Rapport BOUWHISTORISCHE VERKENNING. GVB architecten. winkelwoonhuis De Zon Haarlem

Rapport

11 BOUWHISTORISCHE VERKENNING GVB architecten

winkelwoonhuis De Zon Haarlem

BOUWHISTORISCHE VERKENNING

Winkelwoonhuis De Zon te Haarlem

Projectgegevens:

pand De Zon Haarlem Werknummer: 2008-1198 Adres: Korte Veerstraat 1 • Lange Veerstraat 51 Haarlem Monumentnummer: 513399 Kadastrale gegevens: Gemeente Haarlem Sectie D / Nrs. 6446,6447,7538 Opdracht: Panoramix BV Opgesteld door:

GVB ARCHITECTEN BV Veerpolder 2a • 2361 KV Warmond Tel. 071-5237347 • Fax 071-5237345 E-mail: [email protected] Internet: www.gvbarchitecten.nl Rapportage:

ir.H.F.Götz Datum:

Januari 2009

Inhoudsopgave A

V O O RA F

Woord vooraf

B

1

H I S T O RI E

Beknopt historisch overzicht Conclusies waardering

C

2

A R C H I EF M A T E RI A AL

Oude kaarten en afbeeldingen

D

O P N A M E

EN

5

W A A RN E M IN G EN

De bestaande toestand

14

BRONNEN

33

BIJLAGEN

34

BIJLAGEN LIJST

38

NOTEN

38

BIJLAGEN TEKENINGEN

B O U W H I S T O R I E W I N K E L W O O N H U I S

D E

Z O N

H A A R L E M

A Vooraf

Woord vooraf “ Wat ge bouwt, bouwt dat goed ! ”

B

ovenstaande leus schijnt de gevleugelde uitspraak te zijn geweest van de heren Vroom en Dreesmann die na de vestiging in 1887 van hun warenhuisconcept, destijds manufacturenfirma De Zon1 genaamd, in Amsterdam, in sneltreinvaart de rest van winkelend Nederland zouden veroveren met een reeks aan filialen in alle belangrijke steden. Het pand Korte Veerstraat 1/ Lange Veerstraat 51 is sinds 1999 van rijkswege beschermd als monument en is bijzonder als oorspronkelijk gebouwd winkelpand voor Vroom & Dreesmann met bovengelegen woongedeelte. De kelder, beganegrond en de eerste verdieping zijn thans in gebruik als restaurant. De tweede en zolderverdieping staan leeg en wachten op een herbestemming tot hotelkamers. Met het indienen van een plan tot inrichting van deze hotelkamers heeft de gemeente gevraagd om een duiding van de nog aanwezige historische waarden. Deze bouwhistorische verkenning heeft voornamelijk tot doel om inzicht te verkrijgen in de aanwezige historische waarden van het interieur op de twee bovenste verdiepingen van het pand. Het exterieur ondergaat in het plan geen wijzigingen. Met de bestudering van divers archiefmateriaal en een opname van de bestaande toestand verderop in dit rapport kan er een voorlopige samenvatting worden gegeven van bouwfaseringen en de gebruiksgeschiedenis. Aansluitend daarop zijn conclusies getrokken met betrekking tot nog aanwezige historische waarden. Achter in deze rapportage zijn relevante bijlagen toegevoegd.

götz & van beek architecten

1


D E

Z O N

H A A R L E M

B Historie

De Zon; manufacturenwinkel “ De Zon – Dat zij schijne …”

O

p 11 juli 1896 werd de eerste zaak in de Korte Veerstraat feestelijk geopend. Bovenstaande gelukwens werd per telegram ontvangen van de heren Vroom & Dreesmann. Zoals eerder gezegd gingen de zaken uitstekend en kon op 7 april 1900 een nieuw gebouwd pand voor de verkoop van speciaalconfectie in gebruik worden genomen. Een drietal panden op de hoek van de Korte en Lange Veerstraat waren daartoe aangekocht en afgebroken. Het nieuwe pand staat in die eerste tijd bekend als ‘de mantelzaak’. De parterre en de eerste verdieping vormden de verkoopruimten. De tweede en zolderverdieping bestonden uit een woongedeelte voor de directeur-filiaalmanager en het inwonende personeel. Dhr.Willem Vehmeyer die in 1900 was getrouwd met de dochter van directeur-vennoot dhr.B.Rosenmöller bewoonde de 2e verdieping tot 1905 waarna meer ruimte voor het interne personeel beschikbaar kwam. Dit laatste is een interessant onderwerp. In die vroege tijd was het merendeel van het personeel intern gehuisvest. Kost en inwoning waren evenals de tabak voor de heren gratis. Het personeel at met zijn directeur en vrouw aan tafel, gerangschikt naar functie en het aantal dienstjaren. Het bieden van een goede rooms-katholieke omgeving lag aan deze bedrijfspolitiek ten grondslag.

