Provinciale Staten VOORBLAD

Provinciale Staten VOORBLAD

Onderwerp

Agendaverzoek SP en 50PLUS: Toiletten in de regionale trein

SIS-nummer

PS2012-673

Agendering (advies Griffie)

Commissie MIE 24 oktober 2012

Behandelwijze

x

Overleg-/ beslispunten

50Plus en SP willen de recente notitie van GS over de plaatsing van toiletten in de regionale treinen bespreken. Gezien de notitie en het recente besluit van NS Reizigers om alsnog alle Sprinters van toiletten te voorzien, willen wij de volgende punten bespreken: • een duidelijker onderbouwing van kosten en mogelijkheden op detailniveau; • mogelijkheden tot kostenverlaging dmv gezamenlijke aanbesteding van inbouw en/of onderhoud van de toiletten en een evt. reizigersbijdrage voor toiletgebruik onderzoeken; • op welke wijze de bouw van toiletten op de (middelgrote) stations, waar de NS geen toiletvoorziening bouwt, kan worden versneld en de provinciale rol daarin.

Context

In de vergadering van 28 september 2011 hebben PS motie 58 aangenomen waarin aan GS werd verzocht: • bij de volgende aanbestedingen toiletten in alle treinen als eis op te nemen, zodat in alle treinen toiletten aanwezig zullen zijn; • met een voorstel te komen waarin wordt aangegeven dat bij de aanschaf van nieuw materiaal, ook tijdens de huidige concessie, alle treinen voorzien moeten zijn van toiletten; • een inventarisatie te maken van sanitaire voorzieningen op alle stations en een voorstel voor te bereiden voor verbetering, voor zowel de stations als ook het treinmaterieel; • inzicht te geven waarom gemeenten, die reeds subsidie hebben gekregen voor de aanleg van toiletten, de realisatie ervan nog niet hebben verwezenlijkt.

Provinciale Staten

Kaderstellen Controleren Adviseren PS (door commissie) Vaststellen (door PS)

In bijgaande Statennotitie geven GS aan: • na opdracht van de Staten toiletten in de regionale trein voor te schrijven voor een nieuwe concessieperiode vanaf 2021; • het om diverse redenen niet wenselijk te vinden een voorstel aan uw Staten voor te leggen voor verbetering van het treinmaterieel in de periode tot 2021; • in maart 2013 de gevraagde inventarisatie van sanitaire voorzieningen op stations te verstrekken; • dat de vertraging van de aanleg van toiletten in gemeenten die daarvoor subsidie hebben gekregen te maken heeft met eigendomssituaties bij stations en moeizame vergunningverlening. In de loop van 2013 zullen naast Winterswijk (gerealiseerd) ook op de stations Terborg, Varsseveld en Aalten toiletten beschikbaar zijn. Opmerkingen

Griffie Openbare samenvatting van GS

In hun vergadering van 28 september 2011 hebben Provinciale Staten Motie 58 aangenomen over toiletten in de regionale treinen. Gedeputeerde Staten hebben voor de uitwerking daarvan een notitie ten behoeve van Provinciale Staten vastgesteld. In deze notitie stellen Gedeputeerde Staten het uitgangspunt vast dat ze hanteren bij de uitwerking van de motie: de OV-reiziger staat centraal en niet alleen de treinreiziger. Dit betekent dat het college een combinatie van maatregelen uitwerkt in treinen en bij stations/knopen. Gedeputeerde Staten zeggen toe uiterlijk maart 2013 met een inventarisatie te komen van toiletvoorzieningen op stations, voorzien van een financieel overzicht gericht op verbetering van de kwaliteit. Tijdig, voor de nieuwe aanbestedingen van de concessie openbaar vervoer, komen GS met een voorstel voor het verhalen van de extra kosten van het opnemen van de eis 'toiletten in treinen'. Bij het opstellen van beide voorstellen betrekken GS de Stadsregio Arnhem-Nijmegen vanwege de betrokkenheid van de Stadsregio bij de lijn Arnhem-Doetinchem. Voor de uitwerking van het onderdeel toiletten op stations betrekken Gedeputeerde Staten ook andere partijen. Het college legt Provinciale Staten geen voorstel voor voor het ombouwen van bestaande en nieuwe treinen in de periode tot 2021 vanwege de verwachte hoge kosten en het ontbreken van budgetten voor het volledig vergoeden van de kosten. Het verhalen van de kosten op de reiziger vinden Gedeputeerde Staten voor de periode 2021 niet opportuun, dit laten GS wel onderzoeken bij de volgende aanbestedingen.

