PX-10. Pijnlijke operatie. Stop de pensioenonrust! AFMP eist nieuw onderzoek. Reorganisatie gezondheidszorg: Klijnsma,

01

februari 2016 uitgave van de algemene federatie van militair personeel

AFMP eist nieuw onderzoek

PX-10

Reorganisatie gezondheidszorg:

Pijnlijke operatie Klijnsma,

Stop de pensioenonrust! OPLINIE FEBRUARI 2016

01

@ANNEMARIESNELS VOORZITTER ANNE-MARIE SNELS

Sluipmoordenaar

I

edereen weet wat een sluipmoordenaar is. Die zijn er wat mij betreft in vele vormen en gedaanten. Een ‘sluipmoordenaar’ in je lichaam, omdat je letterlijk doodziek bent geworden van het werken met Chroom-6, PX-10 of andere gifstoffen bij defensie. In het eerste geval is er een nette oplossing door de minister en de bonden gemaakt, de coulance-regeling. En wordt verder gewerkt door de commissie Chroom-6, samen met vele externe deskundigen en de bonden, aan een gedegen onderzoek om de waarheid boven tafel te krijgen hoe het binnen defensie zo ver heeft kunnen komen. En blijkt defensie “schuldig” dan komt er wat ons betreft een goede regeling voor alle slachtoffers. Met de giftige wapenolie PX-10 ligt dat heel anders, daar hebben alle zieke defensiemedewerkers vooralsnog het nakijken. Minister Hennis houdt halsstarrig vast aan het RIVM

02

OPLINIE FEBRUARI 2016

rapport uit 2011. Ondanks het feit dat externe deskundigen forse kritiek hebben op dat rapport. Ondanks het feit dat heel veel defensiemedewerkers jarenlang, zonder voorlichting en beschermingsmiddelen, zijn blootgesteld aan de giftige wapenolie PX-10. Voor de AFMP en onze zusterorganisatie MARVER is de maat vol. Het kan niet zo zijn dat defensie jarenlang haar zorgplicht verzaakt en (ernstig) zieke medewerkers in de kou laat staan. Dus hebben wij een klacht aangespannen tegen de minister, om op die manier heropening van het PX-10 onderzoek te eisen. U leest er meer over op pagina vier van deze OpLinie. Ik schreef al dat sluipmoordenaars er in vele vormen en gedaanten zijn. Er zitten ook enkele ‘sluipmoordenaars’ in de defensiebegroting. Ook al roept minister Hennis ‘halleluja’ over de begroting, en is er volgens de minister sprake van een trendbreuk. Dan vergeet ze voor het gemak maar even dat bijvoorbeeld de reserveringen voor de JSF volstrekt onvoldoende zijn. Volgens de Rekenkamer kan de aanschaf van het nieuwe gevechtsvliegtuig door schommelingen in de wisselkoers tussen euro en dollar veel duurder uitvallen. Daardoor gaat de JSF mogelijk een half miljard euro meer kosten Daarom moet minister Jeanine Hennis de Tweede Kamer meer inzicht geven in hoe zij deze risico’s het hoofd wil bieden aldus de Rekenkamer. Er dreigt dus een gapend gat in de defensiebegroting. En het defensiepersoneel weet als geen ander dat investeringen de afgelopen jaren zijn uitgesteld. Dat merken ze dagelijks nog steeds in de praktijk. Ook dat beschouw ik als een ‘sluipmoordenaar’. Hoe dat straks moet met de grote vervangingen van nagenoeg alle schepen bij de Koninklijke

Marine? Ook daarvoor zal extra budget nodig zijn. En dan worden sommige collega’s daadwerkelijk geconfronteerd met sluipmoordenaars, veelal op missie. En sommige van hen krijgen door traumatische ervaringen, soms jaren later, PTSS. In deze OpLinie twee aangrijpende verhalen van (ex)militairen met PTSS die openhartig hun verhaal vertellen. Ik heb diep respect voor Stefan, Christian en hun partners. Hun zoektocht om de weg te vinden in de MGZ en GGZ. Hun zoektocht om hun levens weer op de rails te krijgen. De liefde die hen op been houdt en de openheid waarmee ze vertellen. En juist die openheid helpt hen ook, zoals Stefan in het interview zegt: “Wat mij in het proces van verwerken flink heeft geholpen, is mijn eigen openheid. Als instructeur was ik al met dit belangrijke onderwerp bezig. Het is niet iets om je voor te schamen, want het overkomt je.” Zorgpunt vind ik wel de lange wachtlijsten bij MGZ en GGZ, dat kán niet en dat signaal hebben wij ook al afgegeven aan defensie. Defensie heeft een zorgplicht, naar álle werknemers, en in het bijzonder naar die werknemers die ziek zijn geworden van hun werk! Of ze nu PTSS hebben, ziek zijn geworden door het werken met Chroom-6, PX-10 of anderszins. ‘Sluipmoordenaars’ moeten bestreden worden, altijd en overal, maar zéker binnen de defensieorganisatie. Het defensiepersoneel waagt zijn leven, dan mag het daar toch minstens de allerbeste zorg voor terugkrijgen! Met collegiale groet, Anne-Marie Snels, Voorzitter AFMP

INHOUD

22

13

26

Verder in dit nummer 8

Chroom-6 en Bureau Beroepsziekten FNV

13 Matrozenbond: geduchte voorloper AFMP

14

17 Gastcolumn 18 Check je gezondheid 19 Nieuwe ervaren collega

04

20 Korps Mariniers: opkomen voor de minder sterken 22 ‘Falende nazorg Defensie’ 24 Veteranenberichten 25 Computerhoek

07

26 Recept nachtdienst 27 Bankzitter 28 Verenigingsnieuws

#01

30 FNV Voordeel 32 Puzzel

Onderzoek PX-10

04

De Minister van Defensie moet het onderzoek naar PX-10 heropenen. Dat eisten de AFMP en de MARVER eind januari op dezelfde dag dat Defensie een informatiebijeenkomst hield over het giftige wapenschoonmaakmiddel. Duizenden (oud-) defensiemedewerkers hebben ermee gewerkt en tal van hen hebben ernstige ziekten. Volgens het RIVM zou er geen verband zijn tussen het gebruik van PX-10 en hun ziekten. Maar deskundigen vinden dat het RIVM-onderzoek rammelt.

Update AOW-gat

07

We blijven strijden voor een volledige oplossing voor het AOW-gat. Lees meer over de stand van zaken en het bezwaar maken tegen het UGM-besluit.

Reorganisatie gezondheidszorg

10

De reorganisatie van de eerstelijns gezondheidszorg is een hele forse. Door allerlei gevoeligheden duurde het liefst 4,45 jaar voordat deze reo rond is. De impact op personeel en patiënten is enorm. Zo zullen velen een stuk langer naar een gezondheidscentrum moeten reizen.

PTSS en thuisfront

14

PTSS heb je niet alleen. Ook het thuisfront ondervindt de dramatische gevolgen. Stefan en Miranda Mertens vertellen in hun aangrijpende verhaal ook hoe hun beider openheid en vasthoudendheid Stefan hielpen om het proces van verwerking en hulpverlening aan te gaan.

33 Belastingservice 34 Contactpagina 35 Cartoon

Lidmaatschap

Er kan een moment komen dat u uw AFMPlidmaatschap op moet zeggen, bijvoorbeeld omdat u een baan buiten Defensie heeft aanvaard. Houdt u dan rekening met de opzegtermijn van 2 volle kalendermaanden. Voorbeeld: u zegt 15 januari op, het lidmaatschap wordt dan beëindigd per 1 april. U kunt opzeggen door middel van een brief aan AFMP/FNV t.a.v. Ledenadministratie, Postbus 157, 3440 AD Woerden, of [email protected]. Het volgende verenigingsblad verschijnt donderdag 31 maart 2016. Kopij aanleveren is mogelijk tot en met maandag 14 maart 2016. Salarisbetaaldatum: woensdag 24 februari en donderdag 24 maart 2016. De salarisbetaaldata over 2016 zijn ook te vinden op www.afmp.nl, via de menuknop Actuele thema’s. Cover: ANP/ Bart Maat


03

PX-10

AFMP eist van minister

nieuw onderzoek naar PX-10 Op donderdag 28 januari dienden de AFMP FNV en de MARVER FNV een klacht in bij de Minister, en geëist dat ze het onderzoek naar de giftige wapenolie PX-10 heropent. Dat gebeurde tijdens een informatiebijeenkomst van Defensie over PX-10 in Utrecht.

D

e Minister van Defensie doet alsof er weinig tot niets aan de hand is met het giftige wapenschoonmaakmiddel PX-10. En dat terwijl tussen 1950 en 1996 duizenden defensiemedewerkers hier krijgsmachtbreed vaak onbeschermd mee hebben gewerkt. Een flink aantal van hen is nu ernstig ziek. Het gaat hierbij om acute myeloïde leukemie, maar mogelijk ook om aanverwante vormen van kanker en andere aandoeningen. Defensie doet er steeds alles aan om de gemoederen te sussen. Dat doet de werkgever met een RIVM-rapport uit 2011, waarin staat dat er geen causaal verband is tussen PX-10 en levensbedreigende gezondheidsklachten. Maar een aantal gerenommeerde wetenschappers heeft forse kritiek op dat rapport.

Informatiebijeenkomst Een van de gelegenheden waar Defensie, ondersteund door het RIVM,

04


te moeten meemaken dat Defensie geen enkele empathie aan de dag legde voor de mensen die ziek zijn geworden, of voor hun nabestaanden. Mensen liepen uiterst gefrustreerd de zaal uit, soms voortijdig, ook bemerkten we bij tal van aanwezigen boosheid en verdriet.

de kwestie probeerde te sussen was een informatiebijeenkomst in Utrecht voor (ex-) medewerkers. Voor de AFMP en de MARVER was deze bijeenkomst de gelegenheid bij uitstek om duidelijk te maken dat de minister het onderzoek naar PX-10 moet heropenen. Dat deden we door in Utrecht flyers uit te delen aan ruim honderd (oud-)defensiemedewerkers en nabestaanden. We merkten dat Defensie er wéér alles aan deed om te bagatelliseren, te ontkennen en onwaarheden te verspreiden. Er werd voortdurend om vragen heen gedraaid.

Politiek gevoelig

Schokkend Schokkend was het dat Defensie niet eens erkende dat er voldoende bewijsmateriaal ligt dat er tot in 1996 nog zonder beschermingsmiddelen werd gewerkt, terwijl er in 1976 al een Europese richtlijn was. Zeer teleurstellend was het om tijdens de bijeenkomst

Flyeractie van de AFMP in Utrecht

Het RIVM-rapport is een politiek gevoelig onderwerp sinds de discussie rond PX-10 in oktober 2014 oplaaide. Aanleiding was het RIVM-onderzoek uit 2011. Een uitzending van EenVandaag waarin onder meer AFMP-voorzitter Anne-Marie Snels aan het woord kwam, leidde tot discussie in het overleg en debatten in de Tweede Kamer en Kamerbrieven van de Minister.

Forse kritiek op RIVM-rapport In de brief aan de Minister sommen de AFMP en de MARVER stevige argu-

“

MINISTER NEEMT MET WEIGERING DE ONDERZOEKSPLICHT MAAR GEDEELTELIJK SERIEUS’

Kritiek nauwelijks weerlegd

menten op waarom het onderzoek heropend moet worden. Daarbij herinneren we er fijntjes aan dat de Minister tot november 2011 nog erkende dat er sprake was van een causaal verband tussen het werken met PX-10 en vormen van (bloed)kanker. De Minister nam echter afstand van deze erkenning toen in november 2011 het RIVM-rapport verscheen. Volgens het RIVM is het praktisch uitgesloten dat defensiemedewerkers kanker hebben opgelopen door het werken met PX-10. Maar er valt dus heel wat op dat onderzoeksrapport af te dingen. Drie gerenommeerde wetenschappers (dr. P. van Broekhuizen, prof. dr. G. van der Laan en prof. dr. J. Tytgat) hebben forse kritiek geuit op de onderzoeksbevindingen van het RIVM. De belangrijkste kritiekpunten zijn: » Het onderzoek is beperkt gebleven tot 23 ex-mariniers, terwijl het gebruik van PX-10 binnen Defensie gemeengoed was.

Het RIVM heeft de kritiekpunten niet of nauwelijks inhoudelijk weerlegd en is blijven steken in algemeenheden, zoals dat er geen andere (betere) onderzoeksmethodes waren en het rapport destijds al beoordeeld is door onafhankelijke buitenlandse deskundige wetenschappers. Zeer veel defensiemedewerkers hebben jarenlang met het gevaarlijke PX-10 gewerkt en overduidelijk is dat er door de werkgever volstrekt onvoldoende beschermende maatregelen zijn getroffen. Volgens de AFMP en de MARVER rust in zo’n geval de plicht op de overheidswerkgever om te laten onderzoeken of er nadelige gezondheidseffecten kunnen zijn opgetreden. De Minister lijkt het belang van deze onderzoeksplicht te onderschrijven doordat ze het RIVM in 2011 het bewuste onderzoek heeft laten uitvoeren. Volgens de Minister is daarmee de kous af, maar dat is volgens de AFMP en de MARVER beslist niet het geval.

» De exacte samenstelling van PX-10 is niet bekend en de gehanteerde variabelen zijn uitermate discutabel. Verder is de blootstelling berekend aan de hand van een jaargemiddelde en is er geen onderzoek gedaan naar andere blootstellingspatronen (bijvoorbeeld piekbelasting), terwijl juist piekbelasting enorm schadelijk kan zijn voor de gezondheid. » Er is ten onrechte alleen op groepsniveau onderzocht, niet op het niveau van de (ex-) militair die ziek is geworden. Onderzoek op basis van concrete ziektegevallen had zeer waardevolle informatie op kunnen leveren. » De ‘harde’ conclusies van het RIVM over de blootstelling aan benzeen en de gevolgen daarvan verdragen zich niet met de vele aannames waarop het onderzoek is gebaseerd.

Onderzoeksplicht

In de flyers lichtten wij onze kritiek toe

In onze brief aan de Minister schrijven wij hierover: ‘Uw stelselmatige weigering om hernieuwd onderzoek te laten uitvoeren dan wel de bevindingen van het RIVM door onafhankelijke deskundigen te laten toetsen achten wij niet in overeenstemming met wat van een behoorlijk handelend overheidswerkgever verwacht wordt. Hiertoe achten wij met name van belang dat verschillende vooraanstaande wetenschappers de conclusies van het RIVM in twijfel trekken en u noch het RIVM de vanuit wetenschappelijke hoek geuite kritiek afdoende heeft kunnen pareren. Het voorgaande klemt temeer omdat hier de gezondheid van


05

PX-10

defensiemedewerkers in het geding is. Defensiemedewerkers die een levensbedreigende ziekte hebben opgelopen en in aanraking zijn geweest met PX-10, krijgen op basis van het RIVM-rapport te horen dat er geen relatie is tussen de ziekte en PX-10, terwijl dit volgens ten minste drie wetenschappers niet meer dan een aanname is en nader onderzoek aangewezen is.’

Onbehoorlijk handelen De AFMP en de MARVER vinden dat de Minister niet behoorlijk handelt en verzoeken haar tegemoet te komen aan onze klacht. De bonden willen alsnog heropening van het onderzoek naar de gezondheidseffecten van PX-10 op de defensiepopulatie. Dat kan op twee manieren: een volledig nieuw onderzoek dan wel een panel van onafhankelijke deskundigen benoemen die onderzoeksmethodes en bevindingen van het RIVM beoordeelt. De bonden merken erbij op dat, als voor een van beide opties wordt gekozen, zij ‘graag betrokken worden bij de te maken keuzes.’