Bouw- en gebruikersgeschiedenis

Een samenvattende geschiedenis kan weergegeven worden op basis van gepleegd historisch onderzoek, literatuur, mondelinge informatie en de bouwhistorische waarnemingen zoals deze in deze rapportage verwerkt zijn. Voorlopig overzicht van duidelijk benoembare bouwfasen met betrekking tot gebouw en gebruik: 1. Datering: 1899

Na afbraak van 3 oude winkelpanden2 wordt het huidige pand opgetrokken door de firma Moorman uit Amsterdam onder leiding van architect Kleiweg-Dyserinck en in 1900 in gebruik genomen.


2

B O U W H I S T O R I E

W I N K E L W O O N H U I S

D E

Z O N

H A A R L E M

2. Datering: 1909

Het buurpand Lange Veerstraat nr.353 is aangekocht en wordt bij het bestaande winkelpand getrokken. Een verbouwing vindt plaats waarbij de bestaande gevel van nr.35 wordt aangepast met een nieuwe bijpassende winkelpui en ingekorte verdiepingsvensters. Intern vinden er doorbraken plaats en wordt de eerste verdiepingsvloer van nr.35 verhoogd tot het niveau van de ‘mantelzaak’. 3. Datering: ca.1921

De oude winkelpuien van de gehele beganegrond worden vervangen door de huidige puien die daarbij overhoeks naar binnen zijn geplaatst. De twee oude kolommen op de hoek die daardoor buiten kwamen te staan zijn toen vervangen door de huidige exemplaren. Intern zal er ook het nodige zijn gebeurd. Het tweede trappenhuis (afb.D19) dat de eerste met de tweede verdieping verbindt zal o.a. uit deze tijd stammen. 4. Datering: ca.1951

Het winkelgedeelte van de ‘mantelzaak’ wordt gesloten en het pand wordt verder gebruikt als atelier en magazijn. 5. Datering: ca.1971

Het pand wordt door V&D verkocht. Informatie over toestand en gebruik is voor dit moment niet bekend. 6. Datering: 1985

Het pand wordt gerestaureerd, naar zeggen ‘met respect voor het pand’. De beganegrond wordt in gebruik genomen als restaurant4. De bovenliggende verdiepingen worden verhuurd als kantoorruimte. Duidelijk is in ieder geval dat er in 1985 geen sprake meer was van een oud winkelinterieur en dat de oude fraaie opgang naar de voormalige winkelruimte op de verdieping ook al gesloopt was. 7. Datering: 1993

Het restaurant5 op de beganegrond wordt uitgebreid naar de eerste verdieping. De verdwenen oude trapopgang wordt teruggerestaureerd, op de verdieping worden kantoorruimtes uitgebroken tbv meer zaalruimte en er wordt een tweede keuken ingericht. De tweede en zolderverdieping blijven op een paar kleine wijzigingen na ongewijzigd in gebruik als verhuurde kantoorruimte met een zelfstandige entree aan de Korte Veerstraat. 8. Datering: 2003


3



D E

Z O N

H A A R L E M

Als gevolg van de komst van een nieuwe uitbater6 van het restaurant vindt er een ingrijpende verbouwing plaats. Tal van ingrepen vinden plaats; de kelder wordt verbouwd tot de huidige wijnkelder, de gehele balklaag van de beganegrondvloer wordt vernieuwd, de beganegrond en de eerste verdieping worden voorzien van de huidige marmeren vloertegels, de 10 jaar oude trapopgang naar de verdieping wordt gesloopt en vervangen door de huidige trap, de indeling op de verdieping wordt verder uitgebroken tbv zaalruimte, nieuwe keuken-, toilet- en barinrichtingen worden ingebracht, de terrazzo vloerafwerking buiten tpv entree wordt aangebracht. De tweede en zolderverdieping blijven gebruik als verhuurde kantoorruimte. 9. Datering: 2008 – heden