Meer informatie

Roelof Mulder 06-53842210 [email protected]

GS-besluit: 4-9-2012 / Ontvangen door Griffie: 4-9-2012 / Geplaatst op SIS: 4-9-2012

2

STATENNOTITIE

Aan de leden van Provinciale Staten

HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH Toiletten in de regionale treinen (Motie 58) HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH

Beknopte samenvatting Statennotitie: Uw Staten hebben ons college verzocht om motie 58 'toiletten in regionale treinen' uit te werken. Bij de uitwerking van motie 58 bezien wij de verbeteringen van sanitaire voorzieningen vanuit de OV-keten. Met andere woorden een combinatie van maatregelen in treinen en bij stations (knopen). Het college zal, indien u daartoe opdracht geeft, toiletten in regionale treinen voorschrijven bij de volgende aanbestedingen van de concessies Achterhoek Rivierenland en Valleilijn, vanaf 2021. Wij leggen tijdig een voorstel aan u voor voor het opvangen van de extra kosten. Aangezien de wens van uw Staten ook van invloed is op de treinen van de Stadsregio A-N in de concessie Arnhem-Doetinchem, betrekt ons college de Stadsregio bij de voorbereiding van dit voorstel. Het college vindt het niet wenselijk een voorstel aan uw Staten voor te leggen voor verbetering van het treinmaterieel in de periode tot 2021. Met het ombouwen van huidig en nieuw materieel binnen de looptijd zijn hoge eenmalige en structurele kosten gemoeid en moeten concessiebepalingen worden aangepast. Ons college attendeert uw Staten op de verplichting om de extra kosten te vergoeden bij wijziging van een Programma van Eisen en constateert dat uw Staten in Motie 58 geen middelen beschikbaar hebben gesteld. Ons college vindt het niet opportuun de kosten van ombouw en exploitatie te verhalen op de reiziger. Voor het verbeteren van de sanitaire voorzieningen op de stations legt ons college uiterlijk maart 2013 de door uw Staten gevraagde inventarisatie voor, voorzien van een financieel overzicht gericht op verbetering van het kwaliteitsniveau. Pas na afstemming met andere partijen leggen wij eventueel een voorstel voor om financieel bij te dragen aan toiletten op regionale stations. Op verzoek van uw Staten geven wij een beeld van de gemeenten die al subsidie hebben gekregen voor de aanleg van toiletten op stations en de gemeenten die de realisatie nog niet hebben verwezenlijkt omdat de trajecten moeizaam verliepen. Begin 2013 werpen de inspanningen hun vruchten af en zijn op de stations Aalten, Winterswijk, Varsseveld en Terborg de gevraagde toiletten gerealiseerd. =====

Inlichtingen bij mw. H.T.M. Gerritsen, tel. (026) 359 91 60 e-mailadres: [email protected]

Aan de leden van Provinciale Staten Inleiding Voor u ligt de notitie over het onderwerp 'toiletten in de trein", een onderwerp dat de gemoederen flink bezighoudt. Op landelijk niveau de gemoederen van Tweede Kamer en de Minister van I&M, op regionaal niveau die van maatschappelijke organisaties en uw Staten. In uw vergadering van 28 september 2011 heeft ons college een notitie voorgelegd (PS 2011574), waarin wij toelichten waarom de nieuwe treinen van Arriva niet voorzien zijn van toiletten. Belangrijkste reden is dat het debatverzoek PS2009-539 'discussie over de wenselijkheid om in het Programma van Eisen Openbaar Vervoer de aanwezigheid van toiletten op de trein verplicht te stellen', niet heeft geleid tot het aannemen van moties. Met als gevolg dat de eis "toiletten in de trein" niet is opgenomen in het Programma van Eisen voor de concessie Achterhoek Rivierenland. Een jaar na de gunning van de concessie aan Arriva Nederland en een jaar voor de operationalisering, brengen maatschappelijke organisaties het onderwerp "toiletten in de trein" opnieuw onder de aandacht. Dit leidde in uw vergadering van 28 september 2011 tot het aannemen van Motie 58. Motie 58 a) U verzoekt ons "bij de volgende aanbestedingen toiletten in alle treinen als eis op te nemen, zodat in alle treinen toiletten aanwezig zullen zijn". Om uw Staten een beeld te geven van het moment waarop de volgende aanbestedingen van start gaan, treft u onderstaand een overzicht aan van de looptijden van de huidige concessies, met vermelding van vervoerder en concessieverlener. Concessie

