100’
2-4
13+
DUT
Een spel van Marco Pranzo
De belangrijkste Franse haven ligt in het begin van de 16e eeuw in de stad Rouen. De welvaart van deze stad hangt af van de handel in gezouten vis. Het zout moet worden geladen op de schepen en wordt gebruikt om haring en kabeljauw uit de Atlantische oceaan te preserveren. Elke week vertrekken schepen afgeladen met vaten zout uit Rouen naar de oceaan en bij terugkeer vindt levendige handel op de marktplaats plaats. Spelers zijn kooplieden op zoek naar welvaart. Zij investeren in schepen en de ontwikkeling van de stad. Wie is de rijkste koopman, op het moment dat Frans I van Angoulême, koning van Frankrijk, de stad bezoekt?
Voorbereiding
1
Het speelbord wordt midden op tafel gelegd. Elke speler krijgt de schepen, blokjes en een spelersbord in de door hem gekozen kleur. Elke speler plaatst 2 één van zijn blokjes op het meest linker vakje van de teller bij de Saline. Plaats 3 zwarte 3 blokjes in de middelste rij van de Prijstabel. Wijs willekeurig 4 een startspeler aan en leg één van zijn blokjes op het eerste vak van de beurtvolgorde spoor. Leg ook voor de overige spelers kloksgewijs een blokje op dit spoor. Plaats 4 zwarte blokjes op de 5 eerste plaats in de Actietabel
Elke speler plaatst een Karveel 9 1 tegel in de haven. Dit schip start geladen met 3 vaten zout. Plaats 3 witte blokjes bij nummer 1 op je spelersbord om dit aan te geven. Roze blokjes representeren tonnen haring en de violet blokjes kabeljauw. Plaats de overgebleven blokjes naast het speelbord. De grote blokjes tellen als drie kleine blokjes.
6
Plaats een ronde spelermarker op 10, 12, 14 en 16 munten op de Muntenteller (rondom het speelbord) overeenkomstig met de beurtvolgorde. De startspeler plaatst zijn marker op 10.
1
2 3 spelersbord
Kies willekeurig 5 EveneElke speler 7 8 mentstegels en plaats deze gesloplaatst één van ten op de Evenement/ronde markering. Leg de eerste tegel open en leg de overige tegels gesloten naast het speelbord.
zijn blokjes in de eerste kolom van het Dépôt.
Stadsgebouwen hebben één of meer symbolen (in de cirkel). Het symbool geeft het effect van het gebouw weer. Als de cirkel een doorgetrokken lijn bevat, dan vindt het effect aan het eind van het spel plaats. Als het een stippellijn is, vindt het effect gedurende de spelersbeurt plaats.
upon a salty ocean | DUT | 1
Spelverloop
Het spel bestaat uit 5 ronden en elke ronde is opgesplitst in 3 fases: 1) Evenementen 2) Acties 3) Het einde van de ronde Note: de hierna beschreven regels gelden voor een spel met vier spelers. Aan het eind van de regels worden enkele wijzigingen beschreven voor een spel van 2 of 3 spelers.
Fase 1 – Evenementen
Aan het begin van de ronde wordt de Evenementstegel geactiveerd door de Marktprijzen en de weerscondities/ gebeurtenissen te controleren. • De marktprijs van elk product wordt in de Prijstabel aangepast zoals weergegeven op de Evenementstegel. • De weersconditie op de Evenementstegel geldt voor deze gehele beurt en heeft invloed op alle schepen die Rouen verlaten en de open zee opvaren. Als een schip al op zee is wordt het niet beïnvloed door de huidige gebeurtenissen (Storm of Piraten). Aan het einde van fase 1 wordt de Evenementstegel van de volgende beurt alvast open gelegd, zodat spelers kunnen anticiperen op toekomstige fluctuaties.
