Planetree Verbetergids Mensgerichte zorg 2011

Planetree

Verbetergids Mensgerichte zorg

2011

© 2011 Stichting Planetree Nederland

1

Inhoudsopgave Planetree Verbetergids 2011 ................................................................ 3 Visie en gedachtegoed Planetree........................................................... 4 0. Gezonde organisatie : inbedding Planetree ......................................... 5 1. Menselijke interactie en liefdevolle bejegening .................................... 8 2. Eigen keuze en verantwoordelijkheid door informatie en educatie ........ 49 3. Hoogwaardige (medische) zorg en behandeling ................................. 55 4. Gezond eten, drinken en bewegen ................................................... 58 5. Aanvullende zorg en zingeving......................................................... 66 Kunst, cultuur en afleiding ............................................................... 66 Zingeving en geloof ........................................................................ 70 Integratieve zorg ............................................................................ 73 Lichamelijke steun en troost ............................................................ 73 6. Menswaardige technologie .............................................................. 78 7. Architectuur en interieur leveren een bijdrage aan gezondheid, welbevinden en heling ........................................................................ 83 8. Familie, vrienden en gemeenschap spelen een positieve rol ............... 104 9.

Gezonde organisatie en resultatenmeting ..................................... 136

© 2011 Planetree en leden voor hun eigen deel

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

2

Planetree Verbetergids 2011 Met plezier bieden we je deze verbetergids aan met 101 manieren om Planetree nog meer handen en voeten te geven in de dagelijkse praktijk. Het maakt onderdeel van onze gezamenlijke wens om kennis in Nederland nog beter te benutten. In de afgelopen jaren is door velen van ons ervaring opgedaan met Planetree en goede praktijk ontwikkeld in samenspraak met duizenden cliënten, patiënten, bewoners, familie en collega‟s in Nederland Je kunt het deel waarvoor je verbeteringen zoekt in de vorm van doelen, criteria of voorbeelden opzoeken (zonder eerst het hele document te hoeven lezen). Uit de internationale praktijk zijn ook nog een ziekenhuisgids en een verpleging en verzorgingsgids in het Engels beschikbaar op de ledensite onder praktijkvoorbeelden. De opzet kent doelen, criteria, voorbeelden en tips voor verbeteringen. De gids kan worden gebruikt als inspiratie bij de invoering, als hulpbron voor project en componententeams of om te koersen richting het internationale Planetree Label. De bedoeling is om de geleverde en ervaren zorg voor clienten1 en hun mantel2 te verbeteren en ook de zorg voor medewerkers en voor elkaar te bevorderen. We hopen dat deze gids je helpt om oude ideeën nieuw leven in te blazen, nieuwe programma‟s te ontwikkelen en ook om juiste dingen goed te blijven uitvoeren. Op de website www.planetree.nl (en internationaal www.myplanetree.org) vind je regelmatig nieuwe voorbeelden. We ontvangen graag alvast jullie initiatieven zodat we in 2012 weer een nieuwe verbetergids kunnen uitbrengen! Hartelijke groeten, Planetree Team [email protected] www.planetree.nl september 2011

1

Waar in dit document gesproken wordt over cliënten kan ook patiënten of bewoners gelezen worden en v.v.. 2 Waar in dit document gesproken wordt over mantel kan ook familie en vrienden of wettelijke vertegenwoordiger gelezen worden en v.v.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

3

Visie en gedachtegoed Planetree Planetree bestaat sinds 1978 en werd opgericht door een patiënte, Angelica Thierot. Haar droom is zorginstellingen te creëren, waarin mensen zich direct beter voelen en die de beste elementen van hotel, ziekenhuis en thuis in zich verenigen. Het fundament van Planetree is de afgelopen dertig jaar steeds verder ontwikkeld. Met de oprichting van Planetree Nederland is het gedachtengoed eigen gemaakt, doorontwikkelt en in praktijk gebracht. Planetree helpt organisaties veranderen in omgevingen waarin de mens voorop staat, cliënten actieve deelnemers zijn en professionals en vrijwilligers van harte zorg verlenen zoals cliënten en medewerkers die willen krijgen. Planetree staat voor gezondheidszorg waarbij:  mensen voorop staan en iedere medewerker zorgverlener is;  persoonlijke aandacht wordt gegeven aan de hele mens, dus zorgen voor fysieke, emotionele, geestelijke en sociale behoeften;  informatie toegankelijk en zinvol is, zodat individuen zo veel mogelijk regie en zeggenschap houden over hun lijf, hun gezondheid en hun leven en actief betrokken zijn bij hun eigen veiligheid, welbevinden of herstel;  een houding van vriendelijkheid en compassie normaal is;  veilige, toegankelijke en vakbekwame zorg essentieel is voor cliëntgerichte zorg;  begrip heerst voor het feit dat ziekte en ouderdom levensveranderende ervaringen kunnen zijn voor cliënten, familie en zorgverleners;  familie, vrienden en dierbaren essentieel zijn voor herstel of de kwaliteit van leven;  de fysieke omgeving goed is ingericht omdat dit belangrijk is voor stressreductie en welbevinden;  medewerkers de regie hebben over hun werk en daardoor ruimte hebben om beter en met meer plezier zorg te verlenen.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

4

0. Gezonde organisatie : inbedding Planetree Structuren en functies die nodig zijn om mensgerichte zorgconcepten en –praktijken te implementeren, te ontwikkelen en te onderhouden. Doelen Het commitment voor Planetree begint in de top van de organisatie bij de raad van bestuur en directie. Het commitment voor mensgerichte zorg bestrijkt alle lagen van de organisatie (raad van bestuur/directie, (para)medische staf, managers, ondersteunend personeel, zorgmedewerkers, inhuur-/oproepkrachten en vrijwilligers). De leiding van de organisatie laat zien in woord en daad dat het belangrijk is om zichtbaar en ondersteunend te zijn voor alle medewerkers. Een Planetree organisatie ondersteunt decentraal leiderschap, zodat medewerkers die cliëntencontacten hebben, waar mogelijk, zelfstandig samen met de cliënten beslissingen kunnen nemen. De behoeften van de gemeenschap waarbinnen en waarvoor de zorgorganisatie werkt en de inzichten van cliënten zijn onderdeel van de planning en uitvoering van het programma voor mensgerichte zorg. Alle medewerkers, dus ook ondersteunend en administratief personeel, (para)medische staf en vrijwilligers, zijn betrokken bij de implementatie en verspreiding van mensgerichte initiatieven. Criteria 0.A: Er is een permanente multidisciplinaire stuurgroep aangesteld, die het proces van mensgerichte zorg begeleidt, toeziet op de implementatie en het onderhoud van de uitvoering. Deze stuurgroep is een mix van niet-leidinggevend en leidinggevend personeel en komt minimaal een keer per maand bijeen. 0.B: Er is een permanente coördinator aangesteld voor het bevorderen van mensgerichte zorg, die met voldoende gezag (invloed op de leiding en verbinding met de basis) en tijd het proces kan begeleiden. 0.C.: Er zijn focusgroepsessies van cliënten, familieleden en medewerkers die worden begeleid door Planetree of een andere, door Planetree erkende, onafhankelijke organisatie (met tussenpozen van 12 – 18 maanden). De


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

5

resultaten worden gedeeld met het hogere management, de directie en de medewerkers. 0.D: Er wordt regelmatig, tenminste eenmaal per jaar, informatie uitgewisseld met de raad van bestuur over de implementatie en de voortgang van mensgerichte zorg, zodat er blijvend zicht is op en begrip voor alle mensgerichte initiatieven in de organisatie. In zorginstellingen die langdurige zorg bieden, wordt deze informatie ook gedeeld met bewoners en familie. 0.E.: Er is een permanent mechanisme om betekenisvolle dialogen, suggesties en feedback van cliënten, familie en de gemeenschap te genereren over actuele zorgpraktijken en nieuwe initiatieven. Dit kan zowel worden bereikt door een actieve, regelmatig bijeenkomende, adviesraad van cliënten of bevolking, als door andere effectieve vormen van raadpleging.

VOORBEELD IMPLEMENTATIE top down en bottom up

maand 3-5 maand 1-3 -Focusgroepen -Ondertekening licentie -Plan MT herkenbaar op basis en samenwerking en feedback deelnemen aan netwerk -Inbedden in organisatie: -Train de trainer/begeleider -Communicatie met . Coördinator organisatie . Regiegroep -Aansluiting met missie en -Initiatieven uit organisatie bestaande initiatieven en bekrachtigen borgen in de lijn/RvB -Kennismaking en dialoog leiding en organisatie over mensgerichte zorg

maand 5-18 -Opleiding >85% medewerkers -Opstarten Planetree teams -Bestaande projecten verrijken -Nieuwe/eigen vormen -Planetree op teamagenda -Aansluiten op lijn/jaarcyclus -Integratie P&O beleid, pop‟s, selectie en opleiding -Eerste resultaten zichtbaar maken en vieren -Planetree label met doelen en criteria gebruiken voor focus en concretisering


Verbetergids 2011

Maand 18-… -Voortgangsfocusgroepen -Opleiding level 2 of 3 -Lijn-aandachtsvelder-trainer -Goede praktijken benutten intern en uit internationale netwerk -Innovatie zichtbaar blijven maken en waarderen van initiatieven en effecten -Samenhang bewaken -Streng tegen niet-dienstbare houding en gedrag -Aansluiting motiverende PI‟s -Externe communicatie -Gaan voor Planetree label?

www.planetree.nl

6

Prioriteiten lijst voor acties Verbeter ideeën voor maand: …. 1

Beoordeling

Kans Succes

Benodigde Tijd

Kosten

Bijdrage

Eigen Totaal

Impact op Tevredenheid

Groep Totaal

Acceptatie

2 3 4 5 6 7 8 9 10 Score: 3 = Goed, eenvoudig, kort ; 2 = gemiddeld ; 1 = Laag, moeilijk, lang Toelichting evaluatie:  Succes: Is slaagkans groot dat het probleem kan worden opgelost en de kansen goed benut?  Tijd: Tijd die nodig is om vraag op te lossen en antwoorden in te voeren  Kosten: Hoeveel geld is er nodig om verbetering door te voeren  Bijdrage: Bijdrage aan de realisatie van de missie van de organisatie  Impact: Impact op de patiënt/cliënt tevredenheid en ervaring  Acceptatie: acceptatie en commitment van de mensen (inclusief patiënt/cliënt) die erbij betrokken zijn


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

7

1. Menselijke interactie en liefdevolle bejegening Doelen Medewerkers zijn zorgzaam en hebben respect voor alle cliënten en hun familie en vrienden; het management is voorwaardenscheppend. Management en alle medewerkers zijn zorgzaam voor en respectvol naar elkaar en communiceren op een open en rechtstreekse manier. Medewerkers bieden elkaar, waar nodig, een helpende hand, ongeacht het organisatieonderdeel waartoe ze behoren. Alle medewerkers zijn en voelen zich zorgverlener. De medewerkers handelen als bemiddelaar en voorlichter van de cliënten. De organisatie ondersteunt hen bij het uitvoeren van deze taak. Medewerkers voelen zich verantwoordelijk en de continuïteit van zorg is maximaal geborgd. (Para)medici begrijpen dat het belangrijk is om mensgerichte zorg te ondersteunen en laten dat ook zien. Medewerkers hebben invloed (zowel per organisatieonderdeel als organisatiebreed) op de wijze waarop de mensgerichte zorg wordt geleverd. Het management toont in woord en daad aandacht voor het welzijn van medewerkers, moedigt medewerkers aan, biedt steun en toont waardering voor de manier waarop zij mensgericht zorg leveren en een mensgerichte omgeving creëren. In zorg voor zorgverleners wordt gestructureerd en op een betekenisvolle wijze voorzien. In instellingen voor langdurig zorg voelen bewoners en hun familie zich thuis, zowel in de fysieke als in de sociale omgeving, terwijl hun individualiteit behouden blijft. Criteria 1.A: Alle medewerkers, dus ook parttimers, medewerkers in wisseldienst en bij ondersteunende diensten, krijgen minimaal 8 uur per jaar de gelegenheid om deel te nemen aan de trainingsbijeenkomsten voor mensgerichte zorg (of een equivalent). Minimaal 85% van de organisatie heeft hieraan deelgenomen. Planetree training aan medewerkers: De ervaringscarrousel (Gemini ziekenhuis) Het Gemini ziekenhuis had de wens om in een zo‟n kort mogelijke periode zoveel mogelijk medewerkers te scholen zodat de organisatie een enorme Planetree boost zou ervaren. Ruim 1000 medewerkers zijn in groepen van 16 deelnemers 1 dag getraind verspreid over het hele jaar. De samenstelling bestond uit alle functies en disciplines vanuit het ziekenhuis.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

8

Met name deze groepssamenstelling werd als zeer positief gewaardeerd door de deelnemers. Deze training is bedacht door de kerngroep Planetree. De scholingsdag is opgezet in de vorm van een ervaringscarrousel van drie korte workshops aan de hand van drie Planetree componenten, te weten; 1. Menselijke interactie en liefdevolle bejegening. 2. Eigen verantwoordelijkheid op basis van informatie en educatie. 3. Aanvullende zorg en zingeving. Centraal op deze dag staat het persoonlijk ondergaan van meerdere ervaringen gerelateerd aan bovengenoemde onderwerpen. Deze keuze komt voort uit de overtuiging dat mensen vanuit eigen ervaringen beter leren en het geleerde ook beter beklijft. Concreet krijgen zij het vo lgende aangeboden: 1. Een Planetree ambiance waarin gastvrijheid de boventoon voert. 2. Ervaringen in “echt contact” versus contact op de automatische piloot 3. Ervaringen in het maken van eigen keuzes op basis van goede informatie versus de ervaring dat er voor je gekozen wordt. 4. De lijfelijke ervaring van een aanvullende zorg behandeling. Met de verdieping op de 3 bovengenoemde componenten werd gestreefd naar bewuster klantvriendelijk gedrag, het bieden van meer ruimte in de eigen verantwoordelijkheid van patiënten in hun ziekteproces én het sneller inzetten van aanvullende zorg en zingeving in de dagelijkse praktijk. Een ander doel was de verbinding leggen tussen Planetree en de kernwaarden van het Gemini ziekenhuis:  Respect,  Verantwoordelijkheid,  Klantgerichtheid  Resultaat. 

Ik hoor in de buurt van Alkmaar dat de reputatie heel erg verandert in het voordeel van Gemini. Dat het goed bekend staat.



Ik vind het een heel stuk beter dan 3 jaar geleden. Er waren toen wel wat problemen, maar ik vind wel dat je ziet dat er meer samen wordt gedaan.



Het aanzien van binnen wordt steeds beter. Dat oogt steeds professioneler en ook positiever. We zijn hier voortdurend bezig te vernieuwen, maar verspillen geen geld. Met bescheiden middelen weten we toch te laten zien dat je veel kunt bewerkstelligen.

Planetree training aan medewerkers (Flevoziekenhuis) Het „gastvrijheidsconcept‟ van het Flevoziekenhuis bestaat uit een ziekenhuisbreed programma en initiatieven op afdelingsniveau om gastvrijheid in het ziekenhuis


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

9

handen en voeten te geven en voelbaar te maken voor patiënten en medewerkers. In het najaar van 2009 is het ziekenhuisbrede trainingsprogramma „bejegening‟ van start gegaan. Dit programma met de naam „VIP‟ (naar de kernwaarden van het Flevoziekenhuis „verbindend‟, initiatiefrijk‟ en „professioneel‟) is bedoeld voor alle ruim 1800 medewerkers van het Flevoziekenhuis. Voor directie en medische staf zijn aparte bijeenkomsten georganiseerd. De kernwaarden geven samen inhoud aan de houding die het ziekenhuis van iedere medewerker verwacht in het contact met patiënten en hun familie, bezoekers én collega‟s. De VIP-trainingen gaan kort gezegd over communicatie en bejegening. Hoe ga je met patiënten en familieleden om? Hoe werk je prettig én professioneel samen met collega‟s? Hoe maak je goed contact? Hoe zorg je ervoor dat wat je bedoelt ook overkomt? Daar valt veel over te leren, en dat geldt voor iedereen. Het programma duurt één dag en wordt geleid door trainers uit de eigen organisatie. Elke groep bestaat uit ongeveer 10 personen en wordt begeleid door 2 trainers. De meeste deelnemers geven aan het leuk te vinden dat juist eigen collega‟s de training geven. “Zij kennen het ziekenhuis en begrijpen waar je het over hebt.” Ook de keuze voor gemengde groepen met medewerkers van verschillende afdelingen (zorg én ondersteuning) wordt gewaardeerd. “Zo hoor je hoe andere afdelingen werken, begrijp je elkaar beter en kun je uiteindelijk beter samenwerken.” Een aantal initiatieven voor gastvrijheid zijn:  gastheren en -vrouwen Gastvrijheid begint al aan de voordeur. Daarom heeft het Flevoziekenhuis gastheren en -vrouwen in dienst die buiten, bij de hoofdingang mensen verwelkomen en – proactief - een helpende hand bieden. Zij blijken ook een luisterend oor te kunnen zijn voor mensen die het ziekenhuis regelmatig moeten bezoeken. Hun ervaringen zijn verwoord in bijgevoegd artikel.  In de centrale hal wijzen gastvrouwen patiënten en bezoekers de weg. En als dat nodig of prettig is, lopen zij met hen mee op naar de desbetreffende afdeling. De afdeling kan hen bellen om iemand van de afdeling terug naar de hoofdingang te begeleiden.  MijnInfopunt* Patiënten die voor een opname komen, worden samen met hun familie ontvangen in mijnInfopunt, het servicepunt in de centrale hal. Zij krijgen een gastentasje met wat toiletartikelen en worden begeleid naar de afdeling waar zij worden opgenomen. Een verpleegkundige of afdelingsassistent ontvangt hen op de afdeling. MijnInfopunt is een prettige plek waar mensen welkom zijn voor informatie over ziekte en gezondheid en contact met lotgenoten. Zij kunnen er een folder halen, informatie op internet opzoeken of een klacht of tip melden. Ook voor de krant, een kopje koffie of om even op verhaal te komen zijn patiënten en familieleden van harte welkom. Patiënten kunnen er aan de leestafel wachten op hun taxi.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

10

 Mailbox „VIPdoen‟ Mensen met bijzondere ervaringen die deze graag willen delen met collega‟s kunnen hun verhaal mailen naar een emailadres.  Tip de VIP Met dit initiatief kunnen mensen collega‟s voordragen die in hun ogen het verschil maken en daarom weleens in het zonnetje gezet mogen worden. Elk kwartaal is een verkiezing waarbij de winnaar en zijn of haar tipgever een VIP-belevenis naar keuze cadeau krijgen.  De verandering van de sfeer vind ik echt indrukwekkend. Er zijn een hele hoop nieuwe initiatieven. Dat is echt indrukwekkend. Patiëntgerichte initiatieven, een hele hoop, daar ben ik echt trots op.

*De Opnameservice van MijnInfopunt (Flevoziekenhuis) Tot 2010 moesten de patiënten die opgenomen werden zich melden bij de betreffende verpleegafdeling. In de centrale hal van het ziekenhuis waren gastvrouwen die eventueel de weg konden wijzen. De ervaring was dat niet alle patiënten de gastvrouwen aan wilden spreken voor hulp als dat nodig was en niet zelden raakten patiënten verdwaald. Ook bij het vertrek uit het ziekenhuis, bij ontslag of na een polikliniekbezoek voelden patiënten zich verloren als zij niet door een begeleider werden gehaald. Vaak moest lang worden gewacht op vervoer zonder dat het ziekenhuis daar zicht op had. De patiënten die zich moeten melden voor een geplande opname, komen altijd langs mijnInfopunt. In november 2009 is het idee voor een opnameservice ontstaan in de projectgroep mijnInfopunt en in januari 2010 is de service gestart. Patiënten die voor een geplande opname komen worden tussen 7.00 en 15.00 uur verwelkomd in mijnInfopunt. Daar krijgt hij of zij wat algemene informatie en een welkomstcadeautje in de vorm van een gastentasje. In het tasje zitten wat toiletartikelen, tandpasta, tandenborstel en een kaartje met een welkomstwoord van de bestuurder. Een van de medewerkers van mijnInfopunt of een gastvrouw brengt de patiënt vervolgens naar de verpleegafdeling. Indien gewenst kan ook bij vertrek uit het ziekenhuis de patiënt door een medewerker van mijnInfopunt worden opgehaald om daar op de taxi te wachten. Tot 17.00 uur wordt daar veelal door vrijwilligers luxe koffie of thee aangeboden aan patiënten die na een polikliniekbezoek of kliniekopname moeten wachten op taxivervoer. Er is een leestafel met prettige stoelen. Als de taxi arriveert, komt de chauffeur de patiënt ophalen bij mijnInfopunt. De opnameservice wordt door patiënten en hun familieleden bijzonder op prijs gesteld. Men voelt zich echt welkom in het Flevoziekenhuis. Patiënten voelen zich niet meer zo verloren in de grote open hal van het ziekenhuis. Zij zijn vaak toch zenuwachtig en/of ziek en het is geruststellend als een medewerker je persoonlijk verwelkomt. De medewerker neemt de tijd om jouw vragen of die van je begeleider te beantwoorden. Met het gastentasje


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

11

namens het ziekenhuisbestuur voelt een patiënt zich meer erkend in zijn/haar mens-zijn. Door de persoonlijke aandacht begint de opname voor de patiënt minder stressvol. Voor de verpleegafdeling is het ook prettig dat patiënten niet meer verdwalen en dus rustiger arriveren. Mochten patiënten bij ontslag (of na een polibezoek) van een taxi gebruik moeten maken, is het prettig om comfortabel te kunnen wachten. Zij hoeven niet op de komst van de taxi te letten; de chauffeur komt naar binnen om de patiënt te halen. Door de glazen wanden hebben patiënten zelf ook zicht op de ingang. Mochten mensen moeite hebben met lopen en instappen, kan de professionele gastheer die buiten staat assisteren met het instappen. In de oude situatie moesten patiënten nadat de taxi was gebeld door de receptie vaak staand wachten bij de buitendeur. Niet zelden moesten, vaak oudere, patienten lang wachten tot zij opgehaald werden. De vrijwilligers van mijnInfopunt hebben dat ook als een ergernis ervaren. De wachttijd kunnen we niet veranderen, wel het comfort van de patiënt.

1 B: Minimaal een keer per 3 jaar vindt er bij de (para)medische staf een tevredenheidsonderzoek plaats. (Para)medici krijgen informatie over de mensgerichte initiatieven van de organisatie en worden aangemoedigd eraan deel te nemen. 1.C: De organisatie heeft een continu en bezielend leerprogramma om medewerkers te ondersteunen bij mensgericht gedrag. Care for caregivers (Flevoziekenhuis) Op een verpleegafdeling kunnen zich heftige situaties voordoen. De verpleegkundigen van de afdeling interne/oncologie van het Flevoziekenhuis komen af en toe bij elkaar om die situaties te bespreken en elkaars ervaringen te delen. Care for caregivers is de naam van deze bijeenkomsten en is bedacht door twee verpleegkundigen. De bijeenkomsten worden door een geestelijke verzorger begeleid. “Er staan telkens drie vragen centraal. Wat heeft de situatie met mij gedaan? Wat heb ik met de situatie gedaan? En zou ik het volgende keer anders doen en zo ja, wat zou ik daarbij nodig hebben? Vaak staat een ingrijpende casus centraal. Bijvoorbeeld een nogal claimende patiënt. Tijdens de bijeenkomsten is het verhelderend van elkaar te horen wat een situatie met je gedaan heeft en te ontdekken hoe anderen ermee omgaan. Dit geeft de mogelijkheid van een afstand naar een situatie te kijken en er volgende keer misschien anders mee om te gaan. Hierdoor raak je beter ingespeeld op de situaties die zich kunnen voordoen. Ook raken verpleegkundigen eraan gewend dingen niet voor zichzelf te houden, maar met elkaar te delen.”

Pantein leert en presteert (Pantein) Zorgcentra Pantein geeft enthousiast vorm en inhoud aan het verbeteren van de kwaliteit van haar zorgverle-


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

12

ning. Onder het motto „Pantein Leert en Presteert‟ nemen ruim 850 zorgmedewerkers van Zorgcentra Pantein sinds september 2009 deel aan een ontwikkelingstraject dat uniek is in Nederland. Uitgangspunt is het bereiken van resultaten waarbij zowel leer- als presteeroplossingen worden toegepast. Scholing in de praktijk 55 lesgroepen, bestaande uit medewerkers van verschillende zorgdisciplines en uit alle locaties, krijgen een halve dag per maand nieuwe kennis en vaardigheden aangeleerd. Het programma biedt directe ondersteuning in het dagelijkse werk en richt zich op het realiseren van betere resultaten, o.a. op de onderdelen van de Norm Verantwoorde Zorg. De scholing vindt onder werktijd en op de werkplek plaats. Alles wordt in samenwerking met het ROC Nijmegen aangeboden in een BBL variant op maat. Hierdoor kunnen de deelnemers officiële deelcertificaten behalen van reguliere zorg- e/o welzijnsopleidingen. Daarnaast worden ook het middenkader en hoger management structureel begeleid, zodat zij hun teams optimaal kunnen ondersteunen en coachen. Moderne digitale ondersteuning Alle betrokkenen kunnen op een speciaal digitaal platform terecht. Hier kunnen alle medewerkers interactief en organisatiebreed leren van elkaars verbeterplannen. Daarnaast is het platform de plek om goede praktijkvoorbeelden, reflectieve ervaringen, tips en valkuilen uit te wisselen. Zichtbare resultaten De allermooiste beloning voor Zorgcentra Pantein zijn de goede resultaten in de meting van de cliëntentevredenheid (CQ index). Vooral op het gebied van zorgleefplan, communicatie en informatie hebben cliënten duidelijk betere rapportcijfers gegeven. En juist deze onderdelen zijn in het eerste leerjaar van Pantein Leert & Presteert volop aan bod geweest!

Samen ervaren en beleven in verpleeghuis Waerthove (Rivas) Om gedrag en de bejegening van de medewerkers verder aan te laten sluiten bij een mensgerichte visie is het project „samen ervaren en beleven‟ gestart bij Rivas Zorggroep. Dit project bestond uit 5 fases: 1. Stil staan bij de beleving van de cliënt en de medewerker d.m.v. een workshop kleurbekennen en een workshop ervaren en beleven. Bij de workshop kleurbekennen gaan medewerkers in discussie met elkaar aan de hand van stellingen met als doel bewustzijn creëren met betrekking tot mensgerichte zorg en hun eigen aandeel daarin. De ander workshop draaide om geuren en muziek. Deze methode omvatte een aantal verbale en non verbale technieken om tot empathische communicatie te komen. 2. Ervaringen en levensverhalen delen. Tijdens een open-space bijeenkomst presenteren medewerkers per afdeling de levensverhalen van


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

13

bewoners aan elkaar. Uit deze verhalen komen de wensen van bewoners naar voren die in de dagelijkse dingen van de dag uit te voeren zijn. 3. Samen beleven. In deze fase van het project worden wensen omgezet in een daadwerkelijke activiteit. Hierbij worden medewerkers gestimuleerd om te kijken in kansen (KIK). Een voorbeeld: Een bewoner wilde graag haar kamer weer eens schoongemaakt zien met “Lysol” een middeltje wat al jaren niet meer gebruikt wordt. De overbekende geur bracht haar terug in de tijd vol goede herinneringen. Omdat het effect zo groot was en de moeite zo klein wordt de kamer van deze bewoner nu één maal per maand met Lysol schoongemaakt. 4. Vertel een ervaringsverhaal. In dit onderdeel worden medewerkers geleerd om terug te kijken naar de bovengenoemde activiteit om daaruit te leren wat belangrijk is voor de bewoner. Welke aspecten van deze activiteit kunnen regelmatig terug kunnen komen in de praktijk van alle dag. 5. Deze 4 fasen uiten zich in “beleven, beloven”. Dat wil zeggen dat de wensen van bewoners vastgelegd worden in het zorgleefplan en dat zij onderdeel zijn geworden in het dagelijkse levensritme van de bewoner. Naar aanleiding van dit project was er behoefte bij de medewerkers om op structurele wijze tegemoet te komen aan de wensen van bewoners. Derhalve is er een „voucher-systeem‟ opgezet. Dit houdt in dat bewoners iedere week een voucher krijgen, waarmee zij één medewerker een uur individueel voor zichzelf hebben. Het komt vaak voor dat bewoners vouchers opsparen tot een activiteit van 4 tot 6 uur. De activiteiten variëren van museum bezoek met aansluitend diner buitenshuis tot ritje door de polder, lunchconcert, bezoek aan de kinderboerderij, samen koken, winkelen, enzovoort. Op deze wijze wordt structureel tegemoet gekomen aan de wensen van de bewoners en hebben medewerkers meer plezier in hun werk.  Ik zie bij nieuwe opnames, zeker bij de ingewikkelder problematieken, dat er ongelooflijk veel inzet is hoe iemand te benaderen is, wat bij iemand hoort. De individuele behoefte te ontdekken. Lastig is hoe zet het je neer dat ook voor het team het vast kan houden. Dat is een aandachtspunt een verbeterpunt, hoe te borgen.  Ik zie het allemaal gebeuren, er is veel veranderd in de loop der tijd. Dit komt door de trainingen. We werken al lang met elkaar. Op een andere afdeling was het eerst anders. Door Planetree zijn mijn ogen anders gaan staan. Hospitalisatie kwam veel voor. Nu is het rustiger werken, geen gestress.

Gastvrijheid op de jongerenafdeling (Maasziekenhuis, Pantein) Op de jongerenafdeling en de polikliniek kindergeneeskunde van het Maaszie-


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

14

kenhuis (Pantein) wordt gebruik gemaakt van de see and feel methode, waarin bepaalde situaties gefilmd worden ter lering en vermaak. Dit is geïnitieerd door het secretariaat. Er zijn afspraken gemaakt over de ontvangst van de patiënt en ouder(s) aan de balie, het te woord staan aan de telefoon en het gedrag van de medewerker (zowel facilitair als verpleegkundige) bij het betreden van de patiëntenkamer. Deze afspraken en wenselijke veranderingen zijn gefilmd, waarbij het effect van goed en foutief gedrag van een medewerker op de gast wordt geïllustreerd. De filmpjes zijn ook op andere afdelingen gedraaid. Een ander initiatief dat hieruit is voortgekomen is het apart pauzeren van de medewerkers, zodat er altijd iemand (tijdens kantoortijden) aanwezig is het antwoordapparaat niet meer gebruikt hoeft te worden.

