De Belgische Voedingsindustrie
Rapport samengesteld door: Lilong Mei Tom Vansteenkiste
Mei 2013
Nederlandse Kamer van Koophandel voor België en Luxemburg Tervurenlaan 168 bus 2 1150 Brussel
+32-2-219-11-74
[email protected]
+32-2-218-78-21 http://www.nkvk.be
Disclaimer & auteursrechten Dit rapport werd met de uiterste zorg samengesteld. De Nederlandse Kamer van Koophandel voor België en Luxemburg (NKVK) en haar medewerkers streven naar juistheid, actualiteit en volledigheid van de informatie, maar kunnen echter niet de correctheid, noch volledigheid van de informatie garanderen. De lezer is zich er eveneens van bewust dat de informatie kan veranderen, zonder dat hij of zij daar van tevoren van op de hoogte wordt gebracht. De NKVK doet haar uiterste best om uitspraken van personen op een objectieve manier weer te geven, in overeenstemming met de bedoeling waarmee en de context waarin ze gebeurden. Toch is het mogelijk dat in het rapport meningen en uitspraken van personen worden weergegeven, die niet noodzakelijk als algemeen geldend geïnterpreteerd mogen worden. Bovendien zullen deze uitspraken evenmin steeds overeenstemmen met de overtuigingen van de NKVK. Daarom kan de NKVK niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud van het rapport of voor het gebruik dat hiervan wordt gemaakt. We sluiten tevens elke aansprakelijkheid uit voor schade die verband houdt met het gebruik van dit rapport. De in dit rapport beschikbaar gestelde structuur, tekst, figuren, fiches en tabellen kunnen afgedrukt en/of verveelvoudigd worden voor persoonlijk gebruik, met uitsluiting van elke verdere verveelvoudiging, distributie, commercialisatie of exploitatie onder derden, tenzij met voorafgaande toestemming van de Nederlandse Kamer van Koophandel voor België en Luxemburg.
2
Inhoudsopgave – De Belgische Voedingsindustrie Inleiding ............................................................................................................... 6 Hoofdstuk 1: Sociaal-economisch beeld van België .................................................... 7
1.1 Geografie en bestuurlijke indeling ................................................................................... 7 1.2 Bevolking ......................................................................................................................... 9 1.3 Economie ........................................................................................................................ 12 1.3.1 Bruto Binnenlands Product ..................................................................................... 12 1.3.2 Inflatie ..................................................................................................................... 12 1.3.3 Consumentenvertrouwen ......................................................................................... 13 1.3.4 Ondernemingen en faillissementen ......................................................................... 14 1.3.5 Beroepsbevolking en werkloosheid ........................................................................ 15 1.3.6 Buitenlandse handel ................................................................................................ 16 1.3.7 Notionele intrestaftrek ............................................................................................. 17 1.4 Tips voor zakendoen in België ....................................................................................... 18 Hoofdstuk 2 De Belgische voedingsindustrie.............................................................21
2.1 Marktafbakening ............................................................................................................ 21 2.1.1 Definitie voedingsindustrie ..................................................................................... 21 2.1.2 Structuur van de voedingskolom ............................................................................. 22 2.1.3 Sectoren en subsectoren .......................................................................................... 23 2.2 Kerncijfers ...................................................................................................................... 26 2.2.1 Omzet ...................................................................................................................... 26 2.2.2 Investeringen ........................................................................................................... 30 2.2.3 Buitenlandse handel ................................................................................................ 32 2.2.4 Toegevoegde waarde ............................................................................................... 37 2.2.5 Conjunctuur ............................................................................................................. 38 2.2.6 Werkgelegenheid ..................................................................................................... 40 2.2.7 Werkgevers .............................................................................................................. 41 2.3 Trends en ontwikkelingen .............................................................................................. 42 4.1 Innovaties ....................................................................................................................... 43 4.2 Voedselveiligheid en regelgeving .................................................................................. 47 4.3 Verpakking ..................................................................................................................... 52 4.4 Duurzaamheid ................................................................................................................ 54 4.5 Ingrediënten .................................................................................................................... 62 4.6 Gezonde voeding ............................................................................................................ 63 4.7 Technologische ontwikkelingen ..................................................................................... 66 4.8 Grondstoffen ................................................................................................................... 70 2.6 Sterkten, Zwakten, Kansen en Bedreigingen ................................................................. 77 2.7 Relatie met de agrarische sector, retail en de horeca ..................................................... 80 Hoofdstuk 5: Vleesindustrie ...................................................................................81
