroep goed. De samenstelling van participanten was divers qua leeftijd en functie, maar allemaal met ruime ervaring met het werken in de sector horeca. Participanten zijn geworven via het panel van SOHRC en er zijn uitnodigingen uitgegaan naar leden van FNV 5
Horecabond die in de omgeving van Zoetermeer woonachtig zijn. Deze manier van werving heeft geleid tot een vertegenwoordiging van zowel leden als niet-leden van een vakbond. De duur van een bijeenkomst is maximaal 2 uur. De sessies zijn geleid door een moderator welke in nauw overleg met de coördinator en opdrachtgever de inhoud en invalshoek bepaalt.
2.2.1 Data analyse De analyse van de kwalitatieve data vindt plaats op basis van integraal uitgeschreven verslagen (transcripten) van de opgenomen focusgroepen. De data zijn gestructureerd naar de vragen en thema’s van de focusgroepagenda (bijlage I) en zowel deductief als inductief gecodeerd door twee onderzoekers. De conclusies worden in hoofdstuk 4 besproken. Hoofdstuk 3 presenteert nu eerst de data van het onderzoek. Bij het verwerken van de data is de datareductie techniek toegepast voor de helderheid en duidelijkheid (weergave) van de data.
6
3 Resultaten van onderzoek Dit hoofdstuk presenteert de resultaten van de focusgroepsbijeenkomsten. De participanten zijn ondervraagd aan de hand van vragen en stellingen weergegeven door een PowerPoint presentatie die aan hen getoond is (bijlage I). Per thema, onderverdeeld in een vraag en/of stelling wordt hieronder de gecodeerde antwoorden en reacties gegeven. De interpretatie van de data wordt gekoppeld aan de conclusies en aanbevelingen en in hoofdstuk 4 gepresenteerd.
3.1
Invulling ‘mijn horeca’
In deze fase staan de volgende vragen centraal: 1. Werknemers zijn met name geïnteresseerd in…? 2. Werkgevers willen vooral…? 3. Op welke manier kan het platform ‘mijn horeca’ je horecacarrière makkelijker maken en/of ondersteunen?
Tabel 3.1 geeft de belangrijkste uitspraken weer die een goed beeld vormen van interesses die leven bij werknemers en werkgevers (volgens werknemers). Tabel 3.1 Interesses van werknemers
Werknemers zijn met name geïnteresseerd in…? “Vroeger hoorde ik ‘we hebben zoveel gedraaid’ dat is tegenwoordig al niet meer – het gaat niet zo rooskleurig dus die informatie wordt voor zich gehouden – de omzet zien is ontzettend motiverend” “een betere cao” “meer sturing om het vak beter te beoefenen – ik zie best vaak onwetendheid – de coaching die ook niet weet hoe het moet” “Hoe kom ik nou over op klanten – of mensen daar een beoordeling over zouden willen geven” “een team dat op elkaar is ingespeeld en goed met elkaar samenwerkt – een werkgever wil dat ook heel graag, maar krijgt dat niet altijd voor elkaar” “werkgevers moeten inzien dat de mensen die in de horeca werken echt passie voor hun vak hebben, dat we het echt niet voor het geld zouden doen, dan zouden we niet in de horeca zitten”
7
“je voelt je eigen niet gerespecteerd, dat is de arrogantie” “je had de openheid van het managementteam en je ziet sinds dat de crisis is uitgebroken dat het echt gewoon deur dicht is, je hoort niks meer” “erkenning, waardering, ook financiële beloning – alle aspecten die in een gezonde horeca cao aan bod horen te komen” “sfeer, communicatie – hoe ga je om met werknemers – daar kunnen werkgevers nog van leren” “eerlijk behandeld, goed betaald en goede arbeidsvoorwaarden” “dat het leuk blijft – wanneer te weinig mensen worden ingezet, dan ben je eigenlijk een machine”
Werkgevers willen heel graag… “de werkgever wil dat eigenlijk niet [Omzet inzien door werknemers] – dan kan je discussie aangaan en heel veel werkgevers willen hun werknemers wel een beetje stilhouden” “inzicht in klanten: wie zijn ze, waar komen ze vandaag, wat hebben ze te besteden” “werkgevers willen gewoon heel graag informatie” “cijfertjes – gelijk op die kassa daar gaat het om. Niet hoe je gewerkt hebt, hoe je gedraaid hebt, of je wel of niet problemen hebt gehad…” “met zo min mogelijk mensen werken, bezuinigen op personeel” “het gros wil natuurlijk gewoon geld verdienen en hoe dat maakt niet uit” “hoe doen mijn concurrenten het in een andere stad op hun eilandje?”
