gemeente Eindhoven Raadsnummer Inboeknummer Beslisdatum B&W Dossiernummer
16R6790 16bst00663 17 mei 2016 16.20.451
Raadsvoorstel: Borgstelling lening voor voetbalvereniging op Sportpark Eindhoven Noord
Inleiding Op sportpark Eindhoven Noord is de voetbalvereniging Wodan gehuisvest. Voetbal op het sportpark Eindhoven Noord heeft een grote maatschappelijke waarde voor het stadsdeel Woensel. Er voetballen veel jongeren met verschillende culturele achtergronden en in dit gebied van Eindhoven zijn geen alternatieve voetbalverenigingen in de buurt die ruimte hebben. De vereniging heeft een relatief zware last in relatie tot het aantal leden. Gemeente en SWS stonden en staan ieder voor € 200.000,- garant voor de hypothecaire schulden van de voetbalvereniging Wodan. In het voorjaar 2015 hebben wij, samen met de bank die een kredietfaciliteit heeft verstrekt, met een regeling voorkomen dat de gemeente en SWS op die garantie worden aangesproken. Terugblik oorspronkelijk raadsvoorstel. In Eindhoven Noord hebben we een opgave met betrekking tot het efficiënt gebruiken van de sportpark. Op Sportpark ’t Bokt bevinden zich twee financieel gezonde voetbalverenigingen: Unitas en Nieuw Woensel. Het sportpark heeft echter een capaciteitsprobleem (er zijn te weinig velden voor beide verenigingen). Sportpark Eindhoven Noord biedt daarbij de ruimte om nog een vereniging te huisvesten. Zowel wat betreft veldcapaciteit als in de club-kleedaccommodatie. De visie van de gemeente is om de accommodaties zo efficiënt mogelijk te gebruiken. Om zowel ruimte te creëren op sportpark ’t Bokt als een stevigere financiële basis onder Wodan te leggen werd voorgesteld om Nieuw Woensel (gehuisvest op ’t Bokt) te laten verhuizen naar sportpark Eindhoven Noord. Ze zouden gaan samenwonen in één accommodatie. Er zijn vele gesprekken gevoerd met beide verenigingen en de Eindhovense Sportraad (ESR) om dit uit te werken. Er zou een coöperatieve vereniging worden opgericht met twee leden:Wodan en Nieuw Woensel die met behoud van identiteit en cultuur samen de kleed- clubaccommodatie en velden zouden gaan gebruiken. Het fuseren van beide verenigingen zou dan op termijn de volgende stap zijn, maar geen doel op zich. Op deze manier was er mogelijkheid voor beide voetbalverenigingen om weer verder te groeien op sportpark Eindhoven Noord. Op sportpark ’t Bokt zou door deze verhuizing het capaciteitsprobleem (te weinig velden) worden opgelost.
Raadsnummer 16R6790
In de ALV in april van Nieuw Woensel hebben de leden besloten niet akkoord te gaan met deze verhuizing. De leden waren bang voor botsende verenigingsculturen, verlies aan identiteit van de vereniging, ledenverlies en de financiële risico’s zoals die bij Wodan voorliggen. Actuele ontwikkelingen vragen nieuw voorstel Bij uw raad ligt een raadsvoorstel ‘’Borgstelling lening voor voetbalvereniging op Sportpark Woensel Noord’’ uitgaande van het oprichten van een coöperatieve vereniging. Kort voor de commissie-behandeling van 19 april bleek dit raadsvoorstel door de actualiteit te zijn ingehaald. Een totaaloplossing is op dit moment niet mogelijk gebleken en zodoende is het voorstel nu om het probleem stap voor stap op te lossen. Gedreven door het voorkomen van een faillissement van de bestaande vereniging en tevens om de maatschappelijke functie op sportpark Eindhoven Noord te borgen, hebben