Planet. Profit. Het is voor ons een vanzelfsprekendheid om duurzaam en maatschappelijk verantwoord te ondernemen

Het is voor ons een vanzelfsprekendheid om duurzaam en maatschappelijk verantwoord te ondernemen.

Het uitzicht dat je dan hebt, kilometers naar de ongerepte horizon... Dàt is ons kapitaal!

Planet

Deuren dichtdoen. Licht uitdoen als je weggaat. Het moet een tweede natuur worden.

Jaarverslag 2008 Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe ‘Maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen’

Profit Als wij het niet eens doen, wie in Nederland dan nog wél?

Duurzaamheid en kwaliteit bijten elkaar niet.

People

Wij kopen milieubewust in.

Een schone wereld achterlaten voor onze kinderen en de kinderen van onze kinderen. Daar doe je het uiteindelijk voor!

Duurzaam opereren is ook: goed luisteren naar het advies van je vrienden!

People


Planet

Profit

De picknicktafels worden gemaakt van eigen hout.

Inhoud 4 Directeur Seger E. baron van Voorst tot Voorst “Klaar voor de toekomst!”

21 Milieucoördinator Richard van de Vegte “We zijn het aan onze stand verplicht”

8 Adjunct-directeur en hoofd Stafdiensten Henk Beukhof “Jonge mensen geven een frisse blik”

24 Voorzitter Vereniging van Vrienden Jan Trapman “We moeten mee met onze tijd”

11 Hoofd Bedrijfsvoering Jakob Leidekker “Investeren in duurzaamheid”

27 De cijfers over 2008 Bezoekersaantallen, exploitatierekening en balans

14 Hoofd Bezoekersmanagement Monique Kokke “We nemen onze maatschappelijke verantwoordelijkheid”

31 Managementteam in 2008 Raad van Toezicht in 2008 Raad van Advies in 2008 Adviescommissie Natuurbeheer in 2008

17 Voorzitter van de Raad van Toezicht Frank Schreve “De rode draad door het toezicht” 19 Secretaris Ondernemingsraad Rick Steenhorst “Op zoek naar het evenwicht”

Voorwoord Het thema van dit Jaarverslag 2008 is Maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen. Maar wat is dat precies? Voorgelegd aan de directie en een aantal medewerkers van Het Nationale Park De Hoge Veluwe komen verschillende visies naar voren. De een wijst op praktische zaken. In het Bezoekerscentrum wordt bijvoorbeeld grondwater gebruikt voor verwarming en koeling. Anderen wijzen op een ideële invulling van het begrip: in het Park werken veel mensen uit kansarme groepen in de samenleving. Hoe het begrip ook wordt verwoord, het is duidelijk dat maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen een tweede natuur is voor Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Een vanzelfsprekendheid. Of zoals de directeur zegt: “Als wij het niet eens zouden doen, wie dan nog wel?” Vanuit de traditie van de oprichters heeft het Park een voorbeeldfunctie in Nederland, en in toenemende mate in het internationale speelveld van het moderne beheer. Het als een goed rentmeester behouden en onderhouden van de historische landschappen van de Veluwe ligt immers verankerd in de statuten van Het Nationale Park De Hoge Veluwe.

Vanuit deze stevige historische wortels benadert het Park het onderwerp van maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen op een moderne en innovatieve manier. Ook in 2008 zijn weer een aantal belangrijke projecten te noemen die raken aan het onderwerp. De nieuwe plannen voor de herinrichting van het centrumgebied garanderen een duurzame en kwalitatief hoogstaande bedrijfsvoering voor de toekomst. Ook verschillende bouwen verbouwingsprojecten en landschapsprojecten zijn in 2008 langs de lat van strenge milieunormen gelegd. Jaarlijks bezoeken ruim een half miljoen mensen het ‘museum van landschappen’ van het op één na oudste Nationale Park van Nederland. Op alle niveaus in de organisatie wordt op verschillende manieren gewerkt om deze ervaring van rust en ruimte te bewaren voor de toekomst. Dat gebeurt op een duurzame manier en met veel gevoel voor maatschappelijke verantwoordelijkheid. Dat doet Het Nationale Park De Hoge Veluwe nu, en dat zal het Park in de toekomst blijven doen.

4 |

Jaarverslag 2008 Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe

“Als wij het niet eens doen, wie in Nederland dan nog wél? Het is voor ons een vanzelf sprekendheid om duurzaam en maatschap pelijk verantwoord te ondernemen. Op deze plek in Nederland, met deze unieke natuur onder onze hoede, met dit landschap en het erfgoed dat we beheren...”

Voorbeeldfunctie

Directeur Van Voorst tot Voorst is stellig. Maar hij voegt er ook onmiddellijk aan toe: “Maar we moeten het vervolgens ook waarmaken. Ik vind dat we als Nationaal Park op dit gebied een voorbeeldfunctie moeten vervullen. Het is een onderwerp waar we al veel aan doen, maar waar we ook nog wel een extra slag kunnen maken!” Het Nationale Park De Hoge Veluwe werd in 2008 opnieuw zorgvuldig

“Klaar voor de toekomst!”

Directeur Seger E. baron van Voorst tot Voorst over duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen

onder de loep genomen door Green Key (voorheen de Milieubarometer). Deze internationale instelling geeft keurmerken op het gebied van milieu en duurzaamheid aan toeristische bedrijven. Daar hoort een strenge toets bij. In 2008 kreeg het Park het gouden keurmerk, de Natuurcamping van het Park verdiende als apart bedrijf zilver. Van Voorst tot Voorst: “Het leeft bij onze mensen. We hebben een aparte milieumedewerker die ons goed bij de les houdt. Het resultaat, het keurmerk, is natuurlijk mooi, we kunnen ermee laten zien dat we verstandig opereren, maar voor die zichtbaarheid doen we het niet alléén. We slaan ons niet op de borst, het is


als gezegd vanzelfsprekend. Het heeft te maken met je verantwoordelijkheid als Nationaal Park. En dan gaat het niet alleen om hoe je op kantoor omgaat met papier of met spaarlampen, maar ook om grote investeringen in gebouwen en infrastructuur. Over de beslissing om te proberen de bezoekers de auto uit te krijgen. Over de manier waarop je met je medewerkers en je omgeving omgaat, over integriteit, over de bestuursvorm die je kiest: allemaal onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Als ik dat allemaal weeg denk ik dat Het Nationale Park De Hoge Veluwe al buiten gewoon duurzaam opereert. De extra slag die we kunnen maken ligt bij de communicatie. Zorgen dat onze mensen een eensluidend verhaal hebben, dat het bij iedereen op dezelfde manier tussen de oren zit en ook op dezelfde manier wordt uitgedragen. We hebben de ambitie om voortrekker te blijven op het vlak van maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen en dat vraagt om voortdurende aandacht en voortdurende innovatie.” B l au w e v o g e l . . .