Tabel 3.2 geeft een overzicht weer van alle verschillende aspecten die werknemers noemen met betrekking tot de invulling van ‘mijn horeca’ en wat de horecacarrière voor hen makkelijker maakt of ondersteunt. Tabel 3.2 Invulling ‘mijn horeca’
Op welke manier kan het platform ‘mijn horeca’ je horecacarrière makkelijker maken en/of ondersteunen? “vaak heb je het hogere management dat roept en doet maar die zijn niet altijd heel actief op de werkvloer – zo’n platform – kan de werkvloer ondersteunen want vaak mankeert daar wel het
8
een en ander” “Een stukje leermeesterschap in het platform verwerken – als ondersteuning” “ondersteuning en hulp bij functioneringsgesprekken – in de horeca schiet het er vaak in – gekoppeld met het platform dat die werkgever het verslag in dat systeem zet – zodat je dat allemaal kan monitoren, dan hebben wij er ook wat aan” “dat een school die leerlingen plaatst – dat daar ook weer een link zit” “een vacaturesysteem, dat je als horecaonderneming je vacatures kan plaatsen en inzien en heel makkelijk kan zoeken in de branche – en dat je personeel kan schuiven naar elkaar” “dat je daar bijvoorbeeld je pensioen in de gaten kan houden – je opbouw en wat mist” “urenregistratie – daar ook aan gekoppeld; wat is mijn salaris, is dit conform – misschien werk je bij de buren wel voor een euro meer” “Goed fooiensysteem – daar maak je de werknemers erg gelukkig mee, dat het echt inzichtelijk wordt – maar de belastingdienst ook” “ambacht – kennis van producten – meer naslagwerk en dat je daar informatie uit kan halen” “coaching, trainingen aanbieden, ook voor leidinggevenden. Hoe ga je met je personeel om en hoe zorg je dat jouw personeel goed met elkaar omgaat” “tips and tricks – eigen ervaringen delen met anderen” “werknemers stoppen hun gegevens daarin en aan de hand daarvan opleidingen of cursussen naar de werkgevers toesturen; misschien is dit een optie voor jullie werknemers” “voorraad beheer – dat de koeling weet er is een tournedos gepakt en die zet hem op de bestellijst” “klachten komen heel veel bij mij terecht en het is best lastig om dat dan centraal door te geven, dat blijft toch altijd ergens hangen en steken” “dat platform kan dan ook aan de hand van de klacht ook trainingen en ontwikkeling doorsturen naar het desbetreffende bedrijf” “dat andere medewerkers van andere bedrijven bij mij met zoveel % korting terecht kunnen – zodat jullie allemaal bij mij in het bedrijf kunnen kijken wat wij doen, van elkaar leren in plaats van dat we allemaal op een eilandje zitten” “de salaris app – dat je gewoon via je telefoon je salarisstrook kan zien” “dat de cao daar ook inzichtelijk is – ook gewoon voor de leek in de horeca duidelijker geschreven”
9
“een stukje transparantie – dat daardoor de medewerkers betrokken worden bij de werkgever, bij de onderneming” “efficiënt contact wat mogelijk zelfs nog anoniem zou kunnen” “hoe een onderneming bekend staat, hoe groot is het personeelsverloop. Ik vind dat heel belangrijk, om plezier te hebben in mijn werk, dat ik voor een fatsoenlijke ondernemer werk”
3.2
Thema: knelpunten
In deze fase worden de knelpunten die werknemers zien voor zichzelf, maar ook voor werkgevers besproken. Tabel 3.3 geeft een overzicht van de belangrijkste uitspraken. Tabel 3.3 Knelpunten