Onderste steen moet boven Defensie moet volgens AFMP-voorzitter Anne-Marie Snels op een verantwoorde wijze omgaan met de veiligheid en de gezondheid van zijn (ex-)personeel. “Naar onze mening heeft de werkgever de plicht te onderzoeken of er bij (ex-) werknemers levensbedreigende ziektes zijn opgetreden door het - vaak zonder beschermingsmiddelen - jarenlang werken met PX-10. Het kan niét zo zijn dat de werkgever die (ex-) werknemers in de kou laat staan! Net als bij chroom-6 zou het de Minister sieren als zij haar zorgplicht serieus neemt en ook voor PX-10 zegt dat ‘de onderste steen boven moet komen’!

Hebt u gewerkt met PX-10 en bent u ziek geworden? Neem contact op met de AFMP: [email protected] De brief aan de Minister is te downloaden op www.afmp.nl

06


FNV: Klijnsma, stop de pensioenonrust!

»

De politiek moet voorkomen dat pensioenfondsen in 2017 weer gedwongen zijn hun pensioenuitkeringen te verlagen om hun financiële reserves te verhogen, terwijl dat eigenlijk niet nodig is. De huidige berekeningsmethode geeft een veel te ongunstig beeld van de pensioenreserves. Medio januari heeft de vakcentrale FNV (waarbij ook de AFMP is aangesloten) de Tweede Kamer en het kabinet in een brandbrief opgeroepen tot actie. Pensioenfondsen zijn wettelijk verplicht hun financiële gezondheid te laten bewaken door De Nederlandse Bank. Die doet dat op basis van een door de politiek vastgestelde set criteria en voorschriften, het zogenaamde Financiële Toetsingskader (FTK). Sinds 1 januari 2015 gelden voor het FTK nieuwe spelregels, ingediend door staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Een van de belangrijkste doelen van het nieuwe FTK is het realiseren van een stabieler beeld van de financiële gezondheid van pensioenfondsen op de langere termijn. Die wordt afgemeten aan de dekkingsgraad, die aangeeft of er genoeg in de pensioenkas zit om ook op de lange termijn alle pensioenen uit te betalen. De oude berekeningsmethode van het FTK maakte de dekkingsgraad erg gevoelig voor de renteschommelingen op de financiële markten. Om een wat stabieler beeld te krijgen wordt sinds vorig jaar uitgegaan van de gemiddelde marktrente over een periode van twaalf maanden, eerder was dat een periode van drie maanden.

Ongunstige nieuwe methodiek Maar daar staat tegenover dat tegelijkertijd is overgestapt op een nieuwe methode om de lange-termijnverplichtingen van de pensioenfondsen te berekenen (Ultimate Forward Rate-methodiek). Deze methode brengt op bepaalde punten juist meer rentegevoeligheid teweeg. In een situatie waarin de centrale banken de rente langdurig laag houden om het economisch herstel aan te zwengelen ontstaat dan toch weer een veel te ongunstig beeld van de financiële gezondheid van de pensioenfondsen. Daardoor zullen die wettelijk gedwongen zijn extra financiële reserves aan te leggen, bijvoorbeeld door premieverhoging of door kortingen op de pensioenen vanaf 2017.

Creatieve oplossing nodig Daarom heeft de FNV op maandag 18 januari bij de Tweede Kamer en bij staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Jetta Klijnsma aangedrongen op het aanpassen van de UFR-methodiek. Een actie die plaatsvond met het oog op het geplande pensioenoverleg tussen het kabinet en de Tweede Kamer op woensdag 20 januari. Staatssecretaris Klijnsma kreeg die dag te horen dat de nog altijd hoge rentegevoeligheid van de dekkingsgraad de Kamer ‘diep treurig’ stemde. De staatssecretaris werd dan ook met klem opgeroepen – ook door haar eigen partij de PvdA – om op korte termijn te voorzien in een creatieve oplossing die zorgt voor meer stabiele cijfers en minder onnodige pensioenonrust.

WERK EN INKOMEN

AOW-gat:

we blijven strijden Moet de UGM-uitkering doorlopen tot aan de AOW-gerechtigde leeftijd? Mede dankzij de AFMP ligt die vraagt inmiddels bij de Centrale Raad van Beroep – de hoogste rechter in ambtenarenzaken. Waarschijnlijk duurt het nog enige tijd voordat de Raad uitspraak doet. Wat adviseert de AFMP haar leden in de tussentijd te doen?

I

n de afgelopen periode is de AFMP nauw betrokken geweest bij het intensieve overleg binnen de FNV over dit onderwerp. Ook zijn er namens leden van de AFMP, maar ook door de andere defensiebonden, meerdere rechtszaken aangespannen om het beleid bijgestuurd te krijgen. Een klinkend resultaat was de uitspraak van het College voor de Rechten van de Mens waarin minister Hennis van Defensie duidelijk te verstaan is gegeven dat het AOWgat onrechtmatig is en er maatregelen

genomen moeten worden. Moet de UGM-uitkering doorlopen tot aan de AOW-gerechtigde leeftijd? Moet de compensatie voor het AOW-gat (zie volgende pagina) bruto of netto zijn? Die vragen liggen inmiddels bij de Centrale Raad van Beroep – de hoogste rechter in ambtenarenzaken. Waarschijnlijk duurt het nog enige tijd voordat deze instantie uitspraak doet.

Geen overbrugging mogelijk In de burgermaatschappij kan het ontstaan van de inkomensdaling door het

AOW-gat in veel gevallen voorkomen worden door langer te blijven werken, maar dat is voor defensiepersoneel niet mogelijk. Voor de door het kabinet aangeboden overbruggingsregeling komen de meeste defensiemedewerkers niet in aanmerking. En gebruikmaken van de zogenaamde versleepregeling van ABP betekent in feite dat je het tekort zelf dicht door je opgebouwde pensioenkapitaal daarvoor aan te spreken. Je haalt je pensioen dan naar voren en krijgt langer, maar wél minder pensioen. En dat verschil wordt aanzienlijk naarmate je AOW gat groter is.

Tijdelijke regeling Maar in 2015 kwam er een begin van een oplossing. Voor defensiepersoneel is een (tijdelijke) regeling tot stand gekomen voor het beperken van de inkomensterugval tussen de leeftijd van 65 jaar en de AOW-gerechtigde leeftijd. Deze regeling wordt uitgevoerd door pensioenfonds ABP. De compensatie bestaat uit een bruto AOW-bedrag, inclusief tegemoetkoming AOW en één maand vakantiegeld. Vanaf januari

“

HET IS DE MINISTER NIET GELUKT OM FISCALE REGELS TE VERSOEPELEN’


07

WERK EN INKOMEN

“

DE AFMP VINDT DAT HET AOW-GAT VOLLEDIG GEDICHT MOET WORDEN’

2016 is dit bedrag voor een gehuwde € 818,24 bruto en voor een ongehuwde € 1.209,71 bruto. LET OP: Op dit compensatiebedrag wordt 17,9 procent AOW-premie ingehouden, net als overigens op uw bruto ouderdomspensioen. Zodra u de AOWgerechtigde leeftijd bereikt wordt deze inhouding van de AOW-premie uiteraard stopgezet. Deze AOW-premie betalen werknemers in alle sectoren tot aan hun AOW. Dus ook gewezen militairen die de AOW-gerechtigde leeftijd nog niet bereikt hebben en een voorziening voor het AOW-gat ontvangen. In een Kamerbrief maakte minister Hennis op 14 december 2015 bekend dat zij gepoogd heeft specifieke afspraken te maken met het ministerie van Financiën om deze mensen te ontzien, maar daarin niet geslaagd is. ‘Achterliggende gedachte is dat eenieder die in Nederland woont, verzekerd is voor de AOW,’ aldus de Kamerbrief. ‘Dit betekent dat AOW-rechten worden opgebouwd, maar ook dat er AOW-premie verschuldigd is over het inkomen tot aan de AOW-leeftijd.’ Gebleken is dat het niet mogelijk is vanwege de bijzondere positie van (gewezen) militairen voor hen een uitzondering te maken in de toepassing van die fiscale regels.

Hogere compensatie De AFMP is en blijft van mening dat het AOW-gat door het kabinet (die deze situatie voor het (gewezen) defensiepersoneel heeft veroorzaakt) volledig gedicht moet worden en de compensatie dus een stuk hoger zou moeten zijn. De UKW-uitkering zou door moeten lopen tot de AOW-datum. Op aandringen van de AFMP is dan ook afgesproken dat de compensatieregeling een voorlopig karakter heeft. Er zal opnieuw overleg over de regeling plaatsvinden als de hoogste rechter uiteindelijk oordeelt dat de huidige compensatieregeling onvoldoende is. Dat zal dan nog een zware opgave worden zolang

08


de Minister eraan vasthoudt dat de oplossing voor het AOW-gat binnen de huidige arbeidsvoorwaardenruimte van Defensie gezocht moet worden. Mede naar aanleiding van deze opstelling van de Minister is er in het 1e deelakkoord AVW 2015 voor gekozen op termijn de ontslagleeftijd verder op te hogen. De AFMP heeft dit deelakkoord niet getekend, maar door het ‘ja’ van de andere centrales ligt er toch een akkoord. De AFMP heeft daarna wel meegewerkt aan de totstandkoming van deze voorlopige voorziening om de belangen van haar leden, actieve en post-actieve militairen, toch nog zo goed mogelijk te kunnen behartigen.

Maak bezwaar! In afwachting van de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep adviseren wij deze groepen leden het volgende: A. Leden die een UGM-besluit ontvangen adviseren we daartegen binnen zes weken bezwaar te maken. B. Leden die destijds geen bezwaar hebben gemaakt tegen hun UGM-besluit, adviseren we bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd bezwaar te maken tegen het uitblijven van de betaling van de UGM-uitkering in de betalingsperiode na de 65-ste verjaardag. C. Leden die inmiddels ouder zijn dan 65 jaar maar de AOW-leeftijd nog niet hebben bereikt adviseren we een verzoek in te dienen om de UGMuitkering te laten doorlopen. LET OP: Als u deze stappen al heeft gezet hoeft u even niks te doen. Het is óók niet nodig bezwaar te maken of een verzoek in te dienen als uw UGMbesluit dateert van meer dan zes weken geleden en u de leeftijd van 65 jaar nog niet hebt bereikt. In dat geval kunt u rustig de uitspraak van de Centrale Raad afwachten, tenzij u in de tussentijd alsnog 65 jaar wordt. (Dan wordt advies B voor u van kracht.) Ontvangt u een afwijzing op uw verzoek of bezwaar? Neem dan zo snel mogelijk,

HET AOW-GAT: HOE ZIT DAT OOK ALWEER? H Het AOW-gat ontstaat bij militairen doordat hun UGM-uitkering stopt zodra ze 65 jaar worden. Terwijl het kabinet enige jaren terug helaas heeft besloten de AOWleeftijd op te hogen, ondanks fors verzet van de AFMP en de FNV. Mensen hebben dan de keuze om óf hun ABP-pensioen eerder te laten ingaan (betekent een lager pensioen) óf de periode tot aan de AOW zelf financieel te overbruggen. Maar dan moet je al over een forse spaarpot beschikken. De AOW ging op 65 jaar in en sloot eerst aan op de UGM. Sinds 2013 is de AOW stapsgewijs verhoogd: » In 2013 kreeg je een AOW-uitkering vanaf 65 jaar en een maand » In 2014 kreeg je een AOW-uitkering vanaf 65 jaar en twee maanden » In 2015 kreeg je een AOW-uitkering vanaf 65 jaar en drie maanden » In 2016 krijg je een AOW-uitkering vanaf 65 jaar en zes maanden » In 2017 krijg je een AOW-uitkering vanaf 65 jaar en negen maanden » In 2018 krijg je een AOW-uitkering vanaf 66 jaar » In 2019 krijg je een AOW-uitkering vanaf 66 jaar en vier maanden » In 2020 krijg je een AOW-uitkering vanaf 66 jaar en acht maanden » Met ingang van 20121 krijg je een AOWuitkering vanaf 67 jaar

maar in elk geval binnen zes weken, contact op met de afdeling Individuele Belangenbehartiging via [email protected]. Uiteraard kunt u ook met vragen bij de afdeling IBB terecht. U kunt ook bellen met onze sectorhoofden postactieven Bert Weeren (06 53 52 60 79) of Peter Verwoerd (06 53 52 60 84).

Wilt u precies weten wanneer u recht hebt op AOW? Kijk dan op de site van de SVB www.svb.nl. Klik onder REGELINGEN op AOW-Pensioen. Onder de KOP U heeft nog geen AOW klikt u op Wanneer krijgt u AOW. Door uw geboortedatum in te vullen ziet u wanneer uw AOW leeftijd ingaat. U weet 5 jaar van te voren wanneer u AOW krijgt.

CHROOM-6 TEKST ALEX GROOTHEDDE

Chroom-6:

FNV als medestrijder Het onderzoek naar chroom-6 staat goed op de rit. De Commissie Vreeman is druk doende en het negende en laatste deelonderzoek gaat binnenkort van start. Dat is voor een deel te danken aan de inbreng van de AFMP en Bureau Beroepsziekten FNV, in de persoon van Marian Schaapman.

T

oen vanaf medio 2014 de chroom-6 problematiek speelde, vroeg de AFMP aan Marian Schaapman, directeur Bureau Beroepsziekten FNV (zie kader), om deel te nemen aan de Commissie Vreeman. De AFMP vond het van belang dat er bredere kennis en ervaring op het terrein van beroepsziekten in de commissie kwam. De commissie heeft een paritair karakter, dat wil zeggen dat zowel de werkgever (Defensie) als de werknemers (via de bonden) erin vertegenwoordigd zijn. Deze commissie heeft in het onderzoek naar het gebruik van chroom-6 bij Defensie een adviserende rol met betrekking tot de onderzoeksplannen, stelt de onderzoeksvragen vast en prioriteert de deelonderzoeken. Het onderzoek zelf wordt door het RIVM uitgevoerd. Een inhoudelijke klankbordgroep die is samengesteld op voordracht van de paritaire commissie adviseert het RIVM over de inhoud en de aanpak van het onderzoek. Zorgvuldigheid staat bij het onderzoek voorop, maar snelheid is ook belangrijk. Het onderzoek moet eind 2016 af zijn, en intussen staan er acht deelonderzoeken op de rit. Het negende en laatste deelonderzoek wordt binnenkort gestart.

Coulanceregeling Voordat het onderzoek van start ging, zijn er eerst afspraken gemaakt over

Volgens Marian Schaapman is de coulanceregeling van Defensie rond chroom-6 een goed voorbeeld van hoe je collectief iets fatsoenlijks kunt regelen. “Waarbij overigens veel is te danken aan de forse inzet van AFMP-voorzitter Anne-Marie Snels. De acties vanuit de AFMP en de publiciteit die dat genereerde, zorgden voor druk op Defensie.”

de coulanceregeling. Marian Schaapman:””We hebben wetenschappelijke inzichten naar voren gebracht over welke ziekten door chroom-6 veroorzaakt kúnnen worden. Dat zijn onder andere diverse soorten kanker en aandoeningen aan de luchtwegen, zoals die door het NCvB, het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, worden genoemd. In de commissie hebben wij ingezet op een ruimhartige opname van die ziekten en dat is gebeurd: al die ziekten staan nu op de lijst. Over de coulanceregeling is het nodige getouwtrek geweest, maar we zijn er goed uitgekomen.”

