Locatie Moerdijk
VluchtelingenWerk Brabant-West Postbus 173 4250 DD Werkendam Telefoon (0183) 50 90 16 Fax (0183) 50 90 17
[email protected]
Project Taalcoaches 1 januari 2009 – 31 december 2011
Vluchtelingenwerk Brabant-West Projectvoorstel taalcoaches Lokatie: Moerdijk
Waarom een project Taalcoaches? Beheersing van de Nederlandse taal is essentieel voor een goede integratie in de Nederlandse samenleving. Of het nu gaat om werk, een opleiding, een sociaal netwerk of gewoon een goede relatie met de buren, altijd is kennis van het Nederlands noodzakelijk om daadwerkelijk te kunnen participeren. Met de invoering van de Wet Inburgering per 1 januari 2007, en daaraan gekoppeld een verplicht inburgeringsexamen, werd beoogd het Nederlandse taalniveau van anderstaligen op een redelijk niveau te krijgen. Dat lukt in de praktijk vaak aardig, maar niet altijd. Voor velen is het Nederlands een moeilijke taal, zeker als in het eigen land maar beperkt onderwijs is genoten. Bovendien heeft een inburgeringscursus ook zijn beperkingen qua tijd en individuele aandacht. Taal leren doe je voor een groot deel door te communiceren in het dagelijks leven. In de praktijk blijkt dat inburgeraars vaak weinig echte contacten hebben met Nederlanders in hun eigen straat of dorp, wat mede veroorzaakt wordt door het taalprobleem. Een vicieuze cirkel: een beperkt taalniveau beperkt de contacten waardoor het taalniveau niet verbetert, enzovoorts….. Er is dus iets extra’s nodig. Vijf grote maatschappelijke organisaties, waaronder Vluchtelingenwerk, hebben daarom een convenant getekend met minister Vogelaar waarin zij toezeggen zich te zullen inzetten voor de werving en begeleiding van vrijwillige taalcoaches voor inburgeraars. De overheid biedt de gemeenten de nodige financiële middelen om taalcoach-projecten uit te laten voeren. Vluchtelingenwerk heeft de kennis en ervaring in huis om een dergelijk project tot een succes te maken en wil middels dit projectvoorstel aangeven welke weg wij willen bewandelen.
Doelgroep Het project is bedoeld voor oud- en nieuwkomers met een taalachterstand. In veel gevallen zullen deze mensen maatschappelijk weinig actief zijn en weinig contacten met Nederlanders hebben. Of iemand in aanmerking komt voor deelname aan het project en zelf ook bereid is te investeren in zijn of haar taalverbetering wordt middels een persoonlijk intake-gesprek bepaald. In eerste instantie is het project net name gericht op een combinatie van een inburgeringstraject met een aanvullende taalcoach. De doelgroep kan echter volgens de regeling worden uitgebreid tot iedereen die onvoldoende het Nederlands beheerst om op een volwaardige manier te participeren in de samenleving.
Projectvoorstel taalcoaches
2
Doelstelling De belangrijkste doelstelling van het project is het vergroten van de taalvaardigheid in het Nederlands. Het “één op één” contact tijdens de taalbegeleiding maakt het mogelijk om op de individuele vragen van de inburgeraar in te gaan. De taalbegeleiding kan zowel thuis bij de inburgeraar als in de praktijk (bijvoorbeeld supermarkt, bibliotheek, ziekenhuis, gemeentehuis, sportvereniging) plaatsvinden. Het is niet de bedoeling dat de vrijwillige taalcoach de taallessen gaat overnemen van de school, de begeleiding is als individuele aanvulling bedoeld op wat tijdens de inburgeringscursus is of wordt geleerd. Er wordt uitdrukkelijk rekening gehouden met de wensen van de cliënt. Binnen het traject wordt voldoende ruimte geboden om in te gaan op individuele leervragen. Een verhoging van het taalniveau is niet het enige doel. Uiteindelijk baant het verweven van een goed taalniveau de weg voor het verhogen van de maatschappelijke integratie, participatie en emancipatie. Door het inzetten van vrijwilligers die de inburgeraar kennis laten maken met allerlei situaties waarin hij of zij met Nederlanders te maken krijgt komen als vanzelf de nodige contacten tot stand. De inburgeraar leert Nederlanders kennen en Nederlanders leren de inburgeraar kennen, dé basisvoorwaarde voor een goede integratie. Voor het project Taalcoaches zullen zoveel mogelijk nieuwe vrijwilligers worden geworven. In de meeste gevallen zullen deze in het verleden weinig contact hebben gehad met de doelgroep. Alleen daardoor al is het project integratie-bevorderend: de vrijwilliger krijgt door het functioneren als taalcoach zelf meer inzicht in en hopelijk meer begrip voor andere culturen. De directe doelen van de taalbegeleiding zijn: Verwerven van de Nederlandse taal (luisteren, spreken, lezen, schrijven, grammatica) Beter bekend raken met Nederlandse gewoonten en gebruiken. Men kan ook praktische vaardigheden oefenen zoals telefoneren, een afspraak maken bij de huisarts, werkinstructies lezen, informatie vragen. Contact krijgen met een Nederlander
Projectvoorstel taalcoaches
3
Methodiek Procesmatige begeleiding
Er vindt een intakegesprek plaats met de cliënt. Bij de intake wordt gekeken naar het taalniveau van de cliënt en naar diens bereidheid om gedurende een jaar drie uur per week in zijn of haar taalverbetering te investeren. Bij cliënten die een aanbod krijgen op grond van de WI wordt het taalcoach-traject onderdeel van de inburgeringscursus. In overleg met de taalschool wordt gekeken hoe het taalcoach-traject zo goed mogelijk kan aansluiten bij de inburgeringscursus. Dat kan in algemene zin, bijvoorbeeld door gesprekken te voeren die aansluiten bij de lesstof van de inburgeringscursus. Maar ook kan op grond van de individuele voortgangsrapportages van de taalschool extra aandacht worden gegeven aan onderwerpen waarmee de cliënt moeite heeft.
