Rapportage Hollands Glorie VOORTGANG 2008 EN PROGRAMMA 2009

Rapportage Hollands Glorie VOORTGANG 2008 EN PROGRAMMA 2009

Projectgroep Hollands Glorie in samenwerking met ARCADIS 3 februari 2009

Inhoud 1

Inleiding ________________________________________________________________ 4

2

Hollands Glorie in het kort_________________________________________________ 5

3

4

2.1

Het concept Hollands Glorie ____________________________________________ 5

2.2

Start Hollands Glorie __________________________________________________ 6

2.3

Missie 6

2.4

Doelstellingen________________________________________________________ 6

2.5

Organisatie __________________________________________________________ 7

Groei en zichtbaarheid van de afzonderlijke iconen ___________________________ 8 3.1 Werelderfgoed Kinderdijk______________________________________________ 8 3.2

Hollandse Biesbosch __________________________________________________ 9

3.3

Dordrecht __________________________________________________________ 11

Voortgang Hollands Glorie in 2008_________________________________________13 4.1

Projectgroepoverleggen _______________________________________________ 13

4.2

Resultaat doelstellingen 2008/2009______________________________________ 13 4.2.1

Realisatie van tien geselecteerde projecten & ondersteuning van initiatieven14

4.2.2

Selectie en uitvoering van nieuwe projecten_________________________ 16

4.2.3

Betrekken en informeren van ondernemers _________________________ 17

4.2.4

Promotie en marketing__________________________________________ 17

4.2.5

Monitoring ___________________________________________________ 18

4.2.6

Uitwerking financiële stimuleringsregeling _________________________ 18

4.2.7

Ontwikkeling vierde icoon_______________________________________ 19

4.2.8

Holland Experience ____________________________________________ 19

4.2.9

Royal House of Holland_________________________________________ 19

4.2.10 Vervoer over water_____________________________________________ 20 4.2.11 Verkenning nieuwe markten _____________________________________ 20 4.2.12 Meerjarenuitvoeringsprogramma 2010-2013 ________________________ 20 5

Activiteiten vanaf 2009___________________________________________________ 21 5.1 Ontwikkelingen in 2009 _______________________________________________ 21 5.2

Meerjarenuitvoeringsprogramma 2010-2013 ______________________________ 22

5.3

Financiele verantwoording ____________________________________________ 23

1

Formats nieuwe initiatieven 2008 / 2009____________________________________ 25

2

Stimuleringsregeling_____________________________________________________37

3

Initiatieven vierde icoon ‘Delta’ ___________________________________________39

4

Brief Provincie Zuid-Holland: Aanbesteding personenvervoer over water _______40

ARCADIS

2

ARCADIS

3

HOOFDSTUK

1

Inleiding

De Drechtsteden beschikken over een aantal belangrijke authentieke kenmerken, zoals het water, natuur, cultuur en hun historie. Deze kenmerken worden gesymboliseerd door de iconen Kinderdijk, de historische binnenstad van Dordrecht, het natuur- en recreatiegebied Hollandse Biesbosch (onderdeel van het nationale park Biesbosch) en de rivieren. Deze unieke toeristische potenties zijn in 2006 gebundeld in het concept Hollands Glorie. De afgelopen twee jaar is gewerkt aan een versterking van het aanbod van Hollands Glorie. Ook is gewerkt aan een vierde icoon, ‘Delta’ genoemd. Deze rapportage bespreekt activiteiten in 2008 en kijkt vooruit naar de mogelijkheden voor 2009 en de jaren daarna. Deze voortgangsrapportage over het project en samenwerkingsverband Hollands Glorie dient de volgende doelen: §

Informeren van het Drechtstedenbestuur en de Drechtraad (en de organisaties en deelnemers zelf) over de voortgang van het project;

§

Terugblik op activiteiten en voortgang sinds de vorige rapportage;

§

Successen en leerpunten inzichtelijk maken én vasthouden;

§

Vooruitblik op kansen en prioriteiten voor 2009.

Resultaat in 2008 In 2008 heeft het zichtbaar en tastbaar maken van Hollands Glorie centraal gestaan. Dit is deels gelukt en deels kan hier nog een stap in worden gezet. In 2007/2008 is een aanvang gemaakt met de realisatie van bestaande initiatieven. Nieuwe initiatieven zijn verkend en deels op de rails gezet. In 2008 is echter veel tijd besteed aan proceszaken, waarbij de slag naar concrete producten achter is gebleven. Om tot een efficiëntere werkwijze te komen heeft de projectgroep begin 2008 ingestemd met een nieuwe werkmethodiek, waarbij verantwoordelijkheden en taken scherper zijn afgesproken. Dit heeft geresulteerd in een verhoogde betrokkenheid van de individuele deelnemers. Het ondernemerschap en concrete investeringen naar aanleiding van Hollands Glorie blijven echter tot nog toe te beperkt. In 2009 zal de zichtbaarheid van een vitaal totaalconcept vergroot moeten worden om de versterkende werking waar te maken.

ARCADIS

4

HOOFDSTUK

kort 2.1

2

Hollands Glorie in het

HET CONCEPT HOLLANDS GLORIE Hollands Glorie is de werktitel van het concept dat uit gaat van bundeling van toeristischrecreatieve pijlers in de regio Drechtsteden, teneinde een sterker toeristisch product te realiseren. Het gaat hierbij om de elementen die het klassieke beeld van Holland oproepen met (de beleving van) het water als verbindende schakel, en in het bijzonder om het nadrukkelijk op de kaart zetten van de volgende iconen: §

De historische binnenstad van Dordrecht;

§

Het Werelderfgoed Kinderdijk;

§

Nationaal Park de Biesbosch (in het bijzonder de Hollandse Biesbosch).

Aan de verdere ontwikkeling van een samenhangend niet-locatiegebonden vierde icoon ‘Delta’ is in 2008 verder gewerkt. Voor meer informatie zie paragraaf 4.2.7.

De 3 iconen, verbonden door water

ARCADIS

5

2.2

START HOLLANDS GLORIE In april 2005 heeft het Drechtstedenbestuur de opdracht gegeven tot het opstellen van een regionale toeristische visie, met als uitgangspunt het concept uit het Bidbook Floriade. De probleemstelling die aan het project werd gekoppeld, luidde: De basis voor een haalbare ontwikkeling van het concept Hollands Glorie is aanwezig. Het grote aantal betrokken partijen bij het concept, die alle een eigen visie hebben, maakt het echter kwetsbaar. Dat geldt ook voor de relatief geringe bekendheid van Dordrecht en de onbekendheid van de Drechtsteden als toeristisch-recreatieve bestemming. De concurrentie in het aanbod van toeristischrecreatieve producten is groot. Dit alles onderstreept de noodzaak om het concept voortvarend en stevig aan te pakken en maakt de start tot een fikse uitdaging. Om daadwerkelijk op slagvaardige wijze het concept uit te werken, is in 2006 vastgesteld dat een aantal belangrijke succesfactoren in ogenschouw dient te worden genomen: 1.

Opdrachtgeverschap (organisatie);

2.

Ondernemerschap en verbindingen met het bedrijfsleven: een publiekprivate samenwerking, waarbij de rollen en posities helder zijn vastgelegd;

2.3

3.

Duidelijkheid over budget en middelen;

4.

Marketingvlag: in de markt zetten van de Drechtsteden;

5.

Afbakening van het concept: Holland-beleving met het water als verbindend element.

MISSIE De missie die voor Hollands Glorie geformuleerd is, luidt: Hollands Glorie wil een bijdrage leveren aan het versterken van de lokale en regionale economie en werkgelegenheid door een duurzame ontwikkeling van het toerisme in de regio Drechtsteden. Het project slaat een brug tussen overheid en bedrijfsleven en stimuleert een gezamenlijke marktbewerking, kwalitatieve productverbetering en ontwikkeling van nieuwe producten. In aanvulling op de missie is aangegeven dat er nadrukkelijk samenwerking en verbinding wordt gezocht met Rotterdam op het gebied van verbinding over het water, toeristische producten en activiteiten en marketing en promotie.

2.4

DOELSTELLINGEN

Korte termijn § Bestedingsgroei van 10% in de lokale collegeperiode (2006 – 2010) door: - verlenging van de verblijfsduur van bezoekers; - verhoging van het aantal bezoekers in de regio; - verhoging van de bestedingen per bezoeker;

-

gerichte promotie en ontwikkeling label; commitment (handtekening) van ten minste vijftien ondernemers aan het label Hollands Glorie;

§

Positieve bijdrage aan een prettiger woon- en werkklimaat en een gunstiger vestigingsklimaat voor ondernemingen.

ARCADIS

6

Lange termijn § Hollands Glorie is een herkenbaar label dat toeristische activiteiten en bezienswaardigheden in de Drechtsteden en Rotterdam met elkaar verbindt. De toerist herkent de bezienswaardigheden die hij bezoekt als onderdeel van een groter geheel; §

Verbinding van toeristische activiteiten en bezienswaardigheden middels een elektronisch promotiesysteem;

§

Realisatie van een aantal grootschalige fysieke, ruimtelijke attracties/bezienswaardigheden waarmee nieuwe attracties gekoppeld aan Hollands Glorie ontstaan, zoals Holland Experience, Royal House of Holland;

§

Overige recreatieve productontwikkeling, waaronder routeontwikkeling en verbindingen (waterverbindingen/voorzieningen en transferia).

