Programmaverslag Stadsregio Arnhem Nijmegen 2008

Programmaverslag Stadsregio Arnhem Nijmegen 2008

Stadsregio Arnhem Nijmegen Definitief: Nijmegen 24 maart 2009

-2-

INHOUD Pagina:

1.

VOORWOORD

5

2.

PROGRAMMA’S

7

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Programma Bestuur Programma Mobiliteit Programma Werken Programma Ruimte Programma Wonen

7 9 19 21 25

3.

PARAGRAFEN

27

3.1 3.2 3.3 3.4

Weerstandsvermogen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden partijen

27 28 29 31

4.

PROGRAMMAREKENING

33

4.1 4.2 4.3

Algemeen Balans per 31 december 2008 en toelichting Baten en lasten 2008 per programma en toelichting

34 36 47

-3-

-4-

1. Voorwoord Voor u ligt de Programmarekening 2008. Ook 2008 was weer een enerverend jaar voor de stadsregio. Tegelijkertijd was 2008 een jaar waarin er weliswaar buiten minder projecten zijn opgeleverd, maar waarin heel hard is gewerkt aan de voorbereiding van projecten en programma’s waarvan de uitvoering in 2009 zijn beslag zal krijgen. Eén van de programmaonderdelen waarop veel inzet is gepleegd is het openbaar vervoer. Voor de komende periode is de hoofddoelstelling om de stadsregio bereikbaar te houden. Naast de verschillende grote infrastructuurprojecten (verbreding A50, verbreding A12, 2e stadsbrug bij Nijmegen, de doortrekking van de A15) is het noodzakelijk om flankerend een schaalsprong te bewerkstelligen in ons regionaal openbaar vervoer aanbod. Dus op de onderdelen Stadsregiorail, HOV-as, de busconcessie 2010-2012 en de integrale concessie 2013-2028 is in heel 2008 enorm veel werk verzet. Allemaal nog niet te zien op straat, maar hoogst noodzakelijk om vanaf begin 2009 tot concrete uitvoering te komen. Het meest concrete voorbeeld is de oplevering van het stadsregiorail station Mook-Molenhoek, waarvan de bouw eind 2008 is gestart. Oplevering staat gepland voor 6 mei 2009. Het financieel jaar 2008 sluiten we af met een positief resultaat. Voor de gemeenten binnen de stadsregio is daarbij van belang dat we hun bijdrage op € 3,15 per inwoner hebben kunnen handhaven. Op grond van een goed treasurybeleid (onze depositio’s hebben geen schade opgelopen in verband met de kredietcrisis) is er over 2008 nog een behoorlijk hoog rendement gehaald. Eind 2008 zien we echter dat bij het afsluiten van nieuwe deposito’s, er veel minder hoge rentes worden gegeven. Dat gekoppeld aan het feit dat we in 2009 en verder veel van onze uitstaande gelden concreet gaan uitgeven bij de realisatie van projecten, wordt dat plaatje bij de rekening over 2009 en zeker voor 2010 veel minder rooskleurig. Bij de Programmabegroting 2010 zal daarom onafwendbaar sprake zijn van een hogere bijdrage per inwoner voor 2010 en verder. Price Coopers Waterhouse zal over deze jaarrekening binnen het lopende contract haar laatste goedkeurende accountantverklaring afgeven op de getrouwheid en de rechtmatigheid. Mede door de komst van onze huidige controller in februari 2008, zijn wij in staat geweest veel van de adviezen van de accountant in deze rekening door te voeren. Inmiddels is het proces voor de aanbesteding van onze accountant voor de periode vanaf 2008 gestart. Medio 2009 wordt helder wie in opdracht van de Stadsregioraad deze taak zal voortzetten. Wij bieden u met genoegen dit programmaverslag aan en zijn benieuwd naar uw reactie en commentaar erop. Vanzelfsprekend hopen wij op een positief besluit ten aanzien van de goedkeuring ervan door uw raad.

Hoogachtend, College van Bestuur van de Stadsregio Arnhem Nijmegen de secretaris de voorzitter

Carol van Eert

Jaap Modder

-5-

-6-

2. Programma’s 2.1 Programma Bestuur 1.

Wat wilden we bereiken? De Stadsregio Arnhem Nijmegen is een herkenbare, effectieve en efficiënte organisatie die samen met de twintig stadsregiogemeenten werkt aan vier belangrijke stadsregionale taken: Mobiliteit, ruimte, wonen en werken. Het zorgvuldig omgaan met de beperkte overheidsmiddelen is daarbij vanzelfsprekend het uitgangspunt. De stadsregio zal telkens opnieuw haar meerwaarde moeten aantonen. Daarbij geldt ook: onbekend maakt onbemind. De stadsregio zal zich moeten inspannen om niet alleen effecten te boeken, maar die ook zichtbaar te maken. De stadsregio werkt hieraan door; • Versterking van de samenwerking met overheden en maatschappelijke organisaties en marktpartijen. Kernbegrippen zijn: flexibiliteit, tempo en transparantie; • Vergroting van de efficiency van bestuurlijke en ambtelijke overlegstructuren; • Afgestemde en vraaggerichte aanbieding van dienstverlening; • Vergroten van het rendement en/of verlaging van kosten voor de gemeenten; • Duidelijke profilering van de stadsregionale producten; • Verbeteren van de interne en externe informatievoorziening onder andere met eigen communicatiemiddelen, maar vooral ook door het benutten van diverse media.

2.

Wat hebben we bereikt? De doelen bij het programma Bestuur zijn vrij algemeen gesteld en daardoor moeilijk meetbaar. De vier taken van de stadsregio, mobiliteit, ruimte, wonen en weken, worden in nauw overleg met de gemeenten uitgevoerd. Zowel ambtelijk als bestuurlijk worden zaken besproken met vertegenwoordigers van de gemeenten. Vertegenwoordigers van de betrokken gemeenten, maar tevens van de provincie, het rijk en maatschappelijke organisaties, participeren in werkgroepen en stuurgroepen. De samenwerking met de provincie Gelderland krijgt bijvoorbeeld gestalte door de ondertekening van het samenwerkingsverband Openbaar Vervoer, maar ook door ambtelijke provinciale participatie in het concessieteam 2013 -2028 en anderzijds deelname van de stadsregio in de provinciale concessieteams Achterhoek en Rivierengebied. Op het beleidsterrein mobiliteit speelt verder nog het marketing programma ErvaarhetOV. Tevens wordt bezien of er met Gelderland een gezamenlijke investeringsagenda voor economie in de stadsregio kan worden opgezet. In de Stadsregioraad van 17 april 2008 is ingestemd met de inhoudelijke en financiële programmering voor het Regiocontract 2008 – 2011. Op 25 april vond de officiële ondertekening plaats van het contract.

-7-

3.

Wat hebben we er voor gedaan? • Branding van de regio. Onder de naam Arnhem Nijmegen Cool Region is een apart project opgezet, hetgeen heeft geresulteerd in een drietalige webportal. Bij het programma Werken wordt hier nader op ingegaan. • In mei 2008 is ter verdere versterking en ondersteuning van de interne communicatie een light intranet geïntroduceerd. • (Een delegatie van) het College van Bestuur heeft werkbezoeken gebracht aan bijna alle stadsregiogemeenten. De gemeenten die in 2008 niet zijn bezocht worden in het eerste kwartaal 2009 bezocht. • Met de gemeente Nijmegen en de Duitse gemeenten Kranenburg en Kleve is opdracht gegeven voor een “Verflechtungsstudie” naar grensoverschrijdende activiteiten. • De gemeenten Druten en West Maas en Waal hebben een verzoek tot toetreding tot de stadsregio ingediend. Wij hebben vervolgens Berenschot opdracht gegeven een nader onderzoek naar de effecten van toetreding te doen. Besluitvorming in de Stadsregioraad vindt in 2009 plaats. • Het lidmaatschap van de VNG is met ingang van 2008 geëffectueerd. • De voorzitter maakt deel uit van de commissie Nijpels die door de VNG is ingesteld om in beeld te brengen welke bijdrage de stadsregio’s verlenen aan de maatschappelijke opgaven van de stedelijke gebieden. • De stadsregio heeft zich formeel aangemeld voor de organisatie van het VNG congres. • Als uitwerking van het proces van bestuurlijke vernieuwing worden de voorzitters van de commissies van advies benoemd vanuit de Stadsregioraad. • De samenwerking met de overige stadsregio’s en met name Twente is verder aangehaald. • Er zijn 11 edities van het e-nieuws verschenen. Daarnaast is een extra E-card verschenen in december met een Kerst- en Nieuwjaarswens voor alle relaties. • In totaal zijn 40 persberichten verzonden.

4.

Wat hebben we niet gedaan? • Wij zijn niet gaan deelnemen in Stadsregio TV. Wel is een relatie aangegaan met kanaal 13 voor het produceren en vertonen van een aantal specials over de stadsregiotaxi. • De vertaling van onze website in het Engels is niet doorgegaan. Wel is Engelstalige en Duitstalige informatie beschikbaar op de webportal Cool Region. • er is geen nader initiatief ontwikkeld om de gemeenteraden proactief te benaderen inzake de functie en activiteiten van de stadsregio. Overigens wordt door bestuurders of ambtenaren van de stadsregio op verzoek wel een toelichting gegeven in commissievergaderingen en raadsvergaderingen. • Er zijn geen nadere gesprekken gevoerd met het WERV-gebied.

5.

Wat heeft het gekost?

Lasten

Oorspronkelijke begroting 2008

Begroting 2008 na wijziging

Werkelijk 2008

275.000

275.000

222.062

0

37.500

Baten 0 Zie voor toelichting op de cijfers pagina 49.

-8-

2.2 Programma Mobiliteit Algemeen In het Regionaal Plan, de Regionale Nota Mobiliteit en het Masterplan Openbaar Vervoer is gewerkt aan een strategische agenda voor mobiliteit. De belangrijkste mobiliteitsdoelstelling is een goede interne en externe bereikbaarheid van de regio. Hieraan wordt gewerkt door projecten en processen die een verbetering van het openbaar vervoer nastreven, noodzakelijke aanpassingen van de infrastructuur agenderen en uitvoeren en mobiliteitsmanagement bevorderen. Het brede programma mobiliteit kan onderscheiden worden in twee deelgebieden: • openbaar vervoer; • infrastructuur. Deze deelgebieden worden hieronder verder afzonderlijk behandeld. Daarnaast zijn op twee aanpalende gebieden: a. planning en monitoring en b. mobiliteitsmanagement en verkeersveiligheid concrete zaken opgepakt in 2008. Deze twee gebieden worden hierna kort toegelicht. a. Planning en monitoring Coördinatie met andere overheden De coördinatie met de gemeenten is verbeterd door de meer reguliere portefeuillehouders- en contactambtenarenoverleggen. Daarnaast zijn de gemeenten in vele projecten actief betrokken. Met het Rijk zijn afspraken gemaakt tijdens de landsdelige MIRT overleggen. In september heeft staatsecretaris Huizinga de stadsregio bezocht. Met de provincie is intensief contact geweest op vele dossiers en is een samenwerkingsverband gesloten op openbaar vervoer gebied. Met het SKVV (samenwerkende stadsregio’s) is middels veelvuldig overleg de inbreng in het NMB afgestemd en kennis uitgewisseld op diverse deelgebieden. Er zijn drie Bestuurlijke Overleggen Mobiliteit geweest (BOM) waar naast de grote gemeenten, het Rijk, de provincie, en RWS ook de NS en ProRail zijn aangesloten. Tevens is de stadsregio betrokken geweest bij het opstellen van het Euregionaal Mobiliteitsplan (door de KvK) en het opstellen van de Mobiliteitsaanpak (door het Rijk). Coördinatie met bedrijfsleven Door het opstarten van Offensief Bereikbaarheid is de coördinatie met het bedrijfsleven verder verbeterd. Dit is vastgelegd in regionaal Convenant Mobiliteitsmanagement. Er was en is overigens al regelmatig contact via diverse overleggen waaronder het GVVP (het Gelders Verkeer- en Vervoer Platform). Financiële planning De begrotingen en de MUM zijn tijdig opgesteld. Daarnaast zijn voor quick wins investeringsprogramma’s opgesteld en is in februari 2008 door de Stadsregioraad de mobiliteitsfondsverordening vastgesteld Verkeersmodel Het verkeersmodel is in 2008 geactualiseerd en voor meerdere modaliteiten toepasbaar gemaakt.

-9-

Monitoring en NDW De stadsregio is medekoploper bij het NDW (Nationale Databank Wegverkeergegevens). Tevens is gestart met de Reistijdenmonitor (een verplichting uit de Nota Mobiliteit) en is er met de provincie een monitorrapport opgesteld. Daarnaast zijn de volgende producten opgeleverd: - uitkomsten van de OV Klantenbarometer; - onderzoek Kwaliteit communicatiemiddelen, oplevering januari 2009; - monitoringsrapport Dynamische beleidsagenda in samenwerking met provincie. b. Mobiliteitsmanagement en verkeersveiligheid Offensief Bereikbaarheid In 2008 is gestart met een samenwerkingsverband tussen overheid en bedrijfsleven op het terrein van bereikbaarheid. Hiertoe is op 23 april “het Pact van Lent” gesloten. Doel is om gezamenlijk onorthodoxe en creatieve ideeën te lanceren om de files in de stadsregio te verminderen. De ideeën zijn uitgewerkt en vastgelegd in convenanten. Daarnaast is het Regionaal Convenant Mobiliteitsmanagement door regionale overheid en bedrijfsleven ondertekend en op 8 september 2008, aangeboden aan de ministers van VROM en V&W. Tevens zijn er concrete voorstellen aan het Rijk gedaan en zijn de voorstellen voor Spitsmijden en Multimodale Reisinformatie onder voorwaarden goedgekeurd en is hier vanuit het Rijk ongeveer € 11 miljoen Euro voor gereserveerd. VCC Oost Naast algemene taken op het gebied van mobiliteitsmanagement heeft het VCC Oost, ondersteund door de stadsregio, taken uitgevoerd bij onder andere Offensief Bereikbaarheid, Rondje Heyendaal en monitoring. Verkeersveiligheid De pilot Zet het op de Kaart is uitgevoerd. Daarnaast heeft de stadsregio het ROVG (Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid ondersteund gebaseerd op hun jaarprogramma) en specifieke projecten, zoals bromfietscursussen, ondersteund.

