RandstadRail officieel in gebruik genomen

speciale uitgave voor InfraTech 2011

5

editie september 2010

actueel

Klimaatverandering is een bedreiging. Toch biedt het bedrijven nieuwe kansen als ze over grote waterkennis beschikken en het vermogen hebben er iets mee te doen. ‘Maar je moet er wel proactief mee aan de slag’, betoogt Piet Dircke, programmadirecteur Water bij Arcadis.

7

Tijdens InfraTech 2011 prestenteert CROW de laatste versie van de Standaard RAW Bepalingen. Deze vijfjaarlijkse update laat weer heel wat wijzigingen en aanvullingen zien. Onder meer op het gebied van Europese regelgeving zijn er veranderingen, maar ook duurzaam inkopen en aanbesteden is opgenomen in het inmiddels 1.200 pagina’s tellende boekwerk.

10

In een tijd dat de bouwen infrasector een historisch dieptepunt bereikt, spreekt Elco Brinkman van Bouwend Nederland over de nieuwe rol die de infrasector krijgt. ‘We kunnen wel gaan zitten wachten op de dubbele dip, maar wat we beter kunnen doen, is ons herpositioneren en zien hoe we waarde kunnen toevoegen aan de bestaande infrastructuur.’

RandstadRail officieel in gebruik genomen De burgemeesters Van Aartsen van Den Haag en Aboutaleb van Rotterdam hebben het RandstadRailtracé tussen Den Haag Centraal en Rotterdam Centraal officieel in gebruik genomen. Inmiddels is de nieuwe verbinding ook door het publiek in gebruik genomen, die

in dertig minuten van Den Haag Centraal naar Rotterdam Centraal reist. Voor de lightrailverbinding tussen beide steden is een nieuwe ondergrondse tunnel op dertig meter diepte geboord. Die begint bij het Centraal Station in Rotterdam, stopt bij een ondergronds station bij Blijdorp, komt bijna 2,4 kilometer verderop bij het Sint Francis-

cus Gasthuis weer bovengronds en gaat daarna door naar de Hofstad. Het station bij Blijdorp is met achttien meter onder maaiveld het diepste metrostation in Nederland. De Noord-Zuidlijn in Amsterdam kent veel diepere stations, maar die zijn nog niet in gebruik. Met de tunnel die aannemer Saturn aanlegde troeft de Maasstad

de hoofdstad ook af met de eerste boortunnel onder grootstedelijk gebied. De RandstadRail is een nieuwe vorm van openbaar vervoer die twee stadsharten verbindt en alle tussenliggende gemeenten. Het tracé van de lightrailverbinding is met elk kwartier en volgend jaar elke tien minuten een trein zeer frequent.

A2-landtunnel nog twee jaar dicht De ruim een miljard euro kostende en 1,6 kilometer lange A2-landtunnel tussen Leidsche Rijn en de rest van Utrecht blijft nog één tot twee jaar ongebruikt. Bovendien zal Rijkswaterstaat de A2 van Amsterdam naar Utrecht niet geheel, maar in etappes openstellen. De A2 bij Utrecht vormt door de vertraagde oplevering van de landtunnel een knelpunt in de drukke verbinding tussen Amsterdam en Maastricht. Onlangs werd

tussen Vinkenveen en Utrecht de rijksweg opgeleverd in twee keer vijf rijbanen. Bij Utrecht zijn dat er maar twee keer drie. Er worden vluchtstroken ingezet als rijbaan en daarnaast komt tijdelijk extra asfalt. De 1.650 meter lange landtunnel zou in december worden opgeleverd. Hoewel de bouw van de tunnel is afgerond, is de opening uitgesteld vanwege problemen met de geavanceerde veiligheidssystemen. Hoogstwaarschijnlijk levert

11 t/m 14 januari

de software van de systemen problemen op. Een sprinklersysteem werd al eerder geschrapt. De trapsgewijze openstelling is nodig omdat bij een aansluiting van vijf op drie rijstroken een flessehals ontstaat. Nu loopt de weg over drie smalle stroken langs de tunnel. Rijkswaterstaat denkt in april 2011 het leed enigszins te verzachten, door het tracé dat nu langs de tunnel loopt aan weerszijden tijdelijk te verbreden naar vier rijstroken, plus een spitsstrook in zuidelijke richting.

)

▲

(lees verder op pagina 4

Brancheverenigingen pleiten voor verlenging crisis- en herstelwet De crisis- en herstelwet heeft de infrabranche veel goed gedaan, zo vinden zowel Elco Brinkman van Bouwend Nederland als Ed Nijpels van NLingenieurs. Beide oud-Kamerleden raden een nieuw kabinet dan ook aan de ingeslagen koers te blijven volgen. De crisis- en herstelwet is in het leven geroepen om projecten in het ruimtelijke domein te versnellen en daarmee de economische crisis en haar gevolgen te bestrijden en een goed en duurzaam herstel van de economische structuur van Nederland te bevorderen. Elco Brinkman, voorzitter van branchevereniging Bouwend Nederland: ‘Het feit dat er veel achterstallige projecten zijn vlotgetrokken, wil niet zeggen dat we klaar zijn. Dat is bij lange na het geval nog niet. We drukken een nieuwe regering, hoe de samenstelling ook zal worden, dan ook op het hart om vooral oog te blijven houden voor de Nederlandse infrastructuur. Onze economische positie en aantrekkelijkheid als vestigingsland voor grote internationale bedrijven is met name afhankelijk van de infrastructuur. Als er congestie in het wegennet optreedt, kunnen werknemers hun bedrijf niet bereiken, komen grondstoffen

te laat aan en kunnen producten niet bij de klant komen.’ De voorzitter van de branchevereniging voor advies-, management- en ingenieursbureaus NLingenieurs Ed Nijpels ziet de gunstige resultaten van de crisis- en herstelwet terug in de onlangs opgeleverde A2 bij Utrecht: ‘Natuurlijk zijn de spoedwet wegverbreding en de crisis- en herstelwet debet aan het succes van dat project. Ik adviseer een nieuw kabinet dan ook vooral door te gaan op de ingeslagen weg.’ De crisis- en herstelwet bevat tijdelijke en permanente maatregelen. Zo zijn er tijdelijke maatregelen genomen voor 58 projecten met betrekking tot duurzame energie, infrastructuur, stedelijke ontwikkeling en kustverdediging, en voor twintig categorieën van ruimtelijke en infrastructurele besluiten. Ook is een aantal bijzondere voorzieningen genomen, zoals de mogelijkheid om bij wijze van experiment milieuontwikkelingsgebieden aan te wijzen, waar tijdelijk van milieuwetgeving kan worden afgeweken. Daarnaast biedt de wet de mogelijkheid om bij wijze van experiment ten behoeve van innovatieve ontwikkelingen af te wijken van wetgeving op het gebied van wonen, milieu en ruimtelijke ordening.

ADVERTENTIE

Wij reinigen regenwater tot op de bodem…

DYKA Rainclean filtratiegoot reinigt hemelwater

Een schoon milieu is veel waard.

hemelwater en is daarom dé milieu-

Daarom heeft DYKA haar toch al zeer

vriendelijke oplossing voor straten,

complete assortiment voor de GWW

parkeerplaatsen en erfoppervlakken

uitgebreid met de DYKA Rainclean

die vervuild worden met olie- en

ﬁltratiegoot met KOMO-keur. Het

benzineresten, metalen, rubber, etc.

ruimtebesparende alternatief voor

Meer weten? Bel met de GWW-

grondpassage. DYKA Rainclean ﬁltert

experts van DYKA: 0521 – 534480.

schadelijke stoffen uit afstromend

www.dyka.com

Infrastructuur

actueel • september 2010

Ketenintegratie maakt kosten hanteerbaar Vooral de internationale waterbouwkundige werken, maar ook complexe infrastructurele projecten zouden niet tot stand zijn gekomen zonder de kennis van de Nederlandse ingenieursbureaus. In eigen land kan de samenwerking met de opdrachtgevers nog wel wat beter, vindt branchevereniging NLingenieurs. Voorzitter Ed Nijpels ziet wel verbetering in meer recent aanbestede projecten: ‘Onder druk wordt alles vloeibaar.’ ‘De Nederlandse ingenieurs hebben de bouwfraudeaffaire van afstand gevolgd, omdat ze er niet bij betrokken waren’, start Nijpels. ‘Met de herstructurering van de bouwsector hebben de bureaus uiteraard wel te maken gehad. Je ziet vooral dat de grotere opdrachtgevers de veranderingsslag hebben gemaakt. Alle partijen, ook de aannemers, zijn transparanter geworden en werken veel intensiever samen. Toch zijn er nog wel wat punten die voor verbetering vatbaar zijn. Vooral het verdelen van de risico’s is nog al eens onderwerp van strijd geweest. Ingenieursbureaus zijn traditioneel risicomijdend. Het is voor hen ook bijna niet te doen om anderhalf keer de bouwsom af te dekken. Natuurlijk is alles te verzekeren, maar dat kost wel geld. Daar komt nog bij dat de overheid niet altijd even consequent is. Overheidsgebouwen hebben bijvoorbeeld geen brandverzekering omdat de kosten daarvoor blijkbaar niet opwegen tegen de risico’s. Waarom dan wel alle risico’s afdekken bij uitbestede projecten? Men zal zich erbij

moeten neerleggen dat sommige risico’s nu eenmaal niet af te dekken zijn.’ Nijpels is op zich een groot voorstander van publiek-private samenwerking. ‘Maar er moet ook differentiatie zijn. Als publieke partijen projecten uitbesteden, wordt er steeds vaker voor een vorm gekozen van een design, build, finance (DBF) contract. DBFMO is mooi als het kan: onlangs nog is een belastinggebouw opgeleverd waar alles tot de aanschaf van papier en gummetjes was uitbesteed. Prima. Hoewel deze structuur goed kan werken voor grotere projecten, kunnen kleinere projecten eenvoudig af met alleen design of met design en build. Dat opdrachtgevers dan wel bij het gunnen van de opdracht moeten kijken naar de toegevoegde waarde, is evident. Gunnen op prijs is niet meer van deze tijd.’ A2

Een voorbeeld van hoe een project dan wel moet worden aangepakt, heeft Nijpels gelukkig ook. De verbreding van de A2 bij Utrecht. ‘Partijen hebben daar een bijzondere prestatie geleverd. Natuurlijk zijn de spoedwet wegverbreding en de crisis- en herstelwet debet aan het succes van dat project. NLingenieurs adviseert een nieuw kabinet dan ook vooral door te gaan op de ingeslagen weg. Maar ook de open, transparante manier van samenwerken tussen de verschillende partijen droeg bij aan het succes.’ De voormalig VVD-minister somt de resultaten op: ‘Het project is significant ver-

sneld opgeleverd. Sterker nog: de weg is in meer dan de helft van de geplande tijd klaar. Gepland was namelijk in 2014 twee maal vier rijbanen klaar en in 2017 twee keer vijf rijbanen. We schrijven september 2010 en de twee keer vijf banen zijn klaar. Daarbij is beheer en onderhoud zoveel mogelijk geoptimaliseerd en werd de verkeershinder tot een minimum beperkt. Een andere succesfactor was de efficiencyverhoging in het vergunningstraject. De tijdsdruk leverde ook technische uitdagingen op en dus beproefde men nieuwe technieken, die gunstig uitpakten. Door de stroomlijning in de keten werden de transactiekosten tot een minimum beperkt en er ontstond ruimte om andere vormen van samenwerken te beproeven.’ Juist die vernieuwde samenwerking bleek een sleutelfactor te zijn. ‘De betrokkenen hadden van tevoren afgesproken niet de kaarten op de borst te houden, maar open te communiceren’, vervolgt Nijpels. ‘Daarbij tekenden ze ook een no-claim verklaring, wat vertrouwen gaf bij de opdrachtgever Rijkswaterstaat. Ook nieuw waren de vierdimensionale modellen waar mee werd gewerkt. Door de vierde dimensie, tijd, mee te nemen in het ontwerp verbeterde niet alleen de communicatie, maar werden de risico’s zichtbaar en daardoor ook beter hanteerbaar.’ Toegevoegde waarde

Wat Nijpels betreft is het A2-project het vertrekpunt voor toekomstige projecten. ‘Natuurlijk valt er altijd nog wat te verbe-

teren. Maar je ziet dat als de keten intensiever samenwerkt, niet alleen het projectmanagement, maar ook de kosten veel beter in de hand te houden zijn. Zo’n zestig tot zeventig procent van de faalkosten is te wijten aan fouten in de bouwopdracht. Dat voorkom je door meer transparantie, communicatie en medezeggenschap.’ Dat de Nederlandse ingenieursbureaus aan die ketenintegratie een belangrijke bijdrage kunnen leveren, staat als een paal boven water. ‘Onze ingenieurs worden wereldwijd gevraagd om problemen op te lossen. Peking kiest voor een verkeersmanagementsysteem van DHV, als de waterbescherming van New Orleans niet voldoet, vragen ze Arcadis om hulp.