2.5

ORGANISATIE De aansturing van Hollands Glorie heeft in 2008 plaatsgevonden in onderstaande projectgroep. De concrete uitwerking van de afzonderlijke deelprojecten vindt plaats in werkgroepen, elk onder de verantwoordelijkheid van één projectgroeplid. Op deze manier zijn verantwoordelijkheden helder en is de terugkoppeling in de projectgroep geborgd. Daarnaast zijn zoals eerder vernoemd per initiatief trekkers aangewezen. Leden projectgroep Hollands Glorie: §

De heer D. Verheijen, Intergemeentelijk Kenniscentrum Drechtsteden - Voorzitter en projectleider

§

Mevrouw W.A. Raaijmakers, vanaf 1 dec 2009 Lizzy Keyner, Bureau Drechtsteden Secretariaat

§

De heer R.J. Giskes, Bureau Drechtsteden - Financiering en langetermijn-activiteiten

§

De heer H. Naaktgeboren, Gemeente Dordrecht - Vertegenwoordiging Dordrecht en opzetten nulmeting en monitoringscyclus

§

Mevrouw R. Cevaal, Kamer van Koophandel Rotterdam - Stimuleringsregeling

§

Mevrouw M. den Braven – Biesboschcentrum Dordrecht

§

De heer E.J. Zindel/ Mevrouw P. Hoornaar, RVVV Zuid-Holland Zuid - Promotie en marketing

§

De heer H. Broekmeulen – Stichting Werelderfgoed Kinderdijk

Als adviseurs zijn aan de projectgroep verbonden namens ARCADIS de heer A. Dekker en mevrouw L. Eshuis. ARCADIS verzorgt de loketfunctie voor nieuwe projectinitiatieven en committeert ondernemers en organisaties.

ARCADIS

7

HOOFDSTUK

3

Groei en zichtbaarheid van de afzonderlijke iconen Hollands Glorie bestaat uit een versterkend samenwerkingsverband tussen afzonderlijke iconen, die los van elkaar in 2008 hun eigen ontwikkeling hebben doorgemaakt. Dit hoofdstuk gaat in op de ontwikkelingen van de afzonderlijke iconen.

3.1

WERELDERFGOED KINDERDIJK Het jaar 2008 is een bijzonder jaar geworden voor het werelderfgoed Kinderdijk. Op 18 maart werd het seizoen voor bezoekers geopend door Jos Vranken, directeur van het NBTC. In zijn toespraak memoreerde hij het belang van klompen, molens en tulpen als uithangbord van Nederland in het buitenland.

Entreevisie In samenwerking met de Rijksbouwmeesters, is door de bureaus ARCADIS, Zwarte Hond en Copijn een entreevisie opgesteld. Deze is door belanghebbende partijen goed ontvangen en in de bestuursvergadering van juni vastgesteld en in uitvoer genomen.

Nieuw bestuur In juli trad het nieuwe bestuur aan met de heer G. Veldhuijzen als de nieuwe voorzitter. Een man die de omgeving goed kent en gemakkelijk contacten legt. De heer Veldhuijzen wil zich inzetten voor bereikbaarheid en de problematiek op Haven-Zuid.

Subsidies toegekend De aangevraagde subsidie voor de noodzakelijke restauraties is eindelijk toegekend. Er is direct begonnen met de restauraties, zodat eind 2010 alles gereed is en Kinderdijk er weer prima bijstaat. Op 9 september heeft de minister van OCW, de heer Plasterk de restauraties officieel in gang gezet. Met het verkrijgen van de subsidies voor het aanpassen van het Wisboomgemaal , de Hoogaarswerf en het Molenerf, zullen nieuwe onderdelen aan het bezoek aan Kinderdijk worden toegevoegd. Daarmee zullen bezoekers langer worden vastgehouden en wordt het watermanagement beter voor het voetlicht gebracht. De werkzaamheden vangen in 2008 aan en zullen ook in 2009 verder gaan zodat voor het seizoen 2010 alles gereed is en de bezoekers een ‘vernieuwd’ Kinderdijk kunnen bezoeken.

ARCADIS

8

Aantal bezoekers In 2008 hebben ca. 110.000 mensen de bezoekmolen bezocht, dat is 1.5 % minder dan het jaar ervoor. Gezien het weer en de mindere zomer een behoorlijk aantal. De verdeling is nog steeds ongeveer gelijk, dat wil zeggen 50% buitenlanders en 50% Nederlanders. Het aantal Amerikanen is de laatste 2 jaar wat afgenomen.

Bereikbaarheid De bereikbaarheid van het werelderfgoed blijft een punt van aandacht. Alhoewel de gemeente Alblasserdam inzet op een grote parkeervoorziening op Haven-Zuid, is het de vraag of dit een voldoende oplossing biedt. Touroperators zullen immers blijven doorrijden met hun eigen vervoer, evenals de riviercruises. De op eigen initiatief komende bezoekers met eigen auto worden dan degene die van deze nieuwe parkeervoorziening gebruik moeten gaan maken. De komende dijkverzwaring biedt meer kansen. Uit de gesprekken met het waterschap die de dijk gaat aanleggen, is gebleken dat een parkeerterrein onder aan de dijk wat hun betreft bespreekbaar is en waarschijnlijk ook haalbaar. Dit speelt echter pas over enige jaren, zodat voor de korte termijn een andere oplossing gezocht moet worden als het aantal auto’s blijft stijgen. In het eerste kwartaal 2009 zal een expert meeting plaatsvinden om de toeristische bereikbaarheid van Kinderdijk/Dordrecht via Haven-Zuid uit te werken.

Het Jaar van de Molen De provincie heeft aangekondigd dat in 2011 het cultuurthema van dat jaar Kinderdijk en de molens zal zijn, zodat ook in dat jaar extra activiteiten te verwachten zijn.

Samengevat Het werelderfgoed Kinderdijk kan zich in een brede belangstelling verheugen en zal de komende jaren verder uitbreiden voor wat betreft onderdelen die voor de bezoeker interessant zijn.

3.2

HOLLANDSE BIESBOSCH

Bezoekers Dit jaar ligt het totale aantal bezoekers in het Biesboschcentrum enkele procenten hoger dan vorig jaar, ondanks een slecht verlopen start van het toeristenseizoen in de Biesbosch door slechte weersomstandigheden in het voorjaar. Veel belangstelling was er voor het fluisterend varen. Met name het huren van een fluisterbootje is erg populair. In het recreatiegebied trokken grote evenementen als Kelt Fest, Dag van Mens en Dier, Biesbosch Lentefeest en BIES! duizenden bezoekers uit stad en regio. Hieronder worden enkele activiteiten die dit jaar in de Biesbosch plaatsvonden uitgelicht.

Biesbus In 2008 hebben zowel Arriva als het Biesboschcentrum op diverse manieren de Biesbus gepromoot. Hoewel de bezettingsgraad niet significant hoger was door deze inspanningen, heeft Arriva aangegeven nog een jaar met de nostalgische bus te gaan rijden.

ARCADIS

9

Ontvangst VVV, hotels en bedrijven Hollandse Biesbosch Op 31 maart werd een ontvangst georganiseerd voor medewerkers van de VVV, hotels uit de Drechtsteden en omgeving en bedrijven in het recreatiegebied De Hollandse Biesbosch. De ontvangst had tot doel om de genodigden de recreatiemogelijkheden in de Biesbosch te laten beleven. Aan boord van rondvaartboot de Halve Maen werd een presentatie gegeven en er werd een rondvaart gemaakt door de Biesbosch. Daarna werd in Biesboschcentrum Dordrecht de multimediapresentatie Biesbosch Symfonie bekeken. Er waren 45 mensen aanwezig. Voor een aantal van hen was het de eerste kennismaking met de Biesbosch.

Biesbosch Lentefeest Het 15e Biesbosch Lentefeest werd gehouden op tweede pinksterdag 12 mei. Dit evenement wordt jaarlijks georganiseerd rondom Biesboschcentrum Dordrecht, om bewoners in de Drechtsteden te laten kennismaken met de Biesbosch. Er kwamen ruim 7.000 bezoekers af op de diverse openluchtactiviteiten: voorstellingen, outdoorgames, ambachten en natuurmarkt, shantykoor, korte rondvaarten enz.

Vlootschouw Dordt in Stoom De Halve Maen, de grootste rondvaartboot op zonne-energie van Europa, en het paradepaardje van het Natuur- en Recreatieschap De Hollandse Biesbosch, nam op 16 mei deel aan de vlootschouw van Dordt in Stoom.

Het BeverBos Het BeverBos is een omheind gebied waarin twee bevers leven. Eromheen loopt een educatief wandelpad. In het voorjaar werden twee bevers in het BeverBos losgelaten. Het publiek kon meedoen aan een naamgeefwedstrijd. Bij de prijsuitreiking op 25 april in Biesboschcentrum Dordrecht waren behalve de genomineerden ook alle families uit de Drechtsteden met het woord bever in hun achternaam uitgenodigd. Ze kregen een rondleiding door het BeverBos in aanbouw en maakten een Bevertocht met fluisterboot de Sterling. Een maand later, op 20 mei, werd het BeverBos geopend. De opening werd verricht door pesentator Bart Westerweel. Hij hakte met hulp van twee kinderen met de achternaam Beverloo een touw met gordijn doormidden bij de ingang van het BeverBos, naast het Biesboschcentrum.

Ontvangst allochtonenorganisaties Al enkele jaren voert het Natuur- en Recreatieschap De Hollandse Biesbosch een actief beleid om allochtonen meer bij de natuur te betrekken. Op 12 oktober werd in samenwerking met IVN Dordrecht voor de derde maal een ontvangst voor allochtonenorganisaties uit de Drechtsteden georganiseerd. De genodigden bekeken de tentoonstelling in het Biesboschcentrum en de multimediapresentatie Biesbosch Symfonie en kregen een excursie door het Beverbos. Daarna werd een rondvaart gemaakt met de Halve Maen. Er waren 80 belangstellenden.