In 2008 is een nieuw restaurant-brasserie7 geopend dat wederom de beganegrond en de eerste verdieping in gebruik heeft. Men heeft bij de inrichting grotendeels gebruik gemaakt van de elementen en afwerkingen zoals deze in 2003 zijn aangebracht. De twee bovenste verdiepingen zijn aangetroffen in de toestand zoals deze in dit rapport gedocumenteerd zijn.

Conclusies aanwezige historische waarde

De nadruk van deze rapportage ligt zoals eerder gezegd op het bouwhistorisch verkennen van het oude woongedeelte van het pand; de entree aan de Korte Veerstraat 1 en de twee bovenste verdiepingen. De kelder, beganegrond en de eerste verdieping, het oude winkelgedeelte Lange Veerstraat 51, zijn wel bezocht en deels opgemeten maar niet verder opgenomen en gedocumenteerd. Dit geldt ook voor het exterieur. In het algemeen kan daarover het volgende geconcludeerd worden. De gevels en buitenkozijnen bevinden zich nog grotendeels in de toestand zoals deze na de laatste wezenlijke verbouwing in 1921 tot stand is gekomen. Daarentegen resteert van het oude interieur van het winkelgedeelte op de beganegrond en eerste verdieping weinig tot niets. De oude winkelruimte op de beganegrond is weliswaar in zijn oude omvang nog aanwezig maar verder is er veel gesloopt, vernieuwd en gewijzigd. De entree aan de Korte Veerstraat is de opgang naar het oude woongedeelte op de tweede en zolderverdieping van het pand. De gehele trapopgang, doorlopend naar zolder, vormt het best bewaarde gedeelte van het pand. Zowel buitendeur, halruimtes met deuren en het trappenhuis dateren uit de bouwtijd. De wanden van het trappenhuis zijn nog voorzien van de oude wandtegels. De oude indelingen van de bovenste verdiepingen zijn vrijwel geheel uitgebroken. Wat nu nog aanwezig is aan gemetselde binnenwanden stamt uit de bouwtijd. Het spiltrapje (afb.D23) stamt uit de bouwtijd van het oude pand nr.35 en is dateert dus van voor 1899. Het trappenhuis daarnaast alsook het kleine steektrapje op zolder en de zolderindeling van het oude pand nr.35 zal met de verbouwing in de jaren 1920 zijn aangebracht. De bewaarde lambrizering is een overblijfsel van het oude interieur van de directeurswoning en stamt uit de bouwtijd. götz & van beek architecten

4


D E

Z O N

H A A R L E M

C Archief

Oude kaarten en afbeeldingen Een overzicht van beschikbare afbeeldingen in de vorm van oude tekeningen, kaarten en foto’s.

A

C

B

AFBEELDING C1 Een detail van de kadastrale minuut (1811-1832). Voor de bouw van het huidige pand in 1899 zijn destijds twee winkelpanden ( A,B ) opgekocht en gesloopt. Niet veel later heeft men ook het buurpand ( C ) aan de Lange Veerstraat aangekocht. Met een verbouwing in 1909 verkreeg het winkelpand de omvang zoals deze nu nog bestaat. [ internet watwaswaar.nl ]


5



D E

Z O N

H A A R L E M

C

AFBEELDING C2 De kadastrale situatie ten tijde van de verbouwing in 1909 waarmee het buurpand ( C ) aan de Lange Veerstraat (destijds nr.35) bij het pand van De Zon werd getrokken. [ Noord-Hollands Archief ]

C

AFBEELDING C3 ]

Ter vergelijking; de kadastrale situatie tegenwoordige tijd. [ kadaster


6



D E

Z O N

H A A R L E M

C

AFBEELDING C4 Deze foto dateert van na 1909 want de verbouwing mbt Lange Veerstraat 35 ( C ) is zichtbaar achter de rug. De winkelpui van het gedeelte uit 1899 is doorgetrokken. De winkelpuien op de beganegrond zijn voorzien van markiiezen. Op de winkelruiten zijn logo’s aangebracht van De Zon. Rechts op de foto is dit logo ook te zien op een winkelruit. Dit klopt want De Zon had de meeste winkelruimte aan de andere, even genummerde, zijde van de Korte Veerstraat. Die winkelruimte werd net als Korte Veerstraat 1 al snel werd uitgebreid met de aankoop en ingebruikname van buurpanden. [ verzamelwerk Als de dag van gisteren, 100 jaar Haarlem ]