Van Voorst tot Voorst hecht in dit verband sterk aan internationale samenwerkingsverbanden en aan samenwerking met het bedrijfsleven. In 2008 resul-

teerde dat in een bijzondere gebeurtenis: de KLM vernoemde haar eerste Boeing 777-300 ER naar Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Daar gingen een indrukwekkende delivery ceremony in Seattle en een warme ontvangst op Schiphol aan vooraf. Van Voorst tot Voorst was daarbij. Van Voorst tot Voorst: “Het is een uitdrukking van de verbondenheid tussen het Park en de KLM. Er zijn veel overeenkomsten. We zijn allebei trots op onze nationale wortels en onze onafhankelijkheid, en we zijn beiden tot ver over onze landsgrenzen bekend. Er is ook een historische verbondenheid. De oprichter van ons Park, Anton Kröller, stond in 1919 als grootindustrieel ook aan de wieg van de oprichting van de KLM, de eerste nationale vliegmaatschappij. De KLM is zich bovendien zeer bewust van het belang van respectvol omgaan met de natuurlijke hulpbronnen van onze wereld en investeert veel in onderzoek en innovatie. De Boeing die naar ons Park is vernoemd is het eerste toestel van een nieuwe serie die de luchtvloot van de maatschappij gaat versterken. Een schitterend toestel dat bovendien minder CO2 uitstoot en minder brandstof verbruikt. Het biedt een nieuw perspectief voor de toekomst. Een toekomst waarin we als goed rentmeester omgaan met het milieu en met natuurlijke hulpbronnen. Aan een

| 5

dergelijke ‘blauwe vogel’ willen we onze naam graag verbinden!” N u t t i g e n wa a r d e v o l w e r k

Een ander onderdeel van maatschappelijk verantwoord opereren is voor het Park de samenwerking met instellingen als Reclassering Nederland, Bureau Halt, de Hoenderloo Groep, Presikhaaf Bedrijven en ’s Heeren Loo. Mensen die om de één of andere reden minder kansen hebben op de reguliere arbeidsmarkt kunnen van oudsher aan de slag bij Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Van Voorst tot Voorst: “Dat moet je eenvoudigweg doen als bedrijf. Dat zou iederéén moeten doen. Uit sociale verantwoordelijkheid, om alle bevolkingsgroepen in de samenleving de kans te geven om nuttig en waardevol werk te doen. Werk waar je om gewaardeerd kunt worden en waar je voldoening uit kunt putten. Maar, let op: het is géén ‘liefdadigheid’. We bieden zakelijke begeleiding en de mensen die bij ons komen worden wel degelijk flink aan het werk gezet. En ze leveren echt goed werk. De mensen in de Theekoepel bijvoorbeeld, dat is echt een weergaloos succes van beide kanten, van de mensen van ’s Heeren Loo en van onze kant. En ook het publiek reageert er heel goed op.” Het beleid van het Park

6 |


is dat dit soort werk, net als al het werk dat de vrijwilligers verzetten, ‘additioneel’ is. Van Voorst tot Voorst: “Het zijn taken die we niet kunnen doen als deze groepen er niet zijn. Het is aanvullend, en daarmee niet concurrerend. Neem de rondleidingen in het Jachthuis. Daar maken jaarlijks tienduizenden bezoekers gebruik van. Als er geen vrijwillige gidsen zijn kunnen we dat eenvoudigweg niet aanbieden. Het is te duur om dat met betaalde krachten te doen. De inzet van de vrijwilligers van de Vereniging Vrienden van De Hoge Veluwe wordt dan ook zeer gewaardeerd. Niet alleen in het Jachthuis, maar ook op andere plaatsen doen vrijwilligers belangrijk werk. Vrijwilligers van de Vereniging van Vrienden maar ook van de ANWB zijn voor het Park onmisbaar!” Alle hens aan dek

Hoe kijkt de directeur terug op 2008? Hoe zag het jaar er in vogelvlucht uit? Van Voorst tot Voorst: “Hectisch! Dat heeft alles te maken met het feit dat we na het wegwerken van achterstanden in de afgelopen vijf jaar nu voor het eerst weer kunnen investeren. We staan weer in ‘vooruit’. We hebben ambitieuze plannen geformuleerd voor de komende tien tot twintig jaar, een visie op de ontwikkeling en de

vernieuwing van het centrumgebied en de complete infrastructuur van het Park. Het is in 2008 gelukt om daar met alle betrokken partijen een breed draagvlak voor te creëren. We gaan nieuwbouw plegen op de plaats van de Koperen Kop, er komt een nieuwe Parkwinkel en een nieuwe ruime ontvangstruimte voor scholen, bedrijven en voor grotere groepen bezoekers. En we zijn inmiddels stapje voor stapje begonnen met de uitvoer van die

goed jaar, maar er was geen sprake van groei. We zijn met 501.000 betalende bezoekers net boven het begrote aantal uitgekomen. Maar daar hebben we alle zeilen voor moeten bijzetten! Deze tijd vraagt om alle hens aan dek, alleen al om het aantal bezoekers stabiel te houden. Dat is natuurlijk minder leuk dan werken aan groei, maar het is wel noodzakelijk. Investeren in marketing, in het aantrekken van geldstromen uit het bedrijfsleven, het

“Als wij het niet eens doen, wie in Neder plannen. De eerste contouren zijn al zichtbaar: een nieuwe wandelroute rond het centrumgebied. We willen in meerdere jaren tijd onze voorzieningen op peil brengen. Kijk, we hebben als bedrijf te maken met twee belangrijke speerpunten: hoge biodiversiteit en optimale bezoekersvoorzieningen. Natuur en recreatie. Die kunnen soms op gespannen voet met elkaar staan. Maar als één van de twee onderuitgaat heb je een groot probleem! Dat is geen optie. Het is onze opdracht om een goed evenwicht tussen die twee te vinden en te behouden. Dat is lastig, zeker onder de huidige economische omstandigheden. Als je kijkt naar de bezoekerscijfers was 2008 een

moet gebeuren! Zo zijn we erg blij met de steun van toonaangevende ondernemingen als Essent, Pon Holdings en Fugro in onze Hoge Veluwe Sociëteit. We moeten zorgen dat we onze eigen broek blijven ophouden én dat we goed, efficiënt en zakelijk blijven opereren.” K l a a r v o o r d e to e ko m s t

Van Voorst tot Voorst sluit af: “Het was geen jaar van grote happenings in het Park, en dat hoeft ook niet. Als de bedrijfsvoering maar stevig in elkaar steekt. Strategisch, tactisch en operationeel was het een geslaagd jaar. Strategisch omdat we nu


een goede samenhangende visie op de toekomstige ontwikkelingen hebben. Tactisch omdat het gelukt is om alle actoren rond een toch behoorlijk ingrijpend proces als de centrumvernieuwing goed getimed met de neus in dezelfde richting te krijgen. Dat is gelukt in goede samenspraak met het Kröller-Müller Museum, onze belangrijkste partner, en ook daar ben ik verheugd over. En operationeel omdat de eerste spade ook al de grond is ingegaan. Er is gewerkt

land dan nog wél?” aan de omgeving van Jachthuis Sint Hubertus, aan de fietspaden, aan de opening van het centrumgebied naar het Pampelse Zand... We hebben veel hooi op onze vork genomen en dat vraagt het nodige van onze mensen, maar we staan nu na jaren van het wegwerken van achterstanden weer in de opperste versnelling. Dat is een goed gevoel. We zijn klaar voor de toekomst!”

| 7

8 |


Werken met jongeren: stimulans

“We werken al heel lang met scholieren en stu denten. Hun inzet is onmisbaar voor het Park. Het is bovendien een goede manier om als bedrijf je betrokkenheid bij de samenleving te laten zien.” zegt hoofd Stafdiensten Henk Beukhof. Hij vult aan: “Het is een plezier om jonge mensen in je bedrijf te hebben. Ze geven een frisse blik en worden niet gehinderd door ballast uit het verleden. Natuurlijk,

“Jonge mensen geven een frisse blik” Adjunct-directeur en hoofd Stafdiensten Henk Beukhof over 2008

Grote kans dat u er een ziet als u het Park bezoekt. Bij de kaartjescontrole bij de ingan gen, op kantoor, in het Bezoekerscentrum of surveillerend op het Marchantplein: een jongeman of jongedame die stage loopt bij Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Ook activiteiten als bijvoorbeeld de Hoge Veluwe Loop worden vrijwel geheel ‘gerund’ door studenten.

ze hebben de handjes en de voetjes om het werk makkelijker te maken, maar ze geven ons ook een stimulans. Ze zijn jong, ze hebben vaak verschillende culturele achtergronden, maar ze worden flink aan het werk gezet en draaien volledig mee in de organisatie. We gaan serieus met ze om. Het is een goed gevoel om iets te kunnen betekenen voor hun ontwikkeling.” Meedenken met het onderwijs

Veel stageplaatsen werden tot voor kort ‘ad hoc’ ingevuld. Het beleid rond het plaatsen van stagiairs of stagiaires kreeg in 2008 een wat formelere grond.


