Pilotproject. DUURZAME ENERGIE OP BEDRIJVENTERREINEN DE BLAKT EN DE HULST II Een onderzoek in opdracht van de gemeente Venray

Pilotproject DUURZAME ENERGIE OP BEDRIJVENTERREINEN DE BLAKT EN DE HULST II Een onderzoek in opdracht van de gemeente Venray

DUURZAME ENERGIE OP BEDRIJVENTERREINEN DE BLAKT EN DE HULST2

ARCADIS

2


Oplegnotitie Pilotproject Duurzame energie op bedrijventerreinen De Blakt en De Hulst II. Gemeente Venray, maart 2011 De gemeente Venray beoogt de bedrijventerreinen De Blakt en De Hulst II duurzaam te ontwikkelen met behulp van alternatieve energiebronnen. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan schonere energie en de bedrijventerreinen zijn hiermee toekomstgericht. Duurzaamheid is al lang geen mode onderwerp meer, maar vormt meer en meer een vereiste voor een modern bedrijf om goed zaken te kunnen doen. De gemeente heeft in haar beleidskader energie- en klimaat ‘Bron van energie’ bepaald dat zij een toename van het gebruik van duurzame energie beoogt te bereiken door initiatieven van marktpartij(en) te faciliteren en stimuleren. Met deze haalbaarheidsstudie duurzame energie informeert de gemeente marktpartij(en) over de mogelijkheden. Voor bedrijven heeft dit als voordeel dat vooraf inzichtelijk is gemaakt welke duurzame energie bronnen tegen beperkte kosten geschikt zijn op deze bedrijventerreinen, zodat bij het ontwerp en de (ver)bouw van het bedrijf hiermee direct aan de slag kan worden gegaan. De ondernemers wordt overigens de keuze geboden om ‘gewone’ energie of alternatieve energie te produceren en/of af te nemen. Er liggen een aantal goede kansen voor duurzame energie op de beide bedrijventerreinen. Restwarmte biedt een goede kans voor De Blakt. Met Rixona als leverancier en afnemende bedrijven (de drie dichtst bij Rixona gelegen percelen) kan een duurzaam en aantrekkelijk energiesysteem worden gerealiseerd. De (eenvoudige) terugverdientijd bedraagt ongeveer 8,5 jaar. Voor De Hulst II en kantorenie op De Blakt is warmte-koude-opslag (WKO) voor individuele bedrijven of enkele bedrijven tezamen een kansrijk systeem. De terugverdientijd ligt tussen de 10 en 30 jaar, afhankelijk van meerdere punten (bijv. constante warmtebehoefte). Bijkomend voordeel van WKO is dat hiermee een aangenaam binnenklimaat wordt gerealiseerd, doordat het systeem ook zorgt voor koeling in de zomer. Daarnaast lijkt zonne-energie goede kansen te bieden voor de realisatie van duurzame energie, er is immers een groot oppervlak aan daken aanwezig. De ontwikkeling van windenergie wordt vooral bepaald door eventuele beperkingen die volgen uit het wettelijk kader. De ondernemers kunnen de genoemde mogelijkheden (wind, zon, restwarmte en WKO) verder ontwikkelen tot een maatwerkoplossing die voordelen biedt voor meerdere partijen. Met een business case specifiek voor het bedrijf wordt snel inzichtelijk wat de precieze investeringskosten bedragen en de terugverdientijd is. De gemeente faciliteert en stimuleert ondernemers graag waar dit nodig is. Vragen en/of ideeën horen we daarom graag. De haalbaarheidsstudie is gestart in 2009 en begin 2011 afgerond. In deze periode hebben zich op de terreinen ontwikkelingen voorgedaan en hebben zich al een aantal nieuwe bedrijven gevestigd, waardoor de gebruikte informatie over de geplande bedrijven, de koude en warmte behoefte en de inrichting van de terreinen tussentijds zijn gewijzigd. De informatie in dit rapport is daarom niet volledig actueel.

ARCADIS

3


Het rapport van Arcadis is besproken in de interregionale projectgroep Energie zonder grenzen. Daarin is geconstateerd dat er in Duitsland meer en andere ervaringen zijn met geothermie en WKO. Zo liggen de kosten voor WKO beduidend lager dan de kosten voor geothermie. Er is maar één proefboring nodig voor het hele gebied. En als er meerdere WKO installaties in een gebied zijn gepland kan een ondergronds bestemmingsplan een hulpmiddel zijn, dit is echter niet noodzakelijk. Het project Energie zonder grenzen wordt in het kader van het INTERREG IV A programma Deutschland-Nederland medegefinancierd door het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en door de steden Straelen, Geldern (aan Duitse zijde), de gemeenten Peel en Maas, Venray en de regio Venlo (aan Nederlandse zijde). Het wordt begeleid door het programmamanagement bij de EURregio Rijn-Maas Noord.