2011: Jaar van de gastvrijheid (HagaZiekenhuis) Er zijn 4 belangrijke redenen te noemen die de situatie bij het HagaZiekenhuis schetsen en aanzet geven tot het idee van het „Jaar van de gastvrijheid‟: 1. In 2008 is het HagaZiekenhuis gestart met Planetree. Voor de opvolging van de basistraining van Planetree zochten we een naast de structurele training voor medewerkers, een specifieke training waarin de uitgangspunten van Planetree goed naar voren komen. Daarmee willen we specifiek inzetten op gedrag van medewerkers. 2. Na 2 jaar voorbereiden op bouw is 2011 het jaar waarin veel bouwactiviteiten gaan plaatsvinden. Dit geeft overlast qua geluid, omleidingen, verhuizingen enz. Naast veel aandacht aan informatie aan patiënten, bezoekers en medewerkers is ons eigen gedrag de beste manier om gastvrijheid uit te dragen, zeker als tegenwicht aan de bouwkundige ongemakken die komen. 3. De uitkomsten van de Elsevier onderzoek naar de beste ziekenhuizen van oktober 2010 laat zien dat wij het op medisch gebied heel goed doen, de patiëntgerichtheid scoort nog niet zo hoog als we graag zouden willen. De meeste oorzaken zijn niet direct gerelateerd aan de gedragscomponent, maar de uitkomst geeft zeker een urgentie gevoel om juist meer in te zetten op gedrag dan tot nu toe gebeurt. 4. In het kader van Haga Vernieuwt worden in 2011 een aantal ontwikkelingen op de eerste afdelingen gerealiseerd die een bijdrage leveren aan gastvrijheid, zoals verdere uitrol van het hotelteam, open bezoektijden, rooming in. Daarmee wordt gastvrijheid meer zichtbaar en herkenbaar dan hiervoor. Tijdens een strategiedag met hoger management zijn omgangsvormen gedefinieerd. Een werkgroep heeft voor de implementatie van de omgangsvormen een plan gemaakt. Hierbij is uitgegaan van de kernwaarden van het ziekenhuis en Planetree. De Raad van Bestuur en directieberaad hebben het plan geaccordeerd. Het plan omvat:


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

15

1. De aankondiging en uitleg door de voorzitter van de Raad van Bestuur tijdens de nieuwjaarsreceptie 2011: HagaZiekenhuis van de gastvrijheid! 2. Eind maart zijn er 3 workshops van Fred Lee voor respectievelijk alle leidinggevenden, artsen, Planetreetrainers en seniorverpleegkundigen. 3. Er komt een nulmeting op elkaar groeten in februari/maart 2011 door studenten. In mei/juni start een interne campagne over het belang en effect van elkaar groeten. Daarvoor gebruiken we o.a. filmpjes (Hagatube). Daarnaast wordt deze omgangsvorm meegenomen in de training Gastvrijheid. De eindmeting is in november 2011. 4. In februari starten de trainingen gastvrijheid voor alle afdelingen met patiëntencontact. Inhoud: 4 workshops van 1 uur op de afdeling zelf, ondersteund door de coördinator samen met de Planetreetrainer van de afdeling. Module 1: een patiënt (die recent opgenomen is op die afdeling) vertelt zelf zijn ervaringen op het gebied van gastvrijheid en service. Module 2: de ervaring van de medewerkers t.a.v. gastvrijheid en service zijn uitgangspunt, waarbij filmmateriaal gebruikt wordt. Module 3: acteurs van het Koorenhuis (cultureel centrum in de wijk) bieden middels hun spel casuïstiek aan met nabespreking. Module 4: medewerkers van de hoge Hotelschool en studenten belichten vanuit een restaurantsituatie het thema. In 2011 komen minimaal 8 afdelingen aan de beurt, twee zijn reeds gepland. 5. Trainingen rooming-in voor verpleegafdelingen die eind 2011 naar de nieuwe afdelingen gaan en specifieke training voor het hotelteam, waarin gastvrijheid nadrukkelijk wordt meegenomen. 6. Op vaste momenten komt het thema terug: dag van de verpleging, jaarlijkse barbecue van het ziekenhuis, aan het einde van het jaar krijgt het thema specifiek aandacht op ludieke wijze. Er zijn echter ook een aantal structurele aspecten aan dit initiatief verbonden, die gesteund worden door de Raad van Bestuur: 1. Het Jaarplan wordt opgezet langs de lijnen van onze kernwaarden en de Planetree componenten, zodat naast productie en bedrijfmatigheidsdoelstellingen ook specifiek aangegeven wordt welke activiteiten ondernomen worden op het gebied van bejegening, helende omgeving, samenwerking etc. door de eenheid zijn ondernomen. 2. Tijdens de walkarounds door de Raad van Bestuur en de kwartaalgesprekken met de sectormanagers is Gastvrijheid en daaraan gerelateerde onderwerpen vast onderdeel van de gesprekken.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

16

3. Het jaargesprekformulier wordt omgezet naar de door ons van belang geachte gedragscomponenten gericht op gastvrijheid, samenwerking, bejegening (kernwaarden en Planetree). 4. In het patiënttevredenheidsonderzoek worden de diverse componenten van Planetree getoetst (is gerealiseerd). 5. Vanuit de HagaAcademie worden structurele Planetreetrainingen (basisdag) georganiseerd voor nieuwe medewerkers. Het initiatief zet in op de gedragskant van mensen én op systemen in de organisatie, zodat deze elkaar ondersteunen. De Raad van Bestuur neemt hierin een leidende rol.

1.D: Alle nieuwe medewerkers verwerven tijdens of voor hun inwerkperiode voldoende inzicht met het mensgerichte zorgconcept. Indien sprake is van langdurige zorg, worden bewoners en hun familie hierbij betrokken. Introductiebeleid voor nieuwe medewerkers (Gemini ziekenhuis) Algemeen: Er is een introductiebeleid voor nieuwe medewerkers waarbij een extra aanvulling is speciaal voor leidinggevenden. Voorheen was sprake van een halve dag introductie, waarin e.e.a. verteld werd over de organisatie. Het nieuwe introductieprogramma bestaat uit 2 organisatieverbonden verkenningsdagen en 4 inwerkweken aan de hand van een afdelingsgebonden inwerkplan. De eerste verkenningsdag wordt uitgebreid kennis gemaakt met de organisatie, medewerkers en huisregels. De tweede verkenningsdag is de basistraining Planetree. De eerste verkenningsdag is altijd op de eerste werkdag van de maand en de tweede verkenningsdag/Planetree basistraining is altijd op de derde donderdag van de maand. Hier is bewust voor gekozen zodat nieuwe medewerkers tijd hebben gehad zich zelf wegwijs te maken binnen de organisatie en eigen afdeling en bekend zijn met de werkzaamheden, regels en sfeer in het huis. Ze kennen de organisatie een beetje beter en dan is de tijd rijp om intensief kennis te maken met Planetree. De volledige introductieperiode beslaat dus 8 weken waarin zowel organisatiegebonden als afdelingsgebonden onderdelen aan de orde komen. Alle leidinggevenden 2de en 3de echelon bezitten het boek „De patiënt op de eerste plaats‟. Het boek wordt ook uitgereikt aan nieuwe leidinggevenden en nieuwe leden van de stuurgroep en kerngroep. Daarnaast worden nieuwe functionarissen op cruciale posities zoals leidinggevenden uitgebreid ingelicht over het Planetree principe door de coördinator. Specifiek: Mochten er wisselingen zijn binnen de kerngroep, stuurgroep of coördinator rol dan is er ruimte voor overdracht, zowel mondeling als schriftelijk. Tevens staan alle relevante documenten op de U-schijf groep Planetree die


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

17

voor alle leden van de kerngroep, stuurgroep en coördinator toegankelijk is, zodat een ieder dat kan lezen wat voor hem of haar noodzakelijk is. Daarnaast zijn de overige leden altijd bereid vragen te beantwoorden. Organisatiegebonden: Dag I: Eerste verkenningsdag, allereerste werkdag. Altijd de 1ste werkdag van de maand. Hierin komt aan bod: Ontvangst in de Kueterzaal met koffie en koekje Registratie Welkom door een vertegenwoordiger van het management team Uitleg verkenningsdagen: Korte introductie van procesbegeleider, Inleiding op de dagen Uitleg dagprogramma Film, introductie dvd. Deze dvd bevat een aantal modules, o.a. welkom raad van bestuur, Planetree, huisregels, hoe om te gaan met informatie, BHV, overlegstructuren. De dvd krijgt een ieder ook mee zodat thuis alles nog eens na gekeken kan worden. Verkenningstocht, een soort puzzeltocht door het huis waarin verschillende opdrachten staan als het laten maken van een personeelpas en het verkrijgen van uniform Introductie C-lab, als eerste ziekenhuis in de Benelux gestart met het terugplaatsen van gekweekt eigen kraakbeen in een knie of enkel van een patiënten. Medewerker komt een presentatie geven Lunch, verzorgd door het Gemini Ziekenhuis OR, komt een korte presentatie geven over wat zij voor het ziekenhuis en medewerkers betekenen Workshop Hygiëne & Infectiepreventie, presentatie over diverse onderwerpen op dit vlak en een workshop handen wassen waarin direct gecheckt wordt of je het goed gedaan hebt. Ook worden afdrukken van horloges en ringen genomen om te kweken en nieuwe medewerkers het belang laten zien van het niet dragen van sieraden in zorg naar patiënten Bezoek aan de paradepaardjes: CSA, centrale sterilisatie afdeling Joint Care, huiskamer project waarbij 5 patiënten een nieuwe knie of heup krijgen en in een huiskamer verpleegd worden o.a. door een eigen coach of zorgpartner Kinderafdeling Kraamafdeling Theepauze BLS training, basis training reanimatie


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

18

Evaluatie met formulier Afsluiting Dag II: De tweede verkenningsdag 1 keer per 2 maanden is de basistraining Planetree, waarbij alle nieuwe medewerkers van de afgelopen 2 maanden de basiscursus aangeboden krijgen. Er wordt getraind in groepen niet groter dan 16 personen. Deze training is de basistraining zoals ontwikkeld door Planetree Nederland met nuances aangebracht door de vaste trainer van het Gemini Ziekenhuis. Overige dagen, afdelingsgebonden inwerken: De overige dagen zijn inwerkdagen op de betreffende afdeling. Waarbij uitgegaan wordt van 4 weken inwerken en de 2de maand zelfstandig te kunnen functioneren binnen de functie. Het inwerken gebeurt aan de hand van een inwerkplan wat een standaard format is die een leidinggevende kan helpen om zijn inwerkplan te schrijven voor zijn nieuwe medewerkers. De nieuwe medewerker krijgt tevens bij het arbeidsvoorwaardengesprek een portfolio met diverse ziekenhuisinformatie. Voor nieuwe leidinggevenden is er en aparte inwerkmodule m.b.t. hun aanvullende taken. Leidinggevenden hebben bij aanvang van dit project de opdracht gekregen de kernwaarden van het ziekenhuis te vertalen in gedrag of afdelingsregels voor de eigen dienst of afdeling. Dit werd gedaan aan de hand van een workshop. Deze kon de leidinggevende zelf doen samen met zijn team maar kon daar ook een trainer of P&O functionaris voor inhuren. Wat uniek is dat ook alle vrijwilligers en stagiaires deze beide dagen meedraaien. Ook zij geven aan het heel prettig vinden deze dagen mee te draaien om de organisatie te leren kennen. Een positieve bijkomstigheid bij deze groep is dat zij zich extra gewaardeerd voelen en zich echt opgenomen voelen in de organisatie.

1.E: Er zijn teams die mensgerichte initiatieven kunnen ontwikkelen, begeleiden en implementeren. Ook niet-leidinggevende medewerkers nemen hieraan deel. Centrale medicatiebereiding van spuiten voor de IC door de apotheek (Flevoziekenhuis) Uit landelijk onderzoek bleek dat 22-46% van de op IC‟s klaargemaakte spuiten voor infusie gecontamineerd zijn. Daarom wilde de afdeling IC van het Flevoziekenhuis kijken of er samen met de apotheek aan gewerkt kon worden om contaminatie van medicatie te voorko-


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

19

men, hygiëne omtrent de bereiding te vergroten en tijd efficiënter in te delen. Gedurende een maand is geïnventariseerd hoeveel spuiten verbruikt zijn, welke spuiten het meest bereid worden en wat het tijdsbestek is waarin ze bereid worden. Verder zijn inventarisaties bij andere ziekenhuizen uitgevoerd en zijn er gesprekken gehouden met deelnemers van IC en apotheek. Door dit initiatief is er een grotere tevredenheid onder het personeel van de IC; minder tijd gaat verloren in het bereiden van spuiten. Daarnaast is het risico op het maken van fouten verminderd.

Het Chronische Zorgmodel: de patiënt aan het woord (Zorggroep Almere) Managers en beleidsmedewerkers van de afdeling Beleidsontwikkeling en Managementondersteuning (BMO) van Zorggroep wilden weten welke zorg en benadering nodig is voor mensen met een chronische aandoening. Een patiënt is geraadpleegd om zijn ervaringen en mening te delen. De patiënt gaf aan het vooral belangrijk te vinden dat hij goede informatie over zijn ziekte krijgt, dat de verschillende hulpverleners van elkaars zorg op de hoogte zijn en met elkaar samenwerken, dat het doel van de behandeling goed afgestemd wordt op de wens van de patiënt, dat ook de medewerkers aan de balie zich betrokken voelen bij de zorg en zorgzaam en begripvol zijn. Tot slot moet er volgens hem ook aandacht zijn voor de partner, omdat beperkingen van de één grote gevolgen kunnen hebben voor de ander. Het Chronische Zorg Model van Zorggroep Almere toont hoe de zorg aan mensen met een chronische aandoening eruit zou moeten zien. In het model zijn de begrippen van diseasemanagement geïntegreerd met de 10 pijlers van de Planetree visie op zorg. De „ideale zorg‟ aan mensen met een chronische ziekte kent als top 5: • de patiënt centraal als manager van zijn ziekte • een eenduidig team, dat goede informatie en behandeling biedt • betrokken professionals, werkend volgens de laatste richtlijnen • hoge kwaliteit door registratie en feedback • een resultaatgericht management met oog voor patiënt, medewerkers en hun omgeving. Binnen Zorggroep Almere is in de diabeteszorg al een begin gemaakt met de werkwijze van het Chronische Zorg Model. De ervaringen uit dat project maken duidelijk wat al goed gaat en welke onderwerpen nog beter kunnen. De medische zorg er goed uit, patiënten zijn tevreden over de kwaliteit van de hulpverlening en over de individuele hulpverleners. Wat beter kan is de samenwerking als team, waardoor patiënten het gevoel krijgen dat een team van deskundigen tot hun beschikking staat. Het maken van een gezamenlijk behandelplan is nog te vaak ondergeschikt aan urgente spreekuurafspraken.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

20

Na de introductie gingen de managers aan de slag met hun wensen om dit Chronische Zorg Model te introduceren bij hun medewerkers. Met als centrale vraag: wat hebben de hulpverleners nodig om deze zorg goed te realiseren, en welke ondersteuning kunnen de medewerkers van afdeling Beleidsontwikkeling en Managementondersteuning hierbij bieden?

Doktersassistenten en receptionisten zijn spil van project De Betere Balie (Zorggroep Almere) Doktersassistenten en receptionisten zijn het visitekaartje van het gezondheidscentrum. Ze hebben het eerste contact met de klant, zijn gastvrouw van de locatie, maken afspraken voor de huisarts en andere medewerkers, geven medische adviezen via telefoon en in levende lijve. Een groep die van onschatbare waarde is voor het reilen en zeilen in het gezondheidscentrum, en daarom centraal staat in het omvangrijke project De Betere Balie. Het doel van De Betere Balie is tweeërlei: de medewerker voelt zich lekker achter de balie en gaat met plezier en enthousiasme op een warme persoonlijke manier om met de klant. Diezelfde klant heeft het gevoel dat hij aan het goede adres is. Hij merkt dat de baliemedewerker aandacht heeft voor zijn vraag en hem niet van het kastje naar de muur stuurt. Het is de bedoeling dat sommige van de 22 gezondheidscentra op den duur uitgroeien tot informatiepunten en zodoende aansluiten bij de informatiepunten die de gemeente in het kader van de WMO voor ogen heeft. Onderdeel van De Betere Balie is ook de „verhalendag‟, waarin de assistentes en receptionisten als het ware „op verhaal‟ kunnen komen. Ze beleven veel en hebben veel te vertellen. Ze vertellen en luisteren en worden zich weer bewust van hun eigen mogelijkheden om niet alleen de klant, maar zeker ook de andere medewerkers in het centrum en vooral het management advies te geven.

Planetree-afdeling 3 oost (Gemini ziekenhuis) De verpleegafdeling 3 oost (interne en oncologie) was een drukke afdeling, waar behoefte was om een aangename werksituatie te creëren. Diverse werkgroepen zijn in het leven geroepen, zoals een groep die zich bezig houdt met eten en drinken van de patiënt. Ook de aankleding van de afdeling, palliatieve zorg, scholing en aantrekken van vrijwilligers zijn hierbij betrokken. Een spinningmarathon is georganiseerd door de medewerkers zelf waarbij een groot bedrag is opgehaald dat is gebruikt voor de aankleding en de inrichting van de afdeling. Een aantal medewerkers heeft op de vrije zaterdag de afdeling geverfd. Zo heeft men samen de afdeling gecreëerd waar ze graag willen werken. Het heeft geholpen, de sfeer bij medewerkers onderling is er vele malen beter op geworden, er is veel meer respect voor elkaar en elkaars kwaliteiten. Dit heeft grote positieve invloed op de omgang met de patiënten.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

21

De klant is keizer (Flevoziekenhuis) Vrouwen die op korte termijn een geplande keizersnede zullen ondergaan vallen vaak buiten het reguliere voorlichtingstraject. Elke verpleegkundige op de afdeling verloskunde is daarom eind 2010 in staat om uniforme sectiovoorlichting te geven. Er is een nulmeting uitgevoerd waaruit bleek dat de cliënten tevreden waren over het aanbod, de vorm en de inhoud van de voorlichting, maar dat ze behoefte hadden aan meer invloed op het tijdstip en datum van de aangeboden voorlichting. De verpleegkundigen wilden graag meer invloed en betrokkenheid t.a.v. het geven van voorlichting over de keizersnede en waren gemotiveerd om te gaan participeren. Seniors hebben elkaar gecoacht om dit voor elkaar te krijgen.

Actieve Planetree werkgroep (Zorgcentra Pantein) De heterogene Planetree werkgroep van zorgcentrum Maartenshof in Cuijk biedt ieder kwartaal een inloopontbijt en maandelijks presenteren zij het thema „geef kleur aan het leven‟. Tijdens het inloopontbijt wordt met zoveel mogelijk bewoners in het restaurant ontbeten in een ontspannen en sfeervolle omgeving. Er wordt altijd een extraatje geserveerd, zoals een gebakken ei of tosti. Dat wordt ter plekke klaargemaakt, wat zorgt voor een lekkere geur in huis. „Geef kleur aan het leven‟ is gebaseerd op het gegeven dat kleur iets doet met mensen, zo roept het herinneringen op. Elke maand staat een andere kleur centraal, wat terug te zien is in de aankleding van het hele huis. Tijdens activiteiten wordt daar aandacht aan besteed, net als in het maandelijkse huisblad „het Boulevaardje‟. Hoewel de locatie en het gebouw niet erg aantrekkelijk zijn is het toch mogelijk gebleken met relatief weinig financiële middelen een sfeer neer te zetten die aanspreekt en die aanleiding geeft tot gespreksstof.

Kinderen kortere wachttijd bij bloedprikken (Maasziekenhuis, Pantein) Bij de bloedafname in het ziekenhuis waren de wachttijden soms erg lang. Het patiëntenpanel kwam met het idee om kinderen tot 12 jaar voorrang te geven. Het laboratorium van het Maasziekenhuis. Het laboratorium had hier wel kanttekeningen bij: wat zou dit voor verdere consequenties hebben? Willen meer groepen patiënten dan voorrang hebben en worden daar de overige patiënten niet de dupe van door langere wachttijden? Uiteindelijk gaf een medische reden de doorslag: als kinderen lang moeten wachten, heeft dat effect op de kwaliteit van het bloed. Door de spanning die door het wachten wordt opgebouwd, nemen bepaalde stoffen in het bloed toe, die daarmee het totale beeld kunnen vertekenen. In de pilot die gestart is staat bij de poli duidelijk aangegeven dat kinderen tot 12 jaar voorrang hebben. Het blijkt dat niet iedereen gebruik maakt van de moge-


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

22

lijkheid, maar het feit dat het kan, geeft veel rust bij de mensen. Door meerdere gesprekken, individueel en in groepsverband (werkbespreking) is uiteindelijk door de meerderheid besloten dat het een goed idee was om het een aantal maanden te proberen. Het heeft gezorgd voor een cultuurverandering op de afdeling, die voorheen voornamelijk op de directe patiëntenzorg gericht was.

Verwenweek voor oncologiepatiënten (Beatrixziekenhuis, Rivas) De maand oktober is ieder jaar „borstkanker maand‟. Deze gedenkmaand is het begin van de verwenweek geworden. In de verwenweek is aandacht voor alle oncologiepatiënten, dus niet alleen voor de mensen met borstkanker. Aandacht voor de mens als persoon in plaats van zijn ziekte staat centraal. De werkgroep „verwenweek‟ is ingesteld, die een plan van aanpak hebben gemaakt. Van maandag t/m vrijdag, inclusief de avonduren, zijn verwenactiviteiten georganiseerd in diverse delen van het Beatrixziekenhuis. Alle patiënten werden uitgenodigd hieraan deel te nemen zodat ze daar heerlijk van konden genieten. Een landelijk bekend bedrijf bereid gevonden een sprookjesachtige ambiance te creëren. Partybedrijf Arjan van Dijk heeft zich belangeloos ingezet waardoor de hele ziekenhuissfeer naar de achtergrond verdween. Gedurende de hele week was er een aanbod van o.a. manicure, pedicure, haptonomiebehandelingen en diverse behandelingen bij een schoonheidsspecialiste. Verder konden de bezoekers een yogales volgen, een massage en aromatherapie ondergaan, was er een pruikenshow met informatie over pruiken, waren er diverse ontspanningsruimtes met rustgevende muziek en was er een gezellig bruin café waar lotgenoten elkaar konden ontmoeten. De week werd afgesloten met een modeshow met badkleding en lingerie voor borstkankerpatiënten. Veel patiënten vonden het geweldig om al deze warme zorg te ondergaan en maakten hun afspraak zodanig dat zij gelijk hun favoriete activiteit konden volgen. Hoe belastend de gang naar het ziekenhuis doorgaans ervaren wordt, zo veelvuldig kwam men die week. Het was een enorm succes en heeft in de hele omgeving bekendheid gekregen. Ondergeschikt maar wel een positief bijeffect is de imagoverbetering voor het ziekenhuis. De verwenweek wordt nu ieder jaar georganiseerd.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

23

24

Kleinschalig wonen: psychogeriatrie (Judith Leysterhof, Rivas) Judith Leysterhof is nieuw gebouwd in 2006, en de Planetree filosofie is daarbij vanaf dag één ingevoerd. De visie is helder verwoord, uitgelegd en besproken met medewerkers en familie. De mensgerichte zorg is centraal gesteld via teambuilding en via het laten ervaren en beleven wat het betekent om in het verpleeghuis te moeten verblijven. Verder is deskundigheid ontwikkeld en wordt interdisciplinair gewerkt met behandelaars en medici. Er zijn trainingen gegeven door en met elkaar, er werd gebruik gemaakt van directe opbouwende feedback om de mensgerichte zorg zo zuiver mogelijk nee te zetten en de familie werd 100% betrokken bij de zorg van hun dierbare. Zo is aan alle componenten zichtbaar vorm en inhoud gegeven. In het verpleeghuis wonen de bewoners met zes personen bij elkaar in één woning. Elke bewoner heeft een eigen zit/slaapkamer. De badkamer wordt door twee personen gedeeld. Verder is er een gemeenschappelijke woonkamer waarin zich een open keuken bevindt. Samen met de medewerkers en familie wordt een gezinssituatie nagebootst waarin iedereen een zinvolle bijdrage aan de daginvulling kan geven. De focus is vooral gericht op het welbevinden en het leiden van een levenswaardig leven. Er wordt dagelijks aandacht geschonken aan herkenbare activiteiten, zoals schoenen poetsen of aardappels schillen. Ook als mensen niet meer in staat zijn actief mee te doen kunnen ze alles meebeleven. Het huis is ingericht met de eigen inventaris van de bewoners, wat dient als ankerpunt en zorgt voor rust en grip op de eigen situatie. Tijdens piekmomenten in de zorgverlening komt er versterking uit de thuiszorg en tijdens het eten zijn er studenten die komen helpen. De familie is positief en tevreden over de gang van zaken, en binnen één jaar heeft zich een grote wachtlijst gevormd van psychogeriatrische ouderen die graag in de Judith Leysterhof willen komen wonen. Ook de medewerkers zijn zeer tevreden en loyaal; het verloop en ziekteverzuim is minimaal. "Judith Leysterhof is een kleinschalig verpleeghuis waar ik met een gerust hart mijn moeder zou brengen”

1.F: Er wordt een zorgmodel toegepast waarbij sprake is van continuïteit van zorg en eigenaarschap, zodat medewerkers de gelegenheid krijgen om persoonlijke zorg te leveren aan iedere patiënt en daarvoor ook de verantwoordelijkheid nemen. Harten 10 (Rivas) Gemotiveerde, trotse en betrokken medewerkers vormen een belangrijke voorwaarde om de ambities en missie van een organisatie waar te maken. Het gaat daarbij om wederzijdse verantwoordelijkheid: goed werkgeverschap en goed werknemerschap kunnen niet los van elkaar worden gezien. Deze wederzijdse verantwoordelijkheid in de vorm

© 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

25

van 10 afspraken voor beide partijen zijn bij Rivas vastgelegd in „Harten 10‟ (10 van Rivas, 10 van jou). Individuele verantwoordelijkheid is belangrijk voor veiligheid en kwaliteit. Men moet verantwoord, in vertrouwen, af kunnen wijken van regels en/of procedures als dit de zorgverlening ten goede komt. Individuele verantwoordelijkheid is ook belangrijk voor het werkplezier. Een medewerker die zijn verantwoordelijkheden kent en de ruimte krijgt ernaar te handelen, weet dat zijn aandeel het grotere geheel ten goede komt. Medewerkers die zich gezamenlijk verantwoordelijk voelen voor het functioneren van hun team en ieders specifieke rol daarin op waarde kunnen schatten, voelen zich niet alleen met elkaar, maar ook met de organisatie verbonden. De doelstelling van Rivas om de zorg in de regio voortdurend naar een hoger plan te tillen, kan niet worden gerealiseerd zonder ruimte te bieden aan individuele medewerkers om zich continu te ontwikkelen. Ook deze ontwikkelingsmogelijkheden dragen bij aan plezierig werken. Binnen Rivas kan een ieder zich ontwikkelen op het gebied van kennis en vaardigheden, maar ook op dat van motivatie en persoonlijkheid. De Rivas Academy reikt managers daartoe extra kennis en kunde aan, de Kweekvijver voor teamleiders bereidt medewerkers voor op het kunnen coachen en leiden van een team.

Klanttevredenheidsonderzoek Technische Diensten (Flevoziekenhuis) De technische afdelingen zijn ondersteunende afdelingen in het zorgproces. De diensten die zij leveren betreffen veelal storingsmeldingen van gebruikers van (medische) apparatuur. De focus van deze afdelingen was vooral op het technische aspect. Henk Imming, afdelingshoofd, heeft begin 2008 meegedaan aan de trainersopleiding van Planetree Nederland. Voor hem was het een uitdaging om de technici vertrouwd te maken met het Planetree concept en daarbij een eigen toepassing te vinden. Hij heeft zich gericht op het component „menselijke interactie en liefdevolle bejegening‟. Zijn initiatief was om de technische afdelingen meer klantgericht te maken i.p.v. vakgericht. Hij heeft een feedbackinstrument ontworpen waarmee hij de klanttevredenheid kon meten bij collega‟s die storingen melden. Vanaf 2009 wordt elk kwartaal een klanttevredenheidsonderzoek gedaan, waarmee de kwaliteit wordt gemeten van het vaktechnische werk, de efficiency, communicatie en bejegening. Door bejegening en interactie onderdeel te maken van kwaliteitsonderzoek zijn de medewerkers zelf zich meer bewust van hun rol in een goed collegiaal contact en deskundige ondersteuning. Dit leidt tot meer waardering van collega‟s en het verbeteren van de service. Er wordt minder vanuit organisatorische motieven gedacht en meer gekeken naar de specifieke servicebehoefte van de collega‟s. Bijvoorbeeld als een reparatie niet kan worden uitgevoerd omdat de onderdelen niet aanwezig zijn, wordt zorgvuldig gekeken naar de urgentie voor de gebruiker en


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

26

een adequate oplossing zodat de continuïteit van het zorgproces gewaarborgd is.

Vrijwilligers in de Zorg Thuis (Rivas) Voorheen waren er geen vrijwilligers in de zorg thuis. Er was nauwelijks ruimte voor extra aandacht naast de geplande zorg voor de cliënt als deze geen mantelzorger had. Door de inzet van vrijwilligers worden de cliënten die eenzaam zijn en behoefte hebben aan gezelschap of een uitstapje wensen weer in contact gebracht met de wereld. Ze komen weer naar buiten, nemen deel aan activiteiten en voelen zich hierdoor beter. Door de signaalfunctie van de Zorg Thuismedewerker kan ingesprongen worden op de behoefte van de cliënten zodat deze niet vereenzamen. Inmiddels zijn er in de regio vijf vrijwilligers die ingezet kunnen worden. Bijlage - Krantenartikel


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

27

1.G: Medewerkers kunnen gebruik maken van ondersteunende diensten, waarbij zij zelf prioriteiten kunnen aangeven. Voorbeelden zijn: kinderopvang, maaltijdservice, meeneemmaaltijden, massage, eigen ontspanningsruimte, rouwverwerking en programma‟s voor persoonlijke en professionele ontwikkeling. 1.H: Functionerings- en beoordelingssystemen en andere systemen vanuit Human Resources, zoals taakbeschrijvingen en Balance Score Cards, houden uitdrukkelijk rekening met de mensgerichte zorgfilosofie van de organisatie. Die filosofie is ook terug te zien in gedragsregels, werving en inspanningen tot behoud en selectie van medewerkers. Indien sprake is van langdurige zorg worden bewoners betrokken bij de selectie en evaluatie van medewerkers.

Voorbeeld wervingstekst (Flevoziekenhuis) Onderdeel van de vacature is “Met onze partners in stad en regio willen we de beste zorg bieden. Daarom blijven wij ons constant vernieuwen: werken aan onze kwaliteit, openheid en bejegening. Het zorgconcept Planetree is daarvoor onze leidraad. Onze 1800 medewerkers krijgen ruimte voor persoonlijke groei en ontwikkeling”. Verderop in de vacature wordt genoemd: “klantvriendelijkheid is voor je vanzelfsprekend”.

De cliënt betrokken bij werving en selectie van personeel (Rijnland) Op afdeling De Does van verpleeghuis Leythenrode wonen mensen met een somatische zorgvraag. Voorheen namen de leidinggevende en het team besluit wie er werd aangenomen als medewerker op de afdeling. Cliënten hadden hierin geen inspraak. Ondanks dat zij wonen op de afdeling hadden zij geen inspraak wie er in “hun huis” kwam werken. Het idee om cliënten inspraak te laten hebben kwam voort uit het idee dat wij ook niet iedereen uitnodigen in ons huis. Daarom dacht de afdeling dat ze de cliënt een stem zouden kunnen geven door ze te betrekken in de sollicitatieprocedure van nieuwe medewerkers. Het is besproken in het team en vervolgens is een cliënt van de afdeling uitgenodigd om namens de cliënten bij de sollicitatiegesprekken aanwezig te zijn, en mee te beslissen of de kandidaat geschikt is om op de afdeling te komen werken. Er is nu meer respect voor de woonomgeving van de cliënten en meer bewustwording dat werken op De Does meer is dan alleen het leveren van zorg. De cliënt was erg tevreden over het genomen initiatief, ze heeft actief meegedaan in de sollicitatiegesprekken. Haar mening was van belang bij de be-


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

28

slissing. De kandidaten hebben het achteraf ook als erg waardevol en respectvol ervaren. Bijzonder aan dit initiatief is de unieke samenwerking van hulpverleners en cliënten, goed leren luisteren naar elkaar en de bewustwording van de positie van zorgverlener. Het is simpel, respectvol voor de cliënten, eenvoudig in uitvoering, het kost niets, het geeft de cliënt een belangrijke stem, er is samenwerking met de cliënt en hulpverleners en het vermindert de afhankelijke rol en status van de cliënt. Ook als de cliënten zich niet kunnen vinden in de nieuwe kandidaat leert men in ieder geval waarom, wat vindt de cliënt belangrijk, welke kwaliteiten wil de cliënt bij een medewerker zien waarvan men zich niet bewust is? Het is belangrijk om van tevoren goed met elkaar in overleg te gaan zodat men voor de sollicitaties al op één lijn zit.

Werving bij Zephyr en Castrovalva (Zorggroep Almere) Zorggroep Almere heeft in haar beleid bij het implementeren van Planetree in de gehele organisatie opgenomen, dat alle nieuw te openen locaties vanaf het begin “Planetree-proof” zijn. Een belangrijk onderdeel om dat te realiseren is het aannemen van medewerkers voor nieuwe locaties, die het Planetree gedachtegoed vanaf het eerste moment uitdragen in hun werk. Planetree is daarom heel expliciet verweven in het werving en selectietraject van de nieuwe medewerkers van Zephyr en Castrovalva, alsook in het introductieprogramma. Op 13 december 2010 opende het nieuwe Centrum voor Wonen, Zorg en Welzijn Zephyr de deuren. Het gebouw huisvest een gezondheidscentrum en kleinschalige woonvoorziening voor mensen met dementie. Het team van circa 25 medewerkers startte op 1 december met een intensief inwerkprogramma. In de periode van 13 december tot 4 januari ontving het team van Zephyr 30 nieuwe bewoners. Twee maanden eerder opende het nieuwe Castrovalva, Centrum voor Wonen, Zorg en Welzijn de deuren. Ook dit betreft een multifunctioneel centrum, dat zowel eerstelijnszorg, kleinschalige verpleeghuiszorg voor mensen met dementie als verzorgingshuiszorg biedt. In de werving en selectie zijn Castrovalva en Zephyr samen opgetrokken. Met het introductieprogramma beet Castrovalva de spits af; met de ervaring en lessen is een verder verfijnde versie gedraaid in Zephyr. Uniek is dat medewerkers het Planetree gedachtegoed niet stap voor stap invoeren, maar vanaf de start geheel meenemen in hun werkwijze, zowel naar cliënten toe als in de onderlinge samenwerking. En zij kunnen dit doordat zij vanaf de werving en selectie tot en met de introductie hierin begeleid en ondersteund worden. Resultaat is een superenthousiast en betrokken team dat alles in het werk stelt om uitstekende zorg te leveren in een mensgerichte, warme omgeving.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

29

Bijlage 1 P&O Opzet Planetree bij de werving en selectie, primair gericht op uitbreidingslocaties 2010 Doel: juiste medewerkers op de juiste plek in (nieuwe) locaties van ZGA Hieronder volgt een overzicht van wat we zouden kunnen doen, hoe we dit willen doen en welk resultaat hiermee wordt bereikt. Wat Vooraf vaststellen ZGA visie en „couleur locale‟ Competentieprofiel samenstellen

Uitgangspunt naast de competenties en de visie.