Openbaar vervoer 1. Wat wilden we bereiken? Masterplan openbaar vervoer Doelstelling was processturing, bewustwording, strategische agenda en het opleveren van deelproducten. Beheer Concessies Eén van de belangrijkste taken van de stadsregio is het beheren en integraal verknopen van de verschillende openbaar vervoer concessies binnen de stadsregio. Het gaat daarbij om de concessies voor bus, stadsregiotaxi en de regionale spoorlijnen. Concessie 2010-2013 Daar het Rijk geen uitstel van aanbesteding wilde geven is er besloten om het busvervoer voor een korte periode aan te besteden waarna vanaf 2013 een integrale concessie kan starten waar meer voorbereidingstijd voor nodig is.

- 10 -

Concessie 2013 – 2028 Doelstelling is om het openbaar vervoer en rechten voor ruimtelijke ontwikkelingen in één integrale concessie onder te brengen. Een multimodale concessie die gezamenlijk met ontwikkelrechten rondom knooppunten en ontwikkeling van infrastructuur wordt aanbesteed. Stadsregiotaxi Doelstelling is het bieden van Collectief Vraagafhankelijk Vervoer (CVV) aan inwoners van de stadsregio. De huidige concessie loopt in 2009 af. Stadsregiorail Doel van Stadsregiorail is om meer reizigers, meer treinen en meer stations te verkrijgen. De ambitie daarbij is dat in de stadsregio met een frequentie van 4 x per uur gereden wordt. HOV as Arnhem Nijmegen Een van de pijlers van het masterplan Openbaar Vervoer zijn de HOV-assen. De eerste HOV-as die de stadsregio wil realiseren is de as tussen Arnhem en Nijmegen. Overige projecten openbaar vervoer Naast de concessies zijn er veel projecten die bijdragen aan een goed functionerend openbaar vervoer in de stadsregio. Deze projecten zoals DRIS, haltetoegankelijkheid en Waalsprinter worden hieronder nader toegelicht. 2. Wat hebben we bereikt? Masterplan Openbaar Vervoer • Het Masterplan Openbaar Vervoer is in februari vastgesteld door de Stadsregioraad. • Het Openbaar Vervoer Manifest is gereed, maar nog niet ondertekend. Streven is de ondertekening in mei 2009 te laten plaats vinden. • Er is een visie op “vanzelfsprekend openbaar vervoer’ opgesteld. Deze heeft geleid tot een paragraaf in de specificatie openbaar vervoer concessie 2010 en een richtinggevend document voor de dialoog van de concessie 2013. • Er is een samenwerkingsovereenkomst op het gebied van openbaar vervoer gesloten met de provincie Gelderland. Nieuwe concessies en concessiebeheer • Het dagelijks beheer van de busconcessies (KAN Noord en KAN Zuid) en de stadsregiotaxi is uitgevoerd. Bij de stadsregiotaxi is naast het dagelijks beheer van de concessie het verbeterplan in uitvoering (onder andere: opleidingen voor chauffeurs, informatieverbetering, belettering van de taxi’s en realisatie van het Taxipoint bij UMC St Radboud). • Realisatie van buurtbusprojecten in Wijchen, Groesbeek, Renkum en extra buurtbus in Rijnwaarden. • Realisatie nieuwe lijn 44 IJsseloord II. • Er is een toezegging van ruim 8 miljoen gekregen van het Rijk voor het uitvoeren van de projecten Rijn- Waalsprinter en de IJsselsprinter. • Ondersteuning is gegeven bij het project gratis OV 65+ Nijmegen. • Onze eerste inzet was de concessie voor het openbaar busvervoer, die afloopt in 2010, te verlengen tot 2013 zodat een integrale concessie voor trein

- 11 -

•

•

en bus kan worden vergeven. De minister van Verkeer en Waterstaat heeft ons “verlengingsverzoek” afgewezen. Vervolgens hebben wij ons gericht op een concessie voor het busvervoer van 2010 tot 2013. Het programma van eisen voor deze concessie is in december in de Stadsregioraad behandeld, met als belangrijk onderdeel de keuze voor aardgasbussen in de stad Nijmegen. Tevens zijn we gestart met de voorbereidingen voor de multimodale concessie 2013-2028. Onder andere zijn de volgende activiteiten uitgevoerd en producten opgeleverd: marktanalyse knooppunten, profielenboekjes per gemeente, argumenten voor een gecombineerde concessie, adviesrapport stadsregiotaxi, (inter-)nationale verkenning ambities, juridisch advies over aanbesteden ontwikkelrechten, juridisch advies ontheffing duur concessie, basis van het financieel model en presentatie aan stakeholders. Samen met de provincie Gelderland zijn de lopende treinconcessies tot 2013 verlengd.

Stadsregiorail • De uitvoering van station Mook – Molenhoek is gestart en voor de stations Zevenaar oost, Westervoort, Elst en Goffert lopen de studies. • Er is een samenwerkingovereenkomst met ProRail opgesteld en de samenwerking is aanzienlijk verbeterd. • Er is ondersteuning verleend aan Nijmegen bij de studies voor station Lent. • De frequentie van 4 x per uur is voor het traject Arnhem – Nijmegen en voor het traject Arnhem - Doetinchem gerealiseerd. HOV as Arnhem Nijmegen De verkenning naar de HOV-as Arnhem Nijmegen is gestart. Voor het eerste gedeelte van Heyendaal naar Bemmel is een schetsontwerp gemaakt en de vervoerspanning tussen het middengebied en Arnhem en Nijmegen is in kaart gebracht. Overige projecten openbaar vervoer Dynamisch Reizigers Informatie Systeem (DRIS) Het DRIS voorziet de reiziger van actuele reisinformatie over het openbaar vervoer. Voor het DRIS zijn contracten afgesloten met ARS Traffic & Transport Technology. Er is een contract afgesloten met de Openbaar Vervoer Reisinformatiegroep (9292) voor het verzamelen en bundelen van de vereiste data. In de bussen is het DRIS systeem reeds aanwezig. Waalsprinter De Waalsprinter is gecontinueerd en het concept verder verbeterd en uitgebreid. Haltetoegankelijkheid In 2008 is gestart met het verbeteren van de haltetoegankelijkheid van de geplande haltes. Voor 2008 is 75% aangepast. OV chipkaart De voorbereidingen voor de invoer van de chipkaart waren in volle gang. Vanuit de stadsregio zijn er initiatieven genomen om gezamenlijke met de overige decentrale overheden meer grip op het systeem te krijgen.

- 12 -

Roetdeeltjes De stadsregio heeft in 2007 voor het wagenpark van NOVIO en Connexxion subsidie aangevraagd voor het aanbrengen van roetfilters. De vervoerbedrijven hebben de roetfilters geplaatst. Innovatieproject Heyendaal De haltes, looproutes en informatie over OV in de gebouwen bij Heyendaal worden verbeterd. 3. Wat hebben we daarvoor gedaan? Masterplan openbaar vervoer Programmamanagement is uitgevoerd. Concessiesbeheer Voor het concessiebeheer zijn onder andere de volgende taken uitgevoerd: • dagelijks beheer; • contacten met ministerie over verlenging concessie; • deelname aan campagne ErvaarhetOV Gelderland; • deelname platform Sociale Veiligheid Arnhem – Winterswijk; • deelname aan actie 125 jaar spoor Tiel – Arnhem. Concessie 2010 – 2013 Het PvE is opgesteld en ter inspraak voorgelegd. Concessie 2013 – 2028 De voorbereidingen voor de aanbesteding zijn in juni 2008 gestart. Insteek is dat de aanbesteding door een concurrentiegerichte dialoog zal worden voorbereid. Omdat dit de eerste keer is dat een dergelijke integrale concessie wordt verleend, is veel overleg gevoerd met gemeenten en stakeholders. Stadsregiotaxi Voor de stadsregiotaxi zijn de volgende werkzaamheden verricht: • er is een verbeterplan opgesteld dat wordt uitgevoerd en er is een toegankelijke website Stadsregiotaxi gemaakt; • er is gestart met de voorbereiding van een nieuwe aanbesteding; • onder andere met een denktank wordt bezien in hoeverre WMO geïndiceerden in het CVV systeem kunnen participeren. Stadsregiorail • De realisatie van station Mook Molenhoek is verder uitgewerkt. Opening van het station staat gepland voor mei 2009. • De planstudie voor station Westervoort is gestart. • De planstudie spoorzone Elst is verder ontwikkeld en wordt begin 2009 afgerond. • de verkenningen van Nijmegen Goffert en Zevenaar Oost zijn opgeleverd. HOV as Arnhem Nijmegen Er is een projectorganisatie opgezet om de HOV-as Arnhem Nijmegen uit te werken.

- 13 -

Overige OV projecten Dynamisch Reizigers Informatie Systeem (DRIS) Het DRIS voorziet de reiziger van actuele reisinformatie over het openbaar vervoer. Er is een bestek opgesteld voor de aanbesteding en er is aanbesteed. Voorgesteld is de beheerorganisatie onder te brengen bij de verkeerscentrale van de gemeente Nijmegen. Op dit moment vinden gesprekken plaats over de voorwaarden. Waalsprinter Er worden plannen uitgewerkt om de Waalsprinter voort te zetten van 11 juli 2009 tot 13 december 2009. Gelijktijdig hiermee worden, in het kader van de grootschalige werkzaamheden aan de Prins Mauritssingel (A325), plannen ontwikkeld voor uitbreiding van de busbediening naar Nijmegen voor dezelfde periode. In de aanbesteding 2010 is opgenomen dat de Waalsprinter per 13 december 2009 wordt geïntegreerd in de reguliere dienstregeling. Haltetoegankelijkheid In november 2006 is bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat het halteplan voor de stadsregio ingediend. De stadsregio geeft daarin aan dat in de periode tot 2014 in totaal 869 haltes toegankelijk worden gemaakt. In die periode worden door de gemeenten in samenwerking met de stadsregio 567 haltes toegankelijk gemaakt. De provincie maakt in de stadsregio 100 haltes toegankelijk. Met de 202 haltes die nu reeds toegankelijk zijn voldoen wij aan de taakstelling van 869 toegankelijke haltes. OV chipkaart In 2007 gingen wij nog uit van invoering van de OV chipkaart in 2008. Als gevolg van landelijke ontwikkelingen als het “kraken” van de chipkaart en een gewijzigde opstelling bij de vervoerders is met de samenwerkingspartners in de regio Oost besloten om de invoering uit te stellen. Met de vervoerders wordt gesproken over een uitgewerkt tarievenplan dat, na consultatie van de consumentenorganisaties, door ons College kan worden vastgesteld. Roetdeeltjes In 2007 heeft het ministerie van Verkeer en Waterstaat een “Uitkeringsregeling voor voorzieningen die de uitstoot van roetdeeltjes van OV bussen verminderen” vastgesteld. Doelstelling is dat bussen die worden ingezet in het openbaar vervoer minder roetdeeltjes uitstoten. De stadsregio heeft in 2007 voor het wagenpark van NOVIO en Connexxion subsidie aangevraagd voor het aanbrengen van roetfilters. De vervoerbedrijven hebben de roetfilters aangebracht. Het laatste deel van de subsidieaanvraag is in 2008 afgewikkeld. Innovatieproject Heyendaal Projectmanagement is uitgevoerd.

- 14 -

Infrastructuur 1.

Wat wilden we bereiken? Grote infraprojecten In 2003 en 2004 is de gezamenlijke prioritering van de Grote Infrastructuur vastgesteld. De partners: provincie Gelderland., steden Arnhem en Nijmegen en de stadsregio kozen daarbij gezamenlijk voor de volgende projecten: - stadsbrug Nijmegen; - doortrekking A15; - doorstroming A325; - verbreding A12 en A50. Daarnaast wordt door de stadsregio een snelle uitvoering van Sporen in Arnhem en Arnhem CS ondersteund. Met deze projecten moet met name de externe bereikbaarheid van de stadsregio vergroot worden. Gemeentelijke BDU projecten Een gedeelte van de BDU gelden wordt in gezet voor gemeentelijke projecten met een regionaal belang. Met de spelregels van de mobiliteitsfondsverordening worden de voorgestelde projecten afgewogen. Het doel is deze BDU gelden zo effectief mogelijk in te zetten voor de bereikbaarheid van de regio. Quick Wins 2006 en 2007 In 2006 en 2007 zijn er Quick Wins door het Rijk aan de stadsregio toegekend. Het doel is nu deze toegekende Quick Wins tijdig te realiseren. Regionaal fietsnetwerk Om het gebruik van de fiets te stimuleren en daarmee de druk op het wegennet te verminderen wordt er gestreefd naar een goed regionaal fietsnetwerk, zowel utilitair als recreatief. Binnenvaart en Goederenvervoer Om de afwikkeling van het goederenvervoer en specifiek ook de binnenvaart zo goed mogelijk te accommoderen, wilde de stadsregio hier een visie op ontwikkelen met concrete ontwikkelingsmogelijkheden, ook omdat hier financiering van het Rijk mogelijk door zou worden. BBKAN/SLIM Om de doorstroming van het verkeer op het huidige regionale hoofdwegennet te verbeteren, zijn samen met de 22 wegbeheerders ruim 130 maatregelen uitgewerkt. Doel is deze voor 2010 te realiseren. Tevens wordt er na 2010 gestreefd dit voort te zetten en te verbreden met het programma SLIM. Studies Samen met de andere overheden en in overleg met het bedrijfsleven voert de stadsregio specifieke studies uit om de bereikbaarheid van de stadsregio te verbeteren.