Beukhof: “We hebben convenanten gesloten met scholen in de regio, bijvoorbeeld met het ROC A12 in Ede en Saxion Hogescholen in Apeldoorn. Het wil zeggen dat je je inspant om samen iets tot stand te brengen. Wij bieden als recreatieve organisatie plekken om te leren en te werken, de scholen leveren gemotiveerde studenten om die plaatsen te vullen. Als tegenprestatie help ik de scholen in verschillende overlegorganen meedenken over de invulling van het onderwijs. Ik vind dat ondernemingen in het algemeen weinig gebruik maken van de onderwijsinstituten. Er is weinig inhoudelijk contact, weinig afstemming over de aansluiting van de opleiding op het werkveld. Ook als bestuurslid van Recron, de vereniging van recreatieondernemers, valt me dat op. Veel ondernemingen werken inmiddels met competentieprofielen. Waarom legt niemand die profielen eens naast de afstudeerprofielen van de opleidingen? Dan zie je bijvoorbeeld dat de ondernemingen in de dagrecreatie vragen om mensen met ondernemingszin en creativiteit. Dat vind ik vervolgens te weinig terug in de studieopbouw. Op dat gebied is nog veel werk te doen!” Vertegenwoordiging in China

Henk Beukhof vertegenwoordigt in diverse lokale

en landelijke overlegorganen Het Nationale Park De Hoge Veluwe. In 2008 was hij ook internationaal ambassadeur van het Park, en wel voor een miljoenenpubliek in China. Beukhof: “We hebben met een delegatie van Gelderse en Overijsselse bestuurders, ondernemers en kennisinstellingen drie Chinese provincies bezocht. Een overweldigende ervaring, alleen al door de enorme schaalverschillen. Het zijn provincies met meerdere miljoenensteden en zo groot als complete Europese landen. Ik had mezelf ten doel gesteld een aantal dingen te doen: mediaaandacht voor het Park genereren, contact leggen met grote touroperators en Chinese tentoonstellingstechniek bekijken. Het eerste is gelukt. Ik heb op veel plaatsen mijn verhaal kunnen doen en er is onder meer een televisie-interview opgenomen. We hebben met verschillende touroperators gesproken, al is het moeilijk in te schatten wat het rechtstreekse resultaat daarvan is. Het is een investering voor de lange termijn. Van de tentoonstellingstechniek had ik meer verwacht. We zijn voor de nieuwe inrichting van het Bezoekerscentrum en het Museonder op zoek naar iets heel anders, een manier van presenteren die je nog niet eerder in Nederland gezien hebt. Maar dat hebben we in China toch niet gevonden.”

| 9

Als persoonlijk hoogtepunt noemt Beukhof het contact met een bosbouwminister in het gebied van de Drieklovendam in de Yangtze rivier. Bij dit enorme afdammingproject zal veel bosgebied onder water komen te staan. Beukhof: “Hij zag het als zijn levenswerk om de flora in het gebied te beschrijven. Hij heeft op grote schaal zaden en stekken genomen en gegevens verzameld en presenteerde ons twee enorme boekwerken met de resultaten. Dat vond ik een heel mooi en plechtig moment. Hij als hoeder van dat bosgebied in China, en wij als hoeder van het erfgoed van het echtpaar Kröller-Müller. De boeken hebben een mooi plaatsje in onze bibliotheek gekregen.” Rust en ruimte

Ziet het hoofd van de afdeling Stafdiensten de economische crisis die in 2008 inzette als bedreiging? Beukhof: “Je hebt perioden van hoogconjunctuur en perioden van laagconjunctuur, dat is een gegeven. Ik maak me geen zorgen. We zijn een creatief bedrijf met een goede marketingstrategie en onze toegangsprijs is relatief gesproken laag. Andere recreatieve bedrijven moeten het misschien hebben van telkens nieuwe attracties, van korte cycli van vernieuwing, dat hoeven wij nu juist niet te doen.

10 |


Dat moeten we dan ook niet willen, toeters en bellen aan het Park past ons niet. Vergeet niet, het is een diepe emotionele behoefte van de mens om het landschap te ervaren, de rust, de seizoenen, de natuur. We bieden de mogelijkheid om te ‘aarden’, om inspiratie te vinden. Zeker in combinatie met de kunst van het Kröller-Müller Museum. Het is een blijvende behoefte, ook bij laagconjunctuur. Los van alles, los van het belang van Rode Lijstsoorten, van

“We kunnen iets betekenen voor hun ontwikkeling” ecologische diversiteit: het pure gevoel van ruimte als je de Sintelweg affietst naar het Deelense Veld, het uitzicht dat je dan hebt, kilometers naar de ongerepte horizon... Dàt is ons kapitaal. Dat is al heel lang zo, en dat zal ook heel lang zo blijven!”


| 11

K a n s e n v o o r j o n g ta l e n t

Dat doet het Park op veel verschillende manieren. Leidekker: “Klein voorbeeldje, de picknicktafels in het veld, zo’n tachtig, honderd stuks. Die worden gemaakt van eigen hout, dat is het duurzame aspect, en ze worden gemaakt en onderhouden door studenten van de Hoenderloo Groep als onderdeel van hun opleiding. Dat is het maatschappelijke aspect.” Ook bij grotere projecten zoekt het Park de

“Investeren in duurzaamheid” Hoofd Bedrijfsvoering Jakob Leidekker over duurzaamheid

“Het is in de geest van de stichters van het Park en het past bij de uitgangspunten zoals die vastliggen in onze statuten...” zegt hoofd Bedrijfsvoering Jakob Leidekker “...om te werken met beginners. Om jonge mensen en nieuwe ideeën de kans te geven zich te ontwikkelen. Zo geef je vorm aan je maat schappelijke betrokkenheid.”

maatschappij op. Leidekker: “Er wordt binnen de grenzen van het Park bijvoorbeeld veel onderzoek gedaan. Door universiteiten, door het RIVM, door Alterra en vele anderen. Dat loopt van onderzoek naar teken en de ziekte van Lyme naar onderzoek naar bijvoorbeeld korstmossen. Dat vraagt de nodige inzet en mankracht van onze kant. Dat willen we graag investeren, want veel van dat onderzoek dient een algemeen belang. Vanuit onze maatschappelijke betrokkenheid werken we daar graag aan mee en stellen we onze terreinen daar voor open.”