Wat zijn de knelpunten (voor werknemer en werkgever)? “het lijkt me een enorme bak werk en het moet allemaal wel van de grond komen” “als de ondernemers de omzetten gaan invullen, daar zullen ze heel sceptisch tegenaan kijken” “reclame – dat moet het natuurlijk absoluut niet worden – dat de fabrikanten eigenlijk beslissen wat de klant koopt” “niet echt vertrouwen dat de internationale ketens hierin meegaan – die hebben hun eigen IT policies met betrekking tot systemen van derden – vooral de Amerikaanse ketens” “de oude werkgevers zullen best wel bang zijn om hun informatie te kunnen of willen delen” “alles zelf in handen hebben – maar dan het gevoel hebben dat als dat gedeeld wordt dat het dan niet meer in hun eigen handen ligt” “de privacy is het grootste knelpunt dat ik kan zien - alles wat over het internet gaat is door derden te bemachtigen” “je hebt twee generaties in de horeca momenteel – ik heb met bedrijfsleiders gewerkt die kunnen echt niet met computers omgaan – met de moderne techniek” “misschien is het wel een paar jaar te vroeg voor zoiets, omdat wij nu met zijn allen nog heel bang zijn – vroeg of laat faalt die beveiliging” “die overdracht van data, daar zou ik een groot probleem zien, hoe dat uit alle verschillende systemen samenkomt. Dan moet je hele goede programmeurs hebben om dat goed te schrijven”
10
3.3
Thema: ‘mijn horeca’ in 2050
Aan participanten is de opdracht gegeven om te schetsen hoe de horeca er in 2050 uitziet met behulp van het platform ‘mijn horeca’. Onderstaande schetsen (figuur 3.1. t/m 3.4) geven hier een goed beeld van:
Figuur 3.1
11
Figuur 3.2
12
Figuur 3.3.
13
Figuur 3.4
14
3.4
Thema: communicatie en participatie
In deze fase wordt gesproken over de communicatie en participatie van werknemers en werkgevers met betrekking tot het nieuwe ‘mijn horeca’. Tabel 3.4 geeft een goed beeld van wat werknemers hierbij belangrijk vinden. Tabel 3.4 communicatie en participatie
Hoe zorgen we ervoor dat ‘iedereen’ (die dat mag) meedoet met ‘mijn horeca’? “mond op mond reclame, ook vooral naar de werknemers toe” “je zou als eerste het land in moeten gaan om de werkgevers en ook de werknemers te bereiken, dat dit gaat bestaan, dat dit de nieuwe toekomst zal zijn” “je moet het echt laten leven bij de mensen” “Ik ben bang, dat als je het via de werkgevers gaat laten promoten naar de werknemers toe, nou kijk naar de horeca cao, waar ligt die? – ergens op slot in een kast bij personeelszaken” “wil dit gaan werken dan is het heel belangrijk dat alles van daaruit bestuurd kan worden – je reserveringen, je rooster, je uren, je advertenties, etc.” “duidelijk maken wat het is, welke informatie transparant en openbaar is, welke informatie op een veilige manier afgeschermd kan houden” “reclame, affiche, flyer” “de krachten bundelt en dan eigenlijk een soort logootje van wij zijn lid – een keurmerk – dan heb je een reden om erbij te horen – ook als keurmerk voor de gast”
3.5
Thema: verwachtingen van werknemersorganisaties
Tijdens deze (laatste) fase wordt ingegaan op de rol die werknemersorganisaties zouden moeten vervullen bij de ontwikkeling van het platform volgens de werknemers. In tabel 3.5 is de verscheidenheid aan uitspraken te vinden.
