NDL / HIDC
Positie van Schiphol als vrachtluchthaven in Europese logistieke netwerken Kees Verweij TNO, Business Unit Mobiliteit & Logistiek NDL seminar Gevleugelde Vracht , 21 november 2006
Onderwerpen presentatie NDL / HIDC
1
Belang aanwezigheid Schiphol als vrachtluchthaven voor verladers en EDC’s
2
Economisch belang Schiphol als vrachtluchthaven voor Nederland
3-6
Analyse onbalans in inkomende/uitgaande luchtvracht Schiphol
7-10
Analyse onbalans inkomende/uitgaande zeecontainerlading Rotterdam
11-13 Vergelijking business modellen Europese vrachtluchthavens 14-17 Relatie luchtvrachtoverslag Schiphol – EDC’s in Nederland 18-20 Concurrentieanalyse Schiphol Multi mainport strategie als optie 21
2
Conclusies/discussiepunten
1 Schiphol hub in logistiek netwerk NDL / HIDC
•
EDC’s Amsterdam • Canon • Nissan
Sectoren EDC's high tech medtech automotive machinery fashion optiek consumer products
EDC’s Flevoland • Yanmar • Giant
EDC’s Hoofddorp • Kyocera • Honeywell EDC’s Schiphol • Yamaha • Hoya EDC’s Tilburg • Sony • Dell
EDC’s Rotterdam • Reebok • Eastman EDC’s Breda • Amgen • Toshiba
3
EDC’s Eindhoven • Molex • Haier
Aanwezigheid mainports Schiphol en Rotterdam essentieel voor import EDC’s/verladers
EDC’s Twente • Donna Karan • Cannondale EDC’s KAN • Intermec • Vitatron
EDC’s Venlo • Xerox • Viking
•
Voorbeelden Kyocera, Canon, Molex, Xerox, Sony, Dell Contocor, Amgen, Medtronic Nissan, Yamaha Honeywell, Yanmar Reebok, Footlocker, Donna Karan Bausch & Lomb Giant, Cannondale, Viking
NL: concurrentievoordeel in aantrekken/ behouden logistieke activiteiten via mainports - vs. Duitsland: afstand Hamburg - Frankfurt - vs. Frankrijk: afstand Le Havre - Parijs - vs. België: zee/luchthaven kleiner dan NL
Vraag: Welke rol heeft Schiphol bij aantrekken/vasthouden EDC’s in Nederland? EDC’s Maastricht • Medtronic • Nordson
2 Economisch belang luchtvracht Schiphol NDL / HIDC
Toegevoegde waarde Luchtvracht • € 1,5 miljard (2003) • ca. 0,4% BNP Nederland Bron: Ecorys 2005
Ter vergelijking: • R’dam € 8,2 miljard (2005) • A’dam € 3,1 miljard (2005)
Luchtvracht overslag • 1,48 miljoen ton (2005) • Groei 03-05: +6,5%/jaar • Verwachting Boeing voor toekomst +6,4%/jaar Bron: Schiphol Group 2005/AGL 2003
Bron: Port of Rotterdam/Amsterdam 2006
Werkgelegenheid luchtvracht Schiphol
Verwachtingen luchtvracht 2020 bij gemiddelde groei
• 26.400 personen (2003): - direct 13.600 - toeleveranciers 5.100 - EDC’s/LDV’s 7.300 - functioneel 400
• Toegevoegde waarde € 2,6 miljoen • Overgeslagen volume 2,6 miljoen ton
Bron: SEO/TNO/BCI 2006
4
Bron: Ecorys 2005
3 Schiphol: dicht netwerk verbindingen NDL / HIDC
Overzicht te maken
S
5
4 Schiphol: importstromen EU bedrijven NDL / HIDC Importstromen 62% van totale volume van/naar Europese bedrijven
Europa 2%
Azië en Oceanië 53%
8. Chicago 3%
5. Tokyo 5%
10. Seoul 3%
9. Osaka 3%
Amerika 23 %
2. Shanghai 7%
4. Tel Aviv 5%
1. Hongkong 15%
Midden Oosten en India 11%
Afrika 12%
7. Bangkok 4% 6. Singapore 4%
3. Nairobi 6%
6
Noot: Intercontinentale transitstromen (7%) NIET meegenomen
Gebaseerd op Districon/Cargonaut 2004)
5 Schiphol: exportstromen EU bedrijven NDL / HIDC Exportstromen 38% van totale volume van/naar Europese bedrijven
