Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen NVBS Afdeling
Arriva stoptrein naar Zutphen
NS Highspeed uit Berlijn
NS Intercity naar Amersfoort
NS Sprinter naar Almelo/Enschede
Station Apeldoorn
Programma 2015-2016 www.nvbs.com en www.nvbs.com/apeldoorn -1-
NVBS afdeling Apeldoorn Met ingang van augustus 2015 vinden de bijeenkomsten plaats op woensdagavond (als regel de vierde van de maand) in “De Duiker”, Hoenderloseweg 10, Apeldoorn/Ugchelen. Aanvang 19.30 u Entree € 2,50 ook voor niet NVBS-leden. Het programma wordt jaarlijks uitgegeven. Zie verder: www.nvbs.com/apeldoorn Afdelingsbestuur: Voorzitter: Jan Haasdijk, 0575-571282 Penningmeester: Joop Hartjes, 0575-544070 Lid: Anton Schultink, 055-5213392 Afdelingsmail:
[email protected] Voor informatie omtrent lidmaatschap en het verenigingsorgaan “Op de Rails” zie: www.nvbs.com Bereikbaar vanaf het station met buslijn 12 vertrek om 18:53 uitstaphalte G.P. Duuringlaan om ca 19:07. Looproute: (ca 300m)
Na afloop van de bijeenkomst kunt u per auto naar het station gebracht worden. -2-
Woensdag 26 augustus 2015 NS-Dieselvijven van 1940 tot 1974. Een beamer-fotopresentatie door Daan Viergever en Ed Janssen
Op 22 april 1940 vond de presentatie plaats van de DE5. Plan was deze treinen in te zetten voor een snelle verbinding van het westen naar Noord- en Oost-Nederland. Ook zouden ze op middelgrote trajecten naar het buitenland kunnen rijden. De stellen waren geschikt voor een snelheid tot 160 km/h. Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog en de daarop volgende schaarste van vloeibare brandstof kwam van al die mooie plannen niets terecht. De door het oorlogsgeweld zwaar beschadigde stellen werden deels hersteld. In totaal zijn veertien stellen weer opgebouwd. Enkele reden nog als exprestreinen naar Groningen en Leeuwarden, maar door de elektrificatie in 1952 kwam daaraan een einde. Van 1950 tot 1958 kwamen ze goed tot hun recht tussen Nijmegen en Vlissingen en Enschede Roermond. Na de elektrificatie van de Zeeuwse lijn en door instroom van de Blauwe Engelen in Oost-Nederland verhuisden de vijven naar secundaire baanvakken. We zagen ze in Noord-Holland op de lijn naar Enkhuizen, in de Betuwe tussen Dordrecht, Geldermalsen en Arnhem, in de Achterhoek naar Winterswijk en in Overijssel tussen Zwolle en Emmen. De NVBS kon in 1973 afscheid nemen met een rit naar Groningen. Een jaar later ontfermde sloper Koek in Mijdrecht zich over de stellen. Wat rest zijn nog enkele onderdelen, foto’s, filmpjes en vooral herinneringen. Het Spoorwegmuseum ’had al een dieseltrein’. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Woensdag 23 september 2015
Spoorwegen in Nederland in de tweede helft van de vorige eeuw Beamer-fotopresentatie door Roef Ankersmit.
