People Planet Profit P + MVO Nederland Maatschappelijk verantwoord ondernemen. Lokale overheden. Hoe start je MVO?

+ P

People Planet Profit

MVO Nederland Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Lokale overheden

Hoe start je MVO?

P+ PEOPLE PLANET PROFIT + VOORJAAR 2007 + SPECIAL GEMEENTEN

2

+ P

People, Planet, Profit

Stimuleer maatschappelijk verantwoord ondernemen

Dit is een mini-Special van P+ People Planet Profit, het tijdschrift over maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Dit boekje is tot stand gekomen in samenwerking van de

Hoofdredactie: Jan Bom

programma Duurzame Bedrijfsvoering Overheden (DBO) en

Redactie: Matthijs Boon Sigrid Hettinga Gerard Popkema Feia Tol Astrid van Unen Fotografie: Anne Hamers Vormgeving: B5, Amsterdam: Boudewijn Boer Druk: Senefelder Misset Doetinchem

themawerkgroep ‘MVO bij bedrijven’, SenterNovem en MVO Nederland. De themawerkgroep is onderdeel van het

wordt gefinancierd door het ministerie van VROM. De themawerkgroep werkt samen met SenterNovem en MVO Nederland om overheden te ondersteunen bij het stimuleren van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) bij bedrijven. Een aantal gemeenten en provincies heeft hier goede ervaringen mee en wil deze graag delen. Wij danken de Bank Nederlandse Gemeenten voor het versturen van dit magazine aan alle abonnees van het blad

Redactieadres: Rietsnijderslaan 3 1394 LC Nederhorst den Berg T 00 31 (0) 294 255719 M 06 27 153 000 E [email protected] www.p-plus.nl

B&G.

Uitgeverij: Atticus b.v. Postbus 308 2400 AH Alphen aan den Rijn M 06 55 365 065

Nederland op woensdag 6 juni 2007. Houdt u de website van

Noteer: 6 juni evenement MVO Nederland Wij nodigen u van harte uit op het evenement van MVO

MVO Nederland in de gaten voor meer informatie hierover, www.mvonederland.nl.

Gemeente als aanjager Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Duurzaamheid. De media besteden er aandacht aan. Ondernemers raken enthousiast. Consumenten vragen er naar.

Margreeth de Boer, voorzitter MVO Nederland en Ralph Pans, directeur VNG

Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) komt steeds meer in de belangstelling. Ook gemeenten spelen een belangrijke rol in het proces van MVO. Zo liggen er grote kansen om invloed uit te oefenen op het ondernemersklimaat. Het stimuleren van samenwerking tussen bedrijven en welzijnsorganisaties wordt vanzelfsprekender. Daarnaast is MVO de opmaat voor verbetering van de leefomgeving en het milieu in de gemeente: denk aan samenwerking op het gebied van energieverbruik, afvalverwerking en huisvesting. Als het gaat om duurzaam inkopen door de gemeenten zelf, zullen er contracten met het plaatselijke bedrijfsleven moeten worden afgesloten. Daarom is het van belang dat bestuurders en ambtenaren binnen de gemeente goed op de hoogte zijn van de mogelijkheden, regelingen en afspraken omtrent MVO binnen de regio. In deze brochure vindt u heldere tips en de noodzakelijke achtergrondinformatie over MVO en de rol die gemeenten hier in kunnen spelen. En dat is een belangrijke rol, zowel ten behoeve van het lokale bedrijfsleven als voor de gemeente zelf!


3

Directeur Willem Lageweg ‘MVO biedt gemeenten geweldige kansen’ 4 P+ PEOPLE PLANET PROFIT + VOORJAAR 2007 + SPECIAL GEMEENTEN

“Maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt de standaard voor ondernemen in de 21e eeuw. Bedrijven hebben steeds meer oog voor de maatschappelijke dimensie van het ondernemen”, stelt Willem Lageweg, directeur van MVO Nederland.“Het MKB doet al veel, maar er kan nog veel meer.” Voor gemeenten is nu het juiste moment om hierop te anticiperen.“In coalities liggen geweldige kansen.”

L

Willem Lageweg van MVO Nederland: “Gemeentelijke thema’s verbinden met ondernemerschap.”