Ruimhartig Het voordeel van deze regeling is volgens Schaapman de ‘ruimhartigheid naar ziektebeelden, en naar de soorten functies waarin je als defensiemedewerker aan chroom-6 blootgesteld kunt zijn geweest.’ “Sterker nog, je kan nog betogen dat je ook recht op de regeling hebt als je functie niet op de lijst staat. Laat duidelijk zijn dat deze regeling niet komt in plaats van een schadevergoeding op grond van eventuele aansprakelijkheid van Defensie, maar het is een gebaar, een begin. Het is een bedrag waar mensen iets aan hebben, dat redelijk snel wordt toegekend en dat de ergste nood kan lenigen. Daarbij is de bewijslast bij de coulanceregeling veel lager dan bij een aansprakelijkheidsprocedure.” Dat Defensie overstag ging met de coulanceregeling, kwam ook doordat Schaapman en AFMP-voorzitter Snels in de commissie van meet af aan de menselijke maat benadrukten. “We hebben

het namelijk wel over slachtoffers die een forse blootstelling aan chroom-6 te verduren hebben gekregen zonder adequate beschermingsmiddelen. Defensie heeft hierdoor haar zorgplicht geschonden en dat is nogal wat.” Het zou volgens Marian Schaapman goed zijn als de bonden met Defensie ook iets goeds regelen ‘aan het eind’, dus een collectieve regeling met een schadevergoeding. “Anders krijg je allemaal individuele schadeprocedures en daar zit niemand op te wachten.”

MEER DAN LETSELSCHADEBUREAU H Bureau Beroepsziekten FNV is ruim 15 jaar geleden opgericht om mensen bij te staan die ziek door het werk worden. Het bureau heeft de afgelopen jaren veel beroepsziekten op de kaart gezet. Daarbij zoekt het de publiciteit en probeert het zoveel mogelijk zaken aan te spannen. Het bureau staat de AFMP bij gedurende het RIVM-onderzoek naar chroom-6. Directeur Marian Schaapman ziet het Bureau Beroepsziekten FNV als meer dan een letselschadebureau. “We voorzagen bij de oprichting dat het schadeclaims zou regenen, daarom dragen we ook bij aan preventie. En waar we kunnen dragen we bij aan een beter schadecompensatiestelsel. Daardoor voorkom je dat elke zaak eindeloos uitgeprocedeerd wordt. ”

»

Zie ook: http://caop-chroom6.projects. netcreators.nl/gezondheid


09

WERK EN INKOMEN TEKST ALEX GROOTHEDDE

Reorganisatie EGB:

Pijnlijke operatie Het heeft ongeveer 4,5 jaar geduurd, maar de reorganisatie van de eerstelijns gezondheidszorg is rond. De kwaliteit van de zorg zou moeten verbeteren, al zal het veel impact hebben op personeel en cliënten, die vaak langer moeten reizen. Maar de voordelen wegen op tegen de nadelen. Vandaar dat de TRMC van EGB, zij het na een lange en soms harde strijd, toch akkoord is gegaan.

Eigen vlees keuren

»

O

p 1 april 2016 is de reorganisatie van het EGB (Eerstelijns Gezondheidszorg Bedrijf) een feit. De meest in het oog springende verandering: voor de regorganisatie waren er 550 medewerkers verdeeld over 38 gezondheidscentra. In de nieuwe situatie zijn dat er nog maar 313,5 verdeeld over de 30 gezondheidscentra. Het is, kortom, een drastische reorganisatie. Het duurde ook nog eens erg lang voordat het zover was: ongeveer 4,5 jaar. Eerst moesten er goede afspraken door de bonden met de Minister gemaakt worden over het niveau aan gezondheidszorg dat aan het Defensiepersoneel geleverd moet worden. Het was daarna nog lastig om te

10


bepalen hoeveel artsen, bedrijfsartsen, fysiotherapeuten en ondersteuners er per locatie nodig zijn. “Er zijn nog geen getallen die overeenkwamen met onze werkelijkheid,” blikt Appie Traanman terug. Hij is sinds voorjaar 2015 voorzitter van de TRMC (de tijdelijke medezeggenschapscommissie voor de reorganisatie). Voor die tijd was Cor Hindriks voorzitter, maar door de kernfunctie die hij in de staf van de nieuwe organisatie kreeg, kon hij dat niet langer meer zijn.

Verdeling personeel Lange tijd bleef er discussie tussen de HDE en de TRMC over de cijfers: hoeveel medewerkers zijn er nodig om goede zorg te leveren? Uiteindelijk kwam er in afstemming met Defensie een elegante oplossing uit de mouw. Gedurende het eerste jaar van de reor-

Een reden waarom de reorganisatie zo lang duurde had te maken met de scheiding tussen de rollen van de huisarts en de bedrijfsarts. Deze rollen zouden worden gecombineerd: een bedrijfsarts kan dan ook iemands huisarts zijn. De militaire vakbonden waren het niet eens met de wijze waarop dat zou gebeuren; het leek erop dat de slager zijn eigen vlees zou keuren. Het zou een ongewenste belangenverstrengeling kunnen opleveren die de gezondheid van militairen kan schaden; de huisarts van Defensie bewaakt immers de gezondheid van de militair en de bedrijfsarts heeft altijd de inzetbaarheid voor ogen. De vakbonden hielden de reorganisatie daarom tegen. De commissie Leijh hield het plan tegen het licht en kwam mei 2014 met een voorstel. En van de adviezen van de commissie was om het Coördinatiecentrum Arbeidsomstandigheden en Gezondheid (CEAG), op te richten, dat verantwoordelijk zou zijn voor de uitslagen van de keuringen. Dat is dan ook gebeurd. Er moet nu nog worden gezorgd dat de medische gegevens van de huisarts en de bedrijfsarts gescheiden in een elektronisch dossier komen. Mocht dat gescheiden systeem niet klaar zijn dan zal dit gevolgen hebben voor de bedrijfsgeneeskundige zorg.

ganisatie wordt een zogenoemd werkdruk/werklast onderzoek uitgevoerd. Tijdens dit onderzoek wordt doorlopend geëvalueerd of de verdeling van personeel over de gezondheidscentra voldoet. Mogelijk moet er tijdens dit jaar nog wat worden geschoven met stoelen. Daarbij is volgens Traanman één ding zeker: “In het eerste jaar wordt niemand ontslagen.” Een aantal medewerkers heeft nu nog geen stoel. Dat is voor de betrokkenen natuurlijk uitermate vervelend, maar getalsmatig gezien vallen de gevolgen nog mee. Dat komt vooral doordat in de bijna vijf jaar die de reorganisatie in beslag nam één en ander weggemasseerd kon worden. Na het eerste jaar zullen de mensen die overtollig zijn een beroep kunnen doen op het sociale vangnet van het SBK2012.

Emotie De organisatietabel (OT, ook wel functietabel genoemd) is aan de hand van discussies ingevuld. Omdat er geen goede (eenduidige) cijfers waren waarop de functie tabel kon worden vastgesteld gaf dit de aanleiding tot lange en emotionele discussies. “Veel mensen met een zorgtaak maakten zich zorgen of ze die taak goed konden blijven uitvoeren.” De veranderingen hebben op veel mensen dan ook veel impact. Zij zullen in de nieuwe situatie veel langer moeten gaan reizen, of

binnenslaper worden. Van de 313,5 functietoewijzingen bij de EGB’s waren er dan ook liefst 54 verzoeken tot heroverweging ingediend. Hiervan is het merendeel gehonoreerd.

Hiaten De reorganisatie is dan wel rond, maar er kunnen nog wel een paar hiaten zijn. Dit zou kunnen betekenen dat er ergens te weinig maar ook ergens te veel personeel kan zitten. Om dit te ondervangen zijn er afspraken gemaakt over de uitslagen van het werkdruk/werklastonderzoek. Uit de koppelvlakken met de DTD (tandheelkundige zorg) en het CEAG komt een aantal werkzaamheden bij het personeel van de EGB te liggen. Voor de DTD betreft het maken van de afspraken totdat dit bij de DTD wordt overgenomen door even geautomatiseerd systeem. Voor de CEAG is het meer blijvend met name de periodieke onderzoeken zullen voor het EGB werk generen zoals bloedafname, gehoortest, bloeddruk, enzovoorts. Dit alles kan leiden tot aanpassingen in de functietabel. Mochten er te veel werk zijn voor het personeel van de EGB dan kan dit leiden tot uitbreiding van de OT. Mocht er te weinig werk zijn dan kan dit ook leiden tot een kleinere functietabel. Of de kwaliteit van de zorg van de EGB (Eerstelijns Gezondheidszorg Bedrijf) door de reorganisatie zal verbeteren, zal in de praktijk moeten blijken. Van

Appie Traanman: ‘Ik bespeur bij veel medewerkers een zekere terneergeslagenheid.’

de oorspronkelijke 550 medewerkers blijven er 313,5 fte’s over. Daarmee worden bij de eerstelijns geneeskundige dienst verhoudingsgewijs twee keer meer mensen weg gereorganiseerd dan elders bij Defensie, hoewel er wel bij gezegd moet worden dat de dienst zich meer op kerntaken gaat concentreren. Ook het aantal gezondheidscentra loopt terug, met als belangrijke consequentie dat personeel en patiënten langer zullen moeten reizen. Maar aan de andere kant moet samenvoegen van gezondheidscentra er voor zorgen dat er altijd iemand van het medisch zorgteam aanwezig is. En daarnaast is er nog een gunstige ontwikkeling, al is dat een indirect effect van de omstandigheden. Door alle onzekerheid over de reorganisatie was op veel plekken jarenlang niet geïnvesteerd in materieel. Dat gaat nu wel weer gebeuren.

Moedeloos Appie Traanman: “Heel veel mensen zijn moedeloos geworden van de reorganisatie, omdat het al vijf jaar loopt. Ik bespeur bij hen een zekere terneergeslagenheid en daar maak ik mij de meeste zorgen over. De meesten zijn het een beetje beu. Vooral bij de Landmacht, want daar zit de witte geneeskundige zorg, de EGB’s en Role1, de uitzend- en oefenpoot. Bij de Luchtmacht is Role1 nog niet ingevuld, terwijl sommigen er al jaren naar toe willen. Maar dat mag pas vanaf het omklapmoment, op 1 april. Het levert veel onzekerheid en ongeduld op. Het is killing als je niet waar je aan toe bent.” De emoties zaten diep en de vergaderingen in de TRMC duurden soms dan ook lang. Er is niet met voltallige meerderheid ja gezegd tegen het reorganisatieplan. Begrijpelijk, want sommige leden van de TRMC waren het niet eens met de huidige inrichting, de grote rol van de AMV-er, en de hoeveelheid werkzaamheden die de EGB te doen kreeg. “Maar uiteindelijk hebben we een redelijk goed product neergezet,” aldus Traanman. “Met name door het werkdruk/werklast onderzoek. Ik denk dat de TRMC zijn uiterste best heeft gedaan (in samenwerking met de bonden) om een zo goed mogelijk DRP neer te zetten waar de EGB mee verder kan.


11

12


VAKBONDSHISTORIE TEKST ALEX GROOTHEDDE

Geduchte voorloper AFMP In OpLinie 3-2015 noteerden wij herinneringen aan Hendrik (Hein) van Dugteren. Hij was betrokken bij één van de voorlopers van de AFMP, die in de volksmond de Matrozenbond genoemd. We trekken de lijn nu door met een onderzoek van Johan van de Worp. Hierin belicht de promovendus de (vooral politieke) rol die de bond speelde in de Nederlandse samenleving.

J

ohan van de Worp is sinds begin 2015 als promovendus verbonden aan de Universiteit Leiden, waar hij geschiedenis en politicologie heeft gestudeerd. In opdracht van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) doet hij onderzoek naar de relatie tussen de Koninklijke Marine en de Nederlandse samenleving in de tweede helft van de 19e eeuw tot aan de Eerste Wereldoorlog. De marine had destijds te maken met een aantal grote problemen. “Halverwege de negentiende eeuw,” aldus de onderzoeker, “bestond er een groot tekort aan bevaren matrozen. Het verloop was namelijk groot. Bij het aankweken van nieuwe matrozen richtte de marine zich in het bijzonder op jongens in de leeftijd van 13 tot 16 jaar. Zij kregen een contract aangeboden voor maar liefst twaalf jaar, een contract dat overigens pas inging op hun 16e verjaardag. De marine hoopte door deze langdurige contracten evenredig te profiteren van de investering in de opleiding die de jongens gedurende de eerste jaren ontvingen. Aanvankelijk riep deze praktijk weinig reactie of verzet op want het was een oude traditie. Maar ‘verlichte’ officieren maakten aan het einde van de 19e eeuw bezwaar tegen deze ‘kinderwerving’.

Ontslagen Aan het begin van de twintigste eeuw voerde de in 1897 opgerichte Matrozenbond een felle publieke campagne. Door deze campagne werd de marine tot haar eigen ongenoegen opeens onderwerp van een politiek-maatschappelijk debat. “Directe aanleiding was een brochure van Matrozenbond, geschreven door bestuurder W.H. Meijer in 1903, die in een oplage van 14 duizend exemplaren verscheen. De toenmalige Minister van Marine A.G. Ellis, bijgenaamd ‘de socialistenvreter’, was altijd al een fel tegenstander van de Matrozenbond en voor hem was de maat toen vol. Hij ontsloeg het hoofdbestuur, verbood het bondsblad Het Anker en ontnam de Matrozenbond zijn rechtspositie. Maar, zegt Van de Worp, “Juist dat scherpe optreden heeft alleen maar geleid tot eendracht in de Matrozenbond, waardoor het ledental verdubbelde.” De Matrozenbond heeft overigens nog wel meer misstanden op de kaart gezet, al was er telkens wel een lange adem nodig voordat de eisen werden ingewilligd.

Rode signatuur De uiterst moeizame verhouding met Defensie had onder andere te maken met de vermeende ‘rode’ signatuur van de vakbond. Van de Worp: “Enerzijds fungeerde de Matrozenbond als

Meerdere Ministers van Defensie probeerden de Matrozenbond aan banden te leggen.

spreekbuis voor het ‘mindere personeel’ door de slechte arbeidsomstandigheden aan te kaarten. Anderzijds probeerde de bond zijn leden ook eenvoudigweg op te voeden, bijvoorbeeld door de alcoholproblematiek te bestrijden. Aangezien er allerlei informele relaties bestonden tussen de Matrozenbond en de SDAP, werd de eerste door de (marine)autoriteiten zeer gevreesd. De marine was immers een staatsinstelling die het gezag moest handhaven en voor veiligheid diende te zorgen. De vraag was: is ons eigen personeel wel te vertrouwen? De harde opstelling vanuit de overheid is verklaarbaar, maar de vraag is hoe reëel het gevaar van een rode vloot was.” Het is moeilijk aan te geven in hoeverre de Matrozenbond daadwerkelijk ‘rood‘ te noemen was, afgezien van die informele relaties die enkele kopstukken met de SDAP hadden. De onderzoeker vertelt dat het ‘formele beeld’ was dat de Matrozenbond ‘neutraal’ was en formeel niet verbonden was met de SDAP en de NVV (die samen met de NKV de FNV vormde). “Het is daarom opvallend dat in 1914, bij de opening van een eigen Bondsgebouw in Den Helder, zowel de de partijsecretaris van de SDAP als de voorzitter van de NVV een toespraak hield. Dat laat wel zien dat er banden waren, ook al is de Matrozenbond nooit aangesloten geweest bij de NVV. Maar dat kón toen formeel ook nog niet, want een vakbond binnen het leger werd toen nog gezien als strijdig met de krijgstucht en de discipline.” Pas in 1921 accepteerde de Minister van Defensie de Matrozenbond als gesprekspartner.

