Politie op school? Denk aan je imago!

Politie op school? Denk aan je imago! Een evaluatieonderzoek naar de inzet van schooladoptanten in de politieregio Brabant-Noord

Mevrouw drs. M.C.M. Reitsma In opdracht van: de heer L.J. van Deventer, portefeuillehouder Jeugd, Politieregio ©KPC Groep

Brabant-Noord

april 2010 EE1.10BBO.061 (BBO-10339)

Met medewerking van: de heer H. Oudshoorn, beleidsmedewerker Politie Brabant Noord, mevrouw L. Eysackers en mevrouw B. Tax, collega’s KPC Groep

1 SAMENVATTING

3

2 INLEIDING

4

3 BELEIDSMATIG KADER

5

4 METHODE

9

5 RESULTATEN

10

6 CONCLUSIE EN DISCUSSIE

25

7 AANBEVELINGEN

27

8 TEN SLOTTE

29

Inhoud

april 2010 EE1.10BBO.061 (BBO-10339)

GERAADPLEEGDE LITERATUUR/BRONNEN

30

BIJLAGE LIJST MET AFKORTINGEN

31

1 SAMENVATTING Het beleid voor schooladoptie binnen de politieregio Brabant-Noord is sinds 2007 formeel vastgesteld. Dit beleid is in dit rapport geëvalueerd door zowel de scholen als de schooladoptanten te bevragen naar hun onderlinge samenwerking. Nog niet alle scholen zijn geadopteerd of ervaren dat zij geadopteerd zijn door een politiefunctionaris. In situaties waar er goed contact is tussen de schooladoptant en de scholen is de samenwerking succesvol en effectief. Zo’n 40% van de scholen en de schooladoptanten vindt dat de schooladoptanten te weinig (in tijd) gefaciliteerd worden door de politie. Zij vinden het belangrijk om samen te werken. De schooladoptie van basisscholen staat het meest onder druk.

Pagina 3/31 april 2010 EE1.10BBO.061 (BBO10339)

2 INLEIDING Door een aantal gebeurtenissen op scholen en diverse ontwikkelingen op het gebied van School en Veiligheid ontstaat er halverwege de jaren 2000 binnen de politieregio Brabant-Noord een behoefte en noodzaak om het contact tussen de politie en de scholen meer te structureren en daarmee te effectueren. Door het vervallen van het project ‘Doe effe normaal’ zijn de contacten met de basisscholen tot een minimum beperkt. Wel bestaat er bij de meeste politieteams een vorm van schooladoptie (contacten tussen politie en school), maar de daadwerkelijke uitwerking is divers en laat soms te wensen over. Zowel binnen de scholen als binnen de politie blijkt er behoefte te zijn aan meer structurele communicatie en afstemming. In 2006 wordt een matrix gepresenteerd waarin de rollen en de taken van de politie en de school betreffende de schoolveiligheid worden afgebakend. Hierin zijn drie niveaus te onderscheiden, te weten -

de repressietaken van de politie waarin een voortrekkersrol van de politie vereist is;

-

de preventie-, signalerings-, adviserings- en doorverwijzingstaken op scholen waarin de politie geen voortrekkersrol heeft, maar waar zij wel een bijdrage kan leveren;

-

de onderwijskundige rol van de school waarin de politie geen verantwoordelijkheid heeft.

Om het tweede niveau beter vorm te geven wordt per 1 januari 2007 formeel de functie van schooladoptant ingevoerd. Onder schooladoptant wordt verstaan: een politiefunctionaris die als vaste contactpersoon functioneert voor de school en die de relatie tussen de school en de politie versterkt. De algemene boodschap luidt: de schooladoptant heeft de contacten en verzamelt informatie en is daarmee de verbindingslijn tussen de school en de politie. Daarmee wil de politieregio Brabant-Noord een partner zijn van de scholen en in het kader van het integrale veiligheidsbeleid een bijdrage leveren aan de veiligheid op scholen. Aan KPC Groep is gevraagd om de activiteiten van de schooladoptanten, de wijze waarop scholen gebruikmaken van schooladoptie en de effecten van schooladoptie te evalueren en daarmee een aanzet te geven voor mogelijke verbeterpunten voor het beleid inzake schooladoptie en de samenwerking tussen de scholen en de politie.


3 BELEIDSMATIG KADER

1

“De activiteiten van de politie op gebied van school en veiligheid hebben tot doel als partner een aantoonbare bijdrage te leveren aan de veiligheid op en om scholen en dit alles binnen de gestelde kerntaken van de politie.”

2

Bovenstaande tekst verwoordt de doelstelling van de samenwerking tussen de scholen en de politie. Met de inzet van schooladoptanten wil de politie Brabant-Noord alle scholen binnen de hele regio voorzien van een aanspreekpunt in de vorm van een schooladoptant. Met alle scholen worden de scholen binnen het primair en het voortgezet onderwijs bedoeld. En voor allen geldt het motto: iedere school binnen de regio kent zijn adoptant en de adoptant kent de school. 3

Om dit voor alle scholen te realiseren worden er in 2007 afspraken gemaakt over de werkwijze en inzet van politiefunctionarissen. Deze zijn voor het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs iets verschillend. Basisonderwijs Aan de school wordt een politiefunctionaris gekoppeld die werkzaam is binnen het gebied waar de school zich bevindt. Het aantal bezoeken van de schooladoptant aan de school is afhankelijk van de behoefte en problematiek van de school en de wijk waarin de school staat. Iedere basisschool wordt ten minste eenmaal per jaar bezocht. De schooladoptant zoekt een vaste contactpersoon in de school en bespreekt de volgende onderwerpen: -

signaleren eventuele risicojongeren;

-

overlast in of rond de school;

-

evaluatie afhandeling eventuele meldingen of aangiftes;

-

evaluatie eventueel convenant;

-

schoolveiligheidsplan en het veiligheidsgevoel in en om de school. 4

Van de schooladoptant wordt verwacht dat hij nauw samenwerkt met de buurtcoördinator. Voor zover mogelijk behandelt hij meldingen of aangiftes betreffende incidenten die op zijn school hebben plaatsgevonden en onderhoudt hij contact met de leerplichtambtenaar. Voortgezet onderwijs Gezien de doelgroep (minderjarigen die onder het jeugdstrafrecht vallen) wordt bij de uitvoering van de schooladoptie in het voortgezet onderwijs de voorkeur gegeven aan jeugdagenten of aan een stedelijk coördinator voor alle vo-scholen, zoals in de gemeente ’s-Hertogenbosch het geval is. Ook in het voortgezet onderwijs is het aantal bezoeken afhankelijk van de problematiek van de school. In de minimale variant wordt een school twee keer per jaar bezocht.

1

Vanwege de leesbaarheid van het artikel is ervoor gekozen om geen verwijzingen in de tekst

te plaatsen. Het beleidsmatig kader is geschreven aan de hand van diverse bronnen van de politie Brabant-Noord. Zie hiervoor de literatuurlijst.


2

Deventer, L. van (2006). School en veiligheid. Interne notitie Politieregio Brabant-Noord.

3

Schooladoptie vond al eerder in diverse vormen plaats. Vanaf 2007 is er formeel beleid

vastgesteld om alle scholen te voorzien van een schooladoptant. 4

Voor de leesbaarheid is gekozen voor de mannelijke vorm. Daar waar hij staat kan ook zij

gelezen worden.