De bekende spoorwegfotograaf Roef Ankersmit is opnieuw in zijn enorme fotoarchief gedoken voor een presentatie met Nederlandse onderwerpen die inmiddels verleden tijd zijn. Internationale verbindingen en goederen-vervoeren die allang niet meer bestaan komen opnieuw tot leven. Wat op zal vallen is hoe divers het spoorvervoer in de vorige eeuw was in vergelijking met nu. Aan bod komen ondermeer het eilandbedrijf in Zeeuws-Vlaanderen met goederentreinen getrokken door NS rangeerlocs 600 ’Hippel’, autoslaaptreinen, het vervoer van vloeibare brandstoffen zoals olie, benzine en LPG, de sluiting van Eindhoven - Valkenswaard, wagenladingen en vervoer van suikerbieten. De "Holland - Skandinavien Express" zal ook weer tot leven worden gewekt. Kortom, weer een gevarieerde avond vol nostalgie op het spoor! -3-
Woensdag 28 oktober 2015
Railfotografie in REO (voor niet ingewijden: Rotterdam en omstreken) 1970-2010 Een presentatie met een persoonlijk tintje, door RET-reiziger, NS-er en Rotterdammer John Krijgsman Toen John Krijgsman er bijna vijftig jaar geleden voor het eerst op uit trok met de boxcamera van zijn Oma kon je bij de RET nog vierassers in de reizigersdienst aantreffen en was de eerste metrolijn van Nederland amper geopend. Bij NS zag je in Rotterdam CS nog treinstellen Mat’40 en blokkkendoosrijtuigen en de elocs serie 1500 waren ’nieuw’. Station Blaak lag nog hoog boven de grond in plaats van eronder, bij de elektriciteitscentrale aan de Galileïstraat reed de elektrische kolentram van het GEB en de NVBS afdeling Rotterdam hield filmavonden in het RTMstation aan de Rosestraat. Sindsdien heeft John 5 camera’s versleten en zo’n 70.000 dia’s gemaakt, waarvan vele duizenden in REO. Vanavond vertoont hij onder andere: o Luchtspoor, Maasbruggen, De Hef en de bouw van de Willemsspoortunnel o Rotterdam Stadion: extra treinen bij voetbalwedstrijden en concerten, met armseinen en lichtseinen, Mat’46 en dubbeldekkers. o RET: Allan-stellen, Schindlers, Duewags en de laatste tramconducteurs. o Goederenkonvooien op het Stieltjesplein en Katendrecht; ritten over de Havenspoorlijn. o NS-treinen tussen Dordrecht, Rotterdam, Hoek van Holland in de jaren 70 en 80 o Dordrecht-Geldermalsen met armseinen en dieseltreinstellen. o Internationale treinen van/naar Hoek van Holland; Benelux, TEE en EuroCitytreinen in REO o 50 jaar RET in 1977, 10 jaar Metro in 1978. o Trams op plekken waar tegenwoordig geen rails meer liggen. o Trein- en tramongevallen, van blikschade tot treinramp.
-4-
Woensdag 25 november 2015. Rail-Mekka-Ellan Vannin (ofwel Het eiland Man) Een beamerpresentatie van René Platjouw
Op het mooie eiland Man midden in de Ierse Zee zijn de stoomtreinen al sinds 1873 en de elektrische trams al sinds 1893 in dienst, dat weet vrijwel iedere spoorfanaat. En het is ook bekend, dat er nog steeds paardentrams rijden in de hoofdplaats Douglas. Maar meer dan de bekende vijf bedrijven kan men vaak niet noemen. Op dit kleine eiland hebben echter minstens 15 spoor- en trambedrijven en bedrijfjes dienst gedaan. En dan zijn er waarschijnlijk nog enkele over het hoofd gezien. Vanavond wil René alle rails op het eiland berijden en zo al die bedrijfjes aan de vergetelheid ontrukken. Sommige lijnen zijn zeer klein, niet meer dan een kilometer lang. Er is er zelfs één waarvan geclaimd wordt, dat die door de langste tunnel op het eiland gaat. Dat het hier om de enige tunnel op het eiland gaat, zal wel een soort Engelse humor zijn. De Upper Douglas Cable Tramway, de Southern Tramway, Great Laxey Mines Railway, het spoorlijntje in het “wildpark”, ja, zelfs enkele tuinspoorwegen bij treingekken thuis, alles zal worden bekeken en beschreven. En daarbij zal ook de schoonheid van het eiland zelf niet worden vergeten.
