Raadsinformatiebrief

Raadsinformatiebrief Onderwerp Aard Portefeuillehouder Datum college Openbaar

: Project Tegenprestatie : Toezegging(en) raad/commissie : Vervoort : 12-3-2013 : Ja

Afdeling Contactpersoon Telefoon E-mail

: ISD : R. Rongen : 0485-336970 : [email protected]

In te vullen door de griffie

Nummer brief Datum verzending Nummer weekbericht

: 2013-57 : 14 maart 2013 : 11

Aanleiding Tijdens de behandeling van diverse verordeningen in het kader van de Wet werk en bijstand op 17 december 2012 is door uw raad een motie aangenomen waarbij u ons college nadrukkelijk gevraagd heeft om vorm en inhoud te geven aan de Tegenprestatie. Door middel van deze brief willen wij u nader informeren over de (on)mogelijkheden die de wet ons hierin toestaat en op welke manier wij hiermee nu aan de slag gaan. Kort schetsen wij u hetgeen de kaders van de wet zijn waarna wij aangeven hoe wij, gegeven deze kaders, invulling gaan geven aan de vastgestelde motie. Kaders Gemeenten hebben vanuit de Wet Werk en Bijstand de opdracht om conform artikel 7 WWB personen te ondersteunen die algemene bijstand ontvangen bij arbeidsinschakeling. Het college kan hiervoor voorzieningen aanbieden. Personen die niet volledig zijn vrijgesteld van de arbeidsverplichting zijn zelf verplicht om naar vermogen algemeen geaccepteerde arbeid te aanvaarden en gebruik te maken van een door het college aangeboden voorziening. Om hier invulling aan te geven werkt de ISD CGM binnen de kaders als gesteld in de Reintegratieverordening WWB en de Kadernota Participatie Land van Cuijk (resp. februari 2012 en december 2011). Klanten worden hierbij ingedeeld op de zogeheten Participatieladder. De twee hoogste treden, 5 en 6, betekenen dat men in principe zelfstandig of met een zeer geringe ondersteuning werk moet kunnen vinden. Het merendeel van de bijstandsgerechtigden heeft een grote afstand tot de arbeidsmarkt (participatietreden 1,2,3, en 4). In lijn met de door u vastgestelde Kadernota Participatie Land van Cuijk worden de beschikbare re-integratie gelden vooral ingezet op personen die een grotere afstand tot de arbeidsmarkt hebben, trede 3 en 4, maar waarvoor wel kansen richting arbeidsmarkt gezien worden. Het primaire doel blijft namelijk uitstroom naar regulier werk. In 2012, en doorlopend in 2013, zijn hiertoe projecten opgestart met IBN en het ROC. Uitstroom staat voorop maar daar waar dit nog niet haalbaar blijkt te zijn is het streven erop gericht om mensen te activeren en de afstand tot de arbeidsmarkt te verkleinen, oftewel een stap hoger op de Participatieladder te brengen. Naast het toe leiden naar de arbeidsmarkt heeft de wetgever met ingang van 1-1-2012 het begrip Tegenprestatie geïntroduceerd (art.9 lid a onder c WWB). Dit wordt voor de uitkeringsgerechtigde als volgt gedefinieerd: naar vermogen door het college opgedragen onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden te verrichten welke worden verricht naast of in aanvulling op reguliere arbeid en die niet leiden tot verdringing op de arbeidsmarkt. De wetgever heeft een aantal beperkingen opgelegd welke verbonden zijn aan de Tegenprestatie.

