Postbus 1 3 4 3 0 AA IBAN:
Bezoekadres
NL49 BNGH 0 2 8 5 0 0 4 3 87
Stadsplein 1 3 4 3 1 LZ
n lI w w w . n i e u w e»/IÉ» g e ii nn . n
BIC: BNGHNL2G
2014-307
üfö
Nieuwegein
Strategie Maatschappelijke Ontwikkeling
Contactpersoon Telefoon E-mail
Gemeenteraad Nieuwegein Postbus 1 3430 AA NIEUWEGEIN
A r n o l d Peters
14 0 3 0
[email protected]
Datum
19 s e p t e m b e r 2014
Uw kenmerk Kenmerk Zaaknummer Berichtnummer Onderwerp
Sociale W i j k t e a m
Geachte raad, Bijgaand ontvangt u een informatiebrief over de voortgang en ervaringen van het project Sociale Wijkteam Nieuwegein en de startnotitie Joint Venture zoals ook toegezegd.
Met vriendelijke groet, burgemeester en wethouders,
td/is^—
*
F.T.1M. Backhuijs burgemeester
^
20 1 4 - 3 0 7 Informatiebrief Sociale Wijkteam gemeenteraad Nieuwegein 18-9-2014 Inleiding De kantelingsgedachte in het sociale domein en de decentralisatie op de 3 domeinen Jeugd, Participatie en AWBZ heeft veel gemeenten ertoe gebracht om te gaan werken met Sociale Wijkteams. Overal in het land wordt hiermee geëxperimenteerd en de ervaring leert dat het een zoektocht is waarbij we van elkaar kunnen leren. Dit betekent ook voor het project Sociale Wijkteam in Nieuwegein dat er veel onzekerheden en keuzes zijn en we iedere dag leren van nieuwe inzichten. In deze brief ontvangt u informatie over de voortgang en ervaringen van het project Sociale Wijkteam Nieuwegein. Doel Sociale Wijkteam Het project Sociale Wijkteam is in januari 2014 gestart met de voorbereiding. Het project heeft als doel ervaring op te doen met het werken met Sociale Wijkteams om zo op een Nieuwegeinse wijze hieraan invulling te geven. Sociale Wijkteams vervullen een centrale positie in directe ondersteuning voor mensen dichtb huis, en in de toegang tot en de toewijzing van maatwerk-/individuele voorzieningen. Zij werken geïntegreerd met netwerken van vrijwilligers en professionals in de wijk, volgens de werkwijze vanuit de Brede Toegang. De medewerkers in het Sociale Wijkteam leveren direct ondersteuning (kortdurende interventies) als nodig, en bekijken tegelijkertijd met de betrokken inwoner wat de eventueel gewenste ondersteuning op langere termijn kan zijn. Zo gaan directe ondersteuning en het samen onderzoeken van de oplossing gelijk op. De medewerkers van Sociale Wijkteams hebben vier functies, te weten: 1. Kortdurende interventies: Waar nodig en zinvol wordt door de medewerkers aan het Sociale Wijkteam direct ondersteuning geboden door kort durende interventies, om de noodzaak voor steviger interventies te voorkomen. 2. Substitutie: In de Sociale Wijkteams onderzoeken professionals samen met inwoners de vraag van een inwoner en bepalen samen de oplossingen die mogelijk zijn, met een beroep op de eigen kracht van mensen, een beroep op de inzet van het eigen netwerk, of vrijwilligers, en eventueel professionele inzet, met een omzetting van indiv duele naar collectieve voorzieningen. 3. Samenhang: In de Sociale Wijkteams wordt bij meervoudige problematiek, uitgaande van de beginselen van substitutie, samenhang gebracht in het aanbod van interventies. Het Sociale Wijkteam heeft en houdt ook regie als er specialistische hulp geboden wordt als onderdeel van het welzijn en zorgarrangement. 4. Beschikken: Bij arrangementen waarin bestaand aanbod (bv. jeugdhulp of individuele begeleiding) onderdeel uitmaakt van het arrangement wordt door het Sociale Wijkteam een beschikking afgegeven. Het Sociale Wijkteam werkl voor het behandelen en/of coördineren van de vragen en problemen die te maken hebben met zorg, welzijn, werk, inkomen en wonen van alle wijkbewoners in de leeftijd van 0 tot 100+ jaar (en ook de negen maanden daarvoor). Dat heeft betekenis voor de samenstelling van de Sociale Wijkteams. Doelgroep De doelgroep zijn inwoners met ondersteuningsvragen en een mix van onderstaande kenmerken: • problemen op een of meer leefgebieden; • ontbreken van (of onvold ïnde) regie en eigen kracht met betrekking tot de beheersing of o )lossing van de problematic • ontbreken van een expliciete hulpvraag en niet open staan voor actieve bemoeienis van de hulpverlening, maar waarbij zorgen zijn in de omgeving; • kwetsbare individuen of huishoudens die open staan voor hulp;
• •
intensieve begeleiding op meerdere leefgebieden is noodzakelijk; er is sprake van chroniciteit van of een crisissituatie in de problematiek.
Reikwijdte De reikwijd e van een pilot Socic : Wijl im is een wc servicezone. Nieuwegein bestaat uit v woonservicezones. De eerste pilotwijk vindt plaats in de wijkservicezone Jutphaas, Wijkersloot, Zuilenstein (JWZ), omdat in deze wijken al een pre-pilot had plaatsgevonden en de deelnemers al betrokken waren. De tweede pilotwijk, Zuidoost, is gekozen op basis van grootte van de wijkservicezone en de problematiek die er heerst op grond van de door de gemeente gemaakte wijk scans. W a t doen w e in d e pilots So e W In de pilots doet men ervaring op met de gekantelde gespreksmethode en het komen tot welzijnszorgarrangementen die veel meer uitgaan van de eigen kracht van de burger en zijn/haar omgeving.