Fase 2 – Acties
Fase 2 is opgedeeld in een variabel aantal beurten. In elke beurt mag een speler, afhankelijk van de beurtvolgorde, een actie uitvoeren of passen (zie ook toelichting acties). Als de speler een actie uitvoert, moet hij de activeringskosten betalen overeenkomend met de prijs voor die actie op de Actietabel door zijn score op de Muntenteller aan te passen. Elke uitgevoerde actie verhoogt betreffende actie met 1 (schuif het zwarte blokje naar rechts). De volgende speler die die actie wil uitvoeren betaalt er dus meer voor. Als
de speler gepast heeft, mag hij de volgende beurt wel weer acties uitvoeren. Er zijn 4 verschillende type acties:
Stad
Navigatie
Haven Markt Fase 2 eindigt wanneer niemand meer een nieuwe actie kan of wil uitvoeren. De activeringskosten van een actie kan niet hoger dan 10 munten worden. Het is toegestaan om een lening af te sluiten. Een speler moet hiervoor meteen 1 munt rente betalen en nog 1 munt als hij aan het eind van de ronde nog steeds een lening heeft. Voorbeeld: Anna heeft 2 munten en 3 tonnen haring (huidige marktprijs 3). De activeringskosten voor (het verkopen aan) de Markt actie zijn 4. Anna speelt de actie, waardoor ze op -2 munten komt. Ze bepaalt direct 1 munt rente en komt zodoende op -3. Vervolgens krijgt ze voor de verkoop van 3 tonnen haring 9 munten en komt daardoor weer op 6 munten. Aan het eind van de ronde heeft ze dus geen lening meer uitstaan en hoeft daarom geen extra rente te betalen.
Fase 3 - Het einde van de ronde
In fase 3 worden de volgende handelingen uitgevoerd: 1. Spelers met Le Phare of de Fierte Saint Romain kunnen de speciale eigenschap van deze gebouwen gebruiken. Gebruikte blokjes bij de Gros-Horloge worden teruggegeven aan de betreffende spelers. 2. De Saline produceert voor een speler zout overeenkomstig met de waarde bij de teller. Het geproduceerde zout wordt meteen opgeslagen in het dépôt op het spelersbord. 3. De Auberge genereert rente. 4. Banque en Salle des Coffres betalen rente uit.
5. Spelers die nog een lening open hebben staan (zie Muntenteller) betalen nog 1 munt. Wanneer een speler al op -22 staat, hoeft er geen extra rente te worden betaald. 6. Op de Actietabel worden de blokjes weer op 0 gezet. 7. Spelers controleren of het maximum aantal munten is bereikt. Het maximum aantal munten voor spelers zonder Banque is 40, voor spelers met een Banque maar zonder Salle des Coffres is het maximum 80.Het maximum aantal munten is onbeperkt als spelers beide gebouwen bezitten. Wanneer een speler te veel munten heeft, dan wordt het teruggebracht naar het aantal dat deze speler maximum mag hebben. Voorbeeld: Aan het eind van de ronde heeft Luca 44 munten, maar geen Banque. Hij moet 4 munten teruggeven. 8. De nieuwe beurtvolgorde wordt bepaald in omgedraaide volgorde als het aantal munten dat spelers nog bezitten. Voorbeeld: Aan het eind van de ronde heeft Anna 12 munten, Bea 18, Carlo 15. De nieuwe volgorde wordt Anna, Carlo, Bea. Als 2 of meer spelers even veel munten hebben, dan gaat de speler als eerst die als laatst zijn spelermarker heeft geplaatst (dus bovenop ligt).
Einde van het spel
Het spel eindigt aan het eind van de 5e ronde, wanneer koning van Frankrijk, Francis I in Rouen arriveert. Sommige gebouwen (Hotel-de-Ville, Notre-Dame, St. Maclou, Notre-Dame Vitrails en Le Phare) leveren extra punten op aan het einde van het spel. Bonussen dankzij deze gebouwen worden na de controle van het munten aantal bij het aantal munten opgeteld en worden dus niet door de Ban-
spelvoorbeeld Anna bouwt een Saline (Stad actie) en betaalt hiervoor 0 munten. De kosten voor de Stad actie wordt met 1 verhoogd. Bea voert een Markt actie uit en betaalt hier 0 voor. De Markt actie wordt met 1
2 | DUT | upon a salty ocean
verhoogd. Carlo voert ook een Stad actie uit. Hij koopt namelijk een Auberge. De Stad actie wordt met 1 verhoogd tot 2. Anna verplaatst haar schip naar de oceaan (Navigatie actie). De Navigatie actie wordt met 1 verhoogd.
