Quizvraag 1
Met welke sport heb je de meeste kans om op de SEH te belanden? a) b) c) d)
Quizvraag 2
Turnen Vechtsport Voetbal Handbal
Welke leeftijdscategorie komt vanwege een sportblessure het meest op de SEH? a) b) c) d)
Quizvraag 3
Welk lichaamsdeel is bij voetballers het meest geblesseerd? a) b) c) d)
Quizvraag 4
Waaraan moet een goede voetbalschoen voldoen? niet uit, als er maar noppen onder zitten b) Noppenprofiel moet afgestemd zijn aan de ondergrond c) Vooral soepele zool hebben d) Goede pasvorm en steunfunctie
Warming up is zinloos a)
Schouder Enkel Hoofd Knie
Quizvraag 5
5 – 14 jaar 15 – 24 jaar 25 – 34 jaar 35 – 44 jaar
b)
Nee Ja
Sportblessures: algemeen
a) Maakt
3,5 miljoen sportblessures per jaar Per jaar overlijden 12 personen aan een ongeval tijdens het sporten, meestal zijn dit mannen; 9% van de geblesseerde sporters stopt!
1
SEH behandeling per sport per jaar
Aantal SEH behandelingen voor sportblessures 35000
Sport
Aantal per 100.000 sporturen
Absoluut aantal
aantal per jaar
30000 25000
Zaalvoetbal
54
4.800
20000
mannen
Schaatsen
51
3.200
15000
vrouwen
Veldvoetbal
30
47.000
10000
Hockey
43
9.400
5000
Handbal
14
1.600
Turnen
10
3.500
Vechtsport
18
5.300
Tennis
4,9
3.800
0 0-4 jaar
5-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75+ jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar
Voetbal: cijfers
1.400.000 beoefenaren 540.000 blessures 3,5 blessures per 1.000 uur sporten Groot aantal blessures Grote kans op SEH-behandeling
Voetbal:
blessures blessures blessures blessures blessures blessures blessures blessures
van van van van van van van van
1
Knie
720.000 (20%)
2
Enkel
570.000 (16%)
3
Schouder/arm/pols
421.000 (12%)
4
Onderbeen/kuit
330.000 (9%)
5
Romp/rug
300.000 (8%)
6
Voet/hiel/teen
190.000 (5%)
7
Bovenbeen
180.000 (5%)
8
Hand/vingers
150.000 (4%)
9
Achillespees
120.000 (3%)
10
Hoofd
82.000 (2%)
Sportblessures bewegingsapparaat
Veel voorkomende voetbalblessures zijn:
Top 10 sportblessure lokatie
hoofd en hals de armen de romp de lies en het bovenbeen de knie het onderbeen de enkel de voet
Acute sportblessures
Kneuzingen Distorsies Luxaties Fracturen
Overbelastingsletsels
2
Acuut enkelletsel: Ottawa Ankle Rules
Chronisch enkelletsel
2002: 78.000 enkeltjes op de SEH 40% sportgerelateerd Na een enkelbandlaesie heeft (*):
30% restklachten na 9 maanden in ADL en sport 39% nog restklachten na 6 ½ jaar in ADL en sport Ongeveer 1/3 hiervan heeft anterieure impingement
•
Chronisch enkelletsel
Chronische instabiliteit Synovitis; peritendinitis Anterieure impingement BSG Posterieure impingement BSG Osteochondraalletsel (talus)
Chronisch enkelletsel; extra-articulair
Anterieure impingement: “gewoon een X-foto”
(*Verhagen et al, Arch Orthop Trauma Surg 1995)
Tenosynovitis Dancer’s heel (Sub)luxatie peroneuspezen (gemiste) Jonesfractuur basis MT-V Tarsaal Tunnel syndroom Sinus Tarsi Syndroom Os Tibiale externe (Stress fractuur)
Osteochondraal letsel - 1
3
Osteochondraalletsel - 2
Artroscopie enkel
Artrose
VKB-letsels
Anatomie Vooraanzicht met gebogen knie
VKB: 2 bundels
Anteromediaal (dominant, op spanning in flexie) Posterolateraal (extensie)
Anatomie Epidemiologie Kliniek Aanvullende diagnostiek (Behandeling) (Prognose)
Epidemiologie
Jaarlijks 300.000 knietraumata Knie = nummer 2 reden van bezoek aan huisarts bij skeletprobleem Incidentie VKB # 1:3500 (alg. populatie) 17.000 VKB # per jaar 5500 VKB-reconstructries per jaar Toename 10-15% per jaar 50% van VKB # heeft ook meniscusruptuur
4
Epidemiologie
Kliniek - Anamnese:
Risicosporten:
2
Handbal (relatief) Voetbal (absoluut) Korfbal Basketbal Skiën
Vrouwen >> mannen (2.5-9 x hoger risico)
Contact? Meestal geen contact: rotatievalgus bij schijnbeweging, neerkomen Luide knak Dikke knie binnen paar uur Nauwelijks belastbaar
Kliniek - Lichamelijk onderzoek Kliniek
“Unhappy triad” Exorotatie/valgus/flexie 1. VKB ruptuur 2. Med. band ruptuur 3. Med. meniscus ruptuur (of lateraal!!) (4. bone bruise laterale compartiment)
Hydrops +++ (haemartros) (daardoor) of door bucket-handle meniscus scheur een beperkte flexie – extensie Bandtesten: 1. 2. 3.