Pilot 1 Het eerste pilotteam is gestart op 1 april :014 in de woonservicezone Jutphaas, Wijkersloot, Zuylenstein. Het betreft een pilot Sociale Wijkteam voor Wmo. Het team bestaat uit de volgende disciplines: o Welzijnswerker o Maatschappelijk werker o Wmo consulent o Wijkverpleegkundige o MEE consulent o Coordinator van h it Netwerk Vrijwilligers in de Zorg De medewerkers hebben een scholing gevolgd in de gekantelde werkwijze 'Het Gesprek', de nieuwe gesprekstechniek, bij Hogeschool Utrecht. Aan de hand van eigen casussen hebben ze met elkaar geoefend in hoe een alternatief aanbod tot stand kan komen waarin de kanteling van de Wmo tot uiting komt. De medewerkers voeren het keukentafelgesprek in duo's om zo van elkaar te leren. Zij maken vooral combinaties tussen medewerkers die kennis hebben van zwaardere zorg (veelal Wmo of verpleging) en lichtere voorzieningen uit het voorliggend veld (veelal welzijn). Met het Sociale Wijkteam werken we dus aan een nieuwe werkwijze. Dit vraagt nieuwe competenties van de medewerkers en loslaten van oude gewoonten. Dat gaat niet van de een op de andere dag. In de pilot zijn medewerkers deels aan het werk voor het Sociale Wijkteam en werken verder binnen de 'eigen' organisatie. Dit geeft spanning. 'Wat geef ik prioriteit?' 'En als ik een klant inbreng in het Sociale Wijkteam is de organisatie deze klant k w i j t . ' Vooral het voeren van gesprekken in duo's is heel leerzaam en enthousiasmeert. Dit alles vraagt om een cultuur- en gedragsverandering die tijd vergt. In de pilot brengen de deelnemers aan het Sociale Wijkteam de klantvragen in. Ook zijn contacten gelegd met verwijzers zoals huisartsen en maatschappelijk werk die klanten doorverwijzen. Het Sociale Wi kteam maakt een afspraak met de kiant. Deze afspraak vindt bij de klant thuis aan 'de keukentafel' plaats. Dan ziet de medewerker de leefsituatie waar vaak veel uit kan worden afgeleid. In het gesprek vindt vraagverheldering plaats op de verschillende leefgebieden. Dit gebeurt samen met de klant op een activerende manier. Met de klant maakt de medewerker een plan. Het doel van het plan is om de vraag integraal in beeld te brengen en dit te vertalen in bijvoorbeeld een welzijnszorgarrangement. De medewerker stimuleert de eigen inzet van de klant, helpt deze zo nodig te versterken en betrekt de omgeving in de aanpak. Vervolgens kijken ze met elkaar wat mogelijk is met ondersteuning van mantelzorg en inzet van vrijwilligers. Pas dan komen algemeen toegankelijke voorzieningen (lichtere voorzieningen waar iedereen gebruik van kan maken) in beeld en t o t slot maatwerk-/individuele voorzieningen (de Wmo-voorzieningen en jeugdhulpvoorzieningen). Het idee hierbij is dat de klant en de medewerker niet meteen terugvallen op de duurdere Wmo- en jeugdvoorzieningen maar samen
ijken naar voorliggende voorzieningen die een adequaat antwoord geven op de ondersteuningsvraag. Ervaringen In de opdracht ging het pilotteam uit van complexe (zorg- en) ondersteuningsvragen. Deze kwamen erg weinig binnen. Daarom is besloten ook enkelvoudige vragen in te laten stromen in het project om zo wel ervaring op te kunnen doen. Dit type vragen betreft heronderzoeken hulp ij huishouden, aanvragen van Wmo voorzieningen en meervoudige problematiek bij mensen met niet aangeboren hersenletsel, psychiatrische problemen en licht verstandelijke beperkingen, Het effect van gesprekken voeren in duo's is dat men veel van elkaar leert en ziet dat men met verschillende werkwijzen en registratiesystemen werkt. Ook ziet men op welke leefgebieden men kennis mist. In de pilot wordt gewerkt met het vraagverhelderingsinstrument dat eerder is ontwikkeld in de pilot wijkschakelteam. Voor goede verslaglegging die ook gedeeld kan worden met de klant is ervoor gekozen om gebruik te maken van een digitaal klantdossier Wizportaal. De medewerker van het SWT vult het klantdossier samen met de klant in aan de keukentafel. Ook zetten ze hierin het plan met wie welk doel oppakt. De klant kan het nalezen en krijgt digitaal toegang tot zijn eigen dossier of een print ervan en is zomede eigenaar van het dossier.. Het Sociale Wijkteam heeft contact gelegd met de huisartsen en het Wijkservicepunt. Eén van de medewerkers is contactpersoon voor het Wijkservicepunt waar Wijkservicepuntmedewerkers terecht kunnen met hun vragen en klanten direct aan door kunnen verwijzen. Gelijktijdig met deze pilot loopt het project voor klantgroep 4 (mensen met minder dan 20% arbeidsproductiviteit). Deze klanten zijn niet overgegaan naar Werk en Inkomen Lekstroom(WIL) omdat er voor hen geen perspectief is op werk maar wel op participatie. De medewerkers van pilot 1 gaan dit jaar deze klanten bezoeken en kijken wat zij voor elkaar kunnen betekenen. Ook gaat men voor een aantal klanten met AWBZ zorg die overgaan naar de Wmo een nieuw doelenplan opstellen conform de kantelingsgedachte. Voorbeeld 1 Het Sociale Wijkteam kreeg een melding via de buurvrouw van de heer Pietersen. Zij maakte zich zorgen om de buurman omdat deze aanvallen had, daardoor viel en angstig werd. Hij vergat zijn medicijnen in te nemen, het huishouden werd niet meer gedaan en de administratie bleef liggen. Ook had hij geen vervoer. Zijn leven liep letterlijk in de soep. Hij deed veel beroep op de buren die wel hielpen maar ook niet alles konden doen. In het gesprek met het Sociale Wijkteam is afgesproken dat de wijkverpleegkundige de inname van de medicatie regelt en personenalarmering met de heer Pietersen bespreekt. Samen met de buurvrouw gaat de heer naar de open eettafel in de wijk, de heer gaat niet graag alleen. Ook zijn er vrijwilligers ingezet die de heer Pietersen rijden naar het Ziekenhuis en er is een indicatie afgegeven voor hulp bij huishouden. Pilot 2 Pilot 2 is op 1 juli opgestart in de woonservicezone Zuid-Oost. In deze pilot is de doelgroep uitgebreid met jeugd en WIL haakt ook aan. Het team is uitgebreid met: o Schoolmaatschappelijk werker o Jeugdwelzijnswerker o Jeugdgedragsdeskundige Ervaringen Er staan afspraken gepland met huisartsen en andere partners in het veld. Vanaf 1 september komen de klantvragen binnen.