1

Zo is de Tegenprestatie niet bedoeld als een re-integratie instrument, moeten duur (maximaal 3 maanden) en omvang beperkt zijn en mogen activiteiten in het kader van de Tegenprestatie niet worden ondersteund met voorzieningen als scholing, kinderopvang en premies. Verder wordt gesteld dat de Tegenprestatie geen vrijwilligerswerk is en ook geen mantelzorg. (De Tegenprestatie wordt immers door het college opgelegd en is uit die aard dus niet vrijwillig. Voor mantelzorg wordt gesteld dat dit rechtstreeks voortvloeit uit een sociale relatie en eveneens niet door het college wordt opgelegd.) Daarnaast zijn er nog enkele risico’s waarvan nog niet voldoende bekend is wat de consequenties zijn indien deze zich voordoen. Te noemen zijn o.a. de onduidelijkheid ten aanzien van aansprakelijkheid voor schade die de bijstandsgerechtigde lijdt tijdens het uitvoeren van de werkzaamheden of schade die aan derden wordt toegebracht. Een tweede probleem kan ontstaan als bijstand achteraf wordt teruggevorderd over de periode waarin de verplichting is opgelegd. De betrokkene of het UWV kan dan mogelijk loon of een vergoeding claimen bij de gemeente voor de verrichtte werkzaamheden. Denk in het bijzonder aan situaties waarin er achteraf recht bestaat op een uitkering van het UWV. Tot slot dient gemeld te worden dat het Rijk geen extra middelen ter beschikking stelt voor het verrichten van werkzaamheden in het kader van de Tegenprestatie en leiden resultaten ook niet direct tot uitstroom. Al met al zijn de kaders voor het uitvoeren van de Tegenprestatie diffuus en beperkend. De scheidslijn tussen tegenprestatie en arbeidsplicht is dun. Anderzijds is de Tegenprestatie ook niet echt nieuw. Uitkeringsgerechtigden hadden al de verplichting om alles te doen wat in hun vermogen ligt om stappen te ondernemen die kunnen leiden tot het verkrijgen van betaald werk. Daar waar de afstand nog te groot is wordt eraan gewerkt hen te activeren en te participeren in de maatschappij en zijn zij verplicht hieraan mee te werken. In den lande worden daarom diverse pilots gehouden om invulling te kunnen geven aan de Tegenprestatie. In de door u vastgestelde motie is aangegeven dat op dit moment uitgegaan dient te worden van de vrijwilligheid van de uitkeringsgerechtigden en op basis hiervan aan de slag te gaan. Gelet op de beperkingen die er kleven aan het begrip Tegenprestatie onderschrijven wij dit standpunt. In de uitwerking van een projectplan hiervoor zijn wij uitgegaan van deze visie. Op dit moment geven wij derhalve een iets andere invulling aan de vervolgstappen dan zoals het begrip Tegenprestatie in de wet is omschreven. Dit laat echter onverlet dat hierdoor ervaringen worden opgedaan die later bruikbaar zijn als daadwerkelijk gewerkt wordt met een verplichtend karakter van de Tegenprestatie Project In lijn met het vastgestelde beleid is onze focus vooral gericht geweest op het toeleiden van uitkeringsgerechtigden naar de arbeidsmarkt. Re-integratie bureaus (IBN) en scholingsinstituten (ROC) zijn daarin belangrijke partners. Deze organisaties richten zich echter niet op vrijwilligerswerk. In onze gemeente is “Actieradius, vrijwillige inzet Land van Cuijk” actief. Dit is een onderdeel van Radius. Deze organisatie richt zich juist op de inzet van vrijwilligers. Gezamenlijk met hen is gewerkt aan een projectplan dat ter kennisname als bijlage bij deze brief is bijgevoegd. In de voorbereidende fase is met hen onderzocht in hoeverre de werkzaamheden die verricht zouden moeten worden, ingepast kunnen worden binnen de beschikbare uren waarvoor subsidie verstrekt wordt zodat er geen extra kosten verbonden zijn aan het uitvoeren van het project. Het nu voorliggende projectplan betekent dat er geen extra kosten gemaakt hoeven te worden. Inhoudelijk is, vergelijkbaar met andere gemeentes zoals o.a. Veghel, gekozen voor een niet al te omvangrijke start. Enerzijds om het project beheersbaar te houden omdat het gaat om een nieuwe vorm van samenwerken waar nog ervaring mee opgedaan moet worden, anderzijds omdat de (financiële) capaciteit het niet toelaat om op dit moment een grootschalig project te entameren.

2

Kort gezegd zullen in het project door de ISD-casemanagers klanten aangeleverd worden waarbij gezamenlijk met de begeleider van Actieradius gekeken wordt naar interesses en mogelijkheden van personen om vervolgens te komen tot een match met een organisatie die kans van slagen heeft. Maatwerk is een belangrijk aspect in de plaatsing van personen. Wij hebben daarom gemeend geen rekening te houden met de in de wet opgenomen kaders van omvang (aantal uren per week) en duur van het vrijwilligerswerk (periode van maximaal 3 maanden). Zowel Actieradius als de ISD zullen daarbij een stuk van de begeleiding doen. De start zal plaatsvinden eind maart / begin april waarbij het doel is om 10 klanten te plaatsen. Het gaat om klanten in de fases 2 en 3 die dus een behoorlijke afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Als aandachtspunt wordt vooral gekeken of plaatsing bij (sport)verenigingen of (mantel)zorg of burenhulp mogelijk is. Gelet op de omschrijving in de wet is er in die zin geen sprake van een Tegenprestatie maar gaat het om vrijwilligerswerk. In het najaar zullen wij u over de stand van zaken en de bereikte resultaten informeren. Deze inzichten, alsmede ervaringen van andere projecten in het land, leveren informatie op hoe verder gegaan kan worden met het invullen van de Tegenprestatie. Procedurele informatie n.v.t. Bijlagen Notitie Actieradius: “Voorstel Tegenprestatie door uitkeringsgerechtigden, gemeente Cuijk”