ARCADIS

10

3.3

DORDRECHT

Toeristische binnenstad Dordrecht werkt sinds 1996 hard aan de integrale aanpak van de historische binnenstad, hét toeristische speerpunt. Veel aandacht is besteed aan de bereikbaarheid, aan schoon, heel en veilig, aan de kwaliteit van de openbare ruimte en aan activiteiten zoals festivals en evenementen. Dit heeft in het nabije verleden geleid tot de prijs voor de beste winkelontwikkeling – Statenplein, tot de Evenementenstad van het Jaar en tot de nominatie voor de ‘Beste binnenstad van Nederland’.

Bezoekers Dit heeft ook geleid van een stijging van het bezoek aan de binnenstad van 175.000 per week in 1997 tot 263.000 per week in 2007 met een groei in het bezoek van buiten de stad van 21% naar 38%. De aantrekkingskracht van Dordrecht voor bezoekers van buiten de regio is dus duidelijk gegroeid. De regio blijft hierbij enigszins achter, zij worden in het herhalingsbezoek geremd door onder andere bouw- en wegwerkzaamheden. Met een mix van maatregelen wordt getracht de loop naar de stad, vanuit de stad en regio, in gang te houden en de waardering op peil te houden. De maatregelen richten zich op een mix tussen bereikbaarheid – openbare ruimte – activiteiten – communicatie.

Horeca De ontwikkeling van de horeca loopt voorspoedig. Er vestigen zich vele nieuwe restaurants, zoals Sucade, Zest, Amuse, Sienna en Zoete Belofte. Ook op hotelgebied zijn er enkele doorbraken: Bastion Hotel is flink aan het uitbreiden, Villa Augustus heeft een kwaliteit aan het aanbod toegevoegd, in 2009 HCR Bellevue zal verbouwd worden en op Amstelwijck komt een van Van der Valk hotel.

Grote projecten Daarnaast zijn vele grote projecten in en rond de binnenstad in ontwikkeling en uitvoering. Zoals Stationsomgeving, Achterom-Bagijnhof, Hofkwartier (onder andere verbouwing Dordrechts Museum, komst Erfgoedcentrum DIEP, 1572) en Stadswerven (o.a. Energiehuis en Villa Augustus). en ‘kleine’ projecten, zoals Holster/Henegouwen, parkeergarage Kromhout en herinrichting Visstraat.

Marketing Dordrecht Marketing, de organisatie verantwoordelijk voor de marketing van Dordrecht, is betrokken bij de marketing en marketingcommunicatie van de stad. Er ligt een directe relatie met VVV Zuid-Holland Zuid over de toeristische marketing en promotie. Een van de belangrijkste opgaven van Dordrecht Marketing is het formuleren van een zogenaamd ‘merkkader’ of positionering voor de stad (en omgeving). Het ‘brandbook’ is eind 2008 aan het college aangeboden.

Festivals en evenementen In 2008 is op basis van een evaluatie door het Onderzoek Centrum Drechtsteden (OCD) het Festival- en evenementenbeleid geactualiseerd. Festivals en evenementen dragen in

ARCADIS

11

belangrijke mate bij aan de profilering van de stad en aan het bezoek en de waardering van de stad. Evenementen zoals Dordt in Stoom, Dordtse Boekenmarkt, de Kerstmarkt, het Sinterklaashuis en Big Rivers trekken vele bezoekers uit stad en zeer ruime regio. Festivals en evenementen zoals BIES, Urban Explorers, Internationaal Poppentheaterfestival, Wereld Jazz Dagen bepalen mede het culturele profiel van de stad.

ARCADIS

12

HOOFDSTUK

4

Voortgang Hollands Glorie in 2008 In februari 2008 heeft de Gedeputeerde voor Vrijetijd, Martin van Engelshoven-Huls, een bezoek gebracht aan de drie iconen. Hij was opgetogen te kunnen constateren dat de regio werkt aan het verzilveren van aanwezige kansen voor Hollands Glorie. Drechtsteden Special, april 2008

Paragraaf 1 beschrijft de aanpak van de projectgroepoverleggen. Paragraaf 2 gaat in op behaalde resultaten in 2008 in relatie tot de doelstellingen.

4.1

PROJECTGROEPOVERLEGGEN In 2008 heeft er acht keer een projectgroepoverleg plaatsgevonden. De projectgroep heeft ingestemd met een werkmethodiek waarbij per activiteit trekkers zijn afgesproken, met als doel snellere en efficiëntere resultaten voor Hollands Glorie door een vergrote betrokkenheid. In elk projectgroepoverleg hebben de trekkers een terugkoppeling verzorgd over de voortgang van hun projecten. Daarnaast is in ieder overleg de stand van zaken van de initiatieven en activiteiten in de regio, provinciale brieven en subsidieaanvragen doorgenomen. De genomen besluiten en voortgang zijn per onderwerp te vinden in de volgende paragrafen.

4.2

RESULTAAT DOELSTELLINGEN 2008/2009 Voor 2008/2009 zijn specifieke resultaatdoelstellingen gesteld. Deze worden onderstaand per doelstelling toegelicht.

ARCADIS

13

4.2.1

REALISATIE VAN TIEN GESELECTEERDE PROJECTEN & ONDERSTEUNING VAN INITIATIEVEN In 2008 is er naar gestreefd de eerste 10 projecten gelieerd aan Hollands Glorie gerealiseerd te krijgen. Uitbetaalde financiële bijdrage HG in euro’s

Stand van zaken

Fop SMIT Dagarrange -menten (A2) Biesbus DordrechtBiesbosch (A4)

12.500

Er is matig gebruik gemaakt van dit arrangement.

4.000

In 2007 heeft Hollands Glorie bijgedragen aan de promotie van de Biesbus. In 2008 hebben zowel Arriva als het Biesboschcentrum op diverse manieren de Biesbus gepromoot. Het Biesboschcentrum deed dit onder meer via website en activiteitenbrochure, op het Biesbosch Lentefeest, via persberichten over tochten die georganiseerd zijn en met een advertentie in het reizigersmagazine van Arriva. Arriva heeft in hetzelfde blad enkele keren redactionele aandacht aan de Biesbus gegeven. Wie met de Biesbus naar het Biesboschcentrum gaat (€ 1,-) krijgt in het Biesboschcentrum € 1,- korting op een activiteit. In totaal 53 mensen hebben op vertoon van hun Biesbuskaartje € 1,- korting gehad op een activiteit van het Biesboschcentrum. De diverse inspanningen hebben niet geleid tot een significant hogere bezettingsgraad. Arriva heeft aangegeven nog een jaar met de nostalgische bus te gaan rijden. Gedacht wordt aan promotie hiervoor in 2009 op andere stadslijnen van Arriva.

Shopping Gids Dordrecht (Prom2)

12.500

In 2007 is een aansprekend gratis gidsje op de markt gekomen. Focus van de gids ligt op de binnenstad van Dordrecht met een aantal pagina’s winkels in de omgeving van Dordrecht. De gids is uitgevoerd in combinatie met een Idols-achtige verkiezing van ‘het leukste winkeltje’, een actie in samen werking met de Stem van Dordt. De eerste oplage (2.500 expl.) bleek al snel te laag voor een aanvullende actie op de “Libelle Zomerweek”. Daarvoor zijn nog 10.000 extra exemplaren gedrukt. Het gidsje zal ook worden gebruikt in een campagne i.s.m Stichting Centrum magement tijdens de Kersmarkt in Dordrecht.

Promotie Hollands Glorie (Prom6)

25.000

§

Project

§

§

Binnen het themajaar Nooitverwacht Nederland zijn diverse activiteiten ondernomen in het kader van de zg. meta campagne, een promotie actie i.s.m. het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen, gericht op de 49+-ers. Beurzen: Er is deelgenomen aan de beurs Vakantie (Utrecht) en ‘Het Vakantiesalon’ in Antwerpen met een 3-luik van 3x2m over Holland Glorie. Ook is deelgenomen aan de 50+ beurs (Utrecht) en de groepsdagtochten presentatie in Lisse. Hollands Glorie heeft zich ieder seizoen (4x) gepresenteerd met een spread in de Nationale Recreatiekrant ‘Lekker weg in eigen land’.

ARCADIS

14

§

§

Aan het begin van de zomervakantie heeft Hollands Glorie zich in een oplage van 90.000 expl. kunnen presenteren in de regio Drechtsteden. De zomerpuzzelkrant van de Stem van Dordt was geheel aan dit thema gewijd. Zeven pagina’s full Colour promotie. In samenwerking met het Mercure Hotel Dordrecht werd een flyer ontwikkeld voor de Italiaanse markt. Deze flyer is via de beurs in Milaan i.c.m. het NBTC verspreid. Ook een touroperator in Italië nam een deel van de verspreiding onder zijn klanten voor zijn rekening.

Promotiepakket groepsbezoek en riviercruisevaart (Prom7)

10.000

In oktober verschijnt ieder jaar de Groepsdagtochtenbrochure. Samen met uitgebreide informatie over Dordrecht/Kinderdijk en Biesbosch vormt deze brochure de onderlegger voor fysieke bezoeken aan busondernemers, incoming Touroperators en rederijen. De activiteit leidt tot een 17 a 18.000 bezoekers in groepsverband, die geheel via de VVV geïnformeerd, geboekt en afgerekend worden. Daarnaast boeken groepen natuurlijk rechtstreeks n.a.v. de actie bij het bedrijfsleven.

