Projectplan Grenzenroute
Vaals, oktober 2007 Monique Kerbusch
Inhoudsopgave 1. Inleiding en achtergrond 2. Projectconcept 2.1 Doelgroep 2.2 Projectgroep en -partners 2.3 Projectmanagement 3. Deelprojecten 3.1. Grenzenroute 3.1.1 Projectinhoud 3.1.2. Planning 3.1.3. Financiën 3.2. Cultuur- en natuurprogramma 3.2.1 Projectinhoud 3.2.2. Planning 3.2.3. Financiën 3.3. Marketing 3.3.1 Projectinhoud 3.3.2. Planning 3.3.3. Financiën 3.4 Opwaardering Drielandenpunt 3.4.1 Projectinhoud 3.4.2. Planning 3.4.3. Financiën 3.5 Shuttleverbinding Aken-Vaals 3.5.1 Projectinhoud 3.5.2. Planning 3.5.3. Financiën 4. Het project Grenzenroute op de lange termijn 5. Samenvatting Bijlagen (ter inzage bij griffie) 1. Detailkaart Grenzenrouten 2. Voorstel natuurbelevingspad 3. Conceptprogramma Cultuur- en natuurprogramma en projectplan programma Vaals 4. Voorbeeld wandelbox 5. Voorstel opwaardering Drielandenpunt 6. Totaaloverzicht financiën t.b.v. subsidieaanvraag Nordrhein-Westfalen
2
Inleiding en achtergrond De grenzen in het Europese oudland (de grenzenregio tussen Aken, Luik en Maastricht) hebben een uniek onderscheidend karakter. De beleving van deze (voormalige) (taal) grenzen, de bijzondere en onderscheidende natuurwaarden en landschapskwaliteiten en het indrukwekkende cultuurhistorische aanbod bieden een perfecte mix om een nieuwe impuls te geven aan het cultuur- en natuurtoerisme in dit gebied. Hierbij spelen twee trends een rol. Enerzijds de trend op het gebied van cultuurtoerisme door grensoverschrijdende kwaliteiten te verbinden. Anderzijds de trend binnen het natuurtoerisme door het toevoegen van meer beleving aan het wandelen. Drietaligheid gebied
Deze kwaliteiten hebben geleid tot het opstellen van het project Grenzenrouten. Dit project is in januari 2006 door de aandeelhoudersvergadering van de EuRegionale 2008 „gelabeld“. Dit betekent dat het project op de lijst van uitvoeringsprojecten van de EuRegionale 20081 is geplaatst.
In het kader van de EuRegionale 2008 zijn projecten opgezet die moeten bijdragen aan structurele ontwikkelingen in de drielandenregio. De projecten worden gekenmerkt door het feit dat zij allemaal een regionale betekenis hebben die over de grenzen heen reikt. Het presentatiejaar is 2008, maar uiteindelijk moeten de effecten van de EuRegionale 2008 veel langer doorwerken. 1
De vennoten van de EuRegionale 2008 Agentur GmbH zijn: gemeente Aachen, Kreis Aachen, Kreis Düren, Kreis Heinsberg, Kreis Euskirchen, IHK Aachen, HWK Aachen, ZAR e.V., Duitstalige Gemeenschap van België, Gewest Maastricht en Mergelland, Regio Parkstad Limburg.
3
2. Projectconcept Het project Grenzenroute moet qua bereik de leemte vullen tussen de toeristische producten Natuurpark Nordeifel en Geuldalroute in het zuiden en het project Grunmetropolroute in het Noorden. Specifiek is het project gericht op de ontwikkeling van het gebied tussen Vaals/Aken/Plombières tot Kopfchen/Raeren tot Kelmis/Moresnet. De Grenzenroute is gericht op het realiseren van 4 doelstellingen:
1. 2. 3. 4.
Ontsluiting van de Europese grensgeschiedenis in de Drielandenregio; Opwaardering en behoud van de grensrelicten; Uitbreiding van een grenspuntennetwerk2; Ontwikkeling van een toeristisch (beeld)merk en de bevordering van het regionaal toerisme.
De grenzen van deze Drielandenregio moeten door middel van een toeristisch concept gericht op bovenstaande doelstellingen tastbaar worden gemaakt en als speciaal product in de markt worden gezet. Hierdoor worden niet alleen bezoekers, maar ook de eigen inwoners aangesproken. Een belangrijk aspect van het project is de duurzaamheid. Al te vaak worden er toeristische projecten in het leven geroepen waarvan de samenwerkingsstructuur eindigt op het moment van oplevering. Belangrijk bij de opzet van het hele project is dat er afspraken gemaakt worden over de exploitatie na „oplevering“ (grotendeels na 2008): - Hoe wordt er omgegaan met het onderhoud en bijbehorende onderhoudskosten? - Hoe is de marketing ook in de toekomst gegarandeerd?
2.1. Doelgroep
Toerisme en recreatie blijven belangrijke groeimarkten. Het cultuurtoerisme wordt aangeduid als één van de belangrijkste trends in de huidige en toekomstige ontwikkeling van het toerisme3. Onder cultuurtoerisme wordt verstaan alle bewegingen van personen naar culturele bezienswaardigheden in plaatsen buiten de eigen woonplaats of het eigen land4. De interesse voor ontdekking en beleving neemt toe5. Analyses van vrijetijdsbesteding duiden op een groeiende interesse van bezoekers voor de authenticiteit van de bestemming. Dit betekent dat de betrokkenheid van bezoekers met de bestemming toeneemt. Met de realisatie van de Grenzenroute worden publieke investeringen gedaan. Voor wie doen we dat en welke terugverdieneffecten zijn denkbaar:
•
De cultuurtoeristen die naar Aken, Luik en Maastricht komen moeten naar de natuurlijke grenslijnen gelokt worden. De bijv. 1 mln. bezoekers die jaarlijks naar de Akense Dom komen, moeten ook verleid worden om de grenzen te verkennen.