...................................................................................................................... Woensdag 16 december 2015 Reisindrukken uit Oost-Europa Diapresentatie door Paul Muré (meer foto’s van de presentator op www.nvbs.com/apeldoorn) Al voor de val van de Muur in 1989 hadden de landen in Oost-Europa een bijzondere aantrekkingskracht op spoor- en tramliefhebbers. Immers, daar vond je nog stoom in de normale dienst, oude tweeassige trams en een infrastructuur met alle elementen, die bij ons in snel tempo verdwenen, zoals klassieke seinen, handbediende overwegen en smalspoor in de berm van de weg. Toch durfde niet iedereen het aan om achter het IJzeren Gordijn te gaan kijken. Maar na 1989 werd dat anders en ging er voor velen een ’nieuwe’ wereld open. Presentator Paul Muré bezocht in 1979 voor het eerst de DDR en in 1981 Hongarije en dat leverde al heel veel interessante dia’s op. Na 1989 volgden bezoeken aan alle andere landen van het voormalige Oostblok. We zien de laatste restjes stoom, gaan vaak jaren terug in de tijd, krijgen een beeld van het reguliere treinverkeer, maken vele tramritten, maar genieten ook van prachtige steden en landschappen. En we stellen vast dat ook de wereld daar razendsnel verandert. In dit diaprogramma reizen we kriskras van de Baltische staten tot Bulgarije. Zo maken we kennis met een spoor- en tramomgeving waar je - als je er eenmaal geweest bent - altijd weer naar terug wilt. -5-
Woensdag 27 januari 2016 Presentaties door eigen leden Vanavond willen wij de vaste bezoekers van onze bijeenkomsten de gelegenheid bieden om korte presentaties van eigen werk te laten zien. Wij vragen aan hen die iets willen vertonen, dat te laten weten via
[email protected]. ……………………………………………………………………………………………………… Woensdag 24 februari 2016 Leven langs het spoor in Vietnam Presentatie verzorgd door Ernst van Gulden
De bekende Haarlemse spoorwegfotograaf Ernst van Gulden verzorgt vanavond een bijzondere presentatie over het op spoorweggebied minder bekende Vietnam. Met een lengte van ongeveer 2600 km bestaat het net van de Vietnam Railways (Ðuong sat Viet Nam) voornamelijk uit meterspoor. Slechts een klein deel in het Noorden van het land heeft normaalspoor. De reis start in Ho Chí Minh-stad (het vroegere Sài Gòn) in het zuiden van Vietnam en eindigt via de noord-zuid hoofdlijn bij de Chinese grens. Tijdens deze afwisselende reis komen naast het spoorwegnet ook de bijzondere schoonheid en cultuur van het land aan bod. Hiermee biedt de avond een interessant en afwisselend beeld van dit Zuid-Oost Aziatische land. ………………………………………………………………………………………………………… Woensdag 23 maart 2016 La grande vitesse française Presentatie door Ambrosius Baanders
In Frankrijk is op dit moment ruim 2.000 km hogesnelheidslijn in exploitatie met een kleine vijfhonderd treinstellen. Een indrukwekkend netwerk, waarop dagelijks met snelheden tot 320 km/h wordt gereden en dat toonaangevend is in Europa en de wereld. In 2010 werden er 98,5 miljoen passagiers vervoerd. Het idee om veel sneller te gaan rijden kreeg vorm in de jaren ’70, nadat in de jaren ’50 de eerste technische proeven hadden geleid tot het wereldrecord van 1955 van 331 km/h. Deze ontwikkeling had tot doel markt terug te winnen op de auto en het vliegtuig. Dat leidde uiteindelijk tot de eerste lijn tussen Parijs en Lyon in 1981-’83 en vervolgens de opbouw van een indrukwekkend net. Het snelheidsrecord staat nu op 574,8 km/h. In het begin was het vooral een initiatief van de spoorwegmaatschappij SNCF, later was vooral de Franse staat de stuwende kracht achter die uitbreidingen. Een presentatie met een bespreking van de impact op het vervoer en de regionale ontwikkeling in Frankrijk en de invloed op de ontwikkelingen in andere landen, waaronder Nederland. -6-
Woensdag 20 april 2016
“RWE-Kleinbahnen am Niederrhein” Een presentatie door Evert Heusinkveld