Bea en Carlo passen vervolgens. Anna koopt nog een Chantier Naval (Stad actie). De Stad actie wordt met 1 verhoogd tot 3. Vervolgens past ook Anna en is de ronde afgelopen.
actie voorbeeld Carlo kiest en betaalt voor een Navigatie actie. Hij verplaatst namelijk zijn schip van de haven naar de oceaan, waar hij naar haring gaat vissen. Elk vat zout in dit schip (zie spelersbord) wordt omgezet in haring. Elke wit blokje wordt vervangen door een roze blokje.
1
2 3
Met zijn volgende actie, kiest hij wederom voor een Navigatie actie. Hij verplaatst zijn schip weer naar de haven in Rouen. Verderop kiest hij een Markt actie, waarbij hij 3 tonnen haring verkoopt op de markt en daarvoor 12 munten ontvangt. De prijs voor haring wordt met 1 stap verlaagd op de Prijstabel. Hij had er ook voor kunnen kiezen om met een Haven actie de tonnen haring in zijn dépôt te plaatsen.
1
2 3
que/Salles de Coffres De winnaar is de speler met de meeste munten. Bij een gelijke stand, is de winnaar degene met de meeste gebouwen wint (gebouwen met uitbreidingen, zoals de Notre-Dame, tellen als 1). Is er nog steeds een gelijke stand, dan delen betreffende spelers de overwinning. Note: Het is mogelijk om meer dan 100 munten te bezitten. Tel dan weer verder vanaf 0 en plaats een product op de spelermarker ter herinnering.
Acties
Hieronder staan de verschillende acties weergegeven. Wat voor type actie iets is, staat tussen haakjes weergegeven. • Het kopen van een Saline (Stad): Met deze actie mag een speler zijn blokje eentje verder verplaatsen op de teller bij de Saline. • Het kopen van een gebouw (Stad): Een stadsgebouw kan gekocht worden door een blokje van de speler op het veld bij het gebouw te plaatsen. Een
gebouw kan door elke speler maar 1 keer gekocht worden. • Verplaatsen van het schip naar de oceaan en vissen (Navigatie): Een speler mag 1 of meer van zijn schepen van de haven naar de oceaan verplaatsen. Elk vat zout in de voorraadruimte van een schip wordt omgezet in een ton haring of kabeljauw (naar keuze van de speler). Een schip mag tegelijk naar beide soorten vis vissen. • Terugvaren naar Rouen (Navigatie): Een speler kan 1 of meer van zijn schepen terug varen van de oceaan naar de haven. • Scheepsbouw (Haven): De speler bouwt een schip. Dit kan echter alleen als er al spelers zijn met een Chantier Naval en een Académie de la Marine. Een Karveel kost 6 munten (3 munten worden aan de Chantier Naval betaald en 3 munten zijn voor de Académie de la Marine). Een Carrack (middeleeuwse drie- of viermaster) kost 8 munten (4 munten voor de Chantier Naval en 4 munten voor de Académie de la Marine). Is er maar 1 Chantier
Naval of de Académie de la Marine, dan verdient de bezitter alle munten die in dat gebouw zijn gespendeerd. Zijn er twee Chantier Naval of twee Académie de la Marine, dan worden de munten die in de gebouwen zijn gespendeerd om het schip te bouwen verdeeld onder de bezitters. Een speler kan maximaal 2 Karveels hebben en 1 Carrack, zoals ook weergegeven op zijn spelersbord. Voorbeeld: Anna en Carlo hebben de Académie de la Marine, Bea heeft de Chantier Naval. Als Marco een Carrack wil bouwen, dan moet hij 8 munten betalen. Carlo en Anna krijgen er allebei 2 en Bea krijgt er 4. Als Anna een Karveel wil bouwen, dan moet ze