12 |


Extra inzet

Hoe zag het jaar 2008 er uit voor de afdeling Bedrijfsvoering? Leidekker: “Stabiel, maar erg druk. Veel verschillende projecten. We zijn verantwoordelijk voor verschillende zaken in het Park, van het onderhoud aan wegen en gebouwen tot fietsreparatie tot wildbeheer en houtkap. Mijn mensen, achttien in getal, worden heel breed ingezet. In 2008 zijn we intensief aan de slag geweest met het wildbeheer en met de houtkap. Het Park had te maken met een overschot aan wild. De hoeveelheid dieren, vooral wilde zwijnen, werd eigenlijk stelselmatig onderschat. Daarom hebben we in 2008 de berekening van het jaarlijkse afschot aangepast. Dat betekent dat onze eigen jachtopzichters, dat zijn er zes, en onze gastjagers meer werk hebben gehad. Ook bij de jacht gaan we uit van een duurzaamheidprincipe. We willen een gezonde wildpopulatie, goed zichtbaar voor onze bezoekers, én we willen recht doen aan het landschap. Het in stand houden van waardevolle Veluwse landschappen zoals die zijn ontstaan vanaf 1900. Daar kun je geen vijfhonderd edelherten bij gebruiken. Het is een kwestie van een goed evenwicht vinden. De extra inzet op de houtkap past ook binnen dat beleid. Ten opzichte van het verleden hebben we in 2008 de houtoogst flink

opgevoerd, naar ongeveer tienduizend kuub. Dat blijft nog steeds ver onder de jaarlijkse bijgroei van ongeveer vijftienduizend kuub. Extra hout oogsten levert vanuit bedrijfsoogpunt meer inkomsten op, maar aan de andere kant kost het meer menskracht. Je bent er drukker mee. Overigens, en dat geldt zowel voor de houtkap als voor het wildbeheer, het gaat ons niet alleen om de economische opbrengst. Het beheer staat voorop. Jagen en kappen zijn

maken wat ingrepen uit de jaren zestig –een vogeleiland bijvoorbeeld– weer ongedaan. Ik kijk echt uit naar de uitvoering daarvan.” Een ander project dat liep in 2008 was het herstel van de stuifzandvegetatie van het Otterlose zand. Deze uitgestoven vlakte was aan het dichtgroeien met gras en een woekerende mossoort, het grijs kronkelsteeltje. In 2008 is de vlakte deels afgeplagd om zeldzame vegetatie een kans te geven. Leidekker: “We gaan uit van

“De picknicktafels worden gemaakt van onderhoudsmaatregelen die voortvloeien uit het beleid dat je voert. Een duurzame en evenwichtige wildpopulatie en een weids en open landschap, daar gaat het om.” Snel schakelen

Een project waar de afdeling Bedrijfsvoering in 2008 aan heeft gewerkt is het terugbrengen van het landschap rondom Jachthuis Sint Hubertus in de oorspronkelijke staat. Leidekker: “De planvorming is nu afgerond, we kunnen aan de slag. We brengen de omgeving van het Jachthuis weer terug naar de kracht zoals Berlage die ooit bedoeld heeft en

goed doordacht beleid, maar we zijn ook een hele praktische organisatie. Toen het afgelopen winter plotseling hard vroor en de bodem goed hard was konden we een deel van het afgeplagde zand aanbrengen bij de vijver van het Jachthuis, om zo alvast een stukje van het landschapsherstel te doen. Door snel schakelen en goed overleg met de gemeente kun je die kans dan aangrijpen. Zo maak je werk met werk. Minimale ingreep, maximaal effect. Maar bij andere projecten heb je juist weer een maximale inzet nodig om iets te bereiken, bijvoorbeeld bij het weghalen van krent in bepaalde bosvakken...” Tot slot komt Jakob Leidekker nog even terug op een


duurzaam project: “We gaan binnenkort onze fietspaden vernieuwen. Bij wijze van proef hebben we in 2006 in het zuiden van het Park een deel van de fietspaden aangelegd met beton in plaats van met asfalt. Beton is duurder, maar de vervangingstijd is veertig jaar in plaats van twintig jaar voor asfalt. Het kost nu meer geld, maar we verdienen het op de lange termijn terug. Zo investeren we in duurzaamheid.”

eigen hout”

| 13

14 |


Zinvolle dagbesteding

Veel facetten van maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn verborgen achter de schermen van de dagelijkse gang van zaken in een bedrijf. Eén van de meer zichtbare onderdelen is de inzet van bewoners van zorginstelling ’s Heeren Loo die in de Theekoepel van het Jachthuis werken. Ze zijn gekleed in bedrijfskleding van ’s Heeren Loo (het shirt) én De Hoge Veluwe (de sloof). Kokke:

“We nemen onze maatschappelijke verantwoordelijkheid” Hoofd Bezoekersmanagement Monique Kokke over de samenwerking met ’s Heeren Loo

Maatschappelijk verantwoord onder nemen is beslist geen mode, volgens hoofd Bezoekersmanagement Monique Kokke. Ze zegt: “Het is van belang omdat het mensen aanspreekt. Het vertelt iets over je organisatie. Over hoe je omgaat met werk nemers, met het milieu, met de maatschappij om je heen. Je moet het dan ook duidelijk laten zien aan het publiek.”

“Het mes snijdt aan twee kanten. De bewoners van ’s Heeren Loo hebben een zinvolle dagbesteding en draaien volledig mee in ons bedrijf, en wij kunnen iets aan onze bezoekers aanbieden dat anders niet haalbaar zou zijn.” Luxe voor de bezoeker

De Theekoepel opende de deuren in mei 2007. 2008 was het eerste volle jaar dat de voorziening draaide. In de kiosk worden thee, koffie, ijs, frisdrank, koeken


en drukwerk verkocht. Kleinschalig, de jaaromzet van 2008 was ongeveer 90.000 euro. Kokke benadrukt dat de inzet van mensen van de zorginstelling, ongeveer twintig in getal, geen concurrentie oplevert met de andere horeca in het Park of met betaalde arbeidsplaatsen: “Dat zou ontoelaatbaar zijn. We maken ook op andere plaatsen in het Park gebruik van onbetaalde krachten. Scholieren helpen bijvoorbeeld bij het toezicht op het centrale plein en bij de kaartcontrole. Het uitgangspunt is altijd: we moeten het ook zonder die hulp kunnen stellen. Het is geen overbodig werk, dat zeker niet, het is zinvol en leerzaam, maar voor ons als werkgever is het toegevoegde ‘luxe’ die we aan onze bezoekers kunnen leveren.” G e wa a r d e e r d

Kokke gaat verder: “Vergeet niet, het begeleiden van scholieren en het management van de Theekoepel kost veel tijd. We vinden het belangrijk om het te doen, om onze maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen, maar het vraagt wél een investering van onze kant. De opbrengst van de Theekoepel investeren we in het voorzieningenniveau. Een goede spoelvoorziening, een professionele koffiemachine. De Theekoepel en de service die we

daar bieden wordt enorm op prijs gesteld door de bezoekers, merken we. Het wordt een leuk initiatief gevonden. Veel Beschermers, mensen met een jaarkaart, komen regelmatig terug voor een praatje... Het wordt gewaardeerd. In die zin levert het heel veel op.” ‘ V i s i to r m o n i to r i n g ’

Bezoekersmanagement is met ongeveer twintig vaste medewerkers en nog eens twintig seizoenskrachten verantwoordelijk voor, zoals Kokke zegt, “Alles wat te maken heeft met de bezoeker”. De ingangen, het Bezoekerscentrum met het Museonder, de Parkwinkel, het Jachthuis, de Natuurcamping. Kokke: “De afdeling Marketing trekt het publiek aan, en wij zorgen ervoor dat die bezoekers ook werkelijk de beleving krijgen die ze verwachten. We zijn in 2008 begonnen om de manier waarop we dat moeten doen vast te leggen in een deelbeleidsplan. Dat wordt het Bezoekersmanagementplan voor de periode 20102015. Zulke plannen voor de langere termijn zijn er voor marketing en beheer, maar nog niet voor Bezoekersmanagement. Je schrijft gestructureerd op wat je doet, en zo krijg je meteen een goed beeld van wat je nog niet doet. Wat beter zou kunnen. Zo

| 15

willen we de ‘visitor monitoring’ beter gaan aanpakken. We weten hoeveel mensen we binnenkrijgen en wat ze besteden, maar we weten bijvoorbeeld niet hoe lang ze blijven. Of wat ze op prijs stellen en wat niet. Daar moet je rechtstreeks naar vragen. Van de uitkomsten kun je leren waar je kunt verbeteren.” S p r a a k m a k e n d e a rc h i t e c t u u r