Het Rheinisch-Westfälische Elektrizitätswerk (RWE) begon begin 20e eeuw met de aanleg van het elektriciteitsnet in het Rijnland en Westfalen. Om een eerste vaste afname van elektriciteit te hebben nam deel in de bouw van elektrische Kleinbahnen. Zo ontstonden onder andere de Klever Strassenbahngesellschaft als dochteronderneming van het RWE en de Kleinbahn Wesel-ReesEmmerich (eigendom van de Kreis Rees) en de Kleinbahn Rees-Empel (eigendom van de stad Rees) als pachtbedrijven. De Klever Strassenbahngesellschaft opende haar eerste lijn van Kleve – Kellen – linker Rijnoever tegenover Emmerich op 1 oktober 1911. Op 3 augustus 1912 volgde de lijn van Kleve over Kranenburg naar de grens bij Beek. Op 7 november 1920 ging de lijn naar Bedburg in bedrijf. Door zware bombardementen op 7 oktober 1944 moest het trambedrijf gestaakt worden. Vanaf 1946 werden de lijnen en materieel successieve hersteld en in bedrijf genomen. Op 29 juli 1950 werd nog een korte lijn naar Materborn geopend. De Kleinbahn Wesel-Rees-Emmerich geopende op 25 mei 1914 het traject Rees – Wesel. Als gevolg van de 1e WO vertraagde de aanleg van de lijn naar Emmerich. Het laatste deel ging 1921 in bedrijf. De elektrische Kleinbahn Rees-Empel verving op 28 februari 1915 een metersporige smalspoorlijn. Die was 4 september 1897 geopend met stoomtractie. Op 17 februari 1945 eindigde de exploitatie in Rees als gevolg van de oorlogshandelingen. Als eerste werd Rees – Empel weer hersteld en op 28 december 1950 weer elektrisch in bedrijf genomen met twee motorrijtuigen ex NBM. Van de lijn Wesel-Rees-Emmerich werd alleen Rees - Wesel weer hersteld en op 8 juni 1951 weer in bedrijf genomen. In 1955 besloot het RWE de deelnames in de Kleinbahnen af te stoten. In Kleef betekende dat op 24 januari 1960 Kleve – grens Wyler opgeheven werd. Op 16 oktober 1960 volgde Kellen – Emmerich en op 31 mei 1962 Kellen – Bedburg/Materborn. In Rees was het RWE gebonden aan contracten die nog tot 19 juni 1976 liepen. Tegen betaling van 1,1 miljoen mark aan de Kreis Rees werden die voortijdig ontbonden m.i.v. 1 mei 1966. Met ingang van dezelfde datum eindigde het personenvervoer per rail. Het goederenvervoer liep nog door en eindigde op 31 december 1966. In deze presentatie neemt Evert Heusinkveld ons mee naar drie bedrijven die inmiddels al weer goed 50 jaar verdwenen zijn. -7-
Woensdag 18 mei 2016
Door Lapland en langs de fjorden van Stockholm naar Oslo Een beamer-fotopresentatie door Gerrit Nieuwenhuis. Gerrit Nieuwenhuis doet verslag van zijn reis in de zomer van 2013 door Zweden en Noorwegen. De reis begon in de Zweedse hoofdstad Stockholm en begon met een rit over de Inlandsbanan naar Lapland. Via de ertsspoorlijn werd Narvik in Noorwegen bereikt. Vanuit Narvik weer zuidwaarts naar Trondheim en door het fjordengebied naar Bergen. Bekende spoorlijnen als de Raumalijn en de Flåmlijn komen aan de orde. De laatste etappe gaat van Bergen naar de Noorse hoofdstad Oslo. Van zowel Stockholm als Oslo zal het veelzijdige railvervoer met tram, metro en trein besproken worden. Delen van de reis werden veertig jaar geleden, in 1973, ook al gemaakt. Beelden van toen wisselen de foto’s van 2013 af. ……………………………………………………………………………………………………….
Als NVBS-lid profiteer je van een breed aanbod aan activiteiten: Eigen maandblad “Op de Rails” met nieuws en achtergronden. Railverzamelingen met veel historisch beeldmateriaal en documentatie voor leden nu ook on line te raadplegen. Regionale afdelingen die jaarlijks ruim 250 presentaties op 25 locaties in het hele land organiseren, dus ook bij jou in de buurt. Dagexcursies en meerdaagse buitenlandse railreizen. Gezellige verenigingsruimte in station Amersfoort waar regelmatig themadagen georganiseerd worden en waar ook: Winkel met een groot assortiment railboeken en DVD’s, nieuw en tweedehands. Bibliotheek met meer dan 20.000 titels over spoor en tram. Ga naar www.nvbs.com/lidworden Voor nadere info voor omgeving Apeldoorn/Deventer/Zutphen kunt u ook mailen naar
[email protected]
-8-