AFBEELDING C5 Het eerste filiaal van Vroom&Dreesmann werd in 1896 gevestigd in de panden Korte Veerstraat 4 en 6. Dat was het eerste feitelijke warenhuis en daar vond de verkoop plaats. Recht tegenover dit pand had men nog een klein winkelhuis (gesloopt 1899; afb.C1-B?) in gebruik, speciaal voor de verkoop van gemaakt goed. [ uit ‘1896-1946 : 50 jaar V&D Haarlem’]


7



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING C6 Aanplakbiljet8 betreffende een uitverkoop. Een actie verband houdend met de verbouwing van de vestiging Korte Veerstraat. [ Nood-Holland Archief ]

AFBEELDING C7 Op dit briefhoofd van een brief gedateerd 1908 staan beide Haarlemse vestigingen uit die tijd afgebeeld. [ Noord-Hollands Archief ]


8



D

E

E

D E

Z O N

H A A R L E M

D

AFBEELDING C8 De afbeelding van het briefhoofd sterk uitvergroot. Het pand bevindt zich hier dus nog in de toestand van voor de verbouwing in 1909. Ondanks de slechte kwaliteit van het plaatje kunnen toch de volgende opmerkingen gemaakt worden. De oude winkelpuien waren rechte puien tussen de penanten met een middenstijl die de glasruit verdeelde. In de bestrating van de stoep tekenen de koekoeken ( D/pijlen ) zich af die de kelder van daglicht en waarschijnlijk de mogelijkheid van bevoorrading voorzag. Twee van deze koekoeken (pijlen) zijn dichtgezet en niet meer zichtbaar aanwezig. De entree lag terug in een nis gevormd door de twee kolommen (E) op de hoek. Deze twee kolommen zijn andere kolommen dan de nu bestaande kolommen. Met een verbouwing in de jaren 1920 zijn de winkelpuien vervangen door de huidige puien waarbij deze 2 kolommen zijn vervangen. Dit omdat de kolommen in de nieuwe opzet vrijstaand bedoeld waren. Zie voor een duidelijker beeld de volgende afbeelding. [ Noord-Hollands Archief ]


9



D E

Z O N

H A A R L E M

E

AFBEELDING C9 Een oude ingekleurde ansicht met rechts net nog zichtbaar de kolom tpv de entree van De Zon. Hier weer zichtbaar een verdwenen oude koekoek ( pijl ) en een beter zicht op de oude natuurstenen kolommen. Zie ter vergelijking de bestaande kolommen. De vormgeving wijkt af van de andere kolommen. Ze sluiten aan bij de vormgeving en opzet van de puien zoals deze in de jaren 1920 gewijzigd zijn. [ NoordHollands Archief ]


10



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING C10 Toestand 1993-2003. Zowel in 1985 als in 1993 heeft een verbouwing plaatsgevonden. Dit nav de komst en een tussentijdse verbouwing van de toenmalige uitbater restaurant De Componist. Het huidige terrazzo met ingelegde mozaik buiten bij de entree zal pas met de verbouwing in 2003 aangebracht worden. [ foto van oude website restaurant De Componist ]


11



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING C11 Toestand 1993-2003 interieur beganegrond. Zowel de inrichting als de trap naar de eerste verdieping, alles daterend van de verbouwing uit 1993, zijn alweer gesloopt en vervangen door een andere inrichting en een andere trap. [ foto van oude website restaurant De Componist ]

AFBEELDING C12 Toestand 1993-2003 interieur beganegrond. De huidige marmeren vloer zal pas met de verbouwing in 2003 aangebracht worden. Met die vloer is toen ook de complete vloerconstructie van de beganegrond vernieuwd. [ foto van oude website restaurant De Componist ]