De schooladoptant zoekt een contactpersoon binnen de school en maakt (in tegenstelling tot de schooladoptant van de basisschool) ook contact met de leerlingen van die school. Hij zorgt ervoor dat hij een vertrouwd gezicht is binnen de school, zowel voor de werknemers als voor de leerlingen. Met name de informatiepositie is daarbij van groot belang. De onderwerpen die de schooladoptant bespreekt met de contactpersoon en de werkzaamheden die hij uitvoert, wijken niet af van de schooladoptant voor het basisonderwijs. Werkproces Van iedere school moet een veiligheidsscan worden gemaakt, die als een soort nulmeting functioneert. De informatie die voortkomt uit de scan is richtinggevend voor de intensiteit van de schoolbezoeken. Tevens kan de scan aangeven of andersoortige contacten wenselijk zijn, zoals bijvoorbeeld deelname aan een zorgadviesteam (ZAT). Zowel de school als de schooladoptant kunnen ook extra bezoeken initiëren. De school kan te allen tijde een beroep doen op de schooladoptant. Om de continuïteit te kunnen waarborgen moet op de scholen ook een telefoonnummer en een e-mailadres bekend zijn waar zij eventuele meldingen bij afwezigheid van de adoptant kwijt kunnen. Op deze meldingen zal zo veel mogelijk door de adoptanten worden gereageerd. Uitgangspunt is dat er op iedere melding een reactie volgt. Werkzaamheden De politie Brabant-Noord gaat in de verdeling van taken en verantwoordelijkheden uit van het landelijk visiedocument ‘Politie en Schoolveiligheid’. Hierin zijn de werkzaamheden en verantwoordelijkheden van de politie en de diverse partners beschreven. In het kader van School en Veiligheid is er sprake van een collectieve verantwoordelijkheid. Binnen dit principe van collectieve verantwoordelijkheid zijn scholen zelf in eerste instantie verantwoordelijk voor de veiligheid op scholen, berust de regie over de veiligheid rond scholen bij de gemeente en is de politie verantwoordelijk voor veiligheidsactiviteiten op en rond scholen die rechtstreeks voortvloeien uit de kerntaken van de politie. Die kerntaken zijn: -

opsporing van strafbare feiten en gedragingen;

-

handhaving van de openbare orde;

-

noodhulpverlening;

-

toezicht in het publieke domein;

-

signalering en advisering inzake veiligheid en veiligheidsbeleid.

In de takenmatrix (figuur 1) is cursief weergegeven onder welke kerntaak de taken van de politie vallen, waarbij aangetekend moet worden dat het begrip ‘voorwaardenscheppend’ geen op zichzelf staande kerntaak is, maar als onderdeel van alle kerntaken gezien kan worden. De kerntaak toezicht wordt niet in de matrix genoemd. De toezichthoudende taak op scholen is een primaire verantwoordelijkheid van de scholen zelf. Scholen moeten die taak zelf invullen, niet de politie.

5

De grijze vlakken zijn primair de verantwoordelijkheid van de politie. De gele vlakken daarentegen alleen voor het onderwijs. De overige ingevulde vlakken vallen onder de collectieve verantwoordelijkheid van de politie en de school.


5

Oudshoorn, H. (2007). Politie en Schoolveiligheid. Implementatieplan. Interne notitie

Politieregio Brabant-Noord.

Domeinen

Taakvelden Preventie

Signaleren en

Repressie

doorverwijzen Ruimtelijk

Signalering en

Handhaving/noodhulp

advisering

-

-

handhaven

advies inrichting

openbare orde bij

gebouwen en

calamiteiten

omgeving Institutioneel

Voorwaardenscheppend

Signalering en advisering

-

afspraken met

-

afspraken met

-

periodieke

-

participeren in

partners

partners

evaluatie

netwerken en overleggen -

Sociaal

casuïstiek bespreken

Signalering en


advisering

-

-

fysieke

fysieke

aanwezigheid

aanwezigheid

(school als

(school als

vindplaats)

vindplaats) Onderwijskundig Criminogeen

Signalering en


Opsporing/noodhulp

advisering

-

-

-

voorlichting

doorverwijzen onder

reguliere

andere 12-min

activiteiten bij

jongeren

misdrijf en overtreding

Figuur 1. Takenmatrix Te verwachten effecten door de inzet van de schooladoptant (in engere zin) Door de juiste en zorgvuldige inzet van de schooladoptant verwacht de politie de onderstaande effecten binnen de school te bereiken. -

Vergroten veiligheidsbeleving. Door het stellen van duidelijke grenzen ten aanzien van strafbare feiten zal de veiligheid op de scholen toenemen.

-

Toename van meldingen en strafbare feiten. Een vast aanspreekpunt zal drempelverlagend werken als het gaat om meldingen en hulpverzoeken vanuit de school. Wanneer de afhandeling van deze zaken naar behoren verloopt zal de toename nog groter worden.

-

Vergroten van het vertrouwen. Een actiegerichte en betrouwbare politie vergroot het vertrouwen van docenten, ouders en leerlingen in de politie.

Te verwachten effecten van schooladoptie (in bredere zin) De invoering van schooladoptie zal tevens zijn uitwerking hebben op politiële werkzaamheden en relaties buiten de school. -

Verbinding met de wijken en gemeenten. De veiligheid op scholen heeft een directe verbinding met de veiligheid in de samenleving, buurten en wijken. Hierin ligt een relatie met de gemeenten, die het thema ‘School en Veiligheid’ op de agenda zullen zetten.


Vergroten van de kennis. De informatie van de schooladoptant van de basisschool komt ten goede aan kennis die nodig is voor politiewerk binnen de wijk van de school.

-

Verbeteren van de preventieve maatregelen en doorverwijzingen. Informatie van scholen over leerlingen in combinatie met informatie uit andere bronnen kunnen een meer volledig beeld geven, waardoor adequate interventies en doorverwijzingen mogelijk zijn.

-

Vertrouwen in de politie. Wanneer de politie een goede informatiepositie binnen de scholen heeft en snel en adequaat optreedt dan zal dat ten goede komen aan de tevredenheid van de burger (docenten, leerlingen en ouders).

-

Daling van de criminaliteit. Op langere termijn zal er een effect zijn op de criminaliteitscijfers en de jeugdcriminaliteit in het bijzonder.

Onderzoeksvraag De uitvoering en de effecten van schooladoptie van de politie Brabant-Noord worden geëvalueerd aan de hand van onderstaande onderzoeksvraag. In hoeverre wordt de schooladoptie uitgevoerd zoals bedoeld is en wat zijn de effecten van de schooladoptie op de veiligheid op scholen? Om deze vraag te kunnen beantwoorden zijn de volgende deelgebieden onderzocht. Samenwerking tussen scholen en adoptanten -

Zijn alle scholen op de hoogte van schooladoptie en maken zij daar gebruik van?

-

Welke activiteiten vinden er plaats passend binnen de takenmatrix waarover de school en

-

Zijn er verschillen tussen de diverse schoolsoorten waarneembaar?

de schoolagenten een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben?

Werkproces -

In hoeverre voeren de schooladoptanten hun taken uit zoals dat bedoeld is?

-

In hoeverre zijn de schooladoptanten in staat om hun functie als schooladoptant uit te voeren?

Verwachtingen, knelpunten en effecten -

Wat waren de verwachtingen en zijn deze uitgekomen?

-

Wat zijn de knelpunten van schooladoptie voor de scholen en de schooladoptanten?

-

Wat zijn de effecten en successen van schooladoptie voor de school en de

-

Wat zijn suggesties voor verbetering van de schooladoptie?

schooladoptanten?


4 METHODE Om antwoord te kunnen geven op de onderzoeksvraag zijn de volgende deelonderzoeken uitgevoerd. Vragenlijst schooladoptanten Alle schooladoptanten in de politieregio Brabant-Noord zijn per e-mail uitgenodigd om een webbased vragenlijst in te vullen. In deze vragenlijst werd ingegaan op de wijze waarop zij hun functie als schooladoptant invullen en de taken en activiteiten die daartoe behoren. De vragenlijst besloeg twee delen. Het eerste deel betrof algemene gegevens van de schooladoptanten. In het tweede gedeelte werden vragen gesteld per geadopteerde school. Vragenlijst scholen Alle scholen binnen de politieregio Brabant-Noord zijn per e-mail uitgenodigd om een webbased vragenlijst in te vullen. Deze vragenlijst ging in op de wijze waarop scholen gebruikmaken van de schooladoptant en de gebieden waarop zij samenwerken met de politie. Interviews schooladoptanten In een zestal semigestructureerde interviews met schooladoptanten is er dieper ingegaan op de rol van de schooladoptant en de mogelijkheden en beperkingen van deze rol. Tevens is gevraagd naar de facilitering vanuit de politieorganisatie. De selectie van deze schooladoptanten is tot stand gekomen op basis van bereidheid. Tevens is er gekeken naar de verschillende functies van de schooladoptant en de schoolsector waarvoor zij adoptant zijn. Interviews met scholen Op een basisschool en een school voor voortgezet onderwijs, waar schooladoptie ervaren wordt als een succesvolle interventie, zijn er open gesprekken gevoerd met schoolleiders, een docent en leerlingen.