ageweg ziet veel kansen voor de lokale overheid. “Bedrijven kunnen in toenemende mate een bijdrage leveren aan de aanpak van maatschappelijke problemen. Steeds meer ondernemers willen met MVO aan de slag en oriënteren zich op de mogelijkheden om hieraan invulling te geven. Door thema’s op de gemeentelijke agenda te verbinden met elementen van het ondernemerschap, kunnen maatschappelijke problemen op vernieuwende wijze worden aangepakt. Te denken valt aan thema’s rond leefbaarheid, veiligheid, energie, arbeidsparticipatie van jongeren, allochtonen en gehandicapten, en diversiteit en integratie.” Volgens de directeur van MVO Nederland vragen ondernemers van gemeenten steeds meer om een inspirerende, stimulerende en faciliterende rol. “Bedrijven hebben behoefte aan inzicht in de moge-

lijkheden rondom MVO en willen ervaringen uitwisselen. Ondernemers staan ervoor open om op basis van dit thema samenwerkingsvormen te realiseren om zo gezamenlijke doelen te bereiken. Coalities tussen maatschappelijke organisaties en bedrijven zijn een steeds vaker voorkomend fenomeen, waar MVO als thema naadloos inpast. MVO is bovenal een integrerend thema dat vraagt om ontkokering en meerdimensionaal denken. Het geeft gemeenten de sleutel in handen om maatschappelijke problematiek breder op te pakken.” Lageweg realiseert zich dat het begrip MVO nog niet in alle gemeenten gemeengoed is. Zijn uitleg: “Bij maatschappelijk verantwoord ondernemen weegt de ondernemer maatschappelijke doelen mee in de ondernemersbeslissingen. Hij streeft hierbij naar een balans tussen people, planet en

profit. Als onderdeel hiervan is hij continue in dialoog met zijn omgeving, ofwel zijn stakeholders, en legt hij verantwoording af over de effecten van de bedrijfsvoering op de maatschappij (transparantie). Bij MVO worden dus zowel de resultaten als de maatschappelijke effecten in kaart gebracht, waarop vervolgens de bedrijfsvoering wordt afgestemd. Hierbij kijkt de ondernemer vooral naar wat hij meer kan doen dan de wet vereist. De lokale overheid kan hem hierbij helpen.”


5

Hoe bundel je alle krachten? Tholen prijswinnaar


6

De Zeeuwse gemeente Tholen kreeg het voor elkaar. Alle gemeentelijke diensten werkten nauw en collegiaal samen. De provincie bereidde het traject helemaal voor en zorgde voor de financiering. De ondernemersvereniging deed mee. En niet minder dan dertig MKB-ondernemers stortten zich enthousiast op een cursus om te kunnen besparen op hun eigen milieukosten. Niet één haakte af, ondanks de altijd volle agenda van ondernemers. Beleidsmedewerkers Trudy Hertogs en Anne-Marie Mol van de provincie mochten na afloop zelfs de nationale duurzaamheidsprijs ‘Het Ei van Columbus’ voor de cursus in ontvangst nemen.

I

s het omdat er op Tholen nog steeds een eilandgevoel heerst? Is dat het geheime ingrediënt in het MVO-recept? Trudy Hertogs (1965) nuanceert onmiddellijk. De juridische beleidsmedewerker milieuzaken: “De geografische scheiding met het vasteland bestaat uit niet meer dan het Scheldekanaal. Er zijn al heel lang dijken en bruggen. Eerst naar West-Brabant, maar ook alweer heel lang naar Zeeland. Dat heeft de Zeeuwse identiteit van de bewoners wel versterkt. We horen er steeds meer bij. Je rijdt nu in een goede drie kwartier naar het Provinciehuis.” Daar in Middelburg begon vijf jaar geleden het succes. De provincie

Zeeland nodigde al in 2003 vijftien MKB-bedrijven uit om, via de MKBMilieubarometer van de Stichting Stimular de eerste stappen te zetten richting MVO. Met dit softwareprogramma is het mogelijk snel inzicht te krijgen in het gebruik van energie, water en afvalstromen. Vier van de deelnemende bedrijven kwamen uit de Gemeente Tholen en waren allemaal lid van het Ondernemers Overleg Tholen (OOT). Anne-Marie Mol, beleidsmedewerker MVO van de Provincie Zeeland: “We hadden al een tijd lang het idee om aan de hand van de ervaringen van deze bedrijven regionale cursussen te organiseren voor groepen MKB’ers. Daar heb je medewerking van heel veel partijen

vereniging en Stimular. Ongeveer vijftien bedrijven zouden benaderd worden met het verzoek vier middagen op cursus te komen. Belangrijk volgens Hertogs is ook dat binnen de gemeente alle afdelingen de neuzen dezelfde kant op stonden. “We hebben gekeken wie er voor de acquisitie de beste ingang had. Soms was dat de bedrijvenacquisitie-ambtenaar, soms de technisch-vergunningverlener, soms de handhaver en soms belde ikzelf als milieuambtenaar. We hebben binnen het ledenbestand van de ondernemersvereniging ook gekeken voor welke bedrijven het Vier partijen vooral interessant zou zijn om mee De vier partijen maakten een plan: te doen. Dat kon zijn omdat een provincie, gemeente, ondernemers- bedrijf veel stroom gebruikt, een voor nodig, zowel in tijd als in geld. Toen VROM eind 2004 opeens met een proeftuinregeling PreDo voor dergelijke projecten aankwam, zagen we dat als de ultieme kans: het geld was geen probleem meer. Naar Tholen dus.” Haar collega Hertogs uit Tholen over de keuze: “Wij hadden als gemeente al een Milieubeleidsplan waarin het stimuleren van MVO bij bedrijven opgenomen was. De technische vergunningverleners werd al geleerd energie, afval en water in de milieuvergunningverlening mee te nemen.”