Ondertussen starten de nieuwe welzijns-zorgarrangementen. Het is nu zaak dat de generalisten goed op de hoogte zijn van deze arrangementen zodat zij die mee kunnen nemen in hun keukentafelgesprekken. Voorbeeld 2 Het Sociale Wijkteam kwam bij mevrouw Klaassen vanwege een aanvraag hulp bij huishouden. In het vraagverhelderingsgesprek bleek dat er al een particuliere hulp in huis was maar dit vond mevrouw niet voldoende. Wat bleek? Het huis stond vol met 3.000 beeldjes die ze wel wilde opruimen maar daar kam ze niet toe. Het Sociale Wijkteam deed haar het advies aan de hand om een vrijwilliger te zoeken die samen met haar de beeldjes gaat opruimen en naar de kringloopwinkel brengt. In december komt het Sociale Wijkteam bij haar terug om te zien hoe het nu gaat en men verwacht dat de particuliere hulp dan het huis prima op orde kan houden. Monitoring Er is gekozen om WlZportaal als registratiesysteem te gebruiken voor het verslag met de klant. De klant kan zelf zijn eigen plan bekijken en ziet voor welke doelen hij/zij zelf verantwoordelijk is. De medewerkers van het Sociale Wijkteam zijn getraind in het werken met WlZportaal. Uit WlZportaal kunnen we op termijn ook de managementinformatie halen. Hoe tevreden en hoe zelfredzaam zijn de klanten? Welke welzijnszorgarrangementen komen tot stand? Zijn vragen die we daarmee kunnen beantwoorden. De privacy is geregeld middels een privacy protocol. Om goed te kunnen werken met WlZportaal is het gewenst om aansluiting te maken met andere systemen waarin wordt gewerkt. Zodat de klant bijvoorbeeld slechts eenmaal zijn gegevens hoeft aan te leveren. Adviesgroep lociale W i j k t e a m De adviesgroep bestaat uit de managers van de deelnemende organisaties en komt iedere drie weken bij elkaar. Het doel van de adviesgroep is: • Informatie uitwisselen over ervaringen in het project Sociale Wijkteam zodat men intern de eigen organisatie kan informeren over het verloop van het project. • Adviseren en faciliteren in randvoorwaarden om het project te laten slagen. In de adviesgroep kwamen o.a. de volgende onderwerpen aan de orde; aanleveren caseload, aansluiting vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties in het Sociale Wijkteam, wijze van werving en selectie deelnemers aan pilot. Beleidsgroep Sociale W i j k t e a m De beleidsgroep komt minder frequent bij elkaar. In februari de eerste keer en 6 oktober a.s. vindt er een presentatie van de voortgang plaats. Hiervoor nodigen we de bestuurders en managers uit om zich bij te laten praten over de ontwikkeling en ervaringen van het project SWT. Resultaten voor definitieve model De beide pilots lopen door t o t het einde van het jaar. Ondertussen gaat de ti d door en dient de gemeente haar beleid voor 2015 verder in te richten. Op basis van tussentijdse evaluatie en gesprekken worden ervaringen uit de pilot gehaald die richtinggevend zijn voor het vervolg. Resultaten: • Bijna alle klantvragen worden door het Wmo loket aangeleverd. Zijn er dan geen vragen bij de andere deelnemers? Jawel maar toch komen die niet bij het Sociale Wijkteam terecht. Blijkbaar is het voor de partners moeilijk om de klantstroom om te buigen. • De medewerkers van het Sociale Wijkteam werken in hun eigen organisatie en voor 8 uur per week in de pilot. Dit levert een spanning op in de werkzaamheden. • In één van de Lekstroomgemeenten heeft men dezelfde ervaring terwijl de andere gemeenten de generalisten 1 0 0 % voor het Sociale Wijkteam aan het werk zijn wat veel beter werkt.
2 O14 - 3 O 7 •
•
•
• •
Eén opdrachtgever en onafhankelijkheid van het Sociale Wijkteam en haar medewerkers zijn van belang om deze professionals de ruimte te geven en geen belemmeringen te hebben in hun handelen en klantstroom om te buigen. Op basis van de caseload en formatie per Sociale Wijkteam stellen we voor om in 2015 met drie Sociale Wijkteams in plaats van vijf van start te gaan. Twee Soci ale Wijkteams bedienen dan ieder twee woonservicezones en een Sociale Wijkteam één woonservicezone. Omdat achter een enkelvoudige vraag meestal meer vragen zitten en een enkelvoudige vraag zich in de loop van de ti kan ontwikkelen tot een complexe vraag is het soms lastig hier onderscheid in te maken. Er is een privacy protocol gemaakt en ingevoerd. Er is een implementatieplan in ontwikkeling zodat voor het einde van het jaar drie Sociale Wijkteams klaar staan om de vijf woonservicezones te bedienen.
