Postbus 1 3 4 3 0 AA IBAN:
Nieuwegein
Bezoekadres
NL49 BNGH 0 2 8 5 0 0 4 3 87
m
S t a d s p l e i n 1 3 4 3 1 LZ
Duurzame Ontwikkeling
Contactpersoon
2 0 14-454 Gemeenteraad Nieuwegein Postbus 1 3430 AA NIEUWGEIN
www.nieuwegein.nl
B I C : BNGHNL2G
Telefoon E-mail
Rena H e i l e m a
14 0 3 0
[email protected]
Datum
11 december 2014
Kenmerk Zaaknummer Berichtnummer Onderwerp
3 ^"5" H l ^
A c t i e p l a n Aval A p a r t 2014-2018
Geachte raad,
VERZONDEN 15 DEC. 2 ( M
Het rijk stimuleert gemeenten steeds meer om aan afvalscheiding te doen. De toenemende vraag naar grondstoffen, en de afnemende beschikbaarheid daarvan, vereist dat er op een andere wijze wordt omgegaan met afval. De doelstelling van het rijk lag in het Landelijk Afvalbeheerplan 2009-2021 nog op 60% gescheiden afvalinzameling. Voormalig staatssecretaris Atsma heeft dit aangescherpt tot 65% en staatssecretaris Mansveld stelt het doel nu op 75% in 2020. Hoewel deze percentages moeten worden opgevat als streefwaarden (ze hebben geen wettelijke basis) wordt dit wel als een inspanningsverplichting voor de gemeenten gezien. Regionaal Afvalbeleidsplan
Medio vorig jaar hebben de RMN gemeenten daarom besloten om gezamenlijk een afvalbeleidsplan op te stellen. In de strategienota behorend bij dit plan, is een drietal 'prikkels' beschreven waarmee het afvalscheidingsgedrag bij de burger verder kan worden gestimuleerd. Het betreft de financiële prikkel, de service prikkel en de communicatieve / handhavende prikkel. Op 20 november 2013 zijn in de commissie ROM de hoofdlijnen van het analyserapport en mogelijke richtingen van de strategienota behorend bij dit plan besproken. De commissie ROM heeft destijds de voorkeur gegeven aan de service prikkel, ondersteund met goede communicatie en handhaving. De andere RMN gemeenten delen deze voorkeur. In het Regionaal Afvalbeleidsplan 2014-2018 is op basis van deze voorkeur een gezamenlijke visie en strategie geformuleerd die is uitgewerkt in lijst van bijpassende maatregelen. Richtinggevend advies In het Regionaal Afvalbeleidsplan is per gemeente een lijst met aanbevolen maatregelen beschreven en doorgerekend. Het scheidingspercentage van Nieuwegein lag in 2012 (uitgangssituatie van dit plan) op 49%. Door het uitvoeren van alle voor Nieuwegein aanbevolen maatregelen zou een scheidingspercentage van 64% behaald kunnen worden.
Bladnummer
2/2
Zaaknummer Onderwerp
Actieplan Aval Apart 2 0 1 4 - 2 0 1 8
Deze 64% staat nog ver af van de door staatssecretaris Mansveld gewenste 75% afvalscheiding in 2020. Wij leggen u daarom op de raadsinformatieavond van 8 januari 2015 een aantal scenario's voor. De scenario's verschillen van elkaar in ambitie (scheidingsresultaat), kosten, opbrengsten en serviceniveau voor de inwoners. De scenario's zijn in de bijlage toegelicht, zodat u zich kunt voorbereiden. Wij willen deze avond graag van u horen hoe u aankijkt tegen de voorgelegde scenario's voor het afvalbeleid zodat de voorkeuren van de raad meegenomen kunnen worden in de verdere uitwerking van het afvalbeleidsplan. Vervolg Op basis van het voorkeursscenario wordt het concept-afvalbeleidsplan Nieuwegein opgesteld (Actieplan Afval Apart 2015-2020). De maatregelen die binnen het gekozen scenario passen worden aan de inwoners voorgelegd, met het verzoek een voorkeur uit te spreken. De inwoners worden betrokken via een vragenlijst aan het inwonerspanel, waarbij ook andere inwoners nadrukkelijk worden uitgenodigd de vragenlijst in te vullen. De output van deze bewonersconsultatie vormt de basis voor het definitieve Actieplan Afval Apart, dat via de gebruikelijke procedure ter vaststelling aan de gemeenteraad wordt voorgelegd.