5 RESULTATEN Respondenten schooladoptanten Door de opdrachtgever zijn de e-mailadressen van 123 schooladoptanten aangeleverd die allemaal uitgenodigd zijn om de vragenlijst in te vullen. Drie respondenten gaven aan dat zij geen adoptant waren. De vragenlijst is door 78 schooladoptanten ingevuld. Dit betekent een respons van 65%. Van de 78 respondenten waren 61 respondenten als schooladoptant werkzaam. Tien respondenten hadden hun functie als schooladoptant langer dan een half jaar gelden beëindigd en twee functionarissen waren wel coördinerend betrokken bij schooladoptie, maar niet uitvoerend. Uiteindelijk zijn de vragenlijsten geanalyseerd op basis van de antwoorden van 61 schooladoptanten. Een kwart van deze schooladoptanten is werkzaam in een jeugdgerelateerde functie (zie Tabel 1). Samen zijn zij voor 148 scholen de schooladoptant. De schoolspecifieke vragenlijst voor de schooladoptant is ingevuld voor 126 scholen. Tabel 2 geeft de verdeling weer tussen de functie van de adoptant en het aantal scholen die zij gezamenlijk per schoolsector bezoeken. De meeste scholen binnen het primair onderwijs worden door (wijk- of buurt-) agenten bezocht. Het voortgezet onderwijs is veelal gekoppeld aan jeugdagenten en taakaccenthouders jeugd. Tabel 1. Functie schooladoptanten Aantal

Functie

adoptanten 8

buco/wijkagent

11

jeugdagent

4

taakaccenthouder

32

agent

6

anders

61 Tabel 2. koppeling aantal scholen per schoolsector en functies schooladoptanten Tunctie

Aantal scholen Aantal

Aantal

Aantal

primair

scholen

scholen

scholen

onderwijs

speciaal

voortgezet

middelbaar

(BaO/SBO)

onderwijs

onderwijs

onderwijs

(SO/VS0)

(VO)

(MBO/ROC)

Totaal

buco/wijkagent

23

1

-

-

24

jeugdagent

9

3

14

5

31

taakaccenthouder

4

1

10

2

17

agent

38

-

7

1

46

anders

8

-

-

-

8

totaal

82

5

31

8

126

Respondenten scholen Op basis van het adressenbestand van de politie zijn in totaal 321 scholen aangeschreven, waarvan er 176 scholen de vragenlijst hebben ingevuld. Drie scholen gaven aan geen tijd of Pagina 10/31 april 2010 EE1.10BBO.061 (BBO10339)

geen belangstelling te hebben voor het onderzoek. Drie scholen waren onbekend met schooladoptie en twee scholen (mbo en hbo) reageerden met de mededeling dat schooladoptie voor hen niet speelde. Naar schatting zijn 15 scholen niet bereikt door een foutief e-mailadres.

Daarmee komt de respons op circa 65%. Na verwijdering van onvolledige vragenlijsten bleven er 167 scholen over die meegenomen zijn in dit onderzoek. In tabel 3 is te lezen hoeveel scholen binnen de verschillende schoolsectoren zijn aangeschreven en hoeveel procent daarvan een volledige vragenlijst heeft ingevuld. Wanneer er op deze wijze naar de respons wordt gekeken ligt deze op 52%. De vragenlijsten zijn voornamelijk door een managementfunctionaris ingevuld (zie tabel 4). Tabel 3. Respondentenverdeling per schoolsector Schoolsector

E-mail-

Volledige vragenlijst

Respons

adressen po

266

140

53%

so/vso

15

4

38%

vo

29

19

66%

mbo

4

3

75%

hbo

7

1

14%

Totaal

321

167

52%

6

Tabel 4. Respondentenverdeling naar functie Functie

Aantal

directeur

119

adjunct-directeur

16

veiligheidscoördinator

2

conciërge

1

anders

29

Totaal

167

Om herhalingen van onderzoeksresultaten te voorkomen en om een helder beeld te geven van het antwoord op de onderzoeksvraag, worden de resultaten van de diverse deelonderzoeken niet per onderzoek besproken, maar gezamenlijk aan de hand van de deelgebieden. Samenwerking tussen scholen en adoptanten Van de 167 scholen die een volledige vragenlijst hebben ingevuld geven 118 scholen (71%) aan dat zij een vaste contactpersoon bij de politie (schooladoptant) hebben. In tabel 5 is te zien hoe de verdeling is per schoolsector. Met name de basisscholen geven aan dat zij geen vaste contactpersoon hebben. De helft van de scholen met een vaste contactpersoon heeft deze al langer dan drie jaar, dus al voor de formele invoering in 2007. Tabel 5. Heeft uw school een vaste contactpersoon bij de politie (schooladoptant)? Schoolsector

Ja

Nee

Totaal

primair onderwijs (po)

96

44

140

speciaal onderwijs (so/vso)

3

1

4

voortgezet onderwijs (vo)

16

3

19

middelbaar onderwijs (mbo/roc)

3

0

3

hoger onderwijs (hbo)

0

1

1

118

49

167

Totaal


6

De vragenlijst is naar één adres per school gestuurd en door meerdere locaties beantwoord.

De 75% respons geeft een vertekend beeld.

Het begrip schooladoptant is lang niet bij iedereen bekend. De scholen waar dit speelt, bevinden zich voornamelijk in district 3 van de politieregio Brabant-Noord, zoals in figuur 2 te zien is.

percentage per politieteam di st r ic t1 di st bo r ic xt t1 el he us de di st n di r ic st t1 r ic t1 nw ro di st sm r ic al t1 en sc hi jn de di st l r ic t1 zo di st r ic t2 di n di s tr i st ct r ic 2 t3 z bo x di m st ee r ic r t3 cu di ijc st r ic k t 3 di ud st r ic en t3 ve gh el

scholen die niet bekend zijn met schooladoptie

30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

Reeks1

team

Figuur 2. Verdeling van scholen die niet bekend zijn met schooladoptie afgezet per politieteam De redenen waarom zij aangeven dat er geen vaste contactpersoon is met de politie is verschillend. Bijna 40% van deze groep kent het fenomeen of het woord ‘schooladoptie’ niet, of weet niet of ze een vaste contactpersoon hebben. Ik zou ’t niet weten. Ik hoor nu voor ’t eerst van die benaming. Vijf respondenten hebben wel een positief contact met de politie, maar benoemen dit niet als schooladoptie. Wat is een schooladoptant??? Wij hebben al jaren een convenant met de gemeente, dus politie en leerplichtambtenaar. Wij hebben een jeugdagent waar we mee samenwerken. De politie is vertegenwoordigd in het ZAT-overleg. Een derde van deze groep respondenten geeft aan dat er in het verleden wel contacten zijn geweest met de politie, maar dat door wisselingen op school of bij de politie, door bezuinigingen, of door onbekende redenen dit contact er niet meer is. In verband met bezuinigingen is er geen schooladoptant toegewezen aan onze school. Voorheen hadden wij wel een schooladoptant en een schoolcontactpersoon. Wij hebben wel behoefte aan een schooladoptant. Een aantal heeft wel contacten met de politie, maar ervaart dit niet als een vaste contactpersoon. Er zijn wel contacten met een jeugdagent. Hij heeft zijn kaartje aan ons gegeven zodat wij hem kunnen bellen als de hanggroepjongeren rond de school voor overlast zorgen. Als dit de volledige functie van een schooladoptant zou zijn, dan beschikken we er dus over. Mijns inziens gaat het om intensievere contacten en voorlichting. Dit is momenteel niet aan de orde. Vandaar dat ik dit onderzoek heb ingevuld vanuit de optiek géén schooladoptant te hebben! Pagina 12/31 april 2010 EE1.10BBO.061 (BBO10339)