2
In Nordrhein-Westfalen zijn enkele van dergelijke netwerkprojecten erg succesvol. Voorbeelden zijn het Netzwerkmanagement Kulturwirkschaft und Tourismus in de regio’s Ostwestaflen-Lippe en het Ruhrgebiet. 3 Uitspraak Petra Hedorfer, Vice-voorzitter Deutschen Zentrale für Tourismus e.V., 2005 4 Wat cultuur verdient, LAGroup Leisure&Arts Consulting, mei 2005 5 19% van de toeristen kan aangeduid worden als “culturele verrijkers”. Zij willen tijdens de vakantie in de eerste plaats iets bijleren over de bestemming. 15% is “onafhankelijke ontdekker”. Zij zijn gericht op het exploreren en ervaren van lokale tradities en gebruiken. Bron: Basismotivaties van de Belgische vakantieganger, Guidea, kenniscentrum voor toerisme en horeca, juni 2005.
4
•
•
•
De natuurtoeristen die naar het Heuvelland, de Voerstreek, het Land van Herve en de Ardennen-Eifel komen, moeten ook nieuwsgierig gemaakt worden om de cultuursteden en de grensrelicten te bezoeken. De bijv. 700.000 overwegend Nederlandse bezoekers van het Drielandenpunt moeten ook verleid worden om het Grenzengebied te verkennen. Het socio-economische profiel van de cultuur- en natuurtoerist (ca. 30% van alle toeristen) is: o actieve en vooral kapitaalkrachtige hoger opgeleiden o 20-29 jarigen die met weinig geld veel natuur en cultuur willen proeven o 50-plussers die met meer geld meer van de natuur en cultuur willen genieten De inwoners van het projectgebied, in totaal 298.842 inwoners (Aken: 258.770, Vaals: 9.820; Plombières: 9.765, Kelmis: 10.396; Raeren: 10.091)
2.2. Projectgroep en -partners
De projectgroep bestaat uit de grensgemeenten Aken (D), Plombières (B), Kelmis (B) en Vaals (NL). De projectgroep is financieel en inhoudelijk verantwoordelijk voor het project. Naast de projectgroep worden diverse projectpartners in het project betrokken. Deze projectpartners kunnen verdeeld worden in 2 typen. Allereerst is er sprake van subsidiepartners uit de drie landen. In Duitsland is dat Nordrhein-Westfalen (subsidieverlener in het kader van EuRegionale 2008). In Nederland is dat de Provincie Limburg en in België is dat de Deutschsprachige Gemeinschaft en de Provincie Luik. Op de tweede plaats zijn er vele inhoudelijke partners op het gebied van marketing (o.a. VVV’s), cultuur(geschiedenis) (o.a. heemkundeverenigingen) en landschap (o.a. Staatsbosbeheer en NABU). Deze partners zijn niet zozeer financiële partners, maar inhoudsdeskundige partners.
2.3. Projectmanagement
De afgelopen 2 jaren heeft de projectgroep het projectmanagement gevoerd. Gebleken is dat de complexiteit van het project, o.a. veroorzaakt door de breedte van het project en het grensoverschrijdende karakter, veel meer tijd vergt van de projectgroepleden dan voorzien. Tevens zijn de uren die de projectgroepleden in het project stoppen niet subsidiabel. Hierdoor zijn de projectgroepleden genoodzaakt om voor het project een extern projectmanagementbureau in te huren. De kosten voor dit bureau zijn echter wel subsidiabel en zelfs voor 80%. De extra kosten voor de projectgroepleden zijn hierdoor beperkt. Voor Vaals bedragen deze kosten maximaal € 3.995,--. De hoogte van dit bedrag is afhankelijk van de mogelijkheid tot het verkrijgen van subsidie van de Provincie Limburg. Het projectmanagement zorgt voor de coördinatie van het totale project en stuurt de diverse werkgroepen aan die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de diverse deelprojecten.
5
De projectstructuur ziet er als volgt uit. Projectgroep/Stuurgroep
De projectgroep/stuurgroep bestaat uit: Uwe Müller (Stad Aken), Frau Nacken (stad Aken), Didier Bonni (ADL), Frau Brasseur Ambtelijk en bestuurlijk (gemeente Plombières), Monique Kerbusch (gemeente Vaals), Wethouder Lux (gemeente Vaals), Henk Vos (EuRegionale 2008) en Anne Schmidt (EuRegionale 2008). Projectmanagement Het bureau dat het projectmanagement voor zijn rekening zal nemen is nog niet bekend. Op moment van schrijven is de opdracht uitgezet. Van elk land is 1 projectbureau benaderd dat zich mag presenteren. De projectgroep zal vervolgens gezamenlijk tot een besluit komen.
Werkgroep Grenzenroute
Werkgroep Opwaardering Drielandenpunt
Werkgroep marketing
Werkgroep grenzenfestival
Werkgroep Shuttleverbinding
6
3. Deelprojecten
Om genoemde doelstellingen te kunnen realiseren zijn 5 deelprojecten uitgewerkt:
1. Grenzenroute. In kaart brengen van de gehele grenzenroute en een zestal themarondwandelingen/lussen en aanwijzen (en ontwikkelen) van toeristische overstappunten.
2. Cultuur- en natuurprogramma. Verknopen, afstemmen en verbeteren/vernieuwen van de diverse lokale cultuurprogramma’s en samenstellen van een natuurprogramma.
3. Marketing. Uitwerken van het marketing- en promotieprogramma van het project, lay-out ontwerpen voor het bewegwijzeringsysteem, beschrijven van de grenzenroute en de themarondwandelingen en inhoudelijk invulling geven aan de toeristische informatiepunten.
4. Opwaardering Drielandenpunt. Opwaarderen van de symbolische, culturele en toeristische waarde van het officiële Drielandenpunt.
5. Shuttleverbinding. Realiseren van een shuttleverbinding tussen Aken en Vaals, zodat de reeds aanwezige vele bezoekers op het Drielandenpunt en de Dom op een eenvoudige wijze van de ene naar de andere locatie gebracht kunnen worden.