Hebt u een familielid gehad die rond de eervorige eeuwwisseling bij de marine heeft gediend? Johan van de Worp doet een oproep om persoonlijk materiaal (bijv. memoires en correspondentie) te delen voor zijn onderzoek. Zijn e-mail adres: [email protected].


13

PTSS TEKST ALEX GROOTHEDDE

‘PTSS’ers zijn kunstenaars in het ontlopen van hulp’ PTSS heb je niet alleen; het hele thuisfront lijdt mee. Het beste is om niet in stilte te lijden, maar het bespreekbaar te maken en aan de bel te trekken bij Defensie. Dan krijg je eerder de hulp die je toekomt. Dat ondervond de familie Mertens. Eén van hun conclusies: er zou meer informatie voor het thuisfront moeten zijn, zodat eerder de juiste hulp kan worden geboden.

14


S

tefan Mertens’ PTSS is zeer waarschijnlijk het gevolg van een opeenstapeling van traumatische ervaringen. Hij is drie keer uitgezonden naar Bosnië, daarnaast was de instructeur betrokken bij de identificatie van MH17-slachtoffers, als commandant van de CRBN-eenheid die zich bezig hield met detectie, identificatie en monitoring. Tijdens dit werk werd hij met alle overledenen geconfronteerd. “Dat was overweldigend.” Zijn vrouw Miranda: “Na de identificatie van de MH-17 slachtoffers zeiden we al: waar blijft de hulpverlening? Dit gaat fout!” En óf het fout ging. Maar daar waren al eerder de kiemen voor gelegd. Zo kwam in 2011 een leerling van Stefan om het leven bij een vrachtauto-ongeval. Langzaam begon er toen iets te veranderen in zijn gedrag. Stefan begon extreem veel te sporten. Liefst drie keer in de week liep hij een halve marathon. “En als het weer het toeliet fietste ik in het weekeind 150 kilometer en fietste ik doordeweeks naar mijn werk in Vught, 18 kilometer verderop.” Stefan had zoveel uren gedraaid bij Defensie dat hij een hele maand verlof moest opnemen. In plaats van het rustig aan te doen ging hij die maand hele dagen bij de vrijwillige politie werken. Zijn vrouw Miranda: ”Alles ging extreem: sporten, werken; alles om maar niet te hoeven denken.” Ze merkte ook dat Stefan kortaf reageerde. Dat had hij zelf niet in de gaten.

“ moment is Stefan drie weken van zijn leven kwijt; hij kan zich niets meer herinneren. Toen bleek hoe belangrijk een heel goed thuisfront is. Miranda zocht hulp bij bedrijfsmaatschappelijk werk. “Dat had ik eerder afgedwongen. Maar hoewel BMW wel leuk is als je minimale problemen hebt, en ik moet ook zeggen dat ze flink hun best deden, kunnen ze niets doen als je heftige problemen hebt en bijvoorbeeld schimmen ziet.” Stefan moest eigenlijk doorgestuurd worden naar de militaire geestelijke gezondheidszorg (MGGZ) Daar was echter niemand aanwezig vanwege kerstverlof, hij moest naar de burgerhuisarts. Daar kreeg Stefan wel medicatie om rustig van te worden, maar die sloeg niet voldoende aan. In overleg met de huisartsenpost heeft Miranda toen de Crisisdienst laten komen. Miranda: “Ik wilde dat Stefan in het MGGZ-circuit kwam. Want daar zijn ze gespecialiseerd in oorlogstrauma’s en bovendien is Defensie zorgplichtig.” Stefan, die de voorgaande drie jaar hooguit 3 à 4 uur per nacht had geslapen, kreeg toen slaapmiddelen die goed werkten. Hij kwam op de wachtlijst voor een psycholoog terecht, maar dat zou vele maanden gaan duren, naar verwachting 6 maanden. Miranda: “We hebben toen kunnen regelen dat dat drie maanden

PTSS IS NIET IETS OM JE VOOR TE SCHAMEN: HET OVERKOMT JE’

zou worden.” Dat gebeurde nadat zij contact had opgenomen met stichting Hulp voor Hulpverleners. Stefan was daar door een zoektocht op internet op uitgekomen. Stefan: ”Zij vonden dat de hulpverleners die waren betrokken bij de MH17-ramp niet op hulpverlening moesten wachten.”

Mond opentrekken

Stefan is erg blij met zijn vrouw Miranda. Zij is er altijd voor hem en ze bewaakt als een leeuwin zijn grenzen.

Stefan werd gekoppeld aan een buddy van Hulp voor Hulpverleners, iemand die zelf ook PTSS had. “Die vertelde mij: het gaat niet goed met je; je moet je mond opentrekken. Ik vertelde mijn psychiater bij het volgende bezoek dat ik niet weg zou gaan eer ik een concrete afspraak met een psycholoog had staan. Toen is alles in een sneltreinvaart aan het rollen gebracht.” Er gloorde weer een perspectief, nadat Miranda hem ‘steeds meer verder weg zag zakken.’ Wat Stefan in het proces van verwerken flink heeft geholpen, is zijn eigen openheid. “Zelf ben ik er altijd open over geweest,” zegt Stefan. “Als instructeur was ik al met dit belangrijke onderwerp bezig. Het is niet iets om je voor te

Ingestort Toen Stefans oma in december 2014 overleed stortte hij volledig in. Vanaf dat


15

PTSS Het symbolische hoekje waar Stefan zich kon terugtrekken

“

JE KRIJGT EEN ANDERE MAN TERUG EN MOET ELKAAR OPNIEUW LEREN KENNEN

schamen, want het overkomt je. Jij bent degene die als militair die stap naar voren hebt gezet. Het is moeilijk om dan een stap naar achteren te zetten en voor jezelf te zorgen en hulp te accepteren van anderen. Dat kunnen wij PTSS’ers niet: wij zijn kunstenaars in het ontlopen van hulp.” Gelukkig heeft Stefan dat tijdig ingezien. De hulp van Miranda is magnifiek, zij is een anker voor hem. En ze bewaakt als een leeuwin zijn grenzen. Want, zegt ze: “Jij denkt altijd alleen maar aan anderen, maar denk je ook aan jezelf?” “Dat begint nu te komen,” antwoordt Stefan. Miranda: “En anders trek ik die grenzen wel, het wordt je anders te veel.”

Andere man Stefan: “Ik ben héél blij met Miranda.” Zijn blik spreekt boekdelen. “lk moet wel af en toe een schop onder mijn kont van haar accepteren.” “Veel huwelijken lopen hierop stuk,” aldus Miranda. “Want als je partner PTSS heeft krijg je een andere man terug. Je moet elkaar opnieuw leren kennen. Er zijn nieuwe behoeften ontstaan waar hij zelf niet in kan voorzien. Medicijnen halen, bijvoorbeeld. Je partner heeft hulp nodig en ben jij als zijn vrouw bereid die te zoeken? Ik zei tegen mijn werkgever: ik blijf thuis voor hem. Daar was geen discussie voor nodig.” Lang niet iedereen durft zoiets tegen zijn werkgever te zeggen. Maar haar werkgever is er heel goed mee omgegaan. De ruimte die ze kreeg is ook echt nodig. Zo kon Miranda, toen de PTSS zich manifesteerde, Stefan niet zomaar thuislaten. Als hij de straat op zou gaan, was de kans groot dat hij, door een vernauwde manier van kijken, zomaar de weg op liep en aangereden kon worden.”

Papa’s hoekje Stefan richtte bij de tv een symbolisch hoekje in, met onder meer zijn blauwe

16


baret. “Dat hielp me heel erg. Mijn zoon wilde op een avond zijn speelgoed erbij leggen, waarop ik vertelde dat hij het bij zijn eigen spullen moest leggen. Hij vroeg waarom en ik vertelde hem dat het papa’s hoekje was. Waarop hij zei: ‘Is dat hoekje er omdat jij zo verdrietig bent?’ Toen hij eenmaal boven in zijn kamer was heb ik het hem uitgelegd, en eenmaal beneden heb ik op de bank zitten janken. Kinderen hoef je het eigenlijk niet eens uit te leggen; ze hebben het heel snel door. Je moet ze niet overladen met informatie, maar verlies ook niet uit het oog dat ze het doorhebben.” Voor kinderen is er heel weinig kanten-klare informatie waar ze wat mee kunnen. Er is het boekje De Dappere Ridder, voor kinderen van 5 tot 10 en dat is het dan zo ongeveer. Het zou volgens Miranda goed zijn als er ook voor de kleinere kinderen iets zou zijn”. Miranda: “We zeggen tegen onze zoon: Papa moet vaak aan de oorlog terugdenken en daar wordt hij verdrietig van. Het doet wel wat met je als je dat tegen je zoon moet zeggen.” Stefan: “Veel PTSS’ers zijn agressief. Als ik hier thuis de deur achter mij dichttrek, ben ik veilig. Het is een safe haven. Maar erbuiten is de boze wereld. Als ik onrecht zie, kan ik snel uit de pan flippen.” Miranda: “Al vrij snel in het begin voelde hij een enorme boosheid. Hij heeft toen een cursus gehad om ermee om te gaan. Maar zoiets moet je wel zelf aangeven. Je moet dat wel durven.”

Lotgenotengroep Voor het thuisfront is sowieso weinig informatie over PTSS beschikbaar. Miranda: “Ja, dat wordt gemist. Je moet zelf moeite doen. Ook als het gaat om met de collega’s van je man in contact te komen. Ik wilde al meteen weten wie zijn leidinggevende is, wie de andere collega’s zijn, en het zou fijn zijn dat partners worden uitgenodigd voor borrels en barbecues, of een thuisfrontdag na afloop van een missie. Ik ken de collega’s nu stuk voor stuk. En ze vragen nu wel degelijk hoe het ermee gaat.” Welke hulp is er voor jou, Miranda? “Mijn familie is er heel erg voor me geweest, en ook vrienden. Ook op de kazerne vragen ze tegenwoordig regelmatig:

Extreme wachttijden voor PTSS’ers

»

Ook voor veteranen met PTSS lopen de wachttijden in de (militaire) geestelijke gezondheidszorg behoorlijk op. Zo heeft de nog vrij jonge Stichting MeForYou nu al van acht veteranen vernomen dat er ernstig lange wachttijden zijn bij psychische problemen. De wachttijden lopen (vanaf het moment van intake) op tot vier à zes maanden. Het lange wachten kan volgens de stichting ook ernstige gevolgen hebben voor het thuisfront. In enkele gevallen moest Bureau Jeugdzorg eraan te pas komen. Tijdens de evaluatie van het Veteranenbeleid van de Tweede Kamer bereikten de AFMP ook dergelijke signalen. Marianne Noot, voorzitter, nuldelijnscoördinator en nuldelijnshelper van de stichting MeForYou: “We horen steeds meer dat de wachttijden voor behandeling van psychische klachten als (te) lang worden ervaren. Een wachttijd van vier tot zes maanden is best pittig als de nood hoog is. Als er sprake is van een crisissituatie kan deze spanning zó hoog oplopen, dat Bureau Jeugdzorg om de hoek komt kijken. Het heeft veel impact op de kinderen en de partner. Daar word je echt niet blij van. Partners lopen volgens ons een groter risico hierdoor in de ziektewet terecht te komen, omdat ze zich mogelijk in een situatie bevinden waarbij sprake is van een ongezonde aanhoudende spanning.” Militairen met PTSS maken voor de behandeling gebruik van de ggz. Uit een in 2014 gehouden onderzoek van het landelijk Platform GGZ blijkt dat 21% van de ondervraagden langer dan 4 maanden moesten wachten op een behandeling. Volgens een woordvoerder van specialistisch centrum Sinai kunnen de wachttijden per kliniek en soort behandeling nogal verschillen. Bij Sinai loopt alleen bij de dagbehandeling de wachttijd ‘voor een enkeling’ op tot drieënhalve maand. Overigens kan ook hier de intake lang op zich laten wachten; van 6 tot 8 weken .

GASTCOLUMN

kunnen we iets voor je doen? Met de partners van ervaringsdeskundigen hebben we contact via de gezamenlijke besloten Facebookpagina partners van HVH. Die hebben we gevonden via Hulp voor Hulpverleners. Deze stichting houdt bijeenkomsten ook voor militairen waar ook partners welkom zijn; eenmaal per half jaar in Gilze en eens per half jaar in Ridderkerk bij een bekende restaurantketen. Als het met mij niet goed zou gaan, kan ik zó de telefoon pakken en met iemand uit de lotgenotengroep spreken. Het voordeel van een lotgenotengroep is dat je niet alles hoeft uit te leggen. Dat is zó belangrijk… Maar ik kan ook bij de MGGZ aankloppen. En tijdens de evaluatie eens per vijf weken van Stefan vragen ze ook hoe het met mij gaat.“

Let ook op je gezin’ Stefan zit nu bij het DienstenCentrum Re-integratie (DCR). “Ik ga ervan uit dat ik dienstongeschikt word, en dan een burgerbaan krijg. Het lijkt me niet erg zinvol dat ik weer op uitzending ga. Het pak gaat dus uit.” Daar was hij eerst boos en verdrietig over, maar nu is er sprake van acceptatie en rust. Dat laatste vooral doordat Stefan alle vertrouwen heeft in een goede afloop van de re-integratie. Miranda: “DCR zet zich honderd procent voor hem in.” Stefan: “En omdat ik daar vertrouwen in heb kan ik me focussen op herstel. Met de toekomst houd ik me nu niet bezig. PTSS heb je voor de rest van je leven; ik raak het nooit meer kwijt. Ik moet nu leren hoe ermee om te gaan.” Voor andere PTSS’ers heeft Stefan een welgemeend advies: “Let goed op jezelf, maar ook op je gezin. Trek tijdig aan de bel; wees niet te trots.”