ARCADIS

4


DUURZAME ENERGIE OP BEDRIJVENTERREINEN DE BLAKT EN DE HULST2 EEN ONDERZOEK IN OPDRACHT VAN DE GEMEENTE VENRAY

22 december 2010 B02052/CE0/068/000086/dt

ARCADIS

5


ARCADIS

6


Inhoud Samenvatting_______________________________________________________________ 9 1

2

Inleiding _______________________________________________________________11 1.1

Doelstelling ____________________________________________________________11

1.2

Leeswijzer _____________________________________________________________11 Opzet deel I______________________________________________________12

1.2.2

Opzet deel II _____________________________________________________12

Beoordelingscriteria _____________________________________________________ 14 2.1

2.2

2.3 3

1.2.1

Bedrijventerrein en omgeving ____________________________________________14 2.1.1

De Blakt_________________________________________________________14

2.1.2

De Hulst II_______________________________________________________15

2.1.3

Andere bedrijventerreinen _________________________________________15

2.1.4

Bronnen van duurzame energie_____________________________________16

Uitgangspunten ________________________________________________________16 2.2.1

Gemeentelijke achtergrond_________________________________________16

2.2.2

Energiebehoefte __________________________________________________17

Beoordelingskader ______________________________________________________18

Inventarisatie energiesystemen _____________________________________________ 19 3.1

3.2

3.3

3.4

3.5

3.6

Geothermie ____________________________________________________________19 3.1.1

Kosten __________________________________________________________20

3.1.2

Waarom Geothermie? _____________________________________________20

3.1.3

Aandachtspunten_________________________________________________20

Restwarmte ____________________________________________________________21 3.2.1

Kosten __________________________________________________________21

3.2.2

Waarom restwarmte? _____________________________________________21

3.2.3


Zonne-energie__________________________________________________________22 3.3.1

Kosten __________________________________________________________22

3.3.2

Waarom zonnepanelen? ___________________________________________22

3.3.3


Biomassa ______________________________________________________________23 3.4.1

vergisting _______________________________________________________23

3.4.2

Verbranding van biomassa_________________________________________24

Energie uit asfalt________________________________________________________25 3.5.1

Kosten __________________________________________________________26

3.5.2

Waarom asfaltcollectoren? _________________________________________26

3.5.3


Warmtekoude-opslag ___________________________________________________26 3.6.1

Kosten __________________________________________________________27

3.6.2

Waarom warmtekoude-opslag?_____________________________________27

3.6.3


ARCADIS

7


3.7

4

5

Windenergie ___________________________________________________________28 3.7.1

Kosten __________________________________________________________28

3.7.2

Waarom windenergie? ____________________________________________28

3.7.3


Beoordeling ____________________________________________________________ 29 4.1

Geothermie ____________________________________________________________30

4.2

Restwarmte ____________________________________________________________30

4.3

Energie uit asfalt________________________________________________________30

4.4

Warmtekoude-opslag ___________________________________________________31

4.5

Vergisting _____________________________________________________________31

4.6

Verbranding van vaste biomassa __________________________________________31

4.7

Zonne-energie__________________________________________________________32

4.8

Windenergie ___________________________________________________________32

Conclusie deel I _________________________________________________________ 33 5.1

Bedrijventerrein De Blakt ________________________________________________33

5.2

Bedrijventerrein De Hulst II ______________________________________________33

6

Inleiding ______________________________________________________________ 35

7

Scenario restwarmte _____________________________________________________ 36 7.1

7.2

8

Techniek warmte _______________________________________________________36 7.1.1

Techniek – aanbodkant ____________________________________________36

7.1.2

Techniek – vraagkant _____________________________________________37

Financiën warmte_______________________________________________________38 7.2.1

Uitgangspunten bij berekening _____________________________________38

7.2.2

Resultaten business case ___________________________________________39

Scenario wko ___________________________________________________________ 40 8.1

8.2

WKO techniek__________________________________________________________40 8.1.1

Techniek – aanbodkant ____________________________________________40

8.1.2

Techniek – vraagkant _____________________________________________40

WKO financiën _________________________________________________________41 8.2.1

8.3

9

Resultaten business case ___________________________________________42

Randvoorwaarden voor haalbaarheid______________________________________42 8.3.1

Randvoorwaarden ________________________________________________42

8.3.2

Mogelijke oplossing_______________________________________________42

Conclusie deel II ________________________________________________________ 44 9.1