Met andere woorden, sommige scholen hebben wel een schooladoptant alleen kennen ze de term niet, is er geen contact meer of zijn ze niet tevreden met de invulling van de taak van de schooladoptant. Bij de meeste scholen die geen schooladoptant hebben, is er wel behoefte aan. De taken van de schooladoptanten zijn te categoriseren binnen vijf domeinen. Per domein wordt een overzicht gegeven op welke deelgebieden scholen en schooladoptanten met elkaar samenwerken. Ruimtelijk domein Tabel 6. Onderwerp van gesprek: getroffen maatregelen rondom schoolgebouw en schoolomgeving Rapportage scholen

Rapportage adoptanten

Specifieke

Besproken met

Besproken met

maatregelen

adoptant

school

Beveiliging gebouw

89%

32%

29%

Verkeerstoezicht

47%

36%

51%

92%

38%

60%

69%

17%

33%

Toezicht schoolplein en omgeving Toezicht schoolfeesten en evenementen

Tabel 6 geeft weer wat voor soort maatregelen de school heeft getroffen binnen het ruimtelijke domein en wat zij bespreken met de schooladoptanten. Het onderwerp dat het meest wordt besproken is het toezicht op het schoolplein en de omgeving van de school. Institutioneel domein Binnen het institutioneel domein (zie figuur 1) vallen onder andere de afspraken met de ketenpartners en de mogelijke rol in een casuïstiek overleg. Ruim 70% van de scholen heeft een zorgadviesteam (ZAT). Binnen het vo hebben alle scholen een ZAT. Voor het po is dat ongeveer de helft (zie tabel 7). Tabel 7. Aanwezigheid ZAT per schoolsoort Heeft de school een ZAT?

Schoolsoort Ja

Nee

Totaal

basisonderwijs

50

43

93

speciaal basisonderwijs

3

0

3

1

2

3

voortgezet onderwijs

16

0

16

middelbaar beroepsonderwijs

2

1

3

Totaal

72

46

118

speciaal onderwijs of voortgezet speciaal onderwijs

De schooladoptanten geven aan dat zij bij ongeveer 20% van de scholen als vast teamlid zitting hebben in het ZAT. Pagina 13/31 april 2010 EE1.10BBO.061 (BBO10339)

Dit geldt voor 12% van de scholen die een vragenlijst hebben ingevuld. De schooladoptanten participeren daarnaast ook nog in andere overleggen over

veiligheid, jeugd en zorg. Dit zijn met name overleggen die vanuit de wijk of de gemeente georganiseerd worden, zoals bijvoorbeeld het Veiligheidshuis of een 12-buurtnetwerk. De scholen hebben ook afspraken met andere veiligheidspartners. De meest genoemde zijn gemeente, leerplicht, brandweer en maatschappelijk werk (zie figuur 3).

afspraken met veiligheidspartners

Le er pl ic

G

em ee nt e ht am bt en aa Ve r i li gh ei ds hu is Br an dw ee Je r ug dz M or aa g/ AM ts ch K ap Sa pe m l ijk en w w er er k ki ng sv er ba nd W in ke Be lc w en on tra er sv er en ig in An g de re pa rti je n

100% 80% 60% 40% 20% 0%

Figuur 3. Afspraken van scholen met veiligheidspartners. Sociaal domein

Ik bespreek niets Calamiteiten Schoolverzuim Alcohol en drugsgebruik adoptanten

Discriminatie

scholen

Agressie en geweld Ongewenst seksueel gedrag Pesten Algemene gedragsregels 0%

10%

20%

30%

40%

50%

Figuur 4. Uitwisseling van onderwerpen binnen het sociale domein Binnen het sociale domein worden met name vraagstukken over agressie en geweld door scholen en schooladoptanten besproken. Opvallend is dat bijna 30% van de scholen geen onderwerp binnen dit domein met de schooladoptant bespreekt (zie figuur 4). Ruim 50% van de scholen wisselt (soms) zorgen uit over individuele leerlingen. Dit rapporteren zowel de scholen als de adoptanten. De meeste zorgen gaan over de thuissituatie van de leerling, het gedrag van de leerling buiten school en de situatie in de wijk. Over schoolprestaties en vrienden wordt nauwelijks uitgewisseld (zie tabel 8.)


Tabel 8. Uitwisseling van zorgen over individuele leerlingen onderwerp waarover is gesproken persoonlijke kenmerken

24%

thuissituatie

40%

schoolprestaties

5%

gedrag leerling buiten de school

42%

strafbare feiten leerling

28%

vrienden

10%

situatie in buurt/wijk

35%

Criminogeen domein Een kwart van de scholen meldt criminaliteit niet bij de schooladoptant (zie tabel 9). Bijna alle scholen doen aangifte van strafbare feiten, maar lang niet alle scholen voeren actief beleid om criminaliteit te voorkomen. Tabel 10 laat zien dat er grote verschillen zijn tussen de onderwijssectoren. Zowel binnen het vo als het mbo wordt er meer aandacht besteed om criminaliteit te voorkomen. De meeste aandacht gaat uit naar het voorkomen van vandalisme en diefstal (zie figuur 5). Naast de vijf onderwerpen die in figuur 5 getoond worden, wordt ook actief preventief beleid inzake gedrag van leerlingen en ouders in en om de school genoemd. Tabel 9. Uitwisseling van onderwerpen binnen het criminogene domein Rapportage scholen

Rapportage adoptanten

Ja

Nee

Soms

Ja

Nee

soms

criminaliteit gemeld bij adoptant

55%

25%

20%

67%

15%

18%

aangifte strafbare feiten

88%

3%

9%

75%

7%

18%

actief beleid voorkomen criminaliteit

65%

35%

66%

34%

Tabel 10. Actief beleid om criminaliteit te voorkomen Ja

Nee

Totaal

basisonderwijs

57

36

93


3

0

3

speciaal onderwijs

2

1

3


12

4

16


3

0

3

totaal aantal scholen

77

41

118

60% 50% 40% scholen

30%

adoptanten

20% 10% 0% wapenbezit


drugsbezit en alcoholgebruik drugshandel

Figuur 5. Actief beleid om criminaliteit te voorkomen

vandalisme

diefstal

Onderwijskundig domein Formeel gezien mag er op scholen geen les door schooladoptanten worden gegeven. Op ruim 40% van de scholen worden door de schooladoptanten activiteiten ontwikkeld met een voorlichtend karakter. Figuur 6 laat zien welke voorlichtende activiteiten er ondernomen worden.

adoptanten

scholen

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

Verzorgen van voorlichtingsmateriaal Doorverwijzen naar instanties die wel lessen verzorgen (bijvoorbeeld Halt of GGD) Voorlichting aan leerlingen over taken van de politie Voorlichting aan leerlingen over jeugdcriminaliteit Specifieke voorlichting (alcohol, loverboys etc.) aan ouders of docenten

Figuur 6. Activiteiten met een voorlichtend karakter Andersoortige onderwijsactiviteiten die schooladoptanten benoemen hebben betrekking op verkeer en voorlichting over vuurwerk. Werkproces Minder dan 10% van de adoptanten maakt een scan van de school, op basis waarvan het aantal jaarlijkse afspraken wordt gemaakt. Nog geen twee procent van de scholen zegt dat dit jaarlijks gedaan wordt. Figuur 7 en figuur 8 geven weer hoeveel vaste afspraken er op jaarbasis gemaakt worden. Volgens de rapportage van de scholen heeft 75% van de basisscholen geen enkele vaste afspraak per jaar. Meer dan 60% van de vo/mbo-scholen heeft meer dan drie vaste bezoeken per jaar. De adoptanten rapporteren andere cijfers. Met de scholen die zij bezoeken hebben ze meer vaste afspraken. Alle so/vso-scholen hebben meer dan drie vaste bezoeken per jaar en meer dan 80% van de vo/mbo-scholen hebben eveneens meer dan drie vaste bezoeken per jaar.

vaste bezoeken per jaar volgens de scholen

percentage scholen

100 80

geen

60

1 2

40

3 meer dan 3

20 0 PO

SO / VSO schoolsoort

Figuur 7. Aantal vaste bezoeken per jaar volgens de scholen Pagina 16/31 april 2010 EE1.10BBO.061 (BBO10339)