Royal Haskoning ontwerp de haveninfrastructuur in het Midden-Oosten, Grontmij ontwerpt in China het meest duurzame gebouw ter wereld. En zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan. Die ervaring kan een belangrijke bijdrage leveren aan de Nederlandse vraagstukken.’ ‘Ik zou wel nog een lans willen breken voor de beloning voor die hoogwaardige diensten’, besluit Nijpels. ‘Er dreigen personeelstekorten die deels zijn te wijten aan een verminderde interesse voor bètavakken, maar ook aan de gebrekkige beloning. We betalen onze advocaten en notarissen beter dan onze ingenieurs. Als je dan ziet welke beroepsgroep de meeste toegevoegde waarde heeft…’

Overzichtelijke thema-indeling

Tijdens InfraTech 2011 staat samenwerking en communicatie tussen ketenpartners in de infrastructuur centraal. Naast publiek-private samenwerking, zien we binnen de overheid nu ook een nieuwe vorm van samenwerking, namelijk regioregie: samenwerking tussen het rijk, provincie en gemeenten. Ook opdrachtnemers werken steeds meer samen, de zogenaamde ketenintegratie. Afstemming tussen onderwijs en bedrijfsleven blijft een uitdaging, evenals het samenwerken tussen verschillende generaties mensen in zijn algemeenheid. Bouwen is mensenwerk en de ketenpartners zullen zich continu moeten aanpassen om gezamenlijk bruggen te slaan naar de toekomst. InfraTech 2011 biedt een transparant platform waarbij de volledige infraketen met elkaar in contact treedt om zaken te doen en onderlinge samenwerking te bespreken. Ruim 450 organisaties presenteren zich van 11 t/m 14 januari 2011 met een stand in Ahoy Rotterdam. Een breed aanbod van aannemers, publieke opdrachtgevers, ingenieursbureaus, kennisinstituten en toeleveranciers is aanwezig. Daarnaast biedt InfraTech een omvangrijk kennisprogramma om kennisuitwisseling binnen de branche te stimuleren. InfraTech wordt ondersteund door diverse partners die zowel strategisch als programma-inhoudelijk meedenken.

De beursvloer van InfraTech 2011 is ingedeeld in de volgende thema’s

■ ■ ■ ■ ■ ■

Infrastructuur Water Ondergrond (nieuw!) Openbare ruimte Verkeerstechnologie Energie

Exposanten presenteren zich in een thema dat een segment binnen de infrastructuur vertegenwoordigt. Bezoekers die bijvoorbeeld werkzaam zijn in de riolering en specifiek op zoek zijn naar aanbieders op zijn vakgebied, kunnen deze exposanten in een overzichtelijk watercluster op de beursvloer vinden. Ondergrond is hierbij een actueel, nieuw thema. Organisaties met activiteiten in de No Dig, funderingstechniek, grondverbeteringstechniek, geotechniek, tunnels en bouwputten, bodem- en grondwatersanering, kabels & leidingen en inframaterieel zijn hier goed op hun plek. Startende ondernemers in de infrabranche krijgen een eigen Startersstraat waarin zij zich in kleine, kant-en-klare stands presenteren. Op de website www.infratech.nl vindt u een online beursplattegrond en kunt u zien welke deelnemers zich binnen welk thema presenteren. Momenteel is reeds 75% van de beursvloer ingevuld. Wilt u zelf ook deelnemen aan de meest complete vakbeurs voor de infrastructuur? Via de online plattegrond kunt u een optie nemen op een standruimte. Of neem contact op het projectteam via 010 – 293 3133 of [email protected] om de mogelijkheden te bespreken.


Ondergrond

RandstadRail officieel in gebruik genomen De burgemeesters Van Aartsen van Den Haag en Aboutaleb van Rotterdam hebben het RandstadRailtracé tussen Den Haag Centraal en Rotterdam Centraal officieel in gebruik genomen. Inmiddels is de nieuwe verbinding die in dertig minuten van Den Haag Centraal naar Rotterdam Centraal reist, ook door het publiek in gebruik genomen. Het had de afgelopen jaren letterlijk en figuurlijk heel wat voeten in de aarde, maar nu is het dan zover: RandstadRail/ Metrolijn E rijdt. Maandag 16 augustus is deze nieuwe verbinding tussen Rotterdam en Den Haag en station Blijdorp officieel

geopend. Nu zoeven op Metrolijn E ultramoderne metrovoertuigen langs spiksplinternieuwe stations en door een kersverse metrotunnel. Met de ingebruikname van de Statentunnel en metrostation Blijdorp in Rotterdam is de oude Hofpleinlijn aangesloten op Rotterdam CS en is het mogelijk met de metro binnen een halfuur te reizen tussen Rotterdam en Den Haag CS. Voor de lightrailverbinding tussen beide steden is een nieuwe ondergrondse tunnel op dertig meter diepte geboord. Die begint bij het Centraal Station in Rotterdam, stopt bij een ondergronds station bij Blijdorp, komt bijna 2,4 kilometer verderop bij het Sint Franciscus Gasthuis weer bovengronds

en gaat daarna door naar de Hofstad. Het station bij Blijdorp is met achttien meter onder maaiveld het diepste metrostation in Nederland. De Noordzuidlijn in Amsterdam kent veel diepere stations, maar die zijn nog niet in gebruik. Met de tunnel die aannemer Saturn aanlegde troeft de Maasstad de hoofdstad ook af met de eerste boortunnel onder grootstedelijk gebied. De RandstadRail is een nieuwe vorm van openbaar vervoer die niet alleen twee stadsharten verbindt, maar óók alle tussenliggende gemeenten. Het tracé van de lightrailverbinding is fijnmazig en met elk kwartier en volgend jaar elke tien minuten een trein ook zeer frequent.

ADVERTENTIE

Maak van uw GIS werk geen giswerk 

WERKTEKENINGEN (ONDERGRONDSE) INFRA



ISOMETRISCHE TEKENINGEN



LEIDING VERZAMELTEKENINGEN



INSTALLATIE TEKENINGEN E&W



PLANNINGSTEKENINGEN INFRA



TEKENINGEN TECHNISCHE RUIMTEN



RAIL INFRA



SCHEMA’S



VERKEERSPLANNEN



VLUCHTPLANNEN



3D VISUALISATIE



BOUWKUNDIGE TEKENINGEN



TRAINING EN OPLEIDING VAN GIS OPERATORS

Ontsporing

Tunnelboormachine

In 2002 kwamen de eerste ontwerpen op tafel voor de aanleg van een lightrailverbinding tussen Den Haag, LeidschendamVoorburg, Zoetermeer, Pijnacker-Nootdorp, Langsingerland en Rotterdam. De projectorganisatie werd opgericht en de Haagse verkeerswethouder Bruins maakte de afspraak dat in de zomer van 2006 de eerste passagiers van de lijn gebruik zouden maken. Het werd het najaar van 2006, wat behoorlijk binnen de planning viel, maar de ingebruikname ging niet zonder slag of stoot. November 2006 ontspoorde op het traject Monstersestraat – Zoetermeer Oosterheem een RandstadRail voertuig van HTM ter hoogte van de halte Ternoot. Kort daarna ontspoorde op het traject Den Haag Centraal Station – Rotterdam station Hofplein een metrovoertuig van RET. In dit laatste voertuig bevonden zich zeventien lichtgewonde passagiers waarvan er uiteindelijk twee naar het ziekenhuis moesten worden vervoerd. Uit nader onderzoek bleek dat er problemen waren met de wissels van het spoor. De vertragingen die uit de incidenten voortvloeiden, samen met andere tegenvallers, zorgden ervoor dat de meerkosten voor het project in 2007 waren uitgegroeid tot 29 miljoen euro. Dit viel nog wel binnen de financiële reserve, maar baarde het projectteam toch zorgen. Men dacht nog wel binnen het totale budget van 550 miljoen euro te blijven.

Een van de grootste klussen, was het boren van de 2,4 kilometer tunnel in Rotterdam. De boortunnel begint bij het bouwterrein bij het Sint Franciscus Gasthuis, net ten noorden van de A20 en eindigt bij de Conradstraat, nabij het Rotterdam Centraal Station. Eind 2005 kon de tunnelboor die de naam van de Griekse godin Pandora meekreeg beginnen aan zijn reis naar station Blijdorp, waar hij juni 2006 arriveerde. Maart 2007 was de eerste tunnelbuis gereed, waarna de tunnelboormachine opnieuw naar de startschacht werd vervoerd om de tweede tunnel te boren. Februari 2008 kwam de tunnelboormachine voor de tweede en laatste keer aan in de ontvangstschacht aan de Conradstraat. Wethouder Verkeer en Vervoer Baljeu zette in een feestelijke bouwput de tunnelboormachine stil. RandstadRail kon nu starten met het afbouwen van de tunnel en de nieuwe stations Blijdorp en metrostation Rotterdam CS. Eind september 2009 werd een nieuwe mijlpaal bereikt toen een deel van het nieuwe metrostation CS, ontworpen door architect Maarten Struijs van Gemeentewerken Rotterdam, in gebruik werd genomen. Het nieuwe metrostation CS lijkt in niets op het oude metrostation, dat precies veertig jaar geleden in gebruik werd genomen. Veel ruimte, brede perrons, monumentale trappen en een spannend spel van licht en kleur kenmerken het nieuwe metrostation.

rk

wo r u o y g n i simplify

EN CAD TEKENAARS ENERGIE DISTRIBUTIE

Standnummer 1002 www.gcecad-service.nl

ADVERTENTIE

/// DE CARRIEREBOUWER nivelgroep.nl Bouw / Infra / Architectuur

Water


Klimaatverandering is een kans voor Nederlandse bedrijven

Rijkswaterstaat is gestart met een vooroeversuppletie voor de kust van Egmond aan Zee en Bergen aan Zee. De werkzaamheden bestaan uit het aanbrengen van ruim drie miljoen kuub zand en duren tot mei 2011. Bij een vooroeversuppletie stort een sleephopperzuiger het zand vlak voor de kust op de zeebodem. Hierdoor ontstaat een soort zandbank die de golven breekt, waarna het zand door de stroming van het water vervolgens langzaam langs de kust ‘beweegt’. Naast de vooroeversuppletie staan er nog twee zandsuppleties op het strand van Noord-Holland op het programma.