Wat Werven van personeel Inspiratie voor advertentie

PR voor locatie

Binnenhalen van reactie

Hoe

Resultaat

Aansluiten op de concernvisie, en eventuele nadere inkleuring per bedrijfsonderdeel/discipline. Afgezien van het diploma dat wij vragen, welke competenties moet een medewerker van deze locatie bezitten. Gebaseerd op de organisatiecompetenties en Planetree. Wij vragen dus net even wat extra van onze medewerkers. Binnen ZGA zijn alle klanten voor ons speciaal, zij hebben bijzondere wensen en noden. ZGA is een organisatie waar werken en zorgen voor de klant centraal staat en waar gewerkt worden naar de wensen en verwachtingen van onze klanten, collega‟s en externen, bv. verzekeraars. Wij zoeken medewerkers die iets extra‟s brengen. Breng jij iets meer, dan zoeken wij jou.

Duidelijk welke kant de neus op moet. Duidelijk maken wat ZGA van de medewerker verwacht aan „zachte eisen‟

Hoe

Resultaat

Aanspreken op onderscheidenheid Visie van de ZGA en bedrijfsonderdeel duidelijk maken in de advertentie Planetree duidelijk naar voren laten komen en laten zien hoe dit terug te vinden zal zijn in de locatie Door andere dan de geijkte wervingsmethodes, kunnen we andere media bereiken en benaderen op basis van free publicity Wanneer een sollicitatie binnen komt, dit dusdanig benaderen dat de sollicitant zich welkom en gewaardeerd voelt. Binnen 1 week een reactie, reactie moet niet overkomen als standaardbrief, bellen of gadget sturen etc.

Veel passende reacties op advertentie


Verbetergids 2011

Aangeven dat wij geen concessies doen omdat we b.v. personeelstekort hebben. Wij willen alleen de beste mensen

Veel passende reacties op advertentie Enthousiast maken, binden

www.planetree.nl

30

Wat Hoe Selecteren van deelnemers voor de informatiebijeenkomst Briefselectie Op basis van brief en CV vindt de eerste selectie plaats

Wat Hoe Selecteren van deelnemers voor de informatiebijeenkomst Informatiebijeenkomst Tijdens deze middag wordt er informatie gegeven over de volgende zaken:  Wie is ZGA  Voor welke nieuwe locatie zijn we aan het werven  Wat is de visie van ZGA en deze locatie  Welke competenties zijn onmisbaar  Uitleg Planetree  Wat wordt er m.b.t. Planetree van de sollicitant verwacht  Welke cliënten kunnen op deze locatie verwacht worden  Wat is de verdere procedure van deze selectie Ludieke test Er wordt een kleine (ludieke) test afgenomen, vanuit deze test willen we erachter proberen te komen wat de sollicitant belangrijk vindt. Bijvoorbeeld: Je bent bij een cliënt en die verteld jou dat ze vroeger zo kon genieten van het bos wanneer de bladeren aan het verkleuren waren. Hoe reageer jij: a. Ik vind het ook altijd zo mooi. b. Je neemt de volgende dag mooie bladeren van buiten mee en maakt bij de cliënt een soort herfsttafel. c. Je probeert te regelen dat je cliënt met jou of eventueel met familie naar het bos toe kan. Dit soort vragen kunnen inzicht geven in hoe de sollicitant naar Planetree kijkt en wat de visie hierbij is. Observatie Tijdens deze informatiemiddag worden de sollicitanten geobserveerd (hier worden zij vooraf over geïnformeerd):  hoe presenteren zij zich,  wat laten zij met hun lichaamstaal zien,  zijn ze geïnteresseerd zo ja, wat zien we


Verbetergids 2011

Resultaat Sollicitanten die wat betreft papieren en dergelijke passen op de functies. Resultaat Sollicitanten zijn goed op de hoogte over ZGA, de locatie en de selectieprocedure.

Op een positief ludieke manier erachter komen wat de sollicitant belangrijk vindt of niet en komt dit overeen met de gedachten van ZGA en de locatie.

Door observaties erachter komen of de sollicitant gemotiveerd, enthousiast, professioneel en

www.planetree.nl

31

 

Speeddate

dan, zijn ze afgeleidt (spelen met mobiel etc.), reageren ze op wat ze horen, maakt dit ze enthousiast of niet

In de vorm van een speeddate kan er in een korte tijd veel informatie boven tafel komen over een sollicitant. Hierbij kunnen we tips inventariseren bij Transmare, aangezien zij de speeddate vaker als selectievorm gebruiken.


Verbetergids 2011

serieus is, niet alleen in woorden maar vooral in gedrag. Op basis van deze bevindingen kan er een selectie plaats vinden. De bevindingen van deze speeddate kunnen meegenomen worden in het besluit of iemand door kan gaan voor de volgende ronde of niet.

www.planetree.nl

32

Wat Hoe Selecteren van deelnemers voor de presentaties Presentatie van de In de vorm van een positieve X-factor kan de sollicitant sollicitant zich presenteren. Wij zoeken namelijk personeel met de ZGA-factor of de Bfactor (bijzonder). De sollicitant krijgt maximaal 10 minuten om zichzelf te presenteren. De vorm waarin de sollicitant dit doet ligt open. Er mag gebruik gemaakt worden van PowerPoint, iemand mag een flyer maken, andere creatieve uitspattingen, of mag zonder hulpmiddelen presenteren, dit ligt open. Het resultaat moet zijn dat de selectiecommissie weet wie de sollicitant is, wat zijn kwaliteiten zijn en wat maakt deze sollicitant bijzonder. Tijdens deze presentatie kun je zien hoe gemotiveerd iemand is voor deze baan, maar ook hoe belangrijk hij het vindt om aangenomen te worden. De verwachting is dat een aantal competenties hierin naar voren zouden kunnen komen, wanneer iemand dit beheerst of er kan duidelijk worden welke competenties iemand mist. De werkwijze van de sollicitant wordt duidelijk. Wanneer er na de presentatie nog twijfel is, wordt er met de sollicitant nog een gesprek gepland. Nadat alle presentaties zijn geweest krijgen de sollicitanten te horen of zij wel of niet worden aangenomen.

Resultaat De selectiecommissie kan op basis van de presentatie een keuze maken. Ook wanneer iemand niet zo goed is in het presenteren, maar wel laat zien dat er aandacht aan is besteed of dat te zien is dat iemand gemotiveerd is, kan iemand worden aangenomen. Terwijl wanneer iemand een spetterende presentatie geeft, zonder dat daarin de motivatie duidelijk wordt, deze kan worden afgewezen. Naast de selectiecommissie kan de presentatie ook gegeven worden aan al aangenomen personeelsleden. Een tweede resultaat hierbij is dat sollicitanten elkaar al een 2de keer hebben gezien, dat maakt de start makkelijker.

Wat Hoe Arbeidsvoorwaardengesprek


Resultaat

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

33

Arbeidsvoorwaardengesprek

Wanneer het gehele personeelsbestand bekend is, kunnen de arbeidsvoorwaarden in een gezamenlijke bijeenkomst besproken worden, waar daarna korte 1 op 1 gesprekken plaats vinden voor de specifieke vragen e.d.

Op snelle wijze de arbeidsvoorwaarden bespreken en de contracten tekenen. Dit is ook een ontmoetingsmoment tussen de personeelsleden.

Wat Starten met het nieuwe Teams vormen en teams bouwen

Hoe personeelsbestand op de nieuwe locatie Nu het gehele personeelsbestand bekend is, begint het pas. Met al deze mensen een team vormen is lastig. Daarom krijgt elk team van deze locatie een budget om de elkaars afdeling in te richten. Dit betekent dat zij goed moeten luisteren naar de wensen van het andere team en in moeten spelen om aan de behoefte te voldoen. Dit is niet alleen om voor elkaar een prettige werkomgeving te creëren, maar deze werkomgeving moet natuurlijk wel passen binnen de visie.

Resultaat

Wat Hoe Betrokken blijven bij elkaar Hoe houd je elk team Om betrokkenheid tussen de teams te housterk en hoe zorg je den, willen we daar de werkoverleggen voor dat de teams elkaar gebruiken. Team 1 heeft een werkoverleg, sterk houden. dan komen er 2 medewerkers van team 2 een presentatie geven over hoe het er in hun team aan toe gaat. Om die presentatie goed voor te bereiden moeten die 2 medewerkers uit team 2 met het team overleggen waar zij trots op zijn en wat zij bij team 1 willen presenteren. Wanneer dit in een roulatiesysteem plaats vindt, blijven de teams van elkaar op de hoogte en moet elk team ook zijn trots blijven bespreken. Bezoek bij een ander Omdat we de gezamenlijkheid verder willen team trekken als tijdens de overleggen, willen we dat 1 keer in de week een medewerker gedurende een half uur op bezoek gaat bij een van de andere teams.

Resultaat


Verbetergids 2011

De medewerkers binnen een team moeten samenwerken voor een ander team, er moet dus geluisterd worden, samengewerkt worden en er wordt een werkomgeving gecreëerd welke voor het team prettig is.

Elk team behoudt zijn trots, omdat dit regelmatig wordt besproken. Elk team is op de hoogte wat de andere teams doen. De visie van de locatie kan hierdoor beter uitgedragen worden. Het resultaat hiervan is dat er uitwisseling blijft, niet alleen door een presentatie,

www.planetree.nl

34

Tijdens dit bezoek kan er uitgewisseld worden hoe zij met het zorgleefplan omgaan, of wat zij voor nieuws aan Planetree hebben of hoe het teamuitje is geweest. Degene die op de koffie is geweest, kan dit binnen zijn eigen team uitwisselen, dit kan weer nieuwe inspiratie opleveren. Bepaalde competitie kan hier ook prettig zijn, in de zin: kijk eens wat zij voor elkaar krijgen, dit kunnen wij ook of beter, want wij zijn bijzonder…

Dagdeel in een ander team meewerken

Om betrokken te blijven bij de collega‟s, de cliënten en de taken van het andere team, kan een medewerker een dagdeel meewerken in het andere team. Deze uitwisseling kan eens in de maand plaats vinden. Het zorgt niet voor extra werkdruk, want de collega‟s wisselen elkaars plaats in.

maar ook door met elkaar te overleggen, tijdens een kop koffie. Wanneer met elkaar wordt bekeken wat er in die locatie aan bijzondere dingen plaats vinden, kan dit stimuleren tot nog meer bijzondere dingen. Het resultaat is dat de teams bij elkaar betrokken blijven en daardoor met elkaar de visie goed in beeld houden. Tevens verlaagt het de drempel om bij elkaar in te vallen tijdens drukte of ziekte etc.

Met deze ideeën willen wij een aanbod doen in de verschillende fasen van het aantrekken, aannemen en vasthouden van personeel voor de nieuwe locaties.

1.I: Er is volop gelegenheid, zowel formeel als informeel, om medewerkers te belonen en te erkennen. In de langdurige zorg worden bewoners en hun familie hierbij betrokken. TIP de VIP (Flevoziekenhuis) De campagne TIP de VIP ondersteunt de VIP trainingen van het ziekenhuis met de uitverkiezing van de „VIP‟ van het kwartaal. Medewerkers kunnen een collega „tippen‟. Een jury van medewerkers van verschillende afdelingen kiest uit de inzendingen drie genomineerden, waarop gestemd kan worden. De winnaar wordt bekend gemaakt in Café het LEVEN, het maandelijkse medewerkerscafé van het Flevoziekenhuis. Dit „café‟ wordt georganiseerd door de geestelijke verzorgers die dan ook de bardienst verzorgen. De drie genomineerden én hun tipgevers zijn uitgenodigd. De tipgevers vertellen waarom zij juist déze collega hebben getipt. De prijs voor de winnaar en zijn/haar tipgever: naast de roem een


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

35

„pluim‟ (een bon waarmee je via www.pluim.nl een verwenactiviteit kunt uitzoeken), de poster met de tip en bloemen. Na de verkiezing worden ook de „tips‟ die niet tot een nominatie hebben geleid bij de getipte collega‟s gebracht. Het blijkt een speciaal moment op te leveren. Deze collega‟s tonen zich bijzonder verrast en voelen zich zeer vereerd. „Het voelt heel speciaal dat een collega de moeite neemt om mij te complimenteren met hoe ik werk en wat ik doe‟. Behalve de „tip‟ wordt ook een „krijtbeker‟ gegeven. Deze beker met schoolbordverf is bedoeld om – voorzien van een compliment – weer door te geven aan een andere collega.

Ron Schouten met zijn krijtbeker „TIP de VIP‟ is een begrip geworden. Medewerkers kijken uit naar de volgende verkiezing en zijn al ruim van tevoren bezig met wie ze zullen tippen. Medewerkers beoordelen elkaar op de VIP-waarden, die de basis vormen van een Planetree-organisatie. „Dat is VIP‟ of „Dat is niet VIP‟ wordt gebruikt zoals al eerder „Dat is Planetree‟ of „Dat is niet Planetree‟. Zo winnen de waarden aan herkenbaarheid en gemeenschappelijkheid. Alle medewerkers doen mee: iedereen - van schoonmaker tot dokter - kan tippen, iedereen kan getipt worden, iedereen kan stemmen, iedereen kan winnen! Het biedt de gelegenheid om juist die medewerker die zichzelf niet op de voorgrond zet en zijn gedrag heel „normaal‟ vindt, in het zonnetje te zetten.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

36

Bijlage 1 Wie wordt de winnaar van TIP de VIP: MARIAN, JANNY of RENÉ? Stem je mee? We hebben een huis vol VIP‟s! Maar wie wordt de derde officiële VIP van het Flevoziekenhuis? Oftewel, winnaar van de derde TIP de VIP-campagne? Een jury heeft uit alle inzendingen die zijn binnengekomen 3 genomineerden gekozen. Zij geven patiënten (en collega‟s) elke dag weer dat speciale VIPgevoel. Breng jij ook je stem uit op een van hen? Dat kan tot dinsdag 9 november a.s. Stop je formulier in de stembus bij Vermaat of in de brievenbus van HR Services. De winnaar wordt tijdens Café Het LEVEN op 11 november a.s. bekendgemaakt. Je bent vanaf 16.30 uur van harte welkom! LET OP: kruis 1 hokje aan. Anders is je stembiljet niet geldig! Marian van Putten, longverpleegkundige “Marian is een harde werker en zeer consequent. Ze is behulpzaam en direct naar de patiënt toe. Ze heeft humor en is zeer collegiaal. Marian laat haar werk altijd netjes achter. Als ze iets is vergeten, belt ze direct de afdeling, of komt er de volgende dag voor terug. Een „ouderwetse‟ verpleegkundige waar we trots op mogen zijn!”

Janny Siderius, doktersassistente poli Dermatologie en medisch pedicure “Janny is enthousiast, vriendelijk, initiatiefrijk en collegiaal. Ik ken haar als een stille kracht met een enorme inzet om dingen voor elkaar te krijgen, ook buiten haar eigenlijke werk om. Ze heeft bijeenkomsten opgezet voor het geven van borstvoeding en was mede-initiator van de geheel verzorgde reis naar Parijs voor onze collega receptie & bewaking, Tonia. En vanaf 1 oktober is ze medisch pedicure voor onze patiënten. We mogen trots zijn op zo‟n fantastische collega!”


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

37

René Breuker, medewerker Techniek “René is iemand die weet dat hij in het ziekenhuis aanwezig is om zijn diensten aan te bieden. Ik (medewerker facilitair meldpunt) bel René regelmatig omdat één van onze collega‟s uit het ziekenhuis een probleem heeft dat met spoed moet worden opgelost. Het gebeurt vaak dat een storing pas laat wordt gemeld en dan voel ik me bezwaard om René om 10 voor 4 te bellen. Ik begin dan met „sorry René‟, maar voordat ik mijn zin heb afgemaakt zegt hij al „zeg het maar hoor, ik loop er nog wel even langs‟. Dit is een werkwijze waar ik van houd. Geen gezeur van ik ben me al aan het omkleden of ga zo naar huis. De collega heeft me nodig, ik kom je helpen. René is een voorbeeld collega, een echte topper.”


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

38

Bijlage 2


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

39

Bijlage 3

1.J: Ten minste een keer per twee jaar is er een onafhankelijk en gevalideerd onderzoek naar de medewerkerservaringen en -tevredenheid. 1.K: De organisatie kan ondersteuning bieden aan cliënten, hun familie en vrienden en aan de medewerkers, wanneer deze worden getroffen door een negatieve gebeurtenis.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

40

Fotograaf op moeilijke momenten (Gemini ziekenhuis) Reprograaf en fotograaf Abel Bolhuis heeft in het kader van Planetree nagedacht over hoe hij van betekenis kan zijn voor de patiënten van het Gemini ziekenhuis. Hij heeft vanuit zijn hobby, het maken van foto‟s, gekeken hoe hij die hobby kan gebruiken binnen patiëntenzorg. Helaas komt het ook in het Gemini ziekenhuis voor dat kinderen niet levend ter wereld komen of zeer kort na de geboorte overlijden. Abel heeft het idee opgevat om voor en met de ouders foto‟s te maken van het kindje. Voorheen gebeurde dat niet, al werden wel gipsafdrukken van de handjes en voetjes gemaakt, en werd een haarlokje afgeknipt door de verpleegkundige van de afdeling e.d. Afgesproken met de leiding is dat Abel 24/7 bereikbaar is voor het maken van foto‟s. Mocht vooraf bekend zijn dat het kindje niet levend ter wereld dan vraagt de verpleegkundige of de ouders een gesprek willen met Abel. In 98% van de gevallen willen ouders dat graag. Abel voert het gesprek en legt uit wat hij kan betekenen en wat hij doet. Vraagt de ouders of zij dat willen en als zij dit willen dan wordt Abel opgeroepen als het kindje geboren is. Hij maakt foto‟s van het kindje samen met de ouders, hij maakt nooit foto‟s van het gezichtje. Als hij de foto‟s gemaakt heeft, laat hij ze zien, drukt er een aantal af en zet de overige foto‟s op CD. Dit alles wordt gratis aangeboden aan de ouders. Ook in het weekend of ‟s avonds en ‟s nachts kan hij opgeroepen worden. De ouders zijn heel dankbaar voor het feit dat zij mooie beelden hebben van hun kindje en samen met hun kindje. Met deze foto‟s kunnen de ouders met een gerust hart hun levenloze kindje aan derden laten zien. Daarnaast is het een initiatief dat relatief niet veel kost en makkelijk over te nemen is door andere ziekenhuizen.

De Verdrietdoos (Rivas) Afscheid nemen; een kraamtijd waar wel een kindje geboren is, maar waar geen nieuw leven is. Er is een scholing en verdrietdoos ontwikkeld door de afdeling Jeugdgezondheidszorg, werkgroep Rouwverwerking, die bestaat uit verpleegkundigen van de afdeling. Daarnaast is op de afdeling obstetrie van het Beatrixziekenhuis van Rivas een gelijksoortig programma ontwikkeld. Het doel van de rouwverwerking is het ondersteunen van een gezond rouwproces. Door de kenniseigenaren (verpleegkundigen van de afdeling JGZ) Rouwbegeleiding is er een scholing georganiseerd. Deze scholing werd mede mogelijk gemaakt door en georganiseerd voor de afdeling Verloskunde van het Beatrix Ziekenhuis, Rivas Kraamzorg en Maatschappelijk Werk. De protocollen rondom het thema rouw zijn aangepast en besproken tijdens de scholing. Uitgangspunt is: “wees respectvol en laat de regie bij ouders”. Bied ondersteuning bij rouw en verwerking. De verdrietdoos is aan ieder consultatiebureau aangeboden. Deze doos kan in gezinnen ingezet worden.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

41

De doos bevat materialen om de verwerking te ondersteunen van zowel ouders als andere kinderen in het gezin. De medewerkers zijn goed toegerust als zij te maken hebben met gezinnen waarin kinderen zijn overleden. De kenniseigenaren kunnen geraadpleegd worden. Er zijn tijdens de scholing praktische handvatten gegeven voor begeleiding en ondersteuning van het rouwproces. De handvatten zijn zodanig dat de verschillende betrokken professionals zich bewust zijn van de steun die zij kunnen bieden in de periode van rouw. Zij voelen zich daarvoor toegerust en hebben nu vaker contact met ouders van een overleden kind. Ook de aandacht voor broertjes en zusjes is bijzonder. Vaak komen ouders en kinderen de professionals toch weer tegen en kunnen dan ook opnieuw steun en begeleiding bieden. Ouders vinden op het consultatiebureau erkenning voor de kinderen die er lichamelijk niet meer zijn, maar in hun hart wel altijd hun kind zijn.  

“hulp uit onverwachte hoek”. Zeggen ouders. Zij hadden geen hulp van het consultatiebureau verwacht. “De praktische ondersteuning uit de verdrietdoos is prettig; op ieder gewenst tijdstip kun je er uit putten”.

Versturen van zelfgemaakte condoleancekaarten (HagaZiekenhuis) Er werd, voordat Planetree geïntroduceerd is in het HagaZiekenhuis, geen aandacht besteed m.b.t. condoleance kaart of brief naar de nabestaanden toe wanneer hun dierbare op de Intensive Care overleden was. Aanleiding waren de bedankkaartjes van de nabestaanden welke gestuurd werden naar artsen, medisch specialisten en verplegend personeel die bij de zorg van hun familielid betrokken waren geweest. Vanuit de afdeling en medische secretaresses kwam het verzoek om hier over na te denken. Vanuit het oogpunt respect en normen en waarden was het idee ontstaan om d.m.v. een geschreven gebaar van medeleven naar de familie toe een condoleance kaart te sturen vanuit het gehele team Intensive Care. De Planetree werkgroep is met dit project aan de slag gegaan en heeft dit met minimale middelen kunnen realiseren, in een wel overdacht concept. Zij vonden dat de nazorg voor de familie van de overledenen niet stopt bij het verlaten van het ziekenhuis. De leden van de Planetree werkgroep hebben een aantal voorbeeldkaarten met verschillende doordruk ponsen zoals vlinders, bloemen en libellen, deze zijn gemaakt in verschillende formaten. De normale afmeting van een dubbele kaart werd met meeste stemmen gekozen. De kleur keuze moest stemmig zijn, niet te licht en er werd voor donkere aarde tinten gekozen. De tekst is in de vorm van een gedicht gekozen en algemeen gehouden en op de linker zijde gedrukt in een schuin lettertype wat rustig overkomt voor de lezer (er zijn hiervoor 3 gedichten samengesteld). De tekst op de rechter pagina is de condoleance tekst namens de afdeling.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

42

De werkgroep heeft ervoor gekozen de kaarten zelf te maken en om er een persoonlijke tint aan te geven door hier aandacht aan te besteden. De kaarten worden kosteloos en met veel plezier gemaakt door de moeder van een van de leden van de Planetree werkgroep. Er is besloten om te kiezen voor een crème kleurige neutrale enveloppe zonder ziekenhuis logo om het geheel een persoonlijk karakter te geven. De postzegels worden in het ziekenhuis op rekening van de Intensive care afgeboekt. De nabestaanden krijgen een aantal weken na overlijden van hun dierbare deze condoleance kaart. De nabestaanden krijgen na het overlijden van hun dierbare een aantal weken later een uitnodiging voor een after care gesprek met de arts op de Intensive care. In deze gesprekken komt vaak naar voren dat de nabestaanden het ontvangen van de condoleance kaart als blijk van medeleven als attent en vriendelijk ervaren.

1.L: De organisatie informeert cliënten over de kosten die zij moeten maken, voor zover die niet door hun verzekering worden gedekt en kan cliënten en hun mantel helpen bij het maken van financiële beslissingen in dit kader. Dit gebeurt op een beknopte, heldere en respectvolle manier. 1.M: De organisatie focust op preventie van medische fouten, evenals op het voorkomen van schade – aangedaan door zichzelf of door anderen - bij cliënten/bewoners en medewerkers. Gepersonificeerde zakken bloed (Maasziekenhuis, Pantein) Voorheen was het bij bloedtransfusies zo dat zakken bloed werden uitgezocht die bij de betreffende patiënt hoorden, waarna de zak werd meegegeven aan de verpleegkundige die hem zou toedienen. Op de zak zat een etiket met daarop gegevens betreffende het bloed, en de verpleegkundige kreeg nog een vel papier mee met daarop de naam van de patiënt en het nummer van de zak bloed. Voor de medewerkers van het laboratorium ontstond het besef dat het voor een patiënt niet prettig is als er een zak bloed aan het infuus wordt gehangen, waarvan je maar moet aannemen dat het de goede is. Daarom is bekeken of het mogelijk was om een „gepersonifieerde zak bloed‟ te maken. Dit is heel eenvoudig gerealiseerd door voor elke zak bloed die wordt uitgegeven voor transfusie een etiket te printen, waarop de naam en geboortedatum van de betreffende patiënt te lezen is en deze vervolgens op de zak te plakken. Dit zorgt voor een vertrouwder gevoel dan wanneer er alleen een nietszeggend nummer op staat. Dit initiatief laat zien dat ook in de 'achterhoede' al met kleine ingrepen hele mooie dingen gedaan kunnen worden.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

43

1.N: Effectieve communicatieprocessen zijn aanwezig om overdracht goed te regelen en evaluatie van, discussie over en tegemoetkoming aan de individuele behoeften van cliënten/bewoners te bewerkstelligen. Mogelijkheden voor het betrekken van patiënt/bewoner en familie/mantel worden bekeken. Online afspraken (Gemini ziekenhuis) Via de website www.geminiziekenhuis.nl is het mogelijk om snel en eenvoudig, 24 uur per dag, vanaf elke locatie een afspraak te maken, te wijzigen of annuleren. De specialismen waarvoor dit mogelijk is zijn Cardiologie, Chirurgie, Dermatologie, Gynaecologie, Interne Geneeskunde, Keel-, Neus- en Oorheelkunde, Kindergeneeskunde, Longziekten, Mondziekten, Kaak- en aangezichtschirurgie, Neurologie, Reumatologie en Urologie. Via een vragentrechter wordt de patiënt naar de juiste arts en het juiste spreekuur geleid.

De Hagatube (Haga ziekenhuis) Om de zichtbaarheid van de afdelingen die sinds mei 2008 met Planetree zijn begonnen te verbeteren, en om medewerkers betrokken te krijgen én houden bij veranderingsprocessen was een nieuwe manier van communiceren nodig. Er gebeurden goede praktijken op de afdelingen, maar dit werd niet of onvoldoende gedeeld met anderen in de organisatie. Intranet bleek niet geschikt als interactief medium omdat een forum of blog niet mogelijk was. „Hagatube‟ is een knipoog naar het populaire Youtube. Centraal staat de Flip, een even hip als makkelijk te gebruiken videocamera. Je hoeft alleen maar op een rode knop te drukken je kunt meteen aan de slag. De medewerkers van het HagaZiekenhuis krijgen als enige opdracht mee: „Breng Planetree in beeld‟. Dat kan een concreet initiatief zijn uit iemands eigen werkomgeving. Maar het mag ook op een andere manier worden ingevuld. Bijvoorbeeld met een verhaal of een opiniërende column. Zo kan iedereen in het ziekenhuis zien hoe een administratief medewerkster een uurtje vrijmaakt voor het masseren van collega‟s, waarom ze bij KNO een smoelenboek ontwikkelden en dat patiënten van de afdeling Orthopedie ideeën in een brievenbus kunnen doen. Het gaat vaak om „kleine‟ maar hele concrete en originele initiatieven die Planetree tastbaar maken en tot leven brengen. De kracht zit „m er natuurlijk vooral in het feit dat medewerkers een eigen filmpje maken en daarmee als vanzelf ‟ Planetree ambassadeur‟ worden. Zo weten collega‟s elkaar te informeren en te inspireren. Soms leiden filmpjes tot ontroering of een glimlach. Soms ontstaan hele discussies hoe iets is aangepakt. Maar steeds wordt aansprekend gecommuniceerd. Door elkaars filmpjes te zien op „Hagatube‟ kan zelfs een gezonde competitie ontstaan wie de beste, mooiste of meest originele videoclip kan maken. De Flip is geïntroduceerd tijdens een speciale Planetree dag voor medewerkers. Daarnaast zijn er promotieposters opgehangen en wordt over de Flip in alle personeelsuitingen geschreven. Om een goede start te maken, zijn


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

44

mensen geïnterviewd voor de eerste filmpjes. Ook is er een introductiefilmpje en ligt er natuurlijk een instructie klaar. In totaal zijn er vier camera‟s beschikbaar. Medewerkers mogen de Flip twee weken houden. Wat ze ermee doen, staat vrij (al moet natuurlijk wel zorgvuldig worden omgegaan met het in beeld brengen van patiënten). Over de eindmontage hoeft niemand zich zorgen te maken; die wordt professioneel verzorgd zodat het uiteindelijke filmpje een strakke „look‟ krijgt.

Cliënten houden medewerkers een spiegel voor (Fatima) Cliënte Hannie woont al 40 jaar op Fatima. Ze is ernstig verstandelijk beperkt, en daarnaast doof en blind. Communiceren gaat door goed naar haar te kijken, en de tijd te nemen om alle kleine signalen die ze uitzendt te duiden. Een tijd geleden ontstonden er langzaam maar zeker problemen rond eten en drinken. Ze begon haar eten af te weren en toonde duidelijk dat ze niet meer tevreden was. Familie, begeleiders van de woon- en dagbestedingsgroepen, pedagoog, diëtist en logopedist zochten samen met Hannie naar de oorzaak van de ontevredenheid. Er werd gekeken naar de mogelijkheden om eten en drinken te verbeteren. Het eerste dat werd bekeken was Hannie‟s dieet. Het bleek al snel dat warm eten niet favoriet was. De diëtiste heeft samen met Hannie en haar begeleiders gezocht naar voedzame, koude alternatieven. Ook het tempo bleek veel hoger te liggen dan Hannie prettig vond. Hiervoor werd een speciale standaard bedacht met een rietje waar Hannie‟s beker stevig in kon staan. Na een tijdje oefenen met familie en begeleiders kon ze op die manier zelfstandig drinken. Later werd ook geprobeerd eten op een vloeibare manier aan te bieden. Dat bleek de gouden greep. Je kon de trots van haar gezicht aflezen, dat was echt fantastisch. Ze kon nu zelf haar tempo bepalen. Hoe ernstig verstandelijk beperkt je ook bent, het is belangrijk om zelf invloed te hebben op je leven. Geïnspireerd door het verhaal van Hannie vond de cliëntenraad (dit is een raad van en door cliënten zelf) van Fatima dat alle medewerkers van Fatima dit moesten ervaren. Tijdens de najaarsconferentie besloot de cliëntenraad te demonstreren hoe het voelt wanneer je niet zelf je drinktempo kan bepalen. Gerben, Irma en Jantien, drie van de leden van de cliëntenraad, draaiden samen met de cliëntvertolker de rollen om. Drie bezoekers van de najaarsconferentie werden uit het publiek gehaald. Jantien vertelde dat ze vanaf dat moment 5 minuten lang blind en doof waren, en niet konden praten. De drie bezoekers kregen een slab om en een beker water aan hun lippen. De “begeleiders” bepaalden het drinktempo.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

45

Irma helpt haar “cliënt” bij het drinken

Jantien denkt dat hans beter een tuitbeker kan gebruiken want hij knoeit vaak zo

Doordat Saskia niet zelf kan bepalen hoe snel ze drinkt verslikt ze zich

Hans kan niet bepalen hoeveel water hij in zijn mond krijgt en raakt bijna in paniek

Raadslid Gerben vindt het maar vervelend dat Wim zelf zijn handen wil gebruiken

Wim kan niet goed bij de beker en zakt doordoor helemaal voorover

Er is duidelijk gemerkt dat de demonstratie veel teweeg heeft gebracht. Juist doordat de cliënten zelf de organisatie zo duidelijk een spiegel hebben voorgehouden. Het ervaren (en het zien ervaren) zorgt voor een grote impact bij medewerkers, die hun ideeën en bevindingen vervolgens ook weer delen met anderen. De cliëntenraad houdt zich veel bezig met het onderwerp “regie over je eigen leven”. Door het delen van Hannie‟s verhaal en de

46

initiatieven van de cliëntenraad via media als het Fatimajournaal (huisorgaan), intranet en werkoverleggen worden medewerkers geïnspireerd om zelf en in teams te zoeken naar goede oplossingen voor problemen zoals die van Hannie. De cliëntenraad heeft het team rondom Hannie zelf beloond met de cliëntenprijs 2010, een prijs die werd uitgereikt aan het beste initiatief op het gebied van cliëntmedezeggenschap!