Lachman ++
Lachman Voorste schuiflade Pivot shift
Uitgesteld lich. onderzoek na 1-2 weken
Pivot shift positief
5
Spierletsels
(volledige) ruptuur hamstrings
Volledige ruptuur: OK indicatie (?)
avulsiefractuur SIAI Anatomie bovenbeen en lies
Dank voor de aandacht
TopSupport – St. Anna Zorggroep www.topsupport-anna.nl
[email protected] 040 – 2864144
Avulsie Spina Iliaca Anterior Inferior insertie rectus femoris (adolescenten)
EHBSO Behandelprincipes EHBSO RICE principe:
Rest Ice Compression Elevation
6
Dit had voorkomen kunnen worden!
“Davids droeg geen scheenbeschermers.”
Blessurepreventie (1)
Primaire preventieve maatregelen
Secundaire preventiemaatregelen
Tertiaire preventieve maatregelen
(Het Parool – juli 2007)
“Nee, ik droeg geen helm.” (wielrenner Kai Reus)
“Met de sprong was nog niet eens zoveel mis. Technisch perfect uitgevoerd zelfs. Alleen had ik de juiste schoenen niet aan.” (Louis van Gaal)
Blessurepreventie (2)
Algemene Preventieve principes
Voorlichting Advisering Regelgeving
Gericht op gedrag, gebruikte sportmaterialen en omgeving van sporter en sportveld
Blessurepreventie (3)
Primaire preventie: voorkomen van blessures
Voorkomen van blessures: leefstijl
Voeding
Drinken
Alcohol
Roken
Overgewicht
Blessure Specifieke benadering
Sport Specifieke benadering
Sporter Specifieke benadering
Een gezonde leefstijl Persoonlijke bescherming Sportuitrusting Training Sportmedisch
7
Voorkomen van blessures: sportuitrusting
Sportkleding
Voorkomen van blessures: sportuitrusting
goede vocht- en temperatuurregeling gemakkelijk onderhoud duurzame kwaliteit comfort veel bewegingsvrijheid
Voorkomen van blessures: training
Conditietraining
Krachttraining
Warming-up
Controle en balansbeheersing
Techniek
Sportschoenen
Op www.voorkomblessures.nl vind je tips voor het kopen van voetbalschoenen!