- 15 -

2.

Wat hebben we bereikt? Grote infraprojecten De stadsregio is actief betrokken bij de begeleidingsgroepen van de grote infrastructuur projecten zoals de stadsbrug Nijmegen, A50 en A12 verbreding, doortrekking A15 en sporen in Arnhem. Daarnaast wordt Arnhem CS financieel gesteund. Voor de doortrekking A15 is samen met de betrokken gemeenten een gedragen gebiedsvisie opgesteld. Gemeentelijke BDU projecten De gelden in 2008 beschikbaar voor gemeentelijke BDU projecten zijn bestemd. Er zijn beschikkingen en eindafrekeningen opgesteld voor BDU projecten uit voorgaande jaren. Onder andere de volgende gemeentelijke BDU projecten zijn in 2008 afgerond: - kruispunt Larensteinseweg-Waterstraat (Rheden); - kruispunt Larensteinseweg-Waterstraat (Arnhem); - busbaan Westeraam (Overbetuwe); - spoorwegonderdoorgang Horsterstraat (Arnhem); - Kronenburgsingel /Kronenburgdijk (Arnhem); - fietspad Ketelhuis (Arnhem); - Eimersingel – oost (Arnhem); - drietal fietsoversteken (Rijnwaarden); - fietspad Neerboscheweg (Nijmegen). Quick Wins 2006 en 2007 Van de Quick Wins zijn de volgende projecten afgerond: - bikedispensers in Arnhem Zuid en Nijmegen Lent; - uitbreiding P+R terrein Zevenaar; - fietspad Kanaaldijk Nijmegen; - Waalsprinter; - fietsprojecten in Arnhem. Nog in uitvoering zijn de volgende projecten: - implementatie DRIS; - Rondje Heyendaal; - P+R station Molenhoek. Een aantal projecten zoals P+R Elst moet nog opgestart worden. Regionaal fietsnetwerk Er is een studie gestart naar de snelfietsroute Arnhem Nijmegen. Het stadsregiodekkende fietsknooppunten systeem is aanbesteed en de eerste borden zijn geproduceerd. Binnenvaart en goederenvervoer In 2008 is het Kwaliteitsnetgoederenvervoer Oost Nederland afgerond en is de netwerkanalyse binnenvaart opgesteld. Op basis hiervan is er een toezegging van het Rijk gekomen van € 2 miljoen voor de containerterminal in Nijmegen. BBKAN/SLIM Een groot aantal maatregelen van BBKAN is uitgevoerd, in uitvoering of in voorbereiding (ruim 90%) De opzet voor SLIM is vastgesteld en er is extra financiering van ruim € 25 miljoen toegezegd door het Rijk voor BBKAN en SLIM projecten.

- 16 -

Studies De gebiedsvisie A15 en de studie Groesbeek – A73 zijn afgerond. Studies naar de bereikbaarheid Arnhem Noordwest en Renkum (inclusief de Oortjes bij de A12) en de afslag 38 (aansluiting Elst) op de A15 zijn gestart.

3.

Wat hebben we daarvoor gedaan? Grote infraprojecten Door het projectbureau ViA15, een samenwerkingsverband tussen Rijkswaterstaat, provincie Gelderland en de stadsregio, is hard gewerkt aan de planstudie. Op dit moment wordt gewacht op het verschijnen van de richtlijnen MER. Als deze richtlijnen in maart verschijnen, kan de planstudie verder opgepakt worden. De gemeente Nijmegen werkt aan de verdere concretisering van de stadsbrug. De stadsregio is betrokken bij de planvorming rond de rijkswegen en sporen in Arnhem. Gemeentelijke BDU projecten De ingediende projecten zijn tegen elkaar afgewogen en er is een beslissing voorbereid. Daarnaast zijn beschikkingen en toegezegde reserveringen afgegeven en zijn gemeenten begeleid bij het indienen en administratief afronden van de projecten. Quick Wins 2006 en 2007 Er vindt administratieve ondersteuning plaats bij het afronden van de Quick Wins. Daarnaast is bekeken en besproken met het Rijk welke aanpassingen er gemaakt konden worden om toegezegde budgetten geheel te gebruiken. Regionaal fietsnetwerk Bij realisatie van de fietspaden Wijchen – Beuningen, Ewijk – Winssen en Winssen – Deest wordt subsidie verstrekt. Er is een tracé voor de snelfietsroute Arnhem Nijmegen vastgesteld. Dit proces is bijzonder gezien de samenwerking met de Fietsersbond die een belangrijke initiator was. Binnenvaart en Goederenvervoer Begin 2008 is de studie Kwaliteitsnetgoederenvervoer opgeleverd. In het kader van de Quick Wins binnenhavens en vaarwegen is in 2008 gewerkt aan een netwerkanalyse binnenvaart. Tevens is een MKBA uitgevoerd voor het project uitbreiding laad/loskade BCTN Nijmegen. BBKAN/SLIM Her BBKAN projectmanagement is uitgevoerd. De opzet van SLIM is gemaakt en een voorstel met ruim 60 concreet uitgewerkte maatregelen is uitgewerkt. Studies Samen met onze partners zijn studies opgestart en uitgevoerd.

- 17 -

Wat hebben we niet gedaan Algemeen Door een aantal ontwikkelingen op nationaal niveau, zoals de uitwerking van de Mobiliteitsaanpak in actieprogramma’s, het niet goedkeuren van de concessieverlenging voor de bussen en de mogelijkheid voor financiering van binnenhavens en mobiliteitsmanagement en door verzoeken vanuit de regio, zoals uitwerking van de HOV-as en de snelfietsroute, heeft de sector meer opgepakt dan gepland was. Tevens is er extra aandacht besteed aan het updaten van de monitoring en het verkeersmodel. Dit alles had ook tot gevolg dat een aantal deelprogramma’s iets minder aandacht hebben gekregen dan was voorzien. Openbaar vervoer Stadsregiorail ligt achter op het schema dat voorzien was. Dit heeft voor een belangrijk deel te maken met de samenwerking met ProRail. Momenteel wordt de scope gezamenlijk bekeken en is een samenwerkingovereenkomst tussen ProRail en de stadsregio in de maak. Hiermee hoopt de stadsregio weer vaart in het proces te krijgen. Infrastructuur In algemene zin geldt dat voor de grote wegwerkzaamheden en -projecten de uitspraak van de Raad van State (RvS) voor het project A4 Burgerveen-Leiden in juli 2007 rondom de luchtkwaliteit heeft geleid tot vertraging. Eén van de consequenties van de uitspraak van de RvS was dat een goede gebiedsafbakening voor het luchtonderzoek ontbrak. Sindsdien is er landelijk hard gewerkt aan een methode voor gebiedsafbakening. Nu er een methode voor gebiedsafbakening is vastgesteld, kan men op dit punt weer verder met de projecten. Daarnaast zijn een aantal wegenstudies, zoals rondweg Malden en aansluiting N224-A50, nog niet opgepakt. Dit kwam met name omdat andere partijen uitstelden of er nog geen overeenstemming was over de scope. Hier wordt nu aan gewerkt, zodat in 2009 de wegenstudies verder kunnen worden opgepakt.

4.

Wat heeft het gekost?

Oorspronkelijke begroting 2008

Begroting 2008 na wijziging

Werkelijk 2008

Lasten

65.971.000

82.778.000

77.661.678

Baten

67.291.000

82.778.000

77.661.678

Zie voor toelichting op de cijfers pagina 50.

- 18 -

2.3 Programma Werken 1.

Wat wilden we bereiken? In 2007 is de Stadsregionale Agenda Economie vastgesteld. Voor 2008 werd ingezet op 6 strategische prioriteiten: • versterken innovatieklimaat • verbeteren aansluiting arbeidsmarkt en onderwijs • stimuleren regionale acquisitie en branding • segmentatie bedrijventerreinen • ruimte bieden voor verdere ontwikkeling detailhandel • EU agenda en kantoor Brussel.

2.

Wat hebben we bereikt? • De economische agenda is nader uitgewerkt in nauwe samenwerking met Kamer van Koophandel, MKB en VNO NCW en verder geconcretiseerd in een uitvoeringsprogramma. In het uitvoeringsprogramma, dat is vastgesteld in de Stadsregioraad van 19 februari 2009, is per doelstelling aangegeven welke acties in de periode 2009 tot en met 2011 op stapel staan, wat al in gang gezet is door de partners en wat de stadsregio zelf gaat doen. • De Stadsregioraad heeft besloten dat er een tijdelijke taskforce wordt ingesteld die regionale acquisitie verder uitwerkt. • In 2008 ging de internationale webportal voor de regio www.coolregion.nl online.

3.

Wat hebben we ervoor gedaan? Versterken innovatieklimaat • Samen met partners is een regionaal innovatieonderzoek uitgevoerd door de HAN, Het onderzoek, met daarin in de praktijk bruikbare voorstellen wordt begin 2009 afgerond. Verbeteren aansluiting arbeidsmarkt en onderwijs • B4You is doorontwikkeld tot een regioarrangement / programma met 6 topprioriteiten en een eigen bestuursstructuur. Op 16 april 2008 hebben 21 partners het B4You regioarrangement ondertekend. • De stadsregio vervult de projectleiding voor topproject 6 : ‘aantrekkelijk vestigingsklimaat’. In 2008 is een plan van aanpak gemaakt voor een “verleidingstool bèta studies op Cool Region, zijn profielen van vier high tech werklocaties op Cool Region gemaakt, is een regionaal behoefteonderzoek onder expats gedaan en is onderzocht welke mogelijkheden er zijn om Arnhem Business School te verbeteren. • Ten behoeve van het Nationaal Platform Bèta Techniek wordt een monitoring uitgevoerd. Stimuleren regionale acquisitie en branding • Op 20 februari 2008 is de campagne Arnhem Nijmegen Cool Region gepresenteerd. • De website www.coolregion.nl is in de loop van het jaar verder uitgebouwd. • Met de gemeente Arnhem is geparticipeerd in de internationale tentoonstelling van Victor & Rolf in Londen en de designbeurs BODW in Hong Kong. Voor het relatieprogramma rondom de tentoonstelling van Victor & Rolf is het Engelstalige bookazine Arts meets Science geproduceerd en zowel in de regio als nationaal en internationaal verspreid.

- 19 -

•

Er is een begin gemaakt met de uitwerking van een brandingcampagne.

Segmentatie bedrijventerreinen Er is een workshop gehouden om met ondernemers en gemeenten de problemen en kansen van herstructurering te inventariseren. In een portefeuillehoudersoverleg is gekozen voor een uitwerking op subregionaal niveau. Ruimte bieden voor verdere ontwikkeling detailhandel • A-325 zone In voorgaande jaren zijn met de gemeenten afspraken gemaakt over locaties die in aanmerking komen voor vestiging van bovenlokale winkel- en vrijetijdsvoorzieningen. De locatie Aamse Poort is inmiddels bestemd voor detailhandel in de branche tuin en buitenleven. • Er is een inventarisatieronde geweest over de herijking van het regionale detailhandelsbeleid, dit wordt in 2009 voortgezet. • Er is een start gemaakt met het, ambtelijk, adviesteam detailhandel. EU agenda en kantoor Brussel Op 30 oktober 2008 is een zogenaamde Europadag gehouden. Op dezelfde dag heeft de Stadsregioraad ingestemd met het voorstel om: • Het Brussels steunpunt te continueren met in 2012 een nieuw beslismoment • De agenda van het Brussels steunpunt te focussen op de Economische agenda van de stadsregio. • De overige taken te continueren. In 2008 heeft een eerste bestuurlijke conferentie plaatsgevonden in Brussel met de bestuurders van de samenwerkende regio’s. Daarna twee ambtelijke conferenties met secretarissen van de regio’s Twente en de stadsregio, plus gemeentesecretarissen van de grootste gemeenten. Twee Europa lunches in de regio met bestuurders van de gemeenten. Eén trainee is in 2008 ingezet ten behoeve van het kantoor Brussel. 4.

Wat hebben we niet gedaan? Regionale acquisitie • Er is geen onderzoek verricht naar de acquisitie inspanning top 100 van zakelijke dienstverleners • Er is geen onderzoek ingesteld naar een stimuleringsbudget voor marketing initiatieven. Bedrijventerreinen Het bedrijventerreinenbeleid is nog niet zover ontwikkeld dat al een visie over de inzet van instrumenten kon worden opgesteld. Dit volgt in 2009.

5.

Wat heeft het gekost?

Lasten

Oorspronkelijke begroting 2008

Begroting 2008 na wijziging

Werkelijk 2008

529.270

654.270

1.434.931

291.770

628.391

Baten 166.770 Zie voor toelichting op de cijfers pagina 51.

- 20 -

2.4 Programma Ruimte 1.

Wat wilden we bereiken? Centrale doelstelling voor de ruimtelijk economische ontwikkeling van de stadsregio is het versterken van de kwaliteiten van de regio om bedrijven en inwoners te binden aan de regio en deze een aantrekkelijk alternatief te laten zijn voor vestiging van nieuwe bedrijven in de concurrentieslag tussen stedelijke regio's. In het Regionaal Plan Stadsregio Arnhem Nijmegen 2005 -2020 zijn de sturingsfilosofie, de bestuurlijke prioriteiten, de visie op de ontwikkeling van de regio, doorvertaald in projecten, en in een beleidskader vastgelegd. Naast het afmaken van al voorbereide plannen is transformatie als middel ingezet om de ruimtelijke kwaliteit van de regio te vergroten. De visie op de ontwikkeling van de regio is in het plan in 4 thema’s verder uitgewerkt: 1. 2. 3. 4.