Stefan schrijft blogs op www.mentaal gezond.nl; een van de laatste blogs is te vinden op mentaal gezond.nl/2016/01/07/ oorlogsgebied-of-jaarwisseling/ Stefan is te volgen op Twitter: @stefan_mertens Miranda is te volgen op Twitter: @mirandamertens

Veteranenzorg: nog ruimte voor verbetering

»

Op 22 januari jl. werd in opdracht van de Tweede Kamer het Veteranenbeleid 2011 – 2015 geëvalueerd. Meer details zijn te vinden op Veteranenplatform.nl. Politiek, Defensiestaf en allerlei organisaties op het gebied van Veteranenzaken waren aanwezig. Ik was er ook. Ik schreef in voor twee deelsessies. De eerste? ‘Erkenning en waardering’. Een veteraan vertelde dat zij nog maar kort geleden voor een nieuwe baan was afgewezen met als reden haar voormalige werkgever Defensie en de mogelijkheid van problemen door haar uitzendervaring. Terwijl zij echt niet bij die 5% hoort die dermate beschadigd raken door een uitzending dat zij tegen moeilijkheden aanlopen in hun dagelijkse functioneren. Waardering vanuit de samenleving kun je dat niet bepaald noemen. Erkenning mag er ook wel méér zijn. Er mogen meer mensen de witte anjer dragen rondom Veteranendag. Bedrijven kunnen meer gestimuleerd worden veteranen in hun bedrijf te laten instromen. Er zou een vaste mediagenieke woordvoerder, ingezet kunnen worden in de media. En breng vooral ook de positieve ervaringen onder de aandacht. De tweede sessie ging over ‘Defensie voor – tijdens en na de missie’. Er blijkt nog ruimte voor verbetering. Soms een langere opwerkperiode. Maar ook betere zorg voor de achterblijvers. Het bewaken van de kwaliteit van de nuldelijnshulp. Of zoals één van de aanwezige Veteranen het zei: ‘willen helpen is niet altijd kunnen helpen’. In beide sessies heb ik mijn steentje bijgedragen, het thuisfront bleek deze dag ook ruim genoemd te worden door anderen. Om dát nog even een goede boost te geven trok ik de stoute schoenen aan en vroeg na het plenaire slotwoord van Henk Itzig Heine, HDP, nog héél even de microfoon aan dagvoorzitter Cees Grimbergen. Opgestaan, mezelf voorgesteld, aangegeven dat er een top plan gebruiksklaar ligt voor het thuisfront op het gebied van family-support. Dat er al een enorme lobbyronde gaande is binnen de politiek en Defensie, maar dat ik graag met iedereen in gesprek wil gaan. Dat leverde een goed aantal nieuwe kennismakingen op. Mijn oma zei het al: brutale meisjes komen overal… Eind dit jaar wordt de uitkomst aangeboden in een rapport aan de regering. Wij gaan in ieder geval niet op dat rapport wachten met het invullen van allerlei zaken voor de thuisfronters.

www.thuisfrontsupport.nl Kaat Mossel


17

VERENIGINGSNIEUWS TEKST ALEX GROOTHEDDE

Nieuwe ervaren collega Berry Everaarts is per 1 januari 2016 de nieuwe wervings- en promotiemedewerker van de AFMP. Samen met collega’s gaat hij de werving ter hand nemen.

»

Berry begon op zijn 17e bij de KLu, het was nog de tijd dat je na de lts bij de Luchtmacht voor onderofficier kon worden opgeleid. In 1974 was die opleiding klaar en werd hij op vliegbasis Volkel specialist elektroinstrumenten bij de F104, beter bekend als de Starfighter. Maar vier jaar later diende de F16 zich al aan. “De helft van het personeel moest weg en je kon aangeven wat je wilde. Ik wilde eigenlijk sportinstructeur worden, maar daar was geen plaats voor. Ik moest bij de scholingscommandant komen en hij zei: hoe zou je het vinden om les te geven? Ik heb er toen voor gekozen om in 1980 bij de Luchtmacht Elektronische en Technische School in Schaarsbergen les te gaan geven. Dat heb ik negen jaar met ontzettend veel plezier gedaan. Ik ging toen solliciteren op een functie in Soesterberg, bij luchtvaartfysiologie, waar ze trainingen geven om vliegers zuurstoftekort en g-krachten te laten ervaren. Op dat moment had ik de bond nodig, want mijn baas hield me tegen omdat volgens hem niemand instructeur wilde worden. Maar door tussenkomst van de AFMP ben ik uiteindelijk toch naar Soesterberg gegaan.” Berry bleef daar tot 1994. Toen kwam de functie van wervingsvoorlichter vrij in rayon Zuid-Nederland. In heel NoordBrabant en een stukje van Gelderland bezocht hij onderwijsinstellingen en arbeidsbureaus. Hij maakte de ontwikkeling mee van centrale werving vanuit één hoofdkantoor naar decentrale werving, en weer terug. In 1999 werd Berry wervingscoördinator en dat bleef hij tot 2007. Het was inspirerend werk. “In mijn tijd als coördinator had ik contacten met reclamebureaus, onder andere voor het jongerenprogramma Young Squad. Kinderen van 12 tot 17 jaar konden lid

18


worden van dat programma en kregen dan gadgets, ze konden meedoen aan excursies en ze ontvingen nieuwsbrieven en een maandblad. Op onze top hadden we 2400 leden. Ik ben er trots op dat ik dit programma mee heb mogen opzetten. Ook heb ik meegeholpen bij het opzetten van een nieuwe wervingscampagne voor de Luchtmacht.” Na zijn vertrek bij Defensie in 2007 ging Berry als officemanager in Breda werken. Nadat hij in 2010 met FLO ging, werkte nog voor een koeriersbedrijf en werd hij accommodatiemanager van de tennisclub in zijn woonplaats Veghel. Eind vorig jaar kwam Berry tijdens een PA-bijeenkomst van de AFMP sectorhoofd Bert Weeren tegen, die hem wees op de functie van wervingsmedewerker. “Ik ben het gelukkig geworden. Mijn cv had naar mijn gevoel een 100% match met de functie van wervings- & promotiemedewerker bij de AFMP. Ook hier verkoop ik, oneerbiedig gezegd, een product. En daarbij maak ik duidelijk dat mensen het alleen niet af kunnen; je hebt de bond echt nodig want de kans dat er iets gebeurt is aanwezig. Neem alleen al de overplaatsingen door de reorganisaties. Je moet ook mondig zijn tegenover je commandant, want die bepaalt of je van fase 2 naar fase 3 kunt. Het helpt dan als er iemand achter je staat.” Momenteel ben ik bezig mij vertrouwd te maken met de manier van werken bij de AFMP . Ik woon de voorlichtingen bij om een beeld te krijgen van de onderwerpen die belangrijk zijn voor de doelgroep. Omdat ik nieuw ben en met een andere blik er tegenaan kijk, hoop ik mijn steentje bij te kunnen dragen aan een presentatie die aanslaat bij de doelgroep. Dat zal, wat mij betreft, meer visueel zijn en meer specifiek gericht op de krijgsmachtonderdelen.”

POSTACTIEVEN TEKST BERT WEEREN

Check je gezondheid Als militair wordt je gezondheid regelmatig gecontroleerd, maar als postactieve militair houdt dat zomaar op. En wat dan? PA-sectorhoofd Bert Weeren zet de mogelijkheden voor u op een rijtje.

“

LEEFSTIJL CHECK KAN ZIEKTEN VROEGTIJDIG AANTONEN’

T

ijdens onze actieve periode hadden we de mogelijkheid om regelmatig je gezondheid te laten controleren, werden we regelmatig gekeurd en ondergingen we medische testen meestal tijdens de groen dagen. De laatste jaren is er de ‘verplicht’ sporttest en word je ook nog medisch gecheckt, vooral rond uitzendingen. Wij als postactieve militairen hebben die mogelijkheid niet meer. Wij komen niet zo vaak bij de huisdokter zolang we niets ernstig mankeren, maar zijn we dan gezond? Soms hoor je van collega’s verhalen over ernstige ziekten in je omgeving; het ontdekken van hartproblemen, de prostaat speelt op, et cetera. Voorkomen kunnen we het niet, maar preventief er mee bezig zijn kan zeker geen kwaad. Ik maak zeker geen reclame voor de preventieve bodyscan, maar een keer je gezondheid in algemene zin laten checken kan geen kwaad. Zo ga ik weleens naar de huisarts voor mijn bloeddruk en laat ik eens per jaar wat bloedwaarden (o.a. PSA) controleren. Afgelopen jaar had ik contact met Zorgzaam, onze zorgverzekering die naadloos aansluit op onze SZVK van Defensie, over zo’n keuring voor postactieven. Kan dat? Wordt dat vergoed?

Leefstijl Check En wat blijkt? Er is een leefstijl check. Op de website Zorgzaam leest u meer hierover (zie www.zorgzaamverzekerd.nl/ vergoedingen/gezondheidstest). Deze check heeft als doel het voorkomen of vroegtijdig opsporen van ziekten en aandoeningen, en wordt gevolgd door een advies. Wat kun je verwachten? » Allereerst krijg je vooraf een algemene vragenlijst over je gezondheid; » Meten van bloeddruk, buikomvang en BMI (‘body mass index’); » Bloedonderzoek: cholesterol en glucose; » Urineonderzoek: eiwit, bloed en glucose; » Longfunctietest; » Audiologische screening; » Visusonderzoek; » Fietstest; » Persoonlijk leefstijlgesprek met een leefstijlcoach. Goede aanvulling » De Audiologische test kan goed aansluiten op het audiogram wat opgemaakt is bij uw dienstverlating. Eventuele gehoorschade kan dan worden vastgesteld, waarna u al dan niet de procedure dienst aandoeningen (zie site AFMPdienstaandoeningen) kan opstarten. Verder info via uw sectorhoofd PA; » De fietstest bestaat uit een rit op een hometrainer waarbij de weerstand langzaam oploopt en uw hart middels

een cardiogram wordt gecontroleerd. Daar wordt o.a. uw maximale hartslag en uw conditie vastgesteld. Na afloop van het gesprek met uw leefstijlcoach krijgt u een mooi rapport mee met alle uitslagen en wat grafieken.

Vergoeding De leefstijl check is voor verzekerden bij Zorgzaam ster 4 en 5 gratis, enige voorwaarde is gebruik maken van een gecontracteerde zorgaanbieder. Een overzicht van de gecontracteerde zorgaanbieders is raadpleegbaar op www.zorgzaamverzekerd.nl. Op aanvraag kan de verzekerde informatie verkrijgen bij de Helpdesk van Zorgzaam via telefoonnummer: (072) 527 76 77 of via het contactformulier op www.zorgzaamverzekerd.nl

Waar kun je terecht? Je kunt op het door Zorgzaam aanbevolen webadres heel gemakkelijk in de buurt een (door Zorgzaam) gecontracteerde zorgaanbieder kiezen: www.unive.vergelijkenkies.nl/vergelijken-kies. Zorgzaam heeft onder andere contracten met de ARBO UNIE, Active living, Pim Muller-Papendal. Na afloop vroeg ik de coach: ik heb zeker garantie tot aan de deur? Hij antwoordde; u bent voor zover we kunnen zien gezond, minstens garantie tot een paar deuren verder. Met andere woorden: je voelt je goed, je bent getest en dat geeft toch een extra goed gevoel. Ik zou zeggen, maak een afspraak.


19

BLIKOPENER TEKST ALEX GROOTHEDDE

QPO is het motto van het Korps mariniers, Qua Patet Orbis; zo wijd de wereld strekt. Al 350 jaar trekt het Korps als een ijzersterke magneet actiegerichte jonge mensen aan. Gerwin bijvoorbeeld. Hij zag 20 jaar geleden zijn jongensdroom uitkomen. Nog steeds heeft hij heeft hart voor het korps en vooral ook voor de doelgroep: kwetsbare mensen in oorlogsgebieden. Om het jubileum luister bij te zetten organiseerde hij met collega’s dan ook een sponsorloop voor 3FM Serious Request.

Opkomen

voor de minder sterken

B

ij het Korps Mariniers moet je mentaal natuurlijk ijzersterk zijn en word je fysiek afgebeuld tot je écht niet meer kunt. Met dat idee in zijn achterhoofd kwam marinier Gerwin in 1995 bij het Korps Mariniers terecht. Het tekent zijn mentaliteit. Gerwin was in de ban geraakt van het Korps dankzij de stoere verhalen van een indrukwekkende kroegbaas. “Het leek me wel wat. Daar kwam bij dat ik twee broers had die waren afgekeurd voor de militaire dienstplicht, en ik had broederdienst.” Dat hij niet hóefde op te komen motiveerde hem des te meer. Gerwin wilde oorspronkelijk naar de Luchtmobiele Brigade, maar de opkomstdatum in mei sloot niet goed aan op zijn MTS-examen. En dat diploma wilde hij toch echt nog eerst aan de muur hangen. Vandaar dat hij koos voor het Korps Mariniers, waar hij pas in augustus hoefde te beginnen. Hoe dat beviel? Er verschijnt een brede grijns op zijn gezicht. “Het was één grote jongensdroom.” Fysiek was het voor hem beslist niet zwaar. Sterker nog: die veronderstelde lichamelijke zwaarte bleek eerder een ‘desillusie’.

20


“Ik had fysiek geen enkel probleem. Maar ik had me tijdens mijn MTS-studie al goed voorbereid. Dat deed ik door met een rugzak met 10 literflessen vol water over de tankbaan op de Elspeter Heide te rennen.” Overigens heb ik in latere specialistische opleidingen wel mijn momenten gehad waar ik fysiek en mentaal redelijk aan mijn grenzen zat. Maar net zoals velen met mij in die opleidingen ben ik niet gebroken.” Aan de defensie cultuur was hij razendsnel gewend. Gerwin was allang vertrouwd met het reilen en zeilen op de (intussen geheel verdwenen) Generaal Winkelman Kazernewaar hij toen vlakbij woonde. “Toen ik 12, 13 was, werd daar bij mij het vuurtje aangewakkerd. Samen met vriendjes zochten we er altijd naar lege hulzen. We verkochten er blikjes cola aan militairen, met een stevige winst trouwens, en we postten brieven voor ze.” Eenmaal in dienst bij Defensie was Gerwin eerst een jaar in Aruba, als dienstplichtige. Vervolgens kwam hij terecht bij de infanterie in Doorn, van waaruit hij koudweertrainingen, bergtraining en de militaire parachutistenopleiding deed. Na zijn uitzending naar Bosnië volgde hij een opleiding voor kikvorsmanopleiding en deed hij een vrije val opleiding. Hierna werd

“

GERWIN BEREIDDE ZICH VOOR DOOR MET EEN ZWARE RUGZAK OVER DE TANKBAAN TE RENNEN hij uitgezonden naar Irak, waar hij bij het verkenningspeloton zat. Weer in Nederland werd hij anti-terreur operator en teamleider van de hierbij behorende duikploegen.