Met vriendelijke groet, rgemeester en wethouders,
Jfs. P.C.M, van Elteren secretaris
Bijlagen
Uitwerking scenario's
F.T.J.M. Backhuijs burgemeester
Scenario's afvalbeleidsplan Nieuwegein Behorend bij r a a d s i n f o r m a t i e a v o n d 8 j a n u a r i 2 0 1 5 Toelichting op de gebruikte termen vindt u aan het einde van dit document
Scenario 1: Geen nieuwe maatregelen In dit "nul scenario" worden alle huidige maatregelen voortgezet maar geen nieuwe maatregelen getroffen. Essentie: I k blijf als inwoner doen wat ik nu doe Service • Aan huis opgehaald: restafval, plastic, gft, grof (tuin)afval (op afroep) • Wegbrengen: glas, papier, textiel, bouw- en sloopafval Milieu • Geen verbetering van het scheidingspercentage (blijft ongeveer 49%) • Er wordt niet voldaan aan de doelstelling van het Rijk Kosten • Kosten voor restafval worden hoger door stortbelasting (2015) • We ontvangen geen extra vergoeding want we zamelen geen grotere hoeveelheden grondstoffen in (glas, papier, etc) Maatregelen Huidige inzamelmethode, op hoofdlijnen: Laagbouw: • Huis-aan-huis inzameling van gft, oud papier en restafval via minicontainers • Huis-aan-huis inzameling van plastic verpakkingen in speciale plastic zakken Hoogbouw: • Inzameling van restafval via verzamelcontainers • Geen inzameling van gft • Inzameling van plastic verpakkingen in speciale plastic zakken Allen: • Inzameling van textiel, glas en papier via ondergrondse brengcontainers op wijkniveau • Inzameling van textiel via bovengrondse brengcontainers op wijkniveau • Inzameling grof afval en grof snoeiafval gratis en op afroep • Bouw- en sloopafval kan tegen betaling naar het afvalbrengstation worden gebracht • Bladkorven in de wijk in het najaar
Scenario 2: a a n g e p a s t a m b i t i e n i v e a u In het algemeen wordt er van uit gegaan dat voor gemeenten in stedelijkheidsklasse 1 en 2 een scheidingspercentage van 7 0 % het hoogst haalbare is. Nieuwegein heeft stedelijkheidsklasse 2. Om verschillende redenen is het aan te raden om dit percentage om te rekenen naar een maximale hoeveelheid restafval (zie toelichting). De ambitie is dan: Maximaal Essentie:
146 kg (ongescheiden)
restafval
per inwoner per jaar in 2020
I k ga als i n w o n e r m e e r e n e r g i e s t e k e n in het scheiden van m i j n a f v a l . Dat houdt vooral in dat ik er m e e r tijd voor inruim om er bij na t e d e n k e n w a a r ik w a t w e g g o o i .