Werken en bereikbaarheid Vervoer en knooppunten Landschap en recreatie Wonen in stad en land

2.

Wat hebben we bereikt? Het realiseren van de hiervoor genoemde doelstelling vraagt een voortdurende inspanning. In 2008 zijn verschillende projecten en processen gestart om hieraan bij te dragen. Concreet is een beperkt aantal zaken afgerond. Er is een bestuursovereenkomst gesloten voor Park Lingezegen. Met het tekenen van een intentieverklaring is de discussie over herstructurering glastuinbouw Huissen-Angeren afgerond en is een start gemaakt met de uitvoering. Met het Nirov is een brochure gemaakt over de mogelijkheden om als stadsregio in te spelen op de gevolgen van de nieuwe Wet op de Ruimtelijke Ordening, die met ingang van 1 juli 2008 van kracht werd.

3.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

Ontwikkeling landschap en recreatie Regionaal groenproject de Woerdt. De stadsregio is budgethouder voor de rijksbijdrage voor dit project. De gemeente Lingewaard is bezig met grondverwerving en inrichting. Het project De Woerdt is inmiddels opgenomen als onderdeel van het Park Lingezegen. Recreatief routenetwerk Het jaar 2008 heeft in het teken gestaan van de voorbereidingen voor het aanleggen van het netwerk. Na een Europese aanbesteding is een contract afgesloten tussen de stadsregio en Brimos. De tweede helft van 2008 heeft in het teken gestaan van de productie van alle materialen waarbij tevens de basis van het netwerk is geplaatst. Afronding vindt plaats in het eerste kwartaal van 2009. Ook is met de aangrenzende regio's afstemming over integratie van bestaande netwerken en nog aan te leggen netwerken. Met RBT KAN is een actieplan opgesteld voor een campagne "lekker fietsen". Met het routebureau i.o. zijn afspraken gemaakt over beheer en onderhoud.

- 21 -

Identiteit kleine kernen De gemeenten zijn, met de dorpsraden van Laag Soeren, Overasselt en Valburg, bezig met de verdere concretisering en uitvoering van de projecten. Ontwikkelen van cultuurhistorische hotspots In het Regionaal Plan is een inventarisatie gemaakt van de belangrijkste cultuurhistorische hotspots. In 2008 is gestart met een masterplan ‘Dijk en Kolk’, gericht op de riviergeschiedenis. De stadsregio levert in het kader van het ontwikkelingsprogramma Limes een bijdrage aan de Romeinse Limes Alliantie. In samenwerking met de provincie Gelderland en het projectbureau Belvedère wordt gewerkt aan een uitvoeringsprogramma voor het Masterplan Limes. Nadere uitwerkingen van beleid In de begroting 2008 is een aantal uitwerkingen van het Regionaal Plan genoemd. Het beleid vrijkomende agrarische bebouwing was reeds eind 2007 vastgesteld Voor wat betreft de groene wiggen Veluwezoom wordt overlegd met de gemeente Rheden. De uitwerking gebiedsvisie westelijke Ooypolder is opgepakt door de gemeenten Nijmegen en Ubbergen. De gemeente Beuningen heeft een hoogwaardige visie opgesteld als zoekzonde landschapsontwikkeling (gebied tussen van Heemstraweg rivier). Op verzoek van het ministerie van VROM werken wij aan een toekomstvisie 2040 voor de stadsregio.

4.

Wat hebben we in 2008 niet gedaan? In 2007 is een Regionaal Ontwikkelingsprogramma opgesteld dat de strategische agenda bevat van de stadsregio. De geplande actualisatie van het ROP heeft niet plaatsgevonden. Wel is een position paper Sterk in samenwerking opgesteld t.b.v. onderhandelingen regiocontract en EFRO. Tevens is de uitvoering overgangszones stad-land niet opgepakt.

Luchtkwaliteit 1.

Wat wilden we bereiken? Binnen het programma ruimte wordt apart aandacht besteed aan het verbeteren van de luchtkwaliteit. Onder de naam Eureka zijn 5 luchtkwaliteitsprogramma’s vastgesteld, te weten: - Hydra: transitie via aardgas, biogas naar elektrisch en waterstof; - Terra: vervoersmanagement, stedelijke distributie en doorstroming; - Flora: groene maatregelen; - Eolus: maatregelen aan puntbronnen; - Argus: regel en meetstrategie (monitoring).

2.

Wat hebben we bereikt? Hydra: • ondertekening intentieovereenkomst schone en duurzame brandstoffen door 11 gemeenten; • door middel van wagenparkscans stimuleren van rijden op aardgas door 10 gemeenten; • met 6 gemeenten stimuleren bij bedrijven van rijden op aardgas;

- 22 -

• stadsbussen Nijmegen op aardgas/ biogas,inclusief vulpunt; • stimuleren van rijden op aardgas bij stadsregiotaxibedrijven; • in twee gemeenten stimuleren biomassa/ -gas; • project van 4 bussen in Arnhem op waterstof, inclusief vulpunt; • campagne elektrische scooters. Terra: • werkgroep met bedrijfsleven stadsregionale stedelijke distributie heeft 4 concrete projecten geformuleerd die verder worden uitgewerkt; • werkgroep duurzame logistiek heeft verschillende doorstromingsmaatregelen voorgesteld die via BBKAN zijn uitgevoerd. Flora: • meetproef A50 De proef moet aantonen of groen langs de snelweg helpt om de luchtkwaliteit te verbeteren. Rapportage meetproef is bijna afgerond. • Europees project Future Cities betreffende luchtkwaliteit en opwarming stedelijk gebied opgezet. Wordt nu verder uitgewerkt. • Voorstel fijn stof problematiek bedrijfsterrein Looveer in concept gereed. Eolus • projectgroep is gestart met onderzoek naar belangrijkste luchtvervuilende puntbronnen en te nemen maatregelen. In concreto wordt nu gewerkt aan intensieve veehouderij en houtkachels. In het programma Argus kunnen nog geen resultaten worden aangegeven. Voor het Eureka programma is in totaal bijna € 10 miljoen subsidie toegezegd door het rijk en de provincie.

5. Wat heeft het gekost?

Oorspronkelijke begroting 2008

Begroting 2008 na wijziging

Werkelijk 2008

Lasten

655.000

4.105.000

1.380.204

Baten

250.000

3.700.000

1.200.131

Zie voor toelichting op de cijfers pagina 52.

- 23 -

- 24 -

2.5 Programma Wonen 1. Wat wilden we bereiken? Doelstelling van dit programma was het versnellen van de woningbouwproductie opdat uiterlijk 31 december 2009 24.591 woningen gerealiseerd zijn. 2. Wat hebben we bereikt? De woningbouwproductie is mede door de inzet van het Project Tempo KAN! aanzienlijk versneld. De beoogde productie van 24.591 woningen uiterlijk 31 december 2009 wordt echter pas medio 2010 gerealiseerd. De inspanningen om betaalbaar bouwen te realiseren hebben hun vruchten afgeworpen. Gemiddeld genomen realiseren de gemeenten de afgesproken percentages. Arnhem, Doesburg en Nijmegen 35% in het betaalbare segment, de overige gemeenten 50%. 3. Wat hebben we daarvoor gedaan? Tempo KAN In 2008 zijn de volgende activiteiten verricht: • Vier bezoekrondes, ambtelijke monitorgesprekken, bij gemeenten waarvan twee in aanwezigheid van bestuurders; • Twee maal een voorspellende monitor uitgebracht ten behoeve van het portefeuillehoudersoverleg en éénmaal een factsheet betaalbaar bouwen; • Mediation georganiseerd tussen een gemeente en een woningbouwcorporatie over grondprijzen; • Voorzitterschap bij “snelkookpansessies” bij stagnatie van projecten; • Organisatie van 5 themabijeenkomsten, waarvan één masterclass. De bijeenkomsten worden bezocht door vertegenwoordigers van gemeenten, corporaties, projectontwikkelaars, makelaars en soms gemeenteraadsleden. • Voor de tweede keer is de leergang, Bouwen regisseren georganiseerd in samenwerking met de KR8 corporaties. • Voor 4 gemeenten is een expertmeeting gehouden over Europese aanbesteding en staatssteun • Subsidie verstrekt op basis van de Subsidieverordening Woningbouw KAN 2005. Regionale Huisvestingsverordening Stadsregio Arnhem Nijmegen 2007 Consequenties voor de woonruimteverdeling door de inwerkingtreding van de verordening worden regelmatig besproken met gemeenteambtenaren en corporatiemedewerkers. Op landelijk niveau is meegewerkt aan de voorbereiding van de nieuwe Huisvestingswet. Statushouders In 2008 is wederom geprobeerd de taakstelling voor de stadsregio, naar rato verdeeld over de 20 gemeenten, verder in te vullen. Nog steeds zijn er gemeenten die achterblijven bij de afgesproken taakstelling. Ook in 2008 heeft de stadsregio per saldo haar taakstelling gehaald. Verstedelijkingsafspraken Zowel bestuurlijk als ambtelijk wordt gewerkt aan nieuwe verstedelijkingsafspraken 2010-2020.

- 25 -

Het ministerie van VROM heeft in mei 2008 aangegeven dat de minister in het najaar van 2009 nieuwe Verstedelijkingsafspraken wil maken. Aan de stadsregio’s is gevraagd om in een gebiedsdocument aan te geven hoe de woningmarkt er in 20102020 uit zal zien, maar vooral ook welke consequenties de woningbouwopgaven hebben voor andere functies in de regio, zoals openbaar vervoer en infrastructuur, groen, economische ontwikkelingen, milieu etc. Wij hebben de minister in november jl. een globale en hoofdzakelijk kwalitatieve analyse van de woningmarkt in onze regio gegeven en de belangrijkste ontwikkelingen en knelpunten geschetst. In de brief hebben wij tevens aangegeven dat, in samenwerking met de 20 gemeenten de analyse, ontwikkelingen en knelpunten verder aangescherpt en onderbouwd zullen worden. Aan de gemeenten is gevraagd voor 1 april 2009 een ruimtelijk toekomstbeeld te geven waarbij wordt ingegaan op de lokale woningmarkt en de belangrijkste ruimtelijke, economische en infrastructurele projecten binnen de gemeente. De gemeentelijke plannen worden beoordeeld door een onafhankelijke adviescommissie Regionale Verstedelijkingsopgaven, onder voorzitterschap van Sander van Bodegraven. Overig wonen Op verzoek van de gemeenten is het intergemeentelijk platform wonen opnieuw opgezet. In dit platform wordt kennis en ervaring uitgewisseld tussen gemeenteambtenaren en regio ambtenaren.

4. Wat heeft het gekost?

Oorspronkelijke begroting 2008

Begroting 2008 na wijziging

Werkelijk 2008

Lasten

6.699.200

7.124.200

9.491.400

Baten

6.601.200

6.601.200

11.304.093

Zie voor een toelichting op de cijfers pagina 53.

- 26 -

3. Paragrafen In dit hoofdstuk zijn de volgende, voor de stadsregio van toepassing zijnde paragrafen opgenomen: • weerstandsvermogen; • financiering; • bedrijfsvoering; • verbonden partijen; De paragrafen onderhoud kapitaalgoederen, lokale heffingen en grondbeleid zijn voor de stadsregio niet van toepassing.

Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen kan worden gedefinieerd als “het vermogen van de stadsregio om financiële tegenvallers te kunnen opvangen zonder dat dit ten koste gaat van de uitvoering”. Het weerstandsvermogen is de relatie tussen het geheel van financiële reserves en alle risico’s waarvoor geen voorzieningen zijn getroffen. Het is van belang onderscheid te maken tussen enerzijds de risico’s, die zijn gerelateerd aan de programmatische ambities en anderzijds de risico’s, die verbonden zijn met de stadsregio als werkorganisatie. Financiële reserves Vanaf de start van het KAN, in 1995, is afgesproken dat er geen algemene reserves zullen worden opgebouwd. Dit is ook niet gebeurd (ultimo 2008 staat slechts € 303 als algemene reserve gepresteerd, hetgeen een afronding is van de resultaatbestemming). Consequentie is wel dat er geen incidentele weerstandscapaciteit is en dat de risico’s van onverwachte financiële tegenvallers, die tot een nadelig exploitatiesaldo leiden, uiteindelijk voor rekening van de deelnemers, dus de gemeenten, komen. Een belangrijke bron van inkomsten voor de stadsregio is de bijdrage per inwoner die wij van de deelnemende gemeenten ontvangen. De hoogte van deze bijdrage wordt jaarlijks bij het vaststellen van de begroting door de Stadsregioraad vastgesteld en conform artikel 39 van de gemeenschappelijke regeling wordt in de rekening het door elk van de deelnemende gemeenten over het desbetreffende dienstjaar werkelijk verschuldigde bedrag opgenomen. In theorie kent deze bijdrage per inwoner geen limiet, omdat de kosten van samenwerkingsverbanden voor de gemeentebegroting als verplichte uitgaven gelden. In de praktijk is het beleid er op gericht de bijdrage van de gemeenten zo laag mogelijk te houden, zoals ook blijkt uit het “bevriezen” van de bijdrage, vanaf 2004 op € 3,15 per inwoner. Er heeft eveneens geen prijsindexatie plaatsgevonden. Deze bijdrage van € 3,15 per inwoner is in 2008 te laag om de kosten van bedrijfsvoering en de totale kosten van de programma’s Bestuur, Werken, Wonen en Ruimte te financieren. Als gevolg van het voordelige renteresultaat hoeft desalniettemin voor 2008 geen extra bijdrage per inwoner gevraagd te worden.