Systeem 1: restwarmte ___________________________________________________44

9.2

Systeem 2: Warmte/koude-opslag (wko) ___________________________________44

ARCADIS

8


Samenvatting Het doel van dit rapport is het in kaart brengen van de mogelijkheden van (collectieve) vormen van duurzame energie voor de bedrijventerreinen De Hulst II en De Blakt. Daartoe is in deel I van dit rapport een quick scan uitgevoerd naar de meest kansrijke technologieën. In deel II zijn de twee meest kansrijke technologieën, te weten een restwarmtesysteem en een collectief wko-systeem, verder uitgewerkt in een business case.

Resultaten deel I Uit de eerste beoordeling komt naar voren dat zich een aantal kansen voor duurzame energie aandient op de beide bedrijventerreinen. Wind- en zonne-energie lijken goede kansen te bieden voor de realisatie van duurzame energie. Voor zonne-energie geldt daarbij dat vooraf goed nagedacht moet worden over het financieringsmodel om het systeem financieel het meest rendabel te maken De ontwikkeling van windenergie wordt vooral bepaald door eventuele beperkingen die volgen uit het wettelijk kader. Daarnaast biedt restwarmte een goede kans voor De Blakt. Op deze wijze kan voor alle betrokkenen (Rixona als leverancier en de afnemende bedrijven) een duurzaam en aantrekkelijk energiesysteem worden gerealiseerd. Voor De Hulst II is warmte-koude-opslag een kansrijk systeem. Daarbij moet wel aandacht worden geschonken aan de manier waarop het systeem wordt ingepast op het bedrijventerrein.

Resultaten deel II In deel II zijn het restwarmtesysteem (De Blakt) en het warmte-koude-opslagsysteem (De Hulst II) verder uitgewerkt. Wind- en zonne-energie zijn niet verder uitgewerkt, omdat deze al in parallel onderzoek worden bekeken. Restwarmte De Blakt In de uitgangspunten is uitgegaan van een restwarmtesysteem waarbij het maximale bruto oppervlak verwarmd kan worden. Bij de gestelde uitgangspunten beteken dit dat er een totaal oppervlak van maximaal 46.000 m2 BVO van warmte voorzien kan worden. Dit komt overeen met de drie dichtst bij Rixona gelegen percelen. Op basis van de gestelde uitgangspunten is een dergelijk systeem financieel rendabel, met een totale netto contante waarde van ruim € 1 miljoen over de looptijd van 30 jaar. De (eenvoudige) terugverdientijd bedraagt ongeveer 8,5 jaar. Aandachtspunten bij een verdere ontwikkeling van het systeem zijn: Het verkrijgen van de medewerking van de betreffende ondernemers. De levering van warmte gedurende de zomerstop bij Rixona. Hoewel dit beperkt is tot de levering van tapwater moet hier wel rekening mee gehouden worden.

ARCADIS

9


Warmte-koude-opslag (De Hulst II) Op basis van de gestelde uitgangspunten wordt een collectief warmte-koude-opslagsysteem niet haalbaar geacht. Het systeem heeft een negatieve netto contante waarde (van min € 1,5 miljoen) en daarmee een terugverdientijd van meer dan 30 jaar. Daar staat tegenover dat er goede kansen zijn voor individueel aangelegde systemen. Door de systemen per gebouw aan te leggen hoeven geen investeringen in een warmte-koudedistributienet te worden gedaan. Ook kan hierdoor beter worden afgestemd met de bouwfasering, waardoor grote rentelasten worden vermeden. Dat dit systeem haalbaar is, blijkt alleen al uit het feit dat het gebouw van Gilde opleidingen voorzien is van zo’n systeem.

Algemene conclusie Er zijn een aantal goede kansen voor het realiseren van duurzame energie op de beide bedrijventerreinen. Dit levert niet alleen directe financiële baten op maar reduceert ook de milieubelasting. Daarnaast zijn er indirecte baten in de vorm van een positief imago en het voldoen aan bijvoorbeeld gunningscriteria met betrekking tot duurzaamheid bij aanbestedingen. Duurzaamheid is al lang geen mode onderwerp meer, maar vormt meer en meer een vereiste voor een modern bedrijf om goed zaken te kunnen doen. De gemeente en de ondernemers kunnen in samenspraak de genoemde mogelijkheden (wind, zon, restwarmte en wko) verder ontwikkelen tot een maatwerkoplossing die voordelen biedt voor iedereen.

