*16.0103961* De heer H.G.J. Kamp Minister van Economische Zaken Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG
Wageningen ons kenmerk ons nr. ink. brief onderwerp
28 juni 2016 BR/16.0103961 BR/n.v.t. Inbreng in kader van Energiedialoog bijlagen geen behandeld door C.C.M. Botman telefoon (0317) 49 2921 verzenddatum 28 juni 2016
Geachte heer Kamp, In het kader van de Energiedialoog 2016 en vanwege de hoge urgentie van een krachtige aanpak van het klimaatprobleem wil het college van de gemeente Wageningen het volgende bij u onder de aandacht brengen. De gemeente Wageningen heeft al vanaf 2008 de ambitie uitgesproken om klimaatneutraal te zijn in 2030. Het is een hoge ambitie. Er wordt door het college en de raad veel prioriteit aan toegekend. Wij richten ons daarbij op drie sporen:
1. Goed voorbeeld geven 2. Meters maken 3. Wageningen proeftuin voor innovaties We leggen nadrukkelijk de verbinding tussen economie en klimaat. Een gezonde toekomstgerichte economie is klimaatvriendelijk, is een circulaire economie. Er worden in Wageningen door diverse lokale partijen veel en mooie projecten gerealiseerd. Wageningen hoort daarmee tot de koplopende gemeenten. Wij hebben het rijk nodig om onze ambitie voor 2030 te kunnen realiseren. Met betere randvoorwaarden kunnen de gemeentelijke inspanningen een veelvoud aan resultaten opleveren. Hieronder de belangrijkste punten, waarmee het rijk de randvoorwaarden kan scheppen voor een versnelling van de energietransitie in gemeenten.
Algemeen en op de eerste plaats 1. De juiste (prijs)prikkels. Toelichting. Zorg voor CO2-beprijzing in Nederland, dat is de meest gerichte prikkel om CO2-uitstoot te beperken. Stop subsidiëring van fossiel; nu gaat er nog zo’n 10 miljard aan subsidie naar de fossiele industrie. Vergroen het belastingstelsel, zodat het nemen van energiemaatregelen wordt gestimuleerd. Wij vragen daarbij speciale aandacht voor de energiebelasting. Het huidige stelsel, waarbij grote gebruikers veel minder energiebelasting betalen dan kleine gebruikers, maakt dat investering in energiemaatregelen voor deze grote gebruikers vaak onrendabel zijn. Als deze ongewenste financiële prikkel verdwijnt, zal een grote categorie energiegebruikers gestimuleerd worden tot het nemen van energiemaatregelen. Dit zal een grote stimulans geven aan met name het MKB voor bijvoorbeeld het plaatsen van
ons kenmerk blad
BR/16.0103961 2/5 zonnepanelen. De extra opbrengst uit de belasting kan weer worden ingezet voor energiebesparende maatregelen bij het MKB. Lokale ervaringen. De juiste prijsprikkels zijn essentieel voor versnelling. Het voorbeeld van zonnepanelen bij particulieren laat zien, dat als een maatregel rendabel en aantrekkelijk is, dit tot een enorme groei kan leiden. Het is dan roeien met de stroom mee, waarbij de lokale overheid door te ontzorgen en te stimuleren het succes verder kan aanjagen. Als het financieel niet aantrekkelijk is om maatregelen te nemen, komen ze niet van de grond. Zo zien we, dat het feit dat de energieprijzen voor grote gebruikers relatief erg laag zijn ervoor zorgt dat het moeilijk is om een groot deel van het bedrijfsleven in beweging te krijgen.
Bedrijfsleven 2. Financieringsmogelijkheden voor bedrijfsleven. Toelichting. Zorg voor laagdrempelige en aantrekkelijke kredietfaciliteiten voor het MKB. Lokale ervaringen. Veel MKB-bedrijven zijn niet in staat om rendabele maatregelen daadwerkelijk te nemen omdat ze de financiering niet voor elkaar krijgen. Energieadviesrapporten verdwijnen daardoor helaas in de la. Dit remt de energietransitie. 3. Verplichtingen/aanscherpende normen. Toelichting. Leg waar nodig meer verplichtingen op aan het bedrijfsleven/MKB. Bedrijven nemen vrijwillig niet graag lastige maatregelen, zeker als hun concurrentiepositie daarmee wordt benadeeld. De rijksoverheid kan - al dan niet in afstemming/samenwerking met het bedrijfsleven zelf - hier een rol spelen met verplichtingen, verboden en/of aanscherpende normen. Een goed voorbeeld is de periodieke aanscherping van de EPC. Voldoende capaciteit voor handhaving hoort hierbij. Lokale ervaringen. Het is gezien de noodzaak tot energiebesparing voor velen in Wageningen bijvoorbeeld onbegrijpelijk en frustrerend dat er in het stookseizoen nog steeds sprake is van open winkelpuien. Dit jaar was er nog een handtekeningenactie van inwoners m.b.t. dit onderwerp. Hoewel dit qua CO2-uitstoot een relatief beperkt probleem is, heeft het in de beleving en communicatie een grote impact en is het een voorbeeld van een ongewenste situatie die zonder een centrale aanpak niet wijzigt. Als voor alle bedrijven geldt, dat bijvoorbeeld vanaf 2018 of 2020 winkeldeuren tijdens het stookseizoen niet meer permanent open mogen staan, kunnen bedrijven er tijdig op anticiperen.