‘Niet het spulletje maar het knulletje’ De afgelopen vier jaar werkt Gerwin, die eerder uit eigen zak een hbo-opleiding Opleidingskunde bekostigde, als ‘pennenlikker’. Ook hierover praat hij vol enthousiasme. Want we hebben het wel over de afdeling OT; de Opleidings Ontwikkeling die onder meer het aan te bieden onderwijs voor de special forces vorm geeft. De opleidingen maken een interessante ontwikkeling door. “Alle theorietoetsen worden vervangen door praktische toetsen Van leerstofgericht naar praktijkgericht is het devies. Vroeger moest je, gechargeerd gezegd, bij wijze van spreken alle 100 onderdelen van een machinegeweer kunnen benoemen. Tegenwoordig vinden wij het belangrijker dat je dat machinege-

Gerwin: ‘Slimmer opleiden en trainen zal spanning op het systeem doen verminderen’

weer goed in elkaar kunt zetten en er goede treffers mee maakt. Het gaat niet om het spulletje, maar om het knulletje. De juiste context in het onderwijs, dat is waar het om draait; gerelateerd aan de beroepspraktijk. We leren nu mensen om te leren door middel van reflectie en goede gestructureerde evaluaties, in plaats van ze reproducerend gedrag te laten vertonen. Dat is heel gaaf om aan bij te dragen. Het is mooi om te zien dat mariniers reflectieverslagen schrijven waarin ze melden dat ze boos zijn op een bepaald onderdeel van hun eigen handelen waardoor ze het de volgende keer anders gaan aanpakken.” Met dit zelfinzicht (lerend vermogen) kun je volgens Gerwin een start maken naar een zelflerende organisatie.” Overigens denk ik dat het sowieso goed is om af en toe te kijken of de dingen goed doen en nog steeds de goede dingen doen. Hierbij bedoel ik het veelvuldig weg zijn van eenheden in relatie tot de getraindheid. De lat wordt door het Korps zelf bepaald en niemand schijnt de verantwoording te willen nemen deze late lager te leggen. Hierdoor staat er behoorlijk spanning op het systeem. De oplopende aantallen bij de maatschappelijk werker zijn hier volgens mij een gevolg van. Slimmer opleiden en

trainen zou hier verbetering in aan kunnen brengen.” Gerwin heeft mede voor deze functie gekozen omdat hij meer thuis wilde zijn bij zijn gezin, al is hij in de nieuwe functie nog regelmatig van huis. “Het operationele tempo van het Korps Mariniers is zeer hoog en dat is een enorme belasting voor het thuisfront. Daar wordt soms lichtvaardig over nagedacht. Als wij weg zijn is het eten, de accommodatie enzovoorts geregeld. Wij hoeven alleen ons ding te doen. Maar als moeders de vrouw moet werken en er is een kind ziek, dan moet zij het oplossen binnen het sociale vangnet of zelf vrij nemen.”

aan heel sterk bij de (oud) mariniers. Er zijn glossy magazines en boeken over verschenen en in Ahoy was een boksgala. Gerwin zorgde er met collega’s voor dat het jubileum een prachtige symbolische en sportieve afsluiting zou krijgen. Tijdens een mc-vergadering hoorde hij dat, juist vanwege het lustrum, het jaarlijkse diner voor onderofficieren en officieren deze keer verviel. Hierdoor kwam een bedrag van 1000 euro vrij. Gerwin had daar wel een mooie bestemming voor: een sponsorloop waarvan de opbrengst naar 3FM Serious Request gaat. De opbrengst komt ten goede aan kinderen in oorlogsgebieden. “Dat is tenslotte onze doelgroep,” aldus Gerwin. “Ons doel is dat ze in vrede en veiligheid kunnen opgroeien, net als hun familie natuurlijk.” Van het een kwam het ander, en uiteindelijk zouden er van het Korps Mariniers 16 lopers mee doen en daarnaast 27 ondersteuners.; chauffeurs, veiligheidsfietsers, navigatoren, medics, masseurs en niet te vergeten de voortreffelijke ‘feeders’ van de LDV. De mariniers liepen in gevechtstenue en op hoge zwarte geponsorde schoenen en in T-shirts van MUDMASTERS. Desondanks haalden ze een gemiddelde snelheid van bijna 14 kilometer per uur. Een topprestatie. Uiteindelijk werd 30.200 euro opgehaald. Maar er kan nog steeds worden gedoneerd. “Het zou mooi zijn als we 35 duizend euro ophalen, dat is een mooi veelvoud van het 350-jarig bestaan van ons Korps.”

Jubileumloop voor 3FM Serious Request Boys will be boys, maar ook jongens worden volwassen. Het werk bij het Korps Mariniers is tegenwoordig voor Gerwin dan ook geen jongensboek meer, maar een ‘geweldige baan bij een prachtig bedrijf’. Gerwin: “De broederschap is heel sterk. Niet voor niets is het Contact Oud-Mariniers de grootste vereniging van oud-defensiemedewerkers. Eens marinier altijd marinier.” Het 350-jarig jubileum van het Korps Mariniers leefde dan ook van begin af

Meer informatie over de jubileum sponsorloop vind je hier: kominactie.3fm.nl/actie/korps-mariniers-voor-serious-request


21

VETERANEN TEKST FRED LARDENOYE, FOTO’S JAN PETER MULDER

Door een in Libanon opgelopen trauma raakte Christian Kriznaric zijn gezin en zijn baan kwijt. Mede dankzij zijn huidige partner Marga krabbelde hij weer op en vocht hij tot het hoogste rechtsorgaan om te bewijzen dat hij het slachtoffer was van falende nazorg van Defensie.

Falende nazorg bij Libanonveteraan

‘Ik ben elke dag weer in gevecht’ 22


“I

k heb toen een paar keer geprobeerd uit het leven te stappen.” Oud-militair Christiaan Kriznaric (53) zag het in 2004 helemaal niet meer zitten. Zijn vrouw en twee kinderen hadden hem verlaten, hij was zijn baan kwijt en zwierf als een dakloze rond. Al sinds zijn terugkeer als dienstplichtige uit Libanon werd hij geplaagd door nachtmerries met herbelevingen die steeds frequenter optraden. “Ik gebruikte destijds ook speed en cocaïne, zelfmedicatie noem ik dat maar.” Zijn laatste houvast was zijn huidige partner Marga (45), die hij kende van zijn werk. Zij wist zijn leven weer op de rails te krijgen, maar dat ging niet zonder slag of stoot. “Ik wist niks van zijn Libanonverleden. Ik eiste wel dat hij met drugs zou stoppen. Toen hij na een tijdje die flashbacks kreeg en agressief werd,

Libanonveteraan Christian Kriznaric en zijn partner Marja.

wist ik me geen raad. Hij heeft mijn hele interieur aan gort geslagen, maar ik was smoorverliefd en nam hem telkens weer in huis.”

Libanon Kriznaric kwam in 1981 op 18-jarige leeftijd voor zijn nummer op in Assen en werd opgeleid tot schutter. Tijdens de keuring in Breda was hem al verteld dat hij vermoedelijk naar Libanon zou worden uitgezonden. “Ik kan me niet herinneren dat ik daar nog een keuze in had. Maar ik vond het ook een soort eer, je onderscheidde je daarmee toch van andere militairen.” De voorlichting over Libanon beperkte zich tot een filmpje. “’s Morgens ging je patrouille lopen, ’s middags een bakje thee met de bevolking en daarna kon je gaan surfen met een glas bier erbij. Ik heb helaas geen surfplank gezien, wel aangespoelde lijken van zelfmoordterroristen die de koppels met explosieven nog omhadden.” Kriznaric kwam in juni 1981 in Libanon terecht op een post bij Al Yatun. “Later zat ik op een buitenpost waar je overdag vaak alleen was en ’s avonds met twee man. Daar heb ik de nodige incidenten meegemaakt, ook vanwege de voorbereidingen van Israël op de invasie. Enerzijds was de pro-Israël militie van majoor Haddad aan het provoceren en anderzijds waren er de infiltraties van gewapende PLO’ers. Dat was het meest frustrerend. We pakten ze op, hun wapens werden geregistreerd op het hoofdkwartier. Vervolgens werden ze weer vrijgelaten en kregen ze drie maanden later hun wapens weer terug.”

Gijzeling De meest aangrijpende ervaring maakte hij mee nadat hij met een collega gegijzeld werd door de PLO. “We reden met zijn tweeën rond met een YP en zaten net op een uitkijkpost boven op een berg ter ondersteuning van een patrouille toen ik schaduwen omhoog zag komen. Voordat we konden reageren, waren we door een aantal PLO-strijders omsingeld en werd er een antitankwapen op ons gericht. Dan schiet er van alles door je hoofd. Ik dacht: nu is het gebeurd.” Uiteindelijk

werden ze met hulp van een tolk ontzet, maar het is een van de gebeurtenissen die hem nu, bijna 35 jaar later, nog wakker doet schrikken. Na terugkeer uit Libanon begin 1982 was van enige nazorg geen sprake. “Op het vliegveld werd alleen gezegd dat je moest zwijgen over alles wat je had meegemaakt, ter bescherming van collega’s die er nog zaten.” Hoewel hij zich nog wilde opgeven voor uitzending naar de Sinaï, werd het door zijn conflicten met meerderen geen optie meer om carrière te maken in het leger. “Achteraf gezien, was ik in Libanon al aan het ontsporen. Je moest na zo’n incident als de gijzeling meteen weer verder, je kon er met niemand over praten. Integendeel, je werd gekleineerd en ik kreeg conflicten met mijn commandant.”

“

IK GEBRUIKTE SPEED EN COCAÏNE; ZELFMEDICATIE NOEM IK DAT MAAR’ om te gaan procederen tegen Defensie, vanwege het ontbreken van nazorg. Na bijna tien jaar lang procederen werden ze op 14 december door het hoogste rechtsorgaan, de Centrale Raad van Beroep, in het gelijk gesteld. Kriznaric: “Ik heb er een dubbel gevoel over. Erkenning, maar door alle media-aandacht blok ik een beetje mijn verhaal. Ik ben elke dag weer in gevecht. Vannacht ook weer, ik dacht dat ze weer via de trap omhoogkwamen zoals in Libanon op die bergkam.”

PTSS Na zijn diensttijd verhuisde hij voor zijn vriendin naar Groningen en vond hij een baan bij een glasvezelfabrikant. Vanaf zijn terugkeer had hij al last van herbelevingen, maar hij stortte zich jarenlang volledig op het werk. “De onrust in mijn hoofd werd steeds sterker en het begon me op te breken, ook op het werk.” Het ging van kwaad tot erger, hij begon drugs te gebruiken en kreeg uiteindelijk een burn-out. “Ik probeerde met drugs te stoppen, maar in plaats daarvan begon ik meer en meer te drinken. Dan had ik mezelf helemaal niet meer onder controle. Daardoor raakte ik alles kwijt, met mijn twee kinderen heb ik twee jaar geen contact gehad. Eigenlijk wilde ik ook niet dat ze me zo zagen.” Zijn huidige partner Marga bleef hem steunen. “Hij was in niets meer de Chris die ik had leren kennen op het werk. Toen ik bij een van zijn woedeaanvallen voor de derde keer de politie erbij gehaald had, werd naar zijn militaire verleden gevraagd.” Dat leidde in 2006 tot de diagnose posttraumatische stress stoornis (PTSS) en traumabehandeling in het Sinaï-Centrum, waar hij nog wekelijks naartoe gaat. Omdat hij door zijn zwervende bestaan niet meer verzekerd was, leidde het tot torenhoge schulden. Marga hielp hem

UITSPRAAK CENTRALE RAAD VAN BEROEP H De raad stelt: ‘Er was sprake van een combinatie van gebrek aan zorg vóór, tijdens en met name na de uitzending. Pas in 2007 toen alle Libanonveteranen zijn benaderd, is aantoonbaar nazorg aangeboden.’ Er is niet gebleken dat Kriznaric voldoende voorlichting over psychische klachten is gegeven of dat er tijdig hulp is ingeschakeld. Daarom wordt Defensie aansprakelijk gesteld voor de schade. Volgens Defensie kregen de veteranen na Libanon meerdere brieven met informatie over psychische klachten, maar veel veteranen zeggen die niet ontvangen te hebben. De verwachting is dat andere zaken waarin veteranen Defensie gebrek aan nazorg verwijten door deze uitspraak beïnvloed zullen worden. Voor dit soort zaken geldt overigens wel een verjaringstermijn. Veteranen bij wie PTSS is vastgesteld, moeten binnen vijf jaar aan de bel trekken. Inmiddels heeft een grotere groep Libanonveteranen uit het noorden zich gemeld bij Kriznaric’ advocaat Vincent Dolderman om ook een schadevergoeding te eisen.


23

VETERANENBERICHTEN

De lancering van de veteranenwebsite en app met v.l.n.r. directeur Frank Marcus van het Veteraneninstituut, Jasper Schoenmakers van de stichting Onbekende Helden, IGK Bart Hoitink en diens voorganger Lex Oostendorp.

FOTO: KARIN STROO

FOTO: ERIK KOTTIER

TEKST FRED LARDENOYE EN JANKE ROZEMULLER

VETERANENVOORDEEL EN -VACATURES H Op dinsdag 19 januari vond de lancering plaats van een Cees Grimbergen voelt de aanwezigen kritisch aan de tand.

KICK-OFF EVALUATIE VETERANENBELEID H Op vrijdag 22 januari vond op het Veteraneninstituut in Doorn de kick-off van de evaluatie van het Veteranenbeleid van 20112015 plaats onder leiding van tv-presentator Cees Grimbergen. De dag werd geopend door Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht, tevens Inspecteur der Veteranen, generaal Bart Hoitink. Ruim honderdvijftig genodigden, onder wie veel veteranen, een afvaardiging van het thuisfront, Kamerleden en vertegenwoordigers van veteranenorganisaties, deelden in brainstormsessies hun ervaringen met veteranenthema’s. De uitkomsten hiervan worden meegenomen in de evaluatie. Hoofddirecteur Personeel schout-bij-nacht Henk Itzig Heine memoreerde aan het eind van de dag dat het initiatief voor de evaluatie afkomstig is van Tweede Kamerlid Angelien Eijsink (PvdA). “Ondanks de stappen in het veteranenbeleid van de afgelopen tien jaar, zijn we er nog niet. Het huis staat er, de inrichting ziet er op zich goed uit, maar het kan nog een tandje beter! Die stevige ambitie moeten we ook hebben,” aldus Heine. De evaluatie wordt komend voorjaar voortgezet met bijeenkomsten met klankbordgroepen en eind van dit jaar wordt het een en ander samengevat in een rapport dat aan de Tweede Kamer wordt FL aangeboden.

JR

Nieuw zilveren erekoord voor UNIFIL-veteranen

»

Achttien Libanonveteranen hebben op 12 december als eerste het zilveren koord ontvangen, behorend bij de een na hoogste individuele waardering binnen de Koninklijke Landmacht. De uitreiking door de Commandant Landstrijdkrachten generaal Mart de Kruif vond plaats op het Veteraneninstituut, waar de veteranen ook het draaginsigne Nobelprijs VN-militairen ontvingen. Het zilveren koord hoort bij de Sculptuur Operationeel Optreden (SOO). Deze ontvingen de militairen al in 2011 voor bijzonder loffelijk optreden tijdens operationele inzet, maar nu is die toekenning ook zichtbaar op hun uniform of veteranentenue. Het gaat om 23 militairen van het Qana-detachement van 44 Pantserinfanteriebataljon die in 1979 vochten voor hun leven, gewond raakten en werden gegijzeld. Vijf van hen nemen het erekoord op een ander moment in ontvangst. Het zilveren erekoord onderscheidt zich van andere erekoorden en blijken van waardering, aldus De achttien Libanonveteranen tijdens luitenant-kolonel Corstiaan de Haan, hoofd sectie de ceremonie rondom de uitreiking van het draaginsigne Nobelprijs Ceremonieel en Protocol. “Het rode erekoord kan je VN-militairen en het zilveren koord. ook in Nederland verdienen en het gevechtsinsigne betekent dat je je werk bleef doen onder vuur. Het zilveren erekoord onderscheidt zich van rood doordat rekening wordt gehouden met de verzwarende operationele omstandigheden. Ten opzichte van het gevechtsinsigne zit het verschil hem in het uitzonderlijk handelen tegenover ‘gewoon’ je werk doen onder gevechtsomstandigheden.” Uitreikingen draaginsigne Nobelprijs in 2016: veteraJR neninstituut.nl/uitreiking-nobelprijs.

FOTO: JAN PETER MULDER

24


nieuwe website en mobiele app voor veteranenvoordeel. Dat gebeurde op landgoed De Zwaluwenberg in Hilversum, thuisbasis van de Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht, tevens Inspecteur der Veteranen. Door het aanbieden van een korting of ander voordeel kunnen bedrijven veteranen bedanken voor hun inzet. Op de website zijn de kortingen voor veteranen en hun relaties overzichtelijk gerangschikt per rubriek, waaronder ‘Auto en mobiliteit’ en ‘Sport en outdoor’, maar wie wil weten of er aanbiedingen in de eigen regio zijn, kan ook op een kaart klikken of per stad zoeken. Met de mobiele app kunnen gebruikers onder meer via de locatiezoeker kortingen in de buurt opzoeken, waar ze zich ook bevinden. De website wordt beheerd door de stichting Onbekende Helden (zie ook OpLinie 5-2015) en is tot stand gekomen in samenwerking met het Veteraneninstituut. De stichting Onbekende Helden werft ook vacatures voor veteranen, deze zijn te vinden op de website www.onbekendehelden.nl. Website: www.veteranenpasvoordeel.nl. De app is te vinden in de diverse app stores onder de noemer: Onbekende Helden.

