POLENNIEUWSBRIEF Nieuwsbrief van de Polencommissie van de Immanuëlkerk te Barendrecht
Nr. 8 – 04-04-2012
VOORWOORD
We leven momenteel toe naar een nieuw hoogtepunt in de contacten met onze Poolse zustergemeenten: het bezoek van elf leden van de gemeente van Toruń. Zij hopen vanaf de avond van 12 april tot de ochtend van 16 april in ons midden te zijn. In deze nieuwsbrief meer over dit bezoek. En in de volgende nieuwsbrief uiteraard een verslag van hun bezoek in woorden en beelden.
ACTUALITEITEN
Piotrków Trybunalski Eind januari / begin februari hebben de scholen in Polen twee weken wintervakantie. De gemeente in Piotrków heeft in een van deze weken weer een ‘kamp’ voor kinderen en jongeren georganiseerd in het eigen kerkgebouw. Hieronder volgt een impressie in woorden en enkele beelden.
Gemiddeld hadden we elke dag vijftig kinderen. Veel werk als gewoonlijk, maar ook een mooie tijd. Dit jaar leken we meer (gedrags)problemen te hebben met enkele oudere jongens (we hebben deze dagen meer van hen op onze club), dus was het een flinke uitdaging alles onder controle te houden. Maar God toonde opnieuw goed en betrouwbaar te zijn en dingen die slecht leken, veranderden ten goede. Prijs God! Zoals altijd waren de meeste mensen van de kerk bij dit werk betrokken en dit is echt de sleutel van “ons” succes. Natuurlijk geven we God alle eer! Nu zijn we, zoals jullie je kunnen voorstellen, uitgeput, maar ook erg gelukkig, omdat we ons in dienst van God konden stellen voor de zaak van Zijn Koninkrijk. Dit is echt het doel van onze werk.
____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ Polennieuwsbrief 8 1
Bezoek uit Toruń Over ongeveer een week begint het bezoek van drieënhalve dag van elf leden van de gemeente van Toruń aan onze gemeente. Hieronder een overzicht van de gasten en de gastgezinnen: gasten
gastgezinnen
Waldek Izydorek Pola Morys Rafał Kasprzycki Jan Morys Krzysztof Nowoswiat Mirek Smoktunowicz Tadeusz Tołwinski
Irena Izydorek Mateusz Tołwiński Alfred Połeć Ewa Smoktunowicz
Johan en Karin Bakker Hanna van Belzen Reinier en Dingena van den Berg Marcel en Annelies den Butter Leo en Kristel van der Keur René en Tanja van der Keur Paul en Lydia Verkade
En dan het programma: date Th. 12/04 Fr. 13/04
time about 20.30 9.00 - 9.15 9.15 - 9.30 9.30 - 10.45
arrival; to host families gathering in our church opening lecture 1 (+ questions)
11.00 - 12.15 12.30 13.30 - 17.00
lecture 2 (+ questions) lunch in the church touristic program diner in host families meeting with leaders of activities in our congregation who tell about their ministry gathering near church trip to Amsterdam (?) meeting in church morning service
20.00
Sa. 14/04
9.20 - 9.30 9.30 - 19.00 19.30 - 22.00 Su. 15/04 9.30 - 11.00
17.00 - 18.30 19.00 - 20.15 Mo. 16/04
activity
20.45 - … 7.45 8.00
coffee, diner in host families rest / walk / talk / … evening service meeting with congregation stay with host families gathering near church departure
remarks
vicar M.M. van Campen: ‘The necessity of praying for others’ vicar C.M. van Loon: ‘Church for the neighbourhood’ - Europoort / beach / Dutch nature and villages ? vicar deacon church treasurer
evangelization and mission youth activities: contacts with Poland
Bible museum, walk, sightseeing boat tour, free time, … dining, talking, singing, quiz, film nov. 2009 service conducted by pastor Floor sermon of Tadeusz Tołwiński
service conducted by pastor Floor presentation of group of Torun preparation of lunch packets gathering in front of the church
We roepen ieder die dit leest en in de gelegenheid is, op waar mogelijk deel te nemen aan het programma. We denken met name aan - de lezingen op vrijdagmorgen - de zondagmorgendienst, waarin Tadeusz Tołwiński voorgaat - de bijeenkomst na de middagdienst De lezingen op vrijdagmorgen worden in het Engels gehouden. Maar voor wie dit lastig vindt, kunnen ze worden vertaald in het Nederlands. Ga dan bij iemand zitten die het Engels vertalen kan. Voor de Polen die geen Engels spreken, wordt alles vertaald in het Pools. Tegelijk kan ook een vertaling in het Engels worden gegeven, als iemand naast een ander gaat zitten die voor hem vertalen kan. Ik verwacht twee goede lezingen! Voor het programma van vrijdagmiddag en van zaterdag kunnen we ook nog wel enkele begeleiders gebruiken. ____________________________________________________________________________ Polennieuwsbrief 8 2