Vervoerder

concessieverlener

Looptijd

Opmerking

Valleilijn

Connexxion

provincie

2006-2021

Overname materieel door nieuwe vervoerder is optioneel

Arriva

provincie

2012-2020, optie verlenging tot 2025

Overname materieel door nieuwe vervoerder is optioneel

Hermes

Stadsregio ArnhemNijmegen

2012-2023

9 nieuwe Stadtlers

(ArnhemDoetinchem) Maaslijn

Overname huidige materieel door nieuwe vervoerder is verplicht

Veolia

Stadsregio ArnhemNijmegen

2006-2016

Treinen beschikken over toiletten

16

(NijmegenLimburg) Z-H-O

Syntus

Regio Twente

vanaf 2014

Per 2014 beschikken treinen over toilet; Kilometerprijs wordt verhoogd met € 0,01

6à7

(Ede/Wag.Amersfoort)

Achterhoek Rivierenland (A'hem-W'wijk) (A'hem-Tiel) (W'wijk-Z'phenA'doorn) Achterhoek Rivierenland

(ZutphenHengeloOldenzaal)

2

Aantal treinen 5 Protos, 1 MAT. De MAT wordt in 2013 vervangen door Stadtler 24 nieuwe Stadtlers

De aanbestedende overheden kunnen zelf bepalen op welke wijze zij invulling geven aan sanitaire voorzieningen in de regionale treinen. Wel zijn zij wettelijk verplicht om in 2030 regionale treinen te laten rijden met toiletten (motie Roemer, april 2009). In 2025 zijn alle treinen van NS voorzien van toiletten. Het voorschrijven van toiletten heeft wel financiële consequenties. Het kan zijn dat er meer exploitatiemiddelen bij moeten dan wel dat bij gelijkblijvende middelen op andere onderdelen moet worden gekort (bv. minder ritten). Ook is het mogelijk dat de reiziger de extra kosten gaat betalen bijvoorbeeld door het verhogen van de kilometerprijs. Ons college zal, indien u daartoe opdracht geeft, de eis "toiletvoorziening in de regionale treinen" opnemen in de volgende aanbestedingen. Wij stemmen uw wens af met de Stadsregio ArnhemNijmegen om haar in de gelegenheid te stellen de consequenties van uw wens te beoordelen voor de treinen in de concessie Arnhem-Doetinchem. Samen met de Stadsregio werken wij uit om hoeveel geld het gaat en welke financieringsmogelijkheden er zijn. Tijdig, voorafgaand aan de nieuwe aanbestedingen, leggen wij een voorstel aan uw Staten voor. Motie 58 b) U verzoekt ons "met een voorstel te komen waarin wordt aangegeven dat bij de aanschaf van nieuw materieel, ook tijdens de huidige concessie, alle treinen voorzien moeten zijn van toiletten". Alleen Connexxion vervangt tijdens de huidige concessie en voor 2021 een trein in de concessie Valleilijn. Arriva en Hermes starten de concessies eind 2012 met nieuw materieel en schaffen tot 2025 geen nieuwe treinen aan. Ook voor één trein met toilet moet het bedrijf fecaliëntanks aanleggen, vergunningen voor afzuiginstallaties aanvragen en het onderhoud regelen. Aangezien er tot 2021 sprake is van één trein vindt ons college de structurele en eenmalige kosten verhoudingsgewijs te hoog en buitenproportioneel. Voor de realisatie van een afvoerinstallatie op emplacement Amersfoort is naar schatting een investering nodig van € 150.000,--, terwijl de dagelijkse kosten voor reiniging, het rangeren van de trein en technisch onderhoud rond de € 200,-- – € 250,-- bedragen. De vervoerder moet voor de ene trein zijn logistieke proces aanpassen terwijl het veel efficiënter is om dat te doen als het gehele wagenpark is voorzien van toiletten. Wij zullen uw Staten dan ook geen voorstel voorleggen om de enige nieuw aan te schaffen trein te voorzien van een toilet. Motie 58 c) U verzoekt ons "een inventarisatie te maken van sanitaire voorzieningen op alle stations en een voorstel voor te bereiden voor verbetering, voor zowel de stations als ook het treinmaterieel". 1 Verbetering sanitaire voorzieningen op alle stations Ons college stelt de OV-reiziger centraal en beziet verbeteringen van sanitaire voorzieningen vanuit de OV-keten. Niet alleen treinreizigers maar ook busreizigers en fietsers kunnen beperkt zijn in het reizen in de OV-keten door het ontbreken van toiletvoorzieningen. Met het plaatsen van toiletten op stations/knopen wordt een groot deel van de OV-keten bediend. Het is de intentie van ons college om uiterlijk maart 2013 een voorstel aan u voor te leggen met daarin de door uw Staten gevraagde inventarisatie, voorzien van een financieel overzicht gericht op verbetering van het kwaliteitsniveau. Pas na afstemming met andere partners legt ons college eventueel een voorstel aan u voor om bij te dragen aan toiletten op regionale stations.