7
3.1. Deelproject Grenzenroute 3.1.1 Projectinhoud Rondom het Drielandenpunt bevinden zich vele grensrelicten, die een belangrijk overblijfsel van de geschiedenis betreffende de grenzen bieden. Naast de diverse bekende grensstenen en -palen geven ook “landgraben” de vroegere grens weer. Rondom het Drielandenpunt zijn deze „grenzen“op diverse plaatsen nog goed zichtbaar. Andere grensrelicten zijn het Aachener Reich, de Westwall, Neutraal-Moresnet en de diverse douaneposten, zoals de Klèng Wach en de grensovergang Köpfchen. Om deze grensgeschiedenis op een toeristische manier in kaart te brengen is ervoor gekozen een wandelroutenetwerk uit te werken dat de (bestaande) routestructuren van de drie grensgemeenten met elkaar verbindt. De realisatie van een grensoverschrijdende Grenzenroute is een uniek project. Met name de samenwerking met Duitsland/Aken is nieuw. In het verleden is een dergelijk project “Via Gulia” (Geuldalproject) reeds uitgevoerd, maar toen bestond de samenwerking alleen uit Nederlandse en Belgische gemeenten. Met dit project krijgt Vaals een unieke aansluiting met het Akense routenetwerk. Naast de vele bezoekers die naar Aken komen, zullen ook de vele inwoners van Aken door dit wandelroutenetwerk de gemeente Vaals bezoeken. In bijlage 1 is een detailkaart van de totale Grenzenroute opgenomen. Lange afstandswandeling (rode lijn op kaart) Op de eerste plaats wordt een lange afstandswandeling/verbindingsroute van ca. 46 km uitgezet. Deze wandelroute onderscheidt zich van klassieke wandelpaden door de grensbeleving. Deze route loopt van het Drielandenpunt naar 3 richtingen. Op de eerste plaats via Vaals, Schneeberg, Lemiers, Orsbach richting het museum Locht. Op de tweede plaats door het Preuswald,Köpfchen, Lichtenbusch naar Raeren. En op de derde plaats via Vaals, Gemmenich naar het Malensbos. Thematische rondwandelingen en grensoverschrijdende verbindingen (zwarte lijnen op kaart) Deze verbindingsroute wordt uitgebreid door een knooppuntennetwerk (in totaal 98,6 km) van thematische rondwandelingen en grensoverschrijdende verbindingen. Dit netwerk wordt verbonden met de bestaande wandelwegen van het Aachener Wald en het zuidelijke gebied. De thematische rondwandelingen zijn: 1. Via Gulia (bestaande geuldalroute) 16,6 km 2. Neutral-Moresnet route 11 km 3. Galmei route (mijnbouwcultuur Plombières) 12,4 km 4. Vaalser Heuvelland route (3-landenroute door Vaals) 15,2 km 5. Landwehrroute (historische ontdekking door het Akener Rijk) 6,4 km 6. 4 – landenweg (korte ontdekkingstocht rondom het Drielandenpunt door de 4 landen) 6,4 km De grensoverschrijdende verbindingen zijn : 1. Geusenroute 7,5 km 2. Pelgrimsroute (Adamshäuschen-Kalvarienberg Moresnet) 6 km 3. Centrum Aken – Köpfchen 9,6 km 4. Kelmis – Preuswald 1,5 km 5. Lemiers – Malensbosch 4,8 km
8
6. Grenzenroute –Oberfostbach 1,2 km Eifelsteig Aachen-Trier De Stad Aken heeft separaat de verdere doorvoering van de Eifelsteig (20,2) als detailroute in het totaalproject opgenomen. Deze wandeling begint in het stadscentrum van Aken en leidt door het historische Burtscheid, Gillesbachtal en Burtscheider Wald naar Kornelimünster en het Münsterwald. Natuurbelevingspad Naast de thematische rondwandelingen wordt eveneens een euregionaal natuurbelevingspad ingericht. Dit pad bestaat uit 12 plekken verdeeld over 3,8 km. Op Nederlands grondgebied zullen 2 plekken ingericht worden en op Belgisch grondgebied 1 station. Middels dit pad kunnen kinderen, maar ook volwassenen op een lerende en belevende wijze kennismaken met natuurverschijnselen, zoals plantkunde, geluid en het voelen van de natuur. Staatsbosbeheer is nauw betrokken bij de invulling van de 2 locaties op Nederlands grondgebied. Stadt Aken heeft aan diverse bureaus opdracht gegeven om een dergelijk pad uit te werken. Het voorstel van het bureau dat gewonnen heeft, is te zien in bijlage 2. De thematische routes en het natuurbelevingspad samen bieden –gesteund door een natuur- en historisch-pedagogisch begeleidingsprogramma – bijzondere commerciële mogelijkheden voor het cultuurhistorisch rijke gebied van het geuldal, Neutral-Moresnet, de cultuur van zinkertsmijnbouw, het Vaalser heuvelland en de Akener Landwehr. Voor de routes worden geen nieuwe wandelpaden gecreëerd. De routes zijn samengesteld door gebruik te maken van bestaande wandelpaden. Daar waar nodig zal de toegankelijkheid van het pad verbeterd worden, door het creëren van missing links tussen bestaande paden of opwaardering van een wandelpad. Ook kunnen daar waar nodig bijvoorbeeld rustbanken, picknickplekken en schuilhuisjes geplaatst worden. Op de routes zullen naast bewegwijzering op meldenswaardige locaties ook infopanelen op knooppunten geplaatst worden. Door deze infopanelen kan de toerist zelf kan bepalen hoe hij verder wandelt. Het vertrek-/eindpunt van de routes dient een toeristisch overstappunt te zijn. Op deze punten moeten voldoende parkeerplaatsen voorhanden zijn. Ook hier zullen infopanelen geplaatst worden. 3.1.2. Planning Voorjaar ’08 Definitieve routebepaling en bijbehorende infrastructuren (rustplekken, missing links, grensstenen, markeringen en Voorjaar ’08 – Najaar ’09
infopanelen) Uitwerken en plaatsen totaal bewegwijzeringsysteem (incl. infopanelen, routebordjes, bestektekening en onderhoudsbeheersplan)
Medio ’08 Oplevering gedeelte route (fase 1) en presentatie route Medio ’08 Oplevering natuurbelevingspad
9
10
3.1.3. Financiën In onderstaande kostenraming worden alleen de kosten voor de gemeente Vaals in kaart gebracht. De totale begroting van dit deelproject zijn vele malen hoger.