- 27 -

Risico’s De financiële risico’s die gerelateerd zijn aan de programmatische ambities zijn momenteel goed te beheersen. Daarbij worden het uitgangspunt gehanteerd dat de programmatische ambities passen binnen de beschikbare financiële middelen. Voor het project Cool Region geldt dat een aanvraag voor Efro-subsidie is ingediend, maar definitieve toekenning dient nog plaats te vinden ). Het risico is € 125.000 voor 2008 (zie jaarrekening, toelichting programma werken). Indien de stadsregio bijdraagt aan het realiseren van programma-ambities wordt het risico van kostenoverschrijdingen zoveel mogelijk neergelegd bij die partij/partijen die ook daadwerkelijk verantwoordelijk kunnen zijn voor de uitvoering/realisatie. Voor wat betreft de bedrijfsvoering/financiering bestaat momenteel voornamelijk een renterisico. Gezien de situatie op de financiële markten, waardoor rentepercentages onder druk staan en de verwachte inkrimping van de door ons uit te zetten gelden als gevolg realisatie van een aantal grote projecten zullen de rente-inkomsten met ingang van 2009 dalen. Hierdoor komt de bijdrage van € 3,15 per inwoner in de toekomst onder druk te staan, daar deze bijdrage onvoldoende is om de totale kosten van de programma’s Bestuur, Wonen, Werken en Ruimte te dekken. In de begroting 2010-2013 zal dit verder worden uiteengezet.

Financiering Binnen de kaders van het Treasurystatuut vindt de uitvoering van de treasuryfunctie plaats. Het huidige treasurystatuut is op 28 juni 2007 vastgesteld. In het statuut staat o.a. beschreven dat wij onze gelden bij (minimaal) single A-rating banken mogen wegzetten. Dit is conform de Wet Fido en overige daaruit voortvloeiende wetgeving. Gezien de aard en omvang van de huidige kredietcrisis zijn in november 2008 -binnen de kaders van het door de Stadsregioraad vastgestelde Treasurystatuut- de te gebruiken regels met betrekking tot het wegzetten bij banken door het College van Bestuur aangescherpt. In beginsel worden alle gelden in de toekomst bij triple A-Rating banken weggezet. Indien gelden worden weggezet bij double A-rating banken dient het College van Bestuur dit goed te keuren. Tot op heden is gekozen alleen middelen uit te zetten op basis van deposito’s en soortgelijke producten. Aan de hand van liquiditeitsplanningen worden keuzes gemaakt voor het beleggen in deposito’s. Hierbij is gekozen voor verschillende termijnen. Het behaalde gemiddelde rendement in 2008 was 4,88% per transactie. Ultimo 2008 is € 97 miljoen weggezet bij vijf verschillende banken. Dit zijn de Bank Nederlandse gemeenten, Rabobank, SNS Reaal, ING-bank en Bank of Scotland. Een bedrag van € 29,5 miljoen heeft een rentetypische looptijd langer dan 1 jaar. De bovengenoemde nieuwe regels worden toegepast op het moment van natuurlijke afloop van de deposito’s.

- 28 -

Looptijd < 1 jaar SNS BNG SNS Reaal Rabobank SNS Reaal SNS Reaal Totale uitzettingen langer dan 1 jaar Bank of Scotland BNG BNG SNS Reaal ING ING ING SNS Reaal Rabobank BNG Rabobank Totale uitzettingen korter dan 1 jaar

Looptijd > 1 jaar 5.000.000 5.000.000 4.500.000 5.000.000 5.000.000 5.000.000

Vervaldatum 1 febr. 29 apr. 15 juli 1 sept. 29 mei 6 sept.

2009 2009 2009 2009 2010 2010

15 mrt. 31 mrt. 30 apr. 15 mei 29 mei 19 juni 1 juli 1 sept. 1 dec. 30 nov. 1 dec.

2009 2009 2009 2009 2009 2009 2009 2009 2009 2009 2009

29.500.000 5.000.000 5.000.000 5.000.000 10.000.000 5.000.000 4.500.000 15.000.000 5.000.000 5.000.000 5.174.103 3.000.000

67.674.103

Er bestaat voor de toekomst een renterisico. Zoals is de paragraaf weerstandsvermogen reeds genoemd staan, gezien de situatie op de financiële markten, de rentepercentages onder druk. Zoals blijkt uit de balans ultimo 2008 bedragen de belegde middelen € 97 miljoen. Omdat de komende jaren meer projecten in concrete uitvoering zullen komen, dalen de beschikbare te beleggen middelen. De rentebaten zullen dus met ingang van 2009 dalen als gevolg van dalende rentepercentages en daling van het bedrag aan uit te zetten gelden. De rente-inkomsten over 2008 bedragen € 4,6 miljoen. Hiervan dient volgens de wettelijke regels € 2,2 miljoen toegevoegd te worden aan de vooruit ontvangen bedragen van het Ministerie Verkeer en Waterstaat (BDU en regionale mobiliteitsfonds). Resteert 2,4 miljoen waarvan wij in 2008 circa de helft nodig hebben gehad ter dekking van de programma’s bestuur, wonen, werken, ruimte en bedrijfsvoeringkosten. Het voordelige saldo over 2008 wordt verklaard door de goede treasuryrendementen in 2008.

Paragraaf Bedrijfsvoering Om haar wettelijke taken en verantwoordelijkheden uit te voeren en te nemen, dient de stadsregio ondersteunende werkzaamheden te verrichten. In de paragraaf Bedrijfsvoering komen deze specifieke taken en activiteiten aan de orde. Het gaat daarbij om beherende, controlerende en verantwoordende activiteiten op basis waarvan de stadsregio in staat wordt gesteld om de voorgenomen programma’s en prestaties uit de Programmabegroting over 2008 op een effectieve en efficiënte wijze te realiseren. De meest recente organisatieontwikkeling, ingezet in de zomer van 2005, heeft per 1 juli 2008 geleid tot een meer definitieve organisatiestructuur. Hiermee wordt de stadsregio in staat gesteld haar bestuur adequaat te ondersteunen in het uitvoeren van de

- 29 -

maatschappelijke opgaven die er voor dit verstedelijkte gebied bestaan op grond van de in de WGR Plus wet opgenomen wettelijke taken op het gebied van mobiliteit, ruimte, werken en wonen. Met de komst van een nieuwe controller per 1 februari 2008, is een nieuwe stap gezet in het nog verder versterken van de functie bedrijfsvoering binnen de stadsregio. Deze ontwikkelingen borduren voort op de adviezen en aanbevelingen die door onze accountant zijn gedaan. Nieuwe en verdergaande interne controles, (nog) betere en transparantere verslaglegging, versterking van het aantal fte’s voor de planning & control activiteiten en de start van een onderzoek naar een betere administratieve organisatie zijn de kenmerken van de activiteiten in 2008. Samen met de nieuwe controller is door het Management Team in 2008 een traject ingezet van een verdere betrokkenheid van de medewerkers bij het financiële beheer binnen de stadsregio. De afronding van dit proces zal plaatsvinden in het voorjaar van 2009, waarbij de keuze en implementatie voor een nieuw financieel-administratief software pakket centraal zal staan. In 2007 is de volledige treasuryfunctie geïntegreerd binnen de eigen organisatie. Met het uitbreken van de kredietcrisis hebben we vastgesteld dat de verschillende deposito’s van de stadsregio op een verantwoorde wijze waren weggezet, waarvan een belangrijk deel bij banken met een Triple A status. Op basis van de ontwikkelingen rond deposito’s en de kredietcrisis, heeft het College van Bestuur, binnen de kaders van het door de stadsregioraad vastgestelde Treasurystatuut, maatregelen genomen om in de toekomst de zekerheden rond het in deposito zetten van gelden nog verder te versterken (zie paragraaf financiering). Om een aantal grotere projecten goed voor te bereiden c.q. uit te voeren, is het aantal medewerkers bij de stadsregio in 2008 enigszins gegroeid. Met betrekking tot de vaste formatie betreft dit een lichte stijging van 30 fte’s eind 2007 naar 34 eind 2008. Daarnaast is het aandeel van tijdelijk ingehuurde krachten wat sterker toegenomen, maar steeds gekoppeld aan de tijdelijkheid van grote projecten of programma’s. Hierbij kan gedacht worden aan de uitvoering van het Masterplan Openbaar Vervoer, waar met betrekking tot het project HOV-as of de voorbereiding van de integrale concessies voor bus en regionale trein, externe expertise noodzakelijk is als toevoeging op de aanwezige expertise bij de eigen mensen. Naast de noodzaak van heel specifieke vakkennis is ook de omvang van de opgaven in 2008 oorzaak geweest van extra inhuur van capaciteit. Daar heeft de stadsregio overigens tevens gebruik gemaakt van de detachering van medewerkers van de regiogemeenten. De verhouding intern/extern is eind 2008 ongeveer tweederde – eenderde en daarmee niet risicovol voor het behoud en verankering van de kennis en ervaring in eigen huis. In beginsel is de extra aanname van personeel dan wel de extra (tijdelijke) inhuur passend binnen de kaders van de Programmabegroting. Mede als gevolg van de loonstijgingen in 2007 en 2008 (beide van 2,2%) op basis van de CAO voor gemeenteambtenaren (effectief vielen beide verhogingen binnen het boekjaar 2008) is er sprake van een overschrijding van de post salarissen van € 100.000. Tegelijkertijd dient vastgesteld te worden dat door de doorgroei in periodieken binnen de bestaande functieschalen, de kosten voor salarissen per saldo toenemen. Bijzondere situatie voor het jaar 2008 is dat er (tijdelijk) 14 medewerkers extra zijn aangenomen bij de stadsregio. Het betreft 14 jonge, net afgestudeerde academici, die als trainee voor 2 jaar komen werken binnen het (grotendeels) publieke domein van de stadsregio. Deze groep trainees wordt in de 2 jaar van hun aanstelling bij de stadsregio (2008 en 2009) op 3-4 verschillende werkplekken (bij verschillende overheden of instanties) ingezet. Daarmee dient het project een tweetal doelen. Enerzijds wordt aankomend talent in de regio aan het werk gezet en bestaat de kans dat er binnen een lastige arbeidsmarkt nieuwe toetreders in deze regio aan het werk blijven. Tegelijkertijd wordt door de wisselwerking van de trainees, werkend bij meerdere werkgevers binnen de stadsregio, op telkens andere plekken, de samenwerking tussen de regionale partners versterkt. De kosten voor de stadsregio betreffen feitelijk alleen de kosten voor die traineeplaatsen die de

- 30 -

stadsregio zelf afneemt in deze twee jaren. De andere werkgevers (gemeenten, corporaties, Kamer van Koophandel, Waterschap e.a.) betalen mee aan de salariskosten, de opleidingskosten en de andere uitgaven voor de trainees die zij afnemen voor de verschillende perioden. Inmiddels heeft dit initiatief geleid tot een verdere verkenning bij de samenwerkende gemeenten in én buiten de stadsregio, naar een meer permanent traineeprogramma, waarin alle gemeenten deelnemen. Een ander instrument ten aanzien van mobiliteit van personeel waarvan de stadsregio zich bediend, is het detacheren van eigen mensen bij partnerorganisaties en omgekeerd. Dit blijft een goed middel om mensen te ondersteunen in hun ontwikkeling. De stadsregioraad heeft in juni 2008 de jaarstukken over 2007 (Rekening) en 2009 (Programmabegroting) vastgesteld. Bij de rekening over 2007 heeft de stadsregio goedkeurende verklaringen van de accountant ontvangen voor zowel de getrouwheid als de rechtmatigheid. De door de stadsregioraad voor 3 jaar aangestelde accountant Price Waterhouse Coopers, zal met de vaststelling van de rekening over 2008 haar werkzaamheden in het voorjaar 2009 afronden. Eind 2008 is gestart met de procedure voor een nieuwe aanbesteding van de accountantsfunctie voor de periode 2009 en verder. Begin 2008 heeft de stadsregio een extra vleugel gehuurd in het kantoorgebouw aan het Stationsplein. Daarmee is nu het volledige kantoorareaal in dit pand in gebruik door de stadsregio. De eerder gememoreerde extra capaciteit was daar mede aanleiding toe.

Verbonden partijen Een verbonden partij is een privaat- dan wel publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk én een financieel belang heeft. De stadsregio kent geen verbonden partijen, zoals bedoeld in het Besluit Begroting en Verantwoording gemeenten. Wel zijn er twee stichtingen die nauw verbonden zijn met de stadsregio, te weten: Stichting Telematica ontwikkelingen KAN De stichting Telematica ontwikkelingen en de stichting exploitatie en beheer Telematica KAN. Doelstelling van de stichtingen is het uitvoeren van het Telematica beleid van de stadsregio. Leden van het bestuur van de stichting worden op voordracht van het stichtingsbestuur benoemd door het College van Bestuur van de stadsregio. De activiteiten van deze stichtingen zullen in 2009 verkocht worden aan een derde, waarna de stichtingen kunnen worden opgeheven. VCC-Oost De stichting VCC Oost (Vervoer Coördinatie Centrum) is op 1 december 2000 opgericht door de provincie Gelderland en het KAN. De stichting geeft uitvoering aan het beleidsveld vervoermanagement voor deze overheden. Het VCC Oost heeft een Raad van Toezicht, waarin het bedrijfsleven nadrukkelijk vertegenwoordigd is. Ook de provincie Gelderland en de stadsregio hebben beide één lid vertegenwoordigd in deze Raad van Toezicht. De bijdrage aan het VCC Oost maakt onderdeel uit van de besluitvorming over besteding BDU gelden. Jaarlijks stelt ons College het jaarplan en het jaarverslag van de stichting vast.