Europa 4%
5. Chicago 4%
Azië en Oceanie 37% 3. New York 5% 2. Tokyo 6%
10. Seoul 3%
9. Osaka 3% 6. Shanghai 4%
Amerika 34 %
4. Dubai 5%
Afrika 8%
1. Hongkong 6%
Midden Oosten en India 17% 8. Singapore 3%
7. Johannesburg 4%
7
Noot: Intercontinentale transitstromen (11%) NIET meegenomen
Gebaseerd op Districon/Cargonaut 2004)
6 Onbalans im/export EU bedrijven NDL / HIDC
Europa 3% 50% 7. Chicago 56 – 44%
10. New York 38 - 62%
50%
Azië en Oceanië 47%
69%
48%
31% 52%
3. Tokyo 56 - 44%
50%
50%
8. Osaka 62 - 38%
31%
Amerika 27 %
69%
2. Shanghai 73 - 27%
6. Tel Aviv 78 - 22%
1. Hongkong 80 - 20%
Afrika 10%
Midden Oosten en India 13%
7. Bangkok 83 - 17% 5. Singapore 67 - 33%
4. Nairobi 87 - 13%
8
Noot: Intercontinentale transitstromen NIET meegenomen
Gebaseerd op Districon/Cargonaut 2004)
7 Rotterdam: import containerlading NDL / HIDC Importstromen 47% van totale volume containers van/naar Rotterdam
Europa 28% 2. UK 9%
9. Rusland 3%
7. Ierland 5%
Azië en Oceanië 43%
3. USA 8%
8. Japan 3% 1. China 18%
Amerika 20 %
6. Hongkong 5%
Afrika 3%
Midden Oosten en India 5% 4. Singapore 5% 10. Maleisië 3%
5. Brazilië 5%
9
Gebaseerd op Port of Rotterdam 2006
8 Rotterdam: export containerlading NDL / HIDC Exportstromen 53% van totale volume containers van/naar Rotterdam
Europa 44% 1. UK 18%
7. Rusland 4%
Azië en Oceanië 33%
4. Ierland 7% 3. USA 10%
8. Spanje 3%
9. Japan 3% 2. China 10%
Amerika 15 %
6. Hongkong 4%
Afrika 2%
Midden Oosten en India 6%
10. Taiwan 3% 5. Singapore 6%
10
Gebaseerd op Port of Rotterdam 2006
9 Onbalans im/export containerlading NDL / HIDC
Europa 37% 64% 36% 8. Rusland 41 - 59%
2. UK 32 - 68%
Azië en Oceanië 38%
53%
4. Ierland 38 - 62% 3. USA 42 – 58%
47% 45% 55%
10. Spanje 33 - 67%
46%
54% 7. Japan 46 - 54%
55% 1. China 61 - 39% 45%
Amerika 17 %
6. Hongkong 51 - 49%
Afrika 3%
Midden Oosten en India 6% 5. Singapore 43 - 57%
9. Brazilië 81 - 19%
11
Gebaseerd op Port of Rotterdam 2006
10 Onbalans zeecontainers en prijsvorming NDL / HIDC
Wisselende prijzen zeevervoer containers (in $/TEU) $2.000 $1.800 $1.600 $1.400 $1.200 $1.000 $800 $600 $400 $200 $-
$1.832
45%
$1.459
53%
$985
55%
$793
Q1 2003
Q2 2003
Q3 2003
Q4 2003
Azie-Europa
Q1 2004
Q2 2004
Q3 2004
Europa-Azie
Q4 2004
Q1 2005
Q2 2005
USA-Europa
Q3 2005
Q4 2005
47%
Q1 2006
Europa-USA
Bron: UNCTAD 2006, bewerking Kees Verweij
Luchtvracht : grotere onbalans handel met Azië/Oceanië in lucht (69% om 31%) vs. zee (53% om 47%) Onbalans lagere prijzen voor export: stromen gaan anders lopen, bijv. export luchtvracht via Londen 12
Onbalans lastig, maar zorgt ook voor lagere prijzen voor NL export marktkansen
11 Business modellen luchtvracht NDL / HIDC
Business modellen luchtvrachthavens op basis van cargo volume en jaarlijks aantal vluchten
1
1. Grootschalig: uitgebreid intercontinentaal vrachtnetwerk zoals in Frankfurt, Schiphol, Parijs CDG en London Heathrow. 2. Gespecialiseerd: vaak integrators met eigen operatie, zoals Luik (TNT), Keulen (UPS), Leipzig (DHL). Ook Luxemburg met Cargolux. 3. Regionaal: aanbieden beperkt aantal frequente lijnen voor vracht, zoals in Gothenburg, Lyon, Zürich en Manchester.