ARCADIS

10


HOOFDSTUK

1 Inleiding

De gemeente Venray heeft in het kader van haar duurzaamheidsbeleid een uitvoeringsprogramma Energie & Klimaat vastgesteld. Door middel van samenwerking met marktpartijen streeft zij naar het realiseren van energiebesparing en de productie van duurzame energie. Een onderdeel van dit beleid is het streven naar de duurzame ontwikkeling van de gemeente, waaronder de (nieuwe) bedrijventerreinen aan de zuidoostkant van de gemeente. Om ondernemers te ondersteunen bij beslissingen over de toepassing van duurzame energie in hun gebouwen heeft de gemeente de mogelijkheden voor collectieve duurzame energie laten onderzoeken. De focus ligt daarbij op de nieuwe bedrijventerreinen De Hulst II en De Blakt. In deze studie wordt niet gekeken naar bestaande bedrijventerreinen, omdat het realiseren van een collectief duurzaam energiesysteem hier naar verwachting moeilijker is dan op een nieuw bedrijventerrein. Het resultaat van het onderzoek naar collectieve systemen voor De Blakt en De Hulst II staat in dit rapport. Voor het uitvoeren van het onderzoek is gebruik gemaakt van informatie uit diverse bronnen, waaronder een aantal eerder uitgevoerde onderzoeken. De gemeente heeft voor de basis van dit rapport informatie aangeleverd die zij uit diverse eerdere studies (en bronnen) heeft verkregen. Het rapport is opgesteld in het licht van het InterReg IVa project CONGRES IEM 2.01.

1.1

DOELSTELLING Het onderliggende rapport heeft de volgende twee doelstellingen: Het inventariseren en beoordelen van de haalbaarheid van collectieve duurzame energiesystemen op bedrijventerreinen De Blakt en De Hulst II. Het schetsen van twee scenario’s met daarin de vervolgstappen op weg naar de realisatie van duurzame energie op (een deel van) de bovengenoemde bedrijventerreinen.

1.2

LEESWIJZER Het rapport bestaat uit twee delen, waarbij elk deel ingaat op één van de gestelde doelstellingen. Deel I is een overzicht van beschikbare informatie uit de gemeente aangevuld met een kwalitatieve beoordeling van de haalbaarheid. Daarbij wordt vooral gekeken naar de randvoorwaarden die vervuld moeten worden om het systeem mogelijk te maken.

1

CONGRES staat voor cross-border cooperation between Netherlands and Germany for the use of

renewable energy sources on base of integral energy management. In dit project worden de grensoverschrijdende mogelijkheden van duurzame energie in de EURregio Rijn-Maas Noord onderzocht. Aan dit project nemen de steden Straelen, Geldern (aan Duitse zijde), de gemeenten Peel en Maas, Venray en de regioVenlo (aan Nederlandse zijde) deel.

ARCADIS

11


In deel II wordt een uitwerking gegeven van de twee meest kansrijke systemen. Deze uitwerking omvat het aanscherpen van de randvoorwaarden door het doorrekenen van een globale business case. Beide delen bevatten een afzonderlijke conclusie.

1.2.1

OPZET DEEL I Hoofdstuk 2 geeft een overzicht van de uitgangspunten en het beoordelingskader dat wordt gebruikt voor het beoordelen van de geschiktheid van de diverse duurzame energiesystemen voor de bedrijventerreinen. In hoofdstuk 3 wordt een overzicht gegeven van de energiesystemen die in de inventarisatie meegenomen zijn. Dit overzicht bestaat uit een korte beschrijving van het systeem, de (algemene) randvoorwaarden en de globale kosten voor toepassing van dit systeem. In het vierde hoofdstuk wordt het beoordelingskader toegepast op de beschreven energiesystemen, waarbij de aandacht uitgaat naar de randvoorwaarden voor realisatie op de bedrijventerreinen. Hoofdstuk 5 vormt de conclusie van deel I, waarin kort wordt aangegeven welke systemen in deel II verder uitgewerkt worden.

1.2.2

OPZET DEEL II In deel II worden twee scenario’s opgesteld voor de in deel I geselecteerde haalbare duurzame energiesystemen. Hoofdstuk 6 vormt een korte inleiding op dit deel. De hoofdstukken 7 en 8 vormen de uitwerking van de twee systemen. Dat betreft een uitwerking op hoofdlijnen van vraag en aanbod en de resultaten van een globale business case naar de financiële haalbaarheid. In hoofdstuk 9 volgt dan een conclusie met betrekking tot de haalbaarheid van de systemen.