15
Tabel 3.5 verwachtingen van werknemersorganisaties
Verwacht je van werknemersorganisaties dat ze bij de ontwikkeling van ‘mijn horeca’ betrokken zijn en blijven? “Dat is natuurlijk wel handig – hebben ze wel informatie hoe het allemaal wordt” “Natuurlijk wel opkomen voor de werknemers” “Ik ben daar lid van geweest, een jaar toevallig en vond het onwijs gericht op oudere mensen en dan denk ik, nou die gaan helemaal niets toevoegen aan zoiets als dit” “als je actief de bonden hierbij gaat betrekken, dat je er dan ook echt een platform maakt voor ons allemaal, dus echt een horeca platform” “Voor ons is het wel goed dat ze erbij zijn – maar werkgevers die zullen daar misschien ook niet blij mee zijn” “als alle partijen meedoen heb je de grootste kans van slagen” “voor ons zou het heel goed zijn – uiteindelijk ook voor de werkgevers zelf” “nou ik vind eigenlijk dat ze dat verplicht zijn” “des te omvattender het is des te logischer het is dat werknemersorganisaties zich daaraan willen koppelen” “ik ben er bewust geen lid van, omdat ik er totaal geen vertrouwen in heb, omdat ik ze nooit ergens om de hoek zie komen kijken, zelfs als je belt met iets, dus dan denk ik: ja willen ze hier wel mee meedoen?” “willen ze überhaupt wel aan ontwikkeling deelnemen, want ze zijn zelf altijd degenen die erachteraan wandelen” “het is een winstorganisatie dus ze willen winst draaien, ik denk niet dat ze zomaar hun geheimen te koop geven” “ik denk dat je beter de vinger aan de pols kunt blijven houden qua ontwikkelingen dan dat je zegt we doen er sowieso niet aan mee” “een ondernemer die schiet het hele platform af als daar teveel FNV of vakbond of wat ook doorheen zit. Dat bij elkaar teveel” “kennisoverdracht kan plaatsvinden in zo’n platform, ik denk dat dat echt win-win is, maar dan zou je ze allebei nodig hebben. “dat op die manier ook de wat minder goede werkgevers of minder goede werknemers door de samenwerking tussen werknemers- en werkgeversorganisaties beiden – de negatieve dingen
16
kunnen ontkrachten dan wel ombuigen”
Andere partijen die genoemd worden “de SVH die verdwijnen dus het gaat allemaal weg, dat zou natuurlijk ook een goeie zijn, dat daar bepaalde organisaties ook bij aansluiten – er valt eigenlijk een heel stuk weg qua opleiding, qua respect” “wellicht dat de ROC’s ook een taak hierin krijgen – juist die praktijkmensen kunnen het verschil maken in de horeca” “en de overheid, zou die erin kunnen participeren? – sociale zaken en werkgelegenheid – de arbeidsinspectie – het zou goed zijn als die ook aanschuiven” “en de arbeidsinspectie met dat rooster maken – dat de roosters wel conform horeca cao worden nageleefd en dat niet de werkgever gaat schreeuwen ‘leef er maar mee”
3.6
Thema: belangrijke toepassingen – vanuit de werknemer
Gedurende de gehele focusgroep houden de participanten een lijst bij waar zij de belangrijkste toepassingen (functies) van het platform opschrijven. In tabel 3.6 worden de belangrijkste toepassingen weergegeven, dit ook termen van do’s en don’ts en mogelijkheden. Tabel 3.6 belangrijke toepassingen
Implementeer een urenregistratie systeem – gekoppeld aan slaris (hoogte) met een vergelijking wat in de branche (en cao) gebruikelijk is Een vacaturebank – waar wordt personeel gevraagd – gekoppeld aan mijn woon/werkregio Informatie over producten, bereidingen die gebruikt worden in soortgelijke horecaondernemingen, gekoppeld aan scholing, cursusoverzicht, instructievideo’s Link met sociale media die de gast gebruikt – hoe ervaart de gast zijn/haar verblijf bij ons – aangevuld met min- en pluspunten Inzage in hoe de horeca cao werkt - functieomschrijving, uurloon, vakanties etc. Ook het bevorderen van het naleven van de regels zoals die in de cao staan. Tips hoe de werkgever en werknemer hier samen beter van worden Handvatten en ideeën voor motivatie van het personeel, inclusief een overzicht van
17