er 3 munten aan de Chantier Naval, dus Bea betalen, maar 0 aan de Académie de la Marine, omdat ze er zelf één bezit. • Verplaatsen van producten (Haven): Deze actie geeft spelers de mogelijkheid om producten tussen zijn dépôt (op zijn spelersbord) en schepen in de haven te verplaatsen. Normaal gesproken kunnen er 6 vaten/tonnen in het dépôt liggen, maar dit kan verhoogd worden tot 15 of 30 wanneer een speler hebben geïnvesteerd in een Dépôt. Alles wat aan het einde van de actie niet geplaatst kan worden in het dépôt, moet worden afgelegd. Voorbeeld: Anna heeft een schip, waarin 4 tonnen kabeljauw zitten en een dépôt gevuld met 3 vaten zout. Door de actie Verplaatsen van producten te spelen, kan Anna 3 vaten zout op het schip verplaatsen en 4 tonnen kabeljauw naar haar Dépôt. • Verkopen aan de markt (Markt): Met deze actie kan 1 soort product (zout, haring, kabeljauw) worden verkocht aan de markt. De producten kunnen in de schepen en/of het dépôt liggen. De prijs per eenheid is weergegeven in de Prijstabel. Na de verkoop wordt de marktprijs met 1 stap per 8 vaten/tonnen of een deel daarvan verlaagd. Voorbeeld: Anna verkoopt 6 tonnen haring, op het moment dat de prijs 5 munten (2e rij) is. Zij ontvangt hiervoor 30 munten. Na de verkoop, wordt de prijs met 1 stap verlaagd tot 4 munten (3e rij). • Kopen van de markt (Markt): Het is ook mogelijk om producten van de markt te kopen en in je dépôt te plaatsen. De prijs wordt na zo’n transactie niet aangepast. In het geval dat de prijs van een vat zout op de markt 0 is, dan kan je voor 1 munt per vat zout kopen.
upon a salty ocean | DUT | 3
Evenementen
Een Evenementstegel geeft de prijsveranderingen van producten weer en de weerscondities of gebeurtenissen op de oceaan. Weerscondities of gebeurtenissen kunnen de volgende zijn:
• Windstilte : geen effect • Storm : Wanneer een schip de oceaan opvaart, wordt het schip beschadigd en neemt de voorraadruimte met 1 af. Dit wordt weergegeven door met een blokje van de speler een vak van de voorraadruimte te bezetten. Wanneer het schip al volgeladen is, wordt 1 product door de storm beschadigd (en dus vervangen door een blokje van de speler). • Piraterij : Het eerste schip dat de oceaan opvaart, wordt aangevallen. Hierdoor neemt zijn voorraadruimte met 2 af. Ook hiervoor gebruik je blokjes van de spelers. Schepen die later opvaren ondervinden geen hinder van de piraten. Wanneer het schip al volgeladen is, worden 2 producten gestolen (en dus vervangen door een blokje van de speler). • Slechte vangst : Een vat zout wordt van elk schip dat de oceaan op vaart afgelegd zonder omgezet te worden in haring of kabbeljauw.
Gebouwen
Hier worden de gebouwen in het spel verder toegelicht: Saline (zoutmijn): Elke speler start het spel met een Saline met capaciteit van 3. Een tweede mijn levert 4 extra vaten zout op. De derde en vierde leveren respectievelijk 3 en 2 extra vaten zout op. Zout wordt aan in fase 3 geproduceerd. Dépôt (opslagruimte): Spelers kunnen zonder verbetering van hun dépôt 6 vaten/tonnen producten (zout, haring of kabeljauw) opslaan. Dit kan met de verbeteringen uitgebreid worden tot 15 of 30. Als de capaciteit wordt overschreden wordt de rest afgelegd. Een speler kan in zijn dépôt alleen zijn eigen producten opslaan.