VO / MBO

vaste bezoeken per jaar volgens de adoptanten

percentage scholen

100 80

geen

60

1 2

40

3 3 of meer

20 0 PO

SO / VSO

VO / MBO

schoolsoort

Figuur 8. Aantal vaste bezoeken per jaar volgens de adoptanten Zowel op initiatief van de schooladoptant als van de scholen komen de schooladoptanten ook buiten de vaste afspraken om naar de school. De reden voor deze extra bezoeken zijn wisselend. Veelal is er geen directe aanleiding, maar wordt er ‘koffie gedronken’ om het contact in stand te houden of om informatie uit te wisselen. Andere redenen kunnen een calamiteit of incident betreffen, bewaken van de verkeersveiligheid, overlast van criminaliteit, kluisjescontrole, verzorgen van lessen, controle van de fietsverlichting of een advies over bijvoorbeeld inbraakbeveiliging. De adoptanten geven aan dat ze op bijna 80% van de scholen te maken hebben met een vaste contactpersoon. Meer dan driekwart van de adoptanten vindt dat hij voldoende op de hoogte wordt gehouden van de veiligheid in en rond de school. Bijna 64% van de scholen vindt dat de adoptant goed bereikbaar is. Meer dan 90% van de adoptanten zegt dat hij goed bereikbaar is en dat hij geaccepteerd wordt als de schooladoptant. Daar waar dat niet het geval is, is er om uiteenlopende redenen geen contact met de school. 90% 80% 70% 60% 50%

adoptant

40%

school

30% 20% 10% 0% preventief

signalerend

adviserend

doorverwijzend

repressief

Figuur 9. Rol van de schooladoptant Zowel de school als de adoptant vindt dat de rol van de adoptant voornamelijk adviserend en preventief is (zie figuur 9). De adoptanten geven in een open vraag nog meer rollen aan, te weten: informerend, ondersteunend, bemiddelend en hulpverlenend. Een aantal benoemt dat zij het aanspreekpunt Pagina 17/31 april 2010 EE1.10BBO.061 (BBO10339)

zijn van de politie. Ongeveer 60% van de adoptanten vindt dat hij voldoende gefaciliteerd wordt door zijn leidinggevende om de taak als schooladoptant uit te kunnen oefenen.

Ruim 80% van de adoptanten vindt dat de informatie van de scholen (enigszins) ten goede komt aan de (politiële) kennis over de wijk. Veel leerlingen wonen in de wijken rondom de school. Er ontstaat een betere beeldvorming van de leerlingen op school, in relatie tot de thuissituatie en de omgeving. Er is meer kennis van problematische gezinssituaties en bij overlast en problemen van jeugd op en rond school kan er alerter gereageerd worden. De geïnterviewde leerlingen van zowel een basisschool als een school voor voortgezet onderwijs kennen de schooladoptant niet persoonlijk. Voor de leerlingen van de vo-school is de aanwezigheid van een politiefunctionaris wel een vanzelfsprekend beeld. Zij weten ook dat in het derde jaar de schooladoptant samenwerkt met de docent maatschappijleer rond bepaalde onderwerpen. Op beide scholen worden ouders (nog) nauwelijks betrokken bij de samenwerking met de politie, behalve wanneer er iets speelt dat wel voor ouders van belang is. De vo-school vindt het een goed idee om ouders op de hoogte te brengen van de samenwerking met de politie. Zij is trots op de samenwerking en is blij met zowel de preventieve alsook de curatieve rol van de schooladoptant. Verwachtingen Aan de scholen is gevraagd wat zij, bij de invoering van de schooladoptie, verwachtten van dit project. Bijna 13% van de scholen verwachtte te gaan samenwerken en samen te overleggen. Dat we regelmatig een gesprek zouden hebben over de gang van zaken rond veiligheid in en rond de school en de wijk. Een kleine groep verwachtte dat de adoptant een aanspreekpunt zou zijn. Een andere groep verwachtte advies, hulp en ondersteuning. Bijna een kwart van de scholen geeft aan dat zij een regelmatig contact of bezoek verwachtte. We verwachtten dat de schooladoptant op verzoek regelmatig op school zou komen. Hij zou een band met de school en de kinderen kunnen opbouwen. Andere verwachtingen betreffen korte lijnen met de politie, preventie, informatie, betrokkenheid en laagdrempeligheid. Voor 40% van de scholen zijn de positieve verwachtingen uitgekomen. Wat ik ervaren heb als IB’er op deze school is dat het heel fijn is om direct contact op te kunnen nemen met onze contactpersoon. Dit heb ik ook teruggehoord van onze directeur. Je hebt maar weinig woorden nodig om iets uit te leggen. Er wordt direct actie ondernomen en er vindt een terugkoppeling plaats. Helemaal goed! Korte lijnen, goed overleg. Verscherping op de controle als daar noodzaak toe is. Erg positief. Politie meer in de school waardoor het voor kinderen steeds herkenbaarder en duidelijker is wat de politie voor ons kan betekenen. Wel lijkt het zo dat de schooladoptie meer onder druk komt te staan. Samenwerking is prima: directe korte lijnen, makkelijk contact ook in het weekend en ‘s avonds Pagina 18/31 april 2010 EE1.10BBO.061 (BBO10339)

indien nodig. We merken de laatste jaren wel dat de jeugdagenten meer onder druk komen staan door andere werkzaamheden/prioriteiten. Jammer.

Als de kinderen lessen over criminaliteit, alcohol en drugs krijgen leren ze daar erg veel van. Vooral als het de politie zelf is die komt vertellen. Ik vind het jammer dat het vanaf dit jaar afgelopen is. Voor ruim een derde van de scholen zijn de verwachtingen niet uitgekomen. Het wegvallen van het buurtnetwerk wordt gezien als een enorm gemis. Er is weliswaar een zorgteam actief, maar in een sociale zwakke wijk is de relatie met de schooladoptant meer van belang. De schooladoptant is in die zin moeilijk bereikbaar, komt ook niet in preventieve zin. Voorbeeld: er wordt niet meer preventief opgetreden in het kader van (illegaal) vuurwerk. Alleen als er calamiteiten zijn, kunnen we bellen. Zo ook in geval van onveilige situaties of ‘bedreigingen’. In het begin kwam de adoptant regelmatig om te vragen of er bijzonderheden waren. Nu heb ik hem/haar? al zeker anderhalf jaar niet meer gezien. De adoptant wisselt te vaak van persoon, is moeilijk bereikbaar, is niet voldoende op de hoogte van de plaatselijke situatie en neemt geen preventieve initiatieven. Voor ruim 10% van de scholen zijn de verwachtingen van de schooladoptie deels uitgekomen. Deze scholen hebben vooral te maken met een positieve start, maar ook met een vermindering van het aantal contactmomenten in de loop van de tijd. De eerste jaren kwamen de verwachtingen uit. Het contact verliep prima en we hebben een aantal jongeren op de juiste manier kunnen begeleiden. Helaas is het contact verwater, ik weet niet waarom. Het zou prettig zijn als de banden weer aangehaald werden, zeker in de wijk waar onze school staat. Een goede start van de schooladoptant (2006?) met regelmatige schoolbezoeken in het eerste jaar. Daarna niets meer gezien of gehoord van de schooladoptant. Knelpunten Gebrek aan tijd en facilitering aan de kant van de politie wordt zowel bij de adoptanten als bij de scholen over de hele regio Brabant-Noord als een van de grootste knelpunten ervaren. Ruim 43% van de scholen ervaart tijdgebrek, geen of te weinig contact, problemen met de bereikbaarheid, verwaterd contact en te veel wisselingen bij de politie als knelpunt. Dit betreft voornamelijk scholen binnen het primair onderwijs (circa 80%). Dat wil overigens niet zeggen dat ze allemaal ook ontevreden zijn. Ik merk dat de politie eigenlijk geen uren vrijmaakt voor schooladoptie. Onze schooladoptant vindt dit contact echter belangrijk en blijft de contacten gewoon onderhouden. Voor ons is zij een gouden kracht! De school heeft in haar pakket een aantal projecten over criminaliteit; de schooladoptant komt in zijn vrije tijd met een auto en een student een voorlichtingsles geven aan leerlingen, daarna gaan ze met de leerlingen naar de rechtbank of de politierechter. Hij is altijd bereid om voorlichting te komen geven, uitleg te geven of vragen te beantwoorden als het nodig is, vanuit een sterke persoonlijke betrokkenheid. Pagina 19/31 april 2010 EE1.10BBO.061 (BBO10339)

Zeven vo-scholen en twee mbo’s geven ook aan dat zij weliswaar tevreden zijn met de schooladoptant, maar dat er toch knelpunten zijn in de facilitering vanuit het politiekorps.

