De Belgische Voedingsindustrie 2016 Rapport samengesteld door: Jolanda van Essen Tom Vansteenkiste Januari 2016 Nederlandse Kamer van Koophandel voor België en Luxemburg Tervurenlaan 168 bus 2 1150 Brussel (
+32-2-219-11-74
2
+32-2-218-78-21
8
[email protected]
:
http://www.nkvk.be
Disclaimer & auteursrechten Dit rapport werd met de uiterste zorg samengesteld. De Nederlandse Kamer van Koophandel voor België en Luxemburg (NKVK) en haar medewerkers streven naar juistheid, actualiteit en volledigheid van de informatie, maar kunnen echter niet de correctheid, noch volledigheid van de informatie garanderen. De lezer is zich er eveneens van bewust dat de informatie kan veranderen, zonder dat hij of zij daar van tevoren van op de hoogte wordt gebracht. De NKVK doet haar uiterste best om uitspraken van personen op een objectieve manier weer te geven, in overeenstemming met de bedoeling waarmee en de context waarin ze gebeurden. Toch is het mogelijk dat in het rapport meningen en uitspraken van personen worden weergegeven, die niet noodzakelijk als algemeen geldend geïnterpreteerd mogen worden. Bovendien zullen deze uitspraken evenmin steeds overeenstemmen met de overtuigingen van de NKVK. Daarom kan de NKVK niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud van het rapport of voor het gebruik dat hiervan wordt gemaakt. We sluiten tevens elke aansprakelijkheid uit voor schade die verband houdt met het gebruik van dit rapport. De in dit rapport beschikbaar gestelde structuur, tekst, figuren, fiches en tabellen kunnen afgedrukt en/of verveelvoudigd worden voor persoonlijk gebruik, met uitsluiting van elke verdere verveelvoudiging, distributie, commercialisatie of exploitatie onder derden, tenzij met voorafgaande toestemming van de Nederlandse Kamer van Koophandel voor België en Luxemburg.
2
Inhoudsopgave Inleiding .............................................................................................................10 Hoofdstuk 1: Sociaal-economisch beeld van België ...................................................11
1.1 Geografie en bestuurlijke indeling .............................................................................................. 11 1.2 Bevolking .................................................................................................................................... 14 1.3 Economie .................................................................................................................................... 16 1.3.1 Bruto Binnenlands Product .................................................................................................. 16 1.3.2 Inflatie ................................................................................................................................. 17 1.3.3 Consumentenvertrouwen .................................................................................................... 18 1.3.4 Ondernemingen en faillissementen ..................................................................................... 19 1.3.5 Beroepsbevolking en werkloosheid ..................................................................................... 21 1.3.6 Buitenlandse handel ............................................................................................................ 23 1.4 Wetgeving ................................................................................................................................... 24 1.4.1 Handelswetgeving ............................................................................................................... 24 1.4.2 Belastingwetgeving ............................................................................................................. 25 1.4.3 Notionele intrestaftrek ........................................................................................................ 25 1.4.4 Producteisen ........................................................................................................................ 25 1.4.5 Consumentenbescherming .................................................................................................. 26 1.5 Tips voor zakendoen in België .................................................................................................... 26 Hoofdstuk 2 De Belgische voedingsindustrie ............................................................29
2.1 Marktafbakening ........................................................................................................................ 29 2.1.1 Definitie voedingsindustrie .................................................................................................. 29 2.1.2 Structuur van de voedingskolom ......................................................................................... 30 2.1.3 Sectoren en subsectoren ...................................................................................................... 32 2.2 Kerncijfers ................................................................................................................................... 34 2.2.1 Omzet .................................................................................................................................. 34 2.2.2 Investeringen ....................................................................................................................... 36 2.2.3 Buitenlandse handel ............................................................................................................ 38
3
2.2.4 Toegevoegde waarde .......................................................................................................... 43 2.2.5 Conjunctuur ......................................................................................................................... 45 2.2.6 Werkgelegenheid ................................................................................................................. 46 2.2.7 Werkgevers .......................................................................................................................... 47 2.3 Karakteristieken, trends en ontwikkelingen ............................................................................... 49 2.3.1 Kwaliteit en smaak .............................................................................................................. 49 2.3.2 Voeding en gezondheid ....................................................................................................... 49 2.3.3 Duurzaamheid ..................................................................................................................... 53 2.3.4 Alternatieve voedingsmiddelen en ingrediënten ................................................................. 62 2.3.5 Gemak ................................................................................................................................. 64 2.3.6 Pure ingrediënten en Back to the future .............................................................................. 65 2.3.7 Lokale producten in een wereldkeuken ............................................................................... 65 2.3.8 Eten op maat en tapas ........................................................................................................ 65 2.3.9 Thuis gemaakt en thuis gegeten .......................................................................................... 65 2.3.10 Verpakking ......................................................................................................................... 66 2.3.11 Procesautomatisering en technologische ontwikkelingen ................................................. 67 2.3.12 CIS2008: Innovatiegebieden .............................................................................................. 72 2.3.13 Grondstofprijzen ................................................................................................................ 75 2.4 Voedselveiligheid en regelgeving ............................................................................................... 76 2.4.1 Additieven ............................................................................................................................ 78 2.4.2 Genetisch gemodificeerde organisme (GGO) ...................................................................... 78 2.4.3 Etikettering .......................................................................................................................... 78 2.5 Sterkten, Zwakten, Kansen en Bedreigingen van de Belgische voedingsindustrie ..................... 79 Hoofdstuk 3: Vleesindustrie ..................................................................................82