4 | DUT | upon a salty ocean
Banque e Salle des Coffres (bank en kluis): Zonder de Banque mag een speler aan het einde van de ronde maximaal 40 munten hebben, met de Banque mag dit aantal maximaal 80 zijn. Daarnaast betaalt de Banque 1 munt rente uit voor elke 20 munten, die een speler bezit. Voorbeeld: Anna heeft de Banque en 45 munten. Zij krijgt aan het eind van de ronde 2 munten rente). Om een Salle des Coffres te kunnen kopen, moet men al een Banque bezitten. Wanneer een speler de Salle des Coffres bezit, dan mag hij een onbeperkt aantal munten bezitten. Daarnaast betaalt de Salle des Coffres 1 munt rente voor elke 10 munten die een speler bezit (dit is in plaats van de rente, die de Banque uitbetaalt). Bureau des Finances (belastingkantoor): De eerste speler die de Bureau des Finances bouwt, krijgt 3 extra munten elke keer dat hij producten aan de markt verkoopt. De tweede speler die dit gebouw bezit ontvangt elke keer 2 extra munten bij een verkoop aan de markt. Als andere spelers producten verkopen levert dit de bezitters van Bureau des Finances geen extra inkomen op. Auberge (inn): De bezitters van een Auberge ontvangen aan het eind van de ronde 2 munten plus 1 extra voor elke speler zonder een Auberge. Voorbeeld: In een spel met 3 spelers hebben Anna en Bea een Auberge. Aan het einde van de ronde ontvangen zij beiden 3 munten (2 voor het bezit van de auberge en 1 voor de speler zonder Auberge). Chantier Naval (scheepswerf ): Op de Chantier Naval kunnen schepen worden gebouwd. De eigenaar kan het gratis gebruiken. Elke keer dat een schip gebouwd wordt, ontvangt de bezitter 2 of 4 munten voor respectievelijk een Karveel of een Carrack (als er 1 Chantier Naval is) of de
helft als er twee Chantier Navals zijn. Académie de la Marine (Maritieme academie): De Académie de la Marine leidt de kapiteins op. De eigenaar kan het gratis gebruiken. Elke keer dat een schip gebouwd wordt, ontvangt de bezitter 2 of 4 munten voor respectievelijk een Karveel of een Carrack (als er 1 Chantier Naval is) of de helft als er twee Académies de la Marine zijn. Phare (vuurtoren): De eigenaar van een vuurtoren kan aan het einde van de ronde één beschadigd schip volledig repareren (door alle blokjes van de speler op een schip, die de beschadiging aangaf, eraf te nemen). Ook ontvangen de eigenaren aan het eind van het spel 2 munten voor elk schip dat ze bezitten. Notre-Dame: Elke keer als een speler aan deze kathedraal werkt verschuift hij zijn blokje 1 stap verder op de NotreDame score teller. Aan het eind van het spel, krijgen spelers extra munten afhankelijk van hun positie op de Notre-Dame score teller. Iemand die maar 1x aan de Notre-Dame gebouwd heeft, ontvangt 5 extra munten, een speler die 2x heeft meegebouwd 11 munten, en zo verder. Slechts enkele spelers kunnen de laatste drie posities (45, 55, 70) bereiken. Slechts 1 kan 70 munten krijgen, wat inhoudt dat hij 8x heeft gebouwd aan de Notre-Dame. Notre Dame vitrails (glas en lood werkplaats): Zodra de +18 positie op de NotreDame score teller is bereikt, is het mogelijk om het glad en lood in de kathedraal te bouwen. De eerste die hieraan gewerkt heeft, ontvangt aan het eind van het spel 10 munten, de tweede 7 en de derde speler 5 munten.
Hotel de Ville (stadhuis): Als tenminste een Banque gebouwd is, dan kan er gebouwd worden aan het Hotel-deVille. De eerste die hieraan gebouwd heeft, ontvangt aan het eind van het spel 3 munten plus 1 munt voor elke gebouw dat hij bezit. De tweede speler die aan het Hotelde-Ville gebouwd heeft, ontvangt 1 munt voor elk gebouw dat hij bezit. De derde speler de meegebouwd heeft, ontvangt 1 munt voor elke twee gebouwen (afgerond naar beneden) die hij bezit. De Saline en het Dépôt tellen niet mee en de Notre-Dame telt als 1 ongeacht het aantal uitbreidingen dat een speler heeft gedaan. Gros Horloge (grote klokkentoren): De spelers die hieraan gebouwd hebben, kunnen in een beurt twee verschillende type acties uitvoeren achter elkaar. De tweede actie kost de activeringskosten van de eerste plus 3 munten voor de eerste die bouwde aan de Gros Horloge en 5 voor de tweede speler die hieraan ging bouwen. Dit kan maar 1x gedaan worden per ronde. Plaats ter herinnering hiervan een blokje van de speler op het gebouw. Voorbeeld: De Navigatie actie staat op 0 en de Haven actie op 3. Bea is de eerste speler met de Gros Horloge en gebruikt zijn speciale eigenschap. Bea kan voor 0 munten de Navigatie actie uitvoeren en gelijk daarna een Haven actie voor 6 munten (3 voor de normale prijs en 3 voor de Gros Horloge). Eglise Saint Maclou: De spelers die hebben meegebouwd aan deze kerk, zijn beschermd van piraten. Daarnaast ontvangt aan het eind van het spel, de eerste bouwer 6 extra munten en de tweede speler 3 extra munten. Fierte St. Romain: Met dit gebouw wordt een speler gevrijwaard van een slechte vangst. Daarnaast kan de eerste bouwer twee Evenementstegels (inlcusief degene
die niet in het spel zitten) bekijken en ervoor kiezen om deze te ruilen. De tweede bouwer mag 1 Evenementstegel te bekijken zonder deze te ruilen.