Verwachtingen: Wij kennen diverse fases hierin. Wij zijn gedurende twee periodes erg tevreden geweest met betrekking tot de contacten met de politie in het algemeen, de adoptant en het jeugdteam. Die twee periodes zijn gekoppeld aan de persoonlijke inzet en communicatie van onze huidige adoptant en die daarvoor. Daarnaast is een deel van onze tevredenheid gekoppeld aan het beleid van de korpsleiding die de adoptant en de jeugdteams voldoende moet faciliteren om een goede rol binnen de school te kunnen vervullen Knelpunten: momenteel is het contact en zijn vooral ook de mogelijkheden wat minder vanwege een ander beleid vanuit de korpsleiding. Hierover heeft onze school een brief opgesteld, die voorgelegd aan het DOVO (directeurenoverleg van heel ’s-Hertogenbosch), deze is unaniem ondertekend en naar de korpsleiding van onze regio gestuurd. Tijd en facilitering vanuit het korps is een knelpunt. De wil van de adoptant en de jeugdteams is duidelijk aanwezig. Wij zouden graag meer en ook in voorlichtende zin gebruikmaken van de politie in het algemeen. Wij plannen twee keer per jaar een overleg en regelmatig wordt het afgezegd. In praktijk blijkt het vooral bij acute situaties lastig omdat de schooladoptant niet altijd beschikbaar is. Onze schooladoptant is een tijd uit beeld geweest omdat hij een andere functie (tijdelijk) kreeg dit werd niet duidelijk opgevangen. Wij zien louter positieve effecten op veiligheid, imago en preventie. Een knelpunt is tijdgebrek bij de politie. De schooladoptant is een volwaardig lid van het ZAT. Een knelpunt is de bereikbaarheid. Mindere aanwezigheid; schooladoptant bij vlagen niet bereikbaar als gevolg van inzet in MEpeloton, toevoeging aan rechercheteam, et cetera. Soms is er onduidelijkheid over schooladoptie van de basisscholen en weten scholen niet altijd wat ze van een schooladoptant mogen vragen en mogen verwachten. Uit de interviews met de schooladoptanten en scholen bleek dat de verantwoordelijkheden van de school en van de adoptant niet altijd worden besproken of vastgelegd. Na de opleiding ben ik gekoppeld als adoptant aan een basisschool. Bij navraag wat er nu van mij verwacht werd, ben ik geïnformeerd dat dit project niet meer draaide. Er zou niet met schooladoptanten op de basisschool gewerkt worden. Dat men niet genoeg beseft wat het nut zou kunnen zijn van een schooladoptant en waar men mij juist wel of juist niet voor moet bellen. Een aantal adoptanten maakt een opmerking die te maken heeft met gebrek aan erkenning van de meerwaarde van schooladoptie. Daardoor is er nauwelijks contact met de school of is het initiatief te eenzijdig. Het initiatief moet vaak van de schooladoptant komen, terwijl wij er voor hen zijn.


De grenzen aan de taak van de schooladoptant en de privacywetgeving werken soms belemmerend om het werk goed uit te voeren.

In ’s-Hertogenbosch is er een overleg tussen de samenwerkende partners om knelpunten te bespreken en op te lossen. Het duurde bij sommige scholen langere tijd voordat zij volledig wilden samenwerken als er een flink incident had plaatsgevonden en zagen ze pas later in wat de voordelen waren. De knelpunten worden elk half jaar (dan komen de 12 scholen samen met de schooladoptant, Halt en de gemeente in ’s-Hertogenbosch) aangescherpt. Een kwart van de scholen en de adoptanten ervaart geen enkel knelpunt. Effecten door de inzet van schooladoptanten (in engere zin) Met name de scholen binnen het primair onderwijs zetten hun vraagtekens bij het effect van schooladoptie. Ongeveer de helft van deze groep vindt dat er geen of nauwelijks effect is van de schooladoptie, of het effect is niet duidelijk en niet meetbaar. Een aantal scholen wijt dit aan het spaarzame contact met de schooladoptant. In het begin een beter contact en daardoor ook goede communicatie bij voorkomende problemen. Nu is het effect nihil. We hebben één probleem op onze school: hangjeugd en vandalisme. Ik had gehoopt hier meer grip op te krijgen samen met een schooladoptant, maar dat is niet het geval. Bij de andere locatie hebben we veel last van zwerfvuil door hangjeugd. Ook daar is niet echt iets mee gedaan. Dertig procent van de schooladoptanten bevestigt dit beeld. Geen idee of er effecten zijn. We krijgen één uur per jaar hiervoor. Kan veel belangrijker deel zijn van preventie. Echter binnen onze regio is het zo dat iedere agent een eigen school aangewezen heeft gekregen als adoptie. Dat is echter meer als aanspreekpunt. De middelbare scholen zijn voor de jeugdagenten. Bij het vo en mbo is dat anders. Zij geven aan dat er een duidelijk effect waarneembaar is. Dit geldt ook voor de andere helft van de po-scholen. Ook de schooladoptanten sluiten zich hierbij aan. Ongeveer 70% van de schooladoptanten vindt dat er effect waarneembaar is. Dit effect heeft betrekking op de afname van het aantal incidenten op school of in de omgeving van de school, de korte lijnen met de politie, het gevoel van veiligheid, het laagdrempelige contact, de schooladoptant als aanspreekpunt en de samenwerking met de schooladoptant. De meeste geïnterviewde schooladoptanten geven aan dat voorlichting als effectief wordt ervaren, maar dat door bezuinigingen deze activiteit vaak komt te vervallen. Vergroten veiligheidsbeleving Veiligheidsbeleid is in voorbereiding. Veiligheid in de wijk is toegenomen, imago van de school verbeterd, meer vertrouwen bij ouders en leerlingen.


Toename van meldingen en strafbare feiten Door binnen te lopen, als de surveillance het toelaat, zorg ik ervoor dat we makkelijk aanspreekbaar zijn: de school heeft binnen de politie een aanspreekpunt/gezicht. Hierdoor komen diverse zaken makkelijk op tafel ook als ze misschien nog niet relevant zijn. Problemen thuis, kleine vernielingen op school, vreemde figuren in de wijk wat op school verteld wordt door buurtbewoners die dat niet aan de politie melden. Vergroten van het vertrouwen Laagdrempeligheid van de politie binnen school. De adoptant is geen ‘sensatiepersoon’ meer maar een ‘medewerker van school’. Ook zijn leerlingen veel eerder bereid om met de adoptant in gesprek te komen.

School is een actieve partner geworden als het gaat om veiligheid in en rond de school. School is niet meer zo bang een negatief imago te krijgen door de samenwerking aan te gaan met de politie. Effecten door schooladoptie (in bredere zin) Meer dan de helft van de schooladoptanten noemt het motto van de politie ‘kennen en gekend worden’ als het grootste effect van schooladoptie. De korte lijnen met de school worden als zeer effectief ervaren. Ook het feit dat het contact met de politie makkelijker (laagdrempeliger) is geworden, draagt bij aan het succes. Schooladoptie van het vo dat alleen door de jeugdagenten (of de Bossche Stedelijk Coördinator) wordt uitgevoerd, wordt als zeer effectief ervaren. In de eerste plaats omdat er meer tijd besteed kan worden aan de scholen, maar ook omdat informatie van de diverse scholen aan elkaar gekoppeld en met elkaar gedeeld kan worden. En in het geval van de jeugdagenten speelt deze informatie ook nog eens een positieve rol in hun werkzaamheden op straat. Verbinding met de wijken en gemeenten De aansluiting van de nieuwe woonwijk met de toegang tot de school is door de gemeente perfect aangepakt en ingericht. Hierbij heeft de schooladoptant een adviserende rol gespeeld aan het begin van het traject. Resultaat: uitstekend. Vandalisme: de schooladoptant heeft helder en duidelijk zijn steentje bijgedragen aan de gesprekken tussen school, gemeente en wijk (straat en wijkraad). Vergroten van de kennis Zowel school als ouders weten de wijkagent te vinden bij problemen. Hij is ook vrij goed op de hoogte van wat er speelt. Daarbij zoekt hij zelf ook contact, indien nodig, en informeert ons, indien nodig.


