Protocol Leerlingbegeleiding op het Cosmicus College Inleiding Onder leerlingbegeleiding wordt verstaan het geheel van activiteiten dat tot doel heeft leerlingen, zowel individueel als in groepsverband, te ondersteunen in hun ontwikkeling en hun leerproces. Iedere leerling op school heeft recht op individuele aandacht. Een goede begeleiding op weg naar volwassenheid is van groot belang voor een succesvolle schoolcarrière en - nog belangrijker - voor de persoonlijke ontwikkeling. Leerlingen verschillen. De een heeft meer aandacht nodig dan de ander. Soms kampen de leerlingen met leerproblemen of hebben ze persoonlijke zorgen. Dan is er op school zorg op maat nodig. Visie van de school Het Cosmicus College verstaat onder leerlingbegeleiding een geïntegreerde aanpak. Het Cosmicus College beschouwt het onderwijs als een integraal proces, waarbij de leerling centraal staat. Leerling-gericht wil zeggen dat Cosmicus College zich focust op het individu. Alle leerlingen krijgen gericht aandacht volgens hun behoeftes. Hiermee wordt bedoeld dat de behoeftes en verwachtingen van de leerlingen vervuld worden. De leerlingen zijn het uitgangspunt van elke activiteit. Hierdoor zullen de activiteiten, het klassenmanagement en eventueel onderwijsmiddelen binnen het onderwijs aangepast worden aan de situatie van de leerlingen. Hiernaast heeft Cosmicus College oog voor de ontwikkelingsfasen die de leerlingen doorlopen tijdens hun schoolloopbaan en ondersteunt zij de leerlingen daarbij. De docenten en de begeleiders vervullen hierbij een belangrijke rol. Definitie leerlingbegeleiding Leerlingbegeleiding is in de eerste plaats het coachen van de leerlingen tijdens hun schooltijd op het Cosmicus College. Daarnaast valt ook het verlenen van extra individuele hulp voor de leerlingen die daar behoefte aan hebben onder de leerlingbegeleiding. De school informeert de ouders uiteraard bij alle stappen die ondernomen worden.
•
Basiszorg:
Het Cosmicus College vindt het belangrijk dat alle leerlingen een havo-vwo houding hebben en hun sociale vaardigheden goed ontwikkelen. Niet alle leerlingen komen met de zelfde bagage naar het Cosmicus College waardoor het voor de school noodzakelijk wordt om daar voldoende aandacht aan te besteden als eerste zorg. Eerste zorg die de leerlingen van het Cosmicus College aangeboden krijgen wordt hier de ‘basiszorg’ genoemd. De basiszorg wordt schoolbreed ingevoerd voor alle leerlingen. Binnen de basiszorg worden de schoolattitudes van havo-vwo leerlingen behandeld en de sociale vaardigheden van de leerlingen krijgen volop aandacht. De inhoud van de basiszorg wordt vormgegeven door de specifieke pedagogische en didactische aanpak van het Cosmicus College: de cursus: zeven gewoontes van succesvolle leerlingen. Extra informatie hierover is te vinden als bijlage. De school biedt naast deze cursus ook een aantal mentorlessen om de sociale vaardigheden van de leerlingen te vergroten. De basiszorg wordt door de mentor gecoördineerd en samen met de andere betrokkenen uitgevoerd. Binnen deze fase worden ook de leerlingen die extra individueel aandacht nodig hebben begeleid door de mentor volgens het stappenplan. De leerlingen die in deze fase aan de orde komen, worden binnen de school als aandachtsleerlingen gedefinieerd. De leerlingen worden elk week besproken tijdens de teamvergaderingen.
1
Tijdens deze fase krijgt de mentor op verzoek adviezen van het zorgteam. Als de begeleiding van de mentor niet toereikend is, wordt de leerling overgenomen door het zorgteam van de school. Er is dan sprake van basiszorg+.
•
Basiszorg+:
Leerlingen die niet voldoende aan basiszorg hebben maar niet echt speciale zorg behoeven komen in de basiszorg+ terecht. Het gaat voornamelijk om persoonlijke zorg die individueel gegeven wordt door de pedagoog of de schoolmaatschappelijk werker. Deze leerlingen worden elk week besproken tijdens het overleg van het zorgteam. Het zorgteam geeft adviezen aan de docenten en mentor over de begeleiding van de leerling. Na deze fase wordt er bekeken of leerlingen daadwerkelijk de specialistische zorg moeten krijgen.