Ondernemer Gerard Polderman en ambtenaar Trudy Hertogs


7

“Het scheelt de helft van de reis”


8

Gerard Polderman (1971) bakt nootjes. Met containers tegelijk. Pinda’s, cashewnoten, pijnboompitten… Zijn afnemers: private labels, delicatessenwinkels, warenhuizen, groothandels, marktkoopmannen. Maar ook de Fair Trade handel en de biologische sector weet Katjang Pedis in Sint Maartensdijk te vinden, een MKB’er met vijftien man personeel. Polderman was zo enthousiast over de cursus, dat hij na afloop een hele schoolklas kinderen een rondleiding in zijn bedrijf gaf. Met een zakje pinda’s voor naar huis.

P

olderman over deze ervaring: “Een bedrijf als het onze werkt met heel kleine marges, in een wereld waar de concurrentie veel en veel lagere lonen betaalt. Ik ben net terug uit China. We mogen ons gelukkig prijzen dat ze daar onze kwaliteit niet halen, anders kon Europa wel inpakken. En dat je in Polen zoveel andere kosten moet maken, dat het bakken hier nog steeds interessanter is. Maar je hebt er wel mee te maken, wanneer je je offertes uitbrengt. Ook met Amerikaanse pindaverwerkers, die veel lagere milieukosten maken dan wij, omdat ze Kyoto niet hebben ondertekend. Dan kun je maar het beste zoveel mogelijk bezuinigen op al je energiekosten, om die strijd nog aan te kunnen. We winnen het nu nog op flexibiliteit, snelheid en kwaliteit. Heel hard werken, zoals je dat van Zeeuwen mag verwachten. En dat onze klanten ons de opdracht gunnen. Het was erg leuk om de gemeente Tholen als bondgenoot te vinden. Je leest altijd zulke rotverhalen over de overheid, maar daar kan ik niet aan meedoen. Ik had niet het idee dat we niet-duurzaam bezig waren, hoor. Er staat net een hele dure afvalwaterinstallatie, waar we lang tegenaan hebben zitten hikken. Want ja: heel duur. Je moet het geld er maar net voor kunnen vrijmaken. We recyclen praktisch alles: de olie, het papier, karton, de jute zakken. Want afvoeren kost geld. Maar met de Milieubarometer breng je structuur aan in je feitelijke milieuprestaties. Je communiceert nu met een ambtenaar die dezelfde terminologie gebruikt. Dat scheelt de helft van de reis.” www.katjang-pedis.nl [email protected]

verouderd gebouw heeft, of juist plannen voor nieuwbouw koestert. We noemden de cursus ‘Duurzaam Ondernemen Tholen’. “Als argument om de bedrijven over te halen hebben we de potentiële deelnemers voorgehouden dat ze er financieel voordeel bij zouden kunnen behalen. Die vraag is voor

het MKB essentieel. Vier middagen kwijt? Wat levert me dat op? Je moet ze eerst over de streep trekken. Een ondernemer heeft 1001 dingen te doen. Maar ze kwamen en ze bleven komen. Soms was dat de directeur zelf, soms diegene die daar net onder zat: de bedrijfsleider. Soms was het de milieuman. Ook

bestuursleden van de ondernemersvereniging deden aan de cursus mee. Stimular stelt overigens dat door gebruik van de Milieubarometer de milieukosten per bedrijf gemiddeld vijf à tien procent per jaar dalen.”

9

Trudy Hertogs: “Als argument om de bedrijven over te halen hebben we de potentiële deelnemers voorgehouden dat ze er financieel voordeel bij zouden kunnen behalen.”


