PS|theater Strategie en Organisatie
December 2014
1
Indeling
Artistieke Koers Oprichting en geschiedenis Projectopzet Locaties Makers Partnerschappen Artistieke Signatuur
3 3 4 4 4 5
Financiële positie en ambities Geschiedenis en resultaten Bronnen van Inkomsten Gemeente Leiden Fondsen Partnerschappen Sponsors Vrienden Eigen Inkomsten Uitgaven
6 6 6 7 8 8 8 9 9
Communicatie Publiek Publiciteit Huisstijl
10 10 10
Organisatie Dagelijks bestuur Makers Raad van Toezicht
11 11 11
2
ARTISTIEKE KOERS Oprichting en geschiedenis Als initiatief van Pepijn Smit en Tijs Huys begon PS|theater in 2008 op een zolderkamer in Amsterdam. Net afgestudeerd aan de opleiding Theaterdocent aan de HKA realiseerden zij op freelancebasis een aantal festivalproducties. In 2010 kwam PS|theater op uitnodiging van de toenmalige cultuurmakelaar naar Leiden. Met zijn eerste Leidse project zette Smit als artistiek leider direct zijn koers uit. Een tot tafel omgebouwde bakfiets diende als verrijdbare ontmoetingsplek waarmee hij zich installeerde in de stad om de mensen te leren kennen en plaatselijke verhalen op te tekenen. Direct contact met de burgers van Leiden, een interesse in het persoonlijke verhaal en uitgebreide aandacht en tijd om elkaar te ontmoeten zijn nog steeds de kernwaarden van het gezelschap. De projecten die PS|theater sindsdien heeft opgezet hebben een sociaal-artistiek karakter. De betrokkenheid van verschillende partijen bij het proces dat voorafgaat aan de voorstelling is voor ons net zo belangrijk als de voorstelling zelf. In 2012 is PS|theater begonnen met de Atlas van Leiden. Het is een overkoepelend, meerjarig project waarin we Leiden met onze theatrale projecten in kaart brengen. Letterlijk: de zoektocht die wij tijdens een project met de stad maken krijgt vorm in kaarten op onze website. Door dit elk project te doen ontstaat er een digitaal archief van onze zoektocht met een schat van informatie over het leven in Leiden anno nu.
Projectopzet De Atlas van Leiden is opgedeeld in theaterseizoenen met een wisselend thema. Ons eerste seizoen heette Het Verdriet van Leiden, in 2013 volgde De Hoop en dit jaar staat het Geloof van Leiden centraal. Elk seizoen ontwikkelen we drie projecten waarin we onderzoeken hoe een bepaald thema leeft in de stad. Ieder project is anders van opzet en aanpak en afhankelijk van een aantal factoren. Wij starten elk project met een voorfase waarin we een bijzondere partnerschap sluiten met een instelling in de stad. We gaan met die instelling op zoek naar wat voor gezamenlijk belang we delen. Dat ligt op het eerste gezicht niet voor de hand -want wat voor een gedeeld belang hebben een theatergezelschap en een woningcorporatie?- maar blijk in de praktijk heel goed te werken. Het zoeken naar een verbinding, naar een common ground, zien wij juist als onze grootste uitdaging. Wat wij in onze projecten namelijk steeds willen aantonen is dat een stad is opgebouwd uit een fijn netwerk van gedeeld belang. Wij zoeken naar de inhoudelijke connectie tussen de verschillende partijen en tussen burgers onderling in de stad en stellen haar aan de kaak in onze voorstellingen. Zo gaan proces en product beide over samenleven en wat dat betekent in 2015. Per project nemen we zes weken de tijd om de verbindingen die we zijn aangegaan te verdiepen. 3
We gaan met onze partners in gesprek en met bewoners van Leiden om te zien hoe een bepaald thema leeft. In die zes weken krijgt een schrijver de opdracht om deze zoektocht te theatraliseren. Hij of zij wordt uitgenodigd om theaterteksten te schrijven. Na zes weken trekken we ons vier weken terug voor het maken van de voorstelling. De laatste twee weken van het project voeren we de voorstelling op. Locaties PS|theater maakt hoofdzakelijk locatietheater. De stedelijke ruimte is voor ons een theatrale ruimte. Wij spelen zowel buiten op straat als binnen, in (semi)-publieke ruimten. In het concept van onze voorstellingen speelt die plekken een thematische, maar ook een esthetische rol. We maken gebruik van de geschiedenis, zoals bijvoorbeeld tijdens onze voorstelling in de Hooglandse Kerk, maar ook van de functie en de betekenis voor de stad, zoals de Schouwburg, die wij in 2014 binnenstebuiten keerden (we speelden in de gangen, de kleedkamers en de personeelskantine). PS|theater beschikt over een omgebouwde bouwkeet genaamd ‘De Atlas’. Dit verrijdbare minitheater is bij veel van onze projecten in gebruik. Ze doet dienst als theater, repetitieruimte, kantine en ontmoetingsplek inéén. De keet is zeer herkenbaar en vormgegeven in eigen huisstijl. Ze is daarmee ook nog eens een belangrijk martketingmidel.