Twee afgevaardigden van het team rondom Hannie nemen de cliëntprijs 2010 in ontvangst

1.O: Effectieve communicatiemechanismen zijn aanwezig om al het personeel te informeren over organisatorische prioriteiten. „Het Manifest‟ in de forensische zorg (GGzE) De Woenselse Poort is onderdeel van concern GGzE. Hier wordt intensieve en forensische zorg geboden. De forensische zorg richt zich op mensen met een strafrechtelijke maatregel, waaronder TBS. Medio 2010 vond de oplevering plaats van de nieuwe TBS-kliniek met 80 plaatsen. Veel medewerkers hadden vragen en ook het management wist nog niet goed wat er allemaal zou gaan gebeuren. Toen heeft er een discussie plaatsgevonden: wat zouden we in de nieuwe situatie het liefste willen, bijvoorbeeld op het gebied van behandeling? Er werden vanuit zes perspectieven uitgangspunten geformuleerd: vanuit de patiënt, medewerkers, leidinggevenden, ketenpartners, programmaontwikkeling en algemeen. Samen vormt dit „Het Manifest‟ vol Planetreeelementen. Alle deelnemers aan de discussie hebben hun handtekening erop gezet. Met die uitgangspunten is aan de slag gegaan. Alleen een werkgroep instellen, is onvoldoende. Het gaat namelijk niet alleen om praktische zaken, maar ook om cultuur en werkwijzen. De gedachte zou moeten zijn: het héle terrein is de werkplek, niet alleen de eigen afdeling. Dus kijk ook mee naar wat er op het terrein gebeurt. Ook gaat het over een andere kijk op vrijheden van cliënten. Nu geldt meestal nog „geen vrijheden, behalve als….‟. Waar we naartoe willen, is „optimale vrijheid, tenzij….‟. Dat betekent natuurlijk wel wat voor medewerkers, ook op beheersmatig gebied. © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

47

Dit heeft tijd nodig. Vanaf het moment dat in augustus 2010 de beveiligde zone open ging, is De Woenselse Poort druk bezig met ontwikkelingen in de richting van de uitgangspunten. Tegelijkertijd werd er een dubbelslag gemaakt met de Planetree-kennismakingsworkshops. „Het Manifest‟ sluit daar naadloos op aan. Daarom zijn er nu speciale Planetreekennismakingsworkhops voor medewerkers van De Woenselse Poort, waarbij het management het laatste uur invult. Zij presenteren dan het manifest en leggen uit wat de koppeling met Planetree is. Op deze manier wordt voor medewerkers de boodschap veel concreter gemaakt. Als gevolg van deze aanpak wordt op een open manier met alle disciplines over de gewenste veranderingen gesproken. Het gaat vooral om bewustwording. Alice Stokkink, een van de managers van De Woenselse Poort: “Ja, het is een droom en zoiets gaat niet vanzelf. Maar we rammelen aan de poort, het beweegt en het borrelt. Hier en daar wordt er ook al geëxperimenteerd vanuit de Planetree-gedachte: zoals je zou willen doen, dóe dat dan ook echt. We zijn met z‟n allen op weg en daar gaat het om”. Ook de trainers van de kennismakingsworkshops juichen deze manier van werken toe. Het geeft verdieping en geeft concreet een verbinding naar de dagelijkse werkzaamheden.

1.P: Alleen voor de instelling voor langdurige zorg: In de instellingen voor langdurige zorg krijgen bewoners* minimaal eens per jaar de mogelijkheid mee te doen aan een trainingsbijeenkomst: internaliseren van mensgerichte zorg of een equivalent hiervan. (* met uitzondering van personen die hier klinisch niet toe in staat zijn) 1.Q: Alleen voor de instelling voor langdurige zorg: Bewoners hebben maximale mogelijkheid om te kiezen waar ze willen wonen en met wie. Zo nodig krijgen ze input van medewerkers. Zijn er geen keuzemogelijkheden dan worden bewoners daarvan op de hoogte gesteld en krijgen ze te horen wanneer er wél alternatieven voorhanden zijn. 1.R: Alleen voor de instelling voor langdurige zorg: Er zijn processen aanwezig met behulp waarvan wordt geïdentificeerd, in het zorgplan geïntegreerd en geëvalueerd wat belangrijk is voor elke bewoner, op basis van zijn of haar identiteit en lichamelijke en geestelijke toestand. Ook is er aandacht voor wat de bewoner nodig heeft in de leefomgeving en tijdens dagelijkse activiteiten.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

48

2. Eigen keuze en verantwoordelijkheid door informatie en educatie Doelen Cliënten, hun familieleden en vrienden kunnen kiezen uit een breed scala aan informatie over gezondheid en ziekte en kunnen op elk gewenst moment beschikken over hun medisch dossier tijdens hun verblijf in de organisatie. Cliënten weten dat zij meebeslissen over hun zorg en dat hun besluiten worden gerespecteerd. Ze worden ondersteund om regie te voeren over hun leven en gezondheid. Cliënten worden aangemoedigd om waar mogelijk zelf te beslissen over hun dagelijkse routines, zoals eten, bewegen, wassen en slapen. Cliënten weten welke voorlichtingsbronnen beschikbaar zijn en weten dat zij mee kunnen praten en denken op elk niveau waarop zij zich comfortabel voelen, ongeacht of zij zijn opgenomen of ambulant zijn. Ze krijgen de mogelijkheid om hun medisch dossier of zorgleefplan te lezen. Wanneer cliënten een keuze wensen te maken die risico‟s kan inhouden voor hun veiligheid of gezondheid, dan leggen de medewerkers uit wat de consequenties kunnen zijn. Medewerkers zijn in staat om cliënten te informeren. Zij kennen de algemene informatiebronnen en helpen cliënten, hun familie, vrienden en mantel om deze bronnen te raadplegen. Criteria 2.A: Alleen voor ziekenhuis en de instelling voor langdurige zorg: Er zijn afspraken over een open-dossierbeleid. Er is een effectief systeem om de cliënten erop te attenderen dat zij hun zorgdossier of zorgleefplan mogen lezen. Er wordt bijgehouden hoe medewerkers met cliënten communiceren over deze optie en hoe de cliënten hiervan gebruik maken. Cliënten krijgen de mogelijkheid om hun opmerkingen te noteren in het dossier. 2.A: Alleen voor GGZ: Beslissingen omtrent de mate van openheid van klinische informatie en het mechanisme waarop de informatie verschaft wordt, worden gemaakt op individuele basis. Verschillende mogelijkheden voor het verschaffen van deze informatie zijn aanwezig, waaronder o.a. het medisch dossier en het behandelplan. Op deze manier kunnen cliënten met verschillende competentieniveaus toegang krijgen tot informatie die hen helpt hun symptomen, diagnose en behandeling te begrijpen. Cliëntenparticipatie in behandeling (CPH) De opnameduur van cliënten binnen de CPH is maximaal 12 weken. (zie info doelgroep en werkwijze op www.vanklachtnaarkracht.nl) © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

49

Cliënten worden in de 7e week van opname geëvalueerd in het multidisciplinaire team. De schriftelijke evaluatie van cliënt wordt erbij betrokken. De evaluatie vanuit het team wordt nadien besproken door behandelaar met cliënt. Bij CPH wilde men cliënten meer de regie laten houden over hun eigen behandeling en transparantie in behandeling en verantwoordelijkheid aan cliënt durven geven. Daarom zijn zij gestart met een pilot: 1. In het begin werden cliënten die redelijk evenwichtig werden ingeschat gevraagd door CPH om aanwezig te zijn bij hun evaluatie. Iedere evaluatie werd na afloop geëvalueerd met cliënt en in de werkbespreking met het multidisciplinaire team. 2. Volgende stap is geweest dat werd benadrukt dat cliënten aanwezig mochten zijn, maar niet hoefden deel te nemen als ze zich niet veilig genoeg voelden. 3. Uiteindelijk worden alle cliënten uitgenodigd. 4. Inmiddels wordt aan cliënt gevraagd of ze de aanwezigheid van een naaste op prijs stellen tijdens de evaluatie. Bij 50% is er een naaste aanwezig. De transparantie over de behandeling ten aanzien van de cliënt is door dit initiatief vergroot. De cliënt hoort tijdens de evaluatie van iedere behandelaar wat de ontwikkelingen zijn in de behandeling. Met de gezamenlijke informatie kan samen met de cliënt het traject uitgestippeld worden voor de toekomst. Ook de naasten horen de ontwikkelingen uit de eerste hand, waardoor de betrokkenheid van naasten toeneemt. Omdat de cliënt aanwezig is bij de evaluatie is een belangrijk neveneffect dat behandelaren zich zeer goed voorbereiden en de evaluaties gestructureerd, zonder ruis, verlopen. Enkele opmerkingen over de evaluaties: 

 

 

“Zeer tevreden over de diverse behandelmethodes, heel erg fijn om bij de evaluatie aanwezig te zijn, uit de eerste hand te horen hoe de mening over mij is”. “De stand van zaken is mij duidelijk evenals het traject voor de toekomst”. “Het is goed om overzichtelijk te horen hoe het ervoor staat, zodat we weten dat het verblijf hier voor.. pas het begin is voor het totale herstel”. “Fijn dat de belangrijkste knelpunten onder de aandacht worden gebracht”. “Duidelijk, efficiënt en to the point. Alle aanwezigen waren goed voorbereid en op de hoogte. Fijn deze openheid”.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

50

2.B: Er is een informatiecentrum annex bibliotheek waar relevante gebruikersliteratuur m.b.t. gezondheid en ziekte beschikbaar is. Deze kan zich binnen de organisatie bevinden of erbuiten en kan samen met andere organisaties worden ontwikkeld. De organisatie maakt niet alleen cliënten, maar ook de gemeenschap waarbinnen zij actief is erop attent dat de bibliotheek vrij toegankelijk is. Er is gedrukt materiaal beschikbaar over de 10 meest voorkomende indicaties/DBC‟s van de organisatie. Gebruikers kunnen zelfstandig dan wel met hulp van de organisatie de benodigde informatie krijgen. MijnInfopunt (Flevoziekenhuis) Voorlichting over ziekte en behandeling wordt in de eerste plaats gegeven door de specialist of verpleegkundige. Toch kan het zijn dat patiënten nog vragen hebben of aanvullende informatie zoeken. Zij kunnen dan terecht bij MijnInfopunt van het Flevoziekenhuis. Samen met de medewerkers (waarvan het merendeel vrijwilliger is) wordt dan gezocht naar een antwoord op de vragen of wordt er gericht doorverwezen. MijnInfopunt heeft een brede verzameling voorlichtingsmateriaal en beschikt over adressen van patiëntenverenigingen en andere (zorg)organisaties. Verder wordt geïnformeerd over de gang van zaken in het ziekenhuis, de rechten en plichten van de patiënt, de eerste klachtenopvang van het ziekenhuis, actuele ontwikkelingen in de gezondheidszorg, enzovoort. Over vrijwel alle aandoeningen, ziektes en behandelingen zijn folders beschikbaar. Daarnaast wordt de mogelijkheid geboden om gratis gebruik te maken van internet, en kan men wachten op een taxi. Voor patiënten op verpleegafdelingen die slecht kunnen lezen of te moe zijn om te lezen, heeft MijnInfopunt „gesproken boeken‟ met bijbehorende Daisy-speler te leen. Geïnteresseerde patiënten kunnen dit bij hun verpleegkundige aangeven. MijnInfopunt is voor iedereen toegankelijk die iets met de gezondheidszorg te maken heeft (patiënten, hun familie/vrienden, medewerkers van het ziekenhuis, maar ook huisartsen).  Mijn Infopunt heeft een hele positieve invloed voor het Planetree. Dat is heel breed.  Er vinden lotgenotengesprekken plaats. Volgens afspraak. We verzorgen interne folders voor de afdelingen en de folderrekken. Daar krijgen we heel positieve reacties op. Er kan iemand aan bed komen als ze dat willen voor een luisterend oor. We stellen een top 10 samen over ziektebeelden samen met de bieb. Samenwerking met elkaar, met de gastvrouwen, is heel goed, wat ik dan de „keten van vriendelijkheid en hulpvaardigheid‟ noem.

2.C: Er is voorlichtingsmateriaal beschikbaar voor cliënten, hun families, vrienden en mantel; dit moet ook voor medewerkers en (para)medici gemakkelijk toegankelijk zijn. Medewerkers weten van het bestaan van deze bronnen. © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

51

Specialisten en auteurs (Geminiziekenhuis en HagaZiekenhuis) 2 gynaecologen hebben samen 2 boeken geschreven. De 1 werkt in het Haga Ziekenhuis en de ander in het Gemini Ziekenhuis. Het eerste boek „Menoblues‟ is bestemd voor vrouwen van rond de 40. Het is prettig en herkenbaar geschreven. Hierin komen overgangsklachten en ongemakken aan de orde en worden praktische adviezen gegeven. Het 2de boek „Menoproof gezond, fit en slank na je 40ste‟, richt zich met name op het onderwerp hoe een vrouw zich kan voorbereiden op de overgangsperiode en hoe bepaalde aandoeningen kunnen worden voorkomen. Voeding en lifestyle adviezen worden gegeven en ook recepten om verantwoord af te vallen. Dit is niet een specifiek Planetree initiatief geweest maar terugkijkend vinden wij als Planetree coördinatoren dat het wel een geweldig initiatief is m.b.t. mensgerichte zorg. N.a.v. het boek is in het Gemini Ziekenhuis een menopauze poli gestart, wat ook een groot succes is. Door de boeken en evt in combinatie met polibezoek zijn er veel voordelen:  Veel vrouwen voelen zich eindelijk serieus genomen,  Zij leren hun klachten (h)erkennen  Vrouwen herkennen zich doordat er vele bekende Nederlanders aan mee werken  Klachten kunnen gereduceerd en/of voorkomen worden  Vrouwen weten wat ze kunnen verwachten en voelen zich niet meer alleen staan in de reis naar het nieuwe begin  Ook handig om te lezen voor mannen zodat zij hun vrouw/partner kunnen begrijpen

Menoproof en Menoblues zijn de enige echte overgangsboeken van Nederlandse bodem, geschreven in een frisse, heldere stijl. Alle aspecten waar elke vrouw in de menopauze onherroepelijk mee te maken krijgt, komen aan de orde. Opvliegers, gewichtstoename, botontkalking, stemmingswisselingen… Een belangrijke groep medewerkers uit de zorg is rond deze leeftijd. Ook voor hen bieden de boeken hulp wat maakt dat klachten voorkomen en/of gereduceerd worden, dit leidt tot verlaging van ziekteverzuim binnen de sector. © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

52

Daarnaast kunnen zorgmedewerkers patiënten die overgangsklachten hebben voorlichten en attenderen op de boeken en de menopauze poli, zodat alle vrouwen in Nederland op een goede manier de overgang door kunnen komen met zo min mogelijk klachten.

2.D: Cliënten krijgen bij ontslag begrijpelijke en relevante informatie mee. Nazorgpoli IC (Flevoziekenhuis) In de periode dat een patiënt opgenomen is op de Intensive Care is veel met de patiënt gebeurd. Het vaak levensbedreigende ziektebeeld in combinatie met de noodzakelijke agressieve en intense behandeling die men heeft ondergaan kunnen aanleiding geven tot een breed scala aan onverwachte en langdurig aanhoudende lichamelijke en of psychische klachten zoals angsten, depressies, geëmotioneerdheid, zwakke conditie, onverklaarbare pijnen, concentratieproblemen, kortademigheid etc, zaken die een behoorlijke invloed hebben op de kwaliteit van leven. Na ontslag ontvangen de ex-IC-patiënten wel follow up bezoek van de consultatieve IC verpleegkundige (CIV), maar dit bezoek richt zich voornamelijk op verpleegtechnische aspecten. Na vlot onderzoek in samenwerking met de intensivisten is een projectplan geschreven om te komen tot een completer nazorgtraject. Het plan is in 2008 binnen recordtijd omgezet in een, operationele, nazorgpoli. Het idee is dat patiënten hier een onderbouwd platform hebben waarin zij ruim de tijd krijgen om hun mogelijke „restklachten‟ en hun bevindingen m.b.t. de ICU te ventileren maar vooral ook gericht specifieke hulp toegewezen kunnen krijgen De nazorg begint direct na overplaatsing naar de „gewone‟ verpleegafdeling, als de patiënt wordt bezocht door de eerder genoemde CIV en ook door de CIA (Consultatief IC Arts) die aan de hand van een gevalideerde lijst een eerste screening doet naar het psychisch welbevinden. Een aantal weken na ontslag uit het ziekenhuis krijgt de patiënt een uitnodiging om de nazorgpoli te bezoeken. Bewust wordt een aantal weken gewacht om ruimte voor reguliere genezings- en copingsmechanismen te laten. Bij de uitnodiging ontvangt de patiënt een aantal gecertificeerde vragenlijsten die de patiënt thuis kan invullen. Het gaat om vragenlijsten die een indicatie geven van mogelijke klachten en een tevredenheidsonderzoek. Hierna worden de patiënt en een van zijn of haar naasten uitgenodigd voor een polibezoek van één uur, bestaande uit een gesprek van een half uur met een van de IC-verpleegkundigen en een half uur met een van de IC-artsen. In deze gesprekken wordt duidelijk met welke klachten de patiënt te maken heeft. Na deze screening volgt regelmatig verwijzing naar aangewezen specialisten. Tot slot volgt er nog een kort tweede polibezoek om de resultaten met de patiënt te evalueren. Patiënten geven aan door de nazorg weer meer grip op de realiteit te krijgen. © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

53

Het bezoek aan de nazorgpoli vormt het begin van de afsluiting van een moeilijke periode in hun leven.

2.E: Er is een procedure aanwezig om tegenvallend of slecht nieuws aan cliënten (en mantel) bekend te maken. 2.F: De organisatie beschikt over een proces om cliënten en hun mantel te helpen bij het organiseren van hun (medische) informatie en het helder coördineren van de zorg tussen verschillende specialismen, afdelingen en de huisarts. Twee voor Twaalf in de praktijk (Zorggroep Almere) Twee voor twaalf, de befaamde tv-kennisquiz, is vertaald naar vragen uit de dagelijkse praktijk van mensen aan balies van gezondheidscentra (doktersassistentes en receptionistes). Met vragen, live en via de telefoon gesteld, uit het leven van de balies van de gezondheidscentra gegrepen, is geoefend. Het gaat dan bijvoorbeeld om zoektochten naar adressen, telefoonnummers, openingstijden, procedures etc. etc. Wat haal je waar, wanneer en hoe? Van looprekje tot parkeervergunning en van logopediste in de buurt tot de te volgen weg naar een second opinion. Maar ook heel specifieke vragen, zoals een oppasverzoek voor een autistisch kind of een huishoudelijke hulp voor een blinde mevrouw. Alle vragen op het gebied van wonen en welzijn dus. Gebruikte leermiddelen: internet, intranet, folders, digitale kennisbank. Het was eigenlijk best gewoon om als antwoord op een vraag te geven: “ik zou beginnen te bellen met” ……of: “helaas, ik zou echt niet weten waar dit of dat te halen is”. Dit antwoord werd met de beste bedoelingen en op uiterst vriendelijke wijze gegeven, maar stuurde de vragensteller eigenlijk het bos in. Of van het kastje naar de muur. Ook al had de betrokken medewerker in haar beleving serieus meegedacht met de klant. Eenduidigheid ontbrak, net als uitwisseling van kennis op gebied van wonen, zorg en welzijn tussen de gezondheidscentra onderling. Juiste informatie en advies is van belang voor mensen, zeker bij zaken waar de gezondheid in het spel is. Kennis geeft immers kracht, ook als het kennis over je eigen ziekte en/of situatie betreft. Als werker in de gezondheidszorg moet je dus op heel natuurlijke wijze de vraag achter een gestelde vraag kunnen zoeken en beantwoorden. Ook parate kennis over sociale kaart en de daarbij behorende te bewandelen (zoek)wegen is een onontbeerlijk ingrediënt om de klant heel mensgericht te helpen. Warme verwijzingen bij vragen over wonen, zorg en welzijn is normaal! De klant is goed geholpen en de medewerker heeft plezier in het werk!


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

54

3. Hoogwaardige (medische) zorg en behandeling Doelen Medische zorg, behandeling, verpleging en verzorging zijn van hoogwaardig niveau en beantwoorden minimaal aan de gangbare standaarden. Deze hoogwaardige zorg (behandeling, verpleging en verzorging) is niet alleen in technische zin goed, maar ook logistiek en communicatief goed geregeld. Criteria 3.A.: Landelijke prestatie-indicatoren, wettelijke eisen en regels vanuit de professionele koepels (standaarden, protocollen, Normen Verantwoorde Zorg, Norm Langdurige Zorg, veiligheidsnormen) en de IGZ worden gerespecteerd en nageleefd. 3.B.: Er zijn (keten)programma‟s voor chronische ziekten, zoals diabetes. Onderzoek op één dag en eigen kamer voor mogelijke TIApatiënten (Flevoziekenhuis) De TIA-kamer is er voor patiënten die een dagbehandelingsprogramma volgen. Patiënten verblijven van 09.00 tot 17.00 uur in de TIA-kamer, ondergaan alle relevante onderzoeken en krijgen aan het einde van de dag de diagnose te horen. De TIA-kamer is een comfortabele ruimte waarin de patiënt alleen of samen met een vertrouwd persoon de dag door kan brengen. De kamer is licht en ruim, voorzien van royale zitplaatsen, heeft een boekenkast, eigen keuken en eigen badkamer. Wanneer nodig kan er een bed geplaatst worden. De TIA-kamer biedt verpleegkundigen de mogelijkheid in alle rust een anamnese af te nemen en eventuele vragen te beantwoorden. Annie Lindeman, hoofd van de afdeling neurologie: “De TIA-kamer sluit aan bij de nieuwe wijze van onderzoeken. Vroeger moest een patiënt verschillende onderzoeken op verschillende dagen ondergaan. Dit was heel lastig voor de patiënt. De patiënt moest steeds terugkomen, weer in een wachtruimte zonder privacy zitten in afwachting van het volgende onderzoek. Nu worden alle onderzoeken op één dag gedaan en ontvangt de patiënt aan het einde van de dag de diagnose. Tussen alle behandelingen door kan de patiënt in de TIA-kamer wat lezen, televisie kijken of wat kletsen met een familielid of vriend. De kamer wordt op een dag soms door meerdere patiënten tegelijk gebruikt. Ook kan de patiënt even naar buiten gaan voor een wandeling. We bellen hem dan op zijn of haar mobiel voor het volgende onderzoek. En als de patiënt liever even wil slapen, dan zetten we een bed neer. Als de patiënt aan het einde van de dag de diagnose TIA te horen krijgt, maken we meteen vervolgafspraken voor preventie en begeleiding. Binnen een week krijgt de patiënt een afspraak met een verpleegkundige die het preventieprogramma bespreekt. Ook krijgt de patiënt binnen zes weken een afspraak met de neuroloog. © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

55

De nieuwe werkwijze verlangt een nauwe samenwerking met neurologen, echoscopisten, cardiologen, radiologen en laboratorium. Alleen dán kan de diagnose binnen één dag gesteld worden. Daar zijn we met elkaar in geslaagd. Met de nieuwe werkwijze en TIA-kamer kunnen we spreken van kwaliteitszorg voor TIA-patiënten.”

Stoppen met roken poli (Gemini ziekenhuis) Stoppen met roken is voor sommige mensen één van de moeilijkste dingen die er zijn. Daarom biedt de poli Longziekten vanaf 1 maart 2009 in het Gemini Ziekenhuis individuele begeleiding aan mensen die gemotiveerd zijn om te stoppen met roken. Een doorverwijzing van de huisarts is noodzakelijk. De deskundige begeleiding valt onder de basisverzekering. Patiënten zijn blij met deze mogelijkheid en dat is te merken aan de vele aanvragen op de polikliniek. Nieuwe afdeling Dialyse van het Hagaziekenhuis Het HagaZiekenhuis heeft op locatie Leyweg op 16 februari 2011 zijn nieuwe Dialysecentrum voor patiënten in regio Haaglanden geopend. Topzwemmer Joeri Verlinden verrichte, samen met projectleider Yvon van Alphen, de officiële openingshandeling. Joeri Verlinden is ambassadeur van de Nederlandse Nierstichting. De Dialyse is de eerste zorgafdeling in het HagaZiekenhuis, gebouwd en ingericht volgens het nieuwe bouwconcept van het HagaZiekenhuis. De nieuwe afdeling Dialyse is een van de modernste en grootste van Nederland. Het dialyseteam werkte keihard om eind januari de verhuizing van de 15e naar de 1e etage binnen een dag voor elkaar te krijgen. De continuïteit van de dialysezorg moest op alle momenten gewaarborgd zijn. Dialyse kan immers niet worden uitgesteld. Warme sfeer Voorzien van de nieuwste ICT-mogelijkheden en beantwoordend aan de eisen van Planetree (www.planetree.nl), voldoet de afdeling aan alles om het patiënten tijdens hun behandeling zo aangenaam mogelijk te maken. Boven elke behandelplek hangt een HagaPatiëntenPC met toegang tot televisie, internet en spelletjes. Met een persoonlijke pas hebben patiënten in de toekomst toegang tot hun digitale dossier. Alle verpleegkundigen hebben een draadloze telefoon, verbonden met een nieuw verpleegoproepsysteem. Hiermee kan direct contact worden gelegd tussen patiënt en verpleegkundige. Patiënten en medewerkers zijn betrokken geweest bij de inrichting. In alle ruimtes ligt de nadruk op direct contact tussen de patiënten onderling en tussen de patiënt en het verpleegkundig personeel. Verpleegkundigen drinken bijvoorbeeld koffie in dezelfde ruimte als de patiënten. Het is een afdeling geworden die een huiselijke en warme sfeer uitstraalt. Bij de indeling is rekening gehouden met de zorgzwaarte van de patiënt: aparte kamers voor de minder stabiele patiënten en een open zaal voor stabielere patiënten. Ook voor de nachtdialysepatiënten zijn nieuwe voorzieningen getroffen. © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

56

Ook poliklinische functies Nieuw is ook de integratie van alle poliklinische voorzieningen op de afdeling. De poliklinische patiënt heeft alle betrokken hulpverleners - behandelend arts, verpleegkundigen, diëtisten en maatschappelijk werkenden - op hetzelfde moment en op dezelfde plek tot zijn beschikking. De meerwaarde van de nieuwe afdeling in regio Haaglanden is de ruime expertise die het HagaZiekenhuis als topklinisch ziekenhuis kan bieden. Alle nierziekten worden er behandeld, alle mogelijke kennis is aanwezig en op nieuwe ontwikkelingen kan snel worden ingespeeld. En elke patiënt krijgt op de Dialyse van het HagaZiekenhuis een behandeling op maat. In het voorjaar van 2011 verhuist ook de Dialyse op locatie Sportlaan naar een nieuwe afdeling, bovenop het dak van het Juliana Kinderziekenhuis. De vernieuwing die het HagaZiekenhuis realiseert in de zorg voor dialysepatiënten is een kwaliteitsverhoging die doorklinkt in de gehele regio Haaglanden. Topzorg voor regio Haaglanden Het HagaZiekenhuis bedient met drie locaties voor nierpatiënten de hele regio Haaglanden. Locatie Leyweg richt zich op acute en complexe zorg. Op de locatie Sportlaan is plek voor stabielere patiënten en patiënten die in de buurt op vakantie zijn en in Dialyse Centrum Zoetermeer worden ook alle vormen van dialysebehandeling gegeven. Op de locatie Leyweg is een duidelijke verdeling tussen stoelen bedpatiënten. De stoelpatiënten (Hemodialyse) worden samen in één zaal gedialyseerd. Voor buikvliesspoeling (Peritoniaal Dialyse) zijn aparte kamers ingericht. Ernstig zieke patiënten krijgen gerichte zorg in vierpersoonskamers. Er is een kamer voor acute patiënten en de mogelijkheid om 's nachts te dialyseren.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

57

4. Gezond eten, drinken en bewegen Doel Cliënten, bezoekers en personeel hebben 24 uur per dag de beschikking over smakelijke en gezonde voeding en hebben voldoende gelegenheid om het lichaam in beweging te houden. Criteria 4.A: Er is een systeem dat de cliënten 24 uur per dag voorziet van een gevarieerd aanbod van voedingsmiddelen en dranken. Voorbeelden zijn het creëren van voedselprovisiekamers op afdelingen en in en bij wachtruimtes of het plaatsen van minikoelkasten en andere voorzieningen op de cliëntenkamers. 4.B: De organisatie heeft een systeem om cliënten te voorzien van vers, smakelijk en gezond voedsel op de goede temperatuur en biedt hierbij voldoende keuzemogelijkheden, zodat zo goed mogelijk tegemoet kan worden gekomen aan individuele behoeften. Visuele menukaart (Flevoziekenhuis) Op de visuele menukaart staan foto‟s met duidelijke tekst van de producten op de brood- en drankwagen. Het is een hulpmiddel voor patiënten op de afdeling neurologie. Zij kunnen door een neurologische aandoening moeite hebben met taal en/of spraak. Patiënten kunnen op de menukaart aanwijzen wat ze willen eten of drinken. De menukaart is een initiatief van een verpleegkundige van de afdeling neurologie. “Ik zag dat patiënten vaak niet duidelijk konden maken wat ze wilden drinken. Eerst heb ik thuis foto‟s gemaakt en op een A4 gezet om te kijken of zo‟n aanwijskaart zou kunnen werken. Omdat de producten thuis soms een andere verpakking hebben dan de producten die we in het ziekenhuis gebruiken, heb ik de fotograaf van het ziekenhuis gevraagd foto‟s te maken van de producten op de drankkar. Er staat ook een duidelijke tekst onder de foto‟s. Soms herkennen afasiepatiënten de foto niet, maar het woord wel. De voedingsassistenten hebben de kaart op de kar liggen. Patiënten kunnen in alle rust aanwijzen wat ze willen hebben. De menukaart blijkt ook heel handig bij allochtone patiënten die het Nederlands niet goed beheersen. Met de menukaart haal je een stukje frustratie weg. Patiënten houden meer regie over hun wensen en zijn minder afhankelijk. Voor de voedingsassistenten is het makkelijker: niet iedere voedingsassistente is gewend met afasiepatiënten te communiceren. Een aantal andere instellingen wil de kaart nu ook invoeren.” De visuele menukaart heeft in 2008 een 3e prijs behaald bij de uitreiking van de Cliëntenjaarprijs.

Combisteamers op de verpleegafdeling (Madeleine, Pantein) Voorheen kwam er dagelijks een maaltijdtransportwagen op de afdeling, met © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

58

de warme maaltijden erin, op klokslag een vastgestelde tijd. Binnen enkele minuten moesten de cliënten dan aan tafel om een afgekoelde maaltijd te voorkomen. Deze wagens moesten op een gegeven moment vervangen worden omdat ze oud waren en niet meer voldeden. Er is gezocht naar een maaltijdconcept waarbij de cliënt meer centraal staat doordat er sprake is van keuzevrijheid van het tijdstip van eten. Resultaat was de maaltijden te regenereren (het naar consumptieniveau verwarmen van koelverse en diepgevroren etenswaren) op de huiskamers, in combisteamers. Door gebruik te maken van deze steamers kan een afdeling zelf bepalen wanneer de cliënten aan tafel gaan om de warm te eten. Verder zijn de steamers ook geschikt om een croissant af te bakken of een cake te bereiden. De maaltijden worden ‟s ochtends vanuit de centrale keuken naar de afdelingen gebracht waar ze in de koelkast geplaatst worden. Vervolgens bepaalt een afdeling zelf wanneer de maaltijden opgewarmd worden. Deze opwarmtijd bedraagt slechts 8 minuten. Hiernaast bestaat de mogelijkheid om met dekschalen te werken. Iedere afdeling kan per doelgroep een keuze maken die het beste bij de cliënten past. De nagerechten komen nu uit literpakken, die verstrekt worden uit het eigen winkeltje. Zo kunnen bewoners kiezen uit diverse soorten vla of yoghurt en zelf de hoeveelheid bepalen. Naast een gunstige invloed op de component voeding hebben de steamers indirect ook invloed op de componenten: keuze en regie, sociale interactie, vrijheid om later aan te schuiven en daarmee de sociale contacten / participatie positief te beïnvloeden, het zorgt voor tevreden cliënten en tevreden medewerkers. Het heeft verder nog een positieve invloed op de sfeer en ambiance in de huiskamers, het geeft meer rust en gezelligheid. Tot slot is het ook nog goedkoper.