Voorbeeld 3 Een mevrouw vond het jammer dat haar indicatie voor hulp bij huishouden werd teruggebracht in aantal uren. "nu kan ik niet meer een uur koffie drinken met mijn hulp!" Het Sociale Wijkteam dacht met haar mee en nu gaat mevrouw de deur uit om koffie te drinken.
2 0 14-307
Startnotitie Joint Venture SWT 1
INHOUDSOPGAVE
!. Inhoudsopgave 2. Aanleiding 3. Proces en stand van zaken per 1-7-2014 4. De basisvoorziening 5. Visie op het sociale wijkteam 6. Taken van de Joint Venture 7. Governance en sturing 8.0
atie
9. Financiën 10. Inventarisatie nader uit te werken onderwerpen
2
AANLEIDING
Om de ondersteuning en zorg aan inwoners zo goed en integraal mogelijk te organiseren, wil de gemeente Nieuwegein het samenspel tussen welzijn en zorg versterken. Vanaf 2015 gaat de gemeente met partners starten met een andere manier van werken, o.a. in sociale wijkteams. Ii e teams werken m iatsch ippelijk werk, wijkverpleegkundige, de sociaal deskundige van MOvac de WMO consulent en IV se consulent samen. De gemeente verwacht dat de < ecombineerde inzet van pre fessionals meer ten dienste komt aan de inwoners met een gecoördineerde aansturing vanuit 1 ore inisatorisch verband. Vitras en MOvactor leveren op dit moment een groot deel van de ondersteuning op het gebied van zorg en welzijn. Zij zijn uitgenodigd om gezam maken voor de coördinatie en aansturing van de Sociale Wijkteams. De gem< ar en Vitras als haar kernpartners bij het vormgeven en organiseren van de sociale ktearr liseren van de laagcompl xe- of < zorg en ondersteuning1 in het ader van d< /IO-d mstverlening in de gemeente. Streven v; waar iremp IU te organiseren. rbij wordt ingezet op de 3 volg* Ie be gen vooi ekennen van zorg en ondersteuning: • •
van individuele naar collectieve zorg en ondersteuning van curatief werken naar preventief werken
.
van inzet van professionals naar inzet van vrijwilligers.
Het wijkteam adviseert tevens over de noodzaak van (zwaardere) geïndiceerde zorg. De daadwerkelijke toegang (=toekenning) tot deze zorg ligt vooralsnog niet in het v jkteam tenzij in het ontwikkelproces andere inzichten ontstaan. De gemeente Nieuwegein heeft MOvactor en Vitras gevraagd om gezamenlijk de organisatie van de sociale wijkteams in de gemeente op te pakken. De besturen van beide organisaties zien de wens van de gemeente als een kans om gezamenlijk de verantwoordelijkheid te nemen voor deze rol in de ontwikkeling en de uitvoering van laagcomplexe- of enkelvoudige zorg en ondersteuning in Nieuwegein en zo bij te dragen aan het welbevinden van de inwoners. In deze startnotitie ligt de focus op start van de Joint Venture waarbij de afspraken en activiteiten die daarvoor nodig zijn wo m vastgelegd. In de planning werd uitgegaan van een start van de werkzaamheden van de Joint Ver ure per 1-7 14.
1
Voor de zienswijze op en duiding van deze begrippen, wordt verwezen naar paragraaf 4 van deze notitie.
3
PROCES EN STAND VAN ZAKEN PER 1-7-2014
Door een door de gemeente aangetrokken extern projectleider is in de eerste maanden van 2014 onderzocht welke samenwerkingsvorm voor het organiseren van de aansturing van de sociale wijkteams het beste past en welke randvoorwaarden daarvoor nodig zijn. Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek hebben MOvactor en Vitras de bereidheid uitgesproken om samen omstreeks 1 juli 2014 een Joint Venture op te richten die zich in eerste instantie zal richten op de gecoördineerde aansturing van de sociale wijkteams. Daarbij is tevens afgesproken dat de wens van de gemeente om deze nieuwe organisatie zich stapsgewijs te laten ontwikkelen tot een organisatie met de verantwoordelijkheid voor een zo volledig mogelijk pakket van activiteiten op het gebied van welzijn en laagdrempelige zorg, op een later moment zou worden opgepakt. Tegelijkertijd werd gestart met de voorbereiding en uitvoering van de pilots Sociak ams onder leiding v; ï Vilans. Al werke ide kwam de projectgroep die zich be; dmetdevoorbi iding < in de Joi ire tot de conclusie dat er toch nog wel een aantal onduidelijkheden zijn zoals: de taken van de Sociale Wijkteams, de inhoud van een brede welzijn-zorg organisatie, de onafhankelijkheid van de organisatie die de wijkteams moet gaan aansturen etc. Geen reden om het traject richting de ontwikkeling van de Joint Venture stil te zetten maar wel reden voor een pas op de plaats om definities en begripsomschrijvingen aan te scherpen en met elkaar te delen, om invulling te geven aan de bovengenoemde vragen. In deze startnotie wordt voortgebouwd op de ui ten zo; die begin da als opdracht door de ger ;ente aan beide instellingen zijn meegegeven. Daarnaast wordt >p de invu ig van de op< issues vanuit het perspectief van MOvator en Vitras. Doel van deze notitie is het mogelijk maken dat direct na de zomer samen met de aanscherping die de g< ente gaat leveren en de eerste resultaten van de pi ots die dan beschikbaar komen, er voldoende b; et voortvarendheid de ondersteuning en zorg aan de inwoners van Nieuwegein zo goed en integraal mogelijk te organiseren.