we ons in nauwe samenspraak met de ESR, de voetbalverenigingen Wodan en SWS beraden op de mogelijke scenario’s en hebben we een gezamenlijk voorstel ontwikkeld dat wij nu aan u voorleggen in dit nieuwe Raadsvoorstel. De wijziging ten opzichte van het vorige voorstel is dat er nu afspraken direct met Wodan worden gemaakt in plaats van met een coöperatieve vereniging. Het doel blijft het behouden van het voetbalaanbod in Eindhoven Noord. Ook wordt daarmee de kapitaalvernietiging van de investeringen in de accommodatie voorkomen (2012 opgeleverd) alsmede wordt het risico verkleind dat gemeente en SWS aangesproken worden op de garantstelling van €200.000 In de afgelopen jaren is door het bestuur van Wodan stevig gesaneerd. Zo zijn de vrijwilligersvergoedingen afgeschaft (muv van de scheidsrechters vergoedingen) en afspraken gemaakt met de verschillende crediteuren over het inlopen van de betalingen. Door het samenbrengen van twee voetbalverenigingen in één accommodatie zou er een solide basis ontstaan. Nieuw Woensel heeft echter vooralsnog besloten niet over te gaan naar sportpark Eindhoven Noord. Wij zijn voornemens om Wodan overeind te houden vanuit de maatschappelijke waarde van voetbal op deze plek in Eindhoven. Het in stand houden van Wodan sluit aan bij de contouren van het totaalplan voetbal. Samen met de ESR en KNVB wordt er gewerkt aan het totaalplan voetbal dat vanuit het Eindhovens voetbalbelang een aanpak zal uitwerken waarbij onder andere de inzet is om te streven naar vitale verenigingen, het opheffen van wachtlijsten en het goed benutten van met belastinggeld gerealiseerde sportfaciliteiten.
Wettelijke taak Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college We constateren dat de rol van de traditionele verenigingen verandert en het onderscheid tussen gebonden en ongebonden sport vervaagt. Verenigingen hebben moeite om het hoofd boven water te houden door gebrek aan kader, vrijwilligers en financiën. We willen inzetten op vitale toekomstbestendige verenigingen. Met het totaalplan voetbal wordt dat voor deze tak van sport uitgewerkt. Wij worden echter nu uitgedaagd om gezamenlijk met de ESR en verenigingen in actie te komen. Met het
2
Raadsnummer 16R6790
onderhavige voorstel lopen we enerzijds vooruit op het totaalplan voetbal maar het biedt ook gelijk de mogelijkheid hier proactief invulling aan te geven.
Onvermijdelijk
Doelstelling Behoud van voetbalaanbod op sportpark Eindhoven Noord, ingegeven door de maatschappelijke functie van een dergelijke vereniging op deze locatie en ter voorkoming van kapitaalvernietiging van de investeringen in het sportpark, het afboeken van uitstaande leningen en het afwentelen van het risico dat de gemeente aangesproken wordt op de garantstelling. Voorstel Instemmen met een borgstelling voor een lening van maximaal € 700.000,- onder voorwaarden dat: Voetbalvereniging Wodan zich onder financieel toezicht en aanvullende voorwaarden van de Gemeente Eindhoven stelt en de volledige lening aanvaardt, de Stichting Waarborgfonds Sport via een achter- borgstelling minimaal €200.000,- van de gemeentelijke borgstelling overneemt (i.c. de huidige borgstelling continueert) De borgstelling vast te stellen als een economische activiteit die plaatsvindt in het algemeen belang als bedoeld in artikel 25h, vijfde en zesde lid van de Mededingingswet.