Verbeteren van de preventieve maatregelen en doorverwijzingen Veel belangrijke informatie wordt verkregen. Ook speelt de adoptant een belangrijke schakel in het doorverwijzen van zorg. Vandalisme is niet meer. Eén van de bijdragen daarin was van de schooladoptant. Samen met de buurtsportwerker en de schooladoptant is gezocht naar goede activiteiten voor de jeugd waarvoor zorgen waren/zijn. Vertrouwen in de politie Dichter bij de burger/leerlingen komen staan, men ziet ons ook van een andere kant. Bijvoorbeeld tijdens uitreiking verkeersdiploma, voorlichting, discussies, et cetera. Bemiddelende gesprekken bij pesterijen/ruzies, contact met jeugd. Daling van de criminaliteit Vandalisme vermindert. Goede begeleiding in conflicten tussen gezinnen in de wijk, waarbij ook de school betrokken is. Op woensdagavond is er jongerensoos in de buurt. De volgende ochtend hadden wij veel last van de resten van vandalisme. Na contact met de schooladoptant heeft zij actie ondernomen: extra controle, overleg met de vrijwilligers van de soos, informatie in de bovenbouwgroep. De overlast is weg! Suggesties ter verbetering De meeste suggesties om schooladoptie te verbeteren gaan over de factor tijd en het aantal vaste bezoeken per school. Meer en structureel inzetten op de contacten en communicatie met scholen. In het team Uden-Landerd lijkt hiervoor al een oplossing gevonden. In het verleden waren de schooladoptanten collega’s die werkzaam waren binnen de surveillancedienst. Vaak was men hierdoor niet goed beschikbaar in verband met wisselende diensten. Het contact beperkte zich vaak tot een vluchtig contact met de school tijdens hun surveillance. Om daarin verbetering te brengen werd besloten binnen ons team Uden-Landerd de schooladoptant in te zetten binnen het werkgebied van de wijkagent. Hiermee werd continuïteit gewaarborgd in bereikbaarheid en kwaliteit. De wijkagent heeft meer zicht op zijn wijk en inwoners. Volgens een van de geïnterviewde schooladoptanten is de invulling van schooladoptie afhankelijk van de keuze die de teamchef maakt. Een meer regionale invulling, een eenduidige manier van werken, zou volgens deze adoptant goed zijn. Een opmerking van een andere adoptant sluit hierbij aan. Er wordt voor schooladoptie niet echt tijd gepland. Je bent zelf verantwoordelijk voor de planning. Bij sommige collega’s gaat het daarom mis. Voor nieuwe collega’s die adoptie moeten starten is er geen ondersteuning, die moeten het zelf opstarten. Dat kan lastig zijn.


Andere suggesties van schooladoptanten over de invulling van hun taak gaan over de verdeling van aandacht tussen het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. Sommigen pleiten ervoor om de schooladoptie van basisscholen te verminderen terwijl anderen juist de schooladoptie van basisscholen in bepaalde wijken wil intensiveren.


6 CONCLUSIE EN DISCUSSIE In hoeverre wordt de schooladoptie uitgevoerd zoals bedoeld is en wat zijn de effecten van de schooladoptie op de veiligheid op scholen? De politie Brabant-Noord wil alle scholen voorzien van een aanspreekpunt in de vorm van een schooladoptant. Samengevat kunnen we stellen dat het begrip schooladoptie redelijk bekend is, maar nog niet bij alle scholen. Zo’n 70% van de scholen die meegedaan hebben aan het onderzoek heeft een schooladoptant. Over het algemeen hebben de scholen die geen schooladoptant hebben, wel behoefte aan een structureler contact met de politie. Er is geen eenduidigheid binnen de teams en de districten over schooladoptie van het basisonderwijs. Niet iedereen binnen de politie Brabant-Noord vindt dat de basisscholen ook geadopteerd moeten worden, terwijl dit wel degelijk het beleid is. Iedere basisschool zou minstens één keer per jaar bezocht moeten worden. Van de 140 basisscholen die meegedaan hebben aan het onderzoek hebben 44 scholen geen schooladoptant. Met 75% van de po-scholen die wel een adoptant hebben, zijn geen afspraken gemaakt over ten minste één bezoek per jaar. Bij de uitvoering van schooladoptie voor het vo/mbo wordt de voorkeur gegeven aan jeugdagenten, taakaccenthouder jeugd of een stedelijk coördinator (’s-Hertogenbosch). Volgens de rapportage van de schooladoptanten heeft in ruim 80% van de vo/mbo-scholen de schooladoptant een jeugdgerelateerde functie. De school moet minstens tweemaal per jaar worden bezocht. Dit is meestal het geval. Bij ongeveer 10% van de scholen lukt het niet. De schooladoptanten hebben bij 80% van de scholen een vaste contactpersoon. Dit geldt voor alle schoolsoorten. Opvallend in het beleid van de politie Brabant-Noord is het feit dat er alleen gesproken wordt over scholen binnen het primair en voortgezet onderwijs, terwijl inmiddels ook mbo’s participeren in het schooladoptieproject. Hoewel voorgeschreven, worden er nauwelijks politiescans gemaakt om de veiligheidssituatie op school en de ondersteuningsbehoefte van scholen inzichtelijk te maken. De intensiviteit van het aantal vaste schoolbezoeken is daardoor niet gekoppeld aan de problematiek van de school zoals die in beeld gebracht zou moeten worden door de politiescan. Zowel de school als de schooladoptant initieert, naast de vaste bezoeken, ook extra bezoeken. Wat betreft de continuïteit en bereikbaarheid van de schooladoptant: 64% van de scholen vindt dat de adoptant goed bereikbaar is. Het contact tussen scholen en politie gaat het meest over toezicht op de school en de omgeving, vraagstukken rondom agressie en geweld en zorgen rondom individuele leerlingen. Hoewel er geen les meer wordt gegeven door de schooladoptanten wordt er wel voorlichting gegeven over de taken van de politie. Voorlichtende taken worden erg gewaardeerd. Bijna alle scholen doen aangifte van strafbare feiten. Met name de vo- en mbo-scholen voeren actief beleid in het voorkomen van criminaliteit zoals vandalisme en diefstal. Figuur 10 geeft een overzicht van de voornaamste werkzaamheden, passend binnen de takenmatrix.


Domeinen

Taakvelden Preventie

Signaleren en

Repressie

doorverwijzen Ruimtelijk

Signalering en

Handhaving/noodhulp

advisering

-

-

advies

toezicht schoolplein en omgeving

verkeerstoezicht Institutioneel

Voorwaardenscheppend

Signalering en

-

afspraken met

advisering

partners

-

20% adoptanten

-

participatie in

vast teamlid ZAT andere overleggen Sociaal

Onderwijs-

Signalering en

Signalering en

advisering

advisering

Vraagstukken:

-

bespreken zorgen

-

agressie en geweld

rondom individuele

-

alcohol en drugs

jongeren

-

calamiteiten

-

voorlichting taken

kundig -

-

doorverwijzen naar

politie

andere instanties

voorlichting

die wel les geven

jeugdcriminaliteit Criminogeen

Signalering en

Signalering en

Opsporing/noodhulp

advisering

advisering

-

Actief beleid om

aangifte strafbare feiten

criminaliteit te voorkomen: -

diefstal

-

vandalisme

Figuur 10. Overzicht van de voornaamste werkzaamheden van de schooladoptanten De rol van de adoptant wordt vooral gezien als preventief en adviserend. Ruim 60% van de schooladoptanten vindt dat hij voldoende gefaciliteerd wordt om zijn taken als adoptant uit te kunnen voeren. Voor de helft van de basisscholen en voor de meeste vo/mbo-scholen zijn de verwachtingen rondom schooladoptie uitgekomen. Het grootste knelpunt in de uitvoering van schooladoptie is het gebrek aan tijd en het structureel plannen van de vaste afspraken. De effecten van schooladoptie zijn noemenswaardig en hebben met name betrekking op de afname van het aantal incidenten op school of in de omgeving van de school, de korte lijnen met de politie, het gevoel van veiligheid, het laagdrempelige contact, de schooladoptant als aanspreekpunt en de samenwerking met de schooladoptant.