4
DE BASISVOORZIENING
De gemeente Nieuwegein zoekt naar een nieuw evenwicht van vrij toegankelijke, collectieve voorzieningen ei maatwerk- of individuele voorzieningen voor de opvang van zorgv gen. De Kanteling en de principes in de Wmo gaan er van uit dat mensen met een opkomende zorgvraag de op ssing vinden in hun eigen omgeving en als dat ;t lukt of niet toereil I is, dan z; de gemee rite de hand reiken. D handreiking volgt als het ware het vermogen vai in om zei singen te vinden: eerst met (digitale) informatie en advies, opgevolgd door vrij toegankelij :e voorzieningen en tenslotte met individueel maatwerk (zorg). Preventie, gezondheidsbevordering en interventies ter bevordering van het welzijn van mensen moeten erbij helpen om de omvang en complexiteit van zorgvragen in de gemeente te reduceren. Vrij toegankelijke, algemene voorzieningen dienen als vangnet onderaan de zorgladder. Het vangnet bestaat uit het geheel aan handelingen, deskundigheden en faciliteiten voor en door bui iers die er aan bijc gen dat mensen met een ondersteuningsvraag een carrière op de zorgladder zo lang mogelijk uit kunnen stellen. Niet om hen de noodzakelijke zorg onthouden, wel omdat hen een zo hoog mogelijke kwaliteit van bestaan gegund is. Vitras en MOvactor duiden dit als de 'Basisvoorziening' omdat het hier gaat om faciliteiten en programma's onder de zorgladder, in het sociale domein. Het is van belang dat iedere inwoner van Nieuwegein met elke vraag naar ondersteuning en laagcomplexe zorg zonder toegangscriterium of toegangskaartje van de basisvoorziening gebruik kan maken. In Nieuwegein is een dergelijke basisvoorziening voor een belangrijk deel al gerealiseerd. Hierbij gaat het om de sociale programma's, de buurtpleinen en hun inhoud, de getrapte dienstvei ming aan burgers (diensten van vrijwilligers aan burgers onder specialistische professionele begeleiding op afstand). Daarnaast kent Nieuwegein ook een voorziening ter ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligersorganisaties. In de nieuwe situatie wordt ook de collectieve dienstverlening vanuit het Algemeen Maats jk Werk toegevoegd, daarbij is het uitgangspunt dat een groepsgerichte benadering doelmatig en effectief ingezet wordt in de gevallen dat individuele begeleiding niet strikt noodzakelijk is
5
VISIE OP HET SOCIALE WIJKTEAM
Een logische redenering is: hoe breder de basisvoorziening, hoe minder specialistische voorzieningen nodig zijn. En als dan de brede basisvoorziening zo georganiseerd is dat de kosten ervan vele male lager zijn dan de specialistische voorziening, dan kan deze gefinancierd worden uit de besparingen op specialistische voorzieningen. De brede basisvoorziening heeft de kenmerken: hij staat midden in de samenleving draagt bij aan de beweging van formeel naar informeel, van individueel naar collectief, van curatie naar preventie hij staat in verbinding met specialistischer diensten/zorg, zó dat hij van betekenis is in individuele welzijns- en zorgarrangementen. Daardoor kunnen delen van individuele complexe zorgarrangementen ver rangen worden met diensten uit de basisvoorzieningen. Zo ontstaan welzijn- en zorgarrangementen die vaak beter aansluiten bij de wens van de klant (kwaliteitsbeleving) en bovendien goedkoper zijn. Het sociale wijkteam komt het beste en het meeste tot zijn recht op het snijvlak tussen de basisvoorziening en de
ar a Specialistische cure
specialistische voorziei en. Het samenstellen van welzijn- en zorgarrangementen samen met de burger/zorgvrager is de kerntaak van het team. Daarbij hoort ook het in voorkomende gevallen daadwerkelijk handelen vanuit de expertise die het betreffende lid van het wijkteam heeft. De opdracht voor het wijkteam is helder: zorgvragen ombuigen van een stijgende beweging op de zorgladder naar een dalende. Soms is dat niet moge ijk, dan is het zaak dat het sociale wijkteam een (complexere) zorgvraag onderzoekt en een samengesteld antwoord formuleert. Dat gaat dus altijd over combinaties van: - het versterken van het vermogen van mensen zelf voor het vinden van oplossingen; - het versterken van het vermogen van de sociale context van zorgvragers voor het vinden van oplossingen; - oplossingen in de basisvoorziening en aanpalende maatschappelijke voorzieningen; - individuele voorzieningen en verstrekkingen (bouwstenen);
6
TAKEN VAN DE JOINT VENTURE
De volgende taken van de Joint Venture kunnen worden onderscheiden: • • • • • • • •
Inhoudelijke coördinatie en aansturing Sociale Wijkteams Realisatie van substitutie Methodiekontwikkeling/deskundigheidsbevordering Sociale Wijkteams Innovatie & ontwikkeling Invulling poortwachtersfunctie Communie ie met deelnemen s organisaties e en entwik keling ormat Het afleggen van verantwoording aan het gemeentebestuur
Inhoudelijke coördinatie en aansturing Sociale Wijkteams De primaire taak van de Joint Venture is de aansturing van de Sociale Wijkteams. Deze taak is in eerste instantie gericht op het realiseren van een situatie waarin de basistaken van een Sociaal \A ijkteam op alle plekken in de gemeente op een zelfde wijze worden uitgevoerd. Hierbij gaat het niet alleen om al imene proc dure-afspraken maar ook om het zorgen voor de optimale faciliteiten waarmee het team zi in doen. De andere, hieronder beschreven, taken van de Joint Venture komen in wezen voort uit deze pril ak. Realisatie van substitutie Bij het functioneren van de Joint Venture en de Sociale v\ jkteams moe ccent iggen op het voorkomen van zorg door de inzet van welzijn, het beperken van specialistische zorg, en hf n van de wegingen van curatief naar preventief, van individueel naar collectief en van professional naar vrijw er. Zo heeft de Joint Venture een nadrukkelijke rol om te sturer ip het realiseren van de gewenste substitutie. Daarbij hoort ook aandacht voor de verschuiving van de specialis sche voorzieningen naar de basisvoorzieningen. In de nieuwe werkwijze worden specialisten gevraagd mee te doen in het adviestraject in plaats van dat er < :t naar hen doorvi in wordt. Methodiekontwikkeling/deskundigheidsbevordering Sociale Wijkteams De Joint Venture heeft tot taak de 'gereedschapskist' - met de in ols) Ie Wijkteams kunnen beschikken op peil te houden en te ontwikkelen. V\ sliswaar'drj teams in prin ie op di individuele expertise van de leden toch zijn er standaardaanpakken, procedures en methodieken die door omstandigheden moeten kunnen worden aangepast, uitgebreid en/of verbete rd. Het s ren van die loodzaak kai jit een team komen, het oppakken en zorgen voor realisatie is een taak van de Joii Is het erspreiden van een nieuwe/aangepaste werkwijze over alle teams. De specifiek dighei Devordering v; i de leden van een Sociaal Wijkteam ligt over het algemeen bij de orgi laruit de b< profe: fkomstig is (denk aan accreditatie, beroepsontwikkeling en beroepsverl t de J< re wo c voor bredere deskundigheidsbevordering bewaakt, die raakt aan ;t 'mi rtioneren' van hi ociale Wijkteam. Het daadwerkelijk orgs liseren van deze deskum jheids irdering wordt al I met Ie organisaties die de leden voor de Sociale Wijkteams leveren.