Toeristische landkaarten bij haltes Waterbus i.c.m. P18 Toeristische informatiezuilen (Prod1)

60.000

Er is voor gekozen voor het systeem infozuilen van Infostop, te plaatsen nabij de waterbuspontons. In de zuilen komt een bijzondere flyer die gratis meegenomen kan worden. Het gehele gebied wordt er gepresenteerd. Dit bevordert onder andere crossselling tussen de 3 iconen. De flyer is in overleg met de gemeenten mede ontwikkeld. De investeringskosten bedragen € 12.000 per zuil, waarvan 50% subsidie van de provincie Zuid-Holland. Eind 2008 zal opdracht verstrekt worden. Realisatie van 10 zuilen eind 1e kwartaal 2009.

Natuurwandelpad Kinderdijk (Prod2)

7.500

Voor de aanleg van het natuurwandelpad van de waterbushalte naar Kinderdijk is offerte aangevraagd en verkregen. Momenteel wordt met DLG gekeken of nieuwe pad (oude routing mag niet gezien Flora en fauna wet) past binnen het subsidiekader. Planning is om het pad begin 2009 aan te leggen.

Steigers watertaxi Dordrecht (Prod9)

20.000

Om de mobiliteit tussen de Drechtsteden en de dynamiek op het water te vergroten is met Watertaxi BV het project watertaxisteigers geïntroduceerd. Na inventarisatie blijkt dat er geen nieuwe steigers hoeven worden aangelegd, maar dat gebruik gemaakt kan worden van bestaande infrastructuur: de waterbuspontons. Door relatief eenvoudige aanpassingen kunnen deze pontons geschikt gemaakt worden als watertaxisteigers. Het totale project is begroot op circa € 40.000, waarvan 50% gekoppeld aan subsidie van de provincie Zuid-Holland. Eind 2008 zal opdracht verstrekt worden. Realisatie vindt plaats eind 1e kwartaal 2009.

Deelname Drechtsteden in bestuur Kinderdijk Blow-up icons (Prom 1)

50.000

Sinds 2007 neemt de Drechtsteden zitting in het bestuur van Kinderdijk. De heer Veldhuijzen is benoemd tot voorzitter van het bestuur.

0

In verband met draagvlak binnen de Drechtsteden is besloten dit project in 2009 uit te voeren of verder naar achteren in de planning te verplaatsen. Het gereserveerde budget van 50.000 wordt gebruikt voor de realisatie van nieuwe projecten in 2008-09.

ARCADIS

15

4.2.2

SELECTIE EN UITVOERING VAN NIEUWE PROJECTEN Met het opschuiven van de uitvoering van de blow-up icons is er budgettaire ruimte ontstaan. Dit heeft geleid tot een uitbreiding van de selectie van het aantal initiatieven dat financieel door Hollands Glorie gesteund kan worden in 2008. De mogelijke realisatie van een aantal initiatieven is onderzocht. Hierbij is rekening gehouden met de volgende criteria: §

Zichtbaarheid concept Hollands Glorie

§

Marktpotentie

§

Kwaliteit ondernemerschap

§

Snel te realiseren

§

Potentie voor aansluiting bij Rotterdam

Het is gelukt een aantal van de gekozen initiatieven in 2008 te realiseren of in 2008 te starten met realisatie. Helaas is ook deel niet uitvoerbaar gebleken in 2008, door het tijdstip (te laat in het seizoen), door een beperkte bevaarbaarheid van het water en door een gebrek aan draagvlak bij betrokken ondernemers. Het gaat hierbij om: §

Van der Valk arrangement (A1)

§

Thieme’s Echte Thee (A3)

§

Arrangement ‘Het Wapen van Alblasserdam’ (A5)

§

Stayokay arrangement Dordrecht-Kinderdijk (A6)

§

Stayokay Schilderarrangement (A7)

§

Combinatie-arrangement MS Nehalennia – Kinderdijk (A8)

§

Bezoek met rondvaartboot aan Baggermuseum en andere iconen (A9)

§

Wandeltocht Kinderdijk van halte tot halte (R1)

§

Waterbus fietstocht (R2)

Uitvoering in 2008 /2009 met financiële bijdrage Hollands Glorie

Project

Financiële bijdrage HG in euro’s

Binnenvaartmuseum René Siegfried naar Sliedrecht Promotie relatie met Rotterdam in samenwerking met het Wereldmuseum

5.000

Promotie elektrisch varen Biesbosch (Prom5): Glasshopper

5.000

Opmerkingen

7.500 Het geld is toegezegd voor de opening van de Glasshopper. Het is nog onduidelijk waar de boot kan en gaat varen. De tocht naar Kinderdijk is lastig i.v.m. breedte en het manoeuvreren. Het waterschap heeft nog geen vergunning voor de Glasshopper afgegeven. De officiële openingshandeling verschuift hierdoor naar 2009. Als de Glasshopper de rivier op kan, is een optie te varen tussen Haven-Zuid en Kinderdijk.

ARCADIS

16

Camper locatieonderzoek Ruimte in brochure van ZuidHollandZuid

5.000 2.045

Alternatief provinciale subsidie watertaxisteigers, bv Staande Mastroute Servicepunt watersport voor grijs water/ internet

Goudkoorts: toneel in het Baggermuseum (A13)

De Kamer van Koophandel onderzoekt in samenwerking met NORT of de realisatie van een servicepunt voor watersport haalbaar is. 1.500

Het arrangement spreekt bezoekers aan.

Uitgebreidere informatie over deze initiatieven is te vinden in de formats in bijlage 1.

4.2.3

BETREKKEN EN INFORMEREN VAN ONDERNEMERS In 2008 heeft ARCADIS een loketfunctie vervuld voor bestaande en nieuwe initiatieven. Naast vele telefoongesprekken, is met de volgende initiatieven op locatie een gesprek gevoerd, waarbij met een 20-tal partners meerdere malen gesprekken zijn gevoerd over het project Hollands Glorie.

4.2.4

PROMOTIE EN MARKETING

Zichtbaarheid op de markt/ promotie Hollands Glorie Doel : op elk van de iconen is Hollands Glorie duidelijk aanwezig. Het toeristische aanbod van de andere iconen én het regionale toeristische aanbod is op ieder afzonderlijk icoon zichtbaar. De promotie wordt goed opgepakt door de VVV ZHZ. Naast de activiteiten zoals benoemd in 4.2.1 (shoppinggids, diverse activiteiten binnen het themajaar Nooitverwacht, beursdeelname, presentatie in de Nationale Recreatiekrant, zomerpuzzelkrant, flyer voor Italiaanse markt, Groepsdagtochtenbrochure), zijn ook de onderstaande promotieactiviteiten gerealiseerd. Logo Hollands Glorie

Ontwikkeling label Hollands Glorie In 2008 is gekozen voor een logo waar de drie iconen op zichtbaar zijn. Dit logo is ontwikkeld in samenwerking met de VVV. Het logo wordt gezien als verbindend element tussen de drie iconen en zal gebruikt worden als afbeelding met tekst.

Marketinginstrument ABF uit Delft heeft een voorstel voor een marketinginstrument ontwikkeld. Dit instrument maakt het mogelijk om ondernemers (en projectgroep) direct alle actuele informatie over initiatieven in het gebied te bieden. De agenda heeft de behandeling van deze tool nog niet toegelaten.

ARCADIS

17

Nieuwsbrief In 2009 wordt een nieuwe mailserver gerealiseerd, waarmee een nieuwsbrief aan ondernemers wordt verstuurd. De geplande realisatie in 2008 is (nog) niet gehaald, als gevolg van technische problemen aan de mailserver. In verband met de opzet van een aantal nieuwe websites, zou de mailserver uiterlijk 1 december a.s. beschikbaar moeten zijn.

Monitor Economische Betekenis Toerisme en Recreatie 11 december wordt de eindrapportage toerismecijfers in de regio gepresenteerd. Uit deze rapportage blijkt o.a. een geringe toename van het aanbod hotel en bed&breakfast en een afname van het aantal toeristische plaatsen op campings. Het aantal bestedingen is toegenomen, maar het volume niet. De directe werkgelegenheid is ca. 1.000 fte’s en de indirecte werkgelegenheid is 1.600 fte’s. Inclusief seizoenswerk is dit 2.000 fte’s. Het marktaandeel Drechtsteden binnen ZuidHollandZuid is toegenomen.

4.2.5

MONITORING Aan Onderzoek Centrum Drechtsteden (OCD) is offerte gevraagd voor een 0-meting van Hollands Glorie. Op basis van deze meting en monitoring kan in het vervolg succes worden gemeten. De offerte is goedgekeurd en er is een plan van aanpak opgesteld. Een deel van het onderzoek is onderdeel van het primaire beslag; een afspraak tussen de Drechtsteden en het OCD over vaste onderzoeken. Eind 2008 zullen de eerste tussentijdse resultaten van de nulmeting gepresenteerd worden, in maart 2009 volgt de eindrapportage. De kosten hiervan worden voor 100% door Hollands Glorie gedragen.

4.2.6

UITWERKING FINANCIËLE STIMULERINGSREGELING In 2008 is het protocol voor de stimuleringsregeling Hollands Glorie verder uitgewerkt. De KvK Rotterdam heeft onder het eigen bestuur en bij de brancheorganisaties HISWA, RECRON en Horeca Nederland het project Hollands Glorie onder de aandacht gebracht, om ondernemers te motiveren met initiatieven te komen die voor de stimuleringsbijdrage in aanmerking komen. Begin 2009 wil de KvK daarvoor tevens een ondernemersbijeenkomst/workshop organiseren. Doel van deze bijeenkomst is om Hollands Glorie breed onder de aandacht te brengen bij toeristisch/recreatieve ondernemers in de Drechtstreek en hen te motiveren tot initiatieven die aansluiten bij het concept. De uitwerking van de stimuleringsregeling is bijgevoegd in bijlage 2. Deze regeling kan in 2009 operationeel worden, wanneer financiën beschikbaar zijn. De KvK heeft € 7.500 beschikbaar gesteld voor de communicatie over de stimuleringsregeling. Organisatie en kosten van de bijeenkomst kunnen hieruit worden betaald.