Rivas Receptenboek (Rivas) Bij het zelf koken op groepen is niet iedereen even bekwaam. Om niet alleen culinaire hoogstandjes te krijgen en ook de kook- en eetgewoonten van de streek en van de bewoners te kunnen realiseren werd met schriftjes gewerkt. Dit wisselde erg per groep. Degenen die moeten leren koken voor de groep zijn meestal opgevoed met een andere smaak en kennen niet altijd grootmoeders keuken even goed. Om deze reden is door Rivas Servicebedrijf een handreiking opgesteld met alledaagse en minder alledaagse recepten van heden en verleden om met het koken zo goed mogelijk aan te sluiten bij de smaak van de bewoners en niet alleen het aanbod van de supermarkt daarin te volgen. Bewoners en medewerkers kunnen het receptenboek met eigen ervaringen aanvullen en dat wordt weer verspreid onder alle anderen. Resultaat: een gezonde gevarieerde voeding die in beleving aansluit bij wat bewoners waarderen. De samensteller heeft afdelingen begeleid bij het opzetten van het koken op afdelingen en heeft een oplossing aangereikt om daar op een simpele en huiselijke manier mee om te gaan. Er is een betrouwbare handleiding © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

59

gekomen om recepten van toen in ere te houden en bewoners datgene voor te zetten wat ze het meest waarderen. Het mooie is dat het initiatief uitgaan van bewoners uit de eigen streek streek. Het geeft recepten weer van bewoners die bij Rivas wonen. Is vooral praktisch en helpt om aan de slag te gaan ook als je niet zo‟n kookster bent maar wel een leuke maaltijd op tafel moet zetten.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

60


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

61

Wat wilt u eten? (Woonzorggroep Samen) Menu‟s werden vaak op basis van beschikbaarheid en kostprijs samengesteld: in samenspraak met de menucommissie werd het menu samengesteld. De koks komen regelmatig op alle locaties en bespreken wensen, op- of aanmerkingen met de © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

62

cliënt. De voedingsdienst had echter de wens om het nog beter aan te pakken: betrek de cliënt er (nog) meer bij, het initiatief startte na de zomer van 2010. De voedingsdienst van Magnushof is al jaren wekelijks op de afdelingen/locaties in gesprek met de cliënt over de maaltijden. Hoe vindt u het eten, wat zijn uw wensen en hoe zou het beter kunnen. Zij wilden de wens van de cliënt bij de keuze van de warme maaltijd nog meer centraal stellen. Cliënten blijken heel veel gerechten te kennen en te wensen die in de vergetelheid zijn geraakt. Oudere cliënten benoemden een gerecht uit Winkel. Zogenaamde gestoofde uien. Dit gerecht wordt op de kaart gezet: van de 670 bewoners hebben 190 cliënten het geprobeerd, het was met recht een succes. Andere voorbeelden: Den Oever: gebakken vis met vruchtenmoes. “t Veld: stijve rijst met bruine suiker. Waarland: grauwe erwten met spekvet en in het verpleeghuis van Schagen was vraag naar broeder, ook een typisch streekgerecht. Er wordt belangstelling getoond voor de wensen, daarbij staat men open voor gerechten uit het verleden. De lokaliteit en gebruiken van de streek zijn in het initiatief vertaald; per dorp kunnen andere keuzes gemaakt worden; gebakken vis met vruchtenmoes kan bijvoorbeeld in Den Oever, maar is niet elders een wens.

Winkel: Gestoofde uien


Waarland: grauwe erwten met spekvet

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

63

„t Veld: stijve rijst met bruine suiker

Den Oever: gebakken vis met vruchtenmoes

4.C: Eten wordt zodanig aangeboden dat waardigheid en zelfstandigheid van de cliënt worden gerespecteerd en er sociale interactie kan plaatsvinden, als dat mogelijk is. Uit eten in eigen huis (Tiendwaert, Rivas Zorggroep) In verpleeghuis Tiendwaert wordt eens per maand een etentje georganiseerd voor alle bewoners en hun familie. De gedachte was om de mogelijkheid te creëren om samen te eten in een gezellige en feestelijke omgeving, aan een mooi gedekte tafel en met een smakelijk diner. Op deze manier kunnen de bewoners er dichtbij huis toch even uit zijn. Het diner vindt plaats in de Gieterij in Tiendwaert, maar bewoners van de nabijgelegen Judith Leysterhof zijn ook welkom met hun familie en/of persoonlijke gast(en). De data van „uit eten in eigen huis‟ worden bekendgemaakt in de hal en gang van beide verpleeghuizen, waar ook reserveringsbonnen te vinden zijn. Op deze bon kan men de menukeuze aangeven. Tot een week voor de dinerdatum kan de bon bij de receptie ingeleverd worden. Wanneer de avond is volgeboekt wordt bekeken of er een tweede avond kan worden ingelast of wordt overlegd met de bewoners om de reservering kan worden doorgeschoven naar de volgende maand. Voor de bewoners is het diner gratis, voor gasten worden de kosten van het diner in rekening gebracht (zo‟n 15-20 euro p.p. excl. drank).

4.D: Cliënten en medewerkers krijgen tijdens hun verblijf in de zorgorganisatie voldoende mogelijkheden om gezond te bewegen. Vitaal leven (Rivas) “Vitaal leven” is de overkoepelende naam voor alle activiteiten binnen Rivas voor een gezonde leefstijl, (zorg)ondersteuning en gemak. Het gaat uit van het idee dat bij een gezonde leefstijl er een © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

64

balans is tussen bewegen en eten en tussen activiteiten en ontspanning, waarbij soms ondersteuning of een „maatje‟ beschikbaar moet zijn. De activiteiten die worden aangeboden in verschillende gemeenten zijn te vinden in een informatieboekje. Zo is er altijd een passende activiteit in de buurt te vinden. Wanneer een bepaalde activiteit niet in de buurt wordt georganiseerd kan er altijd iets geregeld worden, bij voldoende interesse wordt bijvoorbeeld een extra bijeenkomst gestart. Met de zogenoemde „Rivas-pas‟ kunnen pashouders rekenen op allerlei aanbiedingen en kortingen. Verder wordt een groot deel van de activiteiten geheel of gedeeltelijk vergoed door ziektekostenverzekeraars. De activiteiten zijn er zowel voor cliënten als voor medewerkers van Rivas. Voorbeelden van zulke activiteiten: lifestylecoaching, bewegen voor mensen met een chronische aandoening, meer bewegen voor ouderen, workshop handmassage, training „samen stoppen met roken‟, mannen in de keuken, senioren achter de computer en hulp bij belastingaangifte. 

Steeds meer komen er nieuwe dingen zoals yoga. Wellness-ruimte. Acupunctuur. Wie geeft dat. Er was een bewoner die dat gewend was en wilde dit voortzetten. Zo is dat hier binnengekomen. We hebben gekeken naar mogelijkheden.



Dieren, clowns (van extern) komen hier. Die clowns zijn echt leuk. We hebben er wel eerst een avond met uitleg over gehad.



Massages: een aantal mensen hebben een cursus gehad. Als ze tijd hebben, doen ze dat. Je hoeft het niet te doen.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

65

5. Aanvullende zorg en zingeving Kunst, cultuur en afleiding Doel Cliënten hebben toegang tot faciliteiten op het gebied van kunst en entertainment. Medewerkers, cliënten en mantel worden gestimuleerd inbreng te geven en hieraan deel te nemen. Criteria 5.A: Er is een therapeutisch activiteitenprogramma dat ook het actief beoefenen van kunst mogelijk maakt, bijvoorbeeld muziek, beeldende kunst, handenarbeid, dierenbezoek, levensverhalen en voorlezen. Verbeelde verhalen (Rivas) Verbeelde verhalen is een kunstproject met bewoners in verpleeghuizen en zorgcentra. Kunst en cultuur kwam doorgaans niet verder dan een galerie in de algemene gangen van de instellingen. Een kunstcommissie bepaalde wat wanneer, waar opgehangen werd. De bewoners, cliënten en patiënten hadden daar weinig invloed op. Binnen de instellingen was behoefte aan andere activiteiten dan de reguliere, zoals sjoelen, bingo, creatieve clubs, etc. De net wat meer culturele activiteiten moesten meer en zichtbaar met betrokkenheid van bewoners in de organisatie worden gebracht. Hiervoor is contact gezocht met de Culturele Kring van kunstenaars in de Alblasserwaard en Vijfheeren landen. Bij de Kunstenaars werd gehoor gevonden en allen omarmden het idee en hebben met elkaar een vorm bedacht. Hier ontstond het kunstproject "verbeelde verhalen". Veel locaties van Rivas Zorggroep sloten zich bij dit project aan. Elke kunstenaar legde contact met één bewoner uit één van de instellingen. Samen werden aan de hand van het levensverhaal van de bewoner diverse bestaande kunstwerken geselecteerd. De kunstwerken "vertelden" gebeurtenissen of episodes uit het leven van de bewoner. De kunstenaar maakt één kunstwerk zelf voor de bewoner waarin het levensverhaal van die ene bewoner kunstzinnig weergegeven werd. De afronding van het project was een expositie met een officiële opening en veel PR gedurende drie maanden. Het project was enorm succesvol en overal zeer divers opgepakt. Op een heel speciale manier werden bewoners uitgenodigd hun levensverhaal, blijdschap en verdriet, te delen met een kunstenaar. Innige vriendschappen ontstonden en deze krijgen tot op de dag van vandaag een vervolg. Andere voorbeelden:  Er is één groot schilderij gemaakt door de bewoners van het verpleeghuis "het Gasthuis". Nadat zij hun behandeling bij de paramedici hadden ondergaan konden zij een deel van het schildersdoek bewerken en daarmee hun kunstzinnige indruk achterlaten. Een prachtig mooi eigen gemaakt kunstwerk hangt nu bij de fysiotherapie en velen zijn er trots op.  De cliëntenraad uit Gorinchem1 heeft een indrukwekkende solo voorstelling geregeld, die het proces van dementeren en de omgang ermee ont© 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

66

roerend en treffend in beeld bracht. De acteur is een humanistisch verzorger in een verpleeghuis elders in het land en weet op een bijzondere kunstzinnige wijze e.e.a. voor het voetlicht te brengen. Door dit succesverhaal is er doorlopend meer aandacht voor kunst en cultuur in de diverse locaties van Rivas zorggroep. Het besef is ontstaan dat er meer is dan de doorsnee activiteiten die gedaan worden (natuurlijk met alle respect voor alle gezelligheidsbezigheden). Kunst wordt nu op de kaart gezet door bewoners en cliënten te betrekken bij de keuze van de kunstcollecties. Beelden en kunstwerken in tuinen worden weloverwogen tentoongesteld. Cliëntenraden bieden kunstwerken aan bij openingen van locaties.

Talent Present (Zorggroep Almere, De Toonladder) De medewerkers van de Toonladder worden door het management gestimuleerd om het beste uit zichzelf te halen en dit te delen met anderen binnen de Toonladder, onder meer door „Talent present‟. 

Talent present hebben we, we hebben een oproep gedaan voor mensen, met een bepaald talent, om dat in te zetten voor de anderen in de organisatie,


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

67

spinning, voetzoolreflex, Surinaams koken en nog veel meer van dat soort dingen. Degenen die het doen krijgen het in werktijd, en de anderen hebben dan een leuke tijd. Een mevrouw zei laatst: 10 juni is weer dineravond, mag ik de soep maken? 

Mijn werk is wel veranderd, ik mag gebruik maken van andermans kwaliteiten. Handmassage, nagels lakken, daar knapte ik zo van op, daar kreeg ik energie van. Toen heb ik bij de leiding aangegeven dat dat zo leuk was. En dat is nu op mijn pad gekomen, ik geef nu eens per week voetreflex en handmassage aan collega‟s en bewoners. Je krijgt wel echt ruimte om je ding te gaan gebruiken in de zorg.



Ik denk ook dat je als team kijkt van waar ligt ieders kwaliteiten, dan verdeel je de taken ook beter, dan krijg je een beter team.



Informatiebrief vanuit het management, daar vroegen ze wat je talent is, van verzin eens wat. Talent present of zoiets. Dan vragen ze ook aan bewoners van: wat zou u nou leuk vinden, en dan kijken ze ook naar de mogelijkheden. Zo was er een bewoner die wilde graag kunstgeschiedenis studeren.

De wensboom (Zorgcentra Pantein) Bewoners kunnen hun wens opschrijven op een formulier en in de wensboom hangen. Gedurende het jaar wordt geprobeerd alle wensen zo goed mogelijk te vervullen. Zo hebben veel bewoners al een mooie dag kunnen beleven.

Therapiehond (Woonzorggroep Samen) Al bijna 2 jaar is Sharai een graag geziene en zeer gewaardeerde vrijwilligster in Verpleeghuis Magnushof in Schagen. Sinds Sharai (het Arabische woord voor prinses) acht weken was, komt zij al als therapiehond bij de cliënten. Sharai is een Hovawart, een ras dat zich kenmerkt door een wat afstandelijke houding naar vreemden. „Een therapiehond moet van nature niet te enthousiast zijn‟, zegt Angelika Balk, de eigenares van Sharai. „De afstandelijkheid die Sharai van nature heeft, komt dus goed van pas bij haar verdere training en vorming.‟ Een therapiehond is niet hetzelfde als een „ aaihond.‟ Dat is een hond die van nature aardig reageert, een hoog „aaibaarheidsgehalte‟ heeft, maar niet is getraind als therapiehond. Sharai wordt dagelijks gedurende drie kwartier gericht getraind. Zo leert ze hoe ze op schoot moet gaan liggen bij iemand die een rolstoel gebruikt (breeduit om het gewicht te verdelen) en hoe ze een brokje kan aannemen van een cliënt (alleen uit een open hand). Het wekelijkse uur in Verpleeghuis Magnushof is ook een vorm van training. Sharai blijkt goed op lichaamstaal te reageren. Een boos of angstig iemand benadert ze niet, behalve als Angelika dat van haar vraagt. Astrid Koenis, activiteitenbegeleidster in Verpleeghuis Magnushof, begeleidt de wekelijkse therapie en kijkt voor welke bewoners een bezoek van Sharai meerwaarde zou kunnen hebben. Een aantal voorbeelden van wat de komst van Sharai bij de cliënten teweeg © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

68

heeft gebracht:  Een cliënt van de dementieafdeling is regelmatig boos en moeilijk benaderbaar. De aanwezigheid van Sharai tovert een glimlach op zijn gezicht, de boosheid is voorbij en de benaderbaarheid is weer normaal.  Een cliënt die al ver in het dementieproces verkeerde en al een week niets meer had gezegd, sprak in het bijzijn van Sharai!  Lichamelijk contact, anders dan tijdens de zorg, is iets dat ouderen vaak ontberen. De eerste contacten met Sharai brachten voor een blinde demente cliënt veel emoties met zich mee (lachen en huilen). Het voelen en aaien van Sharai werkte positief.

De naasten van een van de cliënten stonden verbaasd toen hun familielid de stramme gebalde handen weer zelfstandig opende. Met massages en oefeningen was dat voorheen niet gelukt. Het werken met Sharai bracht de opening van de handen op een natuurlijke manier op gang. Het bezoek begint gewoonlijk met een begroetingsritueel. Sharai gaat bij acht cliënten langs om te worden geaaid. Er zijn oefeningen waarbij er een hondenbrokje wordt verstopt bij een van de cliënten, dat Sharai vervolgens zoekt. Hetzelfde gebeurt met een speeldoosje dat door een cliënt wordt aangezet en door Sharai wordt opgehaald. De sessie eindigt altijd zoals er begonnen is, met aaien. De bezoeken duren acht weken, daarna wordt er met een nieuwe groep cliënten gestart.

5.B: Alleen voor de instelling voor langdurige zorg: Een flexibel transportsysteem wordt aangeboden dat het mogelijk maakt voor bewoners ook buiten de instelling activiteiten te ondernemen.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

69

Zingeving en geloof Doelen Er wordt rekening gehouden met de geestelijke behoeften van cliënten, familie en medewerkers en dit wordt actief ondersteund.. Speciale behoeften van verschillende bevolkingsgroepen, met uiteenlopende etnische en culturele achtergronden en religies, worden ondersteund, of het nu om cliënten of medewerkers gaat. Criteria 5.C.: Er is door de zorgorganisatie een plan ontwikkeld en uitgevoerd dat een erkenning inhoudt van behoeften aan zingeving van cliënten, familie/vrienden/mantel en medewerkers, dit met inbegrip van rituelen rond dood en doodgaan. Samen afscheid nemen (Rivas) Afscheid nemen van en rouwen om een bewoner wordt vooral gezien al een privé aangelegenheid waarbij eigenlijk al afscheid is genomen door het overlijden. Medewerkers, medebewoners en familieleden hebben alleen nog contact bij de formele begrafenis. Samen afscheid nemen biedt de mogelijkheid om vanuit de leefgemeenschap van het kleinschalige verpleeghuis (Judith Leysterhof) samen te rouwen en afscheid te nemen van een bewoner die daar langere of kortere gewoond heeft. Als mogelijkheid wordt geboden om het verpleeghuis daarbij als thuis te zien en daar opgebaard te worden, bezoek te ontvangen en de uitvaart zelf te organiseren. Dit is vele malen verkieslijker boven een onpersoonlijk rouwcentrum. Er is een ritueel met elkaar gevormd waarbij duidelijk is dat er iemand is overleden en een manier om het afscheid met elkaar te doen; elkaar steunend en helpend in deze moeilijke periode. In het ritueel worden kaarsen gebrand is er een bloemetje en een foto en is er ook een blijvend aandenken aan de bewoner waarbij er een steen met inscriptie achterblijft. Het afscheid is hiermee veel persoonlijker geworden en bevredigender voor familie en personeel.

Bijlage Samen afscheid nemen In een kleinschalig verpleeghuis zijn bewoners, familie, naasten en medewerkers elkaar vaak heel nabij. Mensen delen lief en leed, fijne momenten, maar ook achteruitgang en ziekte met elkaar. Een aantal medewerkers van de Judith Leysterhof hoorde van familieleden en collega‟s dat rondom het overlijden van een bewoner dit delen met bewoners, naasten en collega‟s werd gemist. Op het moment dat de laatste zorg aan een bewoner gegeven was, werd de bewoner opgehaald, de kamer © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

70

uitgeruimd en kwam een andere bewoner in de kamer. Er was weinig aandacht voor het afscheid. Afscheid van de bewoner, maar ook afscheid van zijn of haar familie en naasten, waarmee we een poos verbonden zijn geweest. De collega‟s, met kartrekker zorgregisseur Sonja Muilwijk, hebben zelf het initiatief genomen tot het ontwikkelen van een ritueel rondom het afscheid nemen van een bewoner en diens naasten. Afgelopen jaar is hard gewerkt aan de verschillende delen van dit ritueel. In de centrale ontmoetingshal is een hoek ingericht met een zitje. Op de sidetable staan 2 lantaarns, waarin na overlijden tot de begrafenis kaarsjes worden gebrand. Zo kan iedere familie en bezoeker van het verpleeghuis zien dat een van de bewoners is overleden. Boven de tafel hangt het gedicht “De Steen”, wat de inspiratiebron is voor andere onderdelen van het ritueel. In de lantaarn wordt een steen gelegd, waarin de naam van de overleden bewoner is gegraveerd. Familie en naasten van de overleden bewoner hebben een aanvullende mogelijkheid rondom opbaren en afscheid nemen gekregen. Familie kan naast opbaren in de eigen thuissituatie of in een rouwcentrum ook kiezen om de bewoner op de eigen kamer in het verpleeghuis te laten opbaren. Als de overleden bewoner in de eigen kamer verblijft, staat voor de kamerdeur een mooi kastje met daarop in overleg met de familie een (elektrisch) kaarsje dat dag en nacht brandend, een bloemetje en de overlijdenskaart of foto. Wanneer de bewoner uitgedragen uit het huis wordt, doen de medewerkers, die op dat moment werken de bewoner met zijn of haar familie uitgeleide.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

71

In de tuin is een gedenkplaats gemaakt. Bij een prieel, waar familie, naasten, bewoners en collega‟s op een bankje in alle rust kunnen plaatsnemen, is een waterornament en beeld geplaatst. Het beeld is aangeschaft met sponsorgeld, speciaal voor dit doel verzameld en door medewerkers van de Rabobank geschonken, omdat zij bewondering hadden voor dit ritueel. Het beeld bestaat uit een aantal mensfiguren, die elkaar omarmen. Het staat voor verbondenheid en steun. Familie wordt enkele weken na het overlijden uitgenodigd om in informele sfeer nog eens terug te komen naar het verpleeghuis. Met de familie en bewoners die dit graag willen en een aantal collega‟s wordt koffie gedronken en met elkaar herinneringen gedeeld. De familie wordt gevraagd om de steen, die bij de lantaarn gelegen heeft en waarin de naam van de bewoner is gegraveerd, bij het beeld te leggen. Zodat ook de herinnering aan deze bewoner toegevoegd wordt aan de gedenkplaats. In de afgelopen weken hebben we afscheid moeten nemen van drie bewoners. Het ritueel heeft zijn dienst kunnen doen.

5.D: De specifieke behoeften van de diverse culturele groeperingen binnen de gemeenschap zijn onderzocht, gedocumenteerd en opgepakt op een bij hen passende wijze. Kleurrijke zorg (Flevoziekenhuis) Het project „Kleurrijke zorg‟ is gestart bij het Flevoziekenhuis omdat men meer aandacht wilde besteden aan de behoeftes en wensen op het gebied van rituelen en feesten van patiënten, bezoekers en medewerkers met een niet-Nederlandse en/of niet christelijke achtergrond. De aanpak bestond uit navraag bij medewerkers, waaronder de geestelijk verzorgers, naar hun ervaringen. Naar aanleiding hiervan is een multiculturele/religieuze jaarkalender neergezet. Tijdens de Ramadan worden voor medewerkers, patiënten en hun familie op speciale tijden halalmaaltijden geserveerd. Er is wekelijks een meditatie-moment voor medewerkers en patiënten. Jaarlijks worden religieuze feesten gevierd, zoals oecumenische Paas- en Kerstviering, Suikerfeest en Divalifeest. Religieuze feesten worden begeleid door geestelijk verzorgers met katholieke, protestantse, hindoe en islamitische achtergrond. Tijdens het Suikerfeest en Divalifeest verzorgen en serveren medewerkers zelf aan collega‟s „hun‟ traditionele hapjes tijdens een lunchbuffet in traditionele kleding. Daarnaast krijgen klinische patiënten een kleine verrassing en is er voor patiënten, bezoekers en medewerkers een muziek- en/of dansoptreden in de hal.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

72

Met deze multiculturele en multireligieuze activiteiten worden mensen gerespecteerd in hun geloof- en/of levenswijze. Er wordt rekening gehouden met persoonlijke wensen en het biedt ruimte voor rituelen die juist in tijden van ziekte en onzekerheid mensen tot steun kunnen zijn.

Integratieve zorg Doel De wensen en verlangens van de gemeenschap op het gebied van aanvullende en integrale zorg zijn bekend en worden actief ondersteund. Criterium 5.E.: De wensen, verlangens en gebruiken van cliënten en medewerkers op het gebied van aanvullende en integrale zorg zijn op hun waarde getoetst en er is een plan ontwikkeld om deze behoeften te honoreren. Voorbeelden kunnen zijn het voorschrijven van of verwijzen naar deze zorg en het ontwikkelen van een procedure om aan de vraag van de cliënt te voldoen, waarbij de zorg wordt verleend door eigen behandelaar en evaluatie van deze aanvullende therapie voor het welbevinden of herstel van de cliënt.

Lichamelijke steun en troost Doelen Medewerkers zijn zich tijdens het zorgproces bewust van het belang van lichamelijke uitdrukking en aanraking en van emoties die cliënten bij hen kunnen oproepen. Cliënten ervaren steun en troost wanneer zij dat nodig hebben. Medewerkers zijn in staat de juiste steun en troost te bieden. Criteria 5.F: De organisatie stimuleert door middel van scholing medewerkers om op een goede manier om te gaan met steun, troost en lichamelijke aanraking. 5.G.: De organisatie heeft beleid ontwikkeld en ingevoerd, waardoor cliënten tijdens hun verblijf kunnen genieten van de omgang met dieren ('huisdierenbeleid'). Componententeam dieren (Woonzorggroep Samen, verpleeghuis Magnushof) Uit focusonderzoek in 2006 bleek dat de activiteiten, onderdeel van de aanvullende zorg, minder hoog gewaardeerd werden dan de


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

73

andere Planetree componenten. De uitslag werd gevalideerd door de cliëntenraadpleging die in dezelfde periode werd uitgevoerd. Componententeams gingen aan het werk met hun ideeën en raadpleegden de bewoners. De uitspraak van de bewoners was helder, 8 van de 10 bewoners verklaarden dat zij geen huisdieren in de woonomgeving wilden. Af en toe activiteiten met huisdieren was wel de wens van de bewoners. Voor de leden van de componententeams was dit een openbaring. De meeste medewerkers waren er van overtuigd dat het juist leuk zo zijn als er een hond, kat of konijn op de afdelingen aanwezig zou zijn. Tijdens de dag van de verpleging werden de aan de bewoners getoetste plannen door de verschillende componententeams gepresenteerd in een markt opstelling. Een dierenarts gaf een lezing over het belang van contact met dieren. Een voor dit doel speciaal afgerichte foxterriër was aanwezig ter ondersteuning van de lezing. In de uitvoering van de plannen werd er contact gelegd met de plaatselijke kynologievereniging, zij presenteerden de vaardigheden van hun honden voor het verpleeghuis. Eerder was er een circus dat gebruik maakte van het ruim bemeten parkeerterrein van het verpleeghuis. Ook zij waren weer genegen om jaarlijks in ruil voor de ruimte, water en elektriciteit een gratis uitvoering te geven voor de bewoners. De hele week kunnen de bewoners langs bij de paarden, kamelen en andere dieren die achter het circus verbleven. In het voorjaar gaan bewoners op bezoek naar de boerderij van een van de medewerkers om de potlammeren te bezoeken en de fles te geven. Met dierendag is er jaarlijks een uitstalling van allerlei huisdieren van vrijwilligers, medewerkers en omwonenden. De aangrenzende kinderopvang maakt gelijktijdig gebruik van de dierenmarkt. De mix van jong en “oud” verhoogt het plezier aan een bezoek.

Borging van activiteiten met dieren is een feit. Een vrijwilliger neemt af en toe het rustige en aaibare konijn mee van huis. Recentelijk meldde zich de eigenaar van jonge begeleidingshond voor mensen met een handicap. De wens om de 14 weken oude hond in contact te brengen met mensen met een handicap, wordt nu wekelijks in praktijk gebracht op een van de afdelingen voor bewoners met dementie. De gemeente Schagen heeft recente© 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

74

lijk contact gelegd om achter het verpleeghuis een kinderboerderij aan te leggen. Dit initiatief verhoogt de mogelijkheid voor de bewoners om bij dieren langs te gaan als zij dat willen.

Huisdierenbeleid (Zorgcentra Pantein) Waarom zou het belangrijk zijndieren op de afdeling toe te laten? Het kan zijn dat de (aanstaande) bewoner een band heeft met zijn/haar dier;dieren horen bij het leven en bij mensen. Verder heeft de omgang met dieren een gunstige werking op het welzijn van de bewoner. Natuurlijk moet met praktische aspecten en met medebewoners rekening gehouden worden. Zo is het verblijf van een dier op een tweepersoonskamer moeilijk te realiseren en overlast of hinder voor de medebewoners en medewerkers wil je als huis voorkomen. De verzorging van het huisdier is de verantwoordelijkheid van de bewoner en/of zijn/haar familie/vrienden/ kennissen en niet van de verzorging van het huis. Voordat een dier meegebracht wordt vindt een gesprek plaats. In dit gesprek worden een aantal zaken rondom de verzorging van het dier besproken. Afspraken die hierover zijn gemaakt worden vastgelegd in het zorgplan en deze worden regelmatig geëvalueerd.

5.H: De organisatie biedt de mogelijkheid voor ontspannende massages voor alle betrokkenen van de organisatie, zoals cliënten, familie en medewerkers. Aanvullende zorg in het ziekenhuis (Flevoziekenhuis) De ziekenhuismedewerkers zetten zich dag en nacht in voor het verlenen van goede zorg en service aan patiënten en bezoekers. Om de medewerkers een extra steuntje in de rug te geven, kunnen zij voortaan – ook onder werktijd - gebruik maken van een aanbod van stoel-, voet- of hoofdmassages. Bijzonder is dat alle massages worden gegeven door eigen medewerkers. Zij zijn bevoegd en bekwaam om massages te geven. De massages zijn gratis; het ziekenhuis betaalt de masseurs. Patiënten op de verpleegafdeling oncologie kunnen ook een hand- of voetmassage krijgen. “Geen alledaagse zorg in een ziekenhuis, maar wel effectief”, is de ervaring van de verpleegkundigen. “Patiënten worden rustiger, ervaren minder angst en pijn en slapen beter. Door aandacht te geven aan het gezonde deel voelt iemand zich soms beter. Je moet het niet zien als een medische handeling, massage is niet hetzelfde als een pijnstiller of slaapmiddel. Maar het is wel een verpleegkundige interventie.” Meditatie Twee keer per week zijn medewerkers en patiënten welkom bij een meditatiebijeenkomst in het stiltecentrum van het ziekenhuis. De bijeenkomst begint met een geleide ontspanningsoefening of visualisatie gevolgd door een stiltemeditatie met achtergrondmuziek en wierook. De bijeenkomsten vinden plaats rond lunchtijd. De geestelijk verzorger: “Al voordat Planetree werd ingevoerd, mediteerde ik met collega‟s in het stiltecentrum. Het is wetenschappelijk aangetoond dat meditatie een positief effect © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

75

heeft op het fysieke, mentale en psychische welzijn van mensen. Het draagt bij tot een betere ontspanning, vermindert stress, beïnvloedt de bloeddruk in positieve zin en verbetert de gemoedstoestand. De medewerkers kunnen daarnaast ook met korting sporten bij een sportschool, direct naast het ziekenhuis. Medewerkers geven aan dat ze het prettig vinden om direct voor of na het werk te gaan sporten. Ze koppelen het sporten aan het werk, en maken er daarmee een prettige routine van.

Stoelmassage (Gemini ziekenhuis) Stoelmassage is mogelijk voor alle polikliniekmedewerkers in het Gemini Ziekenhuis. Er wordt ook gekeken naar andere doelgroepen binnen het ziekenhuis. De werkdruk wordt hoger, de inspanningen groter en dat was de reden om de stoelmassage aan te bieden. Groot voordeel is dat het tijdens werkuren kan plaatsvinden, vlakbij de werkplek en dat het niet veel tijd in beslag neemt. Daarbij werkt het preventief.

Verwenbonnen (Flevoziekenhuis) In het ziekenhuis was al langere tijd behoefte bij medewerkers en patiënten om bepaalde behandelingen aan bed aan te bieden. Vaak was de mogelijkheid om een service te bestellen afhankelijk van tijd en gelegenheid van de verpleging. De expertise was wel al in huis bij een aantal van de eigen medewerkers: huidtherapeuten, schoonheidsspecialisten, pedicures, voeten handmasseuses etc. Het idee was om dergelijke services/behandelingen te organiseren met eigen medewerkers zodat patiënten en familie zelf het initiatief zouden kunnen nemen om een behandeling te bestellen. Veel patiënten vinden het prettig om tijdens een opname verwend te worden met een (medische) pedicure, een schoonheidsbehandeling, kappersbehandeling of een hand- of voetmassage. De initiatiefnemers hebben hun plannen voorgelegd aan de regiegroep Planetree. Na enkele gesprekken over de praktische aanpak is een business plan gemaakt en zijn alle formaliteiten geregeld voor de start. De praktische aansluiting bij de services van mijnInfopunt en nodige communicatie intern en extern zijn verzorgd door de projectleider van MijnInfopunt. Patiënten worden er meer ontspannen van en voelen zich weer even meer mens dan alleen patiënt. De behandelingen kunnen via een verwenbon worden aangeschaft en zijn verkrijgbaar bij mijnInfopunt (het patiëntenservicepunt). Bezoekers van patiënten kunnen de verwenbonnen cadeau geven i.p.v. een bloemetje of fruitmand. Binnenkort is het ook mogelijk om via de website de verwenbonnen met iDEALbetaling aan te schaffen. De medewerkers of vrijwilligers van mijnInfopunt bezorgen de bonnen bij de patiënt. Een afspraak voor de behandeling kan via de verpleegkundige worden geregeld. Met het organiseren van deze services is er meer mogelijk voor patiënten en hun familie en vrienden. Patiënten kunnen zelf het initiatief nemen en daarnaast hebben hun bezoekers, familie of vrienden meer


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

76

keuze als zij een cadeau willen geven aan de zieke. De verwenbonnen zijn ook voor medewerkers verkrijgbaar. Het blijkt dat ook betaalde diensten een welkome aanvulling kunnen zijn op de zorgen dienstverlening van een ziekenhuis.

Bijlage – screenshot van website


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

77

6. Menswaardige technologie Doel In de zorgorganisatie is de toegepaste technologie adequaat en menswaardig, in die zin dat het welbevinden van de mensen toeneemt en in ieder geval zo weinig mogelijk wordt verstoord. Criterium 6.A.: Moderne technologische hulpmiddelen worden gebruikt ten dienste van de cliënt. Laptops voor patiënten (Flevoziekenhuis) In de kurenkamer en op de afdeling oncologie kunnen patiënten een laptop lenen. Zo kan een patiënt even surfen op het internet of chatten met het thuisfront. Deze dienst is een goede aanvulling op het bestaande pakket van tijdschriften, dvd-speler en walkman. Én naast de riante boekenkast die een aantal medewerkers van de afdeling oncologie hebben samengesteld!

Beeldschermen (Gemini ziekenhuis) Op elke polikliniek in het Gemini Ziekenhuis hangt een beeldscherm met concrete informatie over de poli, de aanwezigheid van de arts en de eventuele wachttijden. Deze wachttijden kunnen simpel worden ingevoerd door de assistente. Per poli kan men specifieke informatie aanleveren die getoond wordt. Denk aan nieuwe spreekuren, de komst van een nieuwe arts etc. Verder wordt het programma gevuld met actueel nieuws en wetenswaardigheden.