____________________________________________________________________________
Hrubieszów Twee weken geleden had ik via Skype contact met Marek Pyra, de voorganger uit Hrubieszów. Hij vroeg de groeten over te brengen aan onze gemeente, in het bijzonder aan wie hij kent. Nu is het niet mogelijk steeds als ik zo groeten voor onze gemeente ontvang, die zondags door te geven. Ik doe het daarom nu op deze manier. In februari had ik ook een keer contact met Marek. Toen waren de omstandigheden in Oost-Polen minder gunstig. Het heeft er in de afgelopen winter hard gevroren. Soms viel de elektriciteit uit en werkte dus ook de verwarming niet meer… ____________________________________________________________________________
Poolse gemeenteleden Sinds anderhalf jaar woont een Pools echtpaar regelmatig de kerkdiensten van onze gemeente bij: Romuald (of Romek) en Grażyna Szymański, afkomstig uit het noordwesten van Polen. Zij wonen in Rotterdam-Zuid bij hun dochter, die alleenstaande moeder is, en zorgen voor hun twee kleinkinderen. De pastor van de gemeente in Szczecin, waartoe zij in Polen behoorden, vroeg me hen te helpen bij het vinden van een gemeente. Ik dacht in eerste instantie aan de ICF-gemeente in Rotterdam-Zuid: alles gebeurt daar tweetalig en men is erg ingesteld op buitenlanders, bovendien wonen Romuald en Grażyna daar redelijk dicht bij. Maar zij gaven de voorkeur aan onze gemeente, niet in het minst vanwege de warme betrokkenheid bij Polen en de contacten die er zijn met gemeenten van de kerk waartoe zij in Polen behoorden. Sinds kort zijn ze officieel ingeschreven als leden van onze gemeente. Zichtbaar is dat Romek moeilijk loopt; hij heeft ten gevolge van een ernstig ongeluk in het verleden twee kunstbenen. Romek en Grażyna zouden het erg waarderen als voor een van hen een vorm van werk te vinden zou zijn. Als iemand een suggestie heeft, dan horen we dat heel graag. Tot voor kort spraken beiden alleen Pools, maar Romek zet zich er momenteel sterk voor in Nederlands te leren. Heel bijzonder is het, dat wij van de kleine Poolse kerk, waarvan we enkele gemeenten kennen, nu twee leden in ons midden hebben. En dat sommigen die wij nu kennen, goede bekenden van hen bleken. Zo kennen zij Marek en Ewa Pyra heel goed uit de tijd toen die nog in het noordwesten van Polen woonden, voor ze naar het verre oosten van Polen teruggingen. ____________________________________________________________________________
Lille De Polencommissie organiseert een nieuwe actie. Na de heel geslaagde 24-uursreis naar Parijs van twee jaar geleden wordt het nu een dagtocht naar Lille, een boeiende stad in Noord-Frankrijk. Die is gepland op zaterdag 16 juni. We vertrekken om 7.30 uur en we hopen terug te zijn rond 21.30 uur. Binnenkort delen we na een morgendienst flyers uit met informatie over de reis en de aanmelding. Belangstelling voor deelname kan ook worden doorgegeven via ons mailadres:
[email protected]. Maar definitieve inschrijving vindt pas plaats na inlevering van de gewenste gegevens en betaling. De bedoeling is, dat deze reis geld opbrengt voor de kerkbouw in Piotrków. We hopen dat velen meegaan en dat we zo een fijne dag zullen hebben waarop we kunnen genieten van een mooie Franse stad en van contacten met elkaar. De organisatie is in handen van Teus Westeneng, Johan Bakker en Paul Verkade. ____________________________________________________________________________
Actiemarkt We willen nogmaals attenderen op de datum van de actiemarkt van dit jaar. Die staat gepland op zaterdag 2 juni. Wie spullen heeft die hij zelf niet meer gebruikt, maar die nog geschikt zijn voor verkoping op een rommelmarkt of de veiling van die dag, vragen we die nog een poosje te bewaren, of ____________________________________________________________________________ Polennieuwsbrief 8 3
als dat niet mogelijk is, contact op te nemen met Menno en Angela Molenaar, tel. 0180 - 558583. Ideeën voor deze dag en aanmeldingen voor assistentie zijn uiteraard heel welkom per mail naar
[email protected]. of bel Ella Versendaal: 0180 - 616757.