Klimaatverandering is een bedreiging. Toch biedt het bedrijven nieuwe kansen als ze over grote waterkennis beschikken en het vermogen hebben er iets mee te doen. ‘Maar je moet er wel proactief mee aan de slag gaan’, betoogt Piet Dircke, programmadirecteur Water bij Arcadis. Dankzij de Deltawerken en het universitair kenniscentrum voor waterbouw en waterbeheer in Delft is ons land bij buitenlandse professionals befaamd. Nederlandse waterbedrijven zijn dan ook al jaren wereldwijd actief, maar orkaan Katrina was in 2005 toch echt een wake up call voor de industrie, zegt Dircke van Arcadis. In 2005 veroorzaakten de orkanen Katrina en Rita grote schade in delen van de Amerikaanse staten Alabama, Texas, Mississippi en Louisiana. In New Orleans braken de dijken door en kwam de stad voor een groot deel onder water te staan. Het US Army Corps of Engineers werkt aan herstel en verbetering van de waterkeringen en zocht steun in Nederland. Arcadis verwierf anderhalf jaar na de ramp een raamwerkcontract voor het leveren van ontwerpdiensten, multidisciplinaire adviezen en uitvoeringsbegeleiding voor de bescherming van de omgeving van New Orleans tegen overstromingen. Het Nederlandse ingenieursbureau werkt momenteel met circa tweehonderd man aan ongeveer zestig hurricane-beschermingsprojecten door de hele stad heen. Er komt een pantserschil rond de stad te liggen van betonnen keerwanden en dijken en drie kleine en één grote stormvloedkering. Dircke: ‘Het is onvoorstelbaar om te zien wat hier gebeurt. De Amerikanen investeren hier in vier jaar tijd vijftien miljard dollar. Alle denkbare snelheidsrecords worden hier gebroken. Snelheid gaat daarbij voor mooi of groen. Het werk moet hoe dan ook in juni 2011

klaar zijn, want dan start het nieuwe hurricane-seizoen. Nederland deed veertig jaar over de Deltawerken, hier doen we dat in een tiende van die tijd. Tegenslagen in de uitvoering worden hoe dan ook opgelost.’ Branding

‘Door Katrina kwam bij ons toen het inzicht naar boven dat we wereldwijd eigenlijk een slapende reus waren op het gebied van watermanagement. Er lag internationaal een compleet nieuwe markt aan onze voeten en door die markt te verbinden aan onze Nederlandse kennis nam water een enorme vlucht binnen Arcadis.’ Water is nu de vierde divisie binnen het bedrijf en realiseert bijna een kwart van de jaaromzet. Na de eerste Katrina-opdracht volgde een tweede

contract in New Orleans. Arcadis is inmiddels ook actief in de omliggende districten. Daarnaast gaat het Amersfoortse bedrijf ook aan de slag met het Deltaplan voor San Franscisco. Als het aan Dircke ligt, wordt New York nog aan dat lijstje toegevoegd. ‘New York ligt weliswaar niet onder de zeespiegel, maar een golf van twee à drie meter zal een deel van Manhattan en Wall Street onder water zetten. En wat denk je van de metro?’ De New Yorkse bestuurders overtuigen van nut en noodzaak van een waterkering is echter nog niet zo eenvoudig. ‘Het besturen van een dergelijke stad is zo complex. De korte termijn prevaleert.’ Toch zit Arcadis aan tafel met het gemeentebestuur. Dat komt mede dankzij de festiviteiten rondom het Hudson vierhonderd-jaar

feest waarbij een Nederlands-Amerikaanse waterconferentie centraal stond. ‘Branding van je merk is belangrijk, maar ook aanwezig zijn met een eigen vestiging is cruciaal. Amerikanen zoeken het toch eerst lokaal, je moet ook aan zoveel regeltjes voldoen. Bij een aanbesteding kijken ze bijvoorbeeld naar het totaal aantal dienstjaren van exCorps of Engineers werknemers in je bedrijf, om maar iets te noemen.’ Arcadis is in Amerika inmiddels groter dan in Nederland. Ondanks de mooie lijst met lopende opdrachten wil Dircke nog graag New York over de streep trekken. ‘Het zou een droom zijn die uitkomt. If you can make it in New York, you can make it everywhere.’

De advies- en ingenieursbureaus DHV en Arcadis werken samen aan de aanleg van een nieuw spuicomplex in de Afsluitdijk. Het water in het IJsselmeer is te vaak hoger dan het streefpeil. Om wateroverlast en onveilige situaties te voorkomen, moet daarom in de toekomst sneller en vaker overtollig water in de Waddenzee worden gespuid. Rijkswaterstaat is de opdrachtgever voor dit project. De contractwaarde bedraagt ongeveer 1,5 miljoen euro. Rijkswaterstaat is gestart met de strandsuppletie op de kust van Ameland tussen paal 11,6 en 16.0 Het storten van 1,2 miljoen kubieke meter zand is nodig om de kust ter plaatse weer op peil te brengen. Deze suppletie moet eind december 2010 gereed zijn. Totaal wordt er op Ameland dit jaar en volgend jaar 9,1 miljoen kubieke meter zand gesuppleerd. Er wordt 4,7 miljoen kubieke meter zand onder water (vooroeversuppletie) en 4,4 miljoen kubieke meter (strandsuppletie) op het strand aangebracht.

Presentaties van publieke opdrachtgevers Uniek aan InfraTech is dat de vraagzijde van de beurs zich tussen de aanbodzijde presenteert op de beursvloer. Publieke opdrachtgevers zoals Rijkswaterstaat, provincies en gemeentes, oftewel, de grootste afnemers van infrastructurele werken, hebben een eigen stand op InfraTech. Daarnaast presenteren zij hun inkoopportefeuille voor de komende jaren in het InfraTheater. Dit levert een open dialoog op tussen aanbieders en afnemers en zorgt er tevens voor dat het extra aantrekkelijk is voor de beleidsmakers en inkopers vanuit de overheid om de beurs te bezoeken. En dat is weer interessant voor de aanbieders die zich op de beurs presenteren. De interesse van de overheid om deel te nemen aan InfraTech 2011 is zeer groot. Maar liefst negen provincies zullen zich op een Provincieplein presenteren. ir. Rob. J. ten Broeke, voorzitter vakberaad beheer en bouw van IPO (interprovinciaal overleg) geeft aan: “Wij willen op InfraTech in een gezamenlijke presentatie laten zien dat het werkt bij de provincies. Met enthousiaste teams werken we samen met onze partners aan innovatieve en duurzame oplossingen voor de infrastructuur. Medewerkers krijgen alle ruimte en goede ideeën brengen we tot uitvoering. We lopen graag voorop en zijn trots op de resultaten. Dát willen we delen met de bezoekers aan InfraTech 2011.” In het thema Openbare ruimte is een groot aantal gemeentes van de G4 en G17 present. Rijkswaterstaat is in continue dialoog met mede-opdrachtgevers en opdrachtnemers, om de kwaliteit van de aanbestedingen en de weg daar naartoe te verbeteren. Daarom staat Rijkswaterstaat onder andere met een stand op de beurs, zij aan zij met andere

Het vernieuwde concept van InfraTech waarbij de vraagzijde zichzelf ook op de beursvloer presenteert, is bekroond met de Nationale Expo Jaarprijs 2009.

grote opdrachtgevers, binnen het beursthema Infrastructuur. Daarnaast levert Rijkswaterstaat diverse interessante bijdragen bij het InfraTheater.

Ook waterschappen, netbeheerders, inkooporganisaties van gemeenten, stadsregio’s, Havenbedrijf Rotterdam en Prorail hebben interesse getoond in deelname aan InfraTech 2011.

ADVERTENTIE

11 t/m 14 januari

Samenwerking in de InfraKeten Alles op het gebied van: ,QIUDVWUXFWXXU 2QGHUJURQG :DWHU 9HUNHHUVWHFKQRORJLH (QHUJLH 2SHQEDUHUXLPWH

Registreer nu voor een gratis bezoek! Ga naar www.infratech.nl InfraTech 2011 is dé ontmoetingsplaats voor de gehele infraketen. Oriënteer u op het brede aanbod producten en diensten, kom netwerken en wissel kennis uit met vakgenoten. Schrijf u in voor de RAW-bijeenkomsten en CROW Infraweek of bezoek de dagelijkse bijeenkomsten in het InfraTheater. Ook voor innovaties, carrière en studie bent u van 11 t/m 14 januari 2011 in Ahoy op het juiste adres. Zie www.infratech.nl voor een overzicht van activiteiten. Strategische partners

Infrastructuur


Veel veranderingen in nieuwe RAW Bepalingen Tijdens InfraTech 2011 prestenteert CROW de laatste versie van de Standaard RAW Bepalingen. Deze vijfjaarlijkse update laat weer heel wat wijzigingen en aanvullingen zien. Onder meer op het gebied van Europese regelgeving zijn er veranderingen, maar ook duurzaam inkopen en aanbesteden is opgenomen in het inmiddels 1.200 pagina’s tellende boekwerk met standaard bepalingen voor het beschrijven van de uitvoering van infrastructuur werken.

direct kunnen doorvoeren, komt er officieel eens in de vijf jaar een herziene versie uit van de Standaard RAW Bepalingen. Eind 2010 is het weer zover en begin 2011, tijdens de Infratech beurs, presenteren we de laatste versie van de 1.200 pagina’s tellende standaard bepalingen. Omdat we begrijpen dat het lastig is de verschillen direct te zien, organiseren we tijdens de beurs bovendien bijeenkomsten om de grootste wijzigingen toe te lichten.’ Harmonisering

Hoewel aanbestedende partijen niet wettelijk verplicht zijn RAW te gebruiken, wordt het toch het meest gebruikt voor het contracteren van werken. Inmiddels zijn er zo’n duizend geregistreerde opdrachtgevers zoals de provincies, gemeentes en waterschappen. Het aantal gebruikers overtreft dit aantal echter ruim: zo’n zevenduizend aannemers, architecten, ingenieursbureaus en noem maar op maken gebruik van de bepalingen en maken daarmee hun bestekken en inschrijvingen transparant en uniform. En om nog maar in de grote getallen te blijven: jaarlijks worden gemiddeld tienduizend bestekken geschreven via de RAW-systematiek, wat een geschatte bouwwaarde vertegenwoordigt van 2,5 miljard euro. Ad van Leest is binnen CROW verantwoordelijk voor de kwaliteitsbewaking van RAW en weet dan ook alles van de wijzigingen die eind 2010 worden doorgevoerd. ‘RAW bestaat inmiddels al bijna veertig jaar’, begint Van Leest trots. ‘Hoewel we grote veranderingen in de weten regelgeving

En wijzigingen zijn er genoeg, zo somt Van Leest uit zijn hoofd de grootste veranderingen op. ‘De Europese normering, onder andere de CE-markering, is bijvoorbeeld aangepast, vooral de asfaltbepalingen zijn op belangrijke punten veranderd. Ook de arbeidsomstandighedenwetgeving is dermate veranderd, dat aanbestedende partijen daar wel rekening mee moeten houden. Zo moet je bestrating boven 1.500 kubieke meter machinaal aanleggen. De wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten (Wion) is inmiddels ook van kracht geworden, waardoor een aannemer niet zomaar meer mag gaan graven. Hij zal dit eerst bij het kabel- en leidingen informatie centrum (Klic) moeten opgeven. En tot slot is de Flora- en faunawet op van kracht, hier zul je als aanbesteder rekening mee moeten houden voordat je aan een project begint.’ Gezien deze opsomming lijkt het erop of de infrasector steeds meer regels opgelegd krijgt. ‘Het klopt inderdaad dat je steeds meer rekening moet houden met de om-

geving waarin je opereert’, bevestigt Van Leest. Daarbij besloot de rijksoverheid vorig jaar dat alle departementen alleen nog maar duurzaam zouden aanbesteden. SenterNovem bepaalde uiteindelijk aan welke eisen duurzame producten, maar ook diensten moesten voldoen. Wij maken dan de vertaling naar resultaatsbeschrijvingen en nemen deze op in de standaardbepalingen en zo kom je al gauw aan die 1.200 pagina’s. RAW kijkt dus naar harmonisering van de Europese en Nederlandse weten regelgeving en sluit hierop aan. We loodsen opdrachtgevers met RAW stap voor stap door het gehele besteksproces, zodat ze

aan het einde van de rit niets over het hoofd hebben gezien. De systematiek staat tegenwoordig ook online. Om de marktpartijen verder te helpen, organiseren we cursussen en wie specifieke vragen heeft of vast komt te zitten tijdens het aanbestedingstraject kan altijd gebruik maken van de helpdesk.’ Geen keurslijf

En hoe zit het dan met functioneel aanbesteden? ‘Er wordt wel eens gezegd dat het vastleggen van specificaties met behulp van een RAW-bestek innovatief aanbesteden buitensluit, maar het een hoeft het ander niet in de weg te zitten’,

Kennis delen als basis voor samenwerken

zegt Van Leest. ‘Je kunt in de aanbestedingsfase je best beperken tot zelf gestelde specificaties en eisen en ruimte bieden voor alternatieven. Maar als een project moet worden uitgevoerd, moeten beide partijen wel weten wat ze precies hebben afgesproken en hoe bijvoorbeeld de risicoverdeling tussen contractpartijen is. Gunnen op waarde en Economische Meest Voordelige Inschrijving is ook zo’n thema waar opdrachtgevers steeds meer heil in zien. De aanbesteder moet wel de criteria aangeven waarop hij de inschrijver beoordeelt en dat kan weer prima uitgaande van de bouwstenen uit de RAW-systematiek.’