ARCADIS

12


DEEL I

ARCADIS

13


HOOFDSTUK

2 Beoordelingscriteria

Om de diverse systemen te kunnen beoordelen wordt gebruik gemaakt van een beoordelingskader. Dit beoordelingskader wordt in drie stappen opgesteld. In de eerste stap wordt kort ingegaan op de bedrijventerreinen en de mogelijke bronnen van duurzame energie in de (directe) omgeving. Voor sommige systemen is de nabijheid van een geschikte bron noodzakelijk om het systeem rendabel te maken. De tweede stap is het opstellen van een aantal uitgangspunten, die volgen uit gemeentelijk beleid, gemeentelijke voorkeuren en een inschatting van de energiebehoefte. Daarbij moet worden gesteld dat deze uitgangspunten flexibel zijn en niet als ‘vaststaand’ moeten worden beschouwd. Door de resultaten uit de eerste twee stappen te combineren wordt een beoordelingskader opgesteld (stap 3). Dit kader bestaat uit criteria met daaraan gekoppeld een aantal vragen.

2.1

BEDRIJVENTERREIN EN OMGEVING Hieronder volgt een kort overzicht van de bedrijventerreinen en de omgeving.

Afbeelding 2.1 Overzicht van ligging diverse

BAM

bedrijventerreinen rondom Venray

Hulst 1 Hulst II Hulst II De Witte Vennen

Blakt De De Blakt

Bedrijventerrein De Hulst II is deels in eigendom van de gemeente en deels van Maessen Bedrijven. Voor bedrijventerrein De Blakt geldt dat deze ontwikkeld wordt in een PPSconstructie van de gemeente en Maessen Bedrijven. Deze laatste is eigenaar van een aantal grote hallen op de bedrijventerreinen, die zij verhuurt aan andere bedrijven/ondernemers. Als zodanig kan Maessen Bedrijven een aanspreekpunt en partner zijn in de ontwikkeling van duurzame energie voor de bedrijventerreinen.

2.1.1

DE BLAKT De Blakt vormt met een oppervlakte van 55 ha netto uitgeefbare grond het grootste van de twee bedrijventerreinen. Het gebied wordt ingesloten door de A73, N270, de spoorlijn en de Hulstweg. Het bedrijventerrein grenst aan diverse andere terreinen. In het noordwesten

ARCADIS

14


sluit het terrein aan op De Hulst II; in het noordoosten op de Witte Vennen. Op de Witte Vennen bevindt zich ook Rixona, dat mogelijk als restwarmteleverancier kan optreden. Ten zuidoosten bevindt zich het agrarisch gebied Oirlo. Het terrein is bedoeld voor grotere bedrijven, waarbij ook de zwaardere milieucategorieën zijn toegestaan. Afbeelding 2.2 Ligging van bedrijventerrein De Hulst II (boven de N270) en De Blakt (rood gearceerd) met de ligging van Rixona (groen)

2.1.2

DE HULST II Bedrijventerrein De Hulst II heeft een oppervlakte van ruim 20 ha netto uitgeefbare grond. Dit bedrijventerrein wordt in het westen begrensd door de A73 en in het zuidoosten door de N270 (Deurneseweg). Daarmee sluit het aan op bedrijventerrein De Blakt, dat ten zuidoosten daarvan ligt. Uitgangspunten voor De Hulst II is de vestiging van kennisintensieve bedrijven zoals high technology, sales en projectmanagement, technische productie, gezondheidszorg en medische technologie etc. Daarmee krijgt het bedrijventerrein een stedelijk karakter. Naar verwachting worden er (relatief) veel kantoren en kleine bedrijfspanden gerealiseerd.

2.1.3

ANDERE BEDRIJVENTERREINEN In de omgeving van Venray liggen ook nog diverse andere bedrijventerreinen. Deze zijn (grotendeels) bestaand en daarom minder interessant voor de realisatie van een collectief duurzaam energiesysteem. Deze terreinen zijn namelijk al bebouwd en voorzien van een energiesysteem. Bedrijventerrein de Witte Vennen ligt in Venray-Oostrum en heeft een omvang van ongeveer 27 ha. Het terrein grenst aan De Blakt en het recreatiepark Witte Vennen. De grootste bedrijven op dit terrein zijn DSV en Rixona. Daarnaast zijn er nog enkele kleinere bedrijven gevestigd. In de directe nabijheid ligt een zandwinplas, die als recreatieplas voor het recreatiepark dienst doet.

ARCADIS

15


Bedrijventerrein De Hulst I ligt ten noorden van De Hulst II dat volledig is gerealiseerd. Op dit terrein wordt het voormalige BAM-terrein herontwikkeld. Dit terrein is gezien de ligging en de kleine omvang niet meegenomen in de analyse.