Kostenraming (eenmalige kosten)
Voorbereidingskosten (standaardtarief ad € 150,-- per km) € 2.605,80 Uitvoeringskosten (= maken en plaatsen bewegwijzering) (standaardtarief € 850,- per km) € 14.766,20 Natuurbelevingspad (2 locaties) € 15.000,--
Totaal € 32.372,--
Kostendekking Deze kosten komen niet voor cofinanciering van Nordrhein-Westfalen in aanmerking. Alleen bij de Provincie Limburg kunnen deze kosten voor 50% gecofinancieerd worden. De gesprekken met de Provincie lopen nog. Subsidie Provincie Limburg € 16.186,-Gemeente Vaals € 16.186,--
Totaal
€ 32.372,--
Kostenraming (structurele kosten jaarlijks terugkerend) Onderhoud wandelroutenetwerk € 2.215,-Onderhoud natuurbelevingspad € 2.250,--
11
Totaal € 4.465,-Er zijn geen structurele kosten voor het controleren van het wandelroutenetwerk noodzakelijk aangezien de wandelroutes reeds over bestaande wandelpaden lopen. Deze worden, conform lopende afspraak, gecontroleerd door het Z-L Routepunt. De structurele kosten betreffen alleen de kosten voor het vervangen van bebording en eventuele schade aan het natuurbelevingspad. Als raming voor dergelijke kosten wordt standaard 15% van de begrote aanschafkosten aangehouden. Structurele kosten komen niet in aanmerking voor cofinanciering. Deze kosten komen volledig voor rekening van de gemeente Vaals. Financiële risico’s Aangezien op dit moment nog onduidelijk is of de Provincie tot cofinanciering overgaat, dient de gemeente Vaals op dit moment rekening te houden met een bedrag van € 32.372,--.
12
3.2 Deelproject Cultuur- en natuurprogramma 3.2.1 Projectinhoud De grensbeleving wordt middels een grensoverschrijdend cultuur- en natuurprogramma aangeboden. Dit programma bestaat enerzijds uit diverse culturele evenementen en anderzijds diverse rondleidingen. Dit “Grenzenfestival” zal in 2008 (het presentatiejaar van de EuRegionale 2008) grootschalig plaatsvinden. Een ander belangrijk doel van het festival is om de burgers bewust te maken van het aanbod over de grens. Cultuurprogramma In het cultuurprogramma zijn diverse al bestaande lokale initiatieven (o.a. Via Gulia, Neutralia, Kunstmaand Vaals, streektaalpromotie) samengebracht en op elkaar afgestemd. Daarnaast biedt de EuRegionale 2008 in 2008 de mogelijkheid om diverse nieuwe initiatieven (Concert John Bröcheler, uitvoering door Aischylos op het Drielandenpunt, kunstweekend in Montzen) uit te voeren. De gemeente Vaals heeft ervoor gekozen om de uitvoering van het cultuurprogramma niet zelf te verzorgen, maar ZEM evenementenbureau dit te laten verzorgen. Hierdoor ligt ook het inhoudelijke en financiële risico bij dit bedrijf. De gemeente onderhoudt wel zeer nauwe contacten met de organisatie, zodat voldoende grip op het programma blijft. Natuurprogramma Het natuurprogramma wordt door diverse gidsen aangeboden en is gericht op diverse doelgroepen. Er worden rondleidingen verzorgd voor schoolkinderen, voor leraren, voor toeristen en voor burgers. Ook worden de rondleidingen in meerdere talen verzorgd. De rondleidingen zijn gericht om het publiek met het natuurbelevingspad en de themaroutes in aanraking te brengen. In bijlage 3 is een concept (d.d. 26 oktober 2007) opgenomen van het totale cultuur- en natuurprogramma. Tevens is het deelplan voor de gemeente Vaals in deze bijlage te vinden. De promotie van het totale programma vindt trapsgewijs plaats. Een groot voordeel in 2008 is dat de EuRegionale 2008 zelf een grootschalige promotiecampagne uitvoert, waarin de programma’s van alle projecten aan bod komen. Hierdoor zal in Duitsland, België en Nederland veel reclame worden gemaakt voor o.a. het cultuur- en natuurprogramma. Naast deze overkoepelende promotie zal ook voor het cultuur- en natuurprogramma een specifieke marketing- en promotiecampagne uitgevoerd worden. 3.2.2. Planning Voorjaar ’08 Voorjaar ’08 – Medio ’08 Medio ’08 – Najaar ’08
Definitieve programmabepaling (data, inhoud) Voorbereiden en uitvoeren promotie diverse programmaonderdelen Uitvoering diverse programmaonderdelen
13
3.2.3. Financiën In onderstaande kostenraming worden alleen de kosten voor het programma dat in de gemeente Vaals plaatsvindt in kaart gebracht. De totale begroting van het cultuur- en natuurprogramma is vele malen hoger.
Kostenraming (eenmalige kosten) Programmakosten
€ 88.500,-Voorzieningen
€ 69.250,-Drukwerk &PR € 55.500,-Organisatie- en vrijwilligerskosten € 20.500,-Projectmanagement € 14.000,-Onvoorzien
€
4.500,--
Totaal
€ 252.250,--
Kostendekking De programmakosten komen voor cofinanciering van Nordrhein-Westfalen in aanmerking. Enerzijds wordt een gedeelte van de kosten gedekt door het budget van de EuRegionale 2008 voor het presentatiejaar EuRegionale 2008. Daarnaast is nog een aanvullende subsidie aan Nordrhein-Westfalen gevraagd. De subsidieaanvraag is begin juli 2007 bij NordrheinWestfalen ingediend. Op dit moment is niet duidelijk wanneer uitsluitsel gegeven wordt. Naast de subsidie van Nordrhein-Westfalen is tevens bij de Provincie Limburg subsidie gevraagd in het kader van het Regionaal Actieprogramma Cultuurbereik Heuvelland 20052008 (RAC). Naar verwachting is eind 2007 duidelijk of en hoeveel subsidie verleend wordt. Deze regionale projectsubsidie is mede afhankelijk van de subsidie die het project van de gemeente Vaals ontvangt. De regionale projectsubsidie zal niet hoger zijn dan de bijdrage die de gemeente Vaals verstrekt. Deze kan wel eventueel lager uitvallen.