Vrijdag 14 januari 2011 Dag van de klant: Eindgebruiker zijn we allemaal Overheden zetten steeds meer in op minder hinder bij de uitvoering van projecten. Opdrachtnemers worden gestimuleerd om met innovatieve oplossingen te komen. Hierbij gaat het niet alleen om technische oplossingen, maar ook om slim plannen, slim bouwen, communicatie, verkeersmanagement, publieksvriendelijk werken en regionale samenwerking. Op de slotdag van de beurs staat de eindgebruiker centraal, want eindgebruiker zijn we allemaal.

Inhoudelijke seminars geclusterd in CROW Infraweek InfraTech is extra aantrekkelijk om te bezoeken vanwege het sterke, inhoudelijke programma dat wordt samengesteld. InfraTech mag hierbij rekenen op de steun van een groot aantal partners. Strategische partners CROW, CURNET en Bouwend Nederland en samenwerkingspartners PIANOo, Stichting Vernieuwing Bouw en De Nieuwbouw geven het kennisprogramma mede vorm. De bundeling van deze denkkracht maakt dat er voor iedereen uit de branche wel een interessant, actueel onderwerp op zijn vakgebied aan de orde komt gedurende de vier beursdagen.

Kennisoverdracht in het InfraTheater CURNET stelt in nauw overleg met opdrachtgevers het programma van het InfraTheater samen. Het theater is vrij toegankelijk voor alle beursbezoekers. Dagelijks vinden meerdere sessies plaats, per dag geclusterd naar onderwerp: Dinsdag 11 januari 2011 Dag van het onderwijs: Maak werk van je loopbaan! Ondanks de recessie blijven we bouwen aan Nederland. De GWWsector profiteert van de (versnelde) overheidsinvesteringen in infrastructuur en de vraag naar professionals stijgt. Vandaag komen opdrachtgevers aan het woord die aan de hand van hun projecten laten zien wat er allemaal wordt gebouwd in Nederland.

Woensdag 12 januari 2011 Dag van innovatie, kennis en kunde: Het MKB als innovatiemotor Innovatie is een belangrijke motor achter economische ontwikkeling. Juist in een tijd dat duurzaamheid hoog op de overheidsagenda staat is er behoefte aan innovatie. Het MKB bezit over een grote innovatiekracht die nog onvoldoende benut wordt in grote contracten. Samenwerking en het delen van kennis zijn voorwaarden voor innovatie. Vandaag gaan ketenpartners met elkaar de dialoog hierover aan. Donderdag 13 januari 2011 Dag van de keten: Over rollen en relaties Vandaag staat samenwerking en communicatie tussen ketenpartners centraal. Er zijn verschillende vormen van samenwerking, waaronder publiek-private samenwerking, waar al veel ervaring mee is opgedaan. Binnen de overheid zien we nu ook een nieuwe vorm van samenwerking, namelijk regioregie (samenwerking tussen het rijk, provincie en gemeenten). Ook opdrachtnemers werken steeds meer samen (ketenintegratie). Wat betekenen deze twee ontwikkelingen voor de publiek-private samenwerking? Kortom, hoe doe je zaken met elkaar?

CROW bundelt haar symposium- en congresaanbod in de CROW Infraweek die plaatsvindt in het congres- en vergadercentrum van Ahoy Rotterdam tijdens InfraTech 2011. De symposia beslaan een ochtend of een middag en worden afgesloten met een lunch- of dinerbuffet en zijn goed te combineren met een bezoek aan InfraTech. CROW brengt u de nieuwste ontwikkelingen in de infra in 7 symposia: • Professioneel aanbesteden • Wegbeheer • Asfaltontwikkelingen • Beton, in samenwerking met Cement & Beton Centrum • Verkeersmaatregelen bij werk in uitvoering • Specificeren op basis van Systems Engineering • Blijvend Vlakke Wegen Meer informatie: www.crow.nl/infraweek

Informatiebijeenkomsten over de nieuwe RAW Standaard Bepalingen 2010 Eens in de vijf jaar worden nieuwe RAW Standaard Bepalingen uitgebracht. Eind 2010 is de eerstvolgende keer. RAW staat al jaren bekend als dé systematiek voor het samenstellen van bouwcontracten in de infrastructuur. CROW organiseert, tijdens InfraTech, informatiebijeenkomsten over deze nieuwe Standaard RAW Bepalingen. Op deze wijze kunnen alle RAW-gebruikers snel en efficiënt geïnformeerd worden over de vernieuwingen in de systematiek en kunnen zij de bijeenkomst combineren met een bezoek aan InfraTech. Er vinden twee sessies per dag plaats met een duur van 1,5 - 2 uur. Meer informatie: www.crow.nl/raw


Infrastructuur

Bouw nieuw Haags station op een postzegel teopslag in de bodem. Deze methode is milieuvriendelijk en kan in de toekomst ook worden toegepast als alternatief voor de huidige conventionele spoor- en wisselverwarming.

Over bijna drie jaar moet hij klaar zijn; het nieuwe stationsgebouw in Den Haag. Een imposante klus voor Strukton Bouw dat de werkzaamheden uitvoert. Reizigers en omwonenden mogen geen hinder ondervinden van het werk.

Imposante staalconstructie

Een nieuw station in Den Haag is nodig omdat er in de toekomst meer mensen gebruik van zullen maken. Er komen nu al iedere dag meer dan 190.000 mensen langs en over tien jaar zal dat twee keer zoveel zijn door de komst van de hogesnelheidslijn (HSL) van Amsterdam naar Brussel en Parijs en de RandstadRail. Den Haag Centraal is aangewezen als één van de zes ‘Nieuwe Sleutel Projecten’. De andere zijn Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Breda en Arnhem. Het Rijk ondersteunt deze projecten vanwege hun positieve economische en sociale impact voor heel Nederland.

Hoewel het niet de eerste keer is dat Strukton een station bouwt, is het project in Den Haag toch wel een uitdaging. Projectleider Sjaak van der Have: ‘De belangrijkste uitdagingen zijn dat we bouwen terwijl het treinverkeer gewoon doorgaat en dat we werken op een terrein ter grootte van een postzegel.’ Essentieel onderdeel in de vernieuwing van het Haagse stationsgebouw is de sloop van de oude kapconstructie. ‘Daar komt een hele imposante staalconstructie voor terug. Drie torenkranen zullen de nieuwe kap op die postzegel moeten samenstellen.’ Om de overlast te beperken werkt Strukton vooral ’s nachts. ‘Overdag bereiden we de werkzaamheden voor, ’s nachts voeren we ze uit.’

Knooppunt

De nieuwbouw in Den Haag maakt onderdeel uit van de in de jaren tachtig ingezette vernieuwing van het Haagse centrum. Het nieuwe station wordt een knooppunt voor bus, tram en trein. Kaartverkoop en winkels komen op een plek die voor reizigers en passanten prettig is. De reizigers kunnen zich straks uitstekend oriënteren. Alle vormen van openbaar vervoer zijn in één oogopslag te zien. Buiten de hal worden de taxistandplaatsen beter zichtbaar en komt er een ondergrondse fietsenstalling voor zesduizend fietsen. Behalve een nieuwe stationshal met ov-terminal en een modern RandstadRailstation voor de Erasmuslijn komt er ook een

Logistiek

compleet nieuw Babylon met twee wolkenkrabbers. Bovendien wordt het Anna van Buerenplein vernieuwd met nieuwe kantoren en woningen en komt er op het stationsplein een futuristisch M-vormig gebouw met zowel woningen, winkels en kantoren.

Om ervoor te zorgen dat er niet te veel warmte verloren gaat in de winter en er geen hoge temperaturen ontstaan in de zomer, wordt in de ov-terminal neutraal getint zonreflecterend glas toegepast in combinatie met een lichtwering. Luiken

in het glazen dak geven de mogelijkheid om in de zomer warmte af te voeren. Zo ontstaat er een aangenaam binnenklimaat en blijven de energiekosten beperkt. Het station en de commerciële ruimten krijgen hun energie via koude- en warm-

De bouw en de eisen die er aan gesteld zijn, brengen heel veel logistieke bewegingen met zich mee. Dat vergt veel uitzoekwerk en overleg. Van der Have: ‘Je valt van het één in het ander. Als je een loopbrug afsluit moet je zorgen voor tijdelijke aanwijsborden, et cetera. De aanvoer van materialen is een logistieke uitdaging op zich. Ik heb een gedetailleerde planning die zo omvangrijk is, dat kan ik niet onder woorden brengen.’

Infratalent komt naar het InfraCarrièreplatform

Op een vakbeurs als InfraTech wordt uiteraard ook aandacht besteed aan loopbaanmogelijkheden binnen de civiele techniek. Voor de tweede keer vindt het InfraCarrièreplatform plaats, een uniek wervingsevenement voor infratalent. Ingenieursbureaus, aannemers, publieke opdrachtgevers en intermediairs presenteren zich hier gezamenlijk als werkgevers in de infrasector. ‘Samen werken in de infrastructuur’ staat hierbij centraal. Beursbezoekers kunnen op een informele wijze kennismaken met de organisaties en verkrijgen inzicht in de carrièremogelijkheden bij deze werkgevers. Studenten en young potentials, maar ook ervaren professionals die op zoek zijn naar een nieuwe stap in hun loopbaan, kunnen hier inspiratie opdoen. Het InfraCarrièreplatform faciliteert het sollicitatieproces tussen werkgevers en (latent) werkzoekenden. Direct matching met kandidaten wordt tot stand gebracht aan de hand van een Talentenmotivatieanalyse, Meet & Greets met directieleden, een CV-check en persoonlijk loopbaanadvies. Vanuit meeting points op de beursvloer geven vakgenoten aan wat het werken binnen de sector inhoudt en HR-managers gaan dieper in op loopbaanmogelijkheden.

Tijdens interactieve discussie- en debatsessies gaan werkgevers en bezoekers met elkaar in gesprek over actuele thema’s in de infrastructuur. Deze sessies zijn live te volgen via een multimediaal scherm en het social media kanaal Twitter. Actuele vacatures van de deelnemende organisaties zijn zichtbaar op een vacaturewand.