gegevens uit alle hoeken en gaten bij elkaar zoeken. Je bent dus allebei veel sneller klaar. We hebben ook de eigenaar van een meubelboulevard op cursus gehad, die daarna bewegingssensoren voor het licht had geplaatst in het magazijn en de kantines. Hij vertelde: ‘Het kostte Dezelfde taal achtduizend euro, maar we hebben Een interessant en herkenbaar pro- het er na een jaar al uit.’ gramma, ook dat bleek een voor“Tijdens de cursus kwamen allerlei waarde om de deelnemers enthou- aspecten van MVO aan bod; Syntens siast te houden. Hertogs zorgde er en de Hogeschool Zeeland verzorgvoor dat de ondernemers ervarinden allebei een gastcollege, evenals gen hoorden van collega-bedrijven een subsidieadviesbureau. De deeldie eerder ervaring hadden met de nemers gingen ook over hun drijfMilieubarometer. “Je moet het con- veren nadenken. Iemand zei na creet houden. Daarom vertelde een afloop: ‘Ik zit niet alleen voor bedrijfsleider van een schelpenfamezelf geld te verdienen. Je wilt briek uit Yerseke hoe hij tonnen toch ook dat je die planeet een euro’s had bespaard, omdat hij ont- beetje fatsoenlijk achterlaat. Daardekte waar er hete lucht ontsnapte om kijk ik nu ook veel kritischer bij het drogingsproces. Omdat we naar mijn eigen afnemers van deelnamen aan een nationale proef- afval.’” tuin van SenterNovem konden we de kosten van het cursusmateriaal En nu? Gemeenteambtenaar Trudy en de Milieubarometer heel laag Hertogs: “Een collega bereidt de houden: de deelnemers moesten er tweede cursus al voor. Er is volop tweehonderd euro voor betalen. De belangstelling. We gaan door. En de cursus zelf was gratis. Op de tweede provincie Zeeland rolt het procursusdag moesten ze allemaal een gramma nu ook in de gemeenten laptop meenemen en onder begeBorsele en Middelburg uit.” Haar leiding alle gegevens invoeren, die collega Anne-Marie Mol reist zelfs ze hadden verzameld. al naar andere Provincies om colle“Het goede is dat je daarna allemaal ga’s in te wijden in de geheimen van dezelfde taal spreekt, ambtenaren het succesproject ‘Duurzaam en ondernemers. Dat is belangrijk, Ondernemen Tholen’. want de handhaver vraagt bij een controle om inzicht. Een van de www.tholen.nl ondernemers zei: ‘Nu kan ik in vijf [email protected] minuten laten zien wat we in de www.zeeland.nl drukkerij aan papier hebben [email protected] gebruikt.’ Vroeger moest hij die www.milieubarometer.nl

Hoe trek je de aandacht van ondernemers? Vergunningbeleid Wageningen

10 P+ PEOPLE PLANET PROFIT + VOORJAAR 2007 + SPECIAL GEMEENTEN

De stad Wageningen heeft erg goed nagedacht over de vraag welke afdeling het MVO-beleid moet trekken. Dat is Economische Zaken (EZ) geworden.Want: daar ligt het vergunningenbeleid. En dat is het grootste lokaas voor ondernemers die een betere relatie met de gemeente willen opbouwen. Ambtenaar Jan Dijkstra vult het MVO-programma vervolgens in met besparingen op milieukosten. In een jaar wisten elf deelnemende bedrijven met elkaar voor 300 duizend euro aan besparingen te boeken.

E

Ondernemer Peter Hagelen van Menzis en ambtenaar Jan Dijkstra

lk jaar verleent de gemeente Wageningen alleen al tweehonderd bouwvergunningen. “Dat hebben we uitgebuit”, zegt Jan Dijkstra eerlijk, coördinator van het Loket Ruimte. “Ondernemingen denken: die overheid, die heb je af en toe wel eens nodig. Dus kun je er beter goede relaties mee opbouwen. Dat werkte. We hebben een loket, een aanspreekpunt, een account aangeboden: het ondernemersloket. Daar zit iemand die voor 60 procent van de werktijd beschikbaar is als adviseur.” De ondernemers die ingingen op de oproep via de ondernemersvereniging Wagenings Ondernemers Contact kregen echter veel meer. Dijkstra: “We hebben ze geïnteresseerd in het project Ecoprofit, dat weer is geïnspireerd op het beroem-

de voorbeeld Ökoprofit uit Graz, Oostenrijk. In die stad is de overheid voor het eerst actief op stap gegaan om bedrijven te helpen besparingen op milieugebied te boeken.” Wageningen ging het project met wat grotere ondernemingen aan. Deelnemers kregen de beschikking over een milieuconsultant, die een jaar lang zocht naar besparingsmogelijkheden. De doelstelling: de kosten moeten binnen vijf jaar terugverdiend zijn. Dijkstra: “In een verzorgingstehuis ontdekten we dat de meterstand verkeerd was opgegeven. De meter zat op een lastige plek, waardoor iemand de stand alleen met een spiegel kon aflezen. Dat was dus fout gegaan. Bij een autobedrijf gaan de monteurs nu anders om met het op en

neer halen van de autobrug. Een tuincentrum vangt nu het regenwater op, gebruikt dat voor een deel voor de planten, maar loost het nu ook rechtstreeks op het oppervlaktewater. Dat scheelt nogal wat afdracht aan het waterschap. Zo eenvoudig is het soms.” In een boekje presenteerde Wageningen de eindresultaten, per afzonderlijk bedrijf, maar ook als totaal. Dijkstra: “De elf deelnemers bespaarden aan elektriciteit voor 350 huishoudens en gas voor 75 huishoudens.” Deelname aan Ecoprofit kostte de ondernemingen in totaal 241.010 euro, maar de besparing leverde meteen al 302.101 euro op. [email protected] www.wageningen.nl (zoek: ecoprofit) www.oekoprofit-graz.at