•
Specialistische zorg:
Indien basiszorg en basiszorg+ niet toereikend zijn, komt een leerling bij de specialistische zorg terecht. Deze zorg is in handen van het zorgteam van de school (de pedagoog en de schoolmaatschappelijk werker). Een leerling die dergelijke specialistische zorg krijgt, wordt als zorgleerling gedefinieerd. Elke leerling binnen de specialistische zorg wordt tijdens het ZAT-overleg besproken en wordt individueel begeleid volgens de besproken punten tijdens deze overleggen. De zorgleerlingen krijgen specialistische zorg. Ook aandachtleerlingen die na de basiszorg+ nog behoefte hebben aan zorg komen in de specialistische zorg terecht. De coördinatie van de specialistische zorg ligt bij het zorgteam. De school vindt het belangrijk dat de leerlingen die specialistische zorg krijgen weer in hun normale positie terecht komen waardoor ze geen begeleiding meer behoeven. Voor de gevallen waarbij een leerling niet voldoende heeft aan de specialistische zorg binnen de school zal er overgegaan worden naar doorverwijzing. De leerling wordt dan naar een externe instelling/instantie doorverwezen en wordt daarnaast door de school begeleid. NB: De school maakt een onderscheid in zorgleerlingen en aandachtleerlingen bij de begeleiding.
•
Aandachtleerlingen: Leerlingen voor wie de basiszorg niet toereikend is. Bij deze leerlingen wordt d.m.v. de basiszorg+ extra aandacht besteed aan gedrag en leren.
•
Zorgleerlingen: Leerlingen voor wie de basiszorg+ ook niet meer toereikend is. Deze leerlingen worden extra intensief begeleid bij hun verschillende gedrag- en leerproblemen.1
1 Met gedrag- en leerproblemen wordt het volgende bedoeld: faalangst, dyslexie, ADHD, aandachts- en concentratieproblemen enz. Ook leerlingen die zich in een problematische thuissituatie bevinden en hierdoor afwijkend gedrag vertonen, vallen onder deze zorgleerlingen.
2
Betrokkenen bij de begeleiding Alle onderstaande betrokkenen leveren een bijdrage binnen de leerlingbegeleiding.
•
Mentor
De mentor is de eerste betrokkene bij de leerlingbegeleiding. De leerlingen kunnen bij hun mentor terecht als er problemen zijn en de docenten geven hun signalering door aan de mentor. Omdat de mentor de eerst verantwoordelijke is bij de leerlingbegeleiding, stelt de mentor een plan op als een aandachtleerling of zorgleerling extra begeleiding nodig heeft. De mentor vraagt waar nodig extra hulp van het zorgteam. De mentor houdt de ouders op de hoogte van de begeleiding. Het doel dat de mentor hierbij voor ogen moet houden is om de leerling in de basiszorg weer in zijn/haar oude normale positie terug te krijgen. •
Docenten
Docenten hebben een belangrijke rol bij de signalering van de aandacht- of zorgleerling en het uitvoeren van het plan dat door de mentor is opgesteld. Het doel van de docent moet zijn om de leerling goed te ondersteunen en te begeleiden bij de uitvoering van zijn/haar individuele plan. •
Schoolmaatschappelijk werker
De schoolmaatschappelijke werker is vanaf het begin (indirect) betrokken bij de leerlingbegeleiding. De mentor kan in alle fasen het advies van de schoolmaatschappelijke werker vragen. De schoolmaatschappelijke werker vormt samen met de pedagoog het zorgteam en is direct betrokken indien er behoefte is aan specialistische zorg. In dat geval voert hij/zij het plan eventueel aangepast verder uit. De schoolmaatschappelijk werker legt contact met externe instanties indien leerlingen doorverwezen moeten worden en is daarnaast ook verantwoordelijk voor de nazorg van deze leerlingen. Het doel van de schoolmaatschappelijke werker is om de leerling in de specialistische zorg weer terug te krijgen in een ‘normale’ positie. •
Pedagoog
De pedagoog is vanaf het begin (indirect) betrokken bij de leerlingbegeleiding. Binnen de basiszorg kan de mentor de adviezen van de pedagoog gebruiken. De pedagoog vormt samen met de schoolmaatschappelijke werker het zorgteam en is direct betrokken in de specialistische zorg. Tijdens deze fasen begeleidt de pedagoog samen met de schoolmaatschappelijk werken de leerling direct. Ook het doel van de pedagoog is om de leerling binnen de specialistische zorg weer terug te krijgen in een ‘normale’ positie. •
Teamleider
De teamleider is de bewaker van de kwaliteit van de leerlingbegeleiding. Het doel van de teamleider is dan ook om de kwaliteit van de begeleiding hoog te houden. •
Ouders
De ouders worden door de mentor op de hoogte gebracht over de begeleiding van hun zoon of dochter. Zij vervullen thuis een aanvullende, ondersteunende en controlerende taak binnen deze leerlingbegeleiding. •
ZAT
Het ZAT team heeft de volgende samenstelling: medewerker bureauleerplicht, medewerker GGD, schoolmaatschappelijk werker, pedagoog, inbrenger (mentor/docent), teamleider, schoolcontactpersoon en oproepbare deelnemers (wijkagent, specialist voor specifiek probleem, schoolpsycholoog). •
Externe instanties
Indien de begeleiding binnen de school ontoereikend is, wordt de leerling door de schoolmaatschappelijke werker doorverwezen naar een externe instantie.