5.1 Algemeen overzicht........................................................................................................ 81 5.2 Feiten & cijfers ............................................................................................................... 82 5.3 Ontwikkelingen en trends............................................................................................... 85 5.3.1 Globalisering ........................................................................................................... 86 5.3.2 Energie & klimaat ................................................................................................... 86 5.3.3 Markt & eetpatroon ................................................................................................. 87 5.3.4 Kweekvlees ............................................................................................................. 87 5.3.5 Grondstoffen ............................................................................................................ 87 5.4 Techniek en proces ......................................................................................................... 88 5.4.1 Koelen ..................................................................................................................... 88
3
5.4.2 Conserveren ............................................................................................................. 90 5.4.3 Nevenproducten ...................................................................................................... 91 5.4.4 Kwaliteitscontrole: Hyperspectrale beeldverwerking ............................................. 91 5.4.5 High Moisture Extrusion ......................................................................................... 92 5.5 Voedselveiligheid & wetgeving ..................................................................................... 92 5.6 Varkensindustrie............................................................................................................. 93 5.6.1 Buitenlandse handel – feiten & cijfers .................................................................... 95 5.6.2 Vlees producerende en vleesverwerkende sector .................................................... 98 5.6.3 Certus – varkensvlees ............................................................................................ 103 5.7 Rundveesector .............................................................................................................. 104 5.7.1 Buitenlandse handel – feiten & cijfers .................................................................. 105 5.7.1 Traceerbaarheid ..................................................................................................... 109 5.7.3 Meritus - rundvlees ................................................................................................ 110 5.7.4 Belgian Controlled Veal - kalfsvlees .................................................................... 112 5.8 Pluimvee & pluimvee verwerkende industrie .............................................................. 113 5.7.1 Aantal pluimvee bedrijven .................................................................................... 114 5.7.2 Feiten & cijfers ...................................................................................................... 114 5.7.3 Techniek: Hygiënescreening kippenkassen via visiesysteem ............................... 119 Hoodstuk 6: Verwerking en conservering van vis en van schaal- en weekdieren ......... 120
6.1 Trends en ontwikkelingen ............................................................................................ 120 6.2 Toegevoede waarde ...................................................................................................... 121 6.3 Buitenlandse handel ..................................................................................................... 121 6.4 Kwaliteitslabels ............................................................................................................ 125 6.5 SWOT-analyse van de visverwerking en afzet ............................................................ 126 Hoofdstuk 7: Cacao, chocolade en suikerwerk ........................................................ 128
7.1 Cacao, chocolade en suikerwerk in cijfers ................................................................... 128 7.2 Buitenlandse handel cacao ........................................................................................... 132 7.2.1 Haven van Antwerpen ........................................................................................... 132 7.2.2 Vermalen ............................................................................................................... 132 7.2.3 Industriële chocolade............................................................................................. 133 7.3 Suiker ................................................................Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.133 7.4 Marktstructuur .............................................................................................................. 133 7.5 Ontwikkelingen en trends............................................................................................. 134 7.5.1 Duurzaamheid ....................................................................................................... 134 7.5.2 Certificering .......................................................................................................... 135 7.5.3 Outsourcing ........................................................................................................... 135 7.5.4 Concheren van chocolade via Spinning Disc Reactor .......................................... 135 7.5.5 Reologie van vloeibare chocolade ......................................................................... 136 Hoofdstuk 8: Melk- en zuivelindustrie.................................................................... 138
8.1 Melk- en zuivelindustrie in cijfers ............................................................................... 140 8.2 Buitenlandse handel ..................................................................................................... 144 8.3 Voedselveiligheid en regelgeving ................................................................................ 147 8.4 Duurzaamheid .............................................................................................................. 148 8.5 Regionale verschillen ................................................................................................... 149 8.6 Ontwikkelingen en trends............................................................................................. 151 8.6.1 Ingrediënten voor zuiveltoepassingen ................................................................... 151 8.6.2 Melkprijs ............................................................................................................... 151 8.6.3 Gezinsgebruik ........................................................................................................ 152 8.6.4 Melkkwaliteit ........................................................................................................ 153 Hoofdstuk 9: Industrie van dranken ...................................................................... 154