- 31 -

- 32 -

4. Programmarekening

- 33 -

4.1

Algemeen

Rekening 2007/programmabegroting 2008 De jaarrekening 2007 Stadsregio Arnhem Nijmegen is in de vergadering van 26 juni 2008 door de Stadsregioraad vastgesteld. De rekening is aan het College van Gedeputeerde Staten van Gelderland verzonden. De begroting is in dezelfde vergadering vastgesteld en ter kennisname verzonden aan het College van Gedeputeerde Staten van Gelderland. Wijziging BBV Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) is van toepassing en wordt dientengevolge ook toegepast. In artikel 44 lid2 BBV wordt voorgeschreven dat de nog te besteden middelen van derden waarvan de bestemming gebonden is, onder de voorzieningen moeten worden verantwoord. Dit is gewijzigd. Met ingang van het begrotings- en verantwoordingsjaar 2008 dienen de niet bestede middelen van uitkeringen van Europese en Nederlands overheidslichamen met een specifiek bestedingsdoel als ‘vooruit ontvangen middelen’ op de balans te komen, onder de overlopende passiva. Het grote voordeel van deze verandering is dat de feitelijke besteding niet meer ten laste van een voorziening moet worden gebracht, maar dat deze in het jaar van besteden als last moet worden opgenomen met als bate een bedrag uit de vooruit ontvangen middelen. In de balans is een extra kolom ‘1 januari 2008’ toegevoegd. Hierdoor is duidelijk zichtbaar welke posten met ingang van 2008 zijn verschoven van voorzieningen naar vooruit ontvangen middelen. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling De activa en passiva worden tenzij anders vermeld, gewaardeerd tegen nominale waarden. Materiële vaste activa De materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de historische aanschafwaarde onder aftrek van eventuele subsidies en bijdragen van derden. De materiële vaste activa wordt lineair afgeschreven gebaseerd op de verwachte gebruiksduur. Daarnaast is rekening gehouden met de duur van de huurovereenkomst van Stationsplein 26 te Nijmegen, daar waar het tijdelijke voorzieningen betreft. Financiële vaste activa Op grond van een besluit van de KAN-raad is vanaf 1999 de volledige BWS (Besluit Woninggebonden subsidies) -positie aan de werkapparaten overgedragen onder verantwoordelijkheid van de stadsregio. De BWS-middelen worden gewaardeerd conform de eisen van het ministerie van VROM. Vlottende activa De vlottende activa zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor risico wegens oninbaarheid. Eigen vermogen Het eigen vermogen bestaat uit de reserve BWS, enkele bestemmingsreserves en het saldo van de rekening van baten en lasten. De reserves BWS heeft betrekking op de reserves in het kader van het Besluit Woninggebonden Subsidies. Het betreft hier geoormerkte gelden, uitsluitend inzetbaar ten behoeve van de volkshuisvesting. Onttrekking vanuit de reserve is slechts mogelijk ten behoeve van uitgaven dienstbaar aan de volkshuisvesting en zullen bij bestemming altijd worden voorgelegd aan de Stadsregioraad.

- 34 -

Onttrekking kan tweeledig zijn: a. verbijzondering van de middelen op grond van door de Stadsregioraad genomen besluiten in een afzonderlijke reserve of voorziening. b. onttrekking door daadwerkelijke besteding via de exploitatierekening als onderdeel van het exploitatieresultaat. De aard en doelstelling van de afzonderlijke bestemmingsreserves wordt nader toegelicht in de toelichting op de balans. Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor verplichtingen en risico’s waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs in te schatten. Daarnaast zijn er voorzieningen gevormd voor bijdragen van derden waarvan de bestemming gebonden is (art.44, lid 2 BBV). Met ingang van het begrotings- en verantwoordingsjaar 2008 worden echter de niet bestede middelen van uitkeringen van Europese en Nederlandse overheidslichamen met een specifiek bestedingsdoel als ‘vooruit ontvangen middelen’ op de balans te komen, onder de overlopende passiva. Dit heeft tot een herrubricering in de beginbalans geleid. Vlottende passiva De waardering geschiedt tegen nominale waarde. Met ingang van 2008 wordt onder de vlottende passiva tevens de vooruit ontvangen middelen van Europese en Nederlandse overheidslichamen opgenomen. Rekening van baten en lasten Het resultaat voor bestemming is opgenomen in de balans en het voorstel van de wijze van bestemming wordt als besluitvorming voorgelegd aan de Stadsregioraad. De baten en lasten zijn en worden op basis van de waarderingsgrondslagen toegerekend aan het jaar waarop deze betrekking hebben. Voor wat betreft de concessies (inclusief Stadregiotaxi) geldt dat gedurende het verslagjaar voorschotten worden betaald aan de vervoerders. Definitieve afrekening vindt pas plaats na ontvangst van de definitieve verantwoording inclusief goedkeurende accountantsverklaring. Hierdoor kan in een later jaar een correctie plaatsvinden op de in de programmarekening 2008 gepresenteerde lasten.

- 35 -

4.2 Balans per 31 december 2008 en toelichting Omschrijving

Balans per 31 december 2007

Balans per 1 januari 2008

Balans per 31 december 2008

ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa Investeringen economisch nut

€

212.053

€

212.053

€

327.342

Financiële vaste activa BWS - middelen Deposito’s

€ €

20.771.005 0

€ €

20.771.005 0

€ €

17.598.054 29.500.000

Totaal vaste activa

€

20.983.058

€

20.983.058

€

47.425.396

€

8.926.965

€

8.926.965

€

4.350.929

€ €

909.150 115.624

€ €

909.150 115.624

€ €

1.932.720 89.421

Liquide middelen Deposito’s Rekening courant bank BWS

€ € €

71.000.000 7.095.931 7.060.986

€ € €

71.000.000 7.095.931 7.060.986

€ € €

67.674.103 7.250.612 7.354.836

Totaal vlottende activa

€

95.108.656

€

95.108.656

TOTAAL ACTIVA

€ 116.091.714

Vlottende activa

Overige vorderingen Te vord. Belastingdienst/ BTW Compensatiefonds Overige vorderingen BWS

- 36 -

€ 116.091.714

€

88.652.621

€ 136.078.017

Omschrijving

Balans per 31 december 2007

Balans per 1 januari 2008

Balans per 31 december 2008

PASSIVA Vaste passiva Eigen Vermogen Algemene reserve Reserves BWS Bestemmingsreserve EU Brussel Bestemmingsreserve Trainee Resultaat boekjaar voor bestemming Resultaat boekjaar voor bestemming BWS Vrijval voorziening Wonen

€ € € €

7.360 8.845.575 167.500 0

€ € € €

7.360 9.948.953 167.500 0

€ € € €

303 9.948.953 167.500 271.000

€

263.943

€

263.943

€

1.005.322

€ €

320.051 1.518.891

Voorzieningen BDU gerelateerde gelden Wonen Overige Voorziening pensioenen

€ € € €

56.679.635 15.654.568 10.136.059 160.141

€ € € €

0 2.558.891 192.647 160.141

€ € € €

0 0 0 216.419

Vaste schulden met rentetypische looptijd >1 jaar Verplichtingen BWS

€

18.039.945

€

17.785.574

€

14.716.799

Totaal vaste passiva

€

109.954.726

31.085.009

€

28.165.238

Vooruit ontvangen middelen Mobiliteit Vooruit ontvangen middelen Ruimte Vooruit ontvangen middelen Wonen

€ € €

0 0 0

€ € €

66.815.695 0 12.054.022

€ € €

83.848.645 4.738.643 10.456.628

Overige schulden Overige schulden BWS

€ €

5.811.735 213.087

€ €

5.811.735 213.087

€ €

8.812.355 56.508

Rekening courant Bank

€

112.166

€

112.166

€

0

Totaal vlottende passiva

€

6.136.988

85.006.705

€

107.912.779

TOTAAL PASSIVA

€ 116.091.714

€

Vlottende passiva

- 37 -

€

€ 116.091.714

€ 136.078.017

Toelichting balans 31 december 2008 Herrubriceringen per 1 januari 2008 Rubriceringwijziging art. 44 BBV Zoals in hoofdstuk 4.1 gemeld dienen met ingang van het begrotings- en verantwoordingsjaar 2008 de niet bestede middelen van uitkeringen van Europese en Nederlands overheidslichamen met een specifiek bestedingsdoel als ‘vooruit ontvangen middelen’ op de balans te komen, onder de overlopende passiva. Dit heeft tot gevolg dat het belangrijkste deel van de voorzieningen inzake Mobiliteit en Wonen, respectievelijk € 66.815.694 en € 12.054.022 voorziening onder de vooruit ontvangen middelen zijn gepresenteerd.

BWS Tijdens de ontvlechting BWS is door de Stadsregioraad besloten dat een risico-reserve dient te worden aangehouden. Met ingang van 2008 wordt deze (conform de BBV-regelgeving) als onderdeel van de reserves gepresenteerd (t/m 2007 als voorziening). Daarnaast zijn de langlopende schulden ultimo 2007 aangepast zodat aansluiting met de registratie van de werkmaatschappijen (ultimo 2007) aanwezig is.

- 38 -

ACTIVA Materiële vaste activa Omschrijving

Boekwaarde 31-12-2007

IT-aanschaf t/m 2006 IT-aanschaf 2007 IT aanschaf 2008 Verbouwkosten 2007 Verb. uitbreiding 2008 Meubilair Totaal

14.292 48.654 0 82.629 0 66.478 212.053

Invest. 2008

Afschrijving 2008

14.292 16.218 40.199 9.181 11.040 16.619 67.350

115.150 27.299 182.648

Boekwaarde 31-12-2008

Afschrijvingstermijn

0 32.436 40.199 73.448 104.101 77.158 327.342

Financiële vaste activa 2007

2008

Financiële vaste activa BWS-middelen Deposito’s

20.771.005 0

17.598.054 29.500.000

Toelichting: BWS-middelen De BWS-middelen betreffen langlopende vorderingen op het Ministerie van VROM opgenomen inzake toegekende subsidies in het kader van het Besluit Woninggebonden Subsidies (BWS). Hierop worden de werkelijk ontvangen aflossingsbestanddelen in mindering gebracht. De toegekende subsidies met betrekking tot de categorie ‘Sociale Sector, budgetjaren 1992 tot en met 1994, worden op contante basis toegekend en als vordering opgenomen. De rentebestanddelen worden in de desbetreffende bestemmingsreserve gestort. De subsidies met ingang van boekjaar 2005 worden op nominale basis toegekend en opgenomen onder de financiële vaste activa. Hierbij is geen sprake van een rentebestanddeel. Deposito’s In 2008 is bij meerdere transacties gekozen voor een langere looptijd dan 12 maanden. Zie voor een gedetailleerd overzicht de pagina 29. Bedrag SNS Reaal BNG Rabobank

19.500.000 5.000.000 5.000.000 29.500.000

- 39 -

3 jaar 3 jaar 3 jaar 10 jaar 10 jaar 5 jaar

Vlottende activa 2007 Overige vorderingen Nog te ontvangen bedragen Vorderingen op openbare lichamen Debiteuren Vooruitbetaalde bedragen

7.278.550 1.488.361 10.531 149.523

2008 3.732.551 559.199 54.572 4.607

8.926.965

4.350.929

Te vorderen belastingdienst/BTW Compensatiefonds

909.150

1.932.720

Overige vorderingen BWS

115.624

89.421

71.000.000

67.574.103

Liquide middelen Deposito’s Bank Nederlandse Gemeenten ING - rekening courant overeenkomst ING - Dijsselbloem Kas

0 6.515.065 580.693 172

Liquide middelen BWS

5.971.521 1.279.036 0 55 7.095.931

7.250.612

7.060.986

7.354.836

Toelichting vlottende activa Overige vorderingen Van de nog te ontvangen bedragen ultimo 2008 heeft € 2,7 miljoen betrekking op nog te ontvangen rente over 2008. Het resterende bedrag ad € 1 miljoen betreft een nog te ontvangen bijdrage van het Ministerie van V+W voor Quick Wins, te vorderen Europese subsidie ten behoeve van Cool Region en een te ontvangen bijdrage regiocontract voor het B4You-project. De vorderingen op openbare lichamen betreffen te ontvangen bijdragen van onder andere het Ministerie Verkeer en Waterstaat, Provincie Gelderland en diverse deelnemende gemeenten. Liquide middelen De volgende deposito’s met een rentetypische looptijd dan 12 maanden zijn per 31 december 2008 aanwezig: Zie voor een gedetailleerd overzicht de pagina 29. Bedrag SNS Reaal Bank of Scotland BNG ING Rabobank

15.000.000 5.000.000 15.174.103 24.500.000 8.000.000 67.674.103

- 40 -

In 2008 is het totale saldo van de deposito’s met een rentetypische looptijd korter dan 12 maanden gedaald van € 71 miljoen naar € 67,5 miljoen. Het behaalde gemiddelde rendement in 2008 was 4,88% per transactie.

PASSIVA Eigen Vermogen Het verloop van de reserves wordt in onderstaand overzicht weergegeven: saldo 1-1-2008

Algemene reserve

7.360

resultaat bestemming 2007

vermeerderingen

-7.057

verminderingen

saldo 31-12-2008

0

303

Programma Wonen Reserve BWS

9.948.953

0

0

9.948.953

Programma Werken Europa/Brussel Trainees

167.500 0

0

0 0

167.500 271.000

271.000 263.943

Reserve BWS De reserve BWS, inclusief voorstel resultaatbestemming is als volgt:

Reserve BWS 1-1-2008

Voorstel resultaatbestemming 2008

Reserve BWS 1-1-2009

Arnhem

4.336.411

389.110

4.725.522

Nijmegen

5.612.542

-69.059

5.543.482

Totaal

9.948.953

320.051 (voordelig)

10.269.004 (voordelig)

De resultaten van de werkmaatschappijen worden bij het programma Wonen toegelicht. Verwerking van bovengenoemd voorstel gebeurt na vaststelling door de stadsregioraad. Tijdens de ontvlechting BWS is door de Stadsregioraad besloten dat een risico-reserve dient te worden aangehouden. Deze risicoreserve is bepaald op 5% van de waarde van de financiële vaste activa, aldus € 879.903 per 31 december 2008. Doordat deze reserve afneemt, valt jaarlijks een deel vrij ten gunste van het algemene deel.