Burgemeester en wethouders van Cuijk mr. R.P. Hoffmann secretaris

mr. W.A.G. Hillenaar burgemeester

3

Voorstel “Vrijwillige tegenprestatie door uitkeringsgerechtigden” Gemeente Cuijk

Aanleiding: VVD, CDA, Groen Links en PvdA hebben aan het College van Burgemeester en Wethouders in de gemeente Cuijk middels het indienen van een motie gevraagd om een start te maken met het uitvoeren van de mogelijkheid om een vrijwillige tegenprestatie te verlangen van uitkeringsgerechtigden en zo snel mogelijk te starten met het opstellen van beleid voor verplichte tegenprestatie. Deze motie is aangenomen door de gemeenteraad op 17 december 2012. De gemeente Cuijk heeft aan Actieradius, vrijwillige inzet Land van Cuijk, gevraagd om een voorstel in te dienen voor een pilotproject passende bij deze motie in de gemeente Cuijk met een mogelijkheid tot uitbreiding naar deelnemers uit de gemeente Mill en Sint Hubert en Grave, omdat de Intergemeentelijke Sociale Dienst (ISD) voor deze 3 gemeenten werkt. Projectvoorstel Doelgroep: Inwoners uit de gemeente Cuijk (en mogelijk Mill en Sint Hubert en Grave) met een uitkering binnen de WWB (Wet Werk en Bijstand). Voor deze groep mensen (klanten) is „meedoen in de samenleving‟ niet vanzelfsprekend en is de stap naar betaald werk (nog) te groot. Actieradius noemt deze vorm van vrijwilligerswerk „sociale activering‟ waarvoor de deelnemers het doen van vrijwilligerswerk niet een geheel vrijwillig karakter heeft. Binnen de huidige beschikbare uren is het haalbaar om 10 inwoners in het project deel te laten nemen. Doel tegenprestatie: De klant doet iets terug voor de samenleving in ruil voor zijn/haar uitkering. Deze tegenpresatie is het verrichten van onbetaald werk. Voor de definitie van het begrip „Tegenprestatie‟ verwijst de gemeente naar de notitie hierover van de gemeente zelf. Het aantal uren vrijwilligerswerk is niet leidend. Per deelnemer wordt dit op maat ingevuld. Gemeente en Actieradius zetten in op het motiveren, ondersteunen en begeleiden van uitkeringsgerechtigden, zodat zij stappen kunnen ondernemen om activiteiten buitenhuis, buiten het gezin te zoeken. Daarnaast laten we de klant beseffen dat Voorstel “Vrijwillige tegenprestatie door uitkeringsgerechtigden” Gemeente Cuijk

Versie 1 (29-01-2013)

vrijwilligerswerk een zinvolle bezigheid kan zijn in het leven. Naast het leveren van een positieve bijdrage aan de samenleving, levert het vrijwilligerswerk ook (nieuwe) (werk)ervaring(en), sociale contacten, zelfvertrouwen en (meer) dagelijke structuur op. Uiteindelijk moet dit de doorgeleiding naar het vinden van betaald werk vergroten.