Service
De gemeente haalt meer waardevolle grondstoffen aan huis op = hogere service We maken het weggooien van restafval minder aantrekkelijk, bijvoorbeeld door het te laten wegbrengen (ipv bij huis ophalen), door minder vaak ophalen of door hogere kosten Inwoners die het afval slecht scheiden worden hierop gewezen, krijgen
• Milieu
• •
Kosten
• • • •
Mogelijke maatregelen (niet limitatief)
•
• • • • • • • •
uitleg over het hoe en waarom en worden desnoods beboet We bieden per doelgroep informatie / communicatie op maat zodat iedereen zich bewust is van de mogelijkheden, voor- en nadelen Het scheidingspercentage loopt op van 49% naar 70% in 2020 We voldoen niet aan de doelstelling van het rijk maar halen wel het niveau dat voor qemeenten zoals Nieuweqein als reëel wordt gezien Er zijn extra kosten voor het invoeren van maatregelen We ontvangen extra vergoeding want we zamelen meer grondstoffen in (glas, papier, etc) We hoeven minder restafval te laten verbranden, dat geeft een daling van de kosten Afhankelijk van de gekozen maatregelen is het budgetneutraal of met een verlagjng van de afvalstoffenheffing in te voeren (terugverdientijd) Metaal (blikjes) en drankenkartons tegelijk met het plastic ophalen - via de huidige zak voor plastic verpakkingen - via een PMD minicontainer (PMD = plastic, metaal, drankenkartons) - via een ondergrondse PMD container - via een combinatie van deze methoden Betalen voor op laten halen van grof afval (voorrijkosten) Als voor het ophalen van grof afval betaald moet worden, dan grof tuinafval op enkele vaste dagen in snoeiseizoen gratis ophalen 2e Minicontainer voor gft gratis maken (moet nu voor worden betaalt) Minicontainers voor restafval minder vaak legen ofwel restafval laten brengen naar verzamelcontainer voor restafval (voor laagbouw!) Kleine minicontainer voor restafval goedkoper dan grote minicontainer Verzamelcontainers voor papier en glas dichter bij hoogbouw Afval scheiden is verplicht (afvalstoffenverordening), dan ook controleren - informeren - waarschuwen - beboeten Motiveren met op de doelgroep afgestemde informatie, bijvoorbeeld met Afval-ambassadeurs (inwoners die eigen ervaringen uitdragen) en Verhalenvertellers (informeren van inwoners via "live" verhalen)
Scenario 3: Doel scheidingspercentage 7 5 % in 2020 Dit doel is moeilijk haalbaar voor gemeenten met veel hoogbouw, zoals Nieuwegein, daarom zullen er vergaande maatregelen getroffen moeten worden. (75% is vergelijkbaar met 121 kg ongescheiden restafval per inwoner per jaar) I k ga als inwoner heel bewust om met mijn afval, ik vraag Essentie: bijvoorbeeld geen plastic zakjes meer in de winkel en voed mijn gezin hierin ook op om het afval zeer secuur te scheiden. • De gemeente haalt nog meer waardevolle grondstoffen aan huis op = Service hogere service • We maken het weggooien van restafval nog minder aantrekkelijk, bijvoorbeeld door het te laten wegbrengen (ipv bij huis ophalen), door minder vaak ophalen of door hogere kosten • Inwoners die niet meedoen worden beboet • We bieden per doelgroep informatie / communicatie op maat zodat iedereen zich bewust is van de mogelijkheden, voor- en nadelen Milieu • Het scheidingspercentage loopt op van 49% naar 75% in 2020 • We voldoen aan de doelstelling van het rijk Kosten • Er zijn hoge kosten voor het invoeren van specifieke maatregelen
Mogelijke maatregelen (niet limitatief)
We ontvangen extra vergoeding want we zamelen meer grondstoffen in (glas, papier, etc) We hoeven minder restafval te laten verbranden, dat geeft een daling van de kosten Per saldo kosten de maatregelen (veel) meer dan de grondstoffen opbrengen. De afvalstoffenheffing moet aanzienlijk worden verhoogd. Behalve alle bij scenario 1 en 2 genoemde maatregelen ook nog • Minicontainer gft wekelijks legen in de zomermaanden (nauwelijks hogere hoeveelheid gft maar wel hoge service, mentaal "pluspunt") • Grondstoffen dichter bij huis ophalen bij hoogbouw door plaatsen van meer ondergrondse verzamelcontainers (gft, plastic, metaal, drankenkartons, papier, glas) • Invoeren toegangspas voor afvalbrengstation tbv voorkomen van nietNieuwegeins afval en bedrijfsafval op het afvalbrengstation • Intensieve voorlichtings- en motivatiecampagne, gericht op scheidingsgedrag en preventie • Inwoners financieel belonen voor grondstoffen die naar een inzamelpunt worden gebracht (voorbeeld: "Afval verdient beter" Etten-Leur) • Statiegeldsysteem voor kleine flessen, blikjes en sappakjes • Intensieve handhaving • Micro-afvalbrengstations in de wijk voor kleine apparaten, spaarlampen e.d. (voorbeeld: Blipvert) • Luierinzameling aan huis • Inzameling hout, kleine apparaten en andere metalen aan huis (gecombineerd)