De organisatie van het InfraCarrièreplatform is in handen van Brand Bites, specialist in arbeidsmarktcommunicatie. Geïnteresseerd in deelname? Neem dan contact op met Barbara Hermans via 0297 – 263 892 of [email protected] Meer informatie vindt u op www.infracarriereplatform.nl

Infrastructuur

Arcadis heeft contracten binnengehaald voor het projectmanagement en bouwtoezicht voor secties van twee snelwegen in Polen. De klant is het Directoraat voor Nationale Wegen en Snelwegen van Polen. De gezamenlijke waarde van de contracten is acht miljoen euro, waarvan zes miljoen euro voor Arcadis. Beide projecten worden mede gefinancierd door de EU. Dusseldorp is begonnen met de aanleg van een ondergrondse bergbezinkvoorziening in Borculo. De bergbezinkvoorziening vangt rioolwater op dat nu bij hevige regenbuien vrij op de rivier Oude Berkel wordt geloosd. De bergbezinkvoorziening krijgt een inhoud van 750 kubieke meter en kan daarmee de meeste pieken in de rioolafvoer opvangen. Bij langdurige hevige regenval zal een deel van het regenwater alsnog geloosd worden. Hiervoor wordt een overstortleiding aangebracht. Heijmans wil overnames in Nederland doen, nadat het bedrijf zijn balans verder heeft versterkt met de verkoop van zijn buitenlandse activiteiten. Het bouwbedrijf kondigde vorig jaar een strategische focus op de binnenlandse activiteiten aan, waarbij de buitenlandse onderdelen, met uitzondering van Infra België, in de verkoop werden gezet.


Wegdek zuivert lucht van stikstofoxiden Straten in Nederland kunnen een belangrijke bijdrage gaan leveren aan de zuiverheid van de lucht rond het verkeer. Die conclusie kan getrokken worden uit de eerste testresultaten met een wegdek van luchtzuiverend beton. Dit straatoppervlak brengt de concentratie stikstofoxiden (NOx) met 25 tot 45 procent omlaag. De testen vonden plaats in de gemeente Hengelo. Daar is afgelopen najaar de drukke Castorweg heringericht. Als onderdeel daarvan is zo’n duizend vierkante meter weg voorzien van luchtzuiverende betonsteen. Ter vergelijking is een andere strook van duizend vierkante meter belegd met normale stenen. Onderzoekers van de TU/e hebben dit voorjaar drie dagen luchtmetingen gedaan aan de Castorweg, tussen een halve meter en anderhalve meter hoogte. Boven het stuk met luchtzuiverende steen bleek het NOx-gehalte 25 tot 45 procent lager dan boven het stuk met gewone stenen. In het laboratorium was al aangetoond dat de betonstenen luchtzuiverend werken. ‘Maar nu geven de resultaten aan dat het buiten ook werkt’, aldus de hoogleraar. In het vervolg van dit jaar staan nog meer metingen op de agenda.

worden overschreden. De betonsteen voor de proef is gemaakt door stenenproducent Struyk Verwo Infra en kan al worden besteld. Voor wegen waar asfalt gewenst is, kan het luchtzuiverende beton gemengd worden met open asfalt, vertelt Brouwers. Verder kan het toegepast worden in zelfreinigende en luchtzuiverende gevels. Veel duurder wordt een weg niet door de toepassing van luchtzuiverend beton, heeft Brouwers uitgerekend. De steen is weliswaar vijftig procent duurder dan normale betonsteen, maar de totale aanleg-

kosten zijn maar tien procent hoger. Het luchtzuiverend beton bevat titaandioxide, een fotokatalytisch materiaal, dat de stikstofoxides uit de lucht haalt en met behulp van zonlicht omzet in het minder schadelijke nitraat. Het nitraat spoelt vervolgens met regen weg. Er zit zelfs nog een extra voordeel aan de stenen: ze breken algen en het straatvuil af, waardoor ze altijd schoon blijven. Producent van de betonstenen Struyk Verwo is wat voorzichtiger met het naar buiten brengen van de resultaten van de

proef. ‘We willen eerst nog het najaar afwachten’, zegt een woordvoerder van het bedrijf. ‘Hoewel is aangetoond dat het beton inderdaad de lucht zuivert, willen we zeker weten dat hij dit ook langdurig doet. De betonsteen doet zijn werk nu zo goed, dat er zeer veel nitraat neerslaat. Dit zout, wat het in feite is, moet uiteindelijk niet de werking van de steen in de weg staan. We hebben wel een oplossing voor dat probleem, maar ook daar willen we de nodige testen op uitvoeren voor we het aan de markt aanbieden.’

ADVERTENTIE

S&P Clever Reinforcement Company Benelux BV

Aalsmeerderweg 249 P 1432 CM Aalsmeer Tel: +31 297 367674 Fax: +31 297 361711 Email: [email protected] www.asfaltwapening.nl • www.sp-reinforcement.nl

S&P Carbophalt voor structurele versterking. Tegen vermoeiing en scheurvorming.

Asfalt

Brouwers, die sinds september 2009 hoogleraar Bouwmaterialen is bij de TU/efaculteit Bouwkunde, ziet tal van toepassingsmogelijkheden, vooral op plaatsen waar nu de maximale NOx-concentraties

Asfaltwapening Re info r

et an cing the Pl

Kennis en innovatie op InfraTech 2011

Naast de zes verschillende thema’s, verbindt het Kennis- en Innovatieplaza alle beurshallen met elkaar. Het InfraTheater bevindt zich op deze centrale plek waar publieke opdrachtgevers dagelijks hun plannen delen met het publiek. Ook worden in de Plaza alle inzendingen van de InfraTech Innovatieprijs 2011 gepresenteerd. Brancheverenigingen presenteren zich in deze plaza en opleiders hebben hier zelfs hun eigen straat, de InfraOpleidingenstraat. Alles op het gebied van kennis en onderwijs is zo op een overzichtelijke manier gebundeld.

Ding mee naar de InfraTech Innovatieprijs 2011 Een dichtbevolkt land als Nederland met een belangrijke doorvoerfunctie naar Europa via onder meer luchthaven Schiphol en de haven van Rotterdam, heeft behoefte aan innovatie als het gaat om het bouwen van infrastructuur. Het gunnen van de Olympische Spelen van 2028 aan Nederland hangt voor een groot deel samen met de innovatieve slagkracht van dit kleine land om de infrastructuur geschikt te maken voor het huisvesten van zo’n grootschalig evenement. De InfraTech Innovatieprijs heeft tot doel om innovatieve ideeën op het gebied van infrastructuur te bevorderen en te belonen met een prijs. Het begrip infrastructuur moet daarbij worden opgevat in de ruimste zin van haar betekenis: wegen, spoor, vaarwegen, straatmeubilair, bewegwijzering, riolering, energiewinning, ICT, etcetera. InfraTech geeft met de innovatieprijs een podium aan studenten en organisaties om hun baanbrekende ideeën te presenteren. Of het nu

om een nieuw product gaat, een verbetering in een proces of een innovatieve oplossing van het arbeidstekort, alle ideeën zijn welkom. Een professionele jury uit de branche beoordeelt alle inzendingen op de mate van innovativiteit. Inschrijving staat open voor zowel studenten als organisaties en is dus niet exclusief voor exposanten van InfraTech. Wel dient de innovatie betrekking te hebben op infrastructuur. Alle inzendingen worden tijdens InfraTech 2011 in het Kennis- en Innovatieplaza gepresenteerd. Wilt u ook meedingen naar de InfraTech Innovatieprijs? Meldt u vóór 1 oktober 2010 aan via [email protected] en zorg vervolgens dat uw inzending uiterlijk 27 oktober bij de organisatie in huis is. Kijk op www.infratech.nl voor het reglement van deelname.

10


Infrastructuur

Focus verdraait van kwantiteit naar kwaliteit In een tijd dat de bouwen infrasector een historisch dieptepunt bereikt, spreekt Elco Brinkman van Bouwend Nederland over de nieuwe rol die de infrasector krijgt in Nederland. ‘We kunnen wel gaan zitten wachten op de dubbele dip, en als we er veel over praten, komt hij er zeker. Maar wat we beter kunnen doen, is ons herpositioneren en zien hoe we waarde kunnen toevoegen aan de bestaande infrastructuur.’ Voorzitter Elco Brinkman van branchevereniging Bouwend Nederland lijkt er de man niet naar om zich in te graven en te wachten tot de storm overgaat. ‘Als we het over de infrasector hebben, is de afgelopen tijd ook niet zo slecht geweest. Sterker nog: er zijn nog nooit zoveel knopen in zeer korte tijd doorgehakt. De spoedwet wegverbreding met in zijn kielzog de crisis- en herstelwet zorgden ervoor dat lang slepende dossiers ineens werden vlotgetrokken en ingeslapen projecten weer nieuw leven kregen ingeblazen. Er ging een zucht van opluchting door de branche toen men er achter kwam dat met een beetje druk, de stroperige vergunningsprocedures een stuk vlotter verliepen. De commissie Veerman deed vervolgens ook nog een duit in het zakje en zorgt voor een grondige revisie van de Nederlandse waterbescherming. Tot slot kon ProRail ook een aantal grote investeringen naar voren halen om zo de grootste druk van de markt te halen.’

Niet alleen de grote projecten werden naar voren gehaald, maar ook de gemeentes grepen de kans aan om hun infrastructuur op Keynesiaanse wijze te versterken in tijden van crisis.

Brinkman stelde voor om de wegen zo snel mogelijk aan te leggen, maar ze pas in gebruik te laten nemen door het verkeer als de luchtkwaliteit geen issue meer was.

‘We zijn een beetje verwend geworden’, geeft Brinkman direct toe. ‘Maar we hebben ook laten zien dat we meer kunnen dan wat zand verslepen en asfalt storten. Neem een project als de A2 bij Utrecht. Dat is typisch zo’n project waar integraal is gekeken naar de gebiedsindeling. Behalve dat de sector meer kijkt naar de totale infrastructuur, dus inclusief ondergrondse infrastructuur, vangrails, wegkant en verkeerssystemen, past hij deze ook steeds meer in het landschap in. De toegevoegde waarde wordt daarmee verhoogd en dat zal een thema worden voor de komende tijd. Het gaat niet alleen meer om functionaliteit, maar ook om de invloed op de omgeving. Waar we ook meer over nadenken, is dat we die wegen, spoorwegen of waterwegen ook nog moeten onderhouden. Dat betekent aan de ene kant dat je zo veel mogelijk duurzame materialen gebruikt die je niet zo snel hoeft te vervangen, maar ook dat het onvermijdelijke onderhoud zo weinig mogelijk overlast veroorzaakt bij de gebruikers van die infrastructuur.’

Het lijkt erop dat u gelijk hebt gekregen.

De voorzitter van Bouwend Nederland werd twee jaar geleden nog geciteerd in de dagbladen toen hij opperde om ‘lege’ wegen aan te leggen. Idee erachter was om projecten die door de luchtkwaliteitproblematiek werden stilgelegd toch te laten uitvoeren om zo tijdwinst te boeken.

‘Ik heb destijds al gezegd dat men dat soort problemen aan ingenieurs moest overlaten. En we hebben bewezen dat we dat inderdaad kunnen. Toen het probleem aan de markt werd voorgelegd, regende het technische oplossingen. Als we straks meer elektrische auto’s krijgen of de uitstoot van fijnstof wordt op andere manieren fors beperkt, bestaat het probleem niet meer. We hebben wel de les geleerd dat we meer aan de voorkant van dit soort trajecten moeten zitten. We zullen eerder de dialoog met VROM moeten aangaan om te laten zien dat we uiteindelijk dezelfde doelen nastreven, zij het op andere wijze. Wij kunnen technische oplossingen bedenken voor milieuproblemen en kunnen er bijvoorbeeld ook voor zorgen dat infrastructuur niet alleen functioneel, maar ook mooi is.’ Wat moet de inframarkt dan doen?

‘Als we één conclusie kunnen trekken, dan is het wel dat we veel transparanter moeten opereren. Betrek alle stakeholders in je beslissingstraject zodat ze niet met voldongen feiten worden geconfronteerd en dan alsnog een project vertragen. Dat geldt niet alleen voor de grote projecten, maar ook op gemeentelijk niveau. Ik zie dat ook in Leiden, de gemeente waar ik woon. Daar is men bezig met de aanleg

van een paar tunnels die het verkeer beter door en langs de stad moeten leiden. Als mensen weten wat het doel is van al die opbrekingen, slikken ze ook de overlast die ermee gepaard gaat. En ook tijdens een project zul je moeten laten zien wat je doet. Laat de waarde zien die je toevoegt aan een stad, voor de middenstand en voor de bewoners. Communicatie is key in al deze kwesties.’ Samenwerking, integratie van de keten en een transparante organisatie klinken bijna als een ideale basis voor publiek private samenwerking.