12



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING C13 Toestand 1993-2003 interieur 1e verdieping. Hier ook een inrichting en afwerking die thans niet meer aanwezig is. De oude indelingsstructuur van de plattegrond aan de zijde van de Korte Veerstraat is in deze tijd nog voor een deel aanwezig. De hier zichtbare ruimte is in feite de doorgebroken oude eetkamer-en-suite. [ foto van oude website restaurant De Componist ]

AFBEELDING C14 Toestand 1993-2003 interieur 1e verdieping. De oude bouwmuur (pijl) die de scheiding vormde van oude keuken en eetkamer met de oude winkelruimte is hier nog deels aanwezig maar is later in 2003 geheel weggebroken tbv een open plattegrond voor het restaurantgedeelte op de verdieping. [ foto van oude website restaurant De Componist ]


13


D E

Z O N

H A A R L E M

D Opname

Opname en waarnemingen Foto’s van de bestaande toestand.

AFBEELDING D1 Hoek Korte Veerstraat / Lange Veerstraat. De entree van het voormalige winkelgedeelte is geadresseerd Lange Veerstraat 51. Thans is de beganegrond en de 1e verdieping in gebruik van restaurant Lambermon. De 2e en 3e (zolder) verdieping staan thans leeg en wachten op herontwikkeling tot hotelkamers. Het pand kent ook het adres Korte Veerstraat 1 met een aparte entree. Vroeger was dat de zelftstandige entree van het woongedeelte dat gelegen was op de bovenste twee verdiepingen. [ Foto GVB architecten, maart 2008 ]


14



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING D2/3 De entree ( Korte Veerstraat 1) met toegangsdeur en opgang naar het voormalige woongedeelte op de 2e en 3e verdieping bevindt zich nagenoeg in de oorspronkelijke staat. De betegelde wandafwerking van het trappenhuis loopt door t/m de hal op de 2e verdieping. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

AFBEELDING D4 Hal entree Korte Veerstraat 1 met geornamenteerd stucplafond, gestucte wandafwerking en paneeldeuren met glasvulling. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


15



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING D5 Hal entree Korte Veerstraat 1. Oorspronkelijk kozijn met tochtdeuren; rechts de opgang naar boven en links naar de oude keldertoegang. De ontsluiting van de kelder vindt nu plaats vanuit het restaurantgedeelte.[ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

AFBEELDING D6 Hal entree en trappenhuis Korte Veerstraat 1. Links de paneeldeur als toegang naar boven. Rechts de hal op de 1e verdieping waar een brandwerende pui is geplaatst die het restaurantgedeelte afscheidt van de bovenliggende verdiepingen . [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


16



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING D7 Trappenhuis Korte Veerstraat 1. Aankomst trap hal 2e verdieping. De oude trap met gedraaide houten spijlen en wandleuningen is nog in zijn geheel aanwezig. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

AFBEELDING D8 Hal 2e verdieping met doordraaiende opgang naar de zolderverdieping. De luxe van het wandtegelwerk houdt hier op om te benadrukken dat men de belangrijkste verdieping vanaf dit punt voorbij is. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


17


AFBEELDING D9 architecten, januari 2009 ]


D E

Z O N

H A A R L E M

Detail lambrizering van wandtegels hal 2e verdieping. [ Foto GVB

AFBEELDING D10 Zicht vanuit ruimte 2e verdieping naar hal rechts en gang met toiletruimte links. De oude deurposten stammen uit de bouwtijd 1899 en zijn voorzien van brede geprofileerde koplatten, staande op houten neuten. In een tiental kozijnen bevinden zich nog de oude paneeldeuren. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


18



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING D11 Een van de nog aanwezige oude paneeldeuren. Deurkrukken en sloten zijn bij alle deuren vervangen door de hier zichtbare plastic exermplaren. De oude deurscharnieren zijn wel meestal nog aanwezig. Na wat krabben op de deurposten komt al snel de oude kleurafwerking aan de oppervlakte. Zowel de koplatten als de deuren zelf zullen afgewerkt zijn geweest met een houtimitatie. Alles wat thans wit is moet gehout/bruin gedacht worden. Dat is ook precies het beeld wat men kan verwachten gezien de bouwtijd en de bouwstijl van het pand. [ foto GVB architecten, januari 2009 ]