14
EuRegionale 2008 presentatieprogramma € 30.000,-Subsidie Nordrhein-Westfalen € 19.333,-Subsidie Provincie Limburg € 25.000,-Gemeente Vaals € 25.000,-Sponsoring en entree-inkomsten € 152.917,--
Totaal
€ 252.250,--
De volgende opmerking in deze is op zijn plaats. De gemeente neemt normaliter deze kosten ook al deels voor haar rekening (de Kunstmaand Vaals), namelijk via het budget “economisch-promotionele evenementen”. Het hele programma van de Kunstmaand Vaals is namelijk in het cultuur- en natuurprogramma meegenomen, zodat dit evenement in 2008 op een grootschaligere wijze georganiseerd kan worden en er nog meer economische spinoff voor Vaals kan plaatsvinden. De kosten voor het programma van de Kunstmaand Vaals in 2007 bedroegen € 12.000,--. Het is dan ook logisch om de kosten voor het programma niet volledig op het budget van dit project te laten drukken, maar alleen de meerkosten die in 2008 voor Vaals gelden, zijnde € 13.000,--. De overige kosten komen voor rekening van het budget “economisch-promotionele evenementen”. Kostenraming (structurele kosten jaarlijks terugkerend) In principe is het cultuur- en natuurprogramma een eenmalige actie. Op dit moment zijn er nog geen plannen om een dergelijke samenwerking ook na 2008 voort te zetten. Hiervoor worden de ervaringen die in 2008 worden opgedaan afgewacht. Mocht ook na 2008 jaarlijks een grensoverschrijdend programma georganiseerd worden, dan kunnen de kosten die hiermee voor de gemeente Vaals gepaard gaan gefinancierd worden uit het budget “economisch-promotionele evenementen”. Structurele kosten komen niet in aanmerking voor cofinanciering. Deze kosten komen volledig voor rekening van de gemeente Vaals. Financiële risico’s Op dit moment is nog onduidelijk of de Provincie en Nordrhein-Westfalen tot cofinanciering overgaan. Dit heeft echter geen financiële gevolgen voor de gemeente Vaals. Mocht er minder subsidie verleend worden dan aangevraagd dan zal het programma zelf aangepast worden. De kosten voor Vaals blijven € 25.000,--.
15
3.3 Deelproject Marketing 3.3.1. Projectinhoud Het project Grenzenrouten zal vermarkt moeten worden, zodat dit nieuwe grensoverschrijdende cultuurhistorische product in de euregio bekend gemaakt wordt. Allereerst zal een gemeenschappelijke huisstijl ontworpen moeten worden. Deze huisstijl vormt de basis voor de verdere communicatiemiddelen. Het opstellen van het totale marketingplan (incl. huisstijl) zal door een extern bureau plaatsvinden. Hiervoor zal nauw samengewerkt worden met de diverse VVV’s. De vermarkting zal naar alle waarschijnlijkheid in de vorm van een wandelbox (voorbeeld St. Pietersberg) uitgevoerd worden. In deze wandelbox zal de grenzenroute op 1 kaart (incl. geschied-, natuur- en cultuurkundige beschrijving) uitgewerkt worden. Daarnaast zullen alle themawandelingen op eenzelfde wijze in kaart gebracht worden. De kaarten kunnen allemaal afzonderlijk gekocht worden, maar de box kan ook als geheel gekocht worden. Bijlage 4 is een voorbeeld van een dergelijk wandelbox. Naast het verzorgen van het kaartmateriaal zal ook de input voor de infopanelen en de layout van het bewegwijzeringsysteem door het marketingbureau uitgewerkt worden. Tevens zal een eigen “Grenzenroute”-website gemaakt worden. 3.3.2. Planning Voorjaar ’08 Voorjaar ’08 – Najaar ’08
Medio ’08 Medio ’08
Bepalen marketingprogramma Uitvoeren marketingprogramma (verzamelen input voor beschrijving van grenzenroute en themaroutes, lay-out bewegwijzeringsysteem, uitwerken cartografisch kaartmateriaal) Oplevering kaartmateriaal en bewegwijzering gedeelte route (fase 1) en presentatie route Oplevering kaartmateriaal en bewegwijzering natuurbelevingspad
3.3.3. Financiën In onderstaande kostenraming worden de totale kosten van het marketingprogramma in kaart gebracht. Als verdeelsleutel voor de kosten van het totale marketingprogramma geldt dat de totale begrootte kosten door 3 zijn gedeeld. Ieder land betaalt een gelijk bedrag.
Kostenraming (eenmalige kosten) Huisstijl
€ 10.000,-Website
€ 20.000,--
16
Reclamecampagne € 15.000,-Wandelbox
€ 135.000,-Natuurbelevingspad € 27.500,--
Totaal
€ 207.500,--
Kosten gemeente Vaals € 69.167,--
17
Kostendekking De marketingkosten komen voor cofinanciering van Nordrhein-Westfalen in aanmerking. De subsidieaanvraag is begin juli 2007 bij Nordrhein-Westfalen ingediend. Op dit moment is niet duidelijk wanneer uitsluitsel gegeven wordt. Naar verwachting wordt medio december duidelijkheid gegeven. Naast de subsidie van Nordrhein-Westfalen is tevens bij de Provincie Limburg 50% subsidie mogelijk. Deze gesprekken lopen nog. Subsidie Nordrhein-Westfalen € 55.333,-Subsidie Provincie Limburg €
6.917,--
Gemeente Vaals €
Totaal
6.917,--
€ 69.167,--
Kostenraming (structurele kosten jaarlijks terugkerend) In principe zijn de marketingkosten eenmalig. Getracht wordt om de middelen die gegenereerd worden door de verkoop van de kaarten en de box te reserveren voor herdruk van het kaartmateriaal. Naar verwachting is dit niet toereikend en is het zinvol om naast een structureel bedrag voor het onderhoud van de “Grenzenroute” ook een bedrag voor marketing te reserveren. Hiervoor wordt standaard 10% van de totale geraamde kosten aangehouden. Dit betekent dat de structurele kosten voor Vaals voor marketing € 6.917,-- bedragen. Structurele kosten komen niet in aanmerking voor cofinanciering. Deze kosten komen volledig voor rekening van de gemeente Vaals. Financiële risico’s Op dit moment is nog onduidelijk of de Provincie en Nordrhein-Westfalen tot cofinanciering overgaan. Mocht de cofinanciering van Nordrhein-Westfalen niet doorgaan dan zal aan de Provincie Limburg een hoger bedrag aan cofinanciering gevraagd worden. Dit bedrag kan echter nooit meer dan 50% bedragen. De kosten voor de gemeente Vaals zullen in dat geval hoger worden. Mochten beide instanties geen subsidie verlenen dan moet Vaals met een bedrag van € 69.167,-- rekening houden.