COMPUTERHOEK TEKST WIM VAN DEN BURG

GRATIS PORTABLE PROGRAMMA’S H Installeer Liberkey op je usbstick of harde schijf, en je hebt de beschikking over bijna 300 van de beste gratis programma’s. Er komen steeds meer programma’s die geschikt zijn voor het werken vanaf een usb-stick. De programma’s kosten weinig opslagruimte en je hoeft ze niet eerst op een computer te installeren voordat je er mee aan de slag kunt. Handig, want dat betekent dat je meteen met de programma’s kunt werken zodra je de usb geheugenstick in een willekeurige computer steekt. Liberkey is een verzameling van dit soort programma’s. De samenstellers bekeken duizenden gratis portable-software titels en selecteerde de beste programma’s. Het gevolg is een pakket dat je op je usb stick kunt zetten waarna je overal de beschikking hebt over alle mogelijke soorten software. Voor vrijwel iedere toepassing heb je een goed programma tot je beschikking, of dat nu een browser is, een messenger, een agenda, een mediaspeler of kantoorsoftware . Natuurlijk hoef je niet alle 300 programma’s op je stick te zetten. Je kunt ook aangeven welke programma’s je wilt hebben of bij het downloaden kiezen voor LiberKey Standard (circa 100 programma’s) of LiberKey Basic (alleen de belangrijkste programma’s). Downloaden: www.liberkey.com/

Gebruik je PC als Media Center

»

MediaPortal is heel goede gratis software (open source) om van je PC een mediacenter te maken. Je kunt er alle soorten audio en video mee bekijken en beluisteren. En nog veel meer! Video- en audio-bestanden, dvd’s, Blu-ray, internetradio en audio en video van websites speel je probleemloos af met deze uitgebreide mediacenter software. Je video- en muziek-collectie kun je beheren en als je een tv-tuner in je PC hebt kun je met MediaPortal ook televisie kijken en opnemen. Met MediaPortal kun je cd’s en dvd’s rippen en hoesjes kun je downloaden. Ook ondersteunt Media Portal gratis open source software RSS-feeds, weerberichten en spelletjes. Voor het bekijken van foto’s kun je slideshows maken. Beschik je over een pc met afstandsbediening? Dan kun je MediaPortal helemaal vanaf de bank besturen. Ook je smartphone kun je via een app als afstandsbediening gebruiken! En dit zijn alleen nog maar de basisfuncties, voor MediaPortal zijn namelijk honderden plug-ins en skins beschikbaar waarmee je het uiterlijk van de software kunt aanpassen, maar die ook talloze functies aan je mediacenter kunnen toevoegen. Er zijn bijvoorbeeld plug-ins voor Spotify, AirPlay, IMDb+ voor het bijwerken van tags, voor het beheren van je muziek en films, voor het zoeken naar online content en heel veel meer. MediaPortal is open source software. Het is dus niet alleen gratis, maar ook vrij van reclame en er worden continue nieuwe plug-ins beschikbaar gesteld.

MEDIASPELER VOOR PC, TABLET EN SMARTPHONE H AIMP is een opvallend goede audiospeler die meer bekendheid verdient. De speler heeft heel veel mogelijkheden, maar het belast je computer slechts licht. AIMP (ook wel AIMP3 genoemd) doet sterk aan het ooit zo populaire WinAmp denken, maar vraagt veel minder geheugen en processorkracht. Toch kan AIMP overweg met alle bekende audioformaten, geeft het een uitstekend geluid, en biedt het veel meer mogelijkheden dan het afspelen van muziek alleen. De software is ooit voor Windows gemaakt, maar tegenwoordig is er naast een Windows versie voor je computer ook een Android versie voor smartphone en tablet. Met AIMP kun je bijvoorbeeld ook cd’s rippen, muziekbestanden converteren, audiostreams opnemen en ID tags beheren. En dan zijn er nog de door derden geschreven plug-ins. Doordat iedereen plug-ins kan maken heeft het programma bijna onbeperkte mogelijkheden. Het uiterlijk is via skins helemaal aan te passen. Downloaden: www.aimp.ru/ index.php?do=download

Downloaden op: www.team-mediaportal.com/ mediaportal-download


25

RECEPT TEKST EN RECEPTUUR: ELLY KALDENBERG, SAN AVIS, VISIE OP VOEDING & MADELON DE JOODE, STUDIO EET PUUR

FOTO: NELL RITMEESTER

Runderstoofpotje met chocolade en een dakje van ‘hete bliksem’ 3 - 4 personen

E

en stoofpotje hoort bij uitstek bij de winter. Kenmerkend voor een stoofpot is het bereiden van een gerecht gedurende langere tijd op een lagere temperatuur. Tijdrovend? Nee hoor! Je voegt alle ingrediënten samen en laat de tijd zijn werk doen. Door de lage temperatuur gaan de verschillende smaken van vlees, groenten en kruiden goed in elkaar over. En een scheutje azijn maakt je vlees extra mals. Ondertussen ruikt je huis heerlijk naar een combinatie van al deze lekkere ingrediënten. Maak wel meteen een extra grote portie voor in de vriezer. Voor als het een keer ‘fast’ moet.

Gezond Je gebruikt met het stoven van vlees weinig vet omdat het vlees gaart in

26


eigen vocht in combinatie met bouillon. Bovendien kun je lekker veel groente toevoegen waardoor je nog meer smaak krijgt. De hete bliksem is gemaakt met zoete aardappel. Deze ‘aardappel’ is geen familie van onze eigen pieper. Het is een exotische ‘vrucht’ die onder de grond groeit. Hoewel ze rijk zijn aan zetmeel rekenen wij de zoete aardappel mee als groente. De smaak is niet alleen zoet maar ook een beetje kruidig.

Mix & match Met stoofpotjes kun je naar hartenlust variëren. Kies bijvoorbeeld ook eens voor een stoofpotje met vis, wild of kip als basis. Ook kruiden en specerijen kunnen je stoofpot een hele specifieke smaak geven. Denk aan ras el hanout voor een Marokkaanse twist, lekker met kikkererwten een snufje kaneel en gedroogde pruimen of abrikozen.

INGREDIËNTEN STOOFPOT • • • • • • • • • • •

scheut milde olijfolie 750 g goulashvlees of riblap 2 el bloem 6 sjalotten, geschild 1 klein gedroogd chilipepertje of een snufje chilipeper 1 blaadje laurier 4 el (rode wijn) azijn 400 ml runder- of groentebouillon + evt. extra 1 el appelstroop 25 g pure chocolade, in stukjes 2 bieten à 125 g, gaar en in partjes gesneden

HETE BLIKSEM • 700 g zoete aardappel, geschild en in blokjes gesneden • 6 gedroogde abrikozen, grof gehakt • klontje boter

EET HET MET EEN LEKKERE SALADE VAN • gemengde sla, rucola of spinazie • granaatappelpitjes • 100 g pompoen, in blokjes gesneden en gebakken met wat chilipeper en speculaaskruiden • vinaigrette van olie, balsamicoazijn, peper en zout

COLUMN

tip

VOOR EEN FITTE NACHTDIENST Meng 1 opscheplepel van de afgekoelde stoofpot met een lepel kwark en snipper er augurkjes door. Schep het mengsel samen met wat rauwkost of groente in een volkoren wrap. Rol de wrap stevig op en klaar is je midnightsnack.

ZO MAAK JE HET KLAAR

» Verwarm de olie in een braadpan en bak het vlees rondom bruin, voeg de bloem toe en bak even 3-5 minuten mee. Bestrooi het vlees met een flinke snuf zout en wat peper. Voeg de hele sjalotten, chili het laurierblaadje toe en blus af met de azijn. Laat al omscheppend ongeveer 10 minuten bakken zodat de alcohol verdampt. Giet de bouillon erbij. Roer de appelstroop en chocolade erdoor en laat de stoofpot minimaal 4-5 uur heel zachtjes pruttelen. Roer af en toe en check tussendoor of er nog genoeg vocht aanwezig is. Zo nodig kun je nog wat extra bouillon toevoegen. Vlak voor je de stoofpot serveert voeg je de bietenpartjes toe en laat je de stoofpot even goed doorwarmen.

» Laat de zoete aardappel gaar worden en voeg ongeveer 5 minuten voor het afgieten de abrikozenstukjes toe zodat ze even kunnen wellen. Giet de aardappels af en stamp ze met de boter, peper en zout tot een mooie puree.

» Verhit de oven op de hoogste grillstand.

» Schep de stoofpot in een ovenvaste schaal en bedek met de hete bliksem. Zet de schaal onder de grill tot er een mooi goudbruin korstje opkomt. Serveer er de salade. Wil je het extra feestelijk, serveer er dan eventueel wat stoofpeertjes bij.

De bankzitter

Leeftijdsdiscriminatie

»

‘Werkgeversorganisatie vinden dat er een einde moet komen aan de vanzelfsprekendheid dat oudere werknemers meer verdienen dan jongeren.’ Zo, die zit. De grootste werkgeversorganisaties (VNO-NCW, MKB, AWVN) menen dat anciënniteit en leeftijd minder belangrijk zijn dan toegevoegde waarde voor de organisatie en het ontwikkelperspectief van het individu. De werkgevers verpakken de argumenten zorgvuldig: het komt erop neer dat beloning op zichzelf niets meer te maken heeft met inzetbaarheid en productiviteit. Ruw gezegd en vrij vertaald: je kunt niet meer rekenen op die ouwetjes en productief gezien zijn ze ook al niet erg betrouwbaar. De werkgevers durven dit soort leeftijdsdiscriminatie unverfroren in hun jaarlijkse nota arbeidsvoorwaarden op te nemen. Dan het volgende:

FNV voorzitter Ton Heerts, de vertrekkende voorzitter van de FNV, zou met het voorgaande wel raad geweten hebben. Helaas, zeggen we dan, hij stapt na vier jaar - eigenlijk te vroeg - op. Meer tijd voor thuis, en zijn taak zit erop. De broedertwist binnen de FNV is gestopt, de fusie van de afzonderlijke bonden tot één FNV is gerealiseerd en de FNV heeft weer een sterke positie veroverd in het landelijk overleg tussen werkgevers en overheid. De AFMP mag best ook wel een beetje trots zijn op Ton Heerts. Hij was en is een snelle stijger: als jonge marechaussee-officier via een functie bij de Marechausseevereniging voorzitter geworden van de AFMP, en kort daarna al toegetreden tot de FNV, met een kort tussenstation in de landelijke politiek. Als minister Asscher hem in een artikel in de Volkskrant een ‘klasbak’ noemt, dan kunnen we het alleen maar met hem eens zijn. En zijn functie als onbezoldigd commissaris bij FC Twente? Sterkte Ton, en houd je rug recht.

Vaderlandsliefde ‘In het leger zijn nauwelijks naïeve wereldverbeteraars,’ aldus Humanistisch raadsman Heemskerk in een artikel in de NRC van 16 januari. Wat dan wel: ‘Als mensen zich voor het leger aanmelden doen ze dat vaak voor hun persoonlijke ontwikkeling... Ze proberen hun grenzen te verkennen voor zich zelf maar ook samen met anderen.” Hoor je het ook eens van anderen.


27

VERENIGINGSNIEUWS

Overleden Dhr. A.J.J.P. Bieringa Smidsweg 30 3852 XB Ermelo 9 november 2015 (77)

Dhr. D.C. Schulz Vogelweide 128 3941 NC Doorn 15 december 2015 (69)

Mevr. M. Groenewoud Nieuwe Binnenweg 220b1 3021 GM Rotterdam 23 november 2015 (23)

Dhr. D. van den Berg Distel 20 5527 KC Hapert 24 december 2015 (66)

Dhr. E. Schut Hoenderparkweg 108 - a 7335 GX Apeldoorn 10 december 2015 (96)

Mevr. M.A. van Remoortere-Sies Van Geunslaan 2 3843 CZ Harderwijk 4 januari 2016 (95)

Dhr. M.J.W.H. Neervoort Gerrit van Heemskerkstr 40 2671 AX Naaldwijk 11 december 2015 (24)

Dhr. A. van Noord Vicuslaan 8 3454 LE De Meern 10 januari 2016 (86)

Dhr. J.H.H.M. Arts Brederhorst 24 6714 KD Ede 12 december 2015 (66)

Dhr. J.J.N. Groenendaal Lokhorst 57 2352 KE Leiderdorp 24 januari 2016 (88)

Dhr. Th.A. Tent Lijsterbesweg 1 8072 XV Nunspeet 12/13/2015 (86)

Verkiezingen kaderraadsleden Marine en Landmacht

»

Om de belangenbehartiging zo dicht mogelijk bij de werkvloer te laten plaatsvinden, hebben we de AFMP onderverdeeld in sectoren. De sectoren (Luchtmacht, Marechaussee, Marine, Landmacht en de sector burgers) worden vertegenwoordigd door gekozen kaderraadsleden. Voor deze belangrijke functies zijn wij voor de sector Marine en Landmacht op zoek naar kandidaten. De kaderraadsleden praten mee en beslissen namens u over alles binnen de vereniging AFMP. Daarnaast zijn zij de link tussen onze (kader)leden en het bestuur. In maandelijkse bijeenkomsten met de kaderleden, de kaderberaden, bespreken zij de verenigings-, arbeidsvoorwaardelijke en rechtspositionele zaken. Wij zoeken enthousiaste, gedreven (kader) leden, afkomstig uit de respectievelijke sectoren die zich willen inzetten voor de AFMP in het algemeen en de leden van hun sector in het bijzonder.

Meer weten?

50-JARIG LIDMAATSCHAP Dhr. H. Hummel Soesterberg

Dhr. J. Berends Hengelo OV

Dhr. W. Engelmann Harderwijk

Dhr. G.T. van Gorkom Zwolle

Dhr. J.C.P. de Jonge Breskens

Dhr. J.F. Berest Lelystad

Dhr. A.C. Goethals Rijen

Dhr. L. Reese Sneek

Dhr. L. Lagarde Hedel

Dhr. J. Schrale Anjum

Dhr. F.C. Vos Ede

Dhr. J. de Ruiter Zeyen

Dhr. W.H. Brugman Duiven

28


Mocht je interesse hebben en meer willen weten , bijvoorbeeld over de rol en tijdsbesteding van deze functie, bel dan even met je sectorhoofd. Voor de Marine is dat Rutger Radema (06 - 23 89 55 07), voor de Landmacht is dat Elze Mulder (06 – 53 51 00 73).

Aanmelden Verkiezingen voor de Sector Marine zijn tijdens het kaderberaad van de sector Marine, op 23 februari 2016 om 10:00 uur, in de het gebouw van de NLBEOPS in Den Helder (Nieuwe haven). Je kunt je opgeven bij [email protected] tot 20 februari 2016. Verkiezingen voor de Sector Landmacht zijn tijdens het kaderberaad op 24 februari 2016. Je kunt je opgeven bij sectorhoofd Elze Mulder (stuur een e-mail naar [email protected]) tot 20 februari 2016. Mocht dit nog niet in je plaatje passen maar je wil wel graag mee praten over zaken die spelen binnen je sector (rechtspositioneel, arbeidsvoorwaardelijk, etc.) neem dan ook even contact op. En naast kandidaten voor deze verkiezingen zijn wij ook altijd op zoek naar enthousiaste groepshoofden en contactpersonen.