2.1.4

BRONNEN VAN DUURZAME ENERGIE In de directe omgeving van de beide bedrijventerreinen zijn enkele mogelijke bronnen van duurzame energie aan te wijzen. Ten eerste geeft de gemeente aan dat er (houtachtige) biomassa wordt verwerkt op bedrijventerrein Smakterheide. Dit bedrijventerrein ligt ten noorden van Venray, op ongeveer 2,5 km afstand van De Hulst II en 3,5 km van De Blakt. Ten tweede heeft Rixona aan de gemeente aangegeven dat er restwarmte beschikbaar is uit haar productieprocessen. Op dit moment wordt onderzocht hoeveel warmte er exact beschikbaar is en op welke wijze deze warmte ingezet kan worden. Daarnaast overweegt Rixona een houtverbrandingsinstallatie op haar terrein te realiseren om warmte te leveren aan de productieprocessen. Het is niet zeker of hierdoor extra restwarmte beschikbaar komt2. Als laatste geldt dat er in het agrarisch gebied rondom Oirlo mogelijk mest beschikbaar is, die als duurzame energiebron toegepast kan worden. Een uitgebreide scan naar de beschikbaarheid van mest is in dit onderzoek niet uitgevoerd.

2.2

UITGANGSPUNTEN De uitgangspunten voor het onderzoek komen voort uit het gemeentelijk beleid en de ingeschatte energiebehoefte. Hieronder worden beide categorieën nader uitgewerkt.

2.2.1

GEMEENTELIJKE ACHTERGROND De gemeente heeft ook een aantal voorkeuren geformuleerd ten aanzien van de keuze voor een duurzaam energiesysteem. Hoewel deze voorkeuren niet als ‘harde’ (beleidsmatige) uitgangpunten gezien mogen worden, kunnen ze uiteindelijk wel een rol spelen bij de te maken keuzes. Hieronder staat een kort overzicht van de betreffende voorkeuren. Zo geldt ten eerste dat de voorkeur van de gemeente uitgaat naar een collectief duurzaam energiesysteem. Daarbij moet echter de kanttekening worden gemaakt dat deze voorkeur wel financieel haalbaar en ruimtelijk aantrekkelijk moet zijn. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan het voorkomen van stankoverlast door het verwerken van mest tot energie. De ontwikkeling is echter niet bij voorbaat uitgesloten. Ten tweede geldt dat ook een aardgasnet is aangelegd op de beide bedrijventerreinen. Dit omdat er al enige bedrijven op de terreinen gevestigd zijn die gebruik maken van aardgas en de gemeente deze bedrijven niet op kosten wil jagen met een aansluitplicht op een collectief net. Het resultaat is dat een duurzaam systeem van meet af aan moet concurreren met een systeem dat op aardgas gebaseerd is. 2

Afhankelijk van de noodzaak voor een besluit-MER kan de installatie operationeel zijn vanaf 2012

(geen besluit-MER) danwel 2013 (wel een besluit-MER).

ARCADIS

16


Ten derde geldt dat de gemeente het duurzame energiesysteem zo mogelijk kostenneutraal wil realiseren. Dit betekent dat de realisatie en exploitatie van het systeem in essentie door marktpartijen zelf moet worden opgepakt en gefinancierd Het laatste uitgangspunt is dat de gemeente een energiesysteem wenst dat een zo hoog mogelijke bijdrage levert aan de vermindering van de CO2-uitstoot. Daarvoor kan in beginsel ook worden gekozen voor een mix van duurzame energiebronnen die aansluit bij de gebiedskenmerken, het type bedrijven en de energiekarakteristieken van de betreffende bedrijven. INDIRECTE VOORDELEN

In deze rapportage is financiële haalbaarheid beoordeeld op basis van directe kosten en baten van de implementatie van duurzame energiesystemen. Niet meegenomen zijn de voordelen van duurzame energie in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Zo kan het ontwikkelen van een duurzaam energiesysteem onderdeel zijn van bedrijfsbeleid in het kader van MVO. Steeds vaker moeten bedrijven als leverancier van bepaalde producten aantonen dat ze een duurzame bedrijfsvoering kennen. Daarnaast is het gebruik maken van duurzame energie goed voor het imago. Deze indirecte opbrengsten zijn per bedrijf verschillend, maar kunnen een goede reden zijn om als bedrijf te investeren in een duurzame energie techniek die bij een beoordeling van de directe opbrengsten niet rendabel is.