19



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING D12 Toiletruimte 2e verdieping. Oorspronkelijk bedoeld als badkamer maar waarschijnlijk al snel verbouwd tot dubbel toilet. De paneeldeuren zijn oud. Het sanitair en het tegelwerk duidelijk niet. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

AFBEELDING D13 Keuken 2e verdieping. Achter het systeemplafond gaat een eenvoudig op riet gestuct plafond voorzien van plint schuil. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


20



D E

Z O N

H A A R L E M

A A

B AFBEELDING D14 Vanuit de doorgebroken ruimtes op de 2e verdieping kijkend richting toegangsdeur trappenhuis met wandtegels. De portalen ( A ) zijn constructieve ondersteuningen. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

AFBEELDING D15 Detail ( B ) afb.D1. Op de houten vloer van de 2e verdieping tekent zich duidelijk de oude gangindeling en de oude schuin geplaatste schouw af. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


21



D E

Z O N

H A A R L E M

E

F C

AFBEELDING D16 Vanuit de doorgebroken ruimtes op de 2e verdieping kijkend richting het in 1909 erbij getrokken gedeelte ( C ). Ook hier tekent zich de oude indeling in de vloer af. Ravelingen E en F verraden resp. de oude plaatsen van een rookkanaal en trapgat. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

AFBEELDING D17 Van de twee voormalige kamers-en-suite op de 2e verdieping zijn de oude lambrizeringen nog aanwezig. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


22



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING D18 Detail schuifraam 2e verdieping. Met dit draaiende geprofileerde houtje kan het schuifraam vergrendeld worden. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

AFBEELDING D19 Het tweede trappenhuis dat eindigt op de 2e verdieping zal in de jaren 1920 ingebracht zijn waarbij de oude spiltrap die de 2e en 3e verdieping met elkaar verbond ( zoals te zien op de oude bouwtekeningen) is gesloopt. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


23



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING D20 Vanuit de doorgebroken ruimtes op de 2e verdieping kijkend richting Korte Veerstraat. Met het wegbreken van de bouwmuur ontmoeten de verschillende verdiepingshoogtes van beide panden elkaar.[ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

AFBEELDING D21 De vloerconstructie van de 2e verdieping is niet oud. De balklaag is opgelegd op hoekstalen die op hun beurt over moderne wandtegels zijn aangebracht. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


24



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING D22 Kijkend richting gevel Lange Veerstraat. In de balklaag is een raveling aanwezig tpv een oud rookkanaal. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

G

AFBEELDING D23 Kijkend richting achtergevel. Een raveling (pijl) is aanwezig tpv een oud rookkanaal. Het kozijn ( G ) is van hardhout. De trap achterin is een overblijfsel van het oude pand, huisnr.35, toen het nog een zelfstandig winkelpand (voor 1909) was. Een nu gesloopte verhoogde vloer vereffende het niveauverschil tussen beide panden. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


25



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING D24 Een detail van de oude trap van het voormalige nr.35 met aandacht voor het oude lattenwerk waarop vroeger gestuct werd.. Deze trap draaide vanaf de beganegrond helemaal door naar zolder. Nu rest nog het gedeelte van de 2e verdieping naar zolder. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

AFBEELDING D25 Trappenhuis Korte Veerstraat 1. Aankomst trap hal zolder. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


26



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING D26/27 Hal zolder. De indeling correspondeert nog steeds met de oudste opzet uit de bouwtijd van 1899. De drie deuren boden toegang tot resp. toilet, slaapzaal en ziekenkamer. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

AFBEELDING D28 Van de oude indeling op zolder resteert niets meer. Twee ruimtes zijn met metalstudwanden afgescheiden maar volgen niet een oude indeling. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


27



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING D29 Hier is nog een oude greep aanwezig. Het kan echter goed zijn dat het een hergebruikte greep is van elders gezien de kruiskopschroeven waarmee het bevestigt is. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

AFBEELDING D30 Achter het systeemplafond op zolder gaat tpv de voormalige slaapzaal het oude plafond van stuc op riet schuil. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


28



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING D31 De open zolder kijkend richting Korte Veerstraat. Oorspronkelijk bevond zich links een gang en was de ruimte verdeeld in twee slaapzalen. Zie voor de oude indeling de tekeningen in de bijlagen. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