3.1 Volledige vleesindustrie .............................................................................................................. 82 3.1.1 Kerncijfers ............................................................................................................................ 82 3.1.2 Karakteristieken, trends en ontwikkelingen in de vleessector ............................................. 86 3.1.2 Voedselveiligheid ................................................................................................................. 89
4
3.2 Varkensindustrie ......................................................................................................................... 89 3.2.1 Marktstructuur van de varkenssector ................................................................................. 90 3.2.2 Kerncijfers ............................................................................................................................ 91 3.2.3 Karakteristieken, trends en ontwikkelingen ........................................................................ 94 3.3 Rundvleessector ......................................................................................................................... 96 3.3.1 Marktstructuur van de rundveesector ................................................................................. 96 3.3.2 Kerncijfers ............................................................................................................................ 98 3.3.3 Karakteristieken, trends en ontwikkelingen ...................................................................... 100 3.4 Pluimvee- & pluimvee verwerkende industrie ......................................................................... 104 3.4.1 Kerncijfers .......................................................................................................................... 104 3.5 Belgische eiersector .................................................................................................................. 108 3.5.1 Kerncijfers .......................................................................................................................... 108 3.6 Vleesproducerende en vleesverwerkende industrie ................................................................ 109 3.6.1 Kerncijfers .......................................................................................................................... 109 3.6.2 Karakteristieken, trends en ontwikkelingen ...................................................................... 111 3.7 Industrie van vleeswaren en vleesconserven ........................................................................... 112 3.7.1 Kerncijfers .......................................................................................................................... 112 3.7.2 Karakteristieken, trends en ontwikkelingen ...................................................................... 115 Hoofdstuk 4: Verwerking en conservering van vis en van schaal- en weekdieren ........ 116
4.1 Kerncijfers ................................................................................................................................. 116 4.2 Buitenlandse handel ................................................................................................................. 116 4.3 Milieu en visserij ....................................................................................................................... 121 4.4 Karakteristieken, trends en ontwikkelingen ............................................................................. 122 4.4.1 Productinnovaties .................................................................................................................. 123 4.4.2 Bedreigingen ...................................................................................................................... 124 4.4.3 Kwaliteitslabels .................................................................................................................. 124 Hoofdstuk 5: Cacao, chocolade en suikerwerk ....................................................... 126
5.1 Kerncijfers ................................................................................................................................. 127
5
5.1.1 Pralines & Chocolade ......................................................................................................... 128 5.1.2 Suikergoed ......................................................................................................................... 128 5.1.3 Buscuiterie ......................................................................................................................... 128 5.2 Buitenlandse handel ................................................................................................................. 129 5.3 Karakteristieken, trends en ontwikkelingen ............................................................................. 131 5.3.1 Belgische Chocolade Code ................................................................................................. 131 5.3.2 Duurzaamheid ................................................................................................................... 131 5.3.3 Cacaobarometer ................................................................................................................ 131 5.3.4 Certificering ....................................................................................................................... 131 5.3.5 Investeringen en innovatie ................................................................................................ 132 5.4 Suiker ........................................................................................................................................ 132 Hoofdstuk 6: Melk- en zuivelindustrie ................................................................... 134
6.1 Kerncijfers ................................................................................................................................. 134 6.1.1 Handelsbalans, tewerkstelling en investeringen ............................................................... 134 6.1.2 investeringen ..................................................................................................................... 136 6.2 Primaire melkveehouderij ........................................................................................................ 136 6.3 Buitenlandse handel ................................................................................................................. 139 6.3.1 Handelsbalans ................................................................................................................... 139 6.4 Karakteristieken, trends en ontwikkelingen ............................................................................. 141 6.4.1 Duurzaamheid ................................................................................................................... 141 6.4.2 Voedselveiligheid en regelgeving ...................................................................................... 141 6.4.3 Melkkwaliteit ..................................................................................................................... 142 6.4.4 Certificering ....................................................................................................................... 143 6.4.5 Melkprijs en melkquotum .................................................................................................. 143 6.5 Gezinsgebruik ........................................................................................................................... 145 6.5.1 Melkconsumptie ................................................................................................................ 145 6.5.2 Kaasconsumptie ................................................................................................................ 145 Hoofdstuk 7: Industrie van dranken ..................................................................... 147
6