‘Je ziet de algemene tendens dat de grote groei eruit is. Dat is zowel in de civiele bouw als in de wegenbouw het geval. Op kwantiteit leveren we dan misschien wat in, op kwaliteit is er nog veel te winnen. Je ziet dat ook bij de spoorwegen veel meer wordt nagedacht over gedeelde functies. Niet alleen de ruimte wordt gedeeld door bovengrondse en ondergrondse infrastructuur, wegen, metro en spoorwegen te combineren, maar ook functies als wonen en werken, sport en ontspanning. Een station is een kruispunt waar veel mensen samenkomen. Maak het hen dan gemakkelijker en bespaar ze tijd door bijvoorbeeld hun boodschappen er te kunnen laten doen. Je combineert vastgoedontwikkeling met infrastructuur, dat moet toch interessant zijn voor private partijen. Er wordt nu al geëxperimenteerd met nieuwe contractvormen en daar is nog niet hét ideale contract uit voortge-

vloeid. Het is de vraag of dat er ook ooit zal komen. Ieder project is anders. Maar dat private partijen uitstekend kunnen samenwerken met de publieke sector hebben we wel bewezen.’ Dus wat raadt u het komende kabinet aan?

‘Het feit dat er veel achterstallige projecten zijn vlotgetrokken, wil niet zeggen dat we klaar zijn. Dat is bij lange na het geval nog niet. We drukken een nieuwe regering, hoe de samenstelling ook zal worden, dan ook op het hart om vooral oog te blijven houden voor de Nederlandse infrastructuur. Onze economische positie en aantrekkelijkheid als vestigingsland voor grote internationale bedrijven is met name afhankelijk van de infrastructuur. Als er congestie in het wegennet optreedt, kunnen werknemers hun bedrijf niet bereiken, komen grondstoffen te laat aan en kunnen producten niet bij de klant komen. We hebben een zeer fijnmazig en druk bezette infrastructuur, maar er hoeft maar iets te gebeuren en alles loopt vast. Juist grip krijgen op de achterliggende wetmatigheden van die congestie, kan veel leed voorkomen. Dat betekent niet automatisch meer asfalt erbij. Als dat kan met meer intelligente verkeerssystemen of combinaties van openbaar vervoer, is dat prima. Er moet meer redundantie in het net komen, zodat er alternatieven zijn als de boel vastloopt. Men verwijt ons nog wel eens dat de infrabouwers Nederland dicht willen asfalteren, maar dat is ver bezijden de waarheid. Wij kunnen

ADVERTENTIE

Creativiteit centraal tijdens de InfraTour OBO TUNNELBOUW MAXIMALE VEILIGHEID VAN INGANG TOT UITGANG

Kabels en leidingen Voor het eenvoudige aanleggen van kabels en leidingen. Of het nu gaat om één enkele kabel of om meerdere kabels parallel naast elkaar. OBO biedt hier het optimale systeem.

Bliksem- en overspanningsbeveiliging Ter bescherming van energiecentrales tegen overspanning en bliksemstromen.

Verdelen en verbinden Voor een goede verbinding van de kabels met de juiste IP-waarde.

Brandveiligheid Beproefde brandwerende systemen zorgen ervoor dat vuur, rook en hitte zich niet door de tunnelwand kunnen uitbreiden.

O B O B E T T E R M A N N B . V. . P o s t b u s 11 4 . 3 6 4 0 A C M I J D R E C H T Te l . 0 2 9 7 – 5 1 5 7 0 0 . w w w . o b o - b e t t e r m a n n . n l . v e r k o o p @ o b o - b e t t e r m a n n . n l

THINK CONNECTED.

InfraTour brengt nieuwkomers op de arbeidsmarkt en ervaren professionals van een organisatie uit de infrasector bij elkaar. Samen brainstormen ze een hele dag over een vraagstuk dat het bedrijf inbrengt onder begeleiding van een procesmanager van Creatief Atelier. Met elkaar bedenken zij vernieuwende ideeën en oplossingen. InfraTour is een etappewedstrijd van creatieve ateliers langs het lectorennetwerk uit de infrastructuur met als rode draad: Hoe versterken we de samenwerking in de infraketen? Ideeën van ‘jonge honden’ worden gecombineerd met de ervaring van ‘oude rotten’. Zeer inspirerend en een prima basis voor innovatie in de bouw. De finale vindt plaats tijdens InfraTech 2011. Voor meer informatie en deelnamemogelijkheden, zie www.infratour.nl

Infrastructuur


11

niet anders dan reageren op de wensen van de burger. Als die meer openbaar vervoer wil, vinden wij dat prima. Maar als ze vervolgens toch in de auto stappen, moeten we dat toch oplossen. En wie zegt dat dat ten koste gaat van de groene ruimte, rekent buiten de inventiviteit van de ingenieurs. We kunnen bijna alles ondergronds doen, en anders kun je wel stadswalachtige constructies bedenken met holle dijken die de infrastructuur aan het zicht onttrekken.’ Het publiek wil vooral waar voor zijn geld.

‘Precies. En we weten zelf al wat die toegevoegde waarde is. Nu is het nog de uitdaging om dat aan de buitenwereld te tonen. De bedragen die nu worden genoemd voor de aanleg van de Noordzuidlijn klinken dan voor de gewone burger astronomisch, ze krijgen er straks ook heel wat voor terug. Neemt niet weg dat er fouten zijn gemaakt. Dat is het leergeld dat we betalen voor de toenemende complexiteit die we ons op de hals hebben gehaald. We willen met zijn allen een hogere kwaliteit van leven, ook in de drukbevolkte steden. Dan kom je niet om meervoudig ruimtegebruik heen. Het Centrum Ondergrond Bouwen bestaat nog niet zo heel lang. En bij de oprichting ervan werd al gewaarschuwd dat er fouten zullen worden gemaakt. Gelukkig wordt er wel van die fouten geleerd en zullen toekomstige projectkosten beter kunnen worden ingeschat. Wat je nu in Amsterdam kunt zien, is een staaltje van vakmanschap waar Nederland trots op mag zijn. De interesse voor de deelprojecten is dan ook best groot.

Sowieso zie je dat er weer meer interesse is voor ingenieurswerk, met dank aan televisiezenders als Discoverychannel en National Geopraphic. Je ziet het ook aan de toenemende interesse voor bètastudies. Ik vind dan ook dat wij als branche meer zichtbaar moeten zijn. Hang er maar een webcam bij als je met een complex project bezig bent. Dan laat je niet alleen zien hoe razend knap het is

wat er wordt gedaan, maar ook waar de belastingcenten heengaan.’ Want het wordt nog complexer.

‘Dat klopt, en dat maakt ons werk nog interessanter. Er is bijna geen gemeente meer die zomaar een weg openbreekt om het riool te vervangen. Als dat moet worden gedaan, kijkt men direct of dat niet kan worden gecombineerd met ander

noodzakelijk onderhoud. Leidingen gaan niet meer separaat onder de grond, maar worden gecombineerd in een Multi-utilitytunnel. En waar hemelwater voorheen zo snel mogelijk moest worden afgevoerd, wordt nu gekeken of het niet wat langer in de stad kan blijven of zelfs lokaal kan worden geïnfiltreerd. Die toenemende complexiteit en toenemende druk betekent wel dat de focus

moet worden aangescherpt. De tijd van pilotstudies die uiteindelijk tot niets leiden, willen we graag achter ons laten. De branche concentreert zich liever op een kleiner aantal projecten waarvan men zeker weet dat die ook daadwerkelijk waarde toevoegen dan dat het met hagel moet schieten om uiteindelijk één project binnen te halen.’

ADVERTENTIE

De intelligente oplossing voor duurzaam waterbeheer van Wavin

Bent u voorbereid op meer neerslag? Door de opwarming van de aarde verdampt een toenemende hoeveelheid zeewater. En wat omhoog gaat, komt ook weer naar beneden. Het gevolg? Meer neerslag. Steeds vaker teisteren hevige buien ons land en kampen we met wateroverlast. Zo was het in juli dit jaar raak in Groningen en Zaandam en liepen in augustus diverse plaatsen in het oosten van het land onder. Hoe goed bent u voorbereid? Wavin Intesio is de maatwerkoplossing voor adequaat en duurzaam regenwaterbeheer voor grote én kleinere bouwprojecten. Van advies en ontwerp tot uitvoering; op Wavins expertise kunt u rekenen. Kijk voor meer informatie op wavin.nl/intesio of bel met één van onze Intesio adviseurs tel: 0523-288 165.

www.wavin.nl/intesio

12


Infrastructuur

Langste landviaduct van Nederland

Overname Strukton een feit

De overname van Strukton door Oranjewoud is een feit. De NS heeft overeenstemming met het advies- en ingenieursbureau bereikt over de verkoop van haar dochteronderneming. Oranjewoud legde 168,1 miljoen euro neer voor de volledige overname van de Strukton Groep, die bestaat uit de werkmaatschappijen Strukton Rail, Strukton Civiel, Strukton Bouw, Strukton Worksphere en Strukton Integrale projecten. De overname zal geen gevolgen hebben voor de werkgelegenheid bij de twee bedrijven, zo verzekerde Oranjewoud. Ook blijven de twee huidige maatschappijen apart functioneren. De overname creëert een groep met een gecombineerde omzet van 1,8 miljard euro en een werknemersbestand van 9.500. Als reden voor de verkoop van Strukton noemde NS-directeur Merel van Vroonhoven onvoldoende synergie binnen de NS-groep tussen de activiteiten van Strukton en de overige bedrijfsonderdelen.

Reserveer nu uw standruimte!

Exposeren op InfraTech 2011 is interessant voor de volledige infraketen: publieke opdrachtgevers, aannemers, ingenieursbureaus, kennisinstituten en leveranciers van infragerelateerde producten en diensten.

Rijkswaterstaat legt de Westrandweg (A5) aan tussen knooppunt Raasdorp en de A10. Het viaduct dat in de weg komt te liggen is 3,3 kilometer en daarmee het langste landviaduct in Nederland. In de nacht van maandag 23 op dinsdag 24 augustus is in ongeveer twee uur een dwarsligger over het spoortracé Amsterdam-Sloterdijk/Zaandam geplaatst. Een kolompijler met daarop de dwarsligger draait in zijn geheel zestig graden over het spoortracé. De pijler en dwarsligger zijn in de afgelopen maanden aan de rand van het spoorwegtracé vervaardigd. De dwarsligger is 27 meter lang en heeft een gewicht van één miljoen kilo. Het indraaien van de pijler met dwarsligger is op deze schaal nog niet eerder uitgevoerd.

Door gebruik te maken van deze techniek is voorkomen dat tijdens de realisatie van de passage over het spoortracé het treinverkeer tussen Amsterdam-Sloterdijk en Zaandam voor langere tijd moest worden gestremd. Het viaduct wordt deels boven de bestaande Basisweg in Amsterdam aangelegd. Vanaf september 2009 zijn de heiwerkzaamheden voor 85 steunpunten van het viaduct gestart. Tussen iedere twee horizontale dwarsliggers worden tien betonliggers gelegd, variërend in lengte van veertig tot 45 meter. de liggers worden met een Launcher Gantryaangebracht. Door deze werkmethode wordt het wegverkeer op de Basisweg in Amsterdam zo min mogelijk gehinderd tijdens de werkzaamheden.