Aanpak: Actieradius levert een bijdrage aan het verwezenlijken van de doelstelling door: 1. Het in kaart brengen welke vrijwilligersorganisaties de doelgroep willen plaatsen. We richten ons hierbij op sportverenigingen en (mantel)zorg / burenhulp. Echter met de brede vacaturebank waarover Actieradius beschikt wordt zoveel mogelijk naar maatwerk gezocht, de juiste match tussen klant en klus. Er wordt gebruik gemaakt van de bestaande vacaturebank maar ook zullen er contacten gelegd worden met organisaties die geen reguliere vacatures aanbieden en andere partijen zoals de groendienst van de gemeente Cuijk. 2. Het informeren, ondersteunen en adviseren van vrijwilligersorganisaties in het omgaan en begeleiden de doelgroep en het creëren van passende taken. 3. Het begeleiden van de klant als individu: persoonlijke intakegesprekken, motiveren en in beeld brengen van competenties / talenten, begeleiden van mensen naar passend vrijwilligerswerk en evalueren. 4. Het zoeken van passend vrijwilligerswerk in de directe omgeving van de doelgroep: mantelzorg en/of burenhulp in de eigen wijk of dorp. 5. Samenwerking met de consulenten/trajectbegeleiders van de ISD: zowel collectief voor team consulenten ISD als met individuele consulenten gekoppeld aan deelnemer. Om mensen blijvend te activeren is inzet en samenwerking nodig vanuit de diverse partijen. De klant zelf; de vrijwilligersorganisaties, de consulent/trajectbegeleider ISD en Actieradius die de brug bouwt tussen deze partijen en regievoerder is. Voorwaarde voor het succes is een goede voorbereiding voor de vrijwilligersorganisatie en het maatwerk kunnen leveren aan de klant. Aandachtspunten: Vooraf worden taken en verantwoordelijkheden van Actieradius en gemeente goed afgesproken; de ISD is verantwoordelijk voor het selecteren van 10 kandidaten uit de doelgroep. Voor het uitvoeren van deze pilot worden kandidaten geselecteerd die het meest kans maken op een succesvolle plaatsing: kandidaten uit de zogenoemde fase 2 en 3. Het gaat daarbij om klanten met een nog relatief grote afstand tot de arbeidsmarkt voor wie toeleiding tot de arbeidsmarkt op korte termijn niet haalbaar is. Voorstel “Vrijwillige tegenprestatie door uitkeringsgerechtigden” Gemeente Cuijk

Versie 1 (29-01-2013)

Daarnaast moet duidelijk zijn dat vrijwilligerswerk niet ter vervanging van betaalde arbeid kan worden ingezet. Het vrijwilligerswerk vindt in principe plaats bij stichtingen en verenigingen, dit kan de begeleiding op de werkvloer kwetsbaar kan maken. Indien toeleiding naar betaald werk een volgende stap blijkt te zijn, is een warme overdracht met ISD voorwaardelijk. Na dit eerste pilotproject (uitvoer vanaf maart 2013 tot december 2013) is evaluatie met alle partijen (organisaties, klant, consulenten ISD, Actieradius) dan ook belangrijk voor een eventueel vervolg of implementatie van dit project.

In de praktijk: Een casemanager van de ISD komt samen met de klant naar de frontoffice van Actieradius (gevestigd op het Welzijnsplein in Dienstencentrum). Of de consulent stuurt de klant door. In de frontoffice wordt extra tijd genomen (minimaal 1 uur) om samen met de klant te zoeken naar geschikt vrijwilligerswerk. De medewerker van de frontoffice heeft kennis van de diverse vrijwilligersorganisaties die open staan voor de doelgroep. Als de klant specifieke wensen heeft kan Actieradius op maat vrijwilligerswerk zoeken. Samen maken zij een afspraak bij de betreffende vrijwilligersorganisatie voor een kennismakingsgesprek. In dit gesprek kunnen afspraken worden gemaakt met betrekking tot de werkzaamheden, het inwerkprogramma, de begeleiding op de werkvloer. Wanneer de klant aan het werk gaat zal Actieradius nog een werkbezoek afleggen waarbij gekeken wordt naar de belangen van de klant en de belangen van de organisatie. De verdere coaching van de klant/vrijwilliger wordt gedaan door de consulent ISD en op de werkvloer door de organisatie.

Voorstel “Vrijwillige tegenprestatie door uitkeringsgerechtigden” Gemeente Cuijk

Versie 1 (29-01-2013)

Ureninzet: Huidige beschikbare uren Actieradius voor 2013: 93 uur (30 uren 2012 en overige nog in te zetten uren 2013) Wat 1. Organisaties voor mogelijke werkplekken in beeld brengen, in overleg gaan voor mogelijkheden en ondersteunen bij creëren aanbod. 2. Samenwerking consulenten ISD vormgeven. 3. Intakegesprekken, zoeken passende werkplek en begeleiden, monitoren en evalueren met alle partijen voor10 cliënten. 4. Rapportage

Uren 20 uur

Totaal

93 uur

8 uur 63 uur

2 uur

Voorstel “Vrijwillige tegenprestatie door uitkeringsgerechtigden” Gemeente Cuijk

Versie 1 (29-01-2013)