AFBEELDING D32 De open zolder kijkend richting de bouwmuur van het oude nr.35 met achterin de toegang naar de zolder van dat pand. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


29



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING D33 Kijkend naar de lager gelegen zoldervloer van het oude pand nr.35. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

AFBEELDING D34 Het trapje naar het zolderniveau van nr.35. Men komt op een overloop met de eerder genoemde trap van afb.X. De twee zolderkamers worden afgescheiden dmv houten wanden. Het ligt voor de hand dat doorbraak, trapje en kamerindeling uit dezelfde tijd stammen. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


30



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING D35 De eerder afgebeelde trap met het missende ondergedeelte van het oude pand nr.35. De leuning rust op ijzeren spijlen. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

AFBEELDING D36 Beide zolderkamers van nr.35 zijn gescheiden door een nieuwerwetse metalstudwand. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


31



D E

Z O N

H A A R L E M

AFBEELDING D37 De dakconstructie van pand nr.35 met een raveling van een oud rookkanaal. De dakvloer bestaat uit houten kraaldelen. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]

AFBEELDING D38 Detail spantvoet pand nr.35. De kapconstructie vertoont veel gelijkenis met de kapconstructie van het gebouw uit 1899. Het pand nr.35 moet iets ouder gedateerd worden en zal gezien de architectuur stammen uit de jaren 1880. [ Foto GVB architecten, januari 2009 ]


32

Bronnen AFBEELDINGEN Kadaster Literatuur divers (zie onder) Foto’s GVB architecten, Warmond Noord-Hollands Archief (NHA) Internet http://watwaswaar.nl/

LITERATUUR Onder andere: 1896-1946 : 50 jaar V&D Haarlem, Herdenkingsuitgave ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van Vroom & Dreesmann Haarlem ( Haarlem : St. Jacobs Godshuis, 1946 ) NHA 43-001379 M Miellet, Roger L., Enkele notities met betrekking tot de geschiedenis van het Vroom & Dreesmann-concern, toegespitst op V&D Haarlem ( 1993 ) NHA 43-002754 M Krijnen, K./Hondelink Ph., 100 jaar Vroom & Dreesmann : 1887-1987 ( Speciale uitgave van: Het

Magazine (jrg.2, nr.2) 1987 ) NHA 43-000226 M

Als de dag van gisteren, 100 jaar Haarlem, Verzamelwerk tijdschrift historie Haarlem

B.V., Zwolle 1989 )

( uitgave Waanders

Wiegel, C., Haarlem in oude ansichten. ( Europese Bibliotheek mei 1995 ) Hamers, N.A., Samenvatting van de genealogieën der geslachten verbonden met het concern Vroom & Dreesmann (

uitgave drukkerij gebr.Janssen, 1967 )

OVERIGE INFORMATIE Architectenburo F.M.E.Hendriks te Leiden; als architect betrokken bij de verbouwingen in 1985 en 1993 Ingenieursburo Van Dijke te Hazerswoude-Rijndijk; als constructeur betrokken bij de verbouwing in

1993


33

Bijlagen UITTREKSEL MONUMENTENREGISTER


34

`

a b

e

c d f g


35

h

i j k l


36

CORRECTIES / OPMERKINGEN TEKST UITTREKSEL MONUMENTENREGISTER a. Correctie; Het aangekochte pand (destijds Lange Veerstraat 35) werd niet geheel gesloopt tbv de uitbreiding van De Zon. Enkel de onderpui werd vernieuwd. De eerste verdiepingsvloer van het pand werd verhoogd, gelijk aan de verdiepingshoogte van pand De Zon. De vensters van de 1e verdieping werden daarbij aangepast maar bleven wel behouden. b. Correctie; Het doortrekken van de winkelpui in stijl van De Zon vond reeds plaats in 1909 en niet later met de vervanging van de winkelpuien in 1921. c. Correctie; De dakbedekking bestaat geheel uit natuursteenleien. d. Opmerking; Metaalplaten = zink. e. Correctie; De dakbedekking van het voorschild bestaat geheel uit natuursteenleien. De zijschilden zijn gedekt met blauw gesmoorde kruispannen. f. Opmerking; De genoemde verblendsteen van beide panden is alleen gebruikt voor de straatgevels. g. Opmerking; Metaal = zink. Correctie; object met zonnemotief is geen windvaan. h. Correctie; Zie opmerking a. i.