Verbeteringen waar in 2008 hard aan is gewerkt zijn het ontwerp voor een nieuwe ingang bij Hoenderloo en het ontwerp van een nieuw sanitairgebouw bij de Natuurcamping. Kokke: “De nieuwe ingang is een groot project en ingrijpend voor onze mensen. Het merendeel van de medewerkers van Bezoekersmanagement krijgt er mee te maken. Het ontwerp is van architectenbureau MVRDV, die ook de bestaande ingangsgebouwtjes heeft ontworpen. Niet alleen het gebouw, maar ook de infrastructuur bij de ingang wordt aangepakt. Onze Beschermers, houders van een jaarkaart, krijgen een streepje voor en hoeven de auto niet meer uit om hun kaart te laten zien. Het sanitairgebouw is een apart verhaal, we hebben de TU Eindhoven uitgenodigd een prijsvraag onder studenten uit te schrijven voor het ontwerp. We willen een duurzaam en milieuvriendelijk gebouw met een aansprekende vorm dat goed in

16 |


de groene omgeving past. De prijsvraag is gewonnen door Leonie de Heer met het ontwerp ‘Op maat gesneden’. Het dak van het gebouwtje bestaat uit ‘losgesneden’ en opgetilde plakken bodem met begroeiing en al, de bodem en het dak lopen als het ware in elkaar over. Na de zomer van 2009 beginnen we met het bouwen van het sanitairgebouw. In 2011 volgt de ingang Hoenderloo. Daar heb ik erg veel zin in! Het is weer een nieuwe kans om aan het publiek

“We kunnen iets aanbieden dat anders niet haalbaar zou zijn” te laten zien dat we op een innovatieve manier bezig zijn met milieu en duurzaamheid. En dat we daarbij een hoog niveau van consumentenvoorzieningen niet uit het oog verliezen. Duurzaamheid en kwaliteit bijten elkaar niet. Duurzaamheid versterkt juist de kwaliteit van de beleving!”


| 17

V e e l c o n ta c t

Het Nationale Park De Hoge Veluwe is een zelfstandige stichting die wordt bestuurd door een directeur, bijgestaan door een managementteam van drie afdelingshoofden. Het bestuur wordt gecontroleerd door een Raad van Toezicht van zeven leden onder voorzitterschap van Frank Schreve. Schreve houdt niet van toezicht ‘op afstand’. Schreve: “Er zijn per jaar vier officiële vergaderingen waar de

“De rode draad door het toezicht” Voorzitter van de Raad van Toezicht Frank Schreve over 2008

“Aandacht voor maatschappelijk verant woord ondernemen loopt als een rode draad door ons toezicht...” zegt de voorzitter van de Raad van Toezicht, Frank Schreve. “Dat is niet nieuw. Het past bij de bijzondere positie van het Park: een privaatrechtelijke instel ling met een belangrijke publieksfunctie. Daarom moeten we een voorbeeld zijn in de normen die we aanleggen.”

directeur verantwoording aflegt en waarbij het beleid wordt geëvalueerd. Maar ook daarnaast is er veel contact. We telefoneren wekelijks en voorzitter en directeur houden regelmatig werkoverleg. We houden de vinger aan de pols bij alle belangrijke onderwerpen. De rollen zijn duidelijk: de directeur zet de lijnen uit en hakt de knopen door, de Raad van Toezicht geeft instemming en advies. Als er al verschillen van inzicht zijn, lossen we dat in goede dialoog op. Nee, niet met de vuist op tafel... In het algemeen geldt: overreden en argumenteren zijn effectiever!”

18 |


Visie voor de lange termijn

Schreve noemt als belangrijk onderwerp in 2008 de nieuwe plannen voor het centrumgebied. Schreve: “Daar zijn we erg blij mee. Het is zeer positief dat er nu een goed plan ligt met een ontwikkelingsvisie voor de lange termijn. We zijn ook heel blij met de betrokkenheid van het Kröller-Müller Museum bij de plannen. De samenwerking met het Museum is van wezenlijk belang, het is goed om te zien dat

met de tarieven, met de toegangsprijs. Als gezegd, onze bezoekers blijven onze belangrijkste bron van inkomsten.” E x t e r n e r e l at i e s

Een van de zaken waar de Raad van Toezicht op toeziet is of het bestuur voldoet aan de ‘eis tot continuïteit middels zelfstandigheid’. Schreve: “Dat gaat goed. Het Park is een gezond bedrijf en de huidige

grenzen van de mogelijkheden zijn gekomen. De manier waarop we met onze resources omgaan, ons grondstoffenbeheer... Onbeperkte groei is niet meer mogelijk. We worden eenvoudigweg gedwongen om te zoeken naar alternatieven. Vertaal dat naar de schaal van het Park en het betekent dat we bij alles wat we ondernemen een check maken: wat is de milieucomponent? Er wordt bijvoorbeeld niets meer gebouwd zonder een stevige milieutoets. Maar ook

“Er wordt niets gebouwd zonder milieutoets” we on speaking terms zijn, zowel op directieniveau als op het niveau van de Raden van Toezicht. Er is bijvoorbeeld gewerkt aan een gemeenschappelijk marketingplan.” Dat plan is nodig, volgens Schreve: “Het is een punt van zorg dat we in 2008 met het bezoekersaantal tegen de minimumlijn van 500.000 aanzitten. Daar moeten we niet doorheen zakken! De bezoeker is de belangrijkste bron van inkomsten voor het Park. Overigens denk ik dat het Park garen kan spinnen bij het tegenvallende economische klimaat. Ik denk dat het publiek het meer gaat waarderen om in eigen land dingen te ondernemen. Het dwingt ons wél om voorzichtig om te blijven gaan

directie heeft een kien oog voor contacten met de politieke omgeving en met het bedrijfsleven op lokaal, regionaal, nationaal en zelfs internationaal niveau. Die contacten zijn goed en intensief.” S t e v i g e m i l i e u to e t s

Schreve vindt de aandacht voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen beslist geen modieus verschijnsel. Hij noemde het al ‘de rode draad door het toezicht’. Schreve: “Als je het in wat breder perspectief trekt dan zie je dat het besef begint door te dringen dat we met onze manier van leven, met onze samenleving, aan de

bij vervanging van het wagenpark of installaties, bij aanpassingen van de infrastructuur... We hoeven er niet mee te koop te lopen, maar we hebben een belangrijke voorbeeldfunctie. We moeten zorgen dat we geen dingen ondernemen die niet passen bij de duurzame uitstraling van het Park. We hebben als Raad van Toezicht bijvoorbeeld enthousiast ingestemd met het verlagen van de parkeertarieven bij de ingangen van het Park. Zo stimuleren we de bezoekers om de auto te laten staan en te fietsen of te wandelen. Het is een duidelijke keuze om geen geld te verdienen aan milieuvervuiling.”


| 19

S pa n n i n g s v e l d

Het is een spanningsveld. Het Nationale Park De Hoge Veluwe is traditioneel een plek waar veel gewerkt wordt met vrijwilligers en met mensen in achterstandsposities. Bewoners van instellingen als ’s Heeren Loo bijvoorbeeld, maar ook deelnemers in reïntegratietrajecten van de Reclassering vinden op het Park een nuttige dagbesteding. Het is voor de organisatie een manier om vorm te geven aan

“Op zoek naar het evenwicht” Secretaris Ondernemingsraad Rick Steenhorst over 2008