2 3
Bron: ARC 2003
13
Conclusies: • Mogelijkheden business model mede afhankelijk van aantal vluchten vs. jaarlijks cargo volume • Top-4 luchthavens: volume door uitgebreid netwerk van bestemmingen • Nog flink verschil in ontwikkeling tussen top-4 en overige luchthavens
12 Ontwikkeling rond luchtvrachthaven NDL / HIDC
Vier ontwikkelingsmodellen voor vracht rond luchtvrachthaven Copenhagen Gothenburg Manchester
Amsterdam London Heathrow London Gatwick
Berlin Brussel
Cologne Leipzig
Paris Luxembourg
Frankfurt
Munich
Lyon
Bron: ARC 2003
Miilan
Beschikbaarheid ruimte speelt meer en meer rol
1 2 3 4 14
Ontwikkeling Transportation terminal Transportation center Logistics Center Logistics and industrial park
Focus activiteit Alleen luchtvracht afhandeling + Warehouses log. dienstverleners luchtvracht + Warehouses log. dienstverleners voor alle cargo + Distributieplatforms producenten
Voorbeelden Heathrow (te weinig ruimte) Barcelona Brussel, Lyon Schiphol (ruimte?), Frankfurt
13 Schiphol: rol full en belly freighters NDL / HIDC
Bron: Schiphol Group 2006
Bron: Districon/Cargonaut 2004
Toename inzet full freighters op Schiphol • Stabiel volume cargo van 600.000 ton via belly freight, toename naar ruim 800.000 ton via full freighters • Oorzaak: volumes import uit China nemen dusdanig toe dat full freighters kunnen worden ingezet • Import China stijgt mede door aanwezigheid Europese DC’s in Nederland • Verwachting Boeing: aantal full freighters +100% in komende 20 jaar 15
14 Import luchtvracht door NL bedrijven NDL / HIDC
Import luchtvracht door NL bedrijven in waarde (2004)
Import luchtvracht door NL bedrijven in volume (2004)
6%
1%
9%
4%
7%
4% Sierteelt
5%
Machines/electronica
5%
45%
Textielstoffen
18%
Kunststoffen/chemie Dieren/dierlijke prod.
7%
52%
Optiek Vervoermaterieel
1%
Overige producten 10%
24%
2%
Gebaseerd op Districon/Cargonaut 2004
Import Luchtvracht door bedrijven in NL via Schiphol: • Wat betreft volume spelen sierteelt (45%), machines/elektronica (24%) en optiek (7%) grootste rol • Wat betreft waarde valt sierteelt in belang weg, dan zijn machines/elektronica (52%), optiek (18%) en kunststoffen/chemie (10%) belangrijker
16
Conclusie: In importwaarde zijn typische EDC producten belangrijker dan in volume, hierdoor kan rol EDC’s onderschat worden
15 EDC’s Schiphol: vestigingsplaatskeuze NDL / HIDC
Schiphol: inderdaad veel EDC’s met machines/elektronica Landkaart: rood = meer buitenlandse vestigingen per km2
Enquête: nabijheid Schiphol kritische factor voor vestiging in NL -
61% Europese hoofdkantoren
-
50% Europese distributiecentra
-
47% zakelijke dienstverleners
-
36% productiebedrijven
Bron kaart: Bureau Louter 2005
17
High tech: LG, Canon, Kyocera Medtech: Idexx, Centocor, Bausch & Lomb Automotive: Honda, Yamaha, Caterpillar Machinery: Yanmar, Honeywell Fashion: Mexx, The Sting Perishables: VBA
31% bedrijven in regio Amsterdam vinden nabijheid Schiphol belangrijkste vestigingsfactor Bron: Buck Consultants 2001
16 Kansen vestiging EDC’s bij Schiphol NDL / HIDC
kantoren
EDC’s op Schiphol leveren waarde en werkgelegenheid op voor regionale en nationale economie
•
Ruimte voor EDContwikkeling: Schiphol Logistics Park (korte termijn) en Werkstad (lange termijn) moet hier ruimte voor scheppen
•
Op nieuwe bedrijventerreinen ook mogelijkheden voor multimodaal transport: - spoorvervoer (HSLvrachtterminal)
Bron: Urban Unlimited 2003
- binnenvaart (terminal nabij Schiphol Logistics Park) 18
Bron: Werkstad A4 2005
17 Importstromen naar EDC’s in NL NDL / HIDC
Bestemming importstromen Schiphol in Nederland in volume/waarde 2004 (schatting)
Noord-Holland 72% volume 44% waarde
Importstromen Schiphol: -
In volume 72% naar Noord-Holland, o.a. vrijwel alle sierteelt (45%).
-
In waarde gaat maar 44% naar NoordHolland, en 38% naar de EDC regio NoordBrabant en Limburg. Dit kunnen zowel EDC’s als productiebedrijven (ASML?) zijn.