3

2 Verbetering treinmaterieel Uw Staten vragen ons college een voorstel voor te bereiden voor verbetering van het treinmaterieel met toiletten. Om de verbetering met toiletten in de periode tot 2021 te realiseren, dienen wij de Programma's van Eisen (PvE's) van concessie Achterhoek Rivierenland en concessie Valleilijn te wijzigen. Die mogelijkheid is aanwezig mits alle extra kosten volledig worden vergoed. In de notitie PS2011-574 hebben wij uw Staten gemeld dat het achteraf inbouwen van 24 toiletvoorzieningen, door Arriva wordt geschat op € 4.400.000,- plus/min 15%, en de jaarlijkse kosten voor het onderhoud op € 920.000,- plus/min 15%. Hieraan ontbreekt nog het inzicht in de kosten van de inbouw in zes Valleilijntreinen en in negen treinen Arnhem-Doetinchem, evenals een goed beeld van de bijkomende kosten. Een inschatting is dat het verbeteren van het treinmaterieel tussen € 6 en € 7 mln. zal kosten en het jaarlijkse beheer op € 1,5 mln. uitkomt. Ons college constateert verder dat uw Staten voor de uitvoering van motie 58 geen middelen beschikbaar hebben gesteld. Vervolgens heeft ons college in het bestedingsprogramma Middelen Mobiliteit geen prioriteit gegeven aan het onderwerp "toiletten in de trein". Tevens schatten wij in dat de Brede Doel Uitkering van het Rijk (BDU) niet voldoende is om de structureel hogere beheerskosten te vergoeden. Om de kosten op de reiziger te verhalen is naar de mening van ons college voor de periode tot 2021 geen optie. Het aanbrengen van een wijziging in het basisontwerp van de trein heeft ook vergaande consequenties voor de negen treinen in de concessie Arnhem-Doetinchem van de Stadsregio. Deze zijn gebouwd volgens het basisontwerp, vastgesteld in de aanbesteding Achterhoek Rivierenland. Bij een eenzijdige wijziging zonder een akkoord van de Stadsregio ArnhemNijmegen, lopen wij het risico dat de kosten voor onze rekening komen. Op basis van bovenstaande overwegingen achten wij het niet wenselijk een voorstel voor de verbetering van het treinmaterieel in de periode tot 2021 aan uw Staten voor te leggen. De mogelijkheid van wel ombouwen maar dan tegen een hogere reizigersbijdrage, achten wij voor deze periode niet opportuun. Motie 58 d) U verzoekt ons "inzicht te geven waarom gemeenten, die al subsidie hebben gekregen voor de aanleg van toiletten, de realisatie ervan nog niet hebben verwezenlijkt". Een aantal gemeenten, dat al subsidie heeft gekregen in het kader van de samenwerking op het gebied van de sociale veiligheid, laat ons weten dat het realiseren van de toiletvoorzieningen een zeer moeizaam traject is, gelet op de ingewikkelde eigendomssituatie bij stations. Men ondervindt ook vertraging in het verkrijgen van de noodzakelijke vergunningen. Er zijn vier gemeenten die met provinciale subsidie toiletten hebben gerealiseerd dan wel gaan realiseren. In de loop van 2013 zullen naast Winterswijk (gerealiseerd) ook op de stations Terborg, Varsseveld en Aalten toiletten beschikbaar zijn. Advies Wij geven u in overweging deze notitie voor kennisgeving aan te nemen. Arnhem, 4 september 2012 - zaaknummer 2011-013906 Gedeputeerde Staten van Gelderland ing. J. Markink - plv. Commissaris van de Koningin drs. P.P.L. van Kalmthout - Secretaris -----

4