Innc atie & ontwikkeling Voortdurende innovatie die soms de zorgvraag volgt en vaak de zorgvraag voor is, is nodig. De Joint Venture heeft een monitorfunctie op het gebied van innovatie en ontwikkeling van de Sociale V\ ms. De wijkteams hebben een belangrijke rol in het signaleren van de behoefte aan nieuwe tools (arrangementen). Bij individuele casussen zijn de professionals in een Sociaal Wijkteam vrij om innovatief om te gaan met de voorliggende vraag - uitgangspunt is wel dat de coördinator van de Joint Venture wordt geïnformeerd over nieuwe/vernieuwende aanpakken. Met deze wijze van werken wordt ruimte geboden aan de rol van de professionals in het Sociale Wijkteam. De rol van de Joint Venture is in deze het verspreiden van best practices naar de andere teams. Wanneer een Sociaal Wijkteam een trend in de hulpvragen - waarop een nieuw aanbod moet komen, of een verschuiving aan de orde is - signaleert dan heeft de Joint Venture de taak dit signaal op te pakken en zo innovatie
te stimuleren en te faciliteren. Zoals al eerder beschreven: de ontwikkeling van de 'gereedschapskist' (methodiek) ligt bij de Joint Venture. Belangrijk daarbij is dat er budgettaire ruimte wordt gecreëerd voor financiering van innovaties. De uiteindelijke besluitvorming daarover ligt bij de gemeente Nieuwegein. Invulling poortwachtersfunctie Net als in het huidige zorgsysteem gaat de gemeente met een poortwachtersfunctie werken: De entree naar de voorzieningen en verstrek ngen in de Wmo. Anders dan in het huidige zorgsysteem beoordeelt de poortwachter (i.e. het Sociale \A jkteam) niet het recht op zorg en regelt de toegang, maar hij beoordeelt de mate waarin maatschappelijke alternatieven voor zorg een toereikend of misschien zelfs doeltreffender antwoord zijn op de vraag van de burger. De poortwachter zal daarom, redenerend vanuit het perspectief van de zorgvrager en diens directe maatschappelijke omgeving, zo veel mogelijk de vraag naar zorg ombuigen naar de voorliggende voorzieningen/basisvoorziening. In de wijk moet een mix ontstaan van voorzieningen die vrij toegankelijk zijn en voorzieningen waar sprake is van een combinatie van welzi i - en zorgarrangementen. Feitelijk betekent dit een verbreding van basisvoorzieningen en een versmalling van specifieke voorzieningen. Oftewel: wat kan geregeld worden in brede basisvoorziening en wat is nodig aan specifieke on lersteuning (bouwstenen). Op deze wijze ontstaan drie blokken van wijkgerichte ondersteuning, te weten: algemeen vrij toegankelijke voorzieningen, combinaties welzijn - zorg, en individuele zorg. Daarbij is het midden - de mensen ie nog niet toe zijn aan een behandeltraject, maar wel professionele ondersteuning nodig ben i focus v< n het v imieuwende vermogen van de Joint Venture. Uiteindelijk met het doel om (individuele) zorgvragen te voorkomen en zo zuinig mogelijk om te gaan met het verstrekken van indicaties. De constatering is dat dit middenstuk in het huidige ingericht door de Joint Venture, waarbij de en zo veel mogelijk direct ook handelen. De kern voertuig dat deze beweging op gang moet breni arrangementen in te zetten daar waar de noodzaak
sem onvoldoende bediend wordt. In de toekomst wordt dit :owel enkelvoudige als n Bmatiek signaleren it verstei ken van het middenstu Venture is het Soci Ie Wijkteams passen d ie in de uitvoering door voordoet.