11

Hoe breng je ideëel en zakelijk samen? Betrokken Houten Hoe zorg je als gemeente dat ideële instellingen en bedrijven elkaar op lokaal niveau vinden? De gemeente Houten heeft samen met een aantal bedrijven ruim drie jaar geleden het Platform Maatschappelijk Ondernemen opgericht. Daarvoor hebben de partners van het platform een speciale coördinator aangesteld, die onder andere matches verzorgt. Behoeftes van instellingen en bedrijven worden via haar afgestemd.


12

“W

Dolinda van der Hulst, projectmanager Platform Maatschappelijk Ondernemen Houten, Nicole Teeuwen, wethouder, Helm Osse, Osse Advocaten en voorzitter van het Platform Maatschappelijk Ondernemen Houten

e hebben als gemeente een sturende rol in dit platform”, zegt de Houtense wethouder Nicole Teeuwen. “Het bestaat uit meerdere participanten uit het gehele ondernemersveld in Houten.” Het platform heeft een speciale website waarop de doelstellingen worden uitgelegd, maar ook een uitgebreide agenda te raadplegen is. Zo is te zien op welke dag medewerkers van de Rabobank aan de slag gaan op Zorgboerderij de Bossenwaard. Of wanneer het personeel van Dura Vermeer diensten aanbieden aan jongeren met een handicap die op de woonvorm Meander wonen.

Ook verzorgt de coördinator van het platform de zogenoemde Makea-Differenceday (MADD), een landelijk initiatief dat door gemeentes zelf wordt ingevuld. Het is bedoeld voor contacten tussen het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. “De coördinator verzamelt allerlei projecten en kijkt of die op de MADD-dagen gehouden kunnen worden of door


13

het jaar heen. Ze is een soort makelaar”, licht Teeuwen toe. “We vinden het als gemeente belangrijk om een maatschappelijk doel functioneel te maken. Ook willen we vrijwilligersorganisaties een steuntje in de rug geven.” Over de voordelen van zo’n platform in haar gemeente is Teeuwen kort: “We hebben zo meer contact met de doelgroepen. We houden

goed zicht op wat er op dat niveau gebeurt. En we kweken een hoop goodwill. Zo’n organisatie in stand houden is in alle opzichten winst. We zijn partner in het platform van founders. En we zijn werkgever voor de medewerker die het platform ondersteunt.” [email protected] www.maatschappelijkondernemenhouten.nl www.betrokken.nu

Hoe leer ik van anderen? P+ PEOPLE PLANET PROFIT + VOORJAAR 2007 + SPECIAL GEMEENTEN

14

Heerhugowaard: nadenken over continuïteit Heerhugowaard heeft anderhalf jaar geëxperimenteerd met een MVOplatform, waar gemeente en bedrijven een gezamenlijke zoektocht hielden naar de inhoud van MVO. Uit de evaluatie blijkt dat het goed is om vanaf het begin na te denken over continuïteit:“Stel samen met ondernemers de doelen vast van de samenwerking en stel haalbare realistische doelen op. Hierdoor creëer je succes die alleen maar stimuleren tot grotere ambities zoals in Heerhugowaard. Ambities waren bewonderenswaardig alleen… te snel vastgesteld.” Het gevolg: met het beëindigen van de subsidie stopte ook het project.

“Z

o’n anderhalf jaar geleden hebben we een proeftuin ingericht met een MVO-platform naar aanleiding van een conferentie”, zegt Christian Verberne, ambtenaar bij de gemeente Heerhugowaard. “Een aantal bedrijven wilde heel graag meedoen. We hebben bijeenkomsten gehouden op locatie, voornamelijk over duurzame energie. Er waren zes bedrijven die graag als gastheer wilden fungeren. Daaronder een installateur van verwarmingen die duurzame verwarmingsinstallaties verkoopt en zijn eigen bedrijf als proeftuin ter beschikking stelde. Ook een Toyota-garage, die duurzame auto’s, de Toyota Prius, levert en duurzame mobiliteit als onderdeel van de hele bedrijfscultuur ziet.” De gemeente organiseerde zelf ook een presentatie. “Heerhugowaard is een ontwikkelgemeente. We bouwen heel veel en we doen dit deels CO2-neutraal. We hebben bijvoorbeeld een wijk die de Stad van de Zon heet. De woningen vragen weinig energie en worden