“De verhouding tussen vrijwilligers en betaalde medewerkers is helder afge sproken...” Zegt Rick Steenhorst van de Ondernemingsraad van Het Nationale Park De Hoge Veluwe. “Maar het blijft een aan dachtspunt voor de OR!”

maatschappelijke verantwoordelijkheid. Maar het werk dat deze krachten verzetten kan deels ook concurreren met de arbeidsplaatsen van betaalde krachten. Het is aan de directie van het Park om daar samen met de vakbonden een goed midden in te zoeken. De Ondernemingsraad houdt daarbij de vinger aan de pols. C o n s t r u c t i e f c o n ta c t

“Als lid van de OR zoek je het evenwicht tussen twee belangen. Het bedrijfsbelang aan de ene kant en het personeelsbelang aan de andere kant. Dat kan wel eens lastig zijn, ook al overlappen

20 |


die belangen elkaar voor een groot deel. Zonder bedrijf zou er natuurlijk geen personeel zijn...” zegt Rick Steenhorst. Hij is sinds 2005 één van de vier leden van de OR. Waar heeft de OR zich in 2008 mee beziggehouden? Steenhorst: “We komen eens per maand samen en overleggen eens in de twee maanden met de directie. We worden op de hoogte gehouden van het beleid door de directeur en kunnen instemming en advies geven over bepaalde onderwerpen. We hebben een goed en constructief contact, we weten elkaar goed te vinden.” Millimeterwerk

Het is altijd traditioneel lastig om leden voor de OR te vinden onder de medewerkers. Steenhorst: “Er zijn bij OR-verkiezingen altijd te weinig kandidaten. Toch denk ik dat het belangrijk is voor een organisatie om een vertegenwoordiging van het personeel te hebben. Het is soms lastig om precies te omschrijven wat de invloed van een OR is. Het is vaak millimeterwerk en veel van de ‘harde’ wapenfeiten worden bereikt door de bonden, bijvoorbeeld over de rechtspositie of de salariëring van het personeel. De belangstelling voor de OR is min of meer slapend als de zaken goed gaan. Je bent eigenlijk pas nodig als er iets aan de hand is. Dan wordt je belang zichtbaar.”

Nieuw personeelbeleidsplan

Dat was aan het einde van 2008 aan de hand. Steenhorst: “Naar aanleiding van signalen van medewerkers hebben we de directie geadviseerd om een extern onderzoek te houden naar de sfeer in de organisatie. Bij sommige mensen heerste onvrede en onzekerheid. Ons advies was om de organisatiecultuur goed te analyseren om zo te komen tot een nieuw personeelbeleidsplan. Dat advies is opgepakt; er wordt nu aan dat plan gewerkt. We willen als OR vooral goed letten op goede communicatie en we willen speerpunten formuleren waar we de komende jaren extra aandacht aan geven. Een goede regelmatige toetsing en terugkoppeling van het personeelbeleidsplan kan zorgen dat het niet onderin de kast verdwijnt maar actueel blijft. Dat onderzoek en onze betrokkenheid bij het nieuwe personeelbeleidsplan zie ik wel als ‘wapenfeiten’ van de OR. Want het is natuurlijk in ieders belang dat er binnen de organisatie een goede en prettige werksfeer heerst.”


| 21

G o u d e n z i lv e r

Het Nationale Park De Hoge Veluwe verdient al sinds de invoering van het internationale milieukeurmerk Green Key –voorheen de Milieubaro meter– het predikaat ‘goud’ in de categorie dag recreatie. De camping op het Park verdiende in 2008 ‘zilver’ in de categorie verblijfsrecreatie. Die resultaten komen niet zomaar uit de lucht vallen. Van de Vegte legt uit wat daarvoor moet worden

“We zijn het aan onze stand verplicht” Medewerker Bedrijfsvoering Richard van de Vegte over het milieukeurmerk Green Key

Milieucoördinator Richard van de Vegte trekt een ordner uit de kast. “In 2008 waren de milieukosten per bezoeker... Negentien cent. In 2007 was het eenentwintig cent. Dat is erg laag. Bij andere dagrecreatie, bijvoorbeeld een dierentuin of een pretpark, praten we al snel over een paar euro per bezoeker...”

gedaan: “Green Key kijkt op de eerste plaats naar de administratie. Er zijn een aantal verplichte normen waar je aan moet voldoen. Houd je je energieverbruik goed bij? Kun je het verklaren als er veranderingen in die cijfers zitten? Ze kijken ook naar zaken als de inkoop. Zijn de milieuverklaringen van je leveranciers bijvoorbeeld op orde? Van de aannemers waar je mee werkt, van de bouwmaterialen die je gebruikt... Er komt ook daadwerkelijk iemand van Green Key langs op ons kantoor en in het Park om steekproefsgewijs de administratie en de milieumaatregelen in het veld na te lopen.”

22 |


Extra milieupunten

Naast de controle van de administratie zijn er onderwerpen waarmee een recreatief bedrijf extra ‘milieupunten’ kan verdienen. Van de Vegte: “We werken bijvoorbeeld met energievoorziening uit het grondwater. Het Bezoekerscentrum en het Museonder hebben allebei een warmtewisselaar voor verwarming en koeling, dat bespaart flink in de energiekosten. Daar scoren we natuurlijk goed op. Het systeem van Witte Fietsen voor onze bezoekers zorgt ook voor extra milieupunten. Bouwtechnische zaken tellen ook mee. Het gebouw van de fietsenmakers bijvoorbeeld heeft een vegetatiedak voor extra isolatie en het is gemaakt met weinig beton. In het Bezoekerscentrum zit een lichtstraat in het dak, dat betekent minder kosten voor verlichting. Bij de vervanging van het wagenpark letten we op de emissiewaarde van de motoren... Al dat soort onderwerpen leveren extra milieupunten op.” B e d r i j f s m at i g v o o r d e e l

Een milieukeur van Green Key laat zien dat je als recreatiebedrijf bewust omgaat met het milieu. Daarnaast is letten op het milieu ook gewoonweg verstandig zakendoen. Van de Vegte: “De deelname aan het milieukeurmerk is begonnen uit de

wens om ons verbruik inzichtelijk te maken. Wat verstoken we nu eigenlijk per jaar? Hoe hoog is het waterverbruik? Dat werd niet gestructureerd bijgehouden of vergeleken. We zijn toen in 2003 begonnen met het in kaart brengen van het verbruik op de Natuurcamping. Dat kost tijd en moeite, inderdaad, maar die inspanning levert ook iets op. Dat bleek twee jaar geleden. Het waterverbruik was toen plotseling twaalfhonderd kuub hoger dan normaal. We zijn gaan zoeken en vonden een ondergronds lek in de leiding. Zoiets zou nooit boven water zijn gekomen als we het verbruik niet goed in kaart hadden gebracht. Dat is een ‘hard’ bedrijfsmatig voordeel. Nou, en als je dan merkt dat je met die cijfers in de hand en wat aanvullende maatregelen ook nog kunt meedoen met een milieukeur, dan krijg je er extra lol in!”

krijgen. En we zijn begonnen om afvalbakken uit het terrein weg te halen. Al die maatregelen leveren een besparing van zo’n zeventien procent in het restafval op.” Minder afvalbakken in het terrein, zorgt dat niet voor extra zwerfvuil? Van de Vegte: “Juist niet. Dat hebben we als pilot samen met onze afvalverwerker en een aantal instellingen zorgvuldig gemeten. Het blijkt dat afval juist afval aantrekt. Als er ergens een afvalbak staat zie je dat er altijd rommel omheen komt te liggen. Haal je de bak weg heb je dubbel winst: minder logistiek om te legen, minder afval, minder zwerfvuil. Mensen nemen hun blikje of zakje gewoon weer mee. Het past bovendien goed binnen de filosofie van het Park om het landschap zo min mogelijk ‘vol te zetten’ met voorzieningen. Ook andere natuurterreinen verminderen nu het aantal afvalbakken.”