Vier dagen lang komt u in contact met ruim 20.000 vakmensen werkzaam in de infrastructuur. Directeuren, projectmanagers, uitvoerders, afdelings hoofden, (uitvoerend) medewerkers en adviseurs uit alle marktsegmenten bezoeken InfraTech om te netwerken, zaken te doen en kennis uit te wisselen. Neem deel aan InfraTech 2011 en kom in contact met beslissers uit de infraketen! Voor meer informatie neemt u contact op met het projectteam, e-mail: [email protected] of tel: 010 – 293 3133.

ADVERTENTIE

ADVERTEERDERSINDEX Ahoy...........................................................................................................................6 AVD Verkeer..............................................................................................................14

a wider perspective, focused on you

Dyka...........................................................................................................................2 GCE Cadservice..........................................................................................................4 MEA Drainage Systems............................................................................................13 Nivel Bouw&Infra........................................................................................................4 OBO Bettermann.......................................................................................................10 PST PierreSteelTrade.................................................................................................13 S&P Clever Reïnforcement Company Benelux.............................................................9 SPIE Nederland.........................................................................................................16 Traduco.....................................................................................................................12 Wavin.......................................................................................................................11

...omdat risico lopen ook voor u geen optie is

Gratis bezoek InfraTech 2011 voor infraprofessionals

hebben wij AMprover ® voor u ontwikkeld! education investment implementation outsourcing certification support

program program program program program program

AM

AM

AM

AM

AM

AM

Een bedrijfsvoering zonder verantwoorde risicobeheersing is geen optie als u de veiligheid en kwaliteit van mensen, processen, middelen en product moet borgen. Toepassing van risicobeheersing op het functioneren van uw fysieke bedrijfsmiddelen is daartoe een begin. Om inzicht te verkrijgen in de diverse risicovraagstukken en vast te stellen welke kosteneffectieve maatregelen het best aansluiten op uw bedrijfsspecifieke situatie verzorgen wij graag een demonstratie van AMprover®.

gildestraat 5, 1704 ag heerhugowaard T 072 - 572 65 25 F 072 - 572 03 50 E [email protected] I www.traduco.nl traduco werkt vanuit heerhugowaard en zierikzee

Via www.infratech.nl kunt u zich als professional registreren voor een gratis bezoek aan InfraTech 2011. U ontvangt dan een digitaal toegangsbewijs dat bij de ingang gescand wordt. Voorkom wachtrijen en regel vooraf thuis of op kantoor uw gratis entree!

Water

Amsterdam krijgt eerste betonnen sluisdeuren ter wereld


13

Boskalis verkrijgt opdracht haven Angola Boskalis Westminster heeft een opdracht verworven voor uitbreiding en onderhoud van de haven van Soyo LNG in Angola. Het contract heeft een totale waarde van circa 155 miljoen euro, waarin het aandeel van Boskalis vijftig procent bedraagt. Opdrachtgever is Angola LNG. De baggerwerkzaamheden gaan in 2010 van start en zullen naar verwachting medio 2011 worden afgerond. In het contract is een optie voor onderhoudwerk opgenomen die loopt vanaf begin 2012 tot begin 2014. De uitbreiding omvat het verdiepen en verbreden van het 4,5 kilometer lange toegangskanaal en de havenbassins. In totaal zal circa elf miljoen kubieke meter zand en klei worden verwijderd. Voor dit project zullen medium sleephopperzuigers worden ingezet. Boskalis zal ook een breed scala aan maritieme diensten uitvoeren, variërend van de installatie en het beheer van navigatiehulpmiddelen tot hydrografische en surveyactiviteiten aan de wal voor de klant. Het daaropvolgende optionele onderhoud aan het toegangskanaal en de havenbassins zal naar

verwachting worden uitgevoerd met medium sleephopperzuigers. In 2008 heeft Boskalis voor Angola LNG ook het initiële bagger- en landaanwinningswerk voor de Soyo LNG haven uitgevoerd. De strategie van Boskalis is erop gericht om te profiteren van de belangrijkste macroeconomische factoren die de wereldwijde

vraag opdrijven in onze markten: de groei van de wereldhandel, stijgende energieconsumptie, druk als gevolg van de groeiende wereldbevolking en de uitdagingen die gepaard gaan met klimaatverandering. Dit LNG project onderstreept de noodzaak voor infrastructuur om in de grote vraag naar energie te kunnen voorzien.

LNG-steiger Nieuw-Guinea Amsterdam krijgt als eerste ter wereld sluisdeuren van beton. In sluis 124 op IJburg zijn twee deuren van hogesterktebeton (HSB) geplaatst. Zowel de bouwkosten als de onderhoudskosten zijn veel lager dan die van staal of hout, dat tot nu toe altijd werd gebruikt. De slechts tien centimeter dikke deuren glijden straks over een waterfilm van 0,1 millimeter. De Amsterdamse primeur is een doorbraak in het gebruik van beton in beweegbare waterkerende constructies wereldwijd. Sluisdeuren zijn traditioneel van hout of staal. De bouwen onderhoudskosten van beton zijn echter flink lager. Ook scoort beton beter op het aspect duurzaamheid. Dat concludeerde Ingenieursbureau Amsterdam (IBA) vijf jaar geleden in een verkennende studie naar het gebruik van hogesterktebeton voor sluisdeuren. Eerder al was het ingenieursbureau betrokken bij de eerste Nederlandse brug met een draagconstructie van zeerhogesterktebeton (ZHSB). Zowel het onderwijs als het bedrijfsleven

ADVERTENTIE

zijn bij de ontwikkeling van de sluisdeuren betrokken. Twee afstudeerders van de Hogeschool Amsterdam hebben samen met IBA-experts en een aantal externe adviseurs het ontwerp gemaakt. De tien centimeter dikke, 6,55 meter lange deuren hebben rondom een afgeschuinde rand van 35 bij 40 centimeter. De oostdeur weegt circa 14,5 ton en is 4,5 meter hoog, de west-deur weegt circa 14 ton en is 4,15 meter hoog. Haitsma Beton ontwikkelde voor sluis 124 een speciaal HSB-mengsel (C90/105). Door het gebruik van zeer fijne toeslagmaterialen is het uiterst compact, sterk en onderhoudsarm. Het oppervlak is egaal glad zodat algen zich er niet aan kunnen hechten. Aan het mengsel zijn 12 millimeter lange roestvrijstalen vezels toegevoegd. Het beton blijft daardoor na uitharding voldoende taai. Ook voorkomen de vezels het ontstaan van eventuele oppervlaktescheurtjes. Opdrachtgever Projectbureau IJburg heeft bij de uiteindelijke beslissing voor het gebruik van beton nadrukkelijk de markt betrokken. Partijen konden bij de aanbesteding zowel stalen als betonnen deuren aanbieden. Beton bleek inderdaad voordeliger, zo’n twintig procent. In een eerder stadium had PBIJ de beheerders van de sluis, Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer, stadsdeel Zeeburg en Waternet, al overtuigd van de lagere onderhoudskosten van beton. Bij het openen en sluiten van de deuren persen pompen straks een zeer dun laagje water (0,1 millimeter) onder de deuren. Deze zogenoemde hydrovoet beperkt de glijweerstand tot een minimum. Daardoor is minder energie nodig om de deuren te bedienen en is vervuiling onder de deuren minimaal. Ook zijn hydrovoeten minder kwetsbaar en onderhoudsgevoelig dan glijsystemen met bewegende delen. Sluis 124 is een van de vier sluizen op IJburg en zal worden gebruikt voor het schutten van pleziervaart. Het ontwerp is van Meyer & Van Schooten Architecten, hoofdaannemer is Schuurmans Betonbouw. Naar verwachting zullen in oktober de eerste schepen van de nieuwe sluis gebruik kunnen maken.

BAM International, de werkmaatschappij van Koninklijke BAM Groep die buiten Europa bouwprojecten uitvoert, heeft een intentieverklaring ontvangen voor ontwerp en bouw van een LNG-steiger aan de zuidkust van Papoea-Nieuw-Guinea voor Chiyoda JGC. BAM voert de werkzaamheden uit in combinatie met de Australische beton- en waterbouwer Clough. De contractwaarde bedraagt ruim 200 miljoen euro, waarvan de helft voor BAM. De steiger wordt gebouwd tegenover de geplande LNG-installatie, twintig kilometer ten noordwesten van Port Moresby aan de kust van de Golf van Papoea. Bij de bouw van de steiger zullen circa vijfhonderd medewerkers zijn betrokken. Het werk omvat het ontwerp en de bouw van een 2,4 kilometer lange draagconstructie met distributieplatform, laadplatform en afmeermogelijkheid. De steiger zal eind 2012 gereed zijn.

ADVERTENTIE

MEA®RIN HET NIEUWE AFWATERINGSSYSTEEM DAT MEER KAN De klimaatverandering vraagt om nieuwe concepten voor de afwatering. We hebben steeds meer te maken met extreme regenval. Daarom introduceert MEA het innovatieve afwateringssysteem MEARIN. Een nieuwe generatie afwateringssystemen binnen het MEARIN-programma met een inwendige breedte tot 300 mm en de excellente eigenschappen van glasvezel versterkt kunststof (GVK).

Voordelen MEARIN afwateringssysteem: Voo • vvolledig recyclebaar • zzeer lichte materiaal • ssupersterk, vormvast onder alle temperaturen • rresistent tegen chemische stoffen • eeenvoudige installatie • hhoge stabiliteit • ggeschikt voor alle conform EN 1433 genormeerde ttoepassingen tot belastingsklasse E600 Meer info? www.mearin.com of www.mea-drainage.com of bezoek MEA op InfraTech 2011

14


Verkeerstechnologie

Dynamisch verkeersmanagement in Sensor City Sensor City is niet de titel van een nieuwe Batmanfilm, maar de naam van een grootschalig meetnetwerk voor verkeersgegevens in Assen. Het is de bedoeling om straks de individuele automobilist real time van relevante verkeersinformatie te voorzien. Het gaat in Assen vooral om de wensen van weggebruikers. Een voorbeeld: de automobilist krijgt straks even buiten Assen automatisch de mogelijkheid om aan te geven waar hij naar toe wil. Vervolgens krijgt hij meteen de gunstigste route voorgeschoteld, de mogelijkheid een parkeerplaats te reserveren én om die online af te rekenen op het moment dat hij de parkeergarage verlaat. Om dat te realiseren speelt (nieuwe) techniek wel een belangrijke rol. Siebe Turksma van Peek Traffic: ‘Veel verkeersproblemen zijn het gevolg van incidenten. Als zich een verstoring voordoet, moet je dus direct reageren. Dat denken we te realiseren door historische gegevens te combineren met actuele meetgegevens. Door die beter en betrouwbaarder te verwerken kunnen we het verkeer sneller in een andere richting dirigeren. Het doel is dat de automobilist alleen de voor hem relevante informatie ontvangt.’ Peek Traffic neemt met twintig andere bedrijven en kennisinstellingen deel aan het project. Hoe de actuele informatie straks op maat bij de gebruiker achter zijn stuur komt, is nog onderwerp van studie. Turksma: ‘Over een aantal jaren hebben we coöperatieve technologieën en kan iedereen met iedereen communiceren. Zover is het nog niet, dus in Sensor City kijken we vooral naar On Board Units op basis van GPRS en UMTS toepassingen. Daarom werkt NXP, als belangrijke chipmaker voor mobiele systemen, ook mee in het project.’ De projectpartners onderzoeken onder andere of de voorkeursroute van de wegbeheerder direct geplaatst kan worden op het beeldscherm van de navigatieaanbieder.