voorzien van zonne- en windenergie. Bovendien voeren we een duurzaam energiebeleid: alle kilometers die ambtenaren afleggen, worden gecompenseerd door bomen te laten planten in Afrika. We laten nu door een bureau een onderzoek doen naar een geheel CO2-neutrale gemeente. Dat doen we samen met Apeldoorn.” De bijeenkomsten van het MVO-platform werden georganiseerd met subsidie van SenterNovem. Die subsidie stopte en de gemeente wilde niet zelf investeren. “Heerhugowaard heeft te lijden onder terugdraaiende subsidies. Daardoor kwam de Stad van de Zon onder druk te staan. Dan moeten B&W financiële keuzes maken en daarom is in het platform niet verder geïnvesteerd. Ik word nog heel veel gebeld over dit platform. Het succes van de bijeenkomsten was dat het gratis was. Het zou kunnen dat we het toch weer gaan oppakken.” [email protected]

Zwaagwesteinde: energievrije woning Is het stimuleren van spaarlampen en zuinige douchekoppen het allerhoogst bereikbare voor een gemeente? Waarom niet energieneutrale woningen neerzetten? Of bestaande woningen energieneutraal maken? irecteur Henk Seinen van Seinen Nieuwbouw in Leeuwarden maakte internationaal furore met een serie van 24 woningen in Zwaagwesteinde die nauwelijks energie gebruiken: 0,2 EPC daar waar het wettelijke niveau 0,8 EPC is. (EPC = energie prestatie coëfficiënt). De woningen kennen een oppervlakte van 460 kuub, tellen 250 vierkante meter tuin en kosten niet meer dan 150 duizend euro, vrij op naam. De kopers wordt bovendien een exclusieve satelliethypotheek aangeboden, waardoor de kosten voor de milieumaatregelen buiten het woonquotum blijven. De netto woonlast komt daardoor op slechts 450 euro per maand. En dat voor een kast met vijf slaapkamers. De gemeente werd voor deze gedurfde innovatie door de provincie Friesland beloond door een verruiming: er mag nog meer gebouwd worden. Seinen zelf ontvangt wekelijks delegaties van andere Nederlandse gemeenten: “Maar ook bezoekers uit Japan, de VS en Duitsland.”

Kan hij zijn huzarenstukje ook in de Randstad herhalen, waar de grondprijs een stuk hoger ligt? Seinen: “Sterker nog, we weten de EPC inmiddels al terug te brengen tot 0,01: op een project in Utrecht. Inderdaad, de grondprijs is hoger, maar de problematiek ligt ook anders. De Randstad moet starters een toekomst bieden. Dat moet kunnen voor honderddertig- tot honderdveertigduizend euro. En dan werkt een gemeente mee aan een woningbouwproject waar zonneboilers en zonnepanelen, een warmtepomp en warmtewisselaars voor de energie zorgen. Wanneer je er nog een generator voor biodiesel bijzet, is het is zelfs mogelijk om een volledig klimaatneutrale nieuwbouwwijk te zetten. En die los te koppelen van het elektriciteitsnet.”

[email protected] www.seinen-nieuwbouw.nl

Hoorn: Ambassadeur duurzaam inkopen Burgemeester dr. Onno van Veldhuizen is landelijk ambassadeur van het VNGproject ‘Goed Besteed’. Populairder gezegd: ambassadeur duurzaam inkopen.

“E

lke cent die je als gemeente uitgeeft, is belastinggeld. Dat hoort goed besteed te worden. Daar hoort een inkoop- en aanbestedingsbeleid bij waarbij integriteit, transparantie en duurzaamheid sleutelbegrippen zijn. Bijkomend voordeel van efficiënt inkopen en aanbesteden is dat het bezuini-

gingen kan opleveren. Via gezamenlijk inkopen zijn ook belangrijke besparingen te bereiken. Zo kopen we met 29 gemeenten hulp bij het huishouden in voor de WMO.” www.hoorn.nl [email protected]


D

Hoe leer ik van anderen? P+ PEOPLE PLANET PROFIT + VOORJAAR 2007 + SPECIAL GEMEENTEN

16

Enschede: duurzaam inkoopbudget Op 1 januari 2010 is het zo ver. Dan kopen alle overheden duurzaam in. De rijksoverheid koopt 100 procent duurzaam, de lagere overheden 50 procent. Het bedrag dat daarmee is gemoeid: grofweg dertig miljard euro per jaar.