ARCADIS

18

4.2.7

ONTWIKKELING VIERDE ICOON Stijgend water in een regio waar zichtbaar innovatief watermanagement wordt toegepast, de grootste binnenvaartvloot van Europa in Nederland, befaamde baggerindustrie, een draaiende maritieme industriële sector, (de historie van de) jachtbouw in Alblasserdam (OceAnco), alles verbonden op een knooppunt van rivieren met varend erfgoed en attractief personenvervoer over water. Het zichtbaar en beleefbaar maken van dit water en deze maritiem industriële sector biedt kansen voor vrijetijdsbesteding en bedrijvigheid. In 2007 is besloten deze unieke en authentieke nationale en internationale bekende kwaliteiten beter te benutten en uit te breiden als toeristisch-recreatieve trekpleister, onder het label ‘Holland Glorie’ als vierde icoon ‘Delta’. Het PFO heeft aangegeven de ontwikkeling van Delta belangrijk te vinden. Dit vierde icoon wil een koers varen van zichtbaarheid, trots ambacht en innovatief Hollands technisch vernuft, verhogen van de werkgelegenheid in de regio, jongeren warm maken voor hoge kwaliteit ambachtopleidingen en trend zettend in investeringen in toerisme en ambacht. Afwijkend van de andere drie iconen, bestaat dit icoon uit een (groeiende) verzameling van losse onderdelen. In het kader van draagvlak en de verdere ontwikkeling van een verhoogd kwaliteitsaanbod van ‘Delta’ zijn in 2008 onder andere gesprekken gevoerd met het Baggermuseum, de stichting IOD, de Glasshopper, de gemeente Sliedrecht en Aad van de Kooij (kunstenaar). Het product draait om individuele afspraken met bedrijven, waaronder de samenwerking met het Baggermuseum en de promotie van de Drechtsteden om de ambachtschool weer in te voeren. De bestaande ideeën zijn uitgewerkt in bijlage 3.

4.2.8

HOLLAND EXPERIENCE De contouren van de Holland Experience worden steeds duidelijker. Uit locatie onderzoek is Stadswerven naar voren gekomen als meest geschikte locatie voor de Holland Experience. In het PFO Economie & Bereikbaarheid van 19 juni zijn de resultaten van het locatieonderzoek besproken en is voorgesteld de haalbaarheid van de voorkeurslocatie nader te onderzoeken. Het Dordtse college heeft positief op dit voorstel gereageerd. In een brief aan Dordrecht heeft het Drechtstedenbestuur verzocht om de haalbaarheid van de Holland Experience op Stadswerven nader te onderzoeken. De Ontwikkelingscombinatie Stadswerven beraadt zich momenteel over de uitwerking van Stadswerven en heeft een positieve grondhouding ten opzichte van dit verzoek. Er dient nader onderzoek te komen naar gevoeligheden rond grondexploitatie, de omvang van het project, aan- en afvoer van bezoekersstromen, wel/geen nautisch centrum.

4.2.9

ROYAL HOUSE OF HOLLAND De gemeente Alblasserdam heeft grond op Haven-Zuid aangekocht en grotendeels doorverkocht aan Oceanco. Hierdoor blijft er te weinig ruimte beschikbaar voor de realisatie van de Holland Experience in Alblasserdam. De mogelijkheid bestaat nog wel om de Royal House of Holland hier te realiseren. De gemeente Alblasserdam heeft een marktverkenning uitgevoerd naar de ontwikkeling van het terrein op Haven-Zuid, onder andere naar de mogelijkheden voor de Royal House

ARCADIS

19

of Holland. Uit de marktverkenning blijkt dat geen enkele partij het gehele concept wil ontwikkelen. Bovendien vinden marktpartijen de verbinding met Kinderdijk uit het toeristisch concept niet reëel.

4.2.10

VERVOER OVER WATER In de regio wordt het vervoer over water gestimuleerd en waar kansrijk verder op poten gezet. Voorbeelden hiervan zijn de uitbreiding van de watertaxisteigers en de promotie van electrisch varen in de Biesbosch. Overig vervoer over water dat in 2009 verder gestimuleerd wordt, zijn de riviercruisevaart, diverse rondvaarten, de historische boot Kinderdijk en de driehoeksveer. Vervoer over water wordt een belangrijk onderdeel van de toekomstige ontwikkelingen in de Drechtsteden. Zie hiervoor ook de brief aan de provincie over een aanbesteding voor personenvervoer over water in bijlage 4.

4.2.11

VERKENNING NIEUWE MARKTEN In 2008 is een start gemaakt met de verkenning van nieuwe markten. Momenteel bezoeken jaarlijks 100.000 Chinezen ons land. Er wordt een stijging verwacht naar 300.000 binnen 3 jaar. De projectgroep wil ze verleiden naar de Drechtsteden te komen. Omdat Chinezen hechten aan een stukje authenticiteit bij bezoek aan Nederland, wordt voorgesteld een Bonsaituin aan te leggen in combinatie met bijvoorbeeld een Tulpenhof in de Alblasserwaard (zoekgebied). Daarna kunnen de gasten door naar Kinderdijk. Er zijn contacten gelegd ten behoeve van deze Bonsaituin. De Chinese markt is een van de toeristische speerpunten vanuit EZ. Begin 2009 worden de kansen van een toename van Indiase bezoekers bekeken.

4.2.12

MEERJARENUITVOERINGSPROGRAMMA 2010-2013 Voor de verdere ontwikkeling van Hollands Glorie heeft ARCADIS in samenwerking met de projectgroep Hollands Glorie een Meerjarenuitvoeringsprogramma (MUP) plus een bijbehorend investeringsprogramma voor de periode 2010-2013 opgesteld. De voorbereiding van het uitvoeringsprogramma krijgt handen en voeten in 2009. Het MUP is gepresenteerd in het PFO van 25 september. In het MUP wordt aan de Drechtsteden gevraagd te investeren in algemene en in specifieke maatregelen en een besluit te nemen over nulscenario, quick wins of investeren in grote top projecten. Tot nog toe is een besluit uitgebleven. Wel is de ontwikkeling van de afzonderlijke iconen benadrukt als focuspunt. In hoofdstuk 5 wordt dieper op het MUP ingegaan.

ARCADIS

20

HOOFDSTUK

2009 5.1

5

Activiteiten vanaf

ONTWIKKELINGEN IN 2009 Hollands Glorie is als Molens-Stad-Biesbosch opgenomen in de piekenbenadering Drechtsteden. Hollands Glorie komt terug in de piek ‘unieke landschappen’. Bureau Drechtsteden is trekker van de pieken. In 2009 zal meer energie ingezet worden in de promotie van het gebied, met zijn sterke punten en leuke acties. De focus op kleine initiatieven en het opzetten met arrangementen zal meer aan de marktwerking worden overgelaten. Wel moeten fondsen en ondernemers gemobiliseerd worden, om de piek vorm te kunnen geven. Ook op de ontwikkelingen van de losse iconen wordt stevig ingezet. Daarnaast zal in 2009 de realisatie van gestarte initiatieven worden voortgezet. Lopende en gestarte projecten worden voorgezet en nieuwe projecten worden gestart. Naast de projecten uit paragraaf 4.2.1 en 4.2.2 gaat het hier om: §

Nevenprogramma jaar van Calvijn in Dordrecht In 2009 wordt ruime aandacht besteed aan Calvijn 500. In de Grote Kerk komt een multimediale expositie. De expositie en een nevenprogramma komt tot stand door een samenwerking tussen de Theologische Universiteit Apeldoorn en de Gemeente Dordrecht, met relaties naar het onder andere het Catharijnenconvent en dagblad Trouw. In 2009 zal het toeristische beleidskader geactualiseerd worden. In 2008 zijn studies uitgevoerd door studenten van het NHTV en Hogeschool InHolland die hiertoe een bijdrage kunnen leveren.

§

Workshop ondernemers De Kamer van Koophandel onderzoekt het opzetten van een workshop voor ondernemers. Ook is een ronde tafel gesprek met Lex van Neck (Stichting Den Haneker) gepland, om diverse initiatieven te onderzoeken voor de promotie van streekeigen producten en diverse lokale markten .

Ook in 2009 blijven de succesfactoren -zoals benoemd in hoofdstuk 2- staan. Voor een gezonde ontwikkeling van Hollands Glorie, zullen deze factoren kritisch onder de loep genomen worden. 1.

Opdrachtgeverschap (organisatie);

2.

Ondernemerschap en verbindingen met het bedrijfsleven: een publiekprivate samenwerking, waarbij de rollen en posities helder zijn vastgelegd;

3.

Duidelijkheid over budget en middelen;

ARCADIS

21

4.

Marketingvlag: in de markt zetten van de Drechtsteden;

5.

Afbakening van het concept: Holland-beleving met het water als verbindend element.

Mogelijk verandert de opzet en aanpak van de projectgroep, om een daadkrachtiger speelveld te kunnen realiseren.

Scenario’s Belangrijk is dat de ontwikkelingen uit het MUP vanaf 2010 handen en voeten krijgen in 2009, door middel van heldere keuzes en voorbereiding. De Drechtsteden kunnen kiezen voor verschillende investeringscenario’s. Minimale investeringen zorgen voor een stabiele situatie waarin de werkgelegenheid gelijk zal blijven. Ook kan er gekozen worden voor een beperkte toename in investeringen in quick wins. De werkgelegenheid zal hierbij op korte termijn licht stijgen. Bij de derde mogelijkheid wordt er na de quick wins doorgepakt. Dit scenario waakt ervoor dat behaalde winst verloren gaat en zet de beweging voort. Er wordt in dit scenario niet geïnvesteerd omdat het moet omdat het slechter gaat, maar juist op het moment dat het goed gaat. Deze actie wekt vertrouwen bij de markt, waarna de private sector in actie komt en de werkgelegenheid significant zal stijgen.