3
Overzicht: zorg binnen de school
Overzicht basiszorg, basiszorg+ en specialistische zorg binnen het Cosmicus College
Basiszorg
Cursus
Sociale vaardigheden
Leerlingbespreking
Begeleiding door mentor
Betrokkenen: Leerling, mentor, docenten, ouders, pedagoog, SMW en teamleider
Basiszorg+ Begeleiding pedagoog/SMW
Zorgoverleg
Betrokkenen: Aandachtleerling, mentor, ouders, pedagoog, SMW en teamleider
Specialistische zorg
ZAT-overleg
Begeleiding
Betrokkenen: Zorgleerling, ZAT, pedagoog, SMW, en ouders
Doorverwijzing
Externe instanties
4
Stappenplan: De Basiszorg Individuele leerlingbegeleiding van mogelijke aandachtleerlingen binnen de school Fase 1: signalering en bespreking van het probleem (1week) •
een docent of een mentor signaleert een probleem
•
de docent en/of mentor observeert het gedrag (waarneming van het probleem)
•
het probleem wordt besproken tijdens de docentenvergadering
•
besluitneming wel of geen extra individuele begeleiding aan de leerling aan te bieden
•
mentor informeert de ouders
Fase 2: plan van aanpak begeleiding (2 weken) •
mentor voert een gesprek met de leerling
•
er worden extra gegevens verzameld via ouders, docenten
•
mentor legt contact met de ouders / er vindt huisbezoek plaats
•
mentor stelt een plan op voor de begeleiding
•
de leerling en het plan voor de individuele begeleiding wordt besproken tijdens de docentenvergadering
•
mentor vraagt eventueel extra hulp van vakdocenten
•
mentor vraagt eventueel advies aan het zorgteam
•
De verslaglegging van de aanpak wordt teruggekoppeld aan het zorgteam.
Fase 3: uitvoering plan van aanpak leerlingbegeleiding (3 weken) •
mentor begeleidt de leerling tijdens de uitvoering van het plan van aanpak
•
elke week vindt er tenminste één gesprek plaats met de leerling
•
ouders worden erbij betrokken en krijgen eventueel ook taken
•
mentor betrekt eventueel docent en het zorgteam bij de uitvoering
•
bespreking van de resultaten tijdens docentenvergadering
•
er wordt een besluit genomen over de begeleiding
•
ouders worden geïnformeerd over de voortgang
•
mentor voert laatste gesprek indien vooruitgang geboekt is door de leerling
Fase 4.0: geen aandacht meer nodig •
leerlingen die geen aandacht nodig hebben worden in afnemende mate in de gaten gehouden door de mentor.
Fase 4.1: vervolg extra begeleiding •
de leerling wordt overgenomen door het zorgteam van de school.
5
Stappenplan: De Basiszorg+: Individuele leerlingbegeleiding van zorgleerlingen binnen de school Fase 1: inschakeling van het zorgteam van de school (1 week) •
inschakeling van het zorgteam
•
er wordt een gesprek gevoerd met de leerling
•
overleg van het zorgteam vindt plaats
•
teamleider wordt geïnformeerd over de voortang om de kwaliteit te kunnen bewaken
Fase 2: plan van aanpak en begeleiding (2-6 weken) •
advies voor de mentor en docenten over de begeleiding
•
leerling wordt begeleid door het zorgteam
•
mentor wordt op de hoogte gehouden
•
ouders worden op de hoogte gehouden
•
bespreking van de resultaten
Fase 3.0: geen aandacht meer nodig •
leerlingen die geen aandacht meer nodig hebben worden in afnemende mate in de gaten gehouden door het zorgteam.