E

nschede is de eerste Schone Kleren gemeente in Nederland. Alle gemeenten in Drenthe en de provincie kopen 100 procent duurzame stroom in. En de ministeries? Die moeten in 2010 100 procent duurzaam inkopen. Allemaal in lijn met het programma Duurzame Bedrijfsvoering Overheden ofwel Duurzaam Inkopen. De eerste contouren van het inkoopbeleid van straks tekenen zich af. Maar er zijn ook nog vele vragen. Zal 20 procent van het papier aantoonbaar voldoen aan de eisen van een milieukeurmerk zoals Nordic Swan, Europees Ecolabel of Milieukeur, of wordt het 75 procent? Waarom wordt FSC-papier niet genoemd? Moet de leverancier van bedrijfskleding over een door de directie getekende Milieubeleidsverklaring beschikken of eisen we dat hij en zijn toeleveranciers aantoonbaar aan de ILO-basisnormen voldoen? Voor dit soort keuzes staan de departementen sinds de Tweede Kamer in 2005 in een motie heeft bepaald dat alle ministeries uiterlijk in 2010 ‘bij alle rijksinkopen en rijksinvesteringen duurzaamheid als zwaarwegend criterium’ mee moeten nemen. Van de 483 gemeenten moet zich nog ruim driekwart committeren. EZ-agentschap SenterNovem heeft criteria ontwikkeld voor de verschillende producten.

Inmiddels zijn 32 productgroepen gespecificeerd en moeten er nog 88 onder de loep genomen worden. SenterNovem presenteert zogenoemde menukaarten als hulpmiddel bij het duurzaam inkopen van producten, diensten en werken. www.senternovem.nl/ duurzaaminkopen/(menukaart)

Welke inkooppakketten moeten straks duurzaam zijn?

• Bedrijfskleding en huisvesting • Bouwen • Bussen • Catering beurzen • Congressen, • Diensten (gas, elektriciteit) • Energie • Groenvoorziening • Kantoorinrichting • Kantoormachines • Papier • Schoonmaak • Terreinbeheer en mobiliteit • Transport Wegen • Overige (werktuigen en gereedschappen, • verlichting, smeermiddelen, afval, hout)

Amsterdam: eerste duurzaamheidsverslag

B

urgemeester Job Cohen ziet het verslag niet als de voltooiing van een proces. Kort na aanvaarding van zijn tweede ambtstermijn zei hij in 2007: “Duurzaamheid is één van de belangrijkste onderwerpen van onze tijd. Wij zullen daar op uiteenlopende manieren in onze stad grote aandacht aan schenken. Door het beter benutten van de grote onderzoekspotentie die we op dit gebied in de Amsterdamse regio hebben met twee vooraanstaande universiteiten, het Shell Research and Technology Centre, met ECN,

met NUON en al die instituten die door het bundelen van krachten tot veel meer in staat zijn. Door het verbeteren van de milieukwaliteit waarvoor een aantal maatregelen zijn afgesproken. Door talloze vormen van energiebesparing. En door het als het maar enigszins mogelijk is, benutten van de tramrails voor het bevoorraden van de stad (City Cargo). Amsterdam: duurzame stad, Amsterdam, sustainable city.” www.globalreporting.org

Hoe geef je zelf het goede voorbeeld? Een duurzaamheidsverslag is de neerslag van een verbeteringsproces.Waar kunnen gemeenten zelf het beste beginnen? Een recent onderzoek van Stimular onder 31 gemeenten geeft daarvoor uitstekende aanknopingspunten. Bij de ene gemeente gebruikt een ambtenaar per jaar dertig kilo papier per jaar, bij een andere 110 kilo. De laatste kan dus aanzienlijke milieuwinst gaan boeken wanneer er kritisch naar het papiergebruik wordt gekeken. Gemiddeld gebruiken Nederlandse ambtenaren 57 kilo.

Het belangrijkste verbeterpunt is vooral de post vervoer. Uit de vergelijking blijkt dat woon-werkverkeer (26,3 procent) en werkwerkverkeer (24,6 procent) bij elkaar de helft van de totale milieubelasting van de overheidsorganisaties vormt. Interessant is dat al 60 procent van de deelnemende kantoren geheel of gedeeltelijk groene stroom gebruikt. Stimular adviseert aan vervoersmanagement en elektriciteitsbesparing de hoogste prioriteit te geven. www.milieubarometer.nl


De hoofdstad Amsterdam beet de spits af. Het is de eerste gemeente in Nederland met een duurzaamheidsverslag. De verantwoording kwam uit ter gelegenheid van het wereldcongres van de GRI, de Global Reporting Initiative in Amsterdam, in het najaar van 2006. Deze VN-organisatie stelt richtlijnen op voor verslagen. De handleiding is dus ook voor overheidsorganisaties bruikbaar, ook al wordt daar wereldwijd nog nauwelijks gebruik van gemaakt.