Argumenten 1 Behoud van voetbal op Eindhoven Noord De voetbalvereniging Wodan heeft een brede maatschappelijke waarde. Zo heeft Wodan 79 leden die door ondersteuning van het Jeugdsportfonds de mogelijkheid krijgen om te voetballen. In het geval dat Wodan failliet zou gaan is er voor een groot deel van de voetballers geen alternatief. Enerzijds omdat die (veel) verder weg liggen maar ook vaak omdat de jeugdafdelingen al vol zitten. Door Wodan als vereniging te ondersteunen blijft er voetbalaanbod op dit sportpark behouden. Het maatschappelijke voetbalbelang op deze specifieke doelgroep en locatie in Eindhoven is een belangrijke argument om hiervoor te kiezen. 2 Aansluiting bij totaalplan voetbal Op dit moment wordt er in samenspraak met verenigingen de ESR gewerkt aan het totaalplan voetbal. Dit plan heeft als doel om een uitvoeringplan op te stellen waarbij er aandacht is voor de benodigde veldcapaciteit, de exploitatie, de rolverdeling tussen gemeente en verenigingen, maatschappelijke uitdagingen, voetbalparticipatie en open verenigingen. Ook wordt de vitaliteit van de verenigingen onderzocht om op basis van een totaal overzicht (zgn “licentiesysteem”) de verschillende initiatieven te kunnen spreiden over de verenigingen. Hierbij kan gedacht worden aan meidenvoetbal en de
3
Raadsnummer 16R6790
openclubgedachte. Het in stand houden van Wodan op deze locatie past binnen het totaalplan voetbal. De opzet van het totaalplan voetbal wordt voor de zomer verwacht.
3 Schulden onderbrengen in een langlopende lening Een oplossing voor het financieringsvraagstuk is om de achterstallige verschuldigde betalingen onder te brengen in een langlopende lening, waardoor de lasten voor de exploitatie voor een vereniging met een passende omvang te dragen zijn. De Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) accepteert een dergelijke lening. Alle schulden van ca €700.000,- (dit is inclusief de oplopende schulden voor Wodan om het seizoen af te maken) kunnen ondergebracht worden in een lening van de BNG met een lage rente en looptijd van 30 jaar, mits de gemeente voor 100% garant staat. Het financieringsvoorstel ligt voor u ter inzage. SWS wil voor € 200.000,- garant staan, welke als achter-borgstelling kan worden ingezet . De netto borgstelling van de gemeente wordt hierdoor gemaximeerd op € 500.000,-. De borgstelling die SWS kan en mag inzetten is gemaximeerd op € 200.000,-. Kern is dat de nieuwe lening wordt ingezet om de oude schulden af te lossen. 4 Uitgroeien tot een toekomstbestendige vereniging Door Wodan een nieuwe financiering aan te bieden kan de vereniging blijven bestaan. De vereniging dient dan de lening van € 700.000,- te aanvaarden en krijgt daarmee een accommodatie ter beschikking tegen een zeer aantrekkelijke lening. Wodan zal in de komende periode het vertrouwen moeten krijgen van haar leden om weer in ledenaantal te gaan groeien. Voor ons is van belang dat de sportinfrastructuur op het sportpark optimaal wordt benut en de door de gemeente te faciliteren investeringen doelmatig zijn. In de komende periode zal er gezocht worden naar meerdere gebruikers van de accommodatie. Ter vergelijking. De gebouw gebonden kosten (de kosten voor rente en aflossing voor de accommodaties) voor verenigingen met een BNG lening blijken –landelijk genomengemiddeld tussen de 80 en 115 euro te liggen. Met de herfinanciering komen deze kosten in de nieuwe vereniging i.c. de nieuwe ledenaantallen uit op circa 35 euro per lid, waarmee een solide financiële basis ontstaat. Ondanks dat de gebouw-gebonden kosten per lid lager zijn dan bij een gemiddelde voetbalvereniging is de schuldpositie van Wodan aanzienlijk; de contributies blijven daarom ook van hetzelfde niveau om de schuld terug te betalen.