Fase 3.1: doorverwijzing •
overleg van het zorgteam en teamleider over de voortgang van de begeleiding
•
besluitneming voor wel of niet aanbieden specialistische zorg aan de leerling
•
ouders informeren
6
Stappenplan: de specialistische zorg2 Individuele leerlingbegeleiding van zorgleerlingen binnen de school i.s.m. ZAT Fase 1: bespreking van het probleem (1week) •
De leerling wordt binnen het ZAT overleg besproken
•
Er wordt een besluit genomen welke zorg de leerling kan ontvangen
Fase 2: uitvoering specialistische zorg (3/5 weken) •
de leerling ontvangt de zorg zoals vastgesteld tijdens het ZAT overleg
•
elke week vindt er een gesprek plaats met de leerling door het zorgteam
•
ouders worden erbij betrokken en krijgen ook aanvullende taken
•
mentor/ouders worden structureel geïnformeerd over de voortgang
•
het zorgteam is verantwoordelijk voor de verslaglegging
Fase 3: evaluatie •
de voortgang van de uitvoering wordt tijdens het ZAT overleg besproken
•
besluitneming over wel of geen behoefte aan vervolg van de specialistische zorg en/of doorverwijzing.
Fase 4.0: geen zorg meer nodig •
leerlingen die geen specialistische zorg meer nodig hebben worden in afnemende mate in de gaten gehouden door het zorgteam
Fase 4.1: vervolg specialistische zorg •
de leerling loopt fase 2 en 3 nogmaals door
Fase 4.2: doorverwijzing en nazorg •
de leerling wordt doorverwezen naar externe instanties
•
overleg met externe betrokkenen over het vervolg van de begeleiding
•
contact met externe betrokkenen over de voortgang
2
Tijdens elke fase worden de ouders geïnformeerd.
7
Bijlage Cursus: zeven gewoontes van succesvolle leerlingen Leiderschap, ondernemerschap en samenwerken in teams zijn belangrijke vaardigheden. Wil je die kwaliteiten bij kinderen ontwikkelen dan moet je daar vroeg mee beginnen. Zelfbeheersing, zelfvertrouwen, doelen stellen en discipline zijn nodig om succesvol te zijn in je studie en je werk. Betrouwbaarheid, rechtvaardigheid, respect en luistervaardigheid zijn nodig om succesvol te zijn in samenwerking met anderen. Voor leiderschap en ondernemerschap hebben we ook nog wilskracht, overtuigingskracht en doorzettingsvermogen nodig. Al deze kwaliteiten krijgen volop de aandacht op het Cosmicus College. Alle leerlingen krijgen een cursus: "Zeven gewoontes van succesvolle leerlingen". Deze gewoontes worden aangeleerd en in de praktijk gebracht in het "Gemeenschapsleren". De leerlingen werken samen in vaste groepen met vaste taken. Daardoor kunnen hun kennis en prestaties sneller vooruit gaan. Voor leerlingen met interesse in leiderschap en ondernemerschap bieden we in het tweede jaar tevens een leiderschapstraining aan. De leerlingen die hiervoor slagen krijgen een certificaat. Ze kunnen hun leiderschap en ondernemerschap op school oefenen. Ze mogen bijvoorbeeld andere leerlingen begeleiden met activiteiten buiten school. Ze kunnen ook activiteiten opzetten die de pauzes aantrekkelijker maken.
8
Bijlage Zorgorganogram Cosmicus College ’08-‘09
Leerling
Docenten
Docentenoverleg
Aandachtleerling
1 Voert een gesprek met de leerling.
Mentor
Het zorgteam
Intern zorgoverleg
Mentor start de begeleiding.
2 Voert een gesprek met de ouders van de leerling.
1 Bespreekt de leerling.
3 Analyseert de gesprekken en stelt een begeleidingsplan op.
2 Bespreekt het begeleidingsplan van de mentor.
Voldoende resultaat
Begeleiding stopt. De leerling wordt nog wel gevolgd.
Onvoldoende resultaat
Het zorgteam neemt de begeleiding over
Intern zorgoverleg
Aandachtleerling wordt zorgleerling
Het zorgteam stelt één individuele begeleider aan.
1 Voert een gesprek met de leerling.
3 Stelt een intensief begeleidingsproces samen.
De begeleiding komt ten einde. De leerling blijft gevolgd worden en dossiers blijven bewaard.
Voldoende resultaat
Zorgteam start de begeleiding.
2 Voert een gesprek met de ouders van de leerling.
Onvoldoende resultaat Externe begeleiding
ZAT
9