7 AANBEVELINGEN Aandacht voor het primair onderwijs Schooladoptie wordt, daar waar er frequent contact is tussen de schooladoptant en de school, zeer gewaardeerd. Er ligt prioriteit bij het vo en het mbo. Het po heeft zeker behoefte aan schooladoptie, maar is op dit moment een ‘ondergeschoven kindje’. Om de tijd die beschikbaar is beter te benutten, zou de politiescan een prima manier kunnen zijn om de behoeften van de school en de beschikbare tijd van de schooladoptant op elkaar af te stemmen. De verantwoordelijkheid van de politiescan ligt nu bij de politie. Wellicht dat een andere, eenvoudige methode ontwikkeld kan worden waarin de school kan aangeven welke problemen en behoeften de school heeft, die als leidraad kan dienen voor een gesprek met de politie. Op basis van het eenvoudige document en het gesprek worden afspraken gemaakt over het aantal en soort contacten tussen de politie en de school. Het is de vraag of deze ‘behoeftepeiling’ jaarlijks uitgevoerd zou moeten worden. Zeker bij scholen in rustige buurten en dorpen lijkt een afstemming om de paar jaar wenselijk. Op deze wijze zouden de scholen met de hoogste prioriteit wel samen kunnen werken met de politie. Facilitering en sturing van de schooladoptant Circa 40% van de schooladoptanten vindt dat hij te weinig gefaciliteerd wordt om zijn taak als schooladoptant goed uit te voeren. Dit wordt bevestigd door de scholen. Het lijkt erop dat schooladoptanten vanuit een persoonlijke betrokkenheid ook in privétijd beschikbaar zijn voor de scholen, waardoor schooladoptie mede als zeer succesvol en effectief wordt ervaren. Het is noodzakelijk om de facilitering voor de schooladoptie te herzien. Mogelijk dat de taak van schooladoptant meegenomen kan worden in de beoordelingsgesprekken. Op deze wijze kan er ook door leidinggevenden gestuurd worden op de bereikbaarheid van de schooladoptant en continuering van de schooladoptie. Tevens kan er daardoor ook meer zicht gekregen worden op de professionaliseringsbehoefte van schooladoptanten. Facilitering en continuering van schooladoptie De scholen geven aan dat zij veel te maken hebben met wisselingen van adoptant. De administratie van de koppeling tussen de school en de schooladoptant bleek voor dit onderzoek niet actueel. Dat betekent in de praktijk dat er onvoldoende gestuurd kan worden op de inzet van schooladoptanten, waardoor het kan voorkomen dat een school volgens de gegevens een adoptant heeft, maar in werkelijkheid zonder zit. Een zorgvuldige en actuele administratie is van levensbelang voor de continuering van schooladoptie. Eenduidigheid in beleid/diversiteit in uitvoering Teams en individuen binnen de politie Brabant-Noord hebben verschillende opvattingen over de facilitering en de inzet van schooladoptanten. Zo kan het voorkomen dat er verschillend gedacht over de adoptie van basisscholen binnen de politieregio Brabant-Noord. Het lijkt noodzakelijk om met elkaar hierover het gesprek aan te gaan: het belang van een eenduidige visie en beleid. Maar in de uitvoering mag het beleid verschillen. Aanpassingen zoals in Uden-Landerd en in ’s-Hertogenbosch lijken erg succesvol. Mogelijk dat in bijeenkomsten met de teamchefs en schooladoptanten gezocht kan worden naar aanpassingen op teamniveau, zoals in UdenLanderd en in ’s-Hertogenbosch het geval is, om de kwaliteit en continuering van schooladoptie te verbeteren.


Vertrouwen in de politie: kennen en gekend worden Waar een aantal jaren geleden nog sprake was van argwaan en wantrouwen van scholen jegens de politie lijkt die heden ten dage grotendeels verdwenen te zijn. De meeste scholen zijn niet meer bang voor de politie en samenwerking schaadt het imago niet. In tegendeel, veel scholen zijn blij met de samenwerking. Gezien de positieve samenwerking tussen scholen en politie, de behoefte aan schooladoptie en de resultaten zoals die door de respondenten worden genoemd, lijkt de inzet op schooladoptie meer dan gerechtvaardigd. Het is belangrijk om deze boodschap uit te dragen. Wees trots op wat er gezamenlijk bereikt is en deel dit met de collega’s, de scholen en de andere partners.


8 TEN SLOTTE De respons op het onderzoek is redelijk tot groot te noemen. De vragenlijsten en de interviews laten in grote lijnen dezelfde resultaten zien. Wel zijn adoptanten vaak wat positiever in hun antwoorden dan de scholen. Een mogelijke verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat er veelal schooladoptanten gereageerd hebben die enthousiast zijn over hun taak en die ook meer tijd hebben om hun taak (en deelname aan het onderzoek) uit te kunnen voeren. Mogelijk dat er juist meer scholen gereageerd hebben die meer behoefte hebben aan een verbeterd contact vanuit de hoop dat dit onderzoek gaat bijdragen aan een versterking van schooladoptie. De vervuilde (niet actuele) adressenbestanden hebben ervoor gezorgd dat niet alle scholen en schooladoptanten bereikt zijn. Een deel van de uitnodigingen is teruggekomen en in tweede instantie ook niet bereikt. Verder is een aantal vragenlijsten niet volledig ingevuld door problemen met de internetomgeving. Maar al met al kunnen we toch stellen dat de antwoorden van het onderzoek betrouwbaar zijn en representatief voor zowel de adoptanten als de scholen in Brabant-Noord. Zoals ieder onderzoek heeft ook deze evaluatie zijn beperkingen. Zo is er geen evaluatie uitgevoerd over de interne randvoorwaarden van de politie Brabant-Noord. En hoewel in sommige districten de gemeentes een duidelijke rol hebben in de totstandkoming van convenanten rondom school en veiligheid, is de gemeente niet betrokken binnen het onderzoek. Door de gefaseerde invoering van schooladoptie (de helft van de scholen had al een schooladoptant vóór 2007) kunnen er maar beperkt uitspraken gedaan worden over de effecten van schooladoptie in bredere zin.


GERAADPLEEGDE LITERATUUR/BRONNEN Deventer, L. van (2006). School en veiligheid. Interne notitie Politieregio Brabant-Noord Format schoolscan ten behoeve van capaciteits- en prioriteitsstelling schooladoptie. Interne notitie beleidsmedewerker Jeugd, Politieregio Brabant-Noord Oudshoorn, H. (2007). Politie en schoolveiligheid. Implementatieplan. Interne notitie Politieregio Brabant-Noord. Politie (2007). Checklist schoolveiligheid. Politie (2007). Inventarisatieformulier schoolveiligheid. Regioplan. Politie en schoolveiligheid: visiedocument. Regioplan. Werkproces ‘afspraken met partners’. Regioplan. Werkproces ‘fysieke aanwezigheid van politie op school’. Regioplan. Werkproces ‘voorlichting’. Spee, I. (2006). Als de school het niet alleen kan. Betrokkenheid van politie en justitie bij ernstige incidenten. ‘s-Hertogenbosch: KPC Groep. Vragenlijst stand van zaken implementatie werkproces politie en schoolveiligheid. Interne notitie beleidsmedewerker Jeugd, politieregio Brabant-Noord.


BIJLAGE LIJST MET AFKORTINGEN Terminologie scholen Bao

basisonderwijs

Mbo


Po

primair onderwijs

ROC

regionaal opleidingscentrum

Sbo


So

speciaal onderwijs

Vo


Vso

voortgezet speciaal onderwijs

ZAT

zorgadviesteam

Terminologie politie Buco


buurtcoördinator

Politie op school? Denk aan je imago!

Recommend Documents