5 Financieel toezicht en medegebruik accommodatie Het financiële belang om Wodan te laten voorbestaan is groot. De gemeente wil voorkomen dat er nu aanspraak moet worden gedaan op de gegeven garantstelling. Om scherp op de financiële huishouding van de vereniging te kunnen sturen wordt Wodan onder verscherpt financieel toezicht geplaatst. Dit houdt in dat de financiële administratie verplicht wordt ondergebracht bij stichting Supportpunt, een organisatie speciaal voor administratie voor sportverenigingen en culturele instellingen. Ook moet er op
4
Raadsnummer 16R6790
regelmatige basis worden gerapporteerd en heeft de gemeente de bevoegdheid om andere verenigingen onder te brengen in de accommodatie (inclusief kantine) van Wodan om de exploitatie te verstevigen(medegebruik). De verantwoordelijkheid voor de dagelijkse bedrijfsvoering van de vereniging blijft belegd bij het bestuur van de vereniging. De ESR en de SWS zijn voorstanders van deze oplossing en willen in het proces qua toezicht (op de financiën ) ondersteunen. We lopen hiermee vooruit op het totaalplan l voetbal, maar het is tevens een natuurlijk moment en kans om invulling te geven aan vitale verenigingen en het efficiënt inzetten van sportaccommodaties. ESR, SWS en ons college dragen dit voorstel tot uitwerking van genoemde optie. De leden van Wodan zijn gebaat bij de voorgestelde beweging: het bestuur stemt ermee in. 6. Toekomst Sportpark Bokt Met de verenigingen op Sportpark ‘t Bokt worden in de komende periode opnieuw gesprekken gevoerd om een volgende stap te zetten richting een structurele oplossing. Het totaalplan voetbal wordt ook hierin richtinggevend. Uiteraard zullen wij u informeren over het resultaat van dit proces. Het uitgangspunt is om bij alle keuzes en bewegingen vanuit het totale Eindhovens voetbalbelang te redeneren.
7. Garantstelling gemeente en SWS De schulden onderbrengen in een lening is gebonden aan een 100 % garantstelling van de gemeente. Voor ons is die garantstelling aanvaardbaar als de sportinfrastructuur op het sportpark van velden, kleedaccommodatie en kantine is ondergebracht in een vitale vereniging die voldoende leden heeft, voldoende groot is om kader te genereren, een kwalitatief goede accommodatie heeft en financieel gezond is. De gemeente wil een vereniging op sportpark Eindhoven Noord daarom faciliteren onder de volgende voorwaarden: maximale garantstelling € 700.000,-, ; borgstelling van SWS van € 200.000,- ; de gemeente faciliteert Wodan op geen enkele andere manier ; de vereniging aanvaardt financieel toezicht en medegebruik van de accommodatie.
8. Treasurystatuut De raad heeft het Treasurystatuut gemeente Eindhoven 2015 op 17 maart 2015 vastgesteld. In de artikelen 14 en 15 hebt u daarbij bepaald dat het college van burgemeester en wethouders onder de in deze artikelen aangegeven uitgangspunten en voorwaarden kunnen besluiten een garantie te verstrekken. Een van de voorwaarden is, dat wij een besluit kunnen nemen over het verstrekken van een garantie als “garanties voor financiering van investeringen in de sportsector voor niet-commercieel ingestelde verenigingen uitsluitend geschieden op voorwaarde dat de Stichting Waarborgfonds Sport zich eveneens voor 50%, doch minimaal 40%, garant stelt”. Met dit voorstel wijken wij van deze voorwaarde af en is het percentage
5
Raadsnummer 16R6790
waar SWS voor borg staat ca. 28%. De garantie waar de gemeente voor staat kan oplopen tot boven het maximum van het treasurystatuut van 60%. Op dat moment zijn wij als college niet meer bevoegd om besluiten te nemen. 9. Wet Markt en Overheid Deze wet, als onderdeel van de Mededingingswet, bevat gedragsregels voor een overheid die economische activiteiten verricht. De voorgestelde borgstelling is aan te merken als een economische activiteit in de zin van deze wet. De wetgever heeft echter een uitzondering mogelijk gemaakt, wanneer de economische activiteit plaatsvindt in het algemeen belang. Sport kan een dergelijk algemeen belang zijn. Zo heeft uw raad in 2014 besloten ‘het in gebruik geven, verhuren en exploiteren van sportaccommodaties’ aan te wijzen als een algemeen belang. Hierdoor zijn de eisen uit de wet niet van toepassing. Zoals benoemd heeft voetbalvereniging Wodan een brede maatschappelijke waarde. Deze waarde geldt voor sport in het algemeen (participatie, gezondheid en sociale samenhang) en in het bijzonder om deze sportfunctie binnen dit geografische gebied van Eindhoven mogelijk te houden op het Sportpark Eindhoven Noord. Door de borgstelling vast te stellen als een activiteit in het algemeen belang is de Wet Markt en Overheid niet van toepassing en kan de borgstelling worden verstrekt, zonder daarvoor de integrale kostprijs door te rekenen. Hierdoor worden de lasten voor de exploitatie passend, gerelateerd aan de omvang van de vereniging. Wodan kan daardoor uitgroeien tot een toekomstbestendige vereniging. De vaststelling als algemeen belang benadeelt geen private ondernemers, aangezien de markt onvoldoende voorziet in borgstellingen voor niet-commerciële instellingen. Het belang van een solide exploitatie van Wodan weegt aldus zwaarder dan het belang van mogelijke derden die nadelige gevolgen ondervinden bij het aanbieden van dezelfde dienst (borgstelling voor niet-commerciële vereniging).