AGENDA 2012 data vr. 20/01 ma. 30/01 ma. 05/03 do. 12/04 – ma. 16/04 …/05 za. 02/06 za. 16/06 vr. 07/12 – ma. 10/12 vr. 07/12 – ma. 10/12
activiteiten 2012 bijeenkomst van deelnemers aan schoenendoosreizen 2011 vergadering Polencommissie vergadering Polencommissie delegatie uit Toruń is een weekend in Barendrecht vergadering Polencommissie actiemarkt voor Polen dagtocht naar Lille schoenendoosreis naar Toruń schoenendoosreis naar Piotrków Trybunalski
in Barendrecht
in Polen
Stichting Hulp Oost-Europa
WETENSWAARDIGHEDEN
Polen in de lijdenstijd en de Stille Week Anders dan in ons land gelooft het overgrote deel van de Polen onomstotelijk in het bestaan van God. Goede Vrijdag en Pasen zijn daarom voor de Polen geen dagen waarbij ze zich afvragen wat de betekenis en herkomst ervan is, zoals velen om ons heen. In ons land komt Pasen op een andere plaats dan Kerst, maar in Polen staan deze feesten ongeveer op gelijke hoogte. Pasen is in Polen nog een heel religieus feest en ook in de weken ervoor neemt de religie een heel belangrijke plaats in. Deze periode is ook omgeven met eeuwenoude tradities. Vette Donderdag (Tłusty Czwartek) De donderdag voor de vastentijd begint (de donderdag voor carnaval) heet ‘Vette Donderdag’, omdat men dan grote hoeveelheden eet van wat men tijdens de vastentijd veertig dagen lang niet mag eten. De Polen komen met familie of vrienden bij elkaar en eten vooral zoete en vettige meelkost, bijvoorbeeld ‘pączki’ (met marmelade gevulde donuts).
____________________________________________________________________________ Polennieuwsbrief 8 4
Aswoensdag (Środa Popielcowa) De voorbereiding voor Pasen begint op Aswoensdag, zesenveertig dagen voor Pasen. Dan worden wilgentakken verzameld voor Palmzondag. Velen gaan op deze dag naar de kerk voor de mis. De priesters strooien as op de hoofden of maken met as een kruisteken op de voorhoofden, ondertussen zeggend: “Gedenk, mens, dat je stof bent en tot stof zult wederkeren.”
De lijdenstijd (Wielki Post) Voor de Poolse katholieken is de lijdenstijd of vastentijd de periode van het jaar waarin men zich het meest bezighoudt met inkeer en religie. Gedurende deze tijd richten de katholieken zich meer op vasten, biechten, bidden, het bezoeken van de speciaal versierde kerken om het graf van ‘onze lieve Heer’ te zien. Elke parochie spant zich ervoor in een kunstzinnige en religieuze uitstalling te maken met daarin prominent opgenomen het heilig sacrament, gedrapeerd in een fijne sluier. Gedurende de lijdenstijd eten de meeste katholieken op vrijdag geen vlees. De vastentijd eindigt officieel op Stille Zaterdag om twaalf uur ’s middags, maar het vasten wordt gepraktiseerd tot na de mis van de paasnacht. Palmzondag (Niedziela Palmowa) De takken van Aswoensdag met uitgebloeide katjes en blaadjes neemt men op Palmzondag, de zondag voor Pasen, mee naar de kerk om ze te laten zegenen. Vorig jaar waren Rein van der Have en ik op Palmzondag in Hrubieszów. Voor de kerkdienst maakten we een wandeling. We zagen toen veel mensen met een bundeltje van takken in de hand, de zogenaamde paaspalmen, naar kerken lopen. Ook konden in bloemenstalletjes nog paaspalmen gekocht worden. Vooral op het platteland en in sommige delen van het land worden wedstrijden met paaspalmen gehouden. Deelnemers maken die eerst en demonstreren ze dan. De palm heeft magische eigenschappen. Door de palmen aan te raken, zouden men zich verzekeren van schoonheid, kracht, moed en bescherming tegen armoede. Dus ook hier is weer de bijzondere combinatie van religie en bijgeloof te constateren, die vanaf de kerstening in de middeleeuwen is blijven bestaan.