18

Tips & Vijf MVO-voordelen Zoals uit de praktijkvoorbeelden blijkt, spelen gemeenten een belangrijke rol in het stimuleren van MVO bij ondernemers. Bovendien leveren MVO-projecten de gemeenten zelf veel voordelen op. Met het initiëren van een MVO-project:

1 2 3 4 5

geeft u op vernieuwende wijze inhoud aan de aanpak van sociaal-maatschappelijke vraagstukken (zoals werkloosheid, milieu, WMO) speelt u in op de groeiende behoefte van ondernemers om maatschappelijk verantwoord te ondernemen en geeft u ondernemers daarmee een belangrijke steun in de rug neemt u een (door bedrijven gewenste) inspirerende, stimulerende en faciliterende rol in creëert u nieuwe mogelijkheden voor samenwerking met interne en externe partijen versterkt u de relatie tussen de gemeentelijke organisatie en de ondernemers (-verenigingen), waarbij meer sprake is van wederzijds begrip.

Werving van ondernemers Ondernemers kunnen snel beslissen wanneer ze de voordelen zien van uw project. Op de volgende manieren creëert u draagvlak onder ondernemers: voor een aansprekende insteek van uw project. Maak MVO onderdeel van een breder • Kies kader, zoals ‘Ondernemen in de 21e eeuw’. Wijs op de innovatiemogelijkheden en besparingen: Wat levert MVO de ondernemer financieel op?

concrete voorbeelden; breng laagdrempelig in beeld hoe MVO praktisch bij bedrijven • Geef werkt. Ga uit van wat ondernemers op dit moment al doen in de dagelijkse praktijk. ondernemers praktijkervaringen uitwisselen en elkaar informeren en enthousias• Laat meren over hun MVO-activiteiten. Laat bedrijven zoveel mogelijk zelf aan het woord. aan bij bestaande ondernemersbijeenkomsten of bied hen op andere wijzen (gratis) • Sluit netwerkmogelijkheden.

Zeven succesfactoren Succesvolle MVO-projecten worden gekenmerkt door de volgende aanpak:

1

2

3 4 5 6 7

Betrek ondernemers en ondernemersverenigingen bij de initiatie van het project. Laat ondernemers zelf problemen signaleren. Breng de behoeften van de ondernemer in kaart en houd deze als uitgangspunt. Blijf ook tijdens het verloop van het project in dialoog met de ondernemer. Pak de organisatie van het project breed op binnen de gemeentelijke organisatie. Werk samen met zoveel mogelijk secties (EZ, milieu, welzijn), projectleiders en bedrijfscontactfunctionarissen. Informeer en motiveer de betrokken partijen en laat alle neuzen in dezelfde richting wijzen. Zorg voor een duidelijke projecttrekker en coördinator, bijvoorbeeld in de vorm van een actieve werkgroep. Schakel specialisten in voor ondersteuning. Werk samen met externe partijen, zoals Kamers van Koophandel, banken, brancheorganisaties, stichtingen en gemeenten in de regio, of de provincie. Zorg voor een zichtbare betrokkenheid van burgemeester, wethouders en inhoudelijke specialisten. Wees reëel in wat haalbaar is per bedrijf. Evalueer periodiek.

Meteen aan de slag?

op de website www.mvonederland.nl/lokaleoverheden voor meer informatie, • Kijk praktijkvoorbeelden en contactgegevens van adviesbureau’s. ook eens contact op met gemeenten die al MVO-projecten hebben opgezet. • Neem • Vraag bij uw provincie om informatie en ondersteuning.


trucs


20

Over MVO Nederland MVO Nederland is een kennis- en netwerkorganisatie die het bedrijfsleven stimuleert om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. MVO Nederland richt zich primair op het midden- en kleinbedrijf (MKB). MVO Nederland brengt daarnaast bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, overheid, onderwijs en onderzoek bij elkaar om gezamenlijk te werken aan effectieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Het gemeenteprogramma van MVO Nederland biedt ambtenaren van Economische Zaken, Sociale Zaken en Milieu verschillende handvatten om regionale ondernemers te stimuleren MVO op te pakken. Op de website staan voorbeelden van gemeenten die positieve ervaringen hebben met MVO en ondernemers. Ook zijn er praktische tips beschikbaar om projecten samen met ondernemers te beginnen. Daarnaast biedt MVO Nederland intervisiebijeenkomsten waar gemeenteambtenaren onder leiding van een expert ervaringen kunnen uitwisselen. Tenslotte organiseert MVO Nederland op 6 juni het grote evenement Het Nieuwe Ondernemen. Er is een speciaal programma voor

ambtenaren van lokale overheden waaronder trainingen, coaches en de eerste intervisie bijeenkomst. U bent van harte welkom om op 6 juni kennis te maken met alles rondom maatschappelijk verantwoord ondernemen. Kijk op de website www.mvonederland.nl voor meer informatie. Daar kunt u zich tevens aanmelden voor de nieuwsbrief van MVO Nederland. MVO Nederland Waterstraat 47 Postbus 48 3500 AA Utrecht 030-2363322 www.mvonederland.nl [email protected]

People Planet Profit P + MVO Nederland Maatschappelijk verantwoord ondernemen. Lokale overheden. Hoe start je MVO?

Recommend Documents