Communicatie met deelnemende organisaties Als het gaat over de nieuwe wijze van werken in het sociale domein, de uitvoering van (combinaties van) laagcomplexe en enkelvoui Drg en ondersteuning, al Ie om maatwerkvoorzieningen in welzijns- en zorgarrangementen, is de Joi snture de primaire gesprekspartner van de gemeente Nieuwegein. Daarnaast is de Joint Venture de primaire < prekspartner van de zorg- en welzijnsorganisaties die deelnemen aan de Sociale Wijkteams. Op het niveau v T de teams vindt communicatie en inhoudelijke afstemming plaats die raakt aan de individuele zorgvragen, zoals de afstemming met de organisaties die niet deel uitmaken van het team. Op het niveau van de Joint Venture wordt gecommuniceerd over het samen ontwikkelen en de te maken afspraken. De onderwerpen die daarbij aan de orde komen, hangen samen met de andere hiervoor en -na uitgewerkte taken van de Joint Venture. Registratie en ontwikkeling voortqangsinformatie De nieuwe wijze van werken op dit beleidsterrein vraagt om een duidelijke monitoring van de resultaten, zowel kwantitatief (hoeveel aanvragen voor welke voorzieningen) als kwalitatief (o.a. effecten substitutie, klanttevredenheid). De Joint Venture krijgt de taak om deze 'productie-informatie' uit de verschillende Sociale Wijkteams te verzamelen en te bundelen om zo de gemeente Nieuwegein en de welzijns- en zorgorganisaties van eze voortgangsinformatie te voorzien., Het afleggen van verantwoording aan het gemeentebestuur De primaire opdracht van de Joint Venture is de aansturing en het coördineren van de Sociale Wijkteams. Hierover legt de Joint Venture verantwoording af aan het gemeentebestuur dat de maatschappelijke belangen vertegenwoordigd.
7
ROL VAN DE JOINT VENTURE IN DE BELEIDSCYCLUS
Gemeentelijk (Wmo)beleid komt tot stand op basis van de dialoog met de burger en de instellingen in het sociale domein. De Joint Venture heeft hierin, vanwege de geschetste specifieke rol, taak en positie van de sociale wijkteams, een belangrijke adviserende functie ten behoeve van beleidsvorming. De Joint Venture krijgt 'opdrachten'
van de gemeente in de vorm van beleidskaders en productie-afspraken en voedt de gemeente met informatie uit het veld die van nut is voor de formulering en/of bijstelling van beleidskaders en beleidsdoelen. Gelij ijdig heeft de Joint Venture een functie naar het veld ten behoeve van beleidsuitvoering en meer specifiek: product-ontwikkeling. De Joint Venture vertaalt samen met de orgai isaties in het v ld de gemeentelijke beleidskaders naar concrete activiteiten in bijvoorbeeld: a. te subsidiëren productie-afspraken (basisvoorzieing) b. concreet PvE voor nieuwe dienstverlening c. te contracteren diensten en producten (specifieke voorzieningen/aanbesteding). In onderstaand figuur is de positie van de Joint Venture in de beleidscyclus weergegeven.
,an Gemeente: Signalering ileidsccvie^, Leverancier
8
GOVERNANCE EN STURING
Zoals al eerder aangegeven treedt de gemeente Nieuwegein op als opdrachtgever van MOvactor en Vitras waarbij de primaire opdracht bestaat uit het aansturen en coördineren van de sociale wijkteams. Omdat de Joint Venture vooralsnog geen zelfstandige juridische entiteit wordt, is er geen sprake van een Raad van Bestuur. De directeurbestuurders van Vitras en MOvactor vormen gezamenlijk een Stuurgroep die verantwoordelijk is voor uitvoering van de taken door de Joint Venture. Omdat er sprake is van een doorontwikkeling van het takenpakket van de Joint Venture wordt er een periodiek beleidsoverleg ingesteld waarin de Joint Venture met de gemeente Nieuwegein over dit onderwerp overlegt. Om de betrokkenheid met de partners in het veld te waarborgen wordt een adviesraad
ingesteld die adviseert aan de Stuurgroep. In deze adviesraad worden maatschappelijke partners gevraagd mee te denken en te adviseren over bijvoorbeeld type dienstverlening in de wijkteams, vernieuwing, substitutie etc. De status en samenstelling van de adviesraad wordt met de gemeente afgestemd en in de samenwerkingsovereenkomst vastgelegd. Zoals eerder aangegeven zijn MOvactor en Vitras verantwoordelijk voor de prestaties van de Sociale Wijkteams en de Joint Venture en zijn zij om die reden ook de primaire gesprekspartners van de deelnemende organisaties in de Sociale Wijkteams.
Zorg en welzijnsorganisaties
Verantwoording en sturing Over de uitvoering van de taken van de Joint Venture leggen de beide opdrachtnemers van de Joint Venture verantwoording af aan de gemeente Nieuwegein. Dat zal moeten gebeuren aan 2 hand van een aantal nader te bepalen indicatoren. Uit de pilots SWT moet informatie komen op basis waarvai itoren kunnen worden benoemd. Het inhoudelijk functioneren van de Sociale Wijkteams is overigens een verantwoordelijkheid van alle deelnemende organisatie die de leden van de Sociale Wijkteams leveren. Het signaleren van problemen op dat vlak is een taak van de Joint Venture. Tenslotte wordt de verantwoording vanuit de Joint Venture naar de RvT's van Vitras en MOvactor belegd bij de directeur-bestuurders van beide organisaties die vanuit hun rol in de stuurgroep verantwoording afleggen aan de eigen RvT.
9
ORGANISATIE
De organisatie van de Sociale Wijkteams Omdat de Joint Venture in eerste instantie geen zelfstandige juridische entiteit wordt, is er geen sprake van overdracht van personeel vanuit de organisaties die de leden van de Sociale Wijkteams leveren. De professionals blijven in dienst bij hun huidige organisatie maar krijgen wel de nieuwe taak om binnen de setting van het Sociale Wijkteam hun werkzaamheden uit te voeren. Er is daarbij gekozen voor het concept van 'zelfstandige teams'. Daarmee wordt bedoeld dat binnen de teams de volledige inhoudelijke verantwoordelijkheid ligt voor advisering over en toekenning van de laagdrempelige hulp- en zorgverlening. Er is geen sprake van volledige zelfsturing omdat de verantwoordelijkheid voor de aansturing van de Sociale Wijkteams bij de Joint Venture ligt. Hoe de aansturing van de Sociale Wijkteams ingevuld gaat worden is op hoofdlijnen in het onderstaande geschetst. Op basis van de uitkomsten van de pilots Sociale Wijkteams wordt dit verder uitgewerkt. De gemeentelijke context voor de nieuwe uitvoering WMO/Laagdrempelige zorg bepaalt het 'Wat" voor de Sociale V\ kteams (de opdracht) Een Sociaal
Wijkteam heeft ruimte om zelf te bepalen 'hoe' de opdracht ingevuld wordt en 'door wie' bepaalde dingen gedaan worden. De Joint Venture stuurt op het realiseren van de "Wat-vraag" vanuit de opdracht van de gemeente. Vanuit de pilots Sociale Wijkteams moeten 'spelregels' met betrekking tot het functioneren van de Sociale Wijkteams worden ontwikkeld, o.a. over: •
Productieafspraken
t
Afstemming en terugkoppeling
.