Gratis App voor de mobiele telefoon (HagaZiekenhuis) Een behandeling of opname in een ziekenhuis is voor veel mensen een spannende/ingrijpende gebeurtenis. Een deel van de spanning kan worden weggenomen als patiënten zich goed voorbereiden, weten waar ze in het ziekenhuis moeten zijn, etc. Ook voor begeleiders van patiënten, bijvoorbeeld de kinderen, kan goede informatie en voorbereiding een deel van de stress wegnemen. Steeds meer patiënten en begeleiders van patiënten bezitten een “smartphone”, zoals een iPhone, of een toestel met het besturingssysteem Android. Buiten de gezondheidszorg worden steeds vaker service en diensten voor deze telefoons aangeboden door middel van een gratis app. In de gezondheidszorg is dit echter nog onontgonnen terrein. Het HagaZiekenhuis heeft daarom samen met het bedrijf Tam Tam vanuit “user stories” gekeken hoe een ziekenhuis zijn patiënten via de mobiele telefoon het beste kan ondersteunen bij het plannen en voorbereiden van een bezoek aan het ziekenhuis. Bij die user stories is ook rekening gehouden met de kinderen en begeleiders van patiënten. Het resultaat is een speciale iPhone- en Android-applicatie waarmee patiënten of begeleiders de afspraken in het HagaZiekenhuis kunnen bijhouden en © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

78

voorbereiden. Met de app kunnen patiënten hun afspraken op elke afdeling van het ziekenhuis in de agenda van hun iPhone of Android-toestel inplannen. Ze krijgen op deze manier een overzicht van alle afspraken die ze hebben gemaakt. De patiënt kan vervolgens elke afspraak voorbereiden, bijvoorbeeld met behulp van tips en andere informatie. De tips hebben betrekking op bijvoorbeeld de vragen die aan de arts gesteld kunnen worden over de klachten die de patiënt heeft, de onderzoeken die gedaan zullen worden, de diagnose, de behandeling en eventuele alternatieven, de vooruitzichten, aanvullend informatiemateriaal etc. Andere tips hebben betrekking op de gang van zaken op de dag van de afspraak, de gegevens en documenten die meegenomen moeten worden naar de afspraak, zoals legitimatie, stickervel, medicijnlijst. Daarbij is het mogelijk om als geheugensteun bij elk bezoek aantekeningen in de app te maken. De app geeft een week, een dag en twee uur voor een afspraak een herinneringssignaal en attendeert de gebruiker daarbij op de tips. Daarnaast is er een routeplanner naar het ziekenhuis toe en ook in het ziekenhuis vindt de patiënt makkelijk zijn of haar weg met de plattegrond. Verder krijgt de patiënt een compleet overzicht van alle locaties en bloedafnamepunten, inclusief contactgegevens. Tevens heeft het HagaZiekenhuis voor deze mobiele applicatie een speciale mobiele versie van de eigen website ontwikkeld, waarop eenvoudig informatie gezocht kan worden. Patiënten komen met behulp van de app beter voorbereid op een afspraak en kunnen eenvoudiger de weg naar - en in het ziekenhuis vinden. Dit vermindert de stress voor een bezoek aan het ziekenhuis. De patiënt krijgt met de app dus een hulpmiddel om de regie over zijn eigen zorg beter te kunnen nemen. De werking van de app wordt geïllustreerd met een kort instructiefilmpje wat te vinden is via www.hagaziekenhuis.nl/appvideo Hieronder zijn een aantal screenshots van de app te zien. Er is meer informatie te vinden op www.hagaziekenhuis.nl/app


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

79

Wii-gameproject (Rivas) Beginsituatie was dat ouderen niet of nauwelijks hadden gehoord van het gamen. Jongeren hadden nauwelijks iets met ouderen die gamen. Vanuit de vraag naar maatschappelijke stageplaatsen is het contact tussen school en teamleider ontstaan waaruit het gameproject is voortgekomen. Inmiddels het gameproject zodanig populair binnen het woonzorgcentrum dat De Markt een eigen Wii heeft aangeschaft waar ouderen regelmatig gebruik van maken. En jongeren komen nog steeds langs om de ouderen de kneepjes van het gamen bij te brengen. Bijzonder is hoe jong en oud samenwerken en nieuwe technologieën in relatie tot bewegen een plek hebben gekregen.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

80

Bijlage: krantenartikel


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

81

Informatieschermen (Zorggroep Almere) Sinds enkele maanden kunnen cliënten van Zorggroep Almere televisie kijken in de wachtkamer. In alle gezondheidscentra en apotheken zijn in het najaar van 2010 één of meerdere tv-schermen geplaatst. De achterliggende gedachte is eenvoudig, de Zorggroep wil het wachten 'leuker' maken voor de cliënt. En op deze manier een bijdrage leveren aan het welbevinden van de cliënt. Wachtkamertelevisie is een nieuwe en extra vorm van informatievoorziening van de Zorggroep, die bijdraagt aan de Planetree filosofie. De programmering is afgestemd op de wensen van de cliënt. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat kijkers veel afwisseling in het informatieaanbod wensen. Zo zien de cliënten tijdens het wachten entertainment, nieuws, weer en spelletjes op de schermen voorbij komen en ook informatie van Zorggroep Almere, het betreffende gezondheidscentrum en nieuws uit de wijk. De schermen brengen ook de uitlooptijden van de verschillende hulpverleners in beeld. Zo is het voor de cliënten duidelijker hoelang ze moeten wachten. Dit neemt onzekerheid weg en zorgt ervoor dat de negatieve beleving van het wachten afneemt. Cliënten geven positieve geluiden af over de informatieschermen. Zij vinden het fijn om iets „te doen‟ te hebben tijdens het wachten en waarderen de informatie. Vooral het weer en de spelletjes doen het goed bij de kijkers. „Het is zelfs al voorgekomen dat een cliënt niet met mij mee wilde komen, omdat ze eerst de puzzel wilde afmaken. Dat is toch leuk!‟ aldus één van de huisartsen.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

82

7. Architectuur en interieur leveren een bijdrage aan gezondheid, welbevinden en heling Doelen De zorgorganisatie creëert een omgeving die minder institutioneel en meer huiselijk is. De zorgorganisatie en de daarbij behorende percelen zijn helende omgevingen, die alle menselijke zintuigen aanspreken. De zorgorganisatie houdt in haar ontwerp en bij de planning van ver- en nieuwbouw rekening met geestelijke, lichamelijke en verstandelijke aspecten die voor het welzijn en welbevinden van cliënten en medewerkers van betekenis zijn. Voor cliënten die langer in de organisatie verblijven zijn er mobiliteitsvoorzieningen, zodat zij zo zelfstandig mogelijk hun persoonlijke wensen kunnen vervullen en aan activiteiten binnen en buiten de afdeling of organisatie kunnen deelnemen. Criteria 7.A: Er zijn standaarden ontwikkeld die een helende omgeving bevorderen. Dit geldt minimaal voor (de aankleding van) het interieur en de verlichting. Planetree-afdeling oncologie en interne geneeskunde (Flevoziekenhuis) Met een goed geoutilleerde kurenkamer, een palliatieve oncologische care unit met familiekamer, ruime bezoektijden en aanvullende zorg maken de medewerkers het patiënten in een moeilijke tijd zo comfortabel mogelijk. Het idee voor deze Planetree-afdeling kwam van een medewerker, die zeer enthousiast terugkwam van de internationale Planetree conferentie. Zij wilde de patiënten en hun familie en/of vrienden het zo comfortabel mogelijk maken tijdens hun verblijf in het ziekenhuis. Niets was haar daarbij teveel. Tijdens inspirerende bijeenkomsten overtuigde zij collega‟s en de Almeerse bedrijfskring van de toegevoegde waarde van Planetree voor patiënten, bezoekers en medewerkers. Sponsors droegen een steentje bij door het doneren van faciliteiten voor patiënten, zoals laptops, tv‟s, dvd‟s, boeken, tijdschriften en prachtige decoraties. De afdeling kreeg een make-over. Op de kurenkamer komen oncologische patiënten gedurende een aantal weken voor een poliklinische chemokuur. De kamer heeft zes royale, prettige behandelstoelen. Patiënten kunnen zelf kiezen hoe ze hun stoel neerzetten: met uitzicht op het water en wat meer privacy, of gericht naar en in contact met de andere patiënten. Er is voldoende ruimte voor gezelschap van familie of vrienden. Er liggen tijdschriften en er zijn DVD-spelers en walkmans. Met de beschikbare laptops kunnen patiënten werken, een film kijken of in contact zijn met familie of vrienden. Patiënten kunnen zelf koffie en thee nemen en aangeven wat en wanneer ze willen eten. Een verpleeg© 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

83

kundige: “Het is prettig om patiënten een fijne ruimte te kunnen bieden. De kamer heeft warme kleuren en een huiselijke uitstraling. De natuurfoto‟s aan de muren zijn gemaakt door een patiënt. De boekenkast is samengesteld door collega‟s en inmiddels een ware bibliotheek geworden. Patiënten maken graag gebruik maken van de faciliteiten. Je merkt dat de patiënten zich prettiger voelen. En als de patiënt zich prettig voelt, dan voelt het voor ons ook goed.” Een deel van de afdeling oncologie is gereserveerd voor palliatieve zorg. Op deze palliatieve, oncologische care unit (POCU) krijgen terminale patiënten alle zorg die nodig is, in zo comfortabel mogelijke omstandigheden. De unit heeft ruime eenpersoonskamers met een bedbank voor familie, een eigen koelkast en uitzicht op natuur en stadshart. De unit beschikt ook over een familiekamer. De kamer is ingericht als woonkamer met comfortabele meubels, en staat ver af van de ziekenhuissfeer. De kamer heeft een tv, computer (gratis internet) en een kast met boeken, tijdschriften, spelletjes en puzzels. Familie en vrienden kunnen hier zijn, terwijl de patiënt rust, of om zelf even op adem te komen. Er is een keukentje met koelkast en magnetron, koffieapparaat en waterkoker.

Opfleuren van afdeling 10b dagbehandeling (Hagaziekenhuis) Naar aanleiding van focusgesprekken en de Planetreecursus is op afdeling 10b gestart met het opfleuren c.q. kleuren van de afdeling. Daartoe is er een kleurencommissie in het leven geroepen die de kleuren voor de afdeling en de indeling hebben uitgezocht en bepaald. Gezien de situatie met nieuwbouwplannen van het ziekenhuis kon dit niet op een al te uitgebreide schaal gebeuren, maar met behulp van een sponsor voor de bloemen en planten en een klein afdelingsbudget, heeft men toch een begin kunnen maken. De reacties van de medewerkers op afdeling 10b naar aanleiding van de nieuwe kleuren zijn zeer positief, o.a. “vrolijke frisse uitstraling” en “fijn gevoel als je de afdeling opkomt”. Het is hele verbetering, het straalt vrolijkheid en gezelligheid uit. Ook de patiënten reageren positief. (ook op de koffie en theekar voor de bezoekers en patiënten in het dagverblijf). Een goede start om Planetree toe te passen. Er kan dus wat veranderen met relatief weinig middelen. Er zijn ook medewerkers op de afdeling die zich inzetten om tijdens de feestdagen de afdeling met het daarbij behorende thema, bijv. de Paasdagen, extra gezellig te maken. Hieronder zijn wat foto‟s te zien van afdeling 10b (rechts) in vergelijking met een afdeling waar nog niets aan aankleding is gedaan (links).


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

84

Buitenzitje (Gemini ziekenhuis) In het najaar van 2008 heeft een actieteam van vijf medewerkers uit het Gemini Ziekenhuis in het kader van Planetree een gezellig zitje op het voorterrein van het ziekenhuis gerealiseerd voor zowel patiënten als werknemers. Men kan in het restaurant een bestelling doen en dit buiten nuttigen. Hiervan wordt, zeker met mooi weer, dankbaar gebruik van gemaakt.

Dagverplegingskliniek Mediance in Schagen (Gemini) Er was geen behandeling/onderzoek aanwezig in Schagen, inwoners moesten of naar Alkmaar of naar Den Helder, voor polikliniekbezoek, onderzoek of behandeling. Om inwoners van Schagen niet te ver te laten reizen is er door het Gemini Ziekenhuis een dagkliniek opgezet. Er is een team bij elkaar gezocht be© 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

85

staande uit een clusterhoofd, waarnemend afdelingshoofd en medisch manager die de gehele kliniek hebben opgezet, met de Planetree filosofie in hun achterhoofd. Zij hebben het hele project met z‟n 3en neergezet, van aankoop van het gebouw tot de inrichting ervan. Van het werven van personeel tot het inrichten van de zorgprocessen. Het was een voorbereidend traject van 1 ½ jaar en inmiddels draait Mediance ¾ jaar. Bij Mediance worden patiënten verpleegd, behandeld en verzorgd volledig volgens de Planetree filosofie, waarbij men intern spreekt over mensgerichte zorg. Mensgerichtheid is het volledige uitgangspunt van iedere medewerker van de kliniek. Het gebouw is geweldig ingericht met alle mogelijke comfort voor patiënten en medewerkers. Patiënten worden ontvangen in een zeer aangename wachtruimte en na behandeling of OK komen zij in een postoperatieve zorgruimte waar zij bijgestaan worden door een verpleegkundige en een service medewerker. Heerlijke relaxstoelen of een bed zorgen ervoor dat de patiënt kan herstellen van de behandeling of OK. De patiënt kiest zelf voor herstellen in de stoel of in bed. Natuurlijk worden er gezonde en lekkere hapjes geserveerd en de patiënt hoeft geen eigen kleding mee te nemen: iedere patiënt krijgt een badjas tijdens het verblijf. Behandeling zoals je zelf behandeld wilt worden zonder die ander uit het oog te verliezen: dat is waar de medewerkers van Mediance voor staan. Of het nu gaat om een bloedafname of om een operatie...............de klant is koning!!


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

86

Het belevingsplein (Pantein) De kleinschalige PG verpleegafdeling de Boomgaard in Zorgcentrum “Op ‟t Hoogveld” in Sint Anthonis is twee jaar geleden ontstaan als gevolg van een omzetting van verzorgingshuisplaatsen naar verpleeghuisplaatsen. Op de afdeling wonen twaalf cliënten met een psychogeriatrische zorgvraag verdeeld over twee woongroepen. De entrees van beide woongroepen komen uit op een centraal gelegen open ruimte. Vóór de omzetting naar verpleeghuis was hier een berging gesitueerd. Tijdens die ombouw is deze berging verwijderd. Deze centrale ruimte straalde geen sfeer uit en werd alleen gebruikt voor enkele groepsactiviteiten. Door de harde vloer, muren en plafond was ook de akoestiek erg slecht. Met andere woorden: een kale ruimte (ongeveer © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

87

150 m2) in het hart van de afdeling die verre van aantrekkelijk genoemd kon worden. Het overgrote gedeelte van onze bewoners heeft zijn hele leven in of in de directe omgeving van Sint Anthonis gewoond. Een gebied met een overwegend agrarisch karakter. Veel van hen hebben dan ook “een boerenleven” geleid. Het buiten werken en leven is daarom altijd een wezenlijk onderdeel geweest in het bestaan van onze bewoners. Ook het Rooms Katholieke geloof speelt en speelde altijd een grote rol in het leven van onze bewoners. Het zorgcentrum is prachtig gelegen aan de rand van de dorpskern en beschikt over een grote tuin. Men tracht zoveel als mogelijk met de bewoners naar buiten te gaan. De praktijk leert echter ook dat er situaties zijn waarin dit niet haalbaar is vanwege het ontbreken van de noodzakelijke begeleiding. Op basis van deze constateringen ontstond de gedachte om het “buitenleven” naar binnen te halen met als doel voor onze bewoners een vertrouwde omgeving te creëren met herkenbare elementen, waarin ruimte is voor ontmoeting en bezinning. De centrale ruimte op de afdeling leende zich bij uitstek voor het realiseren van dit idee. In het projectplan is er, naast de inhoudelijke projectbeschrijving, ook veel aandacht besteed aan het betrekken van allerhande betrokken partijen (familieleden, teamleden, leveranciers, maatschappelijke organisaties, mogelijke financiers, ROC‟s etc) met als doel een zo groot mogelijk maatschappelijk betrokkenheid voor dit initiatief te verkrijgen. De projectgroep, bestaande uit een viertal medewerkers van het zorgcentrum, is er in geslaagd een grote maatschappelijke betrokkenheid te realiseren bij dit initiatief. Leerlingen van het ROC hebben een groot gedeelte van de werkzaamheden in het kader van hun opleiding uitgevoerd. Onderhoudsbedrijven van het zorgcentrum hebben hierbij kosteloos ondersteund. Bewoners, medewerkers en familieleden hebben actief geholpen bij o.a schilderwerkzaamheden. De meeste bedrijven hebben tegen een gereduceerd tarief geleverd. Verschillende subsidieverstrekkende instanties zijn aangeschreven en hebben het project met een financiële bijdrage ondersteund. Het enthousiasme van de vele betrokkenen had een duidelijk “sneeuwbaleffect”. Steeds meer mensen boden spontaan hun diensten aan en staken hun handen uit de mouwen. Door deze vrijwillige en enthousiaste inzet is het uiteindelijk gelukt om het project kostenneutraal te realiseren.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

88

Bewoners steken samen met teamleden de handen uit de mouwen

Het pleintje heeft een complete gedaantewisseling ondergaan, waarin de verschilende aspecten vanuit de gemeenschap terug te vinden zijn. Zo is rondom het plein een muurschildering aangebracht waarin een herkenbaar beeld wordt gegeven van de directe omgeving en de omliggende dorpen. De overige muren zijn beschilderd als dorpsstraat, inclusief bakkerij, consultatiebureau, kruidenierswinkel en café zoals die 40 – 50 jaar geleden in Sint Anthonis aanwezig waren. Tussen 8.00 en 11.00 uur wordt er vers brood gebakken waardoor je de geur van versgebakken brood ruikt. De etalage van de kruidenier kan ook worden gebruikt voor thematische onderwerpen. De vloerbedekking heeft het uiterlijk van gras, klinkertjes, stenen en bloemen. Om een zo realistisch mogelijke weergave van de werkelijkheid te verkrijgen zijn de klinkertjes in het dorp gefotografeerd en verwerkt in de vloerbedekking. De paden zijn zo aangelegd dat ze niet leiden naar een gesloten deur. Naast deze uiterlijke kenmerken is deze vloerbedekking uiteraard ook rolstoelvriendelijk. De centrale pilaar heeft het uiterlijk gekregen van een heuse plataan. Bast, takken en bladeren hebben een brandvertragende behandeling ondergaan. Om de boom is een bankje geplaatst. Een gedeelte van wand is voorzien van kunststof beplanting. Het Mariakapelletje uit Sint Anthonis is exact nagebouwd. Het kapelletje biedt de mogelijkheid tot bezinning. Wanneer je binnentreedt wordt er zachtjes een Marialiedje afgespeeld. Net als de oorspronkelijke kapel in Sint Anthonis is ook deze kapel door studenten gebouwd. Een houten tuinhuisje biedt ruimte aan de apparatuur die nodig is voor de geluids- en lichteffecten. Tevens kan het dienen als opslagruimte. Er is een sfeervol lichtplan gerealiseerd dat zoveel mogelijk de opgaande en ondergaande zon nabootst. Door de dag heen hoor je op het plein de geluiden van de natuur, zoals vogelgezang, stromend water, een loeiende koe of een kraaiende haan. Er is een “plattelandsgeur” aanwezig omdat in één van de hoeken van het plein met enige regelmaat natuurlijke producten als gras en takken worden gedeponeerd. Dit wordt verzorgd door cliënten van Bronlaak (cliënten met een verstandelijke beperking). Om hygiënische redenen is © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

89

hiervoor een speciale kunststof bak vervaardigd. Ook biedt deze bak de mogelijkheid om daadwerkelijk levende dieren (klein- of pluimvee) enige tijd op het plein te houden. Tot slot zijn er op het plein enkele buitenzitjes geplaatst.

Bewoners herkennen en reageren op de omgeving. Bewoners herkennen soms hun eigen woning in de muurschildering of herkennen de molen uit hun dorp. Het pleintje, met alles wat erop te zien, is veelvuldig onderwerp van gesprek tussen de bewoners onderling en tussen bewoners en familie. Er wordt met veel enthousiasme over gesproken. De geur van gebakken brood blijft niet beperkt tot alleen geur, er wordt door de bewoners ook daadwerkelijk smakelijk van dit brood gegeten. Bewoners spreken hun waardering uit over het feit dat ze nu kunnen bidden in het Mariakapelletje. Vaak wordt inderdaad het pad gevolgd en lijkt er minder behoefte om naar de gesloten deur te lopen. Bewoners rusten even uit op het bankje onder de plataan. Activiteiten en ontmoetingsmogelijkheden zijn bereikbaar gemaakt. Al voor de opening kwamen er aanvragen voor mogelijkheden om gebruik te maken van het plein. De omgeving is herkenbaar en voelt vertrouwd. De inrichting in combinatie met de geuren en het geluid maakt dat men zich daadwerkelijk buiten waant. “He, in dat huis heb ik gewoond”: zegt een bewoner en wijst daarbij naar een woning in de muurschildering. © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

90

Bezoeker van buiten zegt: “Hier zou ik mijn visstekje wel voor willen inruilen, het heeft dezelfde sfeer. Hoor eens! Zelfs de ganzen komen overvliegen!” Bewoner van het Hoogveld van buiten de afdeling: “Ik kom hier elke week enkele keren, kijk eens wat mooi, ik kom hier ook vandaan, ik ben hier geboren”, wijzend op de skyline van Ledeacker, en maakt meteen van de mogelijkheid gebruik om een gesprek aan te gaan. “Willen jullie ook een stukje brood, „t komt recht van d‟n bakker”. Met trots presenteert mevrouw een vers gebakken brood. “Wat fijn dat ons moeder hier kan zijn” “Leuk hè, om op deze plek te werken”

Plafond graphics en spelmodules/speelsystemen (HagaZiekenhuis) Het Juliana Kinderziekenhuis in Den Haag werkt sinds twee jaar met het Planetree concept. Dankzij Planetree zijn er nieuwe inzichten gekomen die de bestaande situatie nog iets beter kunnen maken en er ontstaan zelfs nieuwe initiatieven. Eén van die initiatieven heeft de pers ruimschoots gehaald, de ontspannings- en afleidingstechnieken voor kinderen. Een tweede initiatief van de pedagogisch medewerkers is het project plafond graphics en spelmodules/speelsystemen. De plafondgraphics zijn bestemd voor de behandelkamers van de verpleegafdelingen. Door in de huidige ruimtes meer afleidings- en ontspanningsmiddelen te verwezenlijken, kan het bijdragen aan het angstreducerend werken bij medische en verpleegtechnische handelingen. Door plafondgraphics boven de behandeltafels vinden kinderen meer afleiding tijdens handelingen waardoor angstreductie plaatsvindt. Zowel voor het kind als de behandelaar is dat heel prettig. De graphics sluiten aan bij de zon, zee en strand uitstraling die in het kinderziekenhuis wordt gehanteerd en zijn er spellen in verwerkt waardoor kinderen actief meegenomen of afgeleid kunnen worden.

Voorbeelden van plafond graphics De spelmodules zijn bedoeld om een passende en uitdagende omgeving te bieden in gangen en wachtruimtes van het kinderziekenhuis. © 2011 Planetree en ieder lid voor zijn eigen bijdrage

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

91

voorbeelden van spelmodules Het project wordt via sponsoring door de Vrienden van het Juliana Kinderziekenhuis (www.vriendenjkz.nl) gefinancierd.

7.B: De geluidsbelasting is beoordeeld en er is een protocol ontwikkeld om de geluidsoverlast tot een minimum te beperken. Workshop geluid en de betekenis van muziek in het dagelijks leven van cliënten (Zorgcentra Pantein) Geluid heeft een grote invloed op het welzijn van de mens. Door werkende mensen wordt daar niet altijd bij stilgestaan. Apparaten en menselijk handelen produceren veel geluid. Bewustwording en zorgvuldig omgaan met deze geluiden leidt tot een respectvolle bejegening van onze cliënten. Muziek kan bewust ingezet worden om de gemoedstoestand van mensen te beïnvloeden. Uit onderzoek is gebleken dat er een samenhang bestaat tussen geluid en de gemoedstoestand. Muziek is een sterke katalysator van het geheugen. Mooie, maar ook minder mooie herinneringen komen weer boven bij het horen van muziek die op die momenten ook gebruikt werd. Weten welke muziek cliënten mooi vinden of waar men goede herinneringen aan heeft, schept een mogelijkheid om het welzijn van cliënten te verbeteren. Om de bewustwording van geluid binnen de zorgafdelingen te bevorderen is er binnen zorgcentra Pantein op 2 februari 2010 een vijftal workshops gegeven. Hieraan namen medewerkers die werkzaam zijn in verschillende functies en op verschillende locaties binnen de organisatie deel. Naast de “algemene” informatie over geluid en muziek en de invloed die het kan hebben op het welzijn van mensen, hebben alle bezoekers van de workshops „aan den lijve ondervonden‟ wat het is om, zonder dat je er invloed op kunt uitoefenen, geluid te ervaren. Van elke groep werd de helft geacht cliënt te zijn en zijn/haar ogen te sluiten. De andere helft van de groep werd gebombardeerd tot zorgverlener. De zorgverleners kregen de opdracht om de cliënten naar de (in de ruimte gecreëerde) huiskamer te begeleiden. Gelijktijdig stapten zo‟n 8 zorgverleners af op hetzelfde aantal cliënten om de opdracht uit te voeren. Binnen de huiskamer werd gestofzuigd, rinkelde de telefoon, werden gesprekken gevoerd, stond een radio aan, werd koffie in kopjes geschonken enzovoorts. Vanzelfsprekend werden de rollen daarna omgedraaid. Na deze rollenspellen werd de deelnemers gevraagd een reactie te geven. De meest voorkomende reacties waren: ”Ik voelde me onveilig”, “ik voelde me verlaten”, “wat een drukte en lawaai” en “stond er een radio aan?”


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

92

Met deze bewustwording kwamen ook meteen de ideeën opborrelen om dit actief aan te pakken en werden al succesvolle ervaringen uitgewisseld. Tips:  Zorg dat collega‟s van de afdeling zich ook bewust worden van alle geluid op de afdeling/huiskamer.  Zet niet steeds dezelfde muziek op. Gebruik muziek bewust en passend bij de situatie (bijvoorbeeld rustige lichte muziek bij het ontbijt, maar iets “stevigere” muziek bij activiteiten.  Positioneer cliënten zodanig dat zij ook van de muziek kunnen genieten, zonder last te hebben van andere geluiden in de ruimte.  Zorg dat er ruimtes beschikbaar zijn voor cliënten om zich terug te trekken.  Gebruik ook live muziek.  Zorg voor verbetering van de akoestiek op de afdeling/huiskamers (gebruik geluidsdempende materialen).  Maak afspraken wanneer er wel/niet gestoord kan worden in de huiskamers.  Vermijd “collegiaal” overleg op de gang en in algemene ruimtes van de afdeling

7.C:

De reukbelasting is beoordeeld en luchtjes zijn bestreden.

Geurbeleving (Waterlandziekenhuis) Op de afdeling orthopedie van het Waterlandziekenhuis is in samenwerking met VOF Brilliant een geurproject gestart. In het ziekenhuis hangt vaak een typische weeïge lucht. Zeker op afdelingen als urologie of orthopedie (i.v.m. wondgeur) waar de geur onprettig kan zijn is nog veel winst te behalen in de geurbeleving van de patiënt. Geur is altijd aanwezig in ons dagelijks leven. Zij heeft een direct effect op ons welzijn en onze stemming. De geurbeleving in een omgeving is sterk bepalend voor de tijd dat we er in verblijven. Met geur kunnen we sfeer en herinneringen oproepen, mensen waarschuwen, activeren, geruststellen en zelfs helpen genezen. Door geur op een actieve manier te gebruiken, kan dus ook het verblijf van patiënten positief beïnvloed worden.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

93

In april 2010 is gestart met het houden van een „Geur‟enquête onder een aantal medewerkers en patiënten. Dit was de zogenaamde nulmeting om vast te stellen hoe de ziekenhuislucht op deze afdeling nu ervaren wordt, welke geuren men prettig vindt, van welke geuren men last heeft en of er medewerkers eventueel allergisch zijn voor bepaalde stoffen. Vervolgens zijn geurverspreidingssystemen geplaatst in de woonkamer, op een vierpersoonskamer, op een tweepersoonskamer en op een eenpersoonskamer. Dit geurverspreidingssysteem bestaat uit een elektrische geurkubus, waarin een geurgel wordt geplaatst. Dit systeem is veilig in het gebruik. Er zijn verschillende geuren ingezet in de verschillende ruimtes. Deze geuren zijn door onze geurspecialiste gekozen. Door de toepassing van gels wordt de geur op basis van 'koude en droge' verdamping verspreid. Dit is een techniek die de hoogste geurkwaliteit en veiligheid garandeert. In de andere kamers wordt gebruik gemaakt van een meer individueel systeem: inzet van verschillende geurpotjes. Hierbij kon men kiezen uit vier verschillende geuren. Na ± anderhalve maand is er opnieuw een enquête gehouden, om de inzet van de geuren te evalueren. Uit de nulmeting bleek dat de geur op de afdeling „neutraal‟ was, en niet te sterk. Hinder wordt niet aan de geuren ondervonden. Na de proef gaven de respondenten aan dat het lekker fris rook, een „gewone‟ geur, net als thuis. Ook de nieuwe geuren zijn niet overdreven aanwezig en men ondervond er geen hinder aan. Uit de nagesprekken kwam naar voren dat men heel positief is over de geur op de afdeling. Een medewerker die part time werkt en na een tijd weer hier kwam viel het echt op dat de geur zo lekker is: “Je komt zo veel prettiger op je werk”. De geurkubussen zijn heel makkelijk in het gebruik, en de gels gaan heel lang mee, ruim 6 maanden zeker! Zeker op afdelingen waar de geur veel onprettiger is, denk bijvoorbeeld aan een afdeling als urologie, kan een enorme winst gehaald worden in de kwaliteit van de geur, met dit product. Wat de geurpotjes betreft: als product, om de mogelijkheid te hebben het


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

94

persoonlijk in te kunnen zetten is het wel gewenst, zeker door de patiënten, maar de uitvoering behoeft nog aanpassingen. De geur die het afgeeft is te zwak, ook al ruikt het wel heel lekker. De subtiele werking van geur op de beleving van de patiënt en medewerker is voor het Waterlandziekenhuis voldoende bewezen:  “ Als het ergens fris ruikt voel je je prettiger”,  “het is van invloed op de sfeer en de beleving”  “Het is fijn als er geen standaard ziekenhuis lucht hangt”  “Je komt zo veel prettiger op je werk” Daarom gaat men in het Waterlandziekenhuis over tot het gebruik van geuren op Orthopedie, Neurologie en de Spoedeisende Hulp. Medewerkers zijn geschoold om ook actief geur in te zetten bij bepaalde situaties. Naar wens kan men als aanvulling werken met sfeerverhogende geuren, zoals bijvoorbeeld frisse lentebloemen, de geur van zomerweiden, zilte zeelucht, kerstbomen en speculaas, om er maar enkelen te noemen. Het gebruik van deze geuren kan vervat worden in een evenement, activiteit of seizoenselementen zoals Pasen, Kerstmis, Ramadan, etc. Geuren kunnen verder complementair worden ingezet bij individuele patiënten, zoals lavendel en mandarijn bij slapeloosheid en angsten, gember en sinaasappel ter bevordering van de darmwerking, etc. Daarnaast kunnen aroma‟s een bijdrage leveren aan de vermindering van stress.

Hier zit een luchtje aan (Rijnland Zorggroep) Afdeling De Brug is een revalidatieafdeling en afdeling De Oever is een verblijfsafdeling voor mensen die lichamelijk ziek zijn; beide zijn gesitueerd in verpleeghuis Oudshoorn. Teamcoach Marjo en Activiteitenbegeleider Bep kwamen op het idee om bewoners en medewerkers van hun afdelingen kennis te laten maken met de heerlijke geurtjes van het product Rituals. Het mooie van dit initiatief is dat zowel bewoners als de medewerkers hier van kunnen genieten. Marjo en Bep raakten geïnspireerd na een weekendje Maastricht. Daar viel op dat er in het hotel waar zij verbleven meteen al vanaf binnenkomst enorm veel aandacht was besteed aan klantvriendelijkheid. Er was fruit, een sapje, tijdschriften en vooral een vriendelijke bejegening vanuit het personeel. Er werd er alles aan gedaan om het de gast naar zijn zin te maken. Opvallend was dat het overal in het hotel heerlijk geurde. Er stonden overal geurstokjes en in de badkamer lekkere zeepjes en douchegel. Ze dachten: zo zou het voor de gasten in ons verpleeghuis, de bewoners die noodgedwongen hier zijn, ook moeten zijn. Een bewoner zou het gevoel moeten hebben echt welkom te zijn! Op eigen initiatief, in Alphen a/d Rijn, zijn de dames naar de winkel van Rituals gegaan en hebben daar de medewerkers geënthousiasmeerd. Het ge-


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

95

sprek leverde een afspraak op om naar de afdelingen te komen. Naar aanleiding hiervan is een Rituals verwendag georganiseerd, zowel voor bewoners als medewerkers op beide afdelingen. Er was een fijne samenwerking met Rituals; drie Rituals medewerkers zijn een hele dag langsgekomen om alle handen een massage te geven, en nagels te lakken. Er was een ruimte helemaal ingericht door Rituals, waar een zacht muziekje speelde om nog meer sfeer te krijgen. Medewerkers konden die dag ook gewoon gaan zitten en ook lekker hun handen te laten doen. En als ze weggingen kregen ze allemaal een tasje met kleine producten van Rituals en een kortingsbon.