Spel met 2 of 3 spelers
In een spel met twee spelers wordt er geen gebruik gemaakt van kabeljauw (violet). Bij verkoop wordt de prijs standaard met 2 plekken verschoven op de markt. Daarnaast zijn alle gebouwen slechts 1x beschikbaar, behalve Le Phare, Banque, Salle des Coffres, Auberge, Dépôt, Saline en Notre-Dame (kathedraal) deze zijn 2x beschikbaar. In een spel met 3 spelers zijn alle gebouwen 2x beschikbaar, behalve de Saline, Notre-Dame (kathedraal), Dépôt, Auberge, Banque en Salle des Coffres. Deze zijn allen 3x beschikbaar. Verder zijn alle regels hetzelfde. Belangrijk: Er moet altijd rekening gehouden worden met de aanduiding van het aantal spelers op een gebouw. De Notre Dame Vitrails heeft 3 plaatsen beschikbaar. De eerste plaats kan alleen gebruikt worden in een spel met 4 spelers, de tweede plaats alleen in een spel met 3 spelers en de laatste plaats alleen in een spel met 2 spelers. Voorbeeld: In een spel met 3 spelers kan men met de Notre Dame Vitrails maximaal 7 munten verdienen.
Historische achtergrond
Toen in 1497 John Cabot de wateren bij Newfoundland ontdekte, was hij onder de indruk van het overvloed aan vissen. Kabeljauw kon gevangen door simpelweg een mand in het water te leggen. Na 500 jaar is de Atlantische kabeljauw bijna uitgestorven. De kabeljauw werd gevangen, aan boord gepekeld en teruggebracht naar Rouen om te verkopen. Aan het begin van de 16e eeuw was Rouen de belangrijkste haven van Frankrijk en een van de welvarendste in het Franse koninkrijk. De Notre-Dame is een van de meest mooie gotische kathedraals in de wereld en het object geweest van Claude Monet in zijn schilderijen. De Gros Horloge is een middeleeuws klokkentoren, een van de mooiste monumenten in Rouen. De kerk van Saint Maclou is een kleine gotische kerk met een karakteristieke middeleeuwse ossuarium. Fierte Saint Romain is een klein gebouw, waar de religiën liggen van Saint Romain, de beschermheilige van Rouen.
Inhoud
Spelregels Spelbord 32 zout (houten witte blokjes), 24 haring (roze) en 24 kabeljauw (violet) 30 grotere blokjes (waarde x4): waarvan 10 zout (wit), 10 haring (roze) en 10 kabeljauw (paars) 72 blokjes in 4 kleuren (blauw, groen, rood en geel) 4 ronde schijfjes (spelermarkers) in de 4 spelerskleuren 7 zwarte blokjes (voor de Prijs- en Actietabel) 3 schepen in de 4 spelerskleuren 10 Evenementstegels 4 Spelersborden
Credits
Auteur: Marco Pranzo Illustraties: Lamberto Azzariti Redactie: Michele Quondam Vertaling: Arjan Romijn
De auteur wil alle speltesters bedanken, met name Virginio, Flaminia, Davide, Carlo, Claudia, Paolo, Francesco, Daniele, Paolo, Luca, Giacomo, Vittorio, Riccardo, Luca, Michele, Mauro, Luca B.
Published by Inmedia Srl, Rome, Italy © 2011. All rights reserved
upon a salty ocean | DUT | 5