7.1 Kerncijfers ................................................................................................................................. 147 7.2 Water ........................................................................................................................................ 147 7.2.1 Etiket water ....................................................................................................................... 148 7.2.2 Logo’s op verpakking ......................................................................................................... 149 7.2.3 Karakteristieken, trends en ontwikkelingen ...................................................................... 149 7.3 Bierbrouwerijsector .................................................................................................................. 151 7.3.1 Kerncijfers .......................................................................................................................... 151 7.3.2 Karakteristieken, trends en ontwikkelingen ...................................................................... 155 7.4 De wijnindustrie in België ......................................................................................................... 159 7.5 Frisdranken, waters en sappensector ....................................................................................... 159 7.5.1 Kerncijfers .......................................................................................................................... 159 7.5.2 Buitenlandse handel .......................................................................................................... 161 7.5.3 Karakteristieken, trends en ontwikkelingen ...................................................................... 162 Hoofdstuk 8: Vervaardiging van bakkerijproducten en deegwaren ............................ 164
8.1 Kerncijfers ................................................................................................................................. 164 8.1.1 Omzet ................................................................................................................................ 164 8.1.2 Investeringen ..................................................................................................................... 165 8.1.3 Werkgevers/werknemers .................................................................................................. 165 8.1.4 Consumentengedrag ......................................................................................................... 166 8.2 Karakteristieken, trends en ontwikkelingen ......................................................................... 166 Hoofdstuk 9: Industrie van granen en zetmeel ...................................................... 168
9.1 Kerncijfers ................................................................................................................................. 169 9.1.1 Omzet ................................................................................................................................ 169 9.1.2 Productie granen voor de korrel ........................................................................................ 170 9.1.3 Tarwe ................................................................................................................................. 170 9.1.4 Mais ................................................................................................................................... 170 9.1.5 Investeringen ..................................................................................................................... 171 9.1.6 Buitenlandse handel .......................................................................................................... 172
7
9.2 Kwaliteitsbeheer ....................................................................................................................... 172 9.3 Biogranen .................................................................................................................................. 172 Hoofdstuk 10: Verwerking en conservering van fruit en groenten ............................. 174
10.1 Verse groenten ....................................................................................................................... 174 10.1.1 Kerncijfers ........................................................................................................................ 174 10.1.2 Buitenlandse handel ........................................................................................................ 176 10.2 Verwerkte groenten ................................................................................................................ 176 10.2.1 Buitenlandse handel ........................................................................................................ 177 10.3 Fruit ......................................................................................................................................... 177 10.4 Verwerking en conservering van aardappelen ....................................................................... 178 10.4.1 Kerncijfers ........................................................................................................................ 178 10.4.2 Buitenlandse handel ........................................................................................................ 179 10.4.3 Aardappelproducten ........................................................................................................ 180 10.4.4 Aardappelgebruik consument ......................................................................................... 181 10.4.5 Aardappelafval als ingrediënt ......................................................................................... 181 10.5 Karakteristieken, trends en ontwikkelingen ........................................................................... 182 10.5.1 Groente- en fruitbesteding .............................................................................................. 182 Hoofdstuk 11: Industrie van dierenvoeding ........................................................... 183
11.1 Kerncijfers ............................................................................................................................... 183 11.1.1 Omzet .............................................................................................................................. 183 11.1.2 Investeringen industrie van diervoeding .......................................................................... 184 11.1.3 Tewerkstelling ................................................................................................................. 184 11.1.4 Buitenlandse handel ........................................................................................................ 184 11.2 Karakteristieken, trends en ontwikkelingen ........................................................................... 186 11.2.1 Grondstoffenverbruik ...................................................................................................... 186 11.2.2 Productieproces ............................................................................................................... 187 11.3 BEMEFA ................................................................................................................................... 188 11.3.1 Kwaliteit en voederveiligheid van dierenvoeder .............................................................. 188
8
Hoofdstuk 12: Vervaardiging van oliën en vetten (plantaardig en dierlijk) ................. 190
12.1 Kerncijfers ............................................................................................................................... 190 12.1.1 Omzet .............................................................................................................................. 190 12.1.2 Productie ......................................................................................................................... 191 12.1.3 Investeringen ................................................................................................................... 192 12.1.4 Buitenlandse handel ........................................................................................................ 192 12.2 Duurzaamheid ......................................................................................................................... 195 Hoofdstuk 13: Nuttige adressen en gevevens ........................................................ 196
13.1 Algemene adressen ................................................................................................................ 196 13.2 Lijst met brancheverenigingen op alfabetische volgorde ....................................................... 200 13.3 Contactgegevens Belgische voedingsbedrijven ...................................................................... 216
9