teambuildingsactiviteiten, personeelsuitjes Koppeling naar energiebedrijven – hoeveel gebruiken wij ten opzichte van onze collega’s – dit om efficiënter te werken – ook leverancier moeten hier naar kijken (en luisteren) Interne functie – een plak waar alles staat: loon, rooster, bijgehouden uren, reserveringen, aanbiedingen en de link naar je eigen sociale media Een overzicht van opleidingen en inzicht in wat geschoold personeel voor je zaak kan betekenen Een vergelijking met andere horecabedrijven – omzet, klantreacties, bezettingsgraad, personeel Geef medewerkers de kans om zich meer gewaardeerd te voelen, door bijvoorbeeld inzicht te geven in omzet/per uur/per medewerker Een continue evaluatie van alle reviewsites en geef gasten de gelegenheid direct hun evaluatie op het platform te plaatsen Op basis van reviews de sterke en zwakke punten per horecaonderneming selecteren en vergelijken met andere bedrijven en zo samen afspraken te kunnen maken – afstemmen wat doe jij nu meer en ik minder bijvoorbeeld, of beter Link het platform aan scholen. Zo wordt de aansluiting opleiding/baan veel beter en kun je met je werkgever afspraken maken Laat ook de werknemers zoveel mogelijk (hoeft echt niet alles) informatie ontvangen – zo kun je gezamenlijk verbeteracties uit werken Plaats ook een horeca-info-app waar trends (met link naar instructie video’s), beleidsveranderingen, btw, cao, rookbeleid, lokale veranderingen wetgeving op worden vermeld Een koppeling tussen horecabedrijf en de leveranciers – om zo nog efficiënter te kunnen werken Een link me andere bedrijven en ook de werkgevers met elkaar overleg te laten voeren – uitnodigen werkgevers – werknemers en leren van elkaar Gebruik het platform als ondersteuning bij het vinden van geschoold personeel Werkgevers, werknemers, gasten, leveranciers, financiers, verzekeraars iedereen gebruikt het platform – alleen dan wordt het een succes Het platform kan en moet ingezet worden om de branche een beter imago te geven – Nederland werkt (in de horeca)
18
4
Conclusies en aanbevelingen
Op basis van de resultaten bespreekt dit hoofdstuk de belangrijkste conclusies en aanbevelingen van het onderzoek.
4.1
Conclusies
Vrijwel alle participanten geven aan dat ‘mijn horeca’ zeker een positieve bijdrage kan leveren aan de Nederlandse horeca. Een generatiekloof is tijdens de bijeenkomsten wel zichtbaar geworden. Jongeren kunnen zich makkelijker een voorstelling maken van de mogelijkheden, dan de oudere horecawerknemers. Ondanks het verschil in voorstellingsvermogen zien ook de oudere respondenten een toegevoegde waarde voor de horecasector. Werknemers zijn over het algemeen ontevreden over de behandeling van het personeel in de horeca. Werknemers zijn dan ook met name geïnteresseerd in meer waardering en respect. Tijdens de bijeenkomsten werd er door werknemers een beeld geschetst van een zeer gesloten horecasector, die sinds de crisis alleen maar meer gesloten is geworden. Veel deelnemers gaven bijvoorbeeld aan dat vroeger omzetcijfers vaak gedeeld werden, maar dat ze deze tegenwoordig niet meer te horen krijgen. Er is echter wel veel interesse in deze cijfers, vrijwel alle deelnemers worden hierdoor gemotiveerd. Daarnaast wordt aangegeven dat er geen ruimte is voor werknemers om kritiek te uiten. Er heerst een angstcultuur bij werknemers, men is zeer bang zijn of haar baan te verliezen. De deelnemers zijn van mening dat dit platform ‘mijn horeca’ hierin een rol kan spelen, door het makkelijker kunnen delen van informatie. Niet alleen van werkgevers naar werknemers toe, maar ook andersom door (anoniem) informatie te delen van werknemers naar werkgevers. Werknemers voelen zich erg betrokken bij de onderneming en willen graag verbeteren, deze betrokkenheid wordt echter vaak niet erkend door werkgevers. Het platform zou hierdoor bij kunnen dragen aan een cultuuromslag die volgens de participanten hard nodig is. De concrete ideeën voor toepassingen die werknemers genoemd hebben zijn zeer divers. Voorafgaand aan de focusgroepen is er een lijst gemaakt ter inspiratie voor werknemers. Deze is echter nooit aan de deelnemers getoond omdat men zelf en zonder hulp voldoende ideeën had voor ‘mijn horeca’; ideeën over voorraadbeheer tot pensioen. Scholing en ontwikkeling in de horeca is een belangrijk thema. Er is veel behoefte aan scholing, alleen maken werkgevers hier vaak geen budget en/of tijd voor vrij. Er is dus ook