2.2.2

ENERGIEBEHOEFTE Om een ranking te kunnen aanbrengen in de diverse energiesystemen is het van belang om inzicht te verkrijgen in de energiebehoefte van de bedrijventerreinen. Deze energiebehoefte is mede bepalend voor de energiesystemen die toegepast kunnen worden op de verschillende bedrijventerreinen. Voor het opstellen van de energiebehoefte is voor kantoren uitgegaan van vloerverwarming bij 35 oC (lage temperatuur verwarming) en 17 oC voor koeling. Voor bedrijfshallen is uitgegaan van blowers, waarvoor een aanvoertemperatuur van 45 oC nodig is3. De gemeente heeft een inschatting aangeleverd van de uiteindelijke warmte- en koudebehoefte op de bedrijventerreinen. Deze inschatting, weergegeven in tabel 2.1, is tot stand gekomen door onderzoek en gesprekken met marktpartijen door de gemeente.

Tabel 2.1 Bedrijventerrein

Uiteindelijke warmte- en koude behoefte bedrijventerreinen

Warmte (MW)

Koude (MW)

Termijn bouw

BAM-terrein (Hulst I)

0,53

0,17

2012 t/m 2013

De Hulst II

4,11

2,96

2010 t/m 2013

De Blakt

3,65

0,58

2009 t/m 2014

Totale vermogen

8,29

3,71

Vanaf 2015

9.117

1.484

Vanaf 2015

Totale jaarafname (MWh)

Bij het inventariseren van de energiebehoefte is het ook van belang om rekening te houden met het feit dat deze behoefte niet constant is, maar varieert in de tijd. Dit omvat twee aspecten. Ten eerste geldt dat de energiebehoefte, met name de behoefte aan warmte en koude, door het jaar heen varieert. De warmtebehoefte van een bedrijf is in de winter aanzienlijk hoger

3

Deze informatie is als uitgangspunt overgenomen uit de eerder onderzoek van de gemeente.

ARCADIS

17


dan in zomer, terwijl voor de koudebehoefte een omgekeerde afhankelijkheid geldt. Dit is van belang voor een systeemkeuze, omdat het systeem te allen tijde de benodigde warmte en/of koude moet kunnen leveren. Kortom, de voorzieningszekerheid moet gewaarborgd zijn. Ten tweede kent de energiebehoefte een geleidelijke opbouw doordat de bedrijven zich over een periode van meerdere jaren vestigen. Uitgaande van de in tabel genoemde bouwtermijnen betekent dit dat het systeem snel gerealiseerd moet kunnen worden, omdat de bouw al in 2010 begint. Uitgangspunt is daarom dat er geen lange procedures door weten regelgeving mogen zijn. Daarnaast geldt dat de uiteindelijke vraag pas vanaf 2015 wordt bereikt. Dit betekent dat een modulair op te bouwen systeem de voorkeur verdient, omdat er anders grote aanloopverliezen worden gemaakt op de initiële investering.

2.3

BEOORDELINGSKADER Uit de uitgangspunten volgt een aantal beoordelingscriteria waarmee een rangorde van geschiktheid van de energiesystemen kan worden aangegeven. Het gaat daarbij om de volgende beoordelingscriteria:

Tabel 2.2 Beoordelingscriteria voor

Beoordelingscriterium

Toelichting

energiesystemen

Aantrekkelijkheid voor marktpartij

Is het voor een marktpartij financieel aantrekkelijk om dit systeem te realiseren en exploiteren?

Kostenneutraal

Is het systeem kostenneutraal voor de gemeente?

Modulaire opbouw

Is het systeem modulair op te bouwen?

Marktconforme tarieven warmte/koude

Kan het systeem worden gerealiseerd met marktconforme prijzen voor warmte en koude?

Voorzieningszekerheid

Leidt het systeem (zonder additionele voorzieningen) tot een hoge voorzieningszekerheid?

Vermindering CO2

Leidt het systeem tot een hoge vermindering van de CO2-uitstoot?

Wet- en regelgeving

Kan het systeem zonder lange procedures (o.b.v. weten regelgeving) worden gerealiseerd?

In dit rapport wordt de criteria een gelijke wegingsfactor toegekend als het gaat om de beoordeling van de systemen.

ARCADIS

18


HOOFDSTUK

3 Inventarisatie energiesystemen

Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de bestaande duurzame energiesystemen, waarbij wordt uitgegaan van op dit moment commercieel beschikbare systemen. In de onderstaande paragrafen worden de volgende systemen nader besproken. •

Geothermie.

•

Restwarmte.

•

Zonne-energie.

•

Energie uit asfalt

•

WKO (met WP).

•

Windenergie.

•

Vergisting van biomassa.