A f va l s t r o m e n

Ook de afvalstromen in het Park worden minutieus bijgehouden. Van de Vegte: “We bleken als Park ongeveer vijftig ton restafval te produceren. Dat zijn we gaan scheiden en we hebben maatregelen genomen om dat te verminderen. Er komen per jaar bijvoorbeeld vierhonderd nieuwe fietsen binnen. Die willen we niet meer verpakt van de leverancier

Tussen de oren

Goed milieubeleid is een doorlopend proces. Van de Vegte: “Het gaat er vooral om dat de medewerkers bewust met het onderwerp omgaan. Dat loopt van kleine dingetjes tot grote zaken. Deuren dichtdoen. Licht uitdoen als je weggaat. Het moet een tweede natuur worden. Maar ook bij grotere zaken. De


| 23

verbouwing van het dienstgebouw bijvoorbeeld die in 2008 is voorbereid. Hebben alle materialen een milieukeur? Krijgt de verlichting bewegingssensoren? Het moet tussen de oren van de mensen komen. Als er een koelkast wordt aangeschaft dan moet het vanzelf spreken dat die een A-label heeft. Bij ieder nieuw project moet er meteen een radertje in je hoofd meelopen: zitten er milieukanten aan? Ik moet wel eens wat muren slechten, maar het

“We werken met energievoorziening uit het grondwater” onderwerp staat inmiddels stevig op de agenda. We hebben als Park een voorbeeldfunctie, we zijn het aan onze stand verplicht. Maar het is niet alleen dat. Ik wil er graag aan meewerken dat we een schone wereld achterlaten voor onze kinderen en de kinderen van onze kinderen. Daar doe je het uiteindelijk voor!”

24 |


V e e l e m ot i e s

Trapman is een man uit de eigen gelederen. Hij was zelf jarenlang actief als vrijwilliger, hij was penningmeester van de Vereniging van Vrienden en woonde een aantal jaren met zijn vrouw als beheerder in het Jachthuis. Hij trad aan als voorzitter in het jaar waarin het bestuur van Het Nationale Park De Hoge Veluwe een nieuwe beleidsnotitie over de relatie tussen Park en vrijwilligers aannam. Dat zorgde eind

“We moeten mee met onze tijd” Voorzitter Jan Trapman RA over de reorganisatie van de Vereniging van Vrienden van De Hoge Veluwe

Het was een roerig jaar voor de Vereniging van Vrienden van De Hoge Veluwe. De vereniging vierde haar zestigjarig bestaan, het verenigingsblad werd vernieuwd en de samenwerking tussen de vrijwilligers van de Vrienden en het Park werd opnieuw geformuleerd. Er trad bovendien een nieuwe voorzitter aan: Jan Trapman RA.

2008 voor veel emoties onder een aantal actieve leden. Trapman: “Heel begrijpelijk. Een aantal mensen reageerde met de vraag: ‘Nieuwe afspraken? Doen we dan iets fout?’ Nee natuurlijk. Maar het was wel nodig om weer eens zakelijk te kijken naar de afspraken.” Wat h e b b e n w e t e b i e d e n ?

De Vereniging van Vrienden heeft ongeveer 2.100 leden, waarvan er nu zo’n driehonderd actief zijn als vrijwilliger. Georganiseerd in vrijwilligersgroepen houden ze zich bezig met uiteenlopende zaken zoals het uitgeven van een blad, historisch onder-


zoek, tuinonderhoud, het geven van rondleidingen, het organiseren van kinderactiviteiten of met landschapsbeheer. Trapman: “Je hebt vrijwilligers die met publiek omgaan en vrijwilligers die geen publieksfunctie hebben. Die eerste groep werkte eigenlijk op hoofdlijnen al volgens de nieuwe notitie. We hebben nu met die tweede groep afgesproken dat we ook daar de zaken wat strakker gaan organiseren. Vrienden kunnen soms eigenwijs zijn, of kritisch, en dat is hun goed recht, maar we gaan iets zakelijker kijken naar het belang voor het Park. Wat is de behoefte? Wat hebben we te bieden? Wat zeggen onze eigen statuten daarover? We hebben binnen het bestuur van de Vereniging van Vrienden naar de beleidsnotitie gekeken en er onze opmerkingen bij geplaatst. We hebben geen principiële bezwaren tegen de nieuwe afspraken, ze sluiten goed aan bij onze doelstellingen zoals omschreven in onze statuten: belangstelling wekken voor Het Nationale Park De Hoge Veluwe. We zijn ‘ambassadeurs’ voor het Park. De taak van adviseren en begeleiden van het bestuur van het Park ligt formeel bij andere organen, zoals de Raden van Toezicht en Advies en de Adviescommissie Natuurbeheer, niet bij ons.”

G e wa a r d e e r d

Bij de reorganisatie van de Vereniging van Vrienden is door het Park in 2008 afscheid genomen van vijf werkgroepen en van de vrijwilligers die tachtig jaar of ouder waren. Daarmee is het aantal actieve vrijwilligers teruggebracht van ruim driehonderdzestig naar ongeveer driehonderd. Er kwam een ander verenigingsblad met een nieuwe redactie en een nieuwe bladformule. In het lopende jaar –2009– zal ook het algemeen bestuur van de vereniging worden gereorganiseerd: het aantal bestuursleden gaat terug van twintig naar zeven mensen met bestuurlijke ervaring. Trapman: “Ik wil dat op een nette manier doen. Reorganiseren is niet leuk, maar ik word er ook niet nerveus van. We zullen echt meemoeten met onze tijd als we onze opdracht goed willen blijven vervullen: belangstelling wekken voor Het Nationale Park De Hoge Veluwe. We moeten ons goed op die rol oriënteren. In die rol worden we gewaardeerd door het bestuur van het Park, dat voelen we ook zeker zo. We zien onszelf als een positief kritische vriend. Steunend en in goed overleg. We zien dat de directie van het Park er alles aan doet om het vaste personeel aan het werk te houden, en wij vullen dat aan en steunen dat door taken te doen die niet in de begroting passen.”

| 25

Continuïteit

Opereert het Park duurzaam en maatschappelijk verantwoord in de ogen van de Vrienden? Trapman: “Voor zover ik dat kan beoordelen zie ik dat de directie goed bezig is. Ze werken aan continuïteit voor het bedrijf, dat is ook een vorm van duurzaamheid. Duurzaam opereren is ook: goed luisteren naar het advies van je vrienden! Er zit bij onze vereniging erg veel kennis, feitenkennis, over het Park. Vergeet niet, alle grote inventarisaties in het Park op het gebied van flora en fauna worden gedaan door Vrienden. Er is veel kennis over de geschiedenis, over de natuur, over beheer en behoud van het landschap. Je kunt de Vrienden zien als een enorme database aan kennis. Dat zetten we graag in voor het Park. We weten dat andere natuurorganisaties daar jaloers op zijn.” Z e s t i g j a r i g b e s ta a n

Een persoonlijk hoogtepunt voor Trapman was de viering van het zestigjarig bestaan van de Vereniging van Vrienden. Trapman: “Dat was een hele gezellige dag, met een grote tent met vierhonderd gasten en Ivo de Wijs als inleider. We hebben de oudste leden in het zonnetje gezet. Er zijn geen mensen meer die zestig jaar lid zijn, maar wel een tweetal leden

26 |


die vijfenvijftig jaar lid zijn. We hebben zelfs nog een kleindochter van het echtpaar Kröller-Müller teruggevonden in ons ledenbestand. Dat was heel bijzonder. Studenten van de audiovisuele opleiding van het ROC A12 in Ede presenteerden een DVD over het werk van de vrijwilligerswerkgroepen... Ja, een hele geslaagde dag! Ik heb tien jaar geleden het vijftigjarig jubileum mogen organiseren, en ditmaal het zestigjarig jubileum. Ik weet niet of ik het zeventigjarig

“Goed luisteren naar het advies van je vrienden” jubileum als voorzitter meemaak! Ik heb mezelf nog drie of vier jaar als voorzitter gegeven. Twee magere jaren van reorganiseren, daar is er nu één van afgerond, en dan nog twee vette jaren. En dan –vooruit– misschien nog één jaar erbij om het af te leren!”