19
behoefte aan het inzichtelijk maken van een positieve invloed die scholing heeft op de prestaties van de onderneming. Daarnaast is ook persoonlijke ontwikkeling een belangrijk thema o.a. door middel van het registreren en begeleiden van functioneringsgesprekken door ‘mijn horeca’ en het terugbrengen van het ambacht d.m.v. productkennis via ‘mijn horeca’. In de tabellen 3.2 en 3.6 zijn alle uiteenlopende ideeën opgenomen. De knelpunten die werknemers zien hebben over het algemeen betrekking op het ‘meekrijgen’ van de ondernemers. Het vertrouwen dat de eigen ondernemer met ‘mijn horeca’ gaat werken is er nog niet. Daarnaast zien deelnemers knelpunten wat betreft privacy, de angst dat persoonlijke gegevens door derden worden bemachtigd. Daarentegen zijn er ook deelnemers die hier geen problemen mee hebben, zij vertrouwen op de beveiliging, of vinden het niet erg dat persoonlijke informatie gedeeld wordt. Vrijwel alle participanten vinden dat werknemersorganisaties betrokken zouden moeten zijn bij de ontwikkeling van dit platform. Degenen die terughoudend reageerden hadden niet het volle vertrouwen in vakbonden of ze zouden de betrokkenheid wel goed vinden, maar hadden geen vertrouwen in een goede samenwerking tussen werkgevers- en werknemersorganisaties. Tegelijkertijd wordt het belang en succes van de coöperatie ondersteund door het idee dat ‘iedereen’ hier in moet participeren om het tot een succes te maken.
4.2
Aanbevelingen
Op basis van de resultaten en conclusies worden in deze paragraaf een aantal aanbevelingen benoemd. 4.2.1 Inhoudelijke aanbevelingen Het doel van het onderzoek was om te komen tot een concrete invulling van het platform ‘mijn horeca’ voor werknemers. In dit kwalitatief onderzoek zijn diverse en uiteenlopende toepassingen genoemd. De belangrijkste toepassingen richten zich voor werknemers op scholing en verbetering van de gesloten cultuur in de horeca. De eerste focus zou hierop moeten liggen, het gaat dan om aspecten als:
Scholingssuggesties voor werknemers aan de hand van de achtergrond van werknemers en klachten die binnenkomen over de onderneming.
Inzicht geven in de voordelen die er zijn voor werkgevers om scholing/trainingen aan te bieden. 20
Via ‘mijn horeca’ ondersteuning bieden aan leermeesters.
Door middel van ‘mijn horeca’ de werknemers betrekken bij de resultaten die worden geboekt door de onderneming. Dit leidt tot meer betrokkenheid bij de organisatie en is belangrijk voor de motivatie van werknemers. – door werknemers middels een soort van dashboard inzicht te bieden in de prestaties van het bedrijf, inclusief, reviews, waardering van de gasten. Hiervoor zou de techniek van de Balanced Scorecard (Kaplan & Norton) gebruikt kunnen worden.
Naast meer transparantie voor werknemers vanuit werkgevers het ook mogelijk maken dat werknemers hun ideeën/suggesties kunnen delen met het management. Er wordt aangegeven dat veel waardevolle informatie op de werkvloer blijft hangen omdat men niet kritisch durft te zijn uit angst voor het verliezen van de baan. Het delen van dit soort informatie zou daarom in eerste instantie ook anoniem mogelijk moeten zijn. Dit kan gezien worden als een eerste stap naar het uiteindelijke doel dat werknemers voor ogen hebben, namelijk een cultuuromslag naar meer openheid, waarbij werknemers zich gerespecteerd, gewaardeerd en veilig voelen.