Contacten met 'leverende organisaties' (bij voorkeur via JV)
Uitvoering en registratie
Conform de taken van de Joint Venture organiseert de coördinator de samenhang en de contacten met en tussen de verschillende Sociale Wijkteams. In de startfase heeft de coördinator een belangrijke rol om frequent met de deelnemende partijen te inventariseren hoe het loopt. Om de coördinerende rol goed te vervullen is kennis van het concept zelfsturende teams en bekendheid met de verschillende werkvelden een vereiste. Competenties van de coördinerende functie worden door de stuurgroep bepaald en vastgesteld. Over de aansturing van de teams en bijvoorbeeld ook de centrale rol van de Joint Venture voor bijvoorbeeld de gezamenlijke deskundigheidsbevordering zal de gemeente Nieuwegein afspraken moeten maken met de organisaties die de leden van de Sociale Wijkteams leveren. De Joint Venture heeft < j de bevoegdheid om handelend op te treden indien medewerkers van partnerorganisaties niet goed functioneren binnen het Sociale Wijkteam. Het signaal dat iets dergelijks speelt moet vanuit het Sociale V\ jkteam zelf komen, waarna de Joint Venture het mandaat heeft om te handelen en in overleg te treden met de betreffende organisatie. Deze lijn is gekozen omdat de Joint Venture uiteindelijk de verantwoordelijkheid heeft voor de prestaties van de Sociale Wijkteams. Om die reden wordt ook gepleit voor een constructie waarbij de Joint Venture een duidelijke rol krijgt in het 'vullen' van de verschillende Sociale Wijkteams. Een situatie waarin de 'leverende organisaties' zonder tussenkomst van de Joint Venture hun professionals rechtstreeks plaatsen in een wijkteam doet geen recht aan de coördinerende taak van de Joint Venture en wordt als ongewenst gezien. Zie ook het onderstaande plaatje.
Vooralsnog blijft de verar woordelijkheid voor het afgeven van een beschikking liggen bij de backoffice van de gemeente, het Sociale V\ jkteam hi ift een ad\ nde rol. Bij de verdere ontwikkeling van de Joint Venture moet dit werkproces worden uitgewerkt.
Personeel van de Joint Venture Voor de in paragraaf 3 beschreven taken van de Joint Venture is er formatie nodig voor de coördinatietaken en voor administratieve ondersteuning. Het is erg lastig om van te voren al een exacte inschs ting te maken van de noodzakelijke formatie. Een inschatting van de benodigde formatie voor de coördinerende en administratieve functies van de Joint Venture wordt gebaseerd op de omvang van de Sociale Wijkteams. Op basis van een eerste inschatting wordt voorgesteld om te starten met de volgende functies en omvang: • •
Coördinator Joint Venture 20 uur per week Administratieve ondersteuning 24 uur per week
Voorgesteld wardt te onderzoeken of het mogelijk is om gedurende de eerste periode te kiezen voor de invulling van deze functies vanuit de staande organisaties van MOvactor en Vitras, zodat toegewerkt kan worden naar de daadwerkelijk noodzakelijke omvang. Zodra daar meer zicht op komt kan dan eventueel gekozen worden werving.
Afhankelijk van de doorontwikkeling van het takenpakket van de Joint Venture in de richting van het mede vormgeven aan de basisvoorziening, zal een besluit genomen moeten worden over de daadwerkelijke inbreng van personeel van MOvactor, Vitras en de gemeente. Daarbij zal ook nadrukkelijk stil gestaan moeten worden bij de gevolgen van deze inbreng o.a. op het gebied van de Btw.
10 FINANCIËN Vanuit de Joint Venture wordt een begroting opgesteld die een overzicht biedt van de soorten en de omvang van de kosten die gemoeid zijn met het werken met Sociale Wijkteams aangestuurd vanuit de Joint Venture. De begroting bevat in ieder geval de volgende posten: Salariskosten Coördinator Kosten Administratieve ondersteuning Huisvestings/kantoor kosten JV Vergaderkosten Sociale Wijkteams Budget methodiekontwikkeling/deskundigheidsbevordering Innovatie-budget De keuze of deze begroting in de vorm van een subsidieaanvraag bij de gemeente wordt ingediend dan wel gefinancierd wordt uit de huidige budgeten van MOvactor en Vitras zal op een later tijdstip gemaakt moeten worden. Voor de daadwerkelijk start van de Joint Venture zal er in ieder geval een goedgekeurde begroting moeten zijn en moeten ook de rol en verantwoordelijkheden van de bestuurders middels een overeenkomst tussen Vitras en MOvactor geborgd zijn.
11 INVENTARISATIE NADER UITTE WERKEN ONDERWERPEN De volgende onderwerpen moeten de komende periode nog uitgewerkt worden: Definitieve juridische vorm Uitbreiding taken Joint Venture Rol Joint Venture in aanbesteding 2016 Beschikkingen gemandateerd aan Joint Venture? Populatie/Wijk-gebonden financiering Fase 2: WMO organisatie en JV
26 juni 2014, Dinie van der Linden, Dennis Duiker, Dick van Maanen