18
3.4 Deelproject Opwaardering Drielandenpunt 3.4.1. Projectinhoud Het Drielandenpunt is een uniek toeristisch punt. Jaarlijks bezoeken zo’n 700.000 mensen het Drielandenpunt. Dit zijn echter hoofdzakelijk Nederlanders die dit punt bezoeken vanwege de geschiedkundige waarde en omdat het het hoogste punt van Nederland is. Het bezoeken van het „echte Drielandenpunt“ geeft de bezoeker niet het gevoel dat hij hiervoor nog eens terug moet komen. Naast deze eigenschappen biedt het Drielandenpunt de bezoekers een perfecte uitvalsbasis voor het verkennen van de omliggende natuur. Hiervan maken hoofdzakelijk de lokale bewoners gebruik. Geconstateerd wordt echter dat de bewegwijzering van de diverse wandelingen niet overzichtelijk is. Ook ontbreekt de grensbeleving onder het wandelen. Voor de vermarkting en de verkenning van de Grenzenroute is het Drielandenpunt een zeer belangrijk vertrekpunt. Het Drielandenpunt moet vermarkt kunnen worden als het centrale startpunt voor de diverse wandelingen. Binnen dit project is een opwaardering van dit punt incl. een verbetering en afstemming van het bewegwijzeringsysteem een absolute meerwaarde. Gelet op de locatie van het punt, direct langs de doorgaande weg van Nederland naar België, zal het moeilijk worden om hier een grootschalig punt van te maken waar ontdekking en beleving centraal staan. Deze constateringen hebben ertoe geleid dat de projectgroep uit elk land 1 bureau de opdracht heeft gegeven om een voorstel uit te werken dat moet resulteren in een verbetering van het Drielandenpunt en een verbetering van de bewegwijzering. De projectgroep heeft op basis van de 3 presentaties besloten om het bureau Dunkel&Korte de opdracht te geven voor een verdere uitwerking van het voorstel. Zoals aangegeven doorkruist de doorgaande weg van Vaals naar Gemmenich letterlijk het bezoekersgebied van het Drielandenpunt. Dit is geen verkeersveilige situatie. Echter gelet op verdragen die in het verleden tussen beide landen zijn afgesloten en het gebruik van de weg door de diverse doelgroepen is het afsluiten van de weg geen optie. Ook heeft Aken aangegeven dat het zeer moeilijk en wellicht onmogelijk is om de doorgaande weg te verleggen over Duits gebied. De eventueel hiervoor te doorlopen procedure zou op zijn minst 1 tot 1,5 jaar duren. Tevens bevinden zich in het Aachenerwald op diverse locaties (nabij de eventuele nieuwe weg) grensrelicten (Harfenbuchen), die door een eventuele wegverlegging doorkruist zouden worden, wat (ook gelet op het projectthema) niet wenselijk is. De opwaardering van het Drielandenpunt vindt dan ook slechts op kleine schaal plaats. In een cirkel van ca. 10 m rondom het Drielandenpunt zal middels beweegbare banken, herkenbare bewegwijzering (die in een latere fase op meerdere locaties op het Drielandenpunt gerealiseerd kunnen worden) en duidelijke grensafbakening een opwaardering van het punt plaatsvinden. Hierdoor wordt de herkenbaarheid en de symbolische waarde van dit toeristische punt verbeterd. In Bijlage 5 is het voorstel van de opwaardering Drielandenpunt te zien. 3.4.2 Planning Nov- dec ‘07 Jan-juni ’08
nadere uitwerking voorstel door bureau voorbereidingen en realisatie opwaardering Drielandenpunt
19
3.4.3. Financiën In onderstaande kostenraming worden de totale kosten van de opwaardering van het Drielandenpunt in kaart gebracht. Als verdeelsleutel voor de kosten van het deelproject geldt dat de totale begrootte kosten door 3 zijn gedeeld. Ieder land betaalt een gelijk bedrag.
Kostenraming (eenmalige kosten) Voorbereidingskosten
€ 9.271,-Uitvoeringskosten € 46.465,--
Totaal
€ 55.736,--
Kosten gemeente Vaals € 18.579,-Kostendekking Deze bouwkosten komen voor cofinanciering van Nordrhein-Westfalen in aanmerking. De subsidieaanvraag is begin juli 2007 bij Nordrhein-Westfalen ingediend. Op dit moment is niet duidelijk wanneer uitsluitsel gegeven wordt. Naar verwachting wordt medio december duidelijkheid gegeven. Naast de subsidie vanuit Nordrhein-Westfalen is tevens bij de Provincie Limburg 50% subsidie mogelijk. Deze gesprekken lopen nog. Subsidie Nordrhein-Westfalen € 14.666,-Subsidie Provincie Limburg €
1.956,50
Gemeente Vaals €
Totaal
1.956,50
€ 18.579,--
Kostenraming (structurele kosten jaarlijks terugkerend) In principe zijn deze kosten eenmalig. In het voorstel zijn wel verdere voorstellen gedaan om het gehele Drielandenpuntgebied op eenduidige wijze met elkaar te verbinden middels herkenbare bewegwijzering en infopanelen.