Gebouwde omgeving / Ruimte- en tapwaterverwarming 4. Netwerkbedrijf moet uiterste houdbaarheid aardgasnet in wijk kunnen aangeven Toelichting. Om de energietransitie op wijk en buurtniveau handen en voeten te geven en betrokkenheid van onderaf te stimuleren moet ingezet worden op projecten waarin alle belanghebbende partijen in een bepaalde wijk gezamenlijk de energietransitie van die wijk gaan vormgeven. Het moet daarin voor netwerkbedrijven wettelijk mogelijk worden een definitieve einddatum te communiceren voor de instandhouding van het aardgasnet in de wijk. Pas als de discussie over uitfasering van aardgas openlijk gevoerd wordt kan de energietransitie echt vorm krijgen.
2
ons kenmerk blad
BR/16.0103961 3/5
Lokale ervaringen. Wageningen werkt al sinds 2010 met wijkprojecten. Onze ervaring is dat projecten waarin vraag en aanbod samenwerken op lange termijn meer opleveren dan aanbodgedreven projecten. Er zit enorm veel kennis en daadkracht in de Wageningse samenleving. Echter zonder zekerheid over de uitfasering van aardgas komen collectieve oplossingen voor de energietransitie, bijvoorbeeld de opslag van warmte, niet tot stand. Die zijn immers vaak pas financieel haalbaar als een groot deel (of alle) bewoners in een wijk meedoen. 5. Geen gasleiding meer aanleggen bij nieuwbouw. Toelichting. Bij voorkeur neemt het rijk deze maatregel. Alternatief is, dat gemeenten de mogelijkheid krijgen om dit bijvoorbeeld rechtsgeldig in een warmteplan vast te leggen. Lokale ervaringen. Momenteel is deze kwestie zeer actueel in Wageningen. De projectontwikkelaar van een nieuwbouwwijk in Wageningen heeft in het eerste deelplan gekozen voor individuele bodemwarmtepompen, maar wil in het tweede deelplan – ondanks grote bezwaren van de gemeente - de combinatie van een warmtepomp met een Hr-ketel toepassen, waarbij voor een beperkte resterende gasvraag een nieuw gasnet moet worden aangelegd. Dit is vanuit het oogpunt van maatschappelijke kosten en van de noodzaak om zo snel mogelijk van het fossiele aardgas af te komen, in de ogen van de gemeente zeer onwenselijk. Gasloos bij nieuwbouw is goed mogelijk.
Duurzame energie 6.
Stimuleren en ondersteunen geothermie Toelichting. Voor toekomstige ruimteverwarming zijn er twee sporen: all- electric met warmtepompen en warmtenetten. Omdat biomassa als hoofdbron voor ruimteverwarming in Nederland niet duurzaam is en restwarmte maar beperkt beschikbaar is, kan geothermie een belangrijke warmtebron worden voor warmtenetten in Nederland. Om de potentie van geothermie verder tot ontwikkeling te brengen is facilitering en ondersteuning van het rijk van belang. Lokale ervaringen. Bij de papierfabriek Parenco in Renkum wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van diepe geothermie. Als dit project doorgaat en een deel van de Wageningse woningen en gebouwen m.b.v. geothermie kan worden verwarmd betekent dat een flinke stap in de energietransitie in Wageningen. 7. Effectieve inzet van SDE+ subsidie voor zonne-energie. Toelichting. Voor het realiseren van grote zonne-energiesystemen is SDE+ subsidie noodzakelijk. De SDE heeft echter vorig jaar en dit jaar te weinig middelen om de verschillende zonne-energie initiatieven die er zijn te subsidiëren waardoor ze niet gerealiseerd worden. Jammer, zeker gezien het feit dat in Nederland pas een schamele 5,8 % aan duurzame energie wordt opgewekt. Wij pleiten daarom voor een voorspelbare en robuuste SDE+ subsidie voor zonne-energie. Lokale ervaringen. Uit het laatste overzicht dat RVO heeft gepubliceerd blijkt dat verreweg de meeste zonne-energie projecten in fase drie hebben ingeschreven. Zoals het er nu naar uitziet wordt het budget echter al in fase twee overschreden. Uit het overzicht blijkt ook dat twee ‘biomassa bij- en meestook’ projecten subsidie hebben aangevraagd in fase twee. Teleurgestelde lokale initiatiefnemers zetten grote vraagtekens bij deze vorm van subsidiëring van duurzame energie en vinden het onterecht dat onze lokale zonne-energie projecten blijven liggen terwijl op deze wijze de kolencentrales indirect worden gesubsidieerd.