Fysiologische karakteristieken
Uithoudingsvermogen / snelheid
Fysiologische karakteristieken -2
Kracht
Kracht bovenlichaam voor duels Kracht onderlichaam voor sprints, trappen, slidings M.n. in teken verbeteren traptechniek Sprongkracht, duelkracht, trapkracht M.n. neurale adaptatie Correlatie maximale kracht en sprint/spring prestatie bij topvoetballers (Wisloff, BJSM, 2004)
Optimaal draagcomfort Stabiliteit en steun Schokdemping Noppenprofiel
Loopafstand gem 10 – 12 km / 90 min (≈ 6–8 km/u) A-cyclisch (interval)karakter Gem intensiteit: 70-80% HFmax of 80-90% VO2max 150 sprints/wedstrijd van 10 – 40 m Startsnelheid, reactievermogen, anaëroob uithoudingsvermogen, vermogen tot versnelling 90% aëroob metabolisme
Andere variabelen van belang bij behalen prestaties - 2 •
Anders
Conditietesten
Interval shuttle run test Start-sprint testen: 10m – 30m Sprongtesten
Bevorderen van herstel en preventie van blessure:
Proprioceptie oefeningen Isokinetische oefeningen (Biodex) Alternatieve oefeningen bij slechte weersomstandigheden (vb spinning) Sauna, koud waterbaden
8
Voorkomen van blessures: oefeningen
Oefeningen voor enkel, beenspieren en rompstabiliteit - downloaden via www.Sportzorg.nl
Voorkomen van blessures: sportmedisch
Voorkomen van blessures: enkel
“to tape or not not to tape”
Indicatie voor tape
Hersenschudding? Wat te doen!
Kaartje te downloaden via www.knvb.nl
Terugkomen na enkeldistorsie Recidiverende enkeldistorsies
(veter)brace
Primaire preventie: wetenschap
Bewezen effectieve maatregelen
Warming up (dynamisch stretchen) Vrije wisselmogelijkheid Proprioceptieve training Training rompstabiliteit Training in voorseizoen
Mogelijke effectieve maatregelen
Adequate revalidatie Scheenbeschermers Voetbalschoenen
9
Secundaire preventie
Trainer Voorlichten en adviseren Preventieve training integreren Opzetten zorgketen binnen vereniging Contact met
Verzorgers (Sport)fysiotherapeuten Sportartsen
Blessure opgelopen? Bezoek een sportarts:
Hoe kan ik mijn prestaties verbeteren? Hoe komt het dat ik zo vaak allerlei klachten heb bij sportbeoefening en hoe kan ik die voorkomen? Hoe kan mijn blessure het best behandeld worden? Wanneer is het verantwoord om weer met een training of wedstrijd mee te doen?
Sportarts
Blessure consult (Preventief) sportmedisch onderzoek
Verdeling sportblessures per discipline Plotseling ontstaan letsel
Geleidelijk ontstaan letsel
Huisarts
500.000
150.000
Fysiotherapeut
390.000
260.000
Sportarts
100.000
onbekend
SEH
200.000
64.000
Tertiaire preventie
Voorkomen chronische blessure Sportarts
Sportartsen in Nederland Voor een SMI bij u in de regio kijkt u op: www.sportzorg.nl
Orthopedisch Cardiaal Conditioneel
Vergoeding
10
Websites
Tips voor preventie www.voorkomblessures.nl.
Blessure opgelopen? www.sportzorg.nl (adressen SMA’s, wat te doen met blessures etc)
Quizvraag 2
Met welke sport heb je de meeste kans om op de SEH te belanden? a) b) c) d)
VOORKOM BLESSURES MET GEZONDVERSTAND
Quizvraag 3
Turnen Vechtsport Voetbal Handbal
Welke leeftijdscategorie komt vanwege een sportblessure het meest op de SEH? a) b) c) d)
Quizvraag 4
Welk lichaamsdeel is bij voetballers het meest geblesseerd? a) b) c) d)
Schouder Enkel Hoofd Knie
5 – 14 jaar 15 – 24 jaar 25 – 34 jaar 35 – 44 jaar
Quizvraag 5
Warming up is zinloos a) b)
Nee Ja
11
Quizvraag 6
Waaraan moet een goede voetbalschoen voldoen? niet uit, als er maar noppen onder zitten b) Noppenprofiel moet afgestemd zijn aan de ondergrond c) Vooral soepele zool hebben d) Goede pasvorm en steunfunctie
a) Maakt
Beenblessure meest voorkomende sportblessure Op de SEH -afdeling komen de volgende sportblessures het meeste voor: blessures aan heup, been of voet (42%, 66.000), waaronder oppervlakkig letsel/kneuzing aan heup, been of voet (21.000) en enkeldistorsies (16.000); hoofdblessures (11%, 18.000); blessures aan schouder, arm of hand (42%, 66.000), waaronder oppervlakkig letsel/kneuzing aan schouder, arm, hand of vinger (22.000).
Foto’s voetbal
12