Correctie; Zuilen zijn uitgevoerd in hardsteen.

j.

Correctie; Tekstvakken bestaan uit houten panelen.

k. Opmerking; Drie tekstvakken van de beganegrondpuien zijn thans niet ingevuld. Boven de entree stond vroeger ‘VROOM&DREESMANN’. Aan de zijde Korte Veerstraat resp. ‘KATOENEN’ en ‘STOFFEN’. Waarschijnlijk stond dit laatste ook aan de zijde van de Lange Veerstraat met de bouw van het pand in 1899. Met de latere nieuwe puien zijn waarschijnlijk de huidige teksten aangebracht. 1. Opmerking; De redengevende beschrijving dateert uit 1999. Dat het interieur in die tijd nog grotendeels in originele staat zou zijn lijkt niet waarschijnlijk. Het is de vraag de rijksdienst destijds het pand van binnen heeft opgenomen. Gezien de bevindingen in deze rapportage zou de redengevende omschrijving aangepast moeten worden om een juiste waardering te geven.


37

TEKENINGEN (ACHTERIN BIJGEVOEGD) 1. Tekening bouwplan 1899, blad BH-01; gevels; verschaald naar A3-formaat; gedateerd juni 1899. ( NHA ) 2.

Tekening bouwplan 1899, blad BH-02; plattegronden beganegrond/1e / 2e / 3e verdieping; verschaald naar A3-formaat; gedateerd juni 1899. ( NHA )

3. Tekening bestaande/nieuwe toestand 1909, blad BH-03; gevel Lange Veerstraat; verschaald naar A3-formaat; gedateerd maart 1909. ( NHA ) 4. Tekening bestaande/nieuwe toestand 1909, blad BH-04; plattegonden beganegrond; verschaald naar A3-formaat; gedateerd maart 1909. ( NHA ) 5. Tekening bestaande/nieuwe toestand 1909, blad BH-05; doorsneden; verschaald naar A3formaat; gedateerd maart 1909. ( NHA ) 6. Tekening bestaande toestand 1992, blad BH-06; plattegronden kelder/beganegrond/1e en 2e verdieping; verschaald naar A3-formaat; gedateerd 14-02-1992. ( NHA ) 7. Tekening bestaande/nieuwe toestand 2003, blad BH-07; gevels/plattegronden/doorsneden; verschaald naar A3-formaat; gedateerd 26-06-2003. ( NHA ) 8. Tekening bestaande toestand 2008, blad BT-01; gevels / doorsneden; verschaald naar A3formaat, gedateerd 28-05-2008. [ GVB architecten, Warmond ] 9. Tekening bestaande toestand 2008, blad BT-02; situatie / plattegronden; verschaald naar A3formaat, gedateerd 21-07-2008. [ GVB architecten, Warmond ]

Noten 1

2

3 4 5 6 7 8

De eerste winkels van V&D luisteren naar de benaming De zon. Het is in de 19e eeuw gebruikelijk winkels aan te duiden met een naam die verband houdt met het verkochte product. In plaats daarvan werd ook vaak van een symbool gebruik gemaakt. Vooral ‘De Zon’ is daarbij populair. Er kiezen zoveel manufacturenwinkels voor dit symbool dat het publiek al snel spreekt over oude en nieuwe zonnen. De winkels van V&D verliezen pas rond 1930 definitief de oude benaming. De gesloopte panden bestonden uit het samenvoegen van de eigen ‘kleine zaak’, het winkelpand op de hoek van weduwe Van Zijl (boeken,papier,muziek) en het naast gelegen perceel van de firma Slager. Oude winkelpand van de firma Walig. Restaurant De Componist.

Wederom restaurant De Componist. Restaurant Luca & Lucas.

Restaurant Lambermon’s.

NHA dateert het affiche ten onrechte in ca.1898. Uit de literatuur is echter bekend dat in het zilveren jubileumjaar 1912 Vroom&Dreesmann 22 vestigingen telt. Het affiche spreekt van 30 vestigingen dus dateert het van na 1912.


38

Rapport BOUWHISTORISCHE VERKENNING. GVB architecten. winkelwoonhuis De Zon Haarlem

Recommend Documents