20
Als op termijn ook deze voorstellen uitgevoerd worden, betekend dit extra incidentele kosten ad. € 51.100,--. Op dit moment is nog niet gesproken over de verdeling van deze kosten. Naar verwachting zal ook dit middels dezelfde verdeelsleutel gebeuren. Cofinanciering vanuit Nordrhein-Westfalen is dan echter niet meer mogelijk. De kosten zullen dan volledig voor rekening van de partners komen. Wat betekent dat Vaals eenmalig € 17.033,-- moet reserveren. Naast deze incidentele kosten zullen ook weer kosten voor onderhoud gereserveerd moeten worden. Hiervoor wordt wederom standaard 15% van de totale geraamde kosten aangehouden. Dit betekent dat de structurele kosten voor Vaals voor het onderhoud van de opwaardering Drielandenpunt € 2.323,25 bedragen. Structurele kosten komen niet in aanmerking voor cofinanciering. Deze kosten komen volledig voor rekening van de gemeente Vaals. Financiële risico’s Op dit moment is nog onduidelijk of de Provincie en Nordrhein-Westfalen tot cofinanciering overgaan. Mocht de cofinanciering van Nordrhein-Westfalen niet doorgaan dan zal aan de Provincie Limburg een hoger bedrag aan cofinanciering gevraagd worden. Dit bedrag kan echter nooit meer dan 50% bedragen. De kosten voor de gemeente Vaals zullen in dat geval hoger worden. Mochten beide instanties geen subsidie verlenen dan moet Vaals met een bedrag van € 18.579,-- rekening houden.
21
3.5 Deelproject Shuttleverbinding 3.5.1. Projectinhoud Een belangrijke impuls voor het toerisme in het gebied, is het verbinden van de toeristische trekkers van Aken (het historische centrum met o.a. de Dom) en Vaals (Drielandenpunt) middels een shuttleverbinding. Tussen beide gemeenten bestaan al busverbindingen. Alleen starten en eindigen beide verbindingen net niet op de gewenste stoplocaties. Gelet op deze bestaande voorzieningen is het zinvol om gebruik te maken van de al bestaande busverbindingen: ASEAG (in Duitsland) en Veolia (in Nederland). De verbinding betreft een verbinding van 13 km (Drielandenpunt-Vaals-Aken-Vaals-Drielandenpunt). Hiervan bevindt zich 5,5 km op Vaals grondgebied. Mogelijke verbindingen 1. Samenwerking tussen huidige verbindingen lijn 149/49 (Veolia) en lijn 33/25 (ASEAG), met behulp van gezamenlijke ticketing. Een voorbeeld van een dergelijke samenwerking is de lijn 44 tussen Heerlen en Aken. Deze lijn wordt door beide bedrijven geëxploiteerd.
2. Een tweede optie is het inzetten van een geheel nieuwe toeristische lijn. Tijdschema Gulpen/ Lijn 149/49 Slenaken (Veolia) Afhankelijk van de gekozen optie, zal ook de busfrequentie variëren. Als gekozen wordt voor Centrumlijnen dan een herkenbare verbinding van de bestaande Lijn kan 33/25de bus het hele jaar door rijden Vaals (ASEAG) (gebruik maken van bestaand reisschema). Centrum Als er echter gekozen wordt voor het inzetten van een geheel nieuweAken toeristische lijn dan zal de shuttle alleen in de zomermaanden (juli en augustus) en jaarrond in de weekenden Lijn 149/49 rijden, waarbij gestreefd wordt naar een uurverbinding tussen 0.900 en20.00 u. (Veolia)
Drielandenpunt
22
Nieuw buslogo De “nieuwe” verbinding dient op een herkenbare wijze in de markt gezet te worden. Dit betekent dat de bussen die op deze route rijden in een gezamenlijk jasje gestoken moeten worden, zodat het voor de gast duidelijk is dat deze verbinding de toeristische verbinding tussen Vaals en Aken is. Ticketing Naast uniforme uitstraling dienen tevens afspraken gemaakt te worden m.b.t. uniforme ticketing. Men kan op 3 locaties opstappen: Drielandenpunt, centrum Vaals en centrum Aken. Op alledrie de locaties dient een gelijk tarief in combinatie met parkeren afgesproken te worden. De hoogte van het tarief is nog onduidelijk, maar dit tarief moet beduidend lager zijn dan het al afgesproken euregioticket (ad € 14,--). Het euregioticket maakt het nl. mogelijk om met 1 ticket onbeperkt de hele dag gebruikt te maken van het openbaar vervoer in de euregio Maas-Rijn. Gezamenlijke ticketing vindt al plaats op genoemde lijn 44. 3.5.2 Planning Voorjaar ‘08 Verdere uitwerking voorstel i.s.m. ASEAG en VEOLIA Voorjaar ’08 - Medio ‘08 Voorbereidingen en realisatie shuttleverbinding 3.5.3. Financiën In onderstaande kostenraming worden de totale kosten, op basis van optie 2 (geheel nieuwe shuttleverbinding) in kaart gebracht. Als verdeelsleutel voor de kosten van het deelproject geldt dat de totale begrootte kosten naar rato van km zijn gedeeld. Alleen Aken en Vaals zijn in deze partner. De voorkeur van Vaals gaat uit naar optie 1. Deze zal ook beduidend minder kosten met zich meebrengen dan optie 2, maar vergt in de opstartperiode wel veel meer personele inzet inzake afstemming e.d. De kosten gemoeid met optie 1 zijn op dit moment nog niet duidelijk. Kostenraming (eenmalige kosten) Jaarlijkse weekendverbinding (14.872 km/j x € 3,50 (=standaardtarief per km)
€ 52.052,--
Jaarlijkse weekendverbinding en dagelijkse verbinding in juli en augustus (21.307 km/j x € 3,50 (=standaardtarief per km) € 74.575,-Kosten gemeente Vaals € 31.551,-- (5,5 km/13 km * € 74.575,--) Kostendekking Deze kosten komen voor cofinanciering van in aanmerking. De subsidieaanvraag is begin juli 2007 bij Nordrhein-Westfalen ingediend. Op dit moment is niet duidelijk wanneer uitsluitstel gegeven wordt. Naar verwachting wordt medio december duidelijkheid gegeven. Naast het subsidie van Nordrhein-Westfalen is tevens bij de Provincie Limburg subsidie mogelijk. Deze gesprekken lopen nog. Subsidie Nordrhein-Westfalen € 25.241,-Subsidie Provincie Limburg
23
€
3.155,--
Gemeente Vaals €
Totaal
3.155,--
€ 31.551,--
Kostenraming (structurele kosten jaarlijks terugkerend) In principe zijn deze kosten eenmalig. De gedachte achter de shuttle is echter dat deze natuurlijk jaarlijks terugkeert. Het is de vraag of de gemeente deze kosten op zich moet blijven nemen of dat een commercieel bedrijf dat kan overnemen. Stel dat de shuttle jaarlijks terugkeert en er is geen commercieel bedrijf dat de kosten voor haar rekening wil nemen dan bedragen de structurele kosten voor Vaals jaarlijks € 31.551,--. Structurele kosten komen niet in aanmerking voor cofinanciering. Deze kosten komen volledig voor rekening van de gemeente Vaals. Financiële risico’s Op dit moment is nog onduidelijk of de Provincie en Nordrhein-Westfalen tot cofinanciering overgaan. Mocht de cofinanciering van Nordrhein-Westfalen niet doorgaan dan zal aan de Provincie Limburg een hoger bedrag aan cofinanciering gevraagd worden Dit bedrag kan echter nooit meer dan 50% bedragen. De kosten voor de gemeente Vaals zullen in dat geval hoger worden. Mochten beide instanties geen subsidie verlenen dan moet Vaals met een bedrag van € 31.551,-- rekening houden.