Makerschap Onze voorstellingen ontstaan niet op papier maar in de stad. PS werkt met een team van theatermakers met diverse achtergronden in muziek-, bewegings-en sociaalartistiektheater. Hen wordt een grote mate van vrijheid gegeven om aan de slag te gaan met het materiaal. De eerste zes weken van een project trekken zij de stad in om met onze partners en bewoners het project vorm te geven. In de repetitiefase werken zij hun vondsten uit en wordt de voorstelling gemonteerd. Partnerschappen PS|theater maakt onderscheid tussen twee soorten partners; projectpartners en structurele partners. De projectpartners worden betrokken per project. Het gaat om incidentele verbintenissen voor drie maanden. Met de partner wordt in de aanloopfase overlegd op welke wijze wij ons aan elkaar verbinden. Dat kan in de vorm van een opdrachtgeverschap zijn, zoals onlangs met bouwbedrijf
4
Heijmans, maar ook in de vorm van een repetitieproces met leerlingen van een basisschool of een inhoudelijke zoektocht naar ons denken over samenleven met bijvoorbeeld het Stadslab. Daarnaast heeft PS|theater een aantal structurele partners die zich verbonden hebben aan het gezelschap en de Atlas van Leiden. Dit zijn Erfgoed Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal en Stadspodia. Met Erfgoed Leiden en de Lakenhal hebben we een inhoudelijke verbinding gezocht door hun collecties en de kennis die zij in huis hebben te gebruiken om onze zoektocht te verdiepen. Zij leveren ons kennis en verdieping, wij hun exposure. Stadpodia is de overkoepelende organisatie van de Stadsgehoorzaal en de Schouwburg. Voor hen ontwikkelen wij een programma waarin de band tussen de stad en de Schouwburg opnieuw wordt aangehaald. Momenteel zijn wij met de Universiteit Leiden in gesprek over eenzelfde soort inhoudelijk partnerschap. Artistieke Signatuur Pepijn Smit werkt als regisseur met een open vorm. De theatermakers waarmee hij een project begint hebben een grote mate van vrijheid. Zijn regie focust zich op het samenbrengen van script en theatrale vondsten. De montagevoorstelling die zo ontstaat is caleidoscopisch: thematiek, narratief materiaal en locatie gaan steeds nieuwe relaties aan waarin Leiden en de betekenis van samenleven steeds worden onderzocht.
5
FINANCIËLE POSITIE EN AMBITIES Geschiedenis en resultaten PS|theater is opgericht in 2008. Het gezelschap realiseerde in de eerste seizoenen een aantal kleine projecten in op festivals en in Leiden, gefinancierd met bijdragen van lokale fondsen en sponsors. Wijken voor Kunst, een stichting die zich met financiële middelen van Fonds1818 richt op kunstprojecten op wijkniveau in Leiden heeft daarin een voortrekkersrol gehad. Zij zijn nog steeds een belangrijke partner. In de loop der jaren zijn de projecten in financiële omvang gegroeid. Die groei is met name gerealiseerd door fondsenwerving op regionaal en in enkele gevallen op nationaal niveau. Kosten Baten 2009 Gerealiseerd € 12.636 € 20.573 2010 Gerealiseerd € 54.294 € 54.507 2011 Gerealiseerd € 66.474 € 64.697 2012 Gerealiseerd € 111.959 € 110.563 2013 Gerealiseerd € 107.125 € 107.250 2014 Begroot* € 166.000 € 166.500 2015 Begroot € 200.000 € 200.000 * door de afwijzing van één van de projecten liggen de gerealiseerde cijfers van 2014 rond eveneens rond de €110.000,Bronnen van Inkomsten In september 2012 begon het gezelschap met de Atlas van Leiden. Als financiële basis van dit theatermodel staan zes verschillende bronnen van inkomsten: Gemeente Leiden Fondsen Partners Sponsoren Vrienden Eigen inkomsten
Gemeente Leiden In de jaren 2013 t/m 2015 geniet PS|theater het Starterstipendium van de Gemeente Leiden. Deze subsidie bedraagt €20.000,- per jaar. Voor de jaren na 2015 is PS|theater momenteel met de gemeente in gesprek. Fondsen PS|theater ontving in de eerste jaren in Leiden met name subsidie van enkele stedelijke fondsen. Op regionaal niveau zijn Fonds1818 en het PBCF-Zuid Holland bij een groeiend aantal projecten betrokken. Stedelijk
Cultuurfonds Leiden: een jaarlijkse bijdrage van €15.000,- , 6