Kanttekeningen 1. (financiële) Vitaliteit van de vereniging De begroting van Wodan is beoordeeld door de Stichting Waarborgfonds Sport en biedt volgens hen voldoende basis om een garantstelling te verlenen en herfinanciering goed te keuren. De belangrijkste inkomsten van de vereniging zijn de contributies. Het ledenverloop heeft een directe relatie met het financiële resultaat. Op basis van de huidige ledenopbouw kent Wodan een sluitende begroting. Er zal echter blijvend ingezet moeten worden op ledenbehoud en ledenwerving om als vereniging de financiële last te kunnen dragen. Daarom zal er met de vereniging de komende tijd gekeken moeten worden hoe de kwetsbaarheid van de huidige exploitatie te verminderen, onder andere gekoppeld aan het ‘totaalplan voetbal ’. 2. Precedentwerking Door herfinanciering van de schuld van Wodan beschikt de vereniging over zeer gunstige voorwaarden. Wodan komt in aanmerking voor de regeling omdat ze zich op een speciale locatie in Eindhoven bevinden waar geen andere voetbalverenigingen zijn.
6
Raadsnummer 16R6790
Ook bieden andere verenigingen geen mogelijkheid om leden op te nemen. Het belang om voetbal op die locatie te behouden is het argument om Wodan als vereniging te ondersteunen. De keuze wordt gemaakt op basis van het grote voetbalbelang in Eindhoven, niet in het licht van de specifieke vereniging. 3. Voortbestaan vereniging op beloop laten Nu deze beweging niet faciliteren en daarmee de verantwoordelijkheid over het al dan niet voortbestaan van de bestaande vereniging overlaten aan het bestuur kan zowel financiële (een mogelijk faillissement) als maatschappelijke consequenties tot gevolg hebben: Financieel: De achterstallige betalingen van de vereniging en daarmee de kosten voor de gemeente zullen verder oplopen. Als de vereniging onverhoopt in staat van faillissement zou geraken, dan heeft dat een aantal consequenties. De gemeente en SWS zullen aangesproken worden op hun borgstellingen van € 200.000,- en de gemeente zal de achterstallige onverschuldigde betalingen van € 100.000,- (vermeerderd met de huurachterstanden van het lopend seizoen van op dit moment € 17.000,-) waar een betalingsregeling voor is getroffen kwijt zijn. Ook andere crediteuren zullen worden benadeeld (ongeveer €100.000,-). De kosten om daarna het gebouw weer in gemeentelijk eigendom te krijgen en het complex middels een andere vereniging weer te gebruiken voor voetbal zullen in totaal ca. € 650.000,- kosten. (€ 445.000,- hypotheek, € 117.000,- verschuldigde betalingen en achterstand huur gemeente, € 60.000,- kredietfaciliteit bank, bijkomende kosten bank, curator, etc.). Maatschappelijk zouden in geval van een faillissement 800 leden, waarvan 500 jeugdleden op straat staan. 4. Inspanningsverplichting Wij vragen met dit voorstel de ruimte om af te mogen wijken van de in het Treasurystatuut genoemde voorwaarde van ‘minimaal garantstelling van 40% door de Stichting Waarborgfonds Eindhoven’. Hoewel het treasurystatuut een hoger bedrag als borgstelling mogelijk maakt, vinden wij dat we het absolute bedrag waar de gemeente te samen met SWS mogelijk voor garant komen staan, moeten maximeren op de achterstallige betalingen die de voetbalvereniging Wodan wellicht achter laat als hun bestaan wordt beëindigd, nu geraamd op € 700.000,-. Wij zullen ons inspannen om zowel de hoogte van het bedrag als het percentage waarvoor de gemeente garant staat zo beperkt mogelijk te houden. Bij niet kunnen nakomen van de betalingsverplichting door Wodan zal de gemeente worden aangesproken op haar borgstelling. Wij zullen daarom de afspraken strak monitoren om tijdig te kunnen (bij)sturen indien nodig.