Strategische partners

Data verzamelen en combineren

Data verzamelen over verkeersstromen kan met camera’s, detectielussen, mobiele telefoons en navigatiesystemen. De uitdaging in Assen is juist om zoveel mogelijk van die data te verzamelen en te combineren. Een belangrijk deel van het inwinnen van de gegevens gebeurt via de bestaande detectielussen. Door het inzetten van nieuwe technieken haalt Turksma er meer informatie uit. ‘We kijken hoe we detectielusinformatie beter kunnen benutten. Elk voertuig heeft een vrijwel uniek profiel. Door dat profiel te signaleren op verschillende plekken, kun je informatie ophalen over de rijtijden op bepaalde trajecten. De profielen zijn uniek genoeg om een redelijke match te geven en een betrouwbare indicatie van de rijtijden. Zo kun je op een redelijk voordelige manier toch extra informatie genereren. De detectielussen liggen er immers al.’ Daarnaast werkt Peek ook aan innovatieve manieren om verkeer met meer en completere informatie beter te regelen. ‘Op allerlei niveaus: van een individuele kruising tot een heel netwerk. Bij Sensor City werken we met TNO aan de nieuwste technieken op dit vlak.’ Informatie is nu vaak gebaseerd op grote stromen. Straks is het ook mogelijk details over verkeersbewegingen te gebruiken. ‘Nu is het meestal zo dat de verkeersregeling erg star is, bijvoorbeeld een statische groene golf, of juist heel dynamisch reageert met veel meetlussen voor het stoplicht. Wij proberen het beste van die twee werelden te combineren, met een systeem dat kan anticiperen op het aanbod.’ Assen is volgens Turksma een heel geschikte locatie voor een dergelijk project. ‘De stad heeft geen heel grote congestieproblemen, dus je hebt een ‘zuivere’, voorspelbare situatie. Maar we hebben er ook de gelegenheid om te kijken wat er gebeurt als de situatie ineens radicaal anders is, zoals bij de jaarlijkse TT.’

Samenwerkingspartners

actueel

Het volgende nummer van InfraTech actueel verschijnt in december 2010

UITGAVE VAN

ALGEMEEN DIRECTEUR Wim Raaijen 020 3122 081 • [email protected]

Industrielinqs pers en platform BV Veembroederhof 7 1019 HD Amsterdam Postbus 12936 1100 AX Amsterdam

UITGEVER Mark Oosterveer 020 3122 793 • [email protected] HOOFDREDACTEUR David van Baarle 020 3122 082 • [email protected] EINDREDACTEUR Evi Husson · [email protected]

ADVERTENTIE

Organisator van:

AVD VERKEER BV. verkeersdiensten • Verkeersregelaars • Incident management • Parkeercontroleurs • Landelijk werkend

11 t/m 14 januari

Tel: 023 532 19 42 www.avdverkeer.nl

[email protected] tel. 010-2933133

Samenwerking in de www.infratech.nl InfraKeten Alles op het gebied van: ,QIUDVWUXFWXXU 2QGHUJURQG :DWHU 9HUNHHUVWHFKQRORJLH (QHUJLH 2SHQEDUHUXLPWH

MEDEWERKERS Pieter Pulleman LAY-OUT Gabriele Köbbemann TRAFFIC Breg Schoen 020 3122 088 DRUKKERIJ DeltaHage ADVERTENTIE-ACQUISITIE Jetvertising BV • 070 3990 000 www.jetvertising.nl • Rob koppenol: [email protected]

© Industrielinqs pers en platform BV

Ahoy-weg 10 3084 BA Rotterdam Postbus 5106 3008 AC Rotterdam

Energie


15

Elektriciteitsverbinding Nederland-Engeland bijna klaar De 260 kilometer lange HVDC elektriciteitsverbinding tussen de Maasvlakte en het Engelse Kent nadert de voltooiing. Dit najaar wordt de verbinding getest en in april 2011 moet BritNed operationeel zijn. Een van de grootste uitdagingen was niet de aanleg van 250 kilometer lange zeekabel, maar de zeven kilometer op de Maasvlakte. De twee High Voltage Direct Current (HVDC) zeekabels zijn samengebundeld en ingebed in de bodem van de Noordzee met speciale kabellegschepen. De kabels liggen minstens een meter onder de zeebodem begraven. Kabels leggen in de zeebodem is niet meer uniek, zegt HVDC-technoloog en Interfacemanager Peter Leushuis van BritNed. Leushuis was eerder betrokken bij de aanleg van de NorNed-kabel tussen Eemshaven en Noorwegen. ‘Een flinke klus bij de aanleg van de zeekabel was de aanwezigheid van London Clay in de zeebodem voor de kust van Engeland. Dat is heel weerbarstig spul om in te graven. Met speciale trenches die een geul freesden is de kabel gelegd.’ Ingewikkeld

Het leggen van de kabel op de Maasvlakte was ingewikkelder vanwege alle drukte onder en boven de grond, vertelt Leushuis. ‘We moesten rekening houden met de aanwezigheid van spoorwegen, een snelweg, aanwezige leidingen en andere hoogspanningskabels. Bovendien werd gestart met de aanleg van de Tweede Maasvlakte . We moesten voorkomen dat we de kabel twee meter diep zouden leggen en dat vervolgens later het zand van de Tweede Maasvlakte er overheen zou komen.’ Het afdekken van de kabel vergde sowieso extra aandacht en inspanning. ‘Het strandzand van de Maasvlakte heeft een grove structuur en is een thermische isolator waardoor de warmte niet weg kan. We hebben daardoor een andere grondsoort boven de kabel moeten storten die thermisch beter geleidt.’

BAM Civiel bouwde het convertergebouw, waarin zeven grote transformatoren staan opgesteld. Die wegen 320 ton per stuk. ‘Om dat gewicht te dragen koos de aannemer er voor om de grond te verdichten in plaats van palen te slaan.’ Naast het gebouw staan de filters met de enorme spoelen. Die wekken een magnetisch veld op dat vervolgens het betonstaal opwarmt. BAM Civiel isoleerde het betonstaal van het convertorstation van de NorNed-kabel in Eemshaven door iedere beton-staalkruizing handmatig te isoleren. ‘Een arbeidsintensieve klus. Op de Maasvlakte gebruikten we daarom een andere techniek, waarbij BAM kunststofvezels mixte met het beton voor de juiste sterkte waardoor het beton geen last meer heeft van het magnetisch veld.’ De Interconnector bestaat uit een bi-po-

liare High Voltage Direct Current (HVDC) Converter waarbij twee elektriciteitskabels voor hoogspanning samengebundeld zijn geinstalleerd. Vanwege de grote afstand zet een convertorstation de elektriciteit om in gelijkstroom om transportverliezen te voorkomen. Eenzelfde station aan de andere kant van de kabel zet de gelijkstroom weer om in wisselstroom (alternating current - AC) voor aansluiting op het Britse (400 kilovolt) en Nederlandse (380 kilovolt) elektriciteitsnet. De elektriciteit kan in twee richtingen stromen, waarbij de richting naar verwachting zal worden bepaald door de energieprijzen in Nederland en het Verenigd Koninkrijk. ‘Het is een techniek die al langer bestaat, maar omdat de converterstations tegenwoordig eenvoudiger te realiseren zijn, is de techniek nu in opkomst.’

Feiten en cijfers over BritNed BritNed is een samenwerkingsverband tussen National Grid en TenneT, de beheerders van de hoogspanningsnetten in Engeland en Nederland. De joint venture met een waarde van 600 miljoen euro is onder meer bedoeld om de leveringszekerheid in beide landen te vergroten.

Kabelinfo

Spanning: ± 450 kilovolt DC Capaciteit: 1,000 megawatt Gewicht: 44 kilo per meter (enkele kabel) Lengte van de zeekabelroute: 250 kilometer (twee kabels, gebundeld) Lengte van de landkabelroute: 7 kilometer (NL) en 2 kilometer (GB), twee kabels, samen gelegd Geleider: 1 x 1430 kubieke millimeter koper

Aanleg gasleidingen Noord-Zuid Route Nederland wil een belangrijke speler blijven op het gebied van de eigen en de Europese aardgasvoorziening. Ons land moet de ‘gasrotonde’ van Noordwest-Europa worden. Kwaliteit en capaciteit van het gasdistributienetwerk zijn hiervoor belangrijk. Gasunie werkt daarom aan de uitbreiding van het gasnet. Daarbij werd in Elst een nieuwe boortechniek ingezet. Er is gekozen voor een Noord-Zuid Route met uitbreidingen van Noord naar Zuidoost en Zuidwest Nederland. Het grootste deel van de uitbreidingen loopt langs bestaande leidingen. Naast circa 450 kilometer nieuwe gasleidingen zijn er ook twee nieuwe compressorstations nodig, een in Scheemda en een in Wijngaarden. In 2008 zijn de bouwwerkzaamheden aan de Noord-Zuid Route begonnen. Eind 2010 is het eerste deel van de uitbreiding klaar voor gebruik. Afronding van de werkzaamheden wordt verwacht in 2012. Daarnaast werkt Gasunie aan invoer van LNG via de Maasvlakte en aan ondergrondse gasbuffers in Zuidwending. Vertakkingen

Onder andere Noors en Russisch gas komt via Noordoost-Nederland binnen, via nieuw aan te leggen leidingen vanuit Rysum

(Duitsland) en Oude Statenzijl (Groningen). Deze leidingen transporteren het gas naar het knooppunt Scheemda. Vanuit Scheemda wordt het gas verder getransporteerd naar Grijpskerk en Wieringermeer, maar ook naar Ommen en Ravenstein. Vanaf Wieringermeer wordt gas via Beverwijk naar Wijngaarden getransporteerd, maar ook via Anna Paulowna naar het Verenigd Koninkrijk. Vanaf Ravenstein vertakt de route zich. Het westelijke deel komt, ook via Wijngaarden, uiteindelijk uit in Zelzate (Zeeuws-Vlaanderen). Dit is het ‘exitpunt’ voor verdere doorvoer naar België en vanaf daar weer naar Engeland en de gaslevering aan de elektriciteitscentrale in Vlissingen. Het oostelijke deel voert naar Zuid-Limburg en heeft exitpunten bij ‘s Gravenvoeren

(voor levering richting België en Frankrijk) en Bocholtz (voor levering aan Duitsland).

zonder beschadigingen op de eindbestemming is aangekomen.

Direct Pipe-boring

Voordelen

Tussen Angerlo en Beuningen laat de Gasunie naast de bestaande gasleidingen in het gebied nieuwe leidingen leggen met een diameter van 48 inch (1,22 meter). Bij de kruising van een archeologisch monument vlakbij Elst koos aannemer A.Hak voor het toepassen van Direct Pipe-boring. Het was de eerste keer dat met deze techniek een gecoate gasleiding werd gelegd. In Elst is een 400 meter stalen gastransportleiding met een diameter van 1,22 meter en een wanddikte van 23 millimeter op deze manier gelegd. Uit tests blijkt dat de leiding volgens verwachting

De Direct Pipe-methode combineert de voordelen van de bestaande boortechnieken Microtunnelling en Horizontaal Gestuurd Boren (HDD). De nieuwe methode is sneller, want er is geen tijd nodig voor het koppelen van buizen (Microtunnelling) of staven (HDD boor). De pijplijn is al gelast en getest als hij de grond ingaat en twee relatief eenvoudige bouwputten volstaan; een op de plaats waar de pijp de grond ingaat en een aan het uiteinde. Bij een Direct Pipe-boring wordt een boorkop op het front van de leiding geplaatst. Een Pipe Truster duwt de leiding vooruit terwijl de boorkop

de boorgang boort en het gruis afvoert via het inwendige van de leiding. De Direct Pipe-methode heeft een aantal voordelen ten opzichte van bestaande technieken. Een daarvan is dat de leidingstreng niet in zijn geheel klaar hoeft te liggen om in een keer doorgetrokken te worden. Als het nodig is, kan er tijdens het boren een deel aan de streng worden gelast. Dit is vooral een voordeel op plaatsen waar geen ruimte is om de streng neer te leggen. Een ander voordeel is dat de kans op het inzakken van de boorgang minimaal is. Bij gangbare technieken zoals een horizontaal gestuurde boring is dit risico groter, omdat daar eerst de boorgang wordt geboord, die vervolgens wordt verruimd totdat hij groot genoeg is om de leiding door te trekken.

ADVERTENTIE

RandstadRail officieel in gebruik genomen

Recommend Documents