Naast het verbeteren van scholing en de openheid terugbrengen in de horeca kunnen horecawerknemers nog talloze andere invullingen bedenken voor het platform. Hieruit worden de volgende aanbevelingen geformuleerd:
Vrijwel alle participanten het er over eens dat een goed roosterprogramma heel waardevol is voor werknemers. Een roosterprogramma dat het ook mogelijk maakt om makkelijk met elkaar te ruilen en rekening houdt met een goede verdeling van mankracht. Binnen dit programma moet daarnaast rekening gehouden worden met de bepalingen in de cao, zodat het rooster niet alleen op tijd, maar ook volgens de regels wordt samengesteld.
Wat betreft (persoonlijke) ontwikkeling in de horeca:
Het is gebleken dat functioneringsgesprekken niet of heel informeel plaatsvinden in de horeca. Ontwikkel een tool die werkgevers informeert over de planning. Bied daarnaast de werkgever én werknemer ondersteuning in het gesprek door het aanbieden van vaste formats. Gespreksverslagen kunnen vervolgens binnen ‘mijn horeca’ worden opgeslagen.
Richt tevens een databank in op het platform, waar informatie over producten, bereidingen die gebruikt worden in soortgelijke horecaondernemingen, gekoppeld aan 21
scholing, cursusoverzicht, instructievideo’s. Wellicht dat een samenwerking met SVH (passie voor horeca) mogelijk is of overgenomen kan worden. Maak binnen een databank ook ruimte voor de inhoud van de cao in eenvoudig taalgebruik. Deze informatie kan direct gekoppeld worden aan leveranciers, opleidingsinstituten en de vakbonden.
Overige aanbevelingen met betrekking tot de inhoud van ‘mijn horeca’:
Ter inspiratie wordt het evaluatiesysteem zoals op Bookings.com genoemd. De link met sociale media die de gast gebruikt – hoe ervaart de gast zijn/haar verblijf bij ons – aangevuld met min- en pluspunten.
Plaats een combinatie app die – marktplaats – vacaturebank – databank met elkaar in verband brengt. Op de marktplaats kunnen werkgevers en werknemers elkaar horeca gerelateerde spullen verkopen (betrouwbaar), via de databank wordt informatie aangeboden qua scholing, productkennis, wet- en regelgeving, cao etc., de vacaturebank is dan de marktplaats voor banen.
Plaats een ‘rank de rankers’; welke reviewsites worden hoeveel en door wie (profiel) bezocht. Zo kunnen werkgevers, werknemers en de gasten de reviews beter op hun kwaliteit beoordelen.
4.2.2 Werknemersbetrokkenheid De tweede doelstelling van het onderzoek was het inzicht krijgen in hoeverre werknemers bij het platform ‘mijn horeca’ betrokken willen zijn.
Het was duidelijk dat participanten het bijna vanzelfsprekend vinden dat vakbonden bij ‘mijn horeca’ betrokken zijn en blijven. Het is daarom ook zeker aan te bevelen dat vakbonden betrokken blijven bij deze ontwikkeling, al is het alleen maar om een vinger aan de pols te houden. Een actievere rol vinden vrijwel alle participanten wenselijk. Bij een grotere rol van vakbonden in ‘mijn horeca’ is het wel van essentieel belang dat de samenwerking tussen werkgevers en werknemers goed is, dit vertrouwen hebben niet alle participanten.
Er is aan participanten gevraagd wat knelpunten zijn van ‘mijn horeca’ en wat er zou moeten gebeuren om de gehele horeca te betrekken bij het platform. Dit resulteert in de volgende aanbevelingen:
22
Er is weinig vertrouwen dat ondernemers ‘mijn horeca’ echt gaan gebruiken. Werknemers zien er echter wel veel potentie in. Om het platform tot een succes te maken is het nuttig deze enthousiaste werknemers te ‘gebruiken’ om de aandacht van de werkgever te trekken en vast te houden.
Werknemers geven daarnaast duidelijk aan dat zij niet over ‘mijn horeca’ geïnformeerd willen worden via de werkgever. Hier kunnen vakbonden het voortouw nemen en hiermee kan de vakbond tevens laten zien dat zij zich ook op een vernieuwende en actieve manier willen inzetten voor een betere sector.
23
Bijlagen 1. Agenda focusgroeponderzoek 2. Transcripten
24