- 41 -

Bestemmingsreserve Europa/Brussel Bij de vaststelling van de jaarrekening 2006 is een bedrag van € 335.000 bestemd voor de locatie Brussel voor de jaren 2007 en 2008. Het saldo ultimo 2008 bedraagt € 167.500 en wordt (na formele vaststelling door de Raad) in 2008 voor dit doel worden bestemd, waarna het saldo nihil is. Bestemmingsreserve trainees De bestemmingsreserve voor het traineeprogramma is ter dekking van lasten over 2009, daar hiervoor in de begroting geen budget is gereserveerd. Deze bestemmingsreserve is bij het vaststellen van de jaarrekening 2007 gevormd. Voorzieningen Het verloop van de voorzieningen wordt in onderstaand overzicht weergegeven: saldo 1-1-2008 Wonen Voorziening BLS

vermeerderingen

verminderingen

Vrijval

saldo 31-12-2008

2.558.891

0

1.040.000

1.518.891

0

Overige

192.647

0

192.647

0

Bestuur Pensioen voormalig CvB

160.141

56.278

0

216.419

Toelichting Voorzieningen Pensioen voormalig CvB De pensioenvoorziening voormalige CvB heeft betrekking op de waarde van opgebouwde waarde per 1 januari 2009. Deze voorziening is ondergebracht bij Raet en komt overeen met hun opgave. Het saldo per 1 januari 2008 heeft betrekking op de waarde per 1 januari 2007, aldus is dit boekjaar de opbouw over 2007 en 2008 aan de voorziening toegevoegd. Voorziening BLS Het deel van de ontvangen BLS gelden dat onder voorziening is verantwoord heeft betrekking op de oude Dekkergelden, waarvoor geen terugbetalingsverplichting richting het Ministerie geldt. De vermindering 2008 heeft betrekking op de laatste projecten van de oude regeling. Het restant van de voorziening is aldus vrij besteedbaar (en heeft dus niet het karakter van een voorziening).Het College heeft in 2007 besloten dat dit geld zal worden aangewend binnen het programma Wonen. Deze voorziening valt vrij en het voorstel is dit geld over te boeken in een te vormen bestemmingsreserve Wonen. Verplichtingen BWS Onder de langlopende schulden zijn de verplichtingen opgenomen met betrekking tot de door de voormalige samenwerkingsverbanden/zelfstandige budgethouders en – met ingang van 1995- door de stadsregio afgegeven subsidiebeschikkingen in het kader van het Besluit Woninggebonden Subsidies (BWS). Hier worden de werkelijke uitbetalingen in mindering gebracht. Evenals de langlopende vorderingen zijn de verplichtingen met betrekking tot de subsidiecategorie sociale sector 1992 tot en met 1994 toegekend en als verplichting opgenomen op basis van de contante waarde.

- 42 -

Vlottende passiva Vooruit ontvangen middelen Het verloop van de vooruit ontvangen middelen wordt in onderstaand overzicht weergegeven: Mobiliteit Brede Doel Uitkering Verkeer en Vervoer Regionaal Mobiliteitsfonds Overige

saldo 1-1-2008

vermeerderingen

verminderingen

56.679.636

73.967.837

67.254.894

63.392.579

8.234.101 1.901.958 66.815.695

19.407.686 1.319.105

7.736.375 2.670.409

19.905.412 550.654 83.848.645

0 0 0 0

3.747.900 1.188.500 589.000

736.757 50.000 0

3.011.143 1.138.500 589.000 4.738.643

12.054.022

6.823.168

8.420.562

10.456.628

Ruimte Luchtkwaliteit Regiocontract Overige Wonen BLS

saldo 31-12-2008

De vermeerderingen betreffen de ontvangsten van subsidieverstrekkende instanties en, indien wettelijk voorgeschreven, de toerekening van rente. De verminderingen komen overeen met de lasten over 2008. Deze worden gedekt door de onttrekking uit de post vooruit ontvangen bedragen (zie 4.3 programmalasten/-baten mobiliteit). Op het moment dat de lasten rechtmatig zijn besteed worden baten gerealiseerd en bestaat geen terugbetalingsverplichting aan de subsidieverstrekkende instantie meer. Toelichting vooruit ontvangen bedragen Mobiliteit Vooruit ontvangen bedragen Brede Doel Uitkering Verkeer en Vervoer Het vooruit ontvangen bedrag inzake de Brede Doel Uitkering Verkeer en Vervoer is als volgt te specificeren: Bedrag Geoormerkt: - Regiorail - Chipkaart - Concessies - Arnhem CS - Bijdrage A15 - Trolleyforfait - Regionaal fietsnetwerk - Hart van Dieren - Zwakke schakels - Toegankelijkheid haltes - Rondje Heyendaal - Verkeersveiligheid - Overige

12.672.306 9.099.173 2.802.475 2.630.012 2.500.000 2.400.000 2.055.979 2.000.000 1.774.000 1.460.000 1.500.000 1.071.326 5.556.919 47.522.190 15.870.389

Vrij aan te wenden

63.392.579

Totaal

- 43 -

Het overige deel van de geoormerkte bedragen van € 5.556.919 betreft saldi onder de € 1 miljoen, onder andere voor sociale veiligheidprojecten en het dynamisch reizigers informatie systeem. Vooruit ontvangen bedragen Regionaal Mobiliteitsfonds De gelden van het Regionaal Mobiliteitsfonds zijn afkomstig van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en bestaat uit twee onderdelen: Bedrag 12.418.651 7.486.761

Quick Wins BB KAN!

19.905.412

Totaal

De Quick Wins-gelden zijn door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat beschikbaar gesteld om relatief korte en snelle projecten te financieren in het kader van de netwerkaanpak. Voorbeelden zijn het aanleggen van P+R-voorzieningen op verschillende plekken, het aanleggen van fietspaden en het aanbrengen van bikedispensers bij stations. BB Kan is opgezet om, in samenwerking met 22 wegbeheerders, de doorstroming van het verkeer op het huidige regionale hoofdnetwerk te verbeteren. Hiervoor zijn ruim 130 maatregelen uitgewerkt waarvan er reeds velen tot uitvoer zijn gebracht. Het doel is de nog niet uitgevoerde maatregelen voor 2010 te realiseren. Overige Deze post is als volgt te specificeren: Project Heyendaal Gratis OV ouderen Roetdeeltjes (Ministerie V&W)

Bedrag 278.995 264.659 7.000 550.654

De gelden inzake project Heyendaal zijn afkomstig van Programmabureau Innovatie Openbaar Vervoer. Hiermee worden de haltes, looproutes en informatie over openbaar vervoer verbeterd in het gebied Heyendaal. Het saldo bij het project Gratis OV Ouderen betreft een bijdrage van de Gemeente Nijmegen. De derving van gelden door het beschikbaar stellen van gratis openbaar vervoer aan ouderen wordt hiermee gefinancierd. De investering dient te worden gezien als een proef en geldt voor de gemeente Nijmegen. Vooruit ontvangen bedragen Ruimte en Wonen: In het kader van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) is dit jaar voor deelprojecten uit Eureka € 3,7 miljoen aan subsidie ontvangen. Deze gelden zijn, na aftrek van de lasten ad € 737.000, als vooruit ontvangen middelen op de balans gepresenteerd. In 2008 is er een voorschot ontvangen voor de uitvoering van de projecten met betrekking tot het Regiocontract 2008-2011. Deze gelden zijn eveneens na aftrek van de € 50.000 lasten 2008 gepresenteerd als vooruit ontvangen middelen. De post overige vooruit ontvangen bedragen ad € 589.000 heeft voornamelijk betrekking op een bijdrage van het ministerie LNV van € 525.000. Het restant ad € 64.000 betreft een bijdrage van de Provincie Gelderland voor de Toekomst Waterketen. Vooruit ontvangen bedragen BLS BLS betreft de regeling Besluit Locatiegebonden Subsidies. Deze regeling geldt van 2005 tot en met 2009 en in 2010 zal de laatste uitbetaling plaatsvinden. - 44 -

Wij hebben in 2008 een bijdrage van het Ministerie van VROM ontvangen van € 6.823.168. De onttrekking van € 8.420.562 heeft voornamelijk betrekking op de verstrekte subsidies aan gemeenten, waaronder een prestatiebeloning. Overige schulden 31-12-2007 Crediteuren Betalingen onderweg Voorschotten salarissen Nog te betalen bedragen

3.463.257 1.661.048 1.530 685.758

31-12-2008 816.439 1.194.357 4.638 6.796.921

5.811.735

8.812.355

De overige schulden zijn ten opzichte van voorgaand jaar gestegen omdat in 2008 geheel is overgegaan op het stelsel van baten en lasten (conform BBV). De post nog te betalen bedragen bevat posten die betrekking hebben op 2008, maar waarvan de nota c.q. betaling pas in 2009 zal plaatsvinden. Niet uit de balans blijkende verplichtingen Doortrekking A15 Middels een bestuursovereenkomst met het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en de provincie Gelderland, heeft de stadsregio zich vastgelegd om tot en met 2012 jaarlijks een bijdrage te doen voor de realisatiekosten van doortrekking van de A15. Daarnaast wordt tot en met 2010 een jaarlijkse bijdrage gedaan voor de planstudiekosten. Op 31 december 2008 bedraagt de totale openstaande verplichting € 11,5 miljoen. Stadsbrug Nijmegen De stadsregio heeft aan de gemeente Nijmegen een beschikking afgegeven om in jaarlijks gelijke termijnen een bijdrage te verlenen ten behoeve van het project “Stadsbrug Nijmegen”. Op 31 december 2008 bedraagt de openstaande verplichting € 4,9 miljoen. Concessie Er zijn tot en met 31 december 2009 twee concessies voor het busvervoer aangegaan. De concessie met Novio N.V. bedraagt € 16,8 miljoen voor 2009, de concessie KAN Noord bedraagt € 17 miljoen voor 2009. Stadsregiotaxi Er is tot 31 augustus 2009 een overeenkomst met vervoerder Novio Net BV gesloten inzake de regiotaxi. De bijdrage van de Stadsregio aan de vervoerder worden bepaald aan de hand van declarabele zones. Dit resulteert in een jaarlijkse bijdrage van ongeveer € 5 miljoen. Aangezien de huidige overeenkomst eindigt op 31 augustus 2009, resulteert dit voor 2009 tot een verplichting van € 3,2 miljoen. Huurovereenkomst Er is een huurovereenkomst voor het kantoorpand aan het Stationsplein 26 te Nijmegen afgesloten tot 30 juni 2012 voor een bedrag van € 184.548 per jaar.

- 45 -

- 46 -

4.3 Baten en lasten 2008 per programma en toelichting Programma rekening 2007

Oorspronkelijke begroting 2008

Begroting 2008 na wijziging

174.838

275.000

275.000

222.062

84.072.340

65.971.000

82.778.000

77.661.678

Werken

533.320

529.270

654.270

1.434.931

Ruimte

323.422

655.000

4.105.000

1.380.204

Wonen

12.791.280

6.699.200

7.124.200

9.491.400

4.683.395

3.303.000

3.303.000

4.042.932

LASTEN Bestuur Mobiliteit

Bedrijfsvoering Overschot voor resultaatbestemming Overschot BWS voor resultaatbestemming Vrijval voorziening Wonen/BLS TOTALEN

BATEN Bestuur

Werkelijk rekening 2008

1.005.322 320.051 1.518.891 102.578.603

Programma rekening 2007

77.432.770

Oorspronkelijke begroting 2008

98.239.470

Begroting 2008 na wijziging

97.077.471

Werkelijk rekening 2008

0

0

0

37.500

84.766.523

67.291.000

82.778.000

77.661.678

Werken

0

166.770

291.770

628.391

Ruimte

0

250.000

3.700.000

1.200.131

Wonen

12.182.546

6.601.200

6.601.200

11.304.093

2.266.608

2.275.000

2.275.000

2.274.875

3.192.660

848.500

2.593.500

3.970.803

77.432.470

98.239.470

97.077.471

Mobiliteit

Bedrijfsvoering Financiële algemene dekking Tekort voor resultaatbestemming TOTALEN

170.266 102.578.603

- 47 -

Rekening resultaat Stadsregio (exclusief BWS) boekjaar 2008 Omschrijving

Boekjaar 2007

Resultaat 2008 voor bestemming

-170.266

Boekjaar 2008 1.005.322

Vrijval voorziening Wonen/oude BLS gelden

1.518.891

Totaal resultaat voor bestemming

2.524.213

Bestemming van het resultaat: - Onttrekking bestemmingsreserve EuropaBrussel - Onttrekking bestemmingsreserve Huisvesting Resultaat na bestemming

167.500

167.500

266.709 263.943

2.691.713

Vaststelling van de jaarrekening 2007: -

Vorming bestemmingsreserve traineeprogramma 2008-2009

271.000

Voorstel jaarrekening 2008: -

Bestemmingsreserve Wonen

1.798.016

-

Bestemmingsreserve Werken

Naar algemene reserve

894.000 -7.057

-303

Het voorstel is om vanuit het rekeningresultaat 2008 twee nieuwe bestemmingsreserves te vormen, namelijk € 1.798.000 ten behoeve van het programma Wonen en € 894.000 voor het programma Werken. De bestemmingsreserve Wonen van € 1,8 miljoen kunnen we vormen vanuit: - de vrijval van de BLS(oud)-voorziening; - rentebaten 2008 over vooruit ontvangen BLS-gelden Deze gelden zijn bestemd voor de realisatie van de verstedelijkingsafspraken 2010-2020. Tegelijkertijd met deze jaarrekening wordt aan de Stadsregioraad een nota reserves en voorzieningen aangeboden.