5.2

MEERJARENUITVOERINGSPROGRAMMA 2010-2013 Het MUP (opgesteld in 2008) voorziet in een samenhangend pakket aan maatregelen voor de doorontwikkeling van de iconen en de versterking van het totaalproduct. Maatregelen die zowel bijdragen aan het toeristisch-recreatief profiel van de Drechtsteden als aan een verbetering van het woon- en leefklimaat in en rondom de stad aan het water. De maatregelen zijn onder te verdelen in algemene en in specifieke maatregelen.

Algemene maatregelen Vooruitlopend op investeringen in specifieke projecten zal het gebied aan een aantal basisvoorwaarden moeten voldoen. Het gaat hierbij om goedwerkende knooppunten en transferia en een geoptimaliseerd systeem van vervoer over water. Doordat de overheid gericht investeert in verbetering van de infrastructuur, worden goede randvoorwaarden gecreëerd voor private ondernemers om hun activiteiten uit te breiden en te ontplooien. Ook zal er een stimuleringsfonds voor ondernemers opgericht moeten worden, ter ondersteuning van een gezond ondernemersklimaat.

Specifieke maatregelen § Hollands Glorie-pas § Scheepvaart als icoon

ARCADIS

22

§ Holland Experience § Royal House of Holland § Ark van Noach § Tulpen- en bonsaituin De gehele oplegnotitie, inclusief uitleg over de individuele projecten, is te vinden in bijlage 5.

5.3

FINANCIELE VERANTWOORDING

2008 In 2008 heeft Hollands Glorie ter beschikking gehad: § € 137.500 t.b.v. proces § € 297.000 t.b.v. concrete investeringen (2007/2008) Het beschikbare budget voor proceskosten is besteed. De investeringskosten zijn deels besteed aan de projecten in 4.2.1. Door herschikking van middelen is 1) de financiering van de waterbuspontons en infozuilen anders verdeeld, 2) is een Meerjaren Uitvoerings Programma opgesteld en 3) is het haalbaarheidsonderzoek locatie Stadswerven voor de Holland Experience meegefinancierd. Hierna blijft nog een restbudget beschikbaar van € 63.670, dat besteed wordt aan: §

Promotie relatie met Rotterdam i.s.m. het Wereldmuseum

§

Binnenvaartmuseum Siegfried naar Sliedrecht halen

§

Camperlocatie-onderzoek

§

Ruimte in brochure van ZuidHollandZuid

§

Alternatief zoeken voor de provinciale subsidie watertaxisteigers, bijvoorbeeld de Staande Mastroute

§

Servicepunt watersport voor grijs water en/of internet

§

Restbedrag gebruiken als cofinanciering voor het restbedrag provinciale subsidie (= €145.000) t.b.v. een groot project (kan tot eind 2009).

2009 In de Drechtstedenbegroting 2009 is voor het proces Hollands Glorie (inhuren extern bureau, kosten projectleider, overheadkosten) een indicatief budget gereserveerd à € 160.000,-. Het restant 2008 van € 77.375,- wordt (deels) overgeheveld naar 2009 en ingezet voor de realisatie van projecten, waarvan een deel reeds in 2008 is gestart. Ook is het restant van de provinciale subsidie beschikbaar van € 105.000,-. Daarnaast wordt een budget van € 75.000,gevraagd voor het honoreren van initiatieven van marktpartijen.

Programmabegroting 2010-2013 Om de algemene maatregelen te realiseren, zijn er gedurende enkele jaren structurele budgetten noodzakelijk. Onderstaande figuur geeft een overzicht van een inschatting van deze budgetten. Voor de periode van 2010 tot 2013 wordt er een budget aangevraagd van 600.000 euro jaarlijks voor 4 jaar.

ARCADIS

23

Structurele overheidsinvestering in kader HG

Raming

Stimuleringsfonds ondernemers

€ 150.000

Ontwikkeling van knooppunten & transferia Vervoer over water

€ 100.000 € 100.000

Begeleiding overige grote investeringen Procesbegeleiding projectgroep Hollands Glorie

€ 100.000 € 150.000

Totaal

€ 600.000 jaarlijks

Met deze investeringen creëert de gemeente aantrekkelijke randvoorwaarden en faciliteert en stimuleert zij een gezond ondernemersklimaat. Uitgangspunt is dat de gezamenlijke investeringen van publieke en private partijen zorgen voor maatschappelijke baten en spinoff, onder andere in de vorm van directe structurele werkgelegenheid. Investeren en innoveren in de kwaliteiten van de Drechtsteden levert een verbeterd leefklimaat en draagt bij aan een vitale sociaaleconomische structuur.

ARCADIS

24

BIJLAGE

1

Formats nieuwe initiatieven 2008 / 2009

Projectnaam Promotie van de relatie met Rotterdam i.s.m. het Wereldmuseum 1. Initiatiefnemers Naam:

Stanley Bremer, directeur Wereldmuseum

Adres:

Willemskade 25

Tel:

3016 DM Rotterdam

Email:

E-mail: [email protected] Telefoon: 010 2707172

Eventuele partners in het project:

VVV ZHZ, waterbus, watertaxi

Naam: Adres: Tel: Email:

VOORTGANG Vanuit de wens de samenwerking met Rotterdam te versterken, heeft het projectgroepoverleg op 9 september plaats gevonden in het Wereldmuseum. Zowel de projectgroep als het museum staan positief tegenover mogelijke samenwerking. De VVV bekijkt in samenwerking met ARCADIS wat de mogelijkheden zijn voor samenwerking met het Wereldmuseum.

2. Projectomschrijving a) Algemene omschrijving

Relatie met Rotterdam versterken door samenwerking met het Wereldmuseum. De samenwerking zal in 2009 leiden tot arrangementen met het museum. Het Wereldmuseum Rotterdam is per 1 januari 2006 verzelfstandigd. In de afgelopen paar jaar heeft het Wereldmuseum hard gewerkt aan de revitalisering van de organisatie. Er zijn twee strategieën ontwikkeld: Publieksgerichte activiteiten en Cultureel Ondernemerschap. Daarnaast is er geïnvesteerd in leiderschap zodat de strategie en doelstellingen vertaald worden naar uitvoerbaar beleid. Directeur Stanley Bremer heeft zijn visie gedeeld over het trekken van bezoekers en klantenbinding. Als nieuwe vorm van museumexploitatie werkt het museum met partnerships in plaats van met sponsoring. De heer Bremer benadrukt het profiel van de ‘cultural creatives’. Deze nieuwe bezoekersgroep gaat voor authenticiteit, kleinschaligheid en intieme beleving, waarbij kwaliteit van de stukken en relevantie van het verhaal in relatie tot het nu de bezoeker bijblijven.

b) Doel:

Het Wereldmuseum als uitvalsbasis voor arrangementen, intensievere banden Drechtsteden met Rotterdam, samenvoegen kwaliteiten en mogelijk leren van elkaars ervaringen op het gebied van het trekken van bezoekers en

ARCADIS

25

klantenbinding.

c) Status (idee, bestaand):

Idee

d) Beoogde doelgroep / aansluiting bij

Het Wereldmuseum richt zich op de bezoekersgroep die kwaliteit zoeken en die

toeristische portretten:

gaat voor authenticiteit, kleinschaligheid en intieme beleving.

e) Authenticiteit en beleving water:

Het Wereldmuseum ligt aan de Maas, naast de Erasmusbrug, bij de haltes voor de waterbus en de watertaxi’s. Een perfecte uitvalsbasis voor tripjes de regio in, waarbij vervoer over water wordt gestimuleerd. Vanuit het museum door de grote ramen een prachtige beleving van de Maas.

f) Toegevoegde waarde concept

Versterking relatie met Rotterdam, leren van elkaars ervaringen, verbreden

Hollands Glorie:

aanbod, bezoekersstromen en vervoer over water stimuleren.

g) Referentiebeeld / foto:

h) Ligging:

3. Kosten en financiering a) Totale projectkosten:

Opstellen marktplan samenwerking € 15.000

b) Begroting (als bijlage toevoegen):

€ 7.500 Hollands Glorie, € 7.500 Wereldmuseum

c) Dekking kosten (max 50% fonds

50% HG, 50% Wereldmuseum

Hollands Glorie) d) Financiering Hollands Glorie

€ 7.500

e) Voortzetting in 2008?

Marktplan vormt de eerste verkenning voor verdere samenwerking

a) Beoogde starten einddatum:

Dec. 2008

5. Promotie

ARCADIS

26

a) Welke promotie is nodig?

Bijvoorbeeld via internet, postermateriaal, flyers

b) Samenwerking met VVV verkend?

De VVV bekijkt in samenwerking met ARCADIS wat de mogelijkheden zijn voor samenwerking met het Wereldmuseum.