Iedereen heeft heel positief op het project gereageerd. Geurbeleving staat nu hoog op de agenda van de afdelingen en men gaat het vervolgen. Als afdeling is men inmiddels ook in zee gegaan met een bedrijf die geur verbetert op de afdeling en de slechte geur verwijdert middels daarvoor speciaal ontworpen producten. Er worden regelmatig handmassages aangeboden op de afdelingen door de medewerkers zelf. Twee medewerkers volgen een cursus om te leren hoe handmassages te geven. Met Rituals zijn er gesprekken om welkomstpakketjes samen te stellen voor iedere nieuwe cliënt. Kortom: zowel cliënten als medewerkers genieten hiervan, waardoor er een warme sfeer ontstaat en goede gesprekken. Dit project kan op iedere afdeling ingezet worden.

7.D: Na bouwkundige aanpassingen en verbouwingen zijn symbolische en werkelijke barrières verwijderd. Voorbeelden van aanpassingen zijn open zustersposten, familielounges, afdelingskeukens en indirecte verlichting. Bouw Planetree ziekenhuis (Gemini ziekenhuis) De huidige locatie van het Gemini ziekenhuis is gedateerd (bouwjaar 1965/1980) en is door de structuur van het gebouw slecht aanpasbaar. Waar mogelijk is het interieur wel zoveel mogelijk aangepast aan de uitgangspunten van Planetree (zie foto‟s).


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

96

Om te beginnen hebben meerdere medewerkers zich georiënteerd in Nederland en in het buitenland (Amerika, Noorwegen) om best practices te bekijken en vooral de reacties en ervaringen van medewerkers, patiënten en bezoekers te peilen. De Planetree elementen zijn allen benoemd in de output specificatie voor het nieuwe ziekenhuis en daarin als harde eis opgenomen. Gezien de bijzondere manier van aanbesteden (LBC, Living Building Concept) waarbij de ontwikkeling van het nieuwe ziekenhuis overgelaten wordt aan marktpartijen (consortia), is er een workshop georganiseerd voor de 3 aanbiedende consortia onder leiding van Kim Nelson Montague (Planetree architect) waarbij de Planetree elementen werden toegelicht en voorbeelden werden getoond. De in de voorlopige ontwerpen van de 3 consortia ontwikkelde Planetree elementen werden daarna in een persoonlijk gesprek met Kim Nelson getoond en van waardevolle opmerkingen van Kim Nelson voorzien. Uit concurrentieoverwegingen is het in dit stadium van de aanbesteding nog niet mogelijk om de ontwikkelde Planetree elementen in het ontwerp van de 3 consortia te tonen.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

97

Om het patiëntenbelang te borgen maakt de cliëntenraad deel uit van de selectiecommissie welke in februari 2010 het winnende concept zal kiezen. Hetzelfde geldt voor medewerkers en medische staf. De noodgedwongen beperkte aanpassingen welke in het kader van Planetree in het huidige gebouw zijn doorgevoerd hebben aantoonbaar een positief effect op het welbevinden van patiënten, staf en medewerkers. Bovendien helpt het aanzienlijk bij het positioneren van het Gemini Ziekenhuis als een patiëntvriendelijk ziekenhuis. Vergroten van woon- en leefomstandigheden (Rijnland Zorggroep) Op de psychogeriatrische afdelingen de Laeck en de Leede wonen in totaal 62 dementerende ouderen. Op beide afdelingen zijn 2 huiskamers. In deze huiskamers brengt de bewoner zijn/haar dag door en hier worden de consumpties, maaltijden en activiteiten aangeboden. Ook bezoek is hier altijd welkom. Er was behoefte om de woon- en leefruimte te vergroten. Dat is gedaan door een extra ruimte te creëren. De teampost en deel van de keuken zijn bij de gang betrokken, waardoor een nieuwe leefruimte is ontstaan. Het activiteitenteam heeft het activiteitenprogramma kunnen uitbreiden door gebruik te maken van deze ruimte. De ruimte wordt multifunctioneel gebruikt: Het activiteitenteam biedt de bewoner clubjes aan en een aantal worden in deze ruimte uitgevoerd (kookclub, bakclub, handwerkclub, gymclub, groene vingersclub, reminiscentieclub en tekenclub. Bewoners welke niet direct betrokken zijn bij de activiteit kunnen indirect meegenieten. Ook wordt er wekelijks een pianoconcert gegeven. Het sinterklaasfeest centreerde zich in deze ruimte waardoor alle bewoners konden genieten van dit feest.) Bezoeker kan hier met bezoek plaatsnemen en hier iets drinken/eten. Bewoner kan hier de maaltijd eten, ook met bezoek. Bewoner heeft keuze om hier plaats te nemen i.p.v. in de huiskamer. Bewoner kan vrijblijvend gebruik maken van de ruimte die aansluit op zijn/haar belevingswereld. Ook wanneer een bewoner op bed ligt kan hij/ zij naar behoefte hier gebruik van maken. De ruimte is onderdeel van de loopruimte op de afdeling en goed toegangbaar. De ruimte van afdeling de Laeck is gelegen aan de binnentuin, welke hierdoor ook goed bereikbaar is. De ruimte van afdeling de Leede (1e etage) kijkt uit op de binnentuin. Door de leefruimte te vergroten en het activiteitenaanbod te integreren op de afdeling krijgt het een natuurlijk, huiselijk karakter. Bewoners hebben keus waar ze willen verblijven, wat onspannend en gemoedelijk werkt. Binnen grootschalig wonen is een woonomgeving gecreëerd met meer privacy en rust. De ruimte ligt centraal en heeft een open verbinding met de beide huiskamers. De eerste stap is gezet, maar dit initiatief heeft nog de mogelijkheid om zich verder uit te kristalliseren.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

98

7.E: De bewegwijzering naar ingangen, specifieke afdelingen en functies binnen het gebouw is duidelijk en begrijpelijk voor cliënten en bezoek. 7.F:

Er zijn voldoende parkeermogelijkheden dicht bij de ingangen.

7.G: De omgeving is zó ontworpen dat privégesprekken mogelijk zijn. 7.H: De organisatie houdt rekening met vooruitstrevend faciliteitsmanagement en benoemt veilige en niet-giftige producten voor zover het schoonmaak, onderhoud, renovatie en/of bouw betreft. Hierbij wordt het potentiële gezondheidsrisico voor cliënten, familie en medewerkers onderkend. 7.I: Cliënten/bewoners hebben toegang tot natuur. Voorbeelden hiervan zijn een binnen- en/of buitentuin. De Alzheimertuin (Magnushof) Naast PG-afdeling De Zandvenne liggen zogenaamde kijktuinen. Regelmatig stonden bewoners voor de deur naar deze tuin te kijken en opvallend vaak voelden zij aan de deur of deze open is en zij niet even naar buiten konden. Dat even voelen aan de deur was voor medewerkers “de sleutel” tot inspiratie van de Alzheimer tuin. Bewoners krijgen zo de gelegenheid om hun leefwereld en ruimte te verruimen. Het aanleggen van een tuin voor mensen met een cognitieve beperking die aan alle eisen voldoet is een kostbare zaak. Dat heeft de medewerkers van Zandvenne gestimuleerd en uitgedaagd om te kijken hoe je een project als dit met minimum aan budget en met vereende kracht dan toch zou kunnen realiseren. Door mee te lopen aan een wandeltocht en zich te laten sponsoren door familie, vrienden en bekenden is een mooi bedrag bijeengebracht. In een verder stadium wordt met elkaar gekeken of er grote sponsors te vinden zijn. Vele collega‟s van diverse disciplines uit Magnushof dragen het project een warm hart toe en sponsoren spontaan. Ook familie van bewoners reageren enthousiast en laten hun waardering voor de inzet blijken door te sponsoren. De tuin moet als eerste veilig en vrij toegankelijk zijn denk hierbij bv aan 5 onderstaande kenmerken. 1. Automatisch te openen/sluiten tuindeuren. 2. Paden (vlak, anti slip, effen van kleur en ong. 2 meter breed) 3. Omheining 4. Banken 5.Relingen (langs de paden om te steunen of uit te rusten) Alle zintuigen worden geprikkeld (zien, ruiken, horen, voelen en proeven).


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

99

De tuin biedt hierdoor de mogelijkheid tot handelen (verzorgen van plantjes, bollen planten in potjes, bloemen knippen om zelf te kunnen schikken) maar moet ook een plaats zijn waar men tot rust kan komen en passief kan genieten. De tuin met al zijn facetten maakt dat onderling kennis en ervaringen die alle elementen oproepen, met elkaar gedeeld worden en vergroot zo de sociale contacten. De meerwaarde van de tuin is afgestemd op de kenmerken, gevoelens, mogelijkheden en beperkingen van de bewoners. Deze tuin biedt de veiligheid en houvast van de eigen leefruimte. Het streven is dat bewoners op ieder willekeurig moment van de dag zelfstandig, met/zonder begeleiding of bezoek de tuin in kunnen lopen. Naast het welbevinden van de bewoners zorgt de tuin ook voor gemotiveerd personeel, zij hebben immers de plannen ontwikkeld en concrete acties uitgevoerd. Het gevoel zelf verbeteringen aan te kunnen brengen ten behoeve van bewoners vertaalt zich in zelfsturing, zelfredzaamheid, verantwoordelijkheid en beroepstrots. Familie is ook betrokken bij de ontwikkeling van de tuin, wat weer zorgt grotere betrokkenheid bij de afdeling en de zorg voor hun dierbare.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

100


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

101


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

102

7.J: Alleen voor GGZ: er zijn algemene, ruime en lichte ruimtes aanwezig en beschikbaar. Deze ruimtes voldoen zowel aan de behoefte van cliënten aan rust en privacy als aan de behoefte aan sociale interactie. 7.K: Alleen voor GGZ: er zijn protocollen voor het verminderen van interventies onder dwang. Voorbeelden zijn de beschikbaarheid van een comfortkamer, snoezelen, of een prikkelarme omgeving.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

103

8. Familie, vrienden en gemeenschap spelen een positieve rol Doelen Familieleden (bedoeld worden ook relaties en vrienden die door de patiënt als familie worden beschouwd) weten dat zij gewaardeerde leden zijn van het team dat zorgt voor de patiënt en dat zij welkom zijn bij de patiënt wanneer deze dit wenst. Medewerkers moedigen familie en vrienden aan om deel te nemen aan de emotionele en spirituele ondersteuning van de patiënt en, bij wederzijdse overeenstemming, aan de lichamelijke zorg. Familieleden worden aangemoedigd om mee te doen met activiteiten en bijeenkomsten die de kwaliteit van het bezoek en de menselijke interactie kunnen bevorderen. De zorgorganisatie beseft dat bezoek voor de patiënt stimulerend en stressverminderend kan zijn en zoekt telkens nieuwe mogelijkheden cq voert die ook in om het bezoek te stimuleren. Zorgorganisaties verrichten hun activiteiten ook buiten hun muren, op zo‟n manier dat er een positief effect op de gezondheid van de bevolking van uitgaat. Criteria 8.A.: Alleen voor ziekenhuis en de instelling voor langdurige zorg: De cliënt kan, indien hij dat zelf wil, flexibel en gedurende 24 uur bezoek krijgen. Ook kinderen mogen komen. Uitzonderingen hierop kunnen zijn: psychiatrischeen intensive care-afdelingen en afdelingen waar besmettelijke ziektes heersen of anderszins de veiligheid in het geding is. Ruime bezoektijden (Flevoziekenhuis) Familie en vrienden kunnen een positieve rol spelen tijdens een ziekenhuisopname. Zij geven de patiënt een gevoel van veiligheid en kunnen een concrete bijdrage leveren aan de zorg. Familie en vrienden zijn daarom in principe 24 uur per dag welkom op de afdeling oncologie van het Flevoziekenhuis. De Palliatieve Oncologische Care Unit (POCU) - onderdeel van de afdeling oncologie - heeft een familiekamer waar de familie zich even alleen of met de patiënt kan terugtrekken in een huiselijke sfeer. Bianca Hoorn, hoofd van de afdeling: “De eenpersoonskamers van de POCU lenen zich bij uitstek voor het 24 uur per dag ontvangen van bezoek. In deze kamers liggen de meest zieke patiënten. Er staan bedbanken voor wie wil blijven slapen. Op de overige eenpersoonskamers zetten we een opklapbed neer als een familielid wil blijven slapen. In de 2- en


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

104

4-persoonskamers is een ruimere bezoektijd mogelijk voor één persoon, om het ook voor de andere patiënten prettig te houden. De ruimere bezoektijden zijn prettig, zowel voor de patiënt als voor ons. Het is fijn te zien dat een patiënt steun ondervindt bij het ondergaan van onderzoeken, een knuffel krijgt op het moment dat hij of zij daar behoefte aan heeft. Vroeger moesten we de bezoekregels handhaven, iets dat vaak tegen ons gevoel in ging. Nu kunnen we de patiënten volwaardiger behandelen en meer inspelen op hun behoeften.”

8.B.: Alleen voor ziekenhuis en de instelling voor langdurige zorg: Er is sprake van een begrijpelijke en geformaliseerde benadering om familie, vrienden en mantel in alle aspecten van de zorg voor de patiënt te betrekken. De organisatie biedt zoveel mogelijk maatwerk. Dit geldt in ieder geval voor pediatrie, oncologie en operatie-units. Een voorbeeld is een Zorg Partner Programma. Het Joint Care® programma (Gemini ziekenhuis) Op de afdeling orthopedie/chirurgie van het Gemini ziekenhuis is het Joint Care® programma aanwezig. Dit programma is opgezet voor mensen die een knie- of heupprothese krijgen. De specialist bepaalt wanneer een patiënt in aanmerking komt voor dit programma, o.a. afhankelijk van de thuissituatie en de gezondheid van de patiënt. Patiënten brengen vanaf het moment van opname (op zondag, maandag worden alle patiënten geopereerd) tot het ontslag (vrijdags na de operatie) de herstelperiode gezamenlijk door in een groep. De dynamiek die ontstaat in een groep mensen die dezelfde diagnose hebben en daar tegelijkertijd aan behandeld worden, draagt bij aan een voorspoedig herstel. De groep verblijft overdag in een huiskamer in comfortabele kleding, in speciale stoelen. Deze huiskamer, op de verpleegafdeling, doet denken aan de thuissituatie en heeft zodoende geenszins de sfeer van een ziekenzaal. Het project bestaat inmiddels bijna 10 jaar en patiënten geven aan tevreden te zijn over de zorg die gegeven wordt. Door middel van onderlinge afstemming van protocollen, optimalisering van voorlichting en het bewerkstelligen van transmurale en multidisciplinaire samenwerking sluit het programma aan op zowel de behoeften van het ziekenhuis als op de wensen van de patiënt. De coach speelt een belangrijke rol in het Joint Care® programma. Elke patiënt in het Joint Care® programma heeft tijdens de opname een coach. Deze coach is overdag aanwezig en helpt mee en ondersteunt de patiënt met eenvoudige zorgtaken, zoals: 

Het aangeven van drinken of een krantje.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

105



 

Het meekijken tijdens de revalidatie zodat de coach de patiënt kan aanmoedigen en weet wat de patiënt wel/niet kan en mag doen tijdens en na de opname. Het meebrengen van een stuk gezelligheid. In overleg met de patiënt meelopen met de patiënt naar en van het toilet.

Verder is er een zestal informatiefolders ter beschikking, één voor elke dag van de opname: Stap 1 zondag: voorbereiding operatie Stap 2 maandag: dag van de operatie Stap 3 dinsdag: dag na de operatie Stap 4 woensdag: groepsfysiotherapie Stap 5 donderdag: de vooruitgang Stap 6 vrijdag: naar huis

Betrekken van dierbaren bij cliëntenzorg en afdeling (Verpleeghuis Oudshoorn, Rijnland Zorggroep) De psychogeriatrische afdelingen van Verpleeghuis Oudshoorn waren ervan overtuigd dat de betrokkenheid van familie, vrienden en dierbaren bijdraagt aan de kwaliteit van leven van de dementerende bewoners. Daarom zijn diverse initiatieven opgezet om te stimuleren en het mogelijk te maken dat familie en naasten een deel blijven uitmaken van het leven van de cliënt en de gebeurtenissen op de afdeling. Er waren in zowel de ogen van de familie en naasten als die van de medewerkers te weinig mogelijkheden om voldoende deel te kunnen uitmaken van het leven van de cliënten en het leven op de afdeling. Aan de ene kant waren medewerkers soms onvoldoende bewust van deze behoefte bij familie en naasten. Aan de andere kant moesten sommige families en naasten juist gestimuleerd worden om meer betrokken te worden bij het leven van de cliënt. Om deze redenen zijn nieuwe mogelijkheden/momenten voor familie en naasten van de cliënten gecreëerd, zodat zij nog meer betrokken kunnen zijn bij het leven van de cliënt. Hierbij is ingespeeld op bijvoorbeeld bestaande feestdagen, maar er zijn ook nieuwe momenten ontwikkeld. Het gaat om het delen van zowel leuke als minder leuke momenten, net zoals in het „echte‟ leven. Het Zonnetje Tot voor kort was het onduidelijk of een bewoner een sociaal netwerk had, uit hoeveel mensen die bestond en wat deze mensen voor de bewoner wilden en konden betekenen. In de praktijk betekende dit vaak dat het sociale netwerk steeds minder betrokken was bij de bewoner. Omdat ingezien werd


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

106

hoe belangrijk de mensen om de bewoner heen waren voor die bewoner en zijn/ haar welzijn is “het Zonnetje” ontwikkeld. Dit is een werkwijze waarbij het verpleeghuis in nauwe samenwerking met het eerste contactpersoon de behoeftes van de bewoner in kaart brengt. Vervolgens wordt geprobeerd met behulp van het sociale netwerk van de bewoner in deze behoefte te voorzien. Met als resultaat een grotere betrokkenheid. Levensverhaal De familie en naasten van cliënten beschrijven het verhaal van het leven van de cliënt. Medewerkers kunnen deze informatie gebruiken in het dagelijkse contact met de cliënt. Zo kan nog beter ingespeeld worden op wie de cliënt is en was. Daarnaast kunnen medewerkers met deze informatie bij bewoners herinneringen ophalen, laten herbeleven en delen. Valentijnsdag Het verpleeghuis vindt dat de partner van een cliënt ook wel eens in het zonnetje mag worden gezet. Daarom geven ze de partner op Valentijnsdag uit naam van de cliënt een feestelijk verpakte, zoete lekkernij. Sinterklaas Klein- en achterkleinkinderen van cliënten worden uitgenodigd om bij hun opa/oma hun schoen te zetten. Een grote textielketen sponsort de cadeautjes. Kerstsfeer Familie en naasten wordt gevraagd om in december de huiskamers op de afdelingen te versieren, waarbij herkenbaarheid, sfeervol en feestelijk de sleutelwoorden zijn. Partnerdiner Onder het motto „weer even samen aan tafel‟ wordt jaarlijks een partnerdiner georganiseerd. Tijdens dit diner kunnen bewoners, net zoals vroeger, samen met hun partners dineren. Zaterdag- en zondagconcerten In de recreatieruimte de Brink kunnen bewoners en hun familie en naasten één keer per maand op zaterdag en zondag genieten van een gezellig muzikaal optreden. Wandeltweedaagse Jaarlijks in juni kunnen bewoners met familie, naasten en/of medewerkers meedoen aan de wandeltweedaagse. De tweede avond wordt afgesloten met een muzikaal onthaal en het overhandigen van de traditionele gladiolen.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

107

Mantelzorgdag Op de nationale mantelzorgdag zet het verpleeghuis samen met artiesten, scholen en muzikanten uit de omgeving de familie en naasten op een verrassende wijze in het zonnetje. Ook de cliënten kunnen op deze dag rekenen op een verrassing. Nieuwsbrieven Het verpleeghuis stuurt de eerste contactpersoon van de cliënt maandelijks een nieuwsbrief. In deze brief presenteert zij de activiteiten van de betreffende maand, afdelingsbijzonderheden en personele wisselingen. Daarnaast worden oproepen geplaatst voor materiaal dat kan bijdragen aan het welzijn van de cliënt. Met deze nieuwsbrief worden de familie en naasten gestructureerd op de hoogte gehouden van de mogelijkheden om aan te sluiten bij activiteiten en worden ze (nog) meer gestimuleerd om deel uit te maken van het leven van de cliënten. Familie, vrienden en dierbaren van de cliënt maken nu dagelijks deel uit van het leven van de bewoner. Zij bieden net dat beetje extra zorg en aandacht, waardoor het verblijf van bewoners nog aangenamer wordt. Er zijn nu meer activiteiten voor bewoners en een sterkere band tussen medewerkers en de familie en naasten. De medewerkers staan open voor nieuwe ideeën en mogelijkheden, dragen zelf nieuwe ideeën en mogelijkheden aan, bekijken de haalbaarheid en realiseren nieuwe ideeën en mogelijkheden. Door het beperkte budget zijn medewerkers erg creatief met de invulling van de nieuwe initiatieven. Naar aanleiding van het partnerdiner vertelde de echtgenote van een cliënt: „Geweldig dat ik zomaar aan mocht schuiven, het was weer even zoals het was, samen aan tafel‟. De mantelzorgdag is niet onopgemerkt gebleven, de krant Alphen CC heeft hier ruim aandacht aan besteed. Foto-impressie van Sinterklaasviering en de wandeltweedaagse:


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

108


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

109

Brein omgevingsmethode (Rivas) Ondanks kleinschalige woongroepen in het verpleeghuis blijven er nog veel verbeterpunten voor de leefomgeving en bejegening van dementerende ouderen. Hier wordt op verschillende plaatsen aan gewerkt maar er was nog geen methode voor. De BOM – brein omgevingsmethode (wat is de leefwereld van de dementerende, hoe neemt hij zijn omgeving waar en welke prikkels komen op welke wijze binnen) van dr. Anneke van der Plaat is daarom toepasbaar gemaakt voor het Planetree concept. Familie, vrijwilligers en personeel worden samen geschoold in de wijze van bejegening, beleving en structureren van de omgeving. Iedereen kan dus mee helpen zoeken naar goede oplossingen. Door de ogen, oren en beleving van de dementerende wordt de omgeving aangepast en ingericht. Rekening houdend met de behoefte aan of juist de gevoeligheid voor prikkels op grond van het ziektebeeld. Er is gezamenlijk getraind en geschoold per kleinschalige woongroep. Ook is de inrichting van ruimtes kritisch bekeken en onder handen genomen en is geëxperimenteerd met plaatsing van meubels enz. Dankzij dit initiatief sluit de omgeving beter aan bij de leefwereld van de dementerende en werkt dit minder vervreemdend. Familie, vrijwilligers en personeel steunen op gelijke wijze en met gelijke aandachtspunten de bewoner en dragen er met elkaar zorg voor dat deze of juist stimuleert of juist minder prikkelt. Met medewerkers, vrijwilligers en familie worden processen als het ontbijt, het koffiedrinken, de maaltijden en activiteiten verbeterd. Getrainde medewerkers (coaches) observeren eerst deze processen en maken een verbeterplan. Dit verbeterplan wordt vervolgens ingevoerd. Ook de positie van de bewoner in de huiskamer is van belang. Een bewoner die met zijn/haar rug naar de deur zit, wordt hierdoor onrustig omdat deze niet ziet wie er binnen komt. De huiskamers hebben twee ingangen waarvan er nu een om deze reden niet meer gebruikt wordt. Iedereen wordt erop geattendeerd rustig binnen te komen, zodat dementerenden even kunnen wennen aan de bezoeker. De voorbeelden van aanpassingen en verbeteringen zijn groot. Door te observeren en verbeteringen in hun eigen werkwijze aan te brengen worden keer op keer (kleine) successen behaald. De eerste successen maakten dat iedereen (medewerkers / familie / vrijwilligers) ondanks het feit dat dit een grote investering is enthousiast is. Andere afdelingen staan te trappelen om te mogen starten.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

110

Op één van de afdelingen heeft men met behulp van de BOM methodiek kritisch gekeken naar de inrichting van de huiskamer, een goede organisatie van de maaltijden en de plaats waar de bewoners zitten. Plotseling bleek dat een bewoner die al geruime tijd geholpen moest worden met eten nu in staat bleek om weer zelf te kunnen eten. Bij een bedlegerige bewoner waar nauwelijks contact mee te krijgen was, is een bewegende beeldpresentatie op de wand tegenover haar bed gemaakt. De bewoner die tot nu toe nauwelijks reageerde, herkende plotseling een vos op de muur en riep dit naar de medewerker. Familie: “Er is nu meer rust in de huiskamers”. “De huiskamer is gezelliger. Er worden kleine activiteiten aangeboden gedurende de hele dag”. “Mijn moeder eet nu beter”

Concluderend is dus vanuit de helende omgeving een zeer goed toepasbare methode ontwikkeld die in heel Nederland de begripswereld van de dementerenden terug laat komen in de omgeving. Dit vermindert de onrust en agressie. Nog belangrijker: de zelfredzaamheid van de dementerende bewoner wordt ondanks zijn/haar dementie zo lang mogelijk in stand gehouden.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

111

Ook de verbrokkelde brug tussen familie en dementerende krijgt een nieuwe pijler en door beter begrip kunnen zij over meer aangrijpingspunten beschikken om het verblijf zo plezierig mogelijk te maken.

Burendag (Rivas) Het wijkplatform Westpolder heeft samen met het team van verpleeghuis De Wieken een burendag georganiseerd. Dit initiatief ontstond omdat er nauwelijks contact is met de bewoners van de wijk Westpolder waar Verpleeghuis de Wieken staat. Bij de organisatie worden zaken goed afgestemd met de activiteitenbegeleiding zodat de activiteit goed afgestemd kan worden op de bewoners van het verpleeghuis. Ook de burgemeester en wethouders leveren hun bijdrage aan deze burendag. Door deelname aan deze burendag komen bewoners, personeel en vrijwilligers alsmede wijkbewoners met elkaar in contact tijdens een gezellige feestmiddag. De samenleving (wijkbewoners) is zich hierdoor meer bewust van de bewoners van verpleeghuis De Wieken. Ook bewoners en familie ervaren dit als een bijzondere dag waarbij de samenleving meer bij het wonen in een verpleeghuis wordt betrokken.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

112

Memorietour (Rijnland Zorggroep) Ter gelegenheid van het 10 jarig bestaan van Gewoonhuis 2 is er door 4 verzorgenden van Gewoonhuis een Memorietour georganiseerd voor de bewoners en hun familie. Verschillende medewerkers en vrijwilligers hebben meegeholpen om alles aan te kleden. Tijdens deze tour zijn bewoner en familie actief door samen met herinneringen van vroeger te beleven. De tour is een prikkeling van alle zintuigen en maakt het contact tussen bewoner en familie zeer toegankelijk. Het doel en de invulling van de memorietour werd in een boekje aan bewoners, familie en medewerkers uitgelegd:


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

113

“De memorietour heeft als doel leuke herinneringen tot leven te brengen. Samen met uw familie gaat u op pad door het Gewoonhuis en zult zien, dat wij een keuken hebben omgetoverd tot Grootmoeders keuken, er een winkel van Sinkel is en nog veel meer… Op de plattegrond in dit boekje kunt u precies zien waar iets leuks te zien of te doen is. Verder staan er voor elk onderdeel wat vragen op papier. U hoeft de antwoorden niet te noteren, ze zijn bedoeld om samen in gesprek te komen over “die goede oude tijd”. Alleen de trouwgalerij is hierop een uitzondering!?..... Na afloop van de memorietour willen wij u vragen het losse blad achterin dit boekje samen in te vullen. Na het feest maken wij hier dan een Memorieboek van ter herinnering aan deze feestelijke dag! In de volgende beschrijving wordt weergegeven wat er onder andere te beleven was.

Het Naaihoekje. 1) De merknamen Pfaff en Singer horen bij:…….. 2) Wat hoort er niet in het rijtje thuis: Katoen/ galant/ linnen of fluweel? 3) Wat voor soort handwerk is frivolité? 4) Een wijd uitstaande onderrok uit de jaren 50 heet in het Engels een… 5) Wat is een gareel: soort garen/ verbond of een halsjuk? ……………………… Grootmoeders-keuken. 1) Bij welke apparaten hoort het merk ETNA? 2 ) Hachee wordt gemaakt van:……. 3) Wat is kruudmoes? Gekruide moes/ gebakken gort of dikke maaltijdsoep? 4) Wat moet er bij deeg om het te laten rijzen?


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

114

5) Waar is Dr. Oetker bekend door geworden? 6) Welk lichaamsdeel wordt gebruikt bij de Bereiding van zult? 7)Wat is een eigenheimer? 8)Noem 2 stamppotten die met rookworst worden gegeten. …………………….. School. 1) Over welk tiental schreef Nynke van Hichtum een boek? 2) In welke provincie ligt Oss? 3) Wie hoort bij Tom Poes? 4) Over welke dikke held schreef Joh. Kievit een boek? 5) Waar leven we “vrij en blij”?

Herkent u de mensen op de schoolfoto`s? 1=_________________

2=_________________

3=________________

4=_________________

5=_________________

6=__________________

Veel succes! …………….. Maandag; Wasdag. 1) Het merk Sunlight hoort bij…….. 2) Wat is een halfwas? Een klein wasje/ onvolgroeid iemand of aankomende hulp?


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

115

3) Over welke 3 schoonmaakmiddelen beschikte men vroeger? ( 3 potjes in een rek) 4) Wat deed tante Katrijntje achter het Gordijntje? Ze kamde / ze poetste of waste ze?

Radio en televisie. (huiskamer) Wat was de bonte Dinsdagavond Trein? 2) “Ja zuster, nee zuster”, wat was dat? 3) Wat voor radiofiguur was Paul Vlaanderen? 4) Bij welk apparaat hoort de beeldbuis? 5) Wat voor programma was: “Dit is negen heit heit de klok”?

Het team was voor de gelegenheid geheel in stijl gekleed. Dit lokte uiteraard hilarische reacties uit bij bewoners, familieleden en collega‟s.


Verse, hele broden en een heerlijke pruttelende soep op het petroleumstel…

Verbetergids 2011

www.planetree.nl

116

Een kamer vol met oude baby- en kraamspullen uit vervlogen tijden…

En een Oud-Hollandse snoepkraam…

Verder onder andere een ouderwetse wasruimte, compleet met wringer; een schoolhoek, een naairuimte, een trouwmuur met oude jurken en foto‟s van lang geleden.

Bewoners beleefden, samen met hun familie veel plezier aan het volgen van de puzzelroute door het huis.

Herkent u de smaak van het snoepgoed uit uw jeugd nog?

Verse snijbonen, hoe maak je die ook alweer klaar?

Volop gespreksstof voor bewoners en hun familie.

117

Het resultaat van deze memorietour was hartverwarmend. Bewoners, familie en medewerkers waren veel samen in gesprek over wat er allemaal te zien en te beleven was. De middag werd ervaren als een belevenis. Enkele citaten uit herinneringen die bovenkwamen bij bewoners en hun familie: 

Bewoonster: “In mijn kinderjaren keken we uit naar zaterdagavond. Dan kwamen oude kranten op tafel en kregen we afgepast een aantal olienoten, die we zelf moesten pellen en daarna opeten. Nog een kopje chocolademelk en dan naar bed. De klok stond een uur later, dat was op zich al spannend genoeg”



Dochter van een bewoner: “Leuk, allemaal herinneringen ophalen aan vroeger! Toen de grammofoon aanging was dat helemaal te gek. Pappa ging helemaal uit zijn dak.”



Zoon van een bewoonster: “Herinneringen aan toen zwart/wit televisie een kleurentelevisie werd en toen mono geluid stereo werd. Voor mijn moeder te veel herinneringen om op te noemen”



Bewoonster: “Als ik naar school moest mocht ik achterop bij Bode Scholte meerijden. Verloor ik een klomp en moest ik helemaal teruglopen om mijn klomp te pakken!”



Bewoner: “Ik was slager en in de oorlog veel clandestien geslacht en ook veel geruild met andere dingen zoals sigaretten en graan en ook nog misdienaar geweest en noten gepikt in het bos van de pastoor”



Bewoner: “Ik was degene die de sokken van mijn vader moest stoppen omdat ik het mooist kon stoppen. En ik heb heel veel gebreid (sokken vooral)”



Dochter van een bewoonster: “Wat ik verrassend vond was dat papa nog steeds rechte boterhammen kon snijden uit een heel brood omdat hij dat vroeger blijkbaar heel vaak had gedaan.”