-
Conclusie: volume import voor EDC’s buiten Noord-Holland lijkt beperkt, maar is in waarde veel groter. Bij focus op tonnen bestaat gevaar onderschatting relatie tussen Schiphol en EDC’s in Zuid-NL
-
EDC’s in Brabant en Limburg hebben gekozen voor vestiging daar vanwege o.a. positie tussen mainports (Schiphol, Rotterdam, Antwerpen) en Europese markten in.
Overig Nederland 7% volume 8% waarde
Zuid-Holland 6% volume 9% waarde
Noord-Brabant/Limburg 15% volume 38% waarde
Gebaseerd op cijfers Districon/Cargonaut 2004
19
Conclusie: verband tussen Schiphol en EDC’s in Zuid-NL vooral in waarde te meten
18 Catchment area import Schiphol NDL / HIDC
1995
2010
Bron: Urban Unlimited 2003
1995: Catchment areas vrachtluchthavens gescheiden
2010: Catchment areas vrachtluchthavens steeds meer overlappend - Zowel kans als gevaar: bijvoorbeeld concurrentie bij bedienen EDC’s Zuid-Nederland - Gebruik HSL en Betuweroute biedt mogelijkheden voor Schiphol, Frankfurt en Parijs
20
19 Kans: Multi-mainport NL NDL / HIDC
Copenhagen 0,34 MT
Luchtvracht: 3 grote concurrenten ontwikkelen multi-airport systeem - vliegvelden Londen - vliegvelden Parijs - Frankfurt en Frankfurt Hahn
Manchester 0,15 MT Derby 0,28 MT
Amsterdam 1,48 MT
London Heathrow 1,32 MT Cologne 0,64 MT
London Stansted London Gatwick 0,24 MT 0,23 MT Brussel 0,70 MT
Liege 0,32 MT Frankfurt 1,82 MT
Luxembourg 0,74 MT
Paris CDG 1,64 MT
FRA-Hahn 0,20 MT Paris Orly 0,10 MT
Leipzig 0,13 MT
Zurich 0,32 MT
Munich 0,19 MT
Milan 0,36 MT
21
Schiphol: beperkte mopgelijkheden voor multiairport systeem - Eindhoven ? - Beek ? - Niederrhein ?
Kans NL: inzetten op multimainport systeem Schiphol Rotterdam – Amsterdam voor bedienen en vasthouden EDC’s in Zuid-Nederland
20 Concurrentie Schiphol - Frankfurt NDL / HIDC
Schiphol Aanwezigheid EDC's Groot aantal EDC's / productie Sectoren - elektronica - optiek - textiel - bloemen Full freight / belly 57% vs 43% (groei t.o.v. freight 2004 ca. 2%) Volume / groei 1,45 mio (+2 %) Focus gebieden - Azie (42,4% / + 6,7%) - Noord Amerika (20.6% / +3%) Faciliteiten - 261 spoke-bestemmingen. - Cargo world Schiphol - 600.000 m2 beschikbaar voor toekomstige groei vracht Uitbreiding
Vliegbewegingen Capaciteitsgrens
Bijzonderheden
22
Diverse terreinen, oa airport business park AmsterdamOsdorp, Schiphol Logistics Park, Werkstad A4 405.000 - 450.000 vliegbewegingen - uitbreiding mogelijk met opening polderbaan
HSL verbinding Schiphol Paris CDG
Frankfurt Productiebedrijven - automotive - fijnchemie 56% vs 44% (groei t.o.v. 2004 +14,9%) 1,89 mio (+ 8%) - Azie (2005: 43,9% / + 16,2%) - Noord Amerika (21,9% / 23,8%) - 304 spoke-bestemmingen, - Cargo City Süd en North (125 hectare vracht en expeditieruimte)
Gehespitz-Gelande (530.000 m2), operationeel in 2007
482.000 - 500.000 vliegbewegingen - 4e baan in 2012, capaciteit 630.000 vliegbewegingen. - Nu inzet overloopluchthavens Frankfurt Hahn (lcc en vracht) en München Multi-airportsysteem met Hahn
21
Conclusies/discussiepunten
NDL / HIDC
1. Meer onbalans in luchtvrachtstromen dan in zeecontainerstromen van/naar Nederland 2. Relatie Schiphol en EDC’s in Nederland meetbaar in waarde (hoogwaardige goederen, vooral machines/electronica) 3. Positie Schiphol als vrachtluchthaven onder druk vanwege ruimte en catchment area bedienen EDC’s Zuid-NL meer onder druk 4. Schiphol: inzetten op multi mainport systeem voor EDC’s i.p.v. multi airport systeem zoals grote concurrenten doen 5. Toename gebruik full freighters Mogelijkheden tot accommodatie op Schiphol
23
Meer informatie? NDL / HIDC
Kees Verweij Senior adviseur logistiek en transport TNO, Business Unit Mobiliteit & Logistiek Delft
[email protected] + 31 15 269 68 76
24