4. Grenzenroute op de lange termijn Het projectplan is een projectomschrijving van een vijftal deelprojecten, die in de jaren 2008 en 2009 uitgevoerd zullen worden. De ontstane samenwerking biedt echter kansen om ook op langere termijn grensoverschrijdende samenwerkingsprojecten te initiëren en te realiseren. Tussen de werkgroepleden bestaan goede en directe contacten, die niet moeten eindigen zodra het project eind 2009 wordt “opgeleverd”. Dat zou zonde zijn. In 2007 is weer een nieuw INTERREG programma vastgesteld: INTERREG IV-A. Dit programma biedt diverse mogelijkheden tot het verkrijgen van subsidie voor grensoverschrijdende projecten in de Euregio Maas-Rijn. Dit programma loopt tot 2013. In de werkgroep wordt nu al gesproken over de mogelijkheden om na 2009 INTERREGmiddelen voor het project Grenzenroute te verkrijgen. Wellicht kan het project dan verder doorgevoerd worden naar andere grensgemeenten, zoals Gulpen-Wittem, Simpelveld en Kerkrade.
24
5. Samenvatting
Het project Grenzenroute is gericht op het realiseren van 4 doelstellingen:
1. Ontsluiting van de Europese grensgeschiedenis in de Drielandenregio; 2. Opwaardering en behoud van de grensrelicten; 3. Uitbreiding van een grenspuntennetwerk; 4. Ontwikkeling van een toeristisch (beeld)merk en de bevordering van het regionaal toerisme. Het projectgebied ligt tussen Vaals/Aken/Plombières en Kopfchen/Raeren en Kelmis/Moresnet. De grenzen van deze Drielandenregio moeten door middel van een toeristisch concept tastbaar worden gemaakt en als speciaal product in de markt worden gezet. Hiermee worden vooral cultuur- en natuurtoeristen aangesproken, maar zeker ook de eigen inwoners. De projectgroep bestaat uit de grensgemeenten Aken (D), Plombières (B), Kelmis (B) en Vaals (NL). De projectgroep is financieel en inhoudelijk verantwoordelijk voor het project. De projectgroep wordt hierbij ondersteund door een projectmanagementbureau. Het projectmanagement zorgt voor de coördinatie van het totale project en stuurt de diverse werkgroepen aan die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de diverse deelprojecten. Om genoemde doelstellingen te kunnen realiseren zijn 5 deelprojecten uitgewerkt:
1. Grenzenroute. In kaart brengen van de gehele grenzenroute en een zestal themarondwandelingen/lussen en aanwijzen (en ontwikkelen) van toeristische overstappunten.
2. Cultuur- en natuurprogramma. Verknopen, afstemmen en verbeteren/vernieuwen van de diverse lokale cultuurprogramma’s en samenstellen van een natuurprogramma.
3. Marketing. Uitwerken van het marketing- en promotieprogramma van het project, lay-out ontwerpen voor het bewegwijzeringsysteem, beschrijven van de grenzenroute en de themarondwandelingen en inhoudelijk invulling geven aan de toeristische informatiepunten.
4. Opwaardering Drielandenpunt. Opwaarderen van de symbolische, culturele en toeristische waarde van het officiële Drielandenpunt.
5. Shuttleverbinding. Realiseren van een shuttleverbinding tussen Aken en Vaals, zodat de reeds aanwezige vele bezoekers op het Drielandenpunt en de Dom op een eenvoudige wijze van de ene naar de andere locatie gebracht kunnen worden. De realisatie van de diverse projecten zal gefaseerd gebeuren. In juni 2008 zal een gedeelte van de deelprojecten gepresenteerd worden, in verband met het presentatiejaar van de EuRegionale 2008. De verdere uitvoering zal vooralsnog tot en met 2009 in beslag nemen.
25
Financiën (eenmalige kosten) Deelproject Brutokosten Vaals Projectmanagemen t Grenzenroute Cultuur- en natuurprogramma
€ 19.975
Subsidie NordrheinWestfalen € 15.980
Subsidie Provincie Limburg € 1.997,50
Overige financiers
Nettokosten Vaals
-
€ 1.997,50
€ 32.372,-€ 252.250,--
€0 € 49.333,--
€ 16.186,-€ 25.000,--
€ 152.917,-
€ 16.186,-€ 13.000,--
Marketing Opwaardering Drielandenpunt
€ 69.167,-€ 18.579,--
€ 55.333,-€ 14.666,--
€ 6.917,-€ 1.956,50
-
€ 6.917,-€ 1.956,50
Shuttleverbinding € 31.551,-totaal
€ 25.241,--
€ 3.155,--
-
€ 3.155,-€ 43.212,--
Fase 2 opwaardering Drielandenpunt
-
-
-
€ 17.033,--
(€30.000,-- + € 19.333,--)
€ 17.033,--
Financiën (structurele kosten) Deelproject Grenzenroute Cultuur- en natuurprogramma Marketing Opwaardering Drielandenpunt Shuttleverbinding Totale kosten excl. shuttle Totale kosten incl. shuttle
(€ 25.000,-- € 12.000,--)
Kosten Vaals € 4.465,-€ 0,-€ 6.917,-€ 2.323,50 € 31.551,-€ 13.705,50 € 45.256,50
26