Ontmoetingsplein wijkbewoners (Rivas) Voor de bewoners van het Wielingplein was niet zoveel te doen. Veel activiteiten sloten niet meer aan op hun leefwereld of interesse en/of er was een drempel om ergens naar toe te gaan. Ook was er weinig contact tussen de bewoners onderling. Om de bewoners te stimuleren om er op uit te gaan zijn ze uitgenodigd om deel te nemen aan gecombineerde leuke en nuttige activiteiten. Zo kunnen

118

nieuwe interesses en contacten ontwikkeld worden en kan men met elkaar iets delen. Er wordt per keer een ander onderwerp gekozen tegen de prettige achtergrond van een “high tea”. De onderwerpen sluiten aan bij de situatie en behoeftes van de bewoners. Voorbeelden van onderwerpen zijn „uiterlijke verzorging‟ en „zorghulpmiddelen, valpreventie en alarmering'. Het zet veel bewoners op een leuke manier op een ander been als het gaat over een zorgorganisatie als Rivas. Er is gewoon begonnen met een eerste bijeenkomst en van daaruit rolt het balletje steeds verder naar een volgende bijeenkomst.

Rivas Zorg Thuis wilt u, bewoners van de Vijverhof & bijbehorende woningen, graag uitnodigen voor het Rivas ontmoetingsplein. Tijdens deze bijeenkomst staat het thema voeding en gezond blijven centraal. Een diëtist vanuit het Rivas Expertisecentrum voor Voeding en Leefstijl verzorgt dit keer een lezing over gezonde voeding voor senioren. Behalve een informatief gedeelte is er natuurlijk ook weer een gezellige High Tea! Graag zien we u op dinsdag 12 oktober in de recreatiezaal. Het ontmoetingplein begint om 14.30 en duurt tot 16.00 uur. Wij vragen dit keer een kleine bijdrage van € 2, - per persoon (voor het hapje en drankje). U kunt dit betalen bij aanvang. U kunt zich aanmelden voor het ontmoetingsplein door onderstaande antwoordstrook in te vullen en voor 11 oktober in te leveren in de ideeënbus bij de recreatiezaal.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

119

Tot dinsdag 12 oktober 2010! Rivas Zorg Thuis team -------------------------------------------------------------------------------Naam:………………………………………………………………………………………* Adres:……………………………………………………………………………………….. Wil graag deelnemen aan het Rivas ontmoetingsplein van 12 oktober * Echtparen: graag beide namen vermelden.

8.C.: Familie en vrienden mogen specifieke keukens/provisieruimtes en lounges gebruiken. Adviezen ten aanzien van het meebrengen van voedingsmiddelen door familie en bezoekers (Zorgcentra Pantein) Pantein heeft een hygiëneplan opgesteld waarin aan het keukenpersoneel en de verzorging instructies worden gegeven hoe zij moeten omgaan met het voedsel, om te voorkomen dat de bewoners van onze voeding ziek kunnen worden. Verder moet de instelling aan de Keuringdienst van Waren, als die op bezoek komt, kunnen laten zien dat het personeel de instructies ook naleeft. Ook aan de bewoners, familie en bezoekers worden adviezen gegeven, zodat ook de door hen meegebrachte levensmiddelen zo veilig mogelijk zijn: Meegebrachte voedingsmiddelen Neem liever geen bederfelijke voedingsmiddelen mee. Fruit, koek en sommige gebaksoorten, bijvoorbeeld cake, bederven minder gauw. Bederfelijke voedingsmiddelen zijn onder andere vlees en vleeswaren, vis, schaal- en schelpdieren en zuivelproducten. Als u deze toch wil meenemen dan kunt u als volgt te werk gaan:  Let goed op de THT of TGT datum van verpakte producten. Koop een product dat nog een aantal dagen houdbaar is. Bewaar het in uw koelkast tot het moment dat u op bezoek gaat.  Zet op niet gedateerde verse producten zelf de datum van aankoop. Wij adviseren onze bewoners om producten die niet zijn verpakt en geen THT of TGT datum hebben, niet langer dan 2 dagen te bewaren. Het is daarom aan te raden dat u dit soort producten (bijvoorbeeld verse mosselen, vers gesneden vleeswaren) koopt op de dag dat u op bezoek komt en in uw koelkast bewaart, totdat u op bezoek gaat.  Houd rauwe en bereide producten in uw koelkast gescheiden. Dit kan door ze te verpakken in huishoud- of aluminiumfolie, schaaltjes of koelkastdozen.  Zet rauwe producten onder en bereide producten boven in de koelkast.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

120



De temperatuur van uw koelkast hoort beneden de 7 °C te zijn, het beste is een temperatuur van 4°C. Het is aan te raden een goed afleesbare koelkastthermometer in uw koelkast te leggen. Deze zijn te koop in een winkel waar huishoudelijke artikelen worden verkocht. Dan kunt u zelf zien wat de temperatuur in uw koelkast is.

De reis naar de woonunit Het is aan te raden tijdens uw reis naar onze instelling de producten koel te houden. Dit kan bijvoorbeeld in een koeltas of een geïsoleerde tas, waarin u ook diepvriesproducten kunt vervoeren en door een koelelement bij de producten te leggen. Tijdens het bezoek Zorg ervoor dat de door u meegebrachte voedingsmiddelen bij uw familie of gastvrouw/-heer in de koelkast worden gezet, als de producten niet onmiddellijk worden opgegeten. Als u de voedingsmiddelen in de koelkast zet, kunt u misschien ook even kijken of er geen voedingsmiddelen in de koelkast staan die al verwijderd zouden moeten worden. U kunt dan uw familie of gastvrouw/-heer hierop attent maken. Wij danken u voor uw medewerking.

8.D.: Er is een procedure om cliënten, hun familie en vrienden aan te moedigen om met het personeel te praten over alles wat te maken heeft met hun zorg, inclusief zorgen die men heeft over de veiligheid van de patiënt. High Tea (Rijnland Zorggroep, de Laeck en de Leede) Er was een laag contactgehalte met de familie en vrienden van de bewoners de afdeling. De familie die op bezoek kwam, was snel weer weg omdat er niets te doen was, het was ook ongezellig en bijna geen contact met het personeel. Er was wel koffie en thee te krijgen voor de bezoekers, maar een koekje erbij moesten zij zelf meenemen. Er kwam alleen een discipline op de afdeling als er werk voor haar of hem was, er was geen contact met familie of informeel met de personeelsleden van de afdeling. Het plan was om meer contact te krijgen met de familie, disciplines en het personeel van de afdeling op een informele en open manier. De drempel moest omlaag voor de familie van de bewoners om contact te hebben met het personeel. Het is aangepakt door de medewerkers van de afdeling zelf, zij hebben via aanplakbiljetten de familie geïnformeerd dat er elke laatste donderdag van de maand een High Tea georganiseerd wordt.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

121

Op deze dag is er veel familie, het personeel van de afdeling zit bij de familie en de disciplines komen er gezellig bij zitten. Het grote voordeel is dat het bijna niets kost, er geen extra personeel nodig is en het ook een goede relatie met de centrale keuken heeft opgeleverd. Ook zij vinden het heel leuk om voor de bewoners iets extra te doen. Er is veel lekkers voor de bewoners, familie en personeel. Er wordt muziek gedraaid en soms gemaakt door familie die op de piano of op de keyboard spelen. Er komen regelmatig kinderen mee, die op hun beurt ook weer vermaak geven aan onze Demente bewoners. Door elkaar op deze informele manier te leren kennen is de sfeer prima te noemen de familie komt hierdoor ook op andere dagen gemakkelijker op de afdeling en heeft het personeel leren kennen en zoekt hen nu ook op als zij vragen of opmerkingen heeft.

Evaluatie per behandeling (Zorggroep Almere) Het team somatiek van Archipel werkte altijd zo goed mogelijk bij haar klanten, maar er werd niet direct nagevraagd bij de klanten hoe de actie (contact/handeling/hulp/zorg) ontvangen was. Hierdoor liet men kansen liggen om zich te verbeteren. De mensgerichtheid, sleutelwoord binnen Planetree, betreft zowel de mens die hulp krijgt als de mens die hulp geeft. Met dit initiatief wordt de mensgerichtheid voor beide kanten optimaal gebruikt/ingezet. Medewerkers vragen na ieder contact met een klant: “Ben ik u zo voldoende tot dienst geweest?” “Ben ik duidelijk geweest?” “Was het zo voldoende?” “Nog iets anders van uw dienst?” “Heb ik u naar tevredenheid geholpen?” Ieder contact wordt pas beëindigd wanneer het voldoende is geweest. Een aantal enthousiaste medewerkers is gestart met gedurende 2 weken bovengenoemde vragen te stellen. Het effect ervan was zo positief en gaf zoveel energie, dat men door is gegaan met het stellen van deze vragen. Daarnaast is afgesproken dat de medewerkers die enthousiast zijn en goede ervaringen hebben opgedaan collega‟s die nog niet zo ver zijn mee nemen in deze aanpak. Dat gebeurt doordat een enthousiaste medewerker wekelijks een toorts doorgeeft aan iemand die nog niet zo ver is. Die collega wordt ondersteund door de enthousiaste collega en geeft zelf de week daarna de toorts weer door en ondersteunt met de opgedane ervaringen de volgende collega. Zo gaat deze “nieuwe werkwijze” als een lopend vuur niet alleen door de afdeling somatiek, maar inmiddels ook door de locatie en wordt iedereen er door aangestoken.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

122

De kern is dus dat niet de medewerkers invullen (en dat doen we als mensen nu eenmaal zo gauw…) hoe de door hen gegeven zorg ervaren is, maar dat de klant de medewerker vertelt hoe deze ervaren is. Daarnaast is er het digitaal forum, waarop door de werkers geschreven wordt over de ervaringen (zie bijlage). De klant voelt zich serieus gehoord, is blij met de 1 op 1 aandacht, terwijl de medewerkers veel energie en plezier krijgen van deze korte gesprekjes. De bejegening en gegeven zorg wordt verbeterd en dat voor € 0,00 in 2011!! De opbrengst is werkelijk niet in verhouding met de inzet. Het levert niet alleen een klant op die zich gezien en gehoord voelt, maar ook medewerkers die gewaardeerd worden en die met nieuwe energie hun werk doen. En last but not least: het levert eerder tijd op, dan dat het tijd kost, want geregeld komt het voor dat klanten minder bellen omdat hun vragen al beantwoord zijn!

Bijlage Impressie via het Forum, waarop de “toortsdragers” hun bijdrages schreven. Geanonimiseerd behalve de naam van de indiener. Beste fakkeldragers!! Na een kleine retraite die volgde op de Planetree-projectendag, is het hard nodig dat we het Planetreevuur wederom aanwakkeren! Hiervoor heeft Cindy een geweldig, heel eenvoudig (het moet alleen ff gedaan worden), maar zeer doeltreffend idee geopperd. Het heeft opnieuw alles te maken met attitude en cultuuromslag.   

De bedoeling is dat alle fakkeldragers van Archipel hiermee van start gaan op hetzelfde moment. De bedoeling is dat we dit consequent volhouden voor twee weken. De bedoeling is dat we onze ervaringen hiermee nauwkeurig in kaart brengen door terugrapportage aan elkaar via deze porte d‟entrée ( deze mail dus, via “allen beantwoorden”).

We hoeven ons niet af te vragen welk een positief effect dit zal hebben op degene die je geholpen hebt. Het moge duidelijk zijn dat dit groot zal zijn. Wat belangrijk is, is dat we onderzoeken hoe dit voelt voor onszelf. Wat is het effect op onszelf. Kunnen we het opbrengen om te vragen, iedere keer weer? Worden we zelf vrolijk omdat we een compliment onttrekken aan de ander?


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

123

Vergeten we het? Zijn we ons daar bewust van? Hoe vaak? Waar lopen we tegenaan? Dat soort dingen. De fakkeldragers die direct met de bewoners in aanraking zijn, gaan dit doen richting de bewoners en richting elkaar. De fakkeldragers (genoemd in de cc) die geen direct cliëntencontact hebben, gaan de dans niet ontspringen: zij gaan dit heel bewust uitdragen richting elkaar en richting hun medewerkers. Na twee weken rapporteren we onze bevindingen richting elkaar via DIT forum. Vervolgens zouden we kunnen besluiten deze nieuwe actie, die past in onze Planetree-visie, uit te rollen over alle medewerkers. Maar allereerst wil ik jullie … 

toezegging tot meedoen! Ik verwacht dus…ff tellen…..14 reacties. 14 GO‟s, en als je het niet ziet zitten graag de reden waarom.

Als iedereen heeft gereageerd, prik ik de aftrapdatum. Graag binnen nu en een week!! Ik hoop dat jullie allemaal warm lopen voor dit hartstikke leuke idee, ik wel in ieder geval. En ik heb jullie nodig! Ohne dich ist alles doof!!! Tot snel, Francis Ps…..ik hoop jullie hiermee voldoende geïnformeerd (en geënthousiasmeerd) te hebben, en als niet, dan hoor ik dat graag! ..zoiets ----Dag allen, mooi verhaal ………….. Wat betreft de vanzelfsprekendheid: ja dat zou het moeten zijn maar 'het gewone' organiseren is buitengewoon moeilijk en dat ondervinden de bewoners en wijzelf dagelijks. Hoe vaak denk je niet bij jezelf....maar het is toch logisch dat.... Dat we allemaal hetzelfde logisch gaan vinden vraagt een enorme inspanning en daar helpen de berichtjes van ………. en straks de anderen bij en het ritueel van de fakkel ondersteunt dit. Leuk, we gaan lekker zo door. hartelijke groet, ……… -----


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

124

Hallo lieve Planetree-genoten, eigenlijk is het niet zo moeilijk om zulke vragen te stellen. Gisteren heb ik onze jongste bewoonster naar bed gebracht, en ik ging haar ook deze vragen stellen maar met een dosis humor. We hebben vreselijk gelachen, en dat was rond de klok van 23.30. Het voelt goed om er op deze manier er voor iemand te MOGEN zijn. ----Beste Planetreetijgers, Inderdaad merk je duidelijk het verschil. Het maakt de communicatie min of meer waterdicht en de cirkel rond, rustig, en „af‟. Best wel shocking om je te realiseren dat zo iets „eenvoudigs‟, waarvan we allemaal overtuigd zijn dat „we dit toch al doen‟ zo‟n verschillend gevoel kan opleveren! Ik zou bijna willen zeggen: Small step for a man, giant leap for mankind! ----dag allemaal, wat ongelooflijk leuk al die reacties! en het voelt als een cadeautje dat ik dat kan meebeleven dit is wat je graag wilt dat mensen ervaren he en het leukst van alles is: dit is helemaal van jullie zelf en dus zijn ook alle complimenten geheel voor jullie. ik blijf graag mee genieten! ----Beste Fakkeldragers, Na 2 dagen bewust(er) met de klanttevredenheid bezig te zijn geweest merk ik dat het heel goed is om goed en open met elkaar te communiceren. Wat je geeft krijg je ook weer terug!


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

125

Hoewel het voor mij soms wel als een beetje overdreven voelt, omdat het eigenlijk heel gewoon is dat diegene met wie je communiceert tevreden achter blijft, en vooral jezelf hier een goed gevoel over blijft houden, is het toch fijn en heel goed om te ervaren dat er meer in zit! Ook heb ik vandaag gemerkt, dat in situaties waarbij ik mij heb geïrriteerd, en heel bewust ik de knop moest omzetten om vooral vriendelijk en een tevreden klant achter wilde laten, dit toch wel even de aandacht vraagt om positief te blijven. Voor de rest heb ik aan onze bewoners tijdens de activiteit en de vrijwilligers uitgelegd dat we deze week zijn gestart om bewuster met klanttevredenheid bezig zijn. Het was leuk om te merken dat iedereen hier positief op reageerde. Ook heb ik 3 stagiaires begeleid in een activiteit. Na afloop heb ik gevraagd of zij tevreden waren over de begeleiding en ondersteuning! Ja, dat was het geval, dus een compliment voor mij, maar denk ook dat dit voor ons allen een groep is waar we die tevredenheid ook goed bij kunnen toetsen. En de vrijwilligers heb ik bedankt voor hun hulp! Voelt ook goed! Groetjes ……..

8.E.: Er is een plan ontwikkeld dat gebaseerd is op de belangen en behoeften van de gemeenschap en dat gericht is op een verbetering van hun gezondheid. Voorbeelden zijn het leveren van rechtstreekse diensten aan de bevolking, voorlichting, preventieactiviteiten, ketenafspraken en andere vormen van samenwerking met plaatselijke instanties. Sneller beter (Gemini ziekenhuis) Door deelname aan het landelijk kwaliteitsprogramma Sneller Beter kiest het Gemini ziekenhuis voor een procesgerichte aanpak van het kwaliteitsbeleid. Daarbij gaat het om verbetering van de patiëntenlogistiek, de patiëntveiligheid en de patiëntenparticipatie. Sneller Beter zal daarnaast een belangrijke impuls geven aan de samenwerking tussen de ziekenhuisorganisatie en de medische staf. Tevens kunnen de projecten ondersteunend zijn bij de volgende aspecten:  snelle toegankelijkheid  korte of geen wachtlijsten  transparantie  korte doorlooptijden  logistieke efficiëntie  grote mate van patiëntveiligheid


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

126

Ontmoetingscentrum De Dwarswatering (Rijnland Zorggroep) In Leiderdorp ontbrak dagopvang specifiek voor thuiswonende mensen met beginnende tot matige dementie. Er was wel een dagbehandeling die gesitueerd was in het verpleeghuis. Daarnaast was het aanbod voor mantelzorgers van deze specifieke groep zorgvragers weinig transparant waardoor mantelzorgers een zoektocht door het welzijnslandschap moesten maken alvorens de gewenste ondersteuning te vinden. Door dit alles bleven mensen met beginnende tot matige dementie te lang zonder ondersteuning in de thuissituatie, waardoor zowel de persoon met dementie als de mantelzorger onnodig lang werden belast. Het doel van het opzetten van het Ontmoetingscentrum De Dwarswatering is geweest om mensen met beginnende tot matige dementie en hun partners/ mantelzorgers te ondersteunen en te ontlasten, waardoor zij langer op een prettige manier samen thuis kunnen wonen. Hierbij zijn alle twaalf Planetree componenten sterk vertegenwoordigd. Het prettig en veilig laten voelen van de deelnemers is een zeer belangrijk aspect voor de medewerkers van De Dwarswatering. Mensen met beginnende dementie ervaren steeds meer een onveilig gevoel in hun eerder vertrouwde omgeving. Door op de Dwarswatering lotgenoten te ontmoeten in een omgeving waar ze zichzelf mogen zijn, voelen ze zich veilig en wordt hun gevoel van eigenwaarde vergroot. Dit wordt onder andere gedaan door hen keuzes te geven bij de invulling van het geheugen- en bewegingsprogramma en de lunch. Ze zijn hier met elkaar, voor elkaar. Deelname aan de sociëteit verhoogt het gevoel van eigenwaarde van de deelnemers doordat ze een begripvolle omgeving ervaren, worden gestimuleerd zelf dingen te doen op hun eigen, steeds veranderende niveau en samen onderling en met de medewerkers ontzettend veel lol ervaren. Daarnaast vertraagt het proces van dementie door deelname aan de Dwarswatering. De ruimte van de dagsociëteit is gezellig en huiselijk ingericht. Het heeft niets weg van een zorginstelling. Dit is ook wat men terughoort van verbaasde mensen die voor het eerst op de dagsociëteit komen. Mensen voelen zich erg op hun gemak. De partners/ mantelzorgers worden ondersteund door informatie, gesprekken, samenkomsten op de Dwarswatering en de gespreksgroepen. In de gesprekgroep komen ze als lotgenoten bij elkaar onder begeleiding van twee professionals. Hier krijgen ze informatie, en kunnen ze tips en emotionele steun uitwisselen. De partners/ mantelzorgers worden ontlast, en door psycho-educatie en lotgenotencontact krijgen ze meer inzicht en begrip in de situatie. Hierdoor kunnen ze de ontstane en steeds veranderende situatie beter aan. Zowel de deelnemers, de mantelzorgers als de medewerkers hebben het enorm naar hun zin op de Dwarswatering. Iedereen voelt het als een soort tweede thuis. De medewerkers kunnen de zorg bieden die ze vanuit hun


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

127

hart willen geven. Het team is klein en betrokken bij het wel en wee van de deelnemers, hun partners/mantelzorgers en elkaar. Gedicht door een deelnemer: Iets in me zegt, wat fijn dat jullie er zijn Iets in me zegt, wat goed ik heb nieuwe vrienden ontmoet Iets in me zegt, we horen erbij Iets in me zegt, we zijn allemaal blij Iets in me zegt, lieve mensen stuk voor stuk Voor ons allemaal, wat een geluk Iets in me zegt, Diana, Ellis en Margriet Iets in ons zegt, vergeten doen we jullie niet. Deelnemer: Ik dacht: “Ik probeer dit twaalf keer, en als het me niet bevalt ga ik weer”, maar na de eerste keer wist ik al dat ik hier niet meer weg wilde! Deelnemer: Je hoeft hier niks uit te leggen; ze weten allemaal waar je het over hebt! Deelnemer, wens voor 2011: Dat deze tent met de geweldige leiding nog lang blijft bestaan! Dochter: Mijn moeder toont weer veel meer initiatief. Haar stemming is ook duidelijk verbeterd. Partner n.a.v. de gespreksgroep: Ik heb hier geleerd om mijn eigen grenzen te zien en aan te geven. Medewerker, wens voor 2011: Ik wens dat ik hier nog lang mag komen werken.

De Schittering (Pantein) Land van Cuijk is een redelijk dunbevolkt plattelandsgebied. Het gebied heeft een aantal kleine dorpen die moeite hebben om de leefbaarheid te behouden mede door de vergrijzing en het verdwijnen van voorzieningen. Pantein heeft met andere organisaties en gemeentes een convenant gesloten om zich in te zetten voor behoud van “leefbare kernen”. Een van de kernen is het dorp Haps in de gemeente Cuijk. Haps heeft ongeveer 5000 inwoners. Er zijn nog een paar winkels en een café. Verder is er een goede sociale cohesie en een actief verenigingsleven. In eerste instantie is vanuit de gemeente het initiatief genomen om samen met partijen om tafel te zitten en te bezien op welke wijze de ouderen in het dorp kunnen blijven wonen. Op het gebied van zorg bleek dat in het dorp Haps reguliere zorg van de aanbieders aanwezig was. Gemist werd beschermd wonen en een kleinschalig verblijf voor mensen die verpleeghuiszorg vragen. Maar bovenal werd een herkenbaar “eigen” geïntegreerd aanbod gemist. Samen met het dorp (vertegenwoordigd door de KBO, dorpsraad, en gemeenschapswerken) zijn Dichterbij (zorgverlener voor verstandelijk beperk-


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

128

te mensen) en Pantein de vraag gaan analyseren van het dorp. Centraal stond de opdracht om bij te dragen tot een “leefbare kern” waar mensen voor elkaar kunnen blijven zorgen en vooral blijven leven met elkaar. Afspraken zijn gemaakt dat de organisaties zich dienend opstellen en faciliteren vanuit hun professionaliteit. Samen met de bovenstaande vertegenwoordigers is het concept uitgewerkt. De eerste fase was versterking van sociale participatie van ouderen die beperkt zijn door somatische en/of psychosociale omstandigheden. De dagverzorging van ouderen is uitgebreid met een mee-eetproject voor ouderen. Het eetpunt is gekoppeld aan de dagverzorging waarbij gekookt wordt door vrijwilligers en mensen die willen komen eten. De boodschappen worden door de plaatselijke super geleverd om daar waar kan de plaatselijke ondernemers te steunen. Daarnaast is het door de gemeente mogelijk gemaakt om een aantal mensen op sociale indicatie deel te laten nemen aan de dagverzorging. Om de participatie te bevorderen worden samen met en door de KBO activiteiten georganiseerd waar mensen die deelnemen aan de dagverzorging en mensen die niet deelnemen mede organisatoren zijn. Dit is in stand gebracht door samenwerking met de welzijnspartijen in land van Cuijk (radius en SWOC). Fase twee is de bouw van een kleinschalig verpleeghuis voor verstandelijk beperkten en dementerenden met daarboven een etage voor mensen die een beroep doen op de beschermende omgeving. Daarvoor is samenwerking gezocht met “Mooiland Maasland” (woningcoörperatie). Zij hebben zich aangesloten bij het initiatief. Mensen die in het gebouw wonen merken niets van de organisaties die dit mede tot stand brengen. Het gebouw heeft één naam en één gezicht “de SchitteRing” (de naam is door de dorpsraad gekozen.) Met het dorp zijn afspraken gemaakt over participatie en integratie van deze mensen. Dit resulteert in gezamenlijke activiteiten. In het komende jaar wordt er een “dorps” thuiszorgteam aan toegevoegd (fase 3) zodat voor het kleine dorp Haps één team is dat alle soorten gevraagde zorg en ondersteuning kan bieden (gebruikmakend van de professionaliteit van een grote organisatie). Het dorp is ook mede verantwoordelijk voor het slagen van het project. Verder wordt zoveel mogelijk aangesloten op de faciliteiten van het dorp. Bijvoorbeeld door de boodschappen af te nemen van de plaatselijke supermarkt, voor werving en pr gebruik maken van het plaatselijke krantje, kunst en foto‟s van en uit het dorp, zoveel mogelijk gebruik maken van de medische zorg die voorhanden is in het dorp, door het samenwerken met de huisarts, één gezamenlijke huismeester voor verschillende gebouwen in het dorp (de huismeester werkt voor de gemeente, woningbouwcoöperatie en zorginstellingen) enz.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

129

Overleg over de plannen met de gemeenschap

De bouw van de SchitteRing Verbinding, verbondenheid en gemeenschapszin zijn de sleutelwoorden voor het woon-zorgcomplex in Haps. Er is een speciaal platform in oprichting, dat zich hiervoor gaat inzetten. Het is de bedoeling dat zoveel mogelijk Hapse partijen aan het platform gaan deelnemen, bijvoorbeeld de Dorpsraad, Katholieke Bond van Ouderen (KBO), (sport)verenigingen, winkeliers en horeca. Daarnaast nemen de initiatiefnemers van de SchitteRing (Zorgcentra Pantein, Dichterbij en Mooiland Maasland) deel aan het platform. De dienende rol van de organisatie die tot in details is doorgevoerd is uniek aan dit initiatief. Samenwerking van meerdere organisaties in de meest haalbare vorm. Ook de rol van het dorp; zij is niet alleen vragende partij maar is ook medeverantwoordelijk, en bijdrage aan het thema “leefbare kern” door niet intern maar vooral extern te zijn gericht en gebruik te maken van plaatselijke ondernemers en sociale structuren.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

130


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

131


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

132


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

133


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

134

Zaterdagconsultatiebureau (Rivas) Voorheen konden ouders alleen op werkdagen met hun kindje naar het consultatiebureau komen. Jonge ouders combineren vaak het ouderschap met werken buitenshuis. Vaders zijn steeds meer betrokken bij de verzorging en opvoeding van hun kind. Zij werken vaak fulltime en zijn op zaterdag in de gelegenheid om alleen/samen met hun partner het zaterdagconsultatiebureau te bezoeken. Veel ouders zijn in het weekend vrij. Na een vaccinatie kunnen zij bij hun kinderen blijven. Dit geeft minder druk/stress dan dat zij door hun werk hun kindje naar bijvoorbeeld het kinderdagverblijf moeten brengen. Het is in het weekend ook makkelijker om oppas voor de andere kinderen te vinden. Door overweldigend succes is er ook in een andere plaats in het Rivas werkgebied een zaterdagbureau gestart. Sommige ouders vinden het prettig samen het consultatiebureau te bezoeken om zo de zorg voor hun kind echt samen te kunnen realiseren. Andere ouders vinden het prettig om zonder de andere kinderen om zich heen met alleen het kindje dat voor consult komt het consultatiebureau te bezoeken. Het zaterdagbureau biedt deze mogelijkheden. Quotes van ouders:  “wat een rust op zaterdag met mijn kind naar het consultatiebureau”.  “het consultatiebureau is eigenlijk heel gezellig”  “fijn om samen met mijn man te komen”. Quote professional:  “Op zaterdag werken is speciaal, het zorgt voor een bijzondere sfeer”.

8.F.: Alleen voor GGZ: er zijn manieren om het belang van initiatieven op het gebied van geestelijke gezondheidszorg publiekelijk bekend te maken. Hierbij wordt rekening gehouden met de noodzaak deze zorg meer begrijpelijk, stigma-vrij en meer humaan te benaderen.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

135

9.

Gezonde organisatie en resultatenmeting

Doel Er is en wordt meetinformatie verzameld en gebruikt in het kader van de bewaking en verbetering van de totale kwaliteit van de zorg, de veiligheid en de ervaring en tevredenheid van de cliënt en de medewerker. Hierbij gaat het zowel over kwantitatieve als kwalitatieve data. Criteria 9.A: Alleen voor ziekenhuis en de instelling voor langdurige zorg: De cliënttevredenheid (klinische en niet-klinische cliënten) is regelmatig gecheckt door toepassing van een erkend onderzoeksinstrument, waarvan ook de CQI deel uitmaakt. CQI scores dienen voor elk domein de nationale gemiddelden van nietPlanetree instellingen te behalen of te overtreffen. Zolang de nationale en categorale gegevens niet beschikbaar zijn, zullen in overleg met Planetree alternatieve benchmarks worden gebruikt. 9.B: De zorgorganisatie controleert en rapporteert de uitkomsten van Normen Verantwoorde Zorg, Norm Langdurige Zorg en andere landelijk voorgeschreven verantwoordingssystemen zoals die van de IGZ en deelt deze data met Planetree. De uitkomsten van de zorgorganisatie overtreffen het nationaal gemiddelde van niet-Planetree organisaties bij minstens 75% van de indicatoren, waarbij in een periode van 12 maanden minimaal 25 van hun cliënten betrokken zijn geweest (n>25). Wanneer de uitkomst voor een of meer metingen onder het nationaal gemiddelde is van de meest recente twaalf maanden als uitgegeven door de officiële instanties, dan mag de organisatie meer recente data aanvoeren om aan te tonen dat de uitkomsten verbeterd zijn tot het niveau dat het nationaal gemiddelde is bereikt of overschreden. 9.C.: De zorgorganisatie verzamelt regelmatig informatie over cliëntveiligheid en veiligheid voor medewerkers en medische staf en gebruikt de informatie om de veiligheid in de organisatie te verbeteren. De zorgorganisatie heeft een procedure om de medewerkers aan te moedigen regelmatig te rapporteren over kwaliteit en patiëntveiligheid. De zorgorganisatie houdt iedere twee jaar een assessment om de veiligheidscultuur in beeld te brengen. De HagaAmbassade Het HagaZiekenhuis in Den Haag en het bedrijfsleven in de Haagse regio gaan nauw met elkaar samenwerken. Met het oog hierop hebben zij de HagaAmbassade opgericht. In de HagaAmbassade worden de ondernemingszin en medische deskundigheid samen gebracht in, zoals de initiatiefnemers het noemen, “een onder-


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

136

houdende en stimulerende sfeer”. De leden van de HagaAmbassade zijn afkomstig van bedrijven in de Haagse regio en het HagaZiekenhuis. Zij ontmoeten elkaar viermaal per jaar op themabijeenkomsten, waarbij de ondernemers een blik achter de schermen van het HagaZiekenhuis kunnen werpen. De HagaAmbassade wil met name vraagstukken rond preventie, vergrijzing en wachttijden op een zakelijke manier en medisch verantwoord behandelen. Denktanks en projectteams moeten bijdragen aan een vitale en ondernemende regio Haaglanden. Bij de oprichting van de HagaAmbassade waren tachtig vertegenwoordigers van bedrijven en 25 medewerkers van het HagaZiekenhuis aanwezig.

9.D.: De zorgorganisatie meet gestructureerd de medewerkerstevredenheid (periode tussen 1 en 2 jaar) en de tevredenheid van de medische staf (minimaal 1 keer in de 3 jaar). Deze tevredenheid ligt boven het gemiddelde van niet Planetree-organisaties. 9.E.: De zorginstelling houdt Planetree focusgroepen op basis van de 12 componenten om ervaringen en beleving met cliënten, familie, vrijwilligers, (para)medici, medewerkers en leiding te bespreken en zicht te houden op de hele organisatie. Deze zijn in de 12 maanden voorafgaand aan de keurmerkaanvraag gehouden en de kwalitatieve uitspraken bevestigen de zelfanalyse. Daarnaast is de score op ieder van de 12 componenten, de effecttoets en de ambitietoets:

 

 

Voor cliënten in een ziekenhuis minimaal 75% gemiddeld 8 of hoger en nergens gemiddeld lager dan 7. Voor medewerkers (inclusief (para)medisch specialisten en leiding) in een ziekenhuis minimaal 75% gemiddeld 7,5 of hoger en nergens gemiddeld lager dan 7. Voor cliënten in een zorgcentrum, thuiszorg of gezondheidscentrum minimaal 75% gemiddeld 8,5 of hoger en nergens gemiddeld lager dan 7. Voor medewerkers (inclusief (para)medisch specialisten en leiding) in een zorgcentrum, thuiszorg of gezondheidscentrum minimaal 75% gemiddeld 8 of hoger en nergens gemiddeld lager dan 7.


Verbetergids 2011

www.planetree.nl

137

Planetree Verbetergids Mensgerichte zorg 2011

Recommend Documents