____________________________________________________________________________ Polennieuwsbrief 8 5
Met een kwast besprenkelt een priester voor de kerk de palmtakken met wijwater (gewijd water). Daarna zet men ze thuis bij het Mariabeeld om daar een jaar lang te blijven tot de volgende Aswoensdag. Ze zouden de mensen beschermen tegen boze machten. Op dezelfde zondag gaan meisjes 's ochtends vroeg eieren halen om die te beschilderen voor het komende paasfeest. Als dat gebeurd is, gaan ze met versierde sparrentakken bij deuren langs om de mensen wakker te zingen. Woensdag (Wielka Środa) Op de woensdag voor Pasen wordt tijdens een mis steeds na het zingen van een psalm een kaars gedoofd als uitdrukking van verdriet over het lijden van Christus. Witte Donderdag (Wielki Czwartek) Op Witte Donderdag wassen hoge geestelijken bij kerken de voeten van twaalf oude mannen van eenvoudige komaf ter herinnering aan de voetwassing van de twaalf discipelen door Jezus bij het laatste avondmaal. Ook herdenkt men in de mis Jezus’ laatste avondmaal met zijn discipelen.
Goede Vrijdag (Wielki Piątek) Goede Vrijdag, de ernstigste dag van het jaar, is de dag bij uitstek waarop gevast wordt. Volgens de traditie van de kerk dient men op deze dag maar aan één maaltijd deel te nemen. Hierdoor kan men zich beter concentreren op de nagedachtenis van het lijden en sterven van Christus. In de kerken is er een bijzondere mis, waarbij men veelal langs de afbeeldingen van de statiën van Christus’ kruisweg gaat. Ook buiten de kerk, bijvoorbeeld in het oude centrum van Warschau, vinden dergelijke processies plaats. Op deze dag bedekt men de wonden in Christusbeelden met bloemen. Het lijden en sterven van Christus wordt ook op diverse plaatsen uitgebeeld in de vorm van passiespelen. Priesters, monniken en leken spelen Jezus, de discipelen, Joodse priesters, soldaten enzovoort. De beroemdste passiespelen worden jaarlijks opgevoerd bij het cisterciënzerklooster van Kalwaria Zebrzydowska. Het ligt zo’n veertig kilometer ten zuidwesten van Kraków. Duizenden komen in de Stille Week naar dit beroemde bedevaartsoord om de passiespelen hier mee te maken. De veertien stadiën van Jezus’ kruisdood, waarvan in elke rooms-katholieke kerk aan de wanden verbeeldingen te vinden zijn, zijn op het terrein van het klooster in kapellen afgebeeld. De toneelspelers begeven zich van kapel naar kapel, totdat ze komen bij ‘Golgotha’.
____________________________________________________________________________ Polennieuwsbrief 8 6
Stille Zaterdag (Wielka Sobota) Op de middag van Stille Zaterdag brengt elke katholieke familie een mand met eten voor Pasen naar de kerk, veelal door de kinderen gedragen. De manden bevatten hardgekookte eieren, ham, worst, zout, mierikswortel, fruit, brood en cake. Prominent aanwezig zijn het paaslam, gewoonlijk gemaakt van boter of suiker en de beschilderde eieren. De onderdelen van de ‘swiecone’ hebben symbolische betekenissen: - de eieren symboliseren Christus’ opstanding, leven, vruchtbaarheid en kracht; - worsten staan voor voorspoed; - zout staat voor zuivering, reiniging; - mierikswortel symboliseert Jezus’ bittere lijden; - het brood en het paaslam verwijzen naar Jezus; - ham is een symbool voor blijdschap en overvloed. De manden worden in of buiten de kerk op een tafel neergezet en gezegend door de priester. Deze traditie van het vullen van de manden en het zegenen ervan behoort in Polen tot de oudste en geliefdste tradities. In de kerken is veelal ook een uitbeelding te zien van Jezus in het graf. Ook hier komen veel mensen naartoe te bidden en te mediteren. In de avond ontsteekt de priester op het kerkhof een paasvuur dat ook wordt gezegend. Parochianen nemen een brandende tak van het vuur mee naar huis om daarmee de eigen haard aan te steken. Daarna nuttigt men thuis een traditioneel maal, waarbij de tafel is bedekt met een wit tafellaken ter herinnering aan de lijkwade van Christus. Het eten van het eerder gezegende varkens- en lamsvlees, de cakejes en in schijfjes gesneden eieren vormt de afsluiting van de vastentijd. Rond middernacht gaan de kerkklokken, die tijdens de hele lijdensherdenking niet hebben geklonken, luiden om de opstanding van Christus aan te kondigen. En dan begint Pasen. Maar het verhaal daarover is iets voor een andere keer. ____________________________________________________________________________ Polennieuwsbrief 8 7
De Polencommissie wenst ieder die dit leest een zegenrijke herdenking van het sterven en de opstanding van onze Heere Jezus Christus en – een week later – een goede ontmoeting met de Poolse gasten.
____________________________________________________________________________ Polennieuwsbrief 8 8