6. Randvoorwaarden / Vergunningen a) Zijn voor het project vergunningen

Nee

nodig of zijn er ruimtelijke randvoorwaarden van toepassing? 7. Meetbaarheid a) Hoe kunnen de resultaten van het

Bezoekersaantallen

project worden afgemeten (bijv in aantallen bezoekers, omzet) 8. Overige opmerkingen

ARCADIS

27

Projectnaam

Goudkoorts in het Baggermuseum

1. Initiatiefnemers Naam:

Hans Wijn, directeur Baggermuseum i.s.m. Inter Nos

Adres:

Molendijk 204-208

Tel:

3361ER Sliedrecht

Email:

0184 - 41 41 66 www.baggermuseum.nl


Inter Nos (Sliedrechtse Theatergroep) en andere toneelverenigingen


VOORTGANG Vanuit de wens de samenwerking met het Baggermuseum en Sliedrecht te versterken, heeft het projectgroepoverleg op 4 november plaats gevonden in het Baggermuseum. De projectgroep Hollands Glorie en meer specifiek ARCADIS zijn in gesprek met de heer Wijn over de mogelijkheden van verdere samenwerking binnen het concept Hollands Glorie en het versterken van het aanbod van icoon ‘Delta’. De projectgroep en de heer Wijn staan positief tegenover intensievere samenwerking.


Bestaan initiatief ‘Toneelspel in het Baggermuseum’, gebaseerd op het ware verhaal van 121 goudbaren die op de bodem van de Nieuwe Waterweg zijn achtergebleven, na het tot zinken brengen van een schip (mijnen) dat in de Tweede Wereldoorlog. Nog steeds zijn er 10 baren zoek. In samenwerking met de Sliedrechtse Theatergroep Inter Nos, organiseert het Baggermuseum het interactieve speurspel Goudkoorts. Opdracht is het vinden van de gouden staaf die is verdwenen uit de kluis in het Baggermuseum en het opsporen van de dader. Vergelijkbaar met levend cluedo. In het museum lopen 5 toneelspelers rond, aan wie de deelnemers vragen kunnen stellen.

b) Doel:

Promotie Baggermuseum. Toename bezoekersaantallen aan het Baggermuseum en aan de Drechtsteden in het algemeen, vanuit een impuls aan het toeristisch-recreatief vierde icoon ‘Delta’. Meer mensen naar het museum zien te trekken en extra aandacht verwerven voor het baggerverleden en –heden in de regio.

Exposure concept Hollands Glorie in het Baggermuseum.


Lopend initiatief


Met name geschikt als bedrijfsuitje of familiebezoek aan het Baggermuseum,


groepen van minimaal 10 personen en maximaal 20 personen. Bezoekers Baggermuseum: locaal tot (inter)nationaal gezinsbezoek, actieve

ARCADIS

28

senioren, geïnteresseerden vanuit de sector/ hobby/ vakkennis, wandelaars en fietsers, schoolexcursies


Past binnen het Hollands Glorie concept en verdieping van het icoon in wording ‘Delta’. Aansluiting bij historie en bekendheid Nederlandse baggersector.


,,

Hollands Glorie: g) Referentiebeeld / foto:

h) Ligging:


Impuls door middel van promotie € 3.000.


€ 1.500 Hollands Glorie, € 1.500 Baggermuseum


50% HG, 50% Baggermuseum


€ 1.500


Ja


Vanaf december 2008

ARCADIS

29

5. Promotie a) Welke promotie is nodig?

Bijvoorbeeld via internet, postermateriaal, flyers


VVV en Baggermuseum zijn in gesprek


Nee


Bezoekersaantallen

project worden afgemeten (bijv in aantallen bezoekers, omzet) 8. Overige opmerkingen Sliedrecht is de bakermat van de Nederlandse baggerindustrie. De gemeente staat nog immer bekend als het ‘baggerdorp’ . Elke twee jaar wordt er dan ook een heus baggerfestival georganiseerd waar zeer veel bezoekers op afkomen. Het is vanzelfsprekend dat in Sliedrecht het Nationaal Baggermuseum is gehuisvest. En wel in de oude woning van de roemrijke baggerfamilie Volker, die monumentaal aan de Molendijk staat. Het museum laat de historische- en technische ontwikkeling zien van de baggerindustrie in al zijn facetten, licht dat toe met behulp van de vaste collectie aangevuld met periodiek wissende thematentoonstellingen, een grote tuin met apparaten, baggeronderdelen en gebruiksvoorwerpen uit de baggerij, een Koetshuis met bassin met werkende modellen, en de stoombaggermolen ‘Friesland’, een varend monument dat op gezette tijden werkend aanschouwd kan worden. Het museum ligt aan de Molendijk, pal achter de nieuwe dijk en is ook bereikbaar over water met een eigen aanlegplaats naast de ‘Friesland’. Het terrein achter het museum, plaatselijk bekend als ‘het plaatje van Volker’, heeft een industriële bestemming en wordt in de komende periode bebouwd met een vijftal watergebonden technische bedrijven. In het kader van de opwaardering van de toeristische functie in de regio Drechtsteden is het Nationaal Bij de planning van de watergebonden industrie is ruimte gemaakt voor een kenniscentrum binnenvaart op de kop van het plaatje. Daar wil het baggermuseum graag in samenwerken om zodoende in gezamenlijkheid de voorziene locaties mede te kunnen benutten en zodoende althans een deel van de gewenste uitbreiding tot stand te kunnen brengen.

ARCADIS

30

Projectnaam

Binnenvaartmuseum ‘René Siegfried’


Jos Hubens, voorzitter vereniging ‘De Binnenvaart’

Adres:

Secretariaat: Postbus 24066, 3007 DB Rotterdam

Tel:

Dhr. Hubens: 078-613 81 95, secretariaat Jos van Dongen: 0162-314569

Email:

[email protected] [email protected] www.debinnenvaart.nl


Het Baggermuseum, de heer Hans Wijn


VOORTGANG Arcadis is in gesprek met de heer Hubens en de heer Wijn over de mogelijkheden van samenwerking binnen het concept Hollands Glorie en het versterken van het aanbod van icoon ‘Delta’.


Ledenaantal vereniging De Binnenvaart : 3400 leden. De René Siegfried, de historische duwboot, van de Vereniging ‘De Binnenvaart’, wordt mogelijk aangelegd in Sliedrecht. Het schip herbergt een drijvend stukje cultuur en techniekhistorie. De Rene Siegfried is onderdeel van het unieke Binnenvaartcentrum. Bij het Binnenvaartcentrum behoort een LASHbak met daarin een wrak met het achterschip van een houten hektjalk, een Binnenvaartdocumentatiecentrum en het eerste Nederlandse Binnenvaartmuseum. Het Baggermuseum ziet de komst van het schip met plezier tegemoet en omarmt samenwerking. Het baggermuseum wil het schip aanleggen naast de baggermolen: twee historische vaartuigen trekken meer publiek dan wanneer ze los van elkaar geëxposeerd worden.

Onderkomen aan de wal voor het documentatiecentrum van circa 500 m2.

b) Doel:

Toename bezoekersaantallen aan het Baggermuseum en aan de Drechtsteden in het algemeen, vanuit een impuls aan het toeristisch-recreatief vierde icoon ‘Delta’. Meer mensen naar het museum zien te trekken en extra aandacht verwerven voor het maritiem verleden en heden van de regio.


De nieuwe ligplaats van het binnenvaartschip ligt nog niet vast. De partijen zijn in gesprek.


Locaal tot (inter)nationaal gezinsbezoek/educatie kinderen, actieve senioren,


geïnteresseerden vanuit de sector/ hobby/ vakkennis, wandelaars en fietsers

ARCADIS

31

Bestaande schoolexcursies aan het Binnenvaartcentrum


Past binnen het Hollands Glorie concept en verdieping van het icoon in wording ‘Delta’.


,,


h) Ligging:

De nieuwe ligplaats van het binnenvaartschip ligt nog niet vast. De partijen zijn in gesprek.


Lokatieonderzoek € 10.000. Quick scan haalbaarheid schip naar Sliedrecht.


€ 5.000 Hollands Glorie, € 5.000 Gemeente Sliedrecht


50% HG, 50% Gemeente Sliedrecht


€ 5.000


Eenmalig onderzoek


Nov. 2008 t/m dec. 2008


Promotie is afhankelijk van gekozen lokatie.

b) Samenwerking met VVV verkend? 6. Randvoorwaarden / Vergunningen a) Zijn voor het project vergunningen

Mogelijk aanpassingen nodig voor ligplaats en toegangsweg.

nodig of zijn er ruimtelijke

Stroom en riolering aansluiting

randvoorwaarden van toepassing? 7. Meetbaarheid a) Hoe kunnen de resultaten van het

Bezoekersaantallen


ARCADIS

32

Projectnaam

Advertorial in Zuid-Holland Zuid gids


Erik Zindel, Regionale VVV Zuid-Holland Zuid Spuiboulevard 99, 3311 GN Dordrecht 078-6322444

Email:

[email protected]

Eventuele partners in het project: Naam:

VVV ZHZ

Adres: Tel: Email:


De Zuid-Holland Zuid gids is het totaal overzicht van wat de regio op toeristisch/recreatief gebied te bieden heeft. Hierin zal een ‘spread’ (2 pagina’s) worden geplaatst, zoals in de Nationale Recreatie Magazine Lekker Weg in eigen land.

b) Doel:

Promotie en informatie


Nieuwe actie

d) Beoogde doelgroep / aansluiting

Bezoeker en inwoner van de regio

bij toeristische portretten: e) Authenticiteit en beleving water:

Beeld van de 3 kernen


Uitgangspunt voor diverse acties


h) Ligging:

n.v.t.


€ 4.090,=

ARCADIS

33


Kosten 2 pagina’s: € 4.090 Bijdrage VVV 50% € 2.045 + redactie / opmaak


Projectbijdrage

€ 2.045

Hollands Glorie) 4. Planning a) Beoogde starten einddatum:

Brochure gereed eind dec.