•

Verbranding van vaste biomassa.

Elke paragraaf bestaat uit een korte beschrijving van het systeem, de randvoorwaarden voor het gebruik van het systeem en de globale kosten voor de toepassing ervan.

3.1

GEOTHERMIE Het gebruik van geothermische energie voor de verwarming van gebouwen is in Nederland nog relatief onbekend, maar is sterk in opkomst als bron voor duurzame warmte. De warmte wordt in de vorm van warm water opgepompt van een diepte van twee tot vijf kilometer uit (geschikte) diepe aardlagen. In Nederland varieert de temperatuur van het dit water tussen de 50 tot 120 oC, waardoor het qua temperatuur goed bruikbaar is voor ruimteverwarming of warm tapwater. Als de aardlagen naast temperatuur ook voldoen aan een aantal andere voorwaarden zoals doorlatendheid (permeabiliteit) en porositeit, kan een geothermisch energiesysteem worden gerealiseerd. Een dergelijk geothermisch energiesysteem, zoals weergegeven in figuur 3.1, bestaat uit twee geboorde putten (een doublet), een warmtewisselaar en een warmtenet. Er wordt warm water onttrokken aan de onttrekkingsput, waarna dit door een warmtewisselaar wordt geleid. Na overdracht van de warmte aan het water in het warmtenet wordt het water door de injectieput terug de aarde in geleid. Het warme water in het warmtenet wordt geleverd aan de diverse afnemers die aan het warmtenet verbonden zijn. Daarnaast wordt vaak ook een gasgestookte reserveketel opgesteld om de warmtelevering te kunnen garanderen.

ARCADIS

19


Figuur 3.1 Schematisch overzicht van een geothermisch energiesyteem

3.1.1

KOSTEN De kosten voor een geothermisch energiesysteem worden bepaald door de hoge investeringen in de bron en de aanleg van een warmtedistributienet. De investering voor een geothermisch doublet bedraagt in Nederland tussen de € 5 miljoen en € 7 miljoen. De kosten voor het distributienet zijn afhankelijk van de transportafstand, maar gemiddeld genomen kost een warmteleiding tussen de € 300,-- en € 800,-- per meter. Deze hoge kosten worden veroorzaakt door het feit dat de leidingen goed geïsoleerd moeten zijn om het warmteverlies te beperken.

3.1.2

WAAROM GEOTHERMIE? Een geothermisch energiesysteem levert gedurende lange tijd warmte tegen lage kosten. Als het systeem eenmaal gerealiseerd is, is slechts elektriciteit nodig om het warme water omhoog te pompen (en te distribueren). De kosten voor het in werking houden van het systeem zijn daardoor laag. Dit is ook de reden dat tuinder Van den Bosch in Bleiswijk heeft gekozen voor de toepassing van geothermische warmte voor de verwarming van zijn kassencomplex. Ook de gemeente Den Haag is bezig met de uitrol van een geothermisch energiesysteem voor ongeveer 6.000 huishoudens.

3.1.3

AANDACHTSPUNTEN Er is echter wel een aantal aandachtspunten bij het ontwikkelen en realiseren van een geothermisch energiesysteem, die vooral samenhangen met de hoge investeringen. Een geothermisch energiesysteem is het meest aantrekkelijk voor bedrijven die een grote (constante) warmtebehoefte hebben. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat de investeringen dan over een grotere hoeveelheid warmte worden uitgesmeerd4. De hoge investeringen leiden er ook toe dat de terugverdientijd van het systeem lang is (20-30 jaar).

4

Per saldo neemt de investering per gebruikte hoeveelheid warmte af.

ARCADIS

20


3.2

RESTWARMTE Restwarmte is het gebruik van niet-gebruikte warmte, die vrijkomt in industriële processen. Zoals ook weergegeven in figuur 3.2, bestaat een restwarmtesysteem uit drie delen: •

De bron (hier: Rixona).

•

het transport (het distributienet).

•

de afgifte (een warmtewisselaar bij de bedrijven zelf).

Figuur 3.2 Overzicht van een restwarmtesysteem

In dit specifieke geval vormt alleen Rixona op dit moment een potentiële leverancier van restwarmte voor de bedrijventerreinen. Rixona heeft restwarmte beschikbaar uit bestaande processen en mogelijk een nieuw te realiseren biomassaverbrandingsinstallatie. Uit informatie van Rixona komt naar voren dat er op dit moment maximaal 990 kW beschikbaar is voor levering aan een restwarmtesysteem. Deze warmte komt beschikbaar bij maximaal 55 oC. Het is onzeker of er nog meer restwarmte beschikbaar komt als er daