20-01-2014 | 1
Problemen met executieve functies bij kinderen met DCD: een literatuuroverzicht Marina Schoemaker, Merel Timmer, Marleen van der Wees, Heleen Reinders‐Messelink, Chiel Volman, Jolien van den Houten
20-01-2014 |
Wat zijn executieve functies? › Complexe cognitieve processen die nodig zijn bij doelgericht gedrag en het oplossen van problemen.
20-01-2014 |
Executieve functies Werk geheugen
Set shifting (flexibiliteit)
Planning
Inhibitie
20-01-2014 |
Selectie criteria voor studies › Inclusie criteria: Studies gaan over kinderen met DCD Doel van de studie is om stoornis in een van de vier EF’s te onderzoeken › Exclusie criteria: Review artikelen Studies waarin geen controle groep (TD groep) was opgenomen.
77 studies 34 geen DCD 43 studies 32 voldeden niet aan ex/inclusie criteria
4 artikelen toegevoegd op basis van referenties
11 studies
15 studies
20-01-2014 |
Studiepopulaties › Leeftijd: 5,1‐14,9 › Populatie sample= 6 studies › klinische sample= 9 studies › N: 9 – 75 › DSM‐IV criteria voor DCD: 10/15 › ADHD: Niet uitgesloten: 4/15 studies Uitgesloten na navraag of kind diagnose heeft: 7/15 studies Onderzoek naar ADHD (vragenlijst, test): 4/15
20-01-2014 |
Werkgeheugen › Werkgeheugen (working memory): het vermogen om informatie tijdelijk in het geheugen op te slaan. Verbale informatie Visueel ruimtelijke informatie
20-01-2014 |
Visueel ruimtelijk Werkgeheugen › 4 letters: A, B, C, D
B D › Volgt de letter direct op de vorige letter? Reactie tijd Aantal fouten
20-01-2014 |
Resultaten werkgeheugen (5 studies) Studie
Verbaal WM DCD: meer fouten
Visueel ruimtelijk WM Visueel ruimtelijk WM DCD: langere RT DCD: meer fouten
Piek 2004°
‐
ja
nee
Piek 2007
‐
ja
nee
Alloway 2011
ja
‐
ja
Tsai 2012
‐
ja
ja
Tsai 2013
‐
ja
ja
Cursief: Populatie sample ° ADHD niet ge-excludeerd
20-01-2014 |
Inhibitie › Het vermogen om een dominante reactie te onderdrukken. Maakt doorbreken van vaste gedragspatronen mogelijk gedragsverandering
Inhibitie: Precue taak
Precue
Geen knop indrukken
Knop indrukken
20-01-2014 |
Resultaten response inhibitie (9 studies) studie
DCD: Langere reactie tijd
DCD: Meer fouten
Mandich 2002
nee
ja
Mandich 2003°
ja
ja
Piek 2004°
‐
nee
Piek 2007
ja
nee
De Castelnau 2007
‐
nee
Querne 2008
ja
nee
Tsai 2009
ja
nee
Chen 2012
ja
‐
Tallet 2013°
‐
ja
20-01-2014 |
Set shifting › Set shifting (taakomschakeling; flexibiliteit): het vermogen om te switchen van de ene taak naar de andere. doel van een taak kan veranderen Regels van een taak kunnen veranderen.
20-01-2014 |
Lijn discriminatie taak › Twee lijnen worden gepresenteerd: zijn ze van dezelfde lengte? Ja: blauwe knop indrukken Nee: rode knop indrukken › Set shift: Ja: rode knop indrukken Nee: blauwe knop indrukken › Maat: reactie tijd
Wisconsin Card sorting test
20-01-2014 |
Resultaten set shifting (2 studies) Studies Piek 2007
Taak Resultaten Lijn discriminatie DCD: Langere reactie tijd taak Wuang 2012° WCST DCD: Meer fouten DCD: meer tijd nodig voor 1e set DCD: vaker fouten herhalen
20-01-2014 |
Planning › Het vermogen om een taak in stappen op te delen die naar een bepaald doel leiden. › Taken: River crossing task: rivier overstekken d.m.v. Matten (zo min mogelijk matten gebruiken) Planningstaken van de CAS (Das‐Naglieri Cognitive Assessment Scale) - Matching numbers (rijen getallen, dezelfde getallen onderstrepen in een rij) - Matching Codes (vgl. Substitutie test WISC) - Planned Connections (vgl. Trailmaking test)
20-01-2014 |
Resultaten planning Studie
Taak
Resultaten
Kirby 2010
River Crossing task
DCD: meer afstand tussen matten
Asonitou 2012
Planning CAS • Matching numbers • Matching codes • Planning codes
DCD: slechtere prestaties op alle drie taken
Discussie
20-01-2014 |
› Kinderen met DCD zijn trager of maken meer fouten dan hun leeftijdsgenootjes zonder DCD in 13 van de 15 studies die WM, inhibitie, set shifting en planning meten. › Set shifting en planning zijn relatief weinig onderzocht bij DCD. › Weinig gebruik van gevalideerde test voor meten EF bij DCD; veel experimentele taken. BADS‐C Tower of London
20-01-2014 | 20
Conclusie › Meer onderzoek naar EF nodig! Vooral in klinische populatie. › Onderzoek richt zich ot nu toe meestal maar op 1, soms 2, aspecten van EF. Meer onderzoek is nodig naar profiel van prestaties van kinderen met DCD over verschillende taken.