Koppelingsgesprek tussen de cliënt, de projectleider en de taalbegeleider Om het traject een goede kans van slagen te geven is het belangrijk dat het ‘klikt’ tussen de cliënt en de vrijwilliger. In een koppelingsgesprek wordt gekeken of de wensen van de cliënt aansluiten bij wat de vrijwilliger te bieden heeft en of er voldoende wederzijdse interesses zijn om zinvolle gesprekken te voeren.
Evaluatie na 4 tot 6 weken met de taalbegeleider door de projectleider Ondanks het koppelingsgesprek kan het gebeuren dat in de praktijk blijkt dat cliënt en vrijwilliger elkaar niet goed liggen. Daarom wordt kort na de start al een eerste evaluatie gepland om eventueel bij te kunnen sturen.
6 maandsevaluatie tussen taalbegeleider en projectleider Na zes maanden moet duidelijk zijn of men op de goede weg is. Voorzover het er op lijkt dat gestelde doelen niet gehaald worden kan nog worden bijgestuurd.
Eindevaluatie na 12 maanden tussen taalbegeleider en projectleider De taalbegeleider evalueert met zijn cliënt, in ieder geval na 6 weken, 6 maanden, en bij afronding. De evaluaties laten zien dat de taalbegeleiding eindig is. Het wordt zichtbaar of de effecten die de klant wilde bereiken zijn gehaald.
De praktijk De individuele begeleiding is maatwerk, afgestemd op de wensen en positie van de cliënt. Taalbegeleider en cliënt gaan regelmatig samen op stap om de leefomgeving nader te verkennen. Naast bespreking van alledaagse situaties (opvoeding, financiën, wonen in Nederland) wordt er aandacht besteed aan onderling contact en bezoeken aan maatschappelijke organisaties.
Projectvoorstel taalcoaches
4
De taalbegeleider begeleidt maximaal twaalf maanden. Er wordt gestreefd naar 1 à 2 cliëntencontacten per week. Het is echter aan de vrijwilliger en de cliënt samen om de intensiviteit van de contacten zo nodig aan te passen (maatwerk), zodat er wekelijks minimaal drie uur contact is. De taalbegeleider geeft informatie over de situaties waarin de cliënt zich wil kunnen redden, zorgt voor verwerking daarvan en oefent de taal die in die situaties nodig is.
Organisatie en uitvoering Het project wordt uitgevoerd door:
een professionele projectleider, die zorgt voor werving, opleiding en ondersteuning van de vrijwilligers. De projectleider voert intake- en evaluatiegesprekken met inburgeraars, die taalondersteuning nodig hebben.
vrijwillige taalcoaches, die inburgeraars ondersteunen bij het vergroten van hun taalvaardigheid.
Aan de vrijwillige taalcoaches wordt een cursus van twee dagdelen aangeboden om:
inzicht te krijgen in het proces van taalverwerving
duidelijk geïnformeerd te worden over de afbakening van zijn of haar taak ten opzichte van de maatschappelijke begeleiding door Vluchtelingenwerk. De mogelijkheid bestaat immers dat de cliënt de taalcoach mede gaat zien als een soort maatschappelijk begeleider. Dat is duidelijk niet de bedoeling. De taalcoach is hiervoor niet opgeleid en het is van essentieel belang dat de maatschappelijke begeleiding door een opgeleide vrijwilliger geschiedt en gecoördineerd wordt binnen Vluchtelingenwerk.
globaal geïnformeerd te worden over de verblijfsprocedure en de problemen waarvoor hier gevestigde vluchtelingen zich gesteld zien;
Projectvoorstel taalcoaches
5