WOZ-fonds: een lokaal fonds dat investeert in cultuur en met name de sociaal georiënteerde projecten van PS|theater ondersteunt Ondernemersfonds Leiden: een fonds dat zich af en toe verbindt aan onze projecten, met name wanneer het bedrijfsleven of plaatselijke scholen als partner optreden in onze producties Druckerfonds: ter bevordering van culturele initiatieven in de stad, bijdrage tot € 5000,-
Regionaal
Fonds1818: een belangrijke partner die we aan meerdere projecten per jaar weten te koppelen. Aanvragen bij het fonds gaan doorgaans voor twee projecten. PBCF – Zuid Holland: het PBCF heeft twee keer bijgedragen aan een project
Fondsen - Ambitie Het is onze ambitie om vanaf het seizoen 2015-2016 in aanmerking te komen voor projectsubsidies Partnerschappen PS|theater ontvangt een aanzienlijk deel van haar inkomsten uit partnerschappen. De belangrijkste partner op dit moment is Wijken voor Kunst. Een door Fonds1818 gesubsidieerde stichting die de otnwikkeling van kunstprojecten op wijkniveau bevordert. De stichting houdt in 2016 helaas op te bestaan. De partners die we op projectmatige wijze betrekken dragen ongeveer voor 20 tot 25% bij in de kosten van het project. In de voorgaande jaren waren die bijdragen veelal in natura. Het ging dan met name om een bijdrage in de vorm van repetitieruimten, vrijwilligers, transport, maar ook in de vorm van het openstellen van een bepaalde locatie. Het aantal projectmatige partners dat ook financieel bijdraagt groeit. Centrum Management, een overkoepelende winkeliersorganisatie financierde een aanzienlijk deel van een serie theaterportretten waarin de Leidse middenstand centraal stond. In het aankomend seizoen ontwikkelen wij voor Bouwbedrijf Heijmans een theaterproject in Leiden Noord waaraan zij voor 30% van de totale begroting bijdragen. Het is de bedoeling om deze lijn de aankomende seizoenen door te zetten. Onze structurele partners, die we dit seizoen voor het eerst aan ons hebben weten te verbinden, doneren een vast bedrag per jaar. In een opdrachtovereenkomst met wederzijdse verplichtingen leggen wij vast bij welke activiteiten en op welke manier we samenwerken. Met Erfgoed Leiden hebben we een financiële overeenkomst van €15.000,- voor twee jaar. Na die periode evalueren we de samenwerking en bekijken we of we haar doorzetten. Met Stadspodia en de Lakenhal zijn we momenteel in onderhandeling voor een bijdrage.
7
Sponsors PS|theater heeft in de afgelopen jaren weinig tot geen financiële sponsorinkomsten verworven. Dit seizoen zijn we bezig met de ontwikkeling van een sponsorstrategie. De Rabobank is bereid gevonden als sponsor. Vrienden PS|theater heeft op dit moment 40 vrienden. Wij zijn momenteel bezig met het ontwikkelen van een integrale communicatiestrategie waarbinnen ruime aandacht is voor het werven van vrienden. Vanaf seizoen 2015-2016 wordt deze campagne actief ingezet. Vrienden betalen € 35,- per jaar. Eigen Inkomsten PS|theater ontvangt tussen de 10 en 20% procent van haar projectinkomens uit de opbrengsten van recettes. Voor sommige projecten spreken we een buy-out of partitie af met de locatie. Omdat we zeer weinig in theater spelen (het komt een enkele keer voor) is er van dit soort regelingen niet vaak sprake. PS|theater wordt een aantal maal per jaar gevraagd op verschillende festivals en evenementen in de stad. We hebben na 5 jaar een repertoire opgebouwd van kleine performances die kunnen worden ingekocht. De projecten worden in zijn geheel verkocht. Er wordt geen subsidie aangevraagd en een interne voorwaarde voor deelname is dat de projecten weinig voorbereiding vergen. Ze moeten als het waren zo van de plank kunnen worden gehaald. De inkomsten per project variëren van €250 tot €3500,Uitgaven PS|theater werkt met projectbegrotingen die worden aangepast aan de inkomsten. Met name de toezeggingen van fondsen zijn daarin van belang. PS|theater werkt uitsluitend met ZZP’ers die per project worden betrokken en gehonoreerd. Het gezelschap heeft weinig structurele kosten. PS|theater hield de afgelopen 4 jaar kantoor in cultuurcentrum Scheltema, à €100,- per maand. Daarnaast zijn er kostenposten voor verzekering, transport en website. Alle structurele kosten worden verwerkt in de projectbegrotingen.