Kosten Tegenover de lening / investering staat een eigentijdse accommodatie die past bij een vereniging van de omvang die wij verwachten dat gaat ontstaan. Het mag niet leiden tot onaanvaardbare contributies, maar moet in de lijn liggen met de tarieven bij andere vergelijkbare voetbalverenigingen.
7
Raadsnummer 16R6790
Wodan heeft een nieuwe begroting opgesteld waarbij rekening is gehouden met de voorwaarden van de nieuwe lening en de aanpassingen in de bedrijfsvoering (waaronder het privatiseren van de kantine). Deze begroting laat een klein positief resultaat zien. Het blijft echter van groot belang om te sturen op inkomsten en de uitgaven van de vereniging. Communicatie Het raadsbesluit wordt bekendgemaakt in het Gemeenteblad en in het huis-aan-huisblad ‘Groot Eindhoven’, aangezien tegen het besluit tot vaststelling van de borgstelling als algemeen belang bezwaar en beroep open staat. Er zijn gesprekken met de Eindhovense Sportraad en Wodan gevoerd. Daarnaast zijn de beschreven opties geverifieerd bij de BNG en SWS. Alle partijen i.c. het bestuur van Wodan staan positief in de voorgestelde beweging en hebben hun medewerking toegezegd. Planning en uitvoering Na goedkeuring van het voorgestelde besluit zal er met Wodan invulling worden gegeven aan de genoemde afspraken en voorwaarden voor garantstelling. Wij zullen dat contractueel met elkaar en BNG / SWS vastleggen, zodat de gestelde voorwaarden van borgstelling voor het maximum bedrag van de lening, het herfinancieren van de lening voor Wodan en de achter –borgstelling van de Stichting Waarborgfonds Sport zijn geborgd. Er zit tijdsdruk op de besluitvorming om te zorgen dat de huidige hypotheekverstrekker niet het faillissement over Wodan zal uitspreken.
Evaluatie Niet van toepassing. Bijlage(n) Als bijlage(n) bij dit voorstel behoren: b Treasurystatuut b Matrix Categorisering debiteurenbehandeling sportverenigingen b Herfinancieringsvoorstel
Een ontwerpraadsbesluit bieden wij u hierbij ter vaststelling aan. Burgemeester en wethouders van Eindhoven,
, secretaris.
8
Raadsnummer 16R6790
Herzien Ontwerp Raadsbesluit
De raad van de gemeente Eindhoven; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van 17 mei 2016;
besluit: Instemmen met een borgstelling voor een lening van maximaal € 700.000,- onder voorwaarden dat: Voetbalvereniging Wodan zich onder toezicht van de Gemeente Eindhoven stelt en de volledige lening aanvaardt, de Stichting Waarborgfonds Sport via een achter- borgstelling minimaal €200.000,- van de gemeentelijke borgstelling overneemt (i.c. de huidige borgstelling continueert), De borgstelling vast te stellen als een economische activiteit die plaatsvindt in het algemeen belang als bedoeld in artikel 25h, vijfde en zesde lid van de Mededingingswet.
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van
, voorzitter.
, griffier.
9