Diverse kanalen. Beurzen, balies, internet (bladerversie)


Ja, wordt in samenwerking uitgevoerd


Geen


Niet direct meetbaar


ARCADIS

34

Projectnaam

Onderzoek Camperplaatsen


Erik Zindel, Regionale VVV Zuid-Holland Zuid

Adres:

Spuiboulevard 99

Tel:

078-6322444

Email:

[email protected]

Eventuele partners in het project: Naam: Adres: Tel: Email:


Aan de hand van meerdere locaties binnen het Hollands Gloriegebied zullen mogelijkheden, procedures en kosten in kaart worden gebracht voor de ontwikkeling van Camperplaatsen. Campertoerisme komt sterk op. Per camper worden vaak gebieden verkend. Het organiseren van goede standplaatsen voorkomt overlast en bevorderd een langer verblijf met de daaraan verbonden hogere uitgaven. Combinaties met winkelcentra, restaurants, natuur, campings en jachthaven wordt gezocht. Terugverdien mogelijkheid wordt bekeken.

b) Doel:

1. Promotie van de regio. Er zijn vele sites voor camperplaatsen met uitgebreide info. Over de omgeving incl. koppelingen aan Google maps. De camperplaatsen moeten op die sites genoemd worden. 2. vergrootten van de variëteit aan verblijfsmogelijkheden in de regio na constatering van o.a. afname van toer. kampeerplaatsen en ontbreken van nieuwe impulsen.


Onderzoek wordt uitgevoerd


Campertoeristen uit binnen- en buitenland

toeristische portretten: e) Authenticiteit en beleving water:

Plaatsen waar mogelijk koppelen aan water, natuur en historie


Camperraars worden gezien als de moderne verkenners.


ARCADIS

35

h) Ligging:

Diverse locaties, waar mogelijk in combinatie met plaats waar ‘euro’s kunnen rollen’ (restaurant, winkels)


Locatieonderzoek: € 5.000,=


Maximaal bovengenoemd bedrag, geen specificatie. Onderzoek wordt door externe deskundige uitgevoerd i.c.m. VVV


Dekking dient 100% te zijn. Geen co-financiering beschikbaar.

Hollands Glorie)

VVV stelt arbeid ter beschikking voor inventarisatie (= co-financiering).

4. Planning a) Beoogde starten einddatum:

Voor eind november concept gereed


Aanbieden op campersites


Ja, vindt plaats


Ja, worden onderzocht


Realisatie van camperplaatsen, indien er een vergoeding wordt gevraagd (in

project worden afgemeten (bijv in

welke vorm dan ook: stroompunt, parkeergeld, stort- of inname water

aantallen bezoekers, omzet)

vergoeding) kan bezoek gemeten worden.

8. Overige opmerkingen

ARCADIS

36

BIJLAGE

2

Stimuleringsregeling Deze regeling kan ingaan wanneer er financiën beschikbaar zijn.

Concept 26 februari 2008 Criteria De Drechtsteden beschikken over een fonds Toerisme/Recreatie van waaruit externe initiatieven kunnen worden ondersteund. Bij de beoordeling van aanvragen voor een bijdrage uit het fonds worden de volgende criteria gehanteerd: 1.

Subsidieaanvragen voor een bijdrage uit het Fonds Toerisme/Recreatie moeten schriftelijk en in tweevoud bij het bestuur van de Drechtsteden ingediend worden. Hiervoor is het aanvraagformulier ´Stimuleringsregeling Hollands Glorie´ beschikbaar (zie bijlage xxx).

2.

Jaarlijks zijn maximaal twee aanvraagperiodes. De eerste aanvraagperiode loopt tot 1 maart. Bij voldoende resterend budget geldt een tweede aanvraagperiode tot 1 oktober.

3.

De projectleider Hollands Glorie is gemandateerd door het bestuur van de Drechtsteden (moet nog afgestemd worden). De projectleider neemt een beslissing over de toe te kennen subsidie op advies van de projectgroep Hollands Glorie.

4.

De bijdrage uit het Fonds Toerisme/Recreatie bedraagt maximaal 50% van de daadwerkelijk gemaakte kosten. Toekenning van de subsidie vindt plaats aan de hand van een begroting. Bij aanvang van de werkzaamheden kan een voorschot van maximaal 50% van de geraamde kosten worden verstrekt. Definitieve afrekening van de subsidie vindt plaats na financiële verantwoording in het evaluatieverslag (zie punt 9).

5.

De bijdrage uit het Fonds Toerisme/Recreatie is bedoeld voor eenmalige investeringskosten. De bijdrage geldt niet voor structurele uitgaven of exploitatiekosten.

6.

De bijdrage wordt verstrekt voor initiatieven die passen binnen de doelstellingen van het programma Hollands Glorie, namelijk: §

Het initiatief leidt tot een toename van het aantal toeristisch-recreatieve bezoekers en toename van de verblijfsduur.

§

Het initiatief biedt een toegevoegde waarde aan toerisme en recreatie in de regio en leidt tot een verhoging van de toeristisch-recreatieve bestedingen

§

Het initiatief versterkt tenminste één van de iconen van Hollands Glorie (Werelderfgoed Kinderdijk, historische binnenstad van Dordecht, Hollandse Biesbosch, Maritiem Erfgoed) en legt (water-) verbindingen tussen de iconen.

7.

De bijdrage mag uitsluitend worden gebruikt voor het doel waarvoor het is toegekend.

ARCADIS

37

8.

Het initiatief waarvoor een bijdrage is verstrekt moet binnen zes maanden na het toekenningsbesluit van het bestuur starten. Indien dit niet gebeurt, kan de toegekende bijdrage worden ingetrokken en kunnen eventueel reeds uitbetaalde bedragen worden teruggevorderd.

9.

Binnen twaalf maanden na het toekenningsbesluit moet de aanvrager een kort evaluatieverslag bij het bestuur indienen. Hiervoor is een format beschikbaar (bijlage XXX).

10. Projecten moeten passen binnen het regionale sociaal-economisch-, het planologisch- en het milieubeleid en het beleid ten aanzien van recreatie en toerisme.

Bron: besluit vastgesteld door het bestuur van de Drechtsteden op XXX 2008. ad 2)

opnemen dat aanvragers binnen 2 maanden na afloop van de aanvraagperiode uitsluitsel krijgen. Wanneer het geld na de 1e tranche op is, wordt dit gecommuniceerd. Voorstellen die sowieso niet in aanmerking komen, horen dit direct.

ad 3)

Formeel moet nog afgestemd worden dat de projectleider kan beslissen.

ad 5)

Duidelijk moet blijken dat het gaat om aanloopkosten.

ad 9)

Het format voor het evaluatieverslag wordt nog toegevoegd.

De regeling zal bestuurlijk vastgesteld moeten worden.

ARCADIS

38

BIJLAGE

3

Initiatieven vierde icoon ‘Delta’

De volgende ideeën worden in 2009 verder uitgewerkt: Initiatief Glasshopper

Status in 2008 Dit futuristische en spectaculaire schip is van digitale snufjes voorzien. Het schip gaat varen tussen Oud-Alblasserdam/ De Krom en Kinderdijk. Hollands Glorie draagt financieel bij aan dit initiatief. Diverse praktische problemen moeten nog overwonnen worden.

Verbetering en verdeling festivals: - Dordt in Stoom - Baggerfestival Sliedrecht - Wereld Havendagen 2009? Uitbreiding van industriële kunstwerken

Samenwerking met het Baggermuseum

250.000 bezoekers in 2 dagen 180.000 bezoekers in 3 dagen à De projectgroep stelt voor deze festivals jaarlijks af te wisselen 2 van de 9 muzen van Aad van de Kooij (kunstenaar, atelier bij NedStaal) staan al langs de waterkant. Industriële kunstwerken bij knooppunten. Doel: industrie en creatieve economie bij elkaar brengen, ambacht, jong talent, kunstenaars in de regio betrekken/ kans geven. Voorstel is om indien het MUP doorgaat de muzen te plaatsen bij de diverse knooppunten van vervoer over water. Op 4 november heeft het overleg plaats gevonden in het Baggermuseum. Samenwerking met het Baggermuseum kan een belangrijke rol vervullen in het vorm geven van het vierde icoon ‘Delta’. Zowel directeur Hans Wijn als de projectgroep staan positief tegenover intensievere samenwerking in 2009. Eerste activiteit om de samenwerking te bezegelen is een uitnodiging van de projectgroep voor een tewaterlating begin 2009. - Bestaand initiatief: ‘Goudkoorts’- toneel in het Baggermuseum - Idee: Webcam-presentatie opspuiten Tweede Maasvlakte

Gebiedsontwikkeling ‘het Plaatje’ te Sliedrecht

Waterbouw/ Deltamuseum/ Baggermuseum op IHC terrein in Sliedrecht in samenwerking met IOD en Baggermuseum. Gesprekken zijn geweest, enthousiasme is aanwezig.

Tewaterlating

De projectgroep is door IHC Sliedrecht uitgenodigd voor een tewaterlating begin 2009. Daarna zal bekeken worden hoe deze evenementen verder benut kunnen worden.

Congres

Is het interessant voor de regio een congres te organiseren ‘Dordrecht hoofdstad in Europese binnenvaart’? / Drechtsteden dé Ambachtschool van Nederland?

René Siegfried

Stichting De Binnenvaart wil graag meewerken om de René Siegfried in Sliedrecht aan te leggen.

Varen op zonne-energie

Diverse boten in de Hollandse Biesbosch varen op zonne-energie. De ‘Halve Maan’ is de grootste boot op zonne-energie in Europa.

ARCADIS

39

BIJLAGE

4

Brief Provincie Zuid-Holland: Aanbesteding personenvervoer over water

ARCADIS

40

ARCADIS

41

Rapportage Hollands Glorie VOORTGANG 2008 EN PROGRAMMA 2009

Recommend Documents