- 48 -

Toelichting per PROGRAMMA PROGRAMMA BESTUUR

Werkelijk 2007 Lasten Baten

Oorspronkelijk begroot 2008

Begroting 2008 na wijziging

Werkelijk 2008

Afwijking

174.838

275.000

275.000

222.062

52.938

0

0

0

37.500

37.500

De belangrijkste verschillen tussen de werkelijke lasten en baten en de begroting na wijziging: LASTEN De werkelijke lasten over 2008 zijn circa € 50.000 lager dan begroot, omdat in de begroting 2008 onder elk programma een post van € 50.000 was opgenomen voor het traineeprogramma. De kosten van het totale traineeprogramma zijn onder het programma Werken verantwoord. BATEN In samenwerking met de Gemeente Nijmegen en de Duitse gemeenten Kleve en Kranenburg is door de stadsregio opdracht gegeven voor een “Verflechtungsstudie”. De bijdragen van de genoemde gemeenten waren niet in de begroting 2008 opgenomen.

- 49 -

PROGRAMMA MOBILITEIT

Werkelijk 2007

Oorspronkelijk begroot 2008

Begroting 2008 na wijziging

Werkelijk 2008

Afwijking

Lasten

84.072.348

65.971.000

82.778.000

77.661.678

5.116.322

Baten

84.766.523

67.291.000

82.778.000

77.661.678

5.166.322

De belangrijkste verschillen tussen de werkelijke lasten en baten en de begroting na wijziging: De werkelijke lasten van 2008 zijn naar financieringsbron als volgt te verdelen: BDU € 67.254.894 Regionaal Mobiliteitsfonds € 7.736.375 Overige € 2.670.409 Totaal € 77.661.678 In het programmaverslag staan de activiteiten genoemd die binnen het programma Mobiliteit worden uitgevoerd. Circa de helft van de programmalasten heeft betrekking op de jaarlijkse concessie voor het busvervoer. Voor een aantal projecten binnen mobiliteit is in 2008 een eerste aanzet gegeven. De uitvoering zal echter pas in 2009 en latere jaren plaatsvinden, zodat voor dit posten een afwijking op de begroting bestaat. De (positieve) afwijking van € 5 miljoen op de begroting 2008 is als volgt te verklaren:

Projecten binnen de BDU begroot als last, niet gerealiseerd: Bijdrage doortrekking A15 Regionaal fietsnetwerk Zwakke schakels Toegankelijkheid haltes Concessie Arnhem CS Dynamisch reizigers informatiesysteem Verkeersveiligheid Sociale veiligheid Doorstroming OV infra Ontwikkeling vervoerpunten Overige

€ € € € € € € € € € € €

2.500.000 1.705.000 1.500.000 1.460.000 1.327.000 1.200.000 825.000 526.000 568.000 400.000 400.000 3.112.106 € 15.523.106

Af: lasten niet begroot: Regionaal Mobiliteitsfonds Niet BDU-projecten

€ 7.736.375 € 2.670.409 € 10.406.784

Totaal afwijking besteding

€ 5.116.322

De begrote bedragen waar in 2008 geen lasten tegenover staan, maar die volgens besluitvorming wel zullen worden besteed, zijn binnen de vooruit ontvangen gelden BDU meegenomen als geoormerkt. - 50 -

PROGRAMMA WERKEN

Werkelijk 2007 Lasten Baten

Oorspronkelijk begroot 2008

Begroting 2008 na wijziging

Werkelijk 2008

Afwijking

533.320

529.270

654.270

1.434.931

780.661

0

166.770

291.770

628.391

336.621

De belangrijkste verschillen tussen de werkelijke lasten en baten en de begroting na wijziging Algemeen De baten en lasten voor dit programma zijn resp. € 340.000 en € 780.000 hoger dan begroot. Hierdoor is het saldo circa € 450.000 nadelig dan begroot. Dit wordt grotendeels veroorzaakt doordat € 200.000 begrote lasten voor trainees niet zijn opgenomen onder dit programma, maar de programma’s Bestuur, Mobiliteit, Ruimte en Wonen. Op die programma’s is dus een positief saldo voor dit onderdeel aanwezig. Daarnaast is voor EU een begrote bate van € 167.500 opgenomen. De dekking komt vanuit de bestemmingsreserve, aldus geen werkelijke bate in dit resultaatoverzicht voor bestemming. Het overige deel van het negatieve saldo wordt voornamelijk veroorzaakt door het Bookazine (zie hierna). Stimulering regionale acquisitie en Branding Cool Region De werkelijke uitgaven en baten voor Cool Region zijn respectievelijk € 90.000 en € 70.000 hoger dan begroot. Voor het project COOL REGION is een EFRO subsidieaanvraag ingediend voor een bijdrage van € 500.000 (2008-2011) en de verwachting is dat deze wordt toegekend. De Stuurgroep EFRO heeft inmiddels positief besloten onder voorwaarden. Bij het opstellen van de jaarrekening was echter nog geen definitieve beschikking ontvangen, zodat het risico aanwezig is dat deze vordering van € 125.000 ultimo 2008 niet inbaar is. Bookazine Arts meets Science Medio dit jaar hebben wij besloten voor het relatieprogramma rondom tentoonstelling Victor en Rolf in Londen een Engelstalige Bookazine Arts meets Science te produceren. De kosten van deze productie, die niet in de begroting is opgenomen, bedragen € 160.000. EU activiteiten De lasten van de EU activiteiten bedragen € 190.000 (€ 20.000 meer dan begroot). Ter dekking van deze kosten is ultimo 2007 een bestemmingsreserve van € 167.500 gevormd (zie overzicht bestemmingsreserves). Traineeprogramma In 2007 heeft de raad de goedkeuring gegeven voor het traineeprogramma. De kosten bedragen ruim € 535.000 en worden voor € 326.000 gedekt uit de bijdragen van gemeenten waar de trainees hun project uitvoeren. Daarnaast is er in de begroting bij ieder programma € 50.000 gereserveerd. Per saldo zijn de werkelijke kosten minus bijdragen gemeenten € 40.000 lager dan begroot.

- 51 -

PROGRAMMA RUIMTE

Werkelijk 2007 Lasten Baten

Oorspronkelijk begroot 2008

Begroting 2008 na wijziging

Werkelijk 2008

Afwijking

323.422

655.000

4.105.000

1.380.204

2.724.796

0

250.000

3.700.000

1.200.131

2.499.869

De belangrijkste verschillen tussen de werkelijke lasten en baten en de begroting na wijziging Luchtkwaliteit In de oorspronkelijke begroting 2008 was geen rekening gehouden met de activiteiten met betrekking tot de luchtkwaliteit. Via een begrotingswijziging zijn als baten en lasten € 2,6 miljoen voor het Eureka programma en € 850.000 ten behoeve van het Meetonderzoek in de begroting opgenomen. Het meetonderzoek is gerealiseerd. Wat betreft het Eureka programma zijn een aantal activiteiten in gang gezet, waarvan de uitvoering in 2009 en latere jaren zal plaatsvinden. Vandaar dat de werkelijke uitgaven (en bijbehorende baten) lager zijn dan begroot. Ultimo 2008 is € 3.011.000 als vooruit ontvangen bijdrage ten behoeve van dekking toekomstige lasten op de balans verantwoord.

- 52 -

PROGRAMMA WONEN

Werkelijk 2007

Oorspronkelijk begroot 2008

Na wijzigingen begroting 2008

Werkelijk 2008

Afwijking

Lasten

12.791.280

6.699.200

7.124.200

9.785.202

2.661.002

Baten

12.182.546

6.601.200

6.601.200

11.304.093

4.702.893

De belangrijkste verschillen tussen de werkelijke lasten en baten en de begroting na wijziging:

TEMPO KAN! De lasten voor Tempo Kan! in 2008 bedragen € 8.420.562. Dit is € 1,4 miljoen hoger dan begroot. Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door een niet begrote uitbetaalde prestatiebeloning over 2007. Vrijval voorziening BLS/deel oude Dekkergelden. Het deel van de ontvangen BLS gelden dat onder voorziening is verantwoord heeft betrekking op de oude Dekkergelden, waarvoor geen terugbetalingsverplichting richting het Ministerie geldt. De vermindering 2008 heeft betrekking op de laatste projecten van de oude regeling. Het restant van de voorziening is aldus vrij besteedbaar (en heeft dus niet het karakter van een voorziening).Het College heeft in 2007 besloten dat dit geld zal worden aangewend binnen het programma Wonen. Deze voorziening valt vrij, hetgeen een niet begrote bate van € 1.518.891 oplevert en het voorstel is dit geld over te boeken in een te vormen bestemmingsreserve Wonen. BWS De stadsregio is verantwoordelijk voor de volledig BWS-positie (Besluit Woninggebonden Subsidies). De uitvoering/ financiële administratie wordt uitgevoerd door de twee werkapparaten (Arnhem en Nijmegen). Met ingang van de programmarekening 2008 zijn niet alleen de balansgegevens maar ook de exploitatiegegevens opgenomen in de jaarrekening 2008 van de stadsregio. Het exploitatiesaldo BWS is afzonderlijk gepresenteerd zodat de Stadsregioraad afzonderlijk de bestemming van dit resultaat kan vaststellen. De exploitatiegegevens BWS zijn niet in de begroting 2008 opgenomen. Hierdoor ontstaat aldus een begrotingsafwijking. Wij vragen de Stadsregioraad deze rechtmatige afwijking als gevolg van het voldoen aan de wettelijke eisen, vast te stellen. Met ingang van 2009 zullen de cijfers zowel in de begroting als in de rekening worden verantwoord.

Werkelijk 2008 Arnhem

Werkelijk 2008 Nijmegen

Werkelijk totaal 2008

Lasten

262.074

783.515

1.045.589

Baten

651.184

714.456

1.365.640

Saldo

389.111 (voordelig)

69.059 (nadelig)

320.051 (voordelig)

- 53 -

PROGRAMMA BEDRIJFSVOERING Werkelijk 2007

Oorspronkelijk begroot 2008

Na wijzigingen begroting 2008

Werkelijk 2008

Afwijking

Lasten

4.683.395

3.303.000

3.303.000

4.042.932

739.932

Baten

5.459.268

3.123.500

4.868.500

6.246.678

1.377.178

De belangrijkste verschillen tussen de werkelijke lasten en baten en de begroting na wijziging: Baten De baten binnen het programma Bedrijfsvoering betreffen: • de gemeentelijke bijdragen van € 3,15 per inwoner • Rentebaten • Doorbelasting salariskosten naar projecten

€ 2,3 miljoen € 2,4 miljoen € 1,6 miljoen

De afwijking ten opzichte van de begroting ad € 1,4 miljoen wordt voor veroorzaakt door de hogere rentebaten (€ 0,9 miljoen) en de hogere doorbelasting van salariskosten (€ 0,5 miljoen). De totale rente-inkomsten over 2008 bedragen € 4,6 miljoen. Hiervan dient volgens de wettelijke regels € 2,2 miljoen toegevoegd te worden aan de vooruit ontvangen bedragen van het Ministerie Verkeer en Waterstaat (BDU en regionale mobiliteitsfonds). Resteert € 2,4 miljoen waarvan wij in 2008 een belangrijk deel nodig hebben gehad ter dekking van de programma’s bestuur, wonen, werken, ruimte en bedrijfsvoeringkosten. Het overschot op de rekening wordt veroorzaakt door de goede treasuryrendementen in 2008. Lasten De lasten binnen het programma Bedrijfsvoering hebben voor het grootste deel betrekking op de -hierboven genoemde- toegevoegde rente-inkomsten aan het programma Mobiliteit (€ 2,2 miljoen, conform begroting). Daarnaast betreft deze post personele lasten en overige algemene bedrijfsvoeringslasten. Wat betreft de personele lasten voor Mobiliteit geldt dat deze zijn doorbelast naar het programma Mobiliteit. Deze bedrijfsvoeringlasten zijn ruim € 700.000 hoger dan begroot. Hiervan wordt € 600.000 verklaard door hogere personeelslasten, waarvan het grootste deel gedekt wordt door extra projectbijdragen van derden (€ 0,5 miljoen). In beginsel is de extra aanname van personeel dan wel de extra (tijdelijke) inhuur passend binnen de kaders van de Programmabegroting. Daarnaast zijn de personele lasten gestegen als gevolg van de loonstijgingen in 2007 en 2008 (beide van 2,2%) op basis van de CAO voor gemeenteambtenaren (effectief vielen beide verhogingen binnen het boekjaar 2008). Tegelijkertijd dient vastgesteld te worden dat door de doorgroei in periodieken binnen de bestaande functieschalen, de kosten voor salarissen per saldo zijn toegenomen. Daarnaast zijn als gevolg van ingebruikname een nieuwe vleugel en nagekomen rekeningen voorgaande jaren de huisvestingskosten gestegen. Wij vragen de Stadsregioraad bovengenoemde overschrijding van de programmalasten binnen Bedrijfsvoering goed te keuren. Ze passen binnen het bestaande beleid en worden gecompenseerd door direct gerelateerde inkomsten.

- 54 -

Onderstaand overzicht geeft het saldo per programma (exclusief BWS) weer:

Lasten 2008

Baten 2008

Saldo 2008

222.062

37.500

-184.562

Mobiliteit

77.661.678

77.661.678

0

Werken

1.434.931

628.391

-806.540

Ruimte

1.380.204

1.200.131

-180.073

Wonen

8.445.811

8.419.562

-26.249

Bedrijfsvoering Financiële algemene dekking Overschot voor resultaatbestemming

4.042.932

3.845.678

-197.254

2.400.000

2.400.000

Bestuur

TOTALEN

1.005.322

94.192.940

-1.005.322

94.192.940

0

De onzekerheid van deze renteopbrengsten en het feit dat deze benodigd zijn om reguliere kosten van bedrijfsvoeringkosten en de programma’s bestuur, Werken, Ruimte en Wonen te dekken vormt een risico (zie risicoparagraaf).

- 55 -