Scenario 4: alleen maatregelen invoeren met een positief financieel resultaat Een aantal van de voorgestelde maatregelen levert per saldo een financieel voordeel op. Er kan voor gekozen worden alleen deze maatregelen uit te voeren. I k doe maar wat met het scheiden van afval want ik zie geen logica in Essentie: de maatregelen • Deze maatregelen zijn (sterk) service verlagend, dit zal naar Service verwachting weerstand bij de inwoners oproepen omdat er bij dit scenario geen service verhogende maatregelen teqenover staan. • Het scheidingspercentage loopt op van 49% naar 60% in 2020 Milieu • We voldoen niet aan de doelstelling van het rijk en halen ook niet het niveau dat voor gemeenten zoals Nieuwegein als reëel wordt gezien Kosten • Per saldo leveren de maatregelen financieel meer op dan ze kosten (door opbrengsten uit grondstoffen of verlaging van inzamelkosten). • Verlagen inzamelfrequentie restafval naar l x per 3 of 4 weken Mogelijke • Restafval wegbrengen naar een verzamelcontainer in de wijk maatregelen • Betalen voor op laten halen grof afval (niet limitatief) • Handhaving op correct scheidingsgedrag • Motiveren met op de doelgroep afgestemde informatie, bijvoorbeeld met Afval-ambassadeurs (inwoners die eigen ervaringen uitdragen) en Verhalenvertellers (informeren van inwoners via "live" verhalen), mits daar weinig gemeentelijke begeleiding voor nodig is (anders kosten hoger dan opbrengsten).
Onderbouwing afgeleide ambitie (scenario 2) Door verschillende invloeden (zie hieronder) is het bijna onmogelijk om het scheidingspercentage zuiver te berekenen. Door te kiezen voor een doel in de vorm van een maximaal aantal kilo's restafval per inwoner per jaar, zijn die invloeden niet van belang. Niet geregistreerde afvalstromen Door de producentenverantwoordelijkheid maar ook door zg. lekstromen blijft een steeds groter deel van het gescheiden afval onzichtbaar voor de gemeente en dus buiten de gemeentelijke cijfers. Deze afvalstromen worden wel gescheiden ingezameld maar niet meegerekend in ons scheidingspercentage. Onder de producentenverantwoordelijkheid worden kleine apparaten, batterijen en spaarlampen via de detailhandel ingezameld. Bij lekstromen gaat het om inzameling van oud ijzer, kleding en oud papier wanneer die via handelaren, school of kerk worden ingezameld, om frituurvet (via supermarkt) en kleding/schoenen via "geld terug acties" van de detailhandel. Voor deze producten geldt geen producentenverantwoordelijkheid en ze worden zonder inzamelvergunning opgehaald. Preventie Door initiatieven zoals het repaircafé (hulp bij het repareren van spullen), Peerby (spullen van elkaar lenen), door bewuster koopgedrag (grootverpakkingen en/of beter afgepast eten kopen) en de recessie wordt er minder afval in omloop gebracht. Preventie is uiteraard goed voor het milieu maar kan niet in het scheidingspercentage worden meegerekend omdat er geen cijfers van te verkrijgen zijn. Toelichting op de gebruikte termen: Grondstoffen: afvalstomen zoals papier, plastic verpakkingen etc waarvan door recycling opnieuw papier, plastic enzovoort vna gemaakt kan worden. Inkomsten uit grondstoffen: voor papier, plastic verpakkingen en drankenkartons ontvangen wij een vergoeding per ton brongescheiden aangeboden grondstoffen. Minicontainer: in de volksmond Kliko genoemd, maar dat is een merknaam, er zijn meerdere merken en wij gebruiken een ander merk. Scheidingspercentage: de verhouding tussen de gescheiden aangeboden hoeveelheid van een bepaaide afvalstroom en de totaai aangeboden hoeveelheid dan die afvalstroom (dus gescheiden aangeboden + wat er in het restafval zit). Rekenvoorbeeld: in 2013 haalden wij 4000 ton gft gescheiden op. Er zat nog 3200 ton gft in het restafval (sorteerproef). Totaal is dus 7200 ton gft aangeboden. Het scheidingspercentage is dan: 4000 / 7200 = 55% Service: het gemak waarmee de inwoner het afval gescheiden aan kan bieden.