3
ons kenmerk blad
BR/16.0103961 4/5
Andere belangrijke punten 8. Bevorderen eiwittransitie en duurzame voeding Toelichting. De klimaatimpact van voedsel is enorm, vergelijkbaar met die van alle mobiliteit bij elkaar. Tot nu toe komt dat in de Energiedialoog niet aan de orde. Wie pakt die handschoen dan op? Het onderwerp is te zeer van belang om te negeren. Zoek mogelijkheden om de klimaatimpact van voedsel te verlagen en de verduurzaming van ons voedingspatroon te stimuleren. Dit door (financieel) te stimuleren dat er minder vlees en zuivel wordt gegeten en door voedselverspilling tegen te gaan. Lokale ervaringen. In de regio FoodValley zijn wij ons bijzonder bewust van de noodzaak tot verduurzaming van voedsel wereldwijd, zowel uit het oogpunt van klimaat als voor het wereldvoedselvraagstuk, gezondheid en dierenwelzijn. In onze regionale Voedselvisie geven we hier handen en voeten aan (http://www.ogen.nl/wp-content/uploads/2015/11/Samenvatting-Voedselvisie-FoodValley.pdf ). Wij dringen erop aan om samen met ons dit onderwerp een volwaardige plek te geven in de klimaataanpak. 9. Stimuleren van innovatie. Toelichting. De potentie aan lokale innovatieve bedrijven op het gebied van nieuwe duurzame energietechnieken kan beter worden benut door extra faciliterend beleid vanuit de overheid op het gebied van versoepeling van regelgeving, financieringsmogelijkheden en beschikbaarheid van structureel meer budget voor onderzoek en ontwikkeling voor start-ups op het gebied van de energietransitie. Lokale ervaring. Wageningen kan een bijzondere rol spelen in de internationale energietransitie, als de spin-off van Wageningen UR optimaal kan worden benut. Denk aan energie uit algen of energie uit planten (‘Plant-e’). 10. Last but not least: urgentiebesef verhogen Toelichting. Daarnaast is het van belang om de urgentie van de klimaatverandering en de impact op ieders persoonlijke levenssfeer duidelijker te communiceren ten behoeve van draagvlak voor maatregelen. Ook die maatregelen beïnvloeden immers ieders persoonlijke levenssfeer. Maak als kabinet aan het brede publiek op indringende wijze duidelijk wat er aan de hand is, welke ingrijpende maatregelen het rijk neemt, wat dat voor ons allen gaat betekenen en hoe we kunnen bijdragen aan het noodzakelijke succes van de maatregelen. Lokale ervaring. Er zijn veel inwoners en een aantal bedrijven die zich zeer bewust zijn van de klimaatcrisis. Het is echter – ook in Wageningen - voor veel mensen en bedrijven nog een ‘ver van mijn bed show’. Wij maken ons zorgen over het gebrek aan urgentiebesef bij een groot deel van onze inwoners en bedrijven. Naar onze stellige overtuiging is de klimaatverandering zo ernstig en dringend dat versnelling nodig is. We hebben de rijksoverheid nodig om de gunstige voorwaarden daarvoor te scheppen. Dan ‘roeien wij met de stroom mee’ en kunnen onze inspanningen tot zo groot mogelijke voortgang leiden in Wageningen en daarbuiten. Wij zeggen toe, dat u daarvoor op ons kunt rekenen. In Parijs is wederom gebleken hoe groot de uitdaging is om gezamenlijk ervoor te zorgen dat de wereldwijde temperatuurstijging onder de twee graden blijft. Wij rekenen dan ook op grote ambitie en daadkracht van het Rijk.
4
ons kenmerk blad
BR/16.0103961 5/5
Graag horen wij op welke manier u onze inbreng in uw toekomstige energieplannen gaat meenemen. Wij zijn uiteraard graag bereid tot nadere toelichting en/of actieve betrokkenheid bij het vervolg. In afwachting van uw reactie,
Hoogachtend, burgemeester en wethouders van Wageningen, de secretaris,
de burgemeester,
M.J.F. Verstappen
G.J.M. van Rumund
De brieven van de gemeente Wageningen worden in principe niet meer of digitaal ondertekend.
Afschrift aan: • • • • • •
Mw. S.A.M. Dijksma, staatssecretaris Infrastructuur en Milieu Dhr. Ir. M.H.P. van Dam, staatssecretaris Economische zaken Vereniging Nederlandse Gemeenten Klimaatverbond Borgingscommissie Energieakkoord Borgingscommissie Gelders Energieakkoord
5