VERENIGINGSNIEUWS

VERKIEZINGEN KADERRAAD POSTACTIEVEN H Op vrijdag 15 januari hebben de verkiezingen plaatsgevonden

OpLinie altijd bij de hand

van de kaderraadsleden PA. De kaderraad bestaat uit 14 vertegenwoordigers van onze leden, één kaderlid per 500 leden. De NAD fractie van de MARVER bezet 2 zetels en voor de overige 12 zetels waren vandaag de verkiezingen. Er viel dus wel degelijk iets te kiezen. Naast de kandidaten die zich herkiesbaar hadden gesteld waren er vijf nieuwe kandidaten die zich hadden aangemeld. Naast een ingezonden CV hebben ook de aanwezige kaderleden tijdens de bijeenkomst zichzelf gepresenteerd alvorens de verkiezingen plaatsvonden. Deze kandidaten zijn voor een periode van twee jaar gekozen en/of herkozen:

»

Met de OpLinie-app heb je altijd toegang tot de laatste editie en veel eerdere nummers, een paar dagen eerder dan dat het papieren blad op de mat valt! Zo blijf je op de hoogte op het gebied van werk en inkomen, jouw rechtspositie, belangenbehartiging, ledenvoordelen en uiteraard de vereniging. OpLinie is te lezen op alle tablets en smartphones (iOs en Android). De app is gratis te downloaden in Play Store (Android) en App Store (iOs) onder de naam Oplinie.

Regio Naam Zuid Ap Arts Zuid Bas Dielissen West Henk Heitink Zuid Cees de Jager Zuid Henk Janssen West John Knottenbelt Oost Rob Laagland Zuid Gerrit Schmidt Noord-Oost Henk van Soest Zuid WimStarren Zuid Jan Verhoeven West Gijs Zimmerman Deze kaderleden (en natuurlijk ook de groepshoofden en contactpersonen) zijn naast uw sectorhoofd altijd aanspreekbaar. Dit voorjaar gaan we verder actief op zoek naar enkele groepshoofden, met name in de regio Noord-Oost. Mocht u interesse hebben, neem gerust contact op met uw PA-sectorhoofd. De sector PA bedankt de aftredende kaderleden en de niet gekozen kandidaten voor hun inbreng. Op de PA-kaderdag zullen wij afscheid nemen van de kaderleden Jan Robben en Ed van der Kuijl.

DOWNLOAD NU DE APP!

PA-bijeenkomsten datum

tijd

plaats

PA-groep

locatie

10 maart 16

13.30 u

Dordrecht

Rijnmond

Cultureel Centrum “Sterrenburg”

adres Dalmeyerplein 10

17 maart 16

14.00 u

Den Helder

Noord-Holland-Noord

De MOOC

Spoorstraat 56

21 maart 16

10.00 u

Lijnden

Kennemerland

Dorpshuis De Vluchthaven

Schipholweg 649

22 maart 16

14.00 u

Harderwijk

N.O.-Veluwe

Zalencentrum ‘De Kiekmure’

Dalmeyerplein 10

24 maart 16

13.30 u

Wezep

IJsselland

Dorpshuis

Zuiderzeestraatweg 500 B

30 maart 16

13.30 u

Utrecht

Utrecht e.o.

Marcus Centrum

Wijnesteinlaan 2


29

30



31

VERENIGINGSNIEUWS

Gratis belastingservice van de AFMP

Wees er op tijd bij!

Neem dan contact op met: De West, Seedorf, Blomberg en Bronbeek Bert Weeren, 06 - 53526079 Ramstein Ron Segers, 06 - 53526083 Munster en overige vragen Elze Mulder, 06 - 53510073

Ook dit jaar kunt u weer gebruik maken van de gratis belastingservice van de AFMP. Laat uw belastingopgave invullen door een van onze belastingdeskundigen

Machtigingscode

IN NEDERLAND

BRONBEEK EN DUITSLAND

Maak afspraak bij servicepunt

De AFMP komt naar u toe!

in Nederland kunt u de belastingopgave laten invullen via de belastingservice van de FNV. Via onderstaande link kunt u een afspraak maken op 1 van de 500 servicepunten.

De AFMP belastingservice komt op een aantal locaties naar u toe, en wel hier: » Bronbeek op 30 maart » De West van 4 t/m 22 maart » Munster wordt bekend gemaakt via nieuwsbrief en posters op locatie » Ramstein/Heidelberg digitale service » Blomberg en Seedorf in de week van 8 t/m 12 juni

Let op! De invulperiode start op 1 maart 2016 en loopt tot 1 mei 2016. Vanaf 5 februari zijn de invullocaties bekend (niet alle invullocaties zijn tot 1 mei open). Ga naar www.fnv.nl, en klik op Lidmaatschap, Voordelen en Belastingservice FNV. Leest u OpLinie op de app: ga naar www.fnv.nl/lidmaatschap/voordelen/ fnv-belastingservice.

32

Hebt u nog vragen?


Via nieuwsbrieven wordt op de locatie zelf aangegeven waar u zich kunt aanmelden of opgeven.

Dit jaar wordt bij het invullen van de aangifte door de FNV belastingservice gebruik gemaakt van de machtigingscode. Dit als vervanging van de jarenlang gebruikte elektronische handtekening. Hebt u vorig jaar gebruik gemaakt van de FNV Belastingservice, dan ontvangt u van de belastingdienst een brief met de code voor u en/of uw partner. Mocht u de machtigingscode niet hebben ontvangen, dan kunt u deze nog aanvragen. Ook voor de collega’s die in het buitenland gebruik maken van onze service kan zo’n code worden aangevraagd. Geef wel duidelijk aan dat u in Nederland belastingplichtig bent. Aanvragen: www.digid.nl/machtigen Heeft u geen machtigingscode dan kunt u bellen naar DigiD helpdesk 088-1236555 (lokaal tarief) om een machtigingscode vragen. Houd wel rekening met een verzendtermijn van maximaal 5 werkdagen.

PUZZEL DOOR PIPUZZELS

LETTERSCHUIVER

Letterschuiver

»

Verschuif de letters van de gegeven woorden zodanig dat steeds Verschuif de letters van de gegeven woorden zodanig dat steeds een ander, correct woord wordt gevormd. Wordt bijvoorbeeld Op een ander, correct woord wordt gevormd. Wordt bijvoorbeeld Op peilgegeven, gegeven, danpoliep moetworden poliepingevuld. wordenOmingevuld peil dan moet u vast wat. op weg

HORIZONTAAL

te helpen zijn enkele (maar niet alle) letters O, K en E al ingevuld.

Om u vas t wat op weg te helpen zijn enkel e (maar niet alle) letters O, K en E al ingevuld.

1

2

3

4

5

6

K

7

E

O

E

3

8

9

10

E

9

1 11

12

K 13

14

15

E 16

O 17

18

19

O

6

E

E

s

20

E

21

22

E

7

7

10

23

E

8

O

Horizontaal 25 K 4 1. At ’n kip 4. Trof prei E 8. O, o, pillen!

24

26

27

28

9. Snip 11. Kiel 13. Mate 5 29 30 16. Stop 18. Iris is Cleo 20. Barbie wou te hard 24. Welk geknor? O E 26. Teel 3129. Deen 31. 33Demi 34. Roet 35. Knor niet 36. Gevilden 32 37. Rap mee K E

E

34

VERTICAAL

1. At ’n kip 1. Op peil 4. Trof prei 2. Rotsok 8. O, o, pillen! 3. Pap na 9. Snip 4. Wiegel at ’n biokip 11. Kiel 5. IJl, Ko! 13. Mate 6. Safe Horizontaal 16. Stop 7. Intens 18. Iris is Cleo 10. Je slip 1. At ’n kip 4. Trof prei 8. O, o, pillen! 9. Snip 20. Barbie wou te hard 12. Rol 16. Stop 18. Iris is Cleo14. Tree 20. Barbie wou te hard 24. Welk geknor? 26. Teel 29. Deen 31. Demi 34. Roet 35. Kno 26. Teel 15. U, model? 37. Rap mee 29. Deen 17. Doe 31. Demi 19. Erg ach 34. Roet 21. Orient 35. Knor niet 22. En ho! Verticaal 36. Gevilden 23. Lei 37. Rap mee 24. Lekte u? 1. Op peil 2. Rotsok 3. Pap na 4. Wiegel at ’ n Safe 7. Intens 10. Je 25. slipOek12. Rol 14. Tree 15 27. IT-idee Doe 19. Erg ach 21. Orient 22. En ho! 23. Lei 28. Nee, dit Oek 27. IT - idee 28. Nee, dit 30. Moren 32. Di 30. Moren 32. Dier 33. Demo

OPLOSSING

35

E

O

K

E

1

Verticaal 36

37

1. 11OpEpeil 2. Rotsok 3. Pap na 4. Wiegel at ’ n biokip 2 5. EIJl, Ko! 6. Safe 7. Intens 10. Je slip 12. Rol 14. Tree 15. U, model? 17. Doe 19. Erg ach 21. Orient 22. En ho! 23. Lei 24. Lekte u? 25. Oek 27. IT - idee 28. Nee, dit 30. Moren 32. Dier 33. Demo

28

2

3

4

5

6

7

Boncadeau!

© PIPuzzels, 2016

Stuur uw oplossing van de puzzel vóór 14.03.2016 naar: Redactie Oplinie Postbus 157 3440 AD Woerden of stuur een e-mail naar: [email protected]

5

OPLOSSING OPLOSSING E 1

2

© PIPuzzels, 2016

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Vergeet niet uw adres te vermelden, want onder de juiste inzendingen verloten wij een Boncadeau t.w.v. 25 euro! Uit de oplossingen van de puzzel uit het vorige nummer trokken wij dhr. J. Vonk uit Harderwijk.


33

CONTACTPAGINA

Colofon Algemene adresgegevens bezoekadres Houttuinlaan 3 3447 GM Woerden postadres Postbus 157, 3440 AD Woerden telefoon 0348 – 487 050 fax 0348 – 707 411 e-mail [email protected] internet www.afmp.nl rekeningnr NL72INGB0001933098 geopend maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur

Sectorhoofden

Landmacht Elze Mulder mobiel 06 – 53 51 00 73 e-mail [email protected]

Afdeling Individuele Belangenbehartiging (IB) telefoon 0348 – 707 433 fax 0348 – 487 056 e-mail [email protected]

Ledenadministratie telefoon 0348 – 707 432 e-mail [email protected] Opzegging van het lidmaatschap kan geschieden door middel van een brief gericht aan AFMP/FNV, t.a.v. Ledenadministratie, Postbus 157, 3440 AD Woerden, of per e-mail: [email protected]. Houd rekening met de opzegtermijn van 2 volle kalendermaanden. Voorbeeld: u zegt 15 januari op, het lidmaatschap wordt dan beëindigd per 1 april. Wilt u iets doorgeven? Een adreswijziging, ambtsjubilea, leeftijdontslag, opname in ziekenhuis of een uitzending. Of heeft u vragen over het lidmaatschap, ledenbenefits of verzekeringen? Dit kunt u doorgeven via onze website www.afmp.nl of zenden aan: AFMP/FNV t.a.v. Ledenadministratie Postbus 157 3440 AD Woerden

Marine Rutger Radema mobiel 06 - 23 89 55 07 e-mail [email protected]

Luchtmacht Ron Segers mobiel 06 – 53 52 60 83 e-mail [email protected]

Postactief regio West en Noord Peter Verwoerd mobiel 06 – 53 52 60 84 e-mail [email protected]

Sluitingsdatum kopij Oplinie 2 – 2016 sluit op 14.03.2016 en verschijnt 31.03.2016.

34


aangesloten bij • Algemene Centrale van Overheidspersoneel (ACOP) • Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV) • EUROMIL (Europese organisatie van militaire belangenverenigingen) redactie Alex Groothedde, Dick Harte, Fred Lardenoye, Jos van Nieuwenhuizen, René Schilperoort, Anne-Marie Snels redactieadres Postbus 157 3440 AD Woerden telefoon 0348 707 434 e-mail [email protected] ontwerp & vormgeving MW | studio voor grafisch ontwerp De inhoud van Oplinie valt onder de verantwoordelijkheid van het AFMP/FNV Algemeen Bestuur, behoudens artikelen op naam en de inhoud van de opgenomen advertenties. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden artikelen te weigeren of te redigeren. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaan de toestemming van de redactie. oplage 20.700

Kantoor Den Helder Wiebe Herweijer van de afdeling Individuele Belangenbehartiging bemant het kantoor. adres Kerkgracht 3, 1782 GJ Den Helder telefoon 0223 – 693 522 fax 0223 – 693 515 (b.g.g. 0348 – 487 050)

Uitgave van FNV Veiligheid onder verantwoordelijkheid van de Algemene Federatie van Militair Personeel

internet www.afmp.nl

Postactief regio Zuid en Oost Bert Weeren mobiel 06 – 53 52 60 79 e-mail [email protected] Werkzaam bij CDC, DMO of BS? Meld u via [email protected]

email [email protected] druk Senefelder Misset

Ook voor onafhankelijk hypotheekadvies kunt u bij ons terecht! Jazeker!

DFD is ruim 20 jaar dé specialist op het gebied van verzekeringen voor (ex) militairen en hun gezinsleden. Om u nog beter van dienst te zijn, werkt DFD samen met De Hypotheker, de grootste onafhankelijke hypotheekadviesketen van Nederland met zo’n 160 vestigingen. De Hypotheker adviseerde inmiddels één miljoen Nederlanders succesvol bij de grootste en leukste aankoop van hun leven: hun huis. Onze samenwerking biedt u zorgeloos woongenot en voordeel door: • De expertise en zorg van twee specialisten; • Ook hypotheken aan te bieden voor militairen met een tijdelijk contract; • Echt onafhankelijk en persoonlijk advies; • Maximale zekerheid, ook voor de toekomst; • Duidelijkheid en transparantie, u weet hoeveel en waarvoor u betaalt; • De optimale hypotheek met de scherpste tarieven; • Gezamenlijk alles voor u te regelen. Interesse in onze gezamenlijke dienstverlening op het gebied van hypotheekadvies? Bezoek onze site www.dfd.nl of bel met (040) 20 73 100.

Uw hypotheek onze zorg! Verzekeren • Hypotheken • Sparen Tel: (040) 20 73 100 • E-mail: [email protected] • www.dfd.nl


35

DFD-abonnement Helder, zeker en gemakkelijk

Als militaire professional wilt u zekerheid en duidelijkheid over al uw militaire- en privérisico’s. DFD biedt dit. Zoals u als militair wereldwijd onze veiligheid garandeert, zo biedt het DFD-abonnement in combinatie met het DFD MaatwerkPakket de zekerheid dat uw verzekeringen en overige financiële zaken altijd en overal in orde zijn. Alles onder één dak!

bron: ministerie van Defensie

Het DFD-abonnement biedt u de zekerheid van: • Onafhankelijk persoonlijk advies. • Advies bij u thuis, ook ‘s avonds en in het weekend. • Eén aanspreekpunt, 24/7 bereikbaar. • Maatwerk oplossingen voor uw beroeps- en privérisico’s. • Schadeverzekeringen zonder provisie. • Geen verrassingen. U weet precies hoeveel en waarvoor u betaalt. • Een vlotte schadeafwikkeling. • Gemak. U en uw thuisfront hebben er geen omkijken naar.

DFD is klaar voor uw toekomst! 36


Verzekeren • Hypotheken • Sparen Tel: (040) 20 73 100 • E-mail: [email protected] • www.dfd.nl

PX-10. Pijnlijke operatie. Stop de pensioenonrust! AFMP eist nieuw onderzoek. Reorganisatie gezondheidszorg: Klijnsma,

Recommend Documents