De cijfers over 2008

| 27

Bezoekersaantallen, exploitatierekening en balans

Het Nationale Park De Hoge Veluwe werd in 2008 bezocht door 501.055 bezoekers. In 2007 was het bezoekersaantal 527.394. Voor beide jaren geldt dat het aantal bezoekers net iets hoger uitviel dan de verwachting van 500.000 per jaar.

28 |


Exploitatierekening

2008

2007

(in duizenden euro's) Baten Entreegelden 3.542 3.721 Huren en pachten 473 565 Vergoeding KMM 201 198 Geldmiddelen 93 84 Arrangementen 48 56 Diverse baten 518 415 4.875 5.039 Lasten Personeelskosten Diverse directe kosten Arrangementen Algemene kosten Afschrijvingen Nadelig resultaat Jachthuis Sint Hubertus

2.644 1.269 16 410 474 47 4.860

2.453 1.228 20 301 418 20 4.440

2008

2007

Exploitatieresultaat Bijzondere lasten Resultaat

15 63 -48

599 0 599


Balans

2008

2007

per 31 december (in euro's) (voor bestemming van het resultaat) Activa Vaste activa Materiële vaste activa 5.012.828 4.687.816 Vlottende activa Voorraden 17.146 18.080 Vorderingen op korte termijn 1.036.177 921.768 Geldmiddelen 2.062.194 2.198.461 3.115.517 3.138.309 Totaal activa 8.128.345 7.826.125

2008

| 29

2007

Passiva Eigen vermogen Algemene reserve 4.743.457 4.144.604 Onverdeeld resultaat -48.282 598.853 Reserve herwaardering 1.553.500 1.553.500 6.248.675 6.296.957 Voorzieningen 542.850 406.055 Schulden op korte termijn 1.336.820 1.123.113 Totaal passiva 8.128.345 7.826.125

30 |


In het jaar 2008 hebben 501.055 mensen een bezoek aan Het Park gebracht tegen 527.394 in 2007. Het exploitatieresultaat bedraagt € 15.000. Na aftrek van bijzondere lasten ad € 63.000 is het eindresultaat € 48.000 negatief. Er is door Ernst & Young Accountants LLP een goedkeurende verklaring afgegeven. Ten opzichte van 2007 is het voordelig exploitatieresultaat afgenomen met € 584.000, van € 599.000 tot € 15.000. Deze afname is met name ontstaan door: € • minder entreegelden vanwege een afname van de bezoekersaantallen 179.000 • minder opbrengst van huren en pachten door omzetafname van de horeca en natuurbeheer 92.000 • toename van de diverse baten, met name door toename van de hout- en wildbraadverkopen en de bijdrage van de Hoge Veluwe Sociëteit -103.000 • een toename van de personele kosten, waaronder de algemene loonsverhoging 191.000 • een toename van de algemene kosten, met name advieskosten externe adviseurs 109.000 • een toename van de afschrijvingen door investeringen 56.000 • overig per saldo 60.000 584.000


R a a d va n To e z i c h t

F.H. Schreve, voorzitter mr. H.D. Tjeenk Willink, vice-voorzitter D.L. Berlijn mevrouw drs. A.M. Fentener van Vlissingen mr. G.J. de Graaf, waarnemer mr. C.J.A. van Lede prof. dr. J. Sevink Management Team

S.E. baron van Voorst tot Voorst, directeur/bestuurder H. Beukhof, adjunct-directeur/Hoofd Stafdiensten ing. J.R.K. Leidekker, Hoofd Bedrijfsvoering mevrouw M.M. Kokke MBA, Hoofd Bezoekersmanagement A d v i e s c o m m i s s i e N at u u r b e h e e r

prof. dr.G.J. Borger, voorzitter dr. R.J. Bijlsma dr. ir. J. Bokdam dr. G.W.T.A. Groot Bruinderink H. de Hoop mevrouw A. van Wely W.M.J. de Wit

| 31

R a a d va n A d v i e s

prof. dr. L.P. Louwe Kooijmans, voorzitter C.G. Cornielje, (Commissaris der Koningin in Gelderland) drs. H.A. Doek (voorzitter Stichting Geldersch Landschap/Geldersche Kasteelen) drs. O.O. Gorter (oud-voorzitter Gelders Particulier Grondbezit) mr. G.J. de Graaf (burgemeester gemeente Apeldoorn) drs. A.P.J.M. van Hooff (directeur Burgers’ Zoo) ir. C.M. Jaski (lid Raad van Bestuur Arcadis NV) C. van der Knaap (burgemeester gemeente Ede) prof. dr. M.J.J.A.A. Korthals (Hoogleraar Toegepaste Filosofie) mevrouw P.C. Krikke (burgemeester gemeente Arnhem) drs. W.J. Kuijken (Secretaris-Generaal Ministerie van Verkeer en Waterstaat) dr. ir. J.H. Kuper (Opperhoutvester van HM de Koningin, Kroondomein Het Loo) mr. S.A. Reinink (directeur Het Concertgebouw NV) dr. E.J. van Straaten (directeur Kröller-Müller Museum) J.G. Trapman RA (voorzitter Ver. Vrienden van De Hoge Veluwe) mr. dr. R.P. Voogd (huisadvocaat/-notaris Nauta Dutilh Rotterdam) mevrouw ir. A.N. Wouters (Directeur-Generaal Ministerie van LNV) drs. R. van Zwol (Secretaris-Generaal Ministerie van Algemene Zaken)

C o lo f o n

Uitgave: Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe afdeling Marketing & Communicatie | www.hogeveluwe.nl | [email protected] Apeldoornseweg 250, 7351 ta Hoenderloo Tekst: Richard Derks, Het Verre Oosten Arnhem | www.hetverreoosten.nl Fotografie: Het Nationale Park De Hoge Veluwe, Hans Drijer, Robbert Maas Vormgeving: Het Lab bno Arnhem | www.hetlab.nl Drukwerk: Roos en Roos Arnhem | www.roosenroos.nl

Wij kopen milieubewust in.

Een schone wereld achterlaten voor onze kinderen en de kinderen van onze kinderen. Daar doe je het uiteindelijk voor!

Duurzaam opereren is ook: goed luisteren naar het advies van je vrienden!

People


Planet

Profit

De picknicktafels worden gemaakt van eigen hout.


Het uitzicht dat je dan hebt, kilometers naar de ongerepte horizon... Dàt is ons kapitaal!

Planet

Deuren dichtdoen. Licht uitdoen als je weggaat. Het moet een tweede natuur worden.

Jaarverslag 2008 Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe ‘Maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen’

Profit Als wij het niet eens doen, wie in Nederland dan nog wél?

Duurzaamheid en kwaliteit bijten elkaar niet.

People

Planet. Profit. Het is voor ons een vanzelfsprekendheid om duurzaam en maatschappelijk verantwoord te ondernemen

Recommend Documents