8
COMMUNICATIE Publiek PS|theater trekt per seizoen ongeveer 3000 bezoekers. Dit aantal is gebaseerd op de verkochte kaartjes per voorstelling. Ons publiek bestaat overwegend uit hoogopgeleide Leidenaren met een interesse in kunst en cultuur. We hebben in de loop der jaren een trouwe groep volgelingen opgebouwd. Deze groep bestaat uit ongeveer 100 man. PS|theater probeert met haar projecten echter een grotere doelgroep te bereiken. Het is de bedoeling dat we in het nieuwe seizoen op een nieuwe manier publiek werven. De eerste zes weken, waarin we met de stad in dialoog gaan over de thematiek van de voorstelling, zijn daarin van groot belang. Door actief en gericht met bepaalde groepen bewoners, instellingen en organisaties aan onze voorstelling te werken willen we een groter draagvlak creëren. We willen als stadsgezelschap een theatergezelschap zijn waar een ieder zich betrokken bij kan voelen. Publiciteit Met het meerjarenproject de Atlas van Leiden heeft PS|theater een inhoudelijke, maar ook een communicatieve lijn aangebracht in haar projecten. De onderlinge samenhang is door de opdeling in seizoenen met een bepaald thema duidelijk. Het is echter een uitdaging om de Atlas van Leiden goede bekendheid te geven in de stad. We doen dit momenteel via de geijkte paden van social media, plaatselijke kranten, websites en een enkele regionale radiouitzending. Dit is echter niet genoeg. Voor het komende seizoen hebben we reclamebureau JUST benaderd om een campagne op te zetten die PS|theater als stadsgezelschap in de stad kan lanceren. Huisstijl De publiciteit rondom onze project wordt vormgegeven door Leidse vormgeefster Ankie Stoutjesdijk. Zij heeft de huisstijl van PS|theater ontworpen en ontwerpt per project flyers en posters. Rob Overmeer, stadsfotograaf van Leiden, wordt bij steeds meer projecten gevraagd als vaste fotograaf voor onze publiciteit.
9
ORGANISATIE Dagelijks Bestuur Het dagelijks bestuur van PS|theater bestaat uit: Artistiek Leider: Zakelijk Leider: Dramaturg: Producent:
Pepijn Smit Irene Timmer Erica Smits Jan Gaasenbeek
Het dagelijks bestuur is verantwoordelijk voor de ontwikkeling en uitvoering van het beleid. Een keer per week wordt er vergaderd over de voortgang van de projecten en de strategie op lange termijn. De artistiek leider is fulltime werkzaam. Zakelijk leider, dramaturg en producent gemiddeld 2 tot 3 dagen per week. Er is geen beloning voor het werk in het dagelijks bestuur. Alle beloningen zijn op projectbasis. Makers Per project werkt PS met een wisselend zij het min of meer vast team van medewerkers: Rian Evers Tijs Huys Annefleur Schep Eva K. Mathijsen José van Beek Roos Smith Eline Leverink
theatermaker theatermaker theatermaker schrijfster techniek-vormgeving kostuumontwerp publiciteit
Per half jaar ontwikkelt PS|theater een aantal inhoudelijke stage-trajecten. De stagiaires krijgen net als de theatermakers de ruimte om zich artistiek te ontwikkelen en zelf vorm te geven aan hun ideeën. Raad van Toezicht De Raad van Toezicht komt 3 keer per jaar bijeen. Zij adviseert de organisatie en controleert het dagelijks bestuur en de financiën. De raad bestaat uit: Ruben Maes Kris Schiermeier Stef Oosterloo Marianne Verhoork
10