9.1 Bierbrouwerijsector ...................................................................................................... 155 4
9.1.1 Soorten bier ........................................................................................................... 155 9.1.2 Buitenlandse handel .............................................................................................. 156 9.1.3 Belgische bierconsumptie ..................................................................................... 158 9.1.4 Investeringen ......................................................................................................... 158 9.1.5 Innovatie ................................................................................................................ 159 9.1.6 Sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen........................................................... 159 9.1.7 Toelevering en afzetkanalen .................................................................................. 160 9.1.8 Voedselveiligheid .................................................................................................. 160 9.1.9 Energieverbruik ..................................................................................................... 160 9.1.10 Biertask ................................................................................................................ 161 9.2 Drankensector............................................................................................................... 161 9.2.1 Invloed van de crisis .............................................................................................. 163 9.2.2 Sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen........................................................... 163 9.2.3 Investeringen en innovaties ................................................................................... 163 9.2.4 Toelevering en afzetkanalen .................................................................................. 164 Hoofdstuk 10: Vervaardiging van bakkerijproducten en deegwaren ........................... 165
10.1 Vervaardiging van bakkerijproducten en deegwaren in cijfers .................................. 165 10.2 Tewerkstelling ............................................................................................................ 166 10.3 Distributie ................................................................................................................... 166 10.4 Toegevoegde waarde .................................................................................................. 166 10.5 Trends en ontwikkelingen .......................................................................................... 167 10.6 Gezondheid en duurzaamheid .................................................................................... 167 10.7 Kwantiteit en kwaliteit ............................................................................................... 167 Hoofdstuk 11: Industrie van granen en zetmeel ..................................................... 168
11.1 Industrie van granen en zetmeel in cijfers .................................................................. 168 11.1.1 Tewerkstelling ......................................................................................................... 168 11.1.2 Buitenlandse handel ................................................................................................ 168 Hoofdstuk 12: Verwerking en conservering van fruit en groenten ............................. 169
12.1 Verwerking en conservering van fruit en groenten in cijfers ..................................... 169 12.2 Verwerking en conservering van aardappelen ........................................................... 170 12.2.1 Buitenlandse handel aardappelen ........................................................................ 170 12.2.2 Aardappelafval als ingrediënt.............................................................................. 171 12.3 Verwerking onder gemodificeerde atmosfeer ........................................................ 171 12.4 Split stream processing........................................................................................... 172 12.5 Voedselveiligheid: Nieuwe detectiemethode voor norovirus ................................ 172 12.6 Diepvriesgroenten .................................................................................................. 172 Hoofdstuk 13: Industrie van dierenvoeding ............................................................ 175
13.1 Omzet en tewerkstelling ............................................................................................. 175 13.3 Grondstoffenverbruik ................................................................................................. 177 13.4 Productieproces .......................................................................................................... 179 13.5 BEMEFA .................................................................................................................... 179 Hoofdstuk 14: Vervaardiging van oliën en vetten (plantaardig en dierlijk) .................. 182
14.1 Positie Belgische oliën en vetten ................................................................................ 182 14.2 Buitenlandse handel ................................................................................................... 183 14.3 Plantaardige vetten ..................................................................................................... 183 14.4 Duurzaamheid ............................................................................................................ 184 14.5 Investeringen en innovaties ........................................................................................ 184 14.6 Sterkten, Zwakten, Kansen en Bedreigingen ............................................................. 184 Bronnenlijst ........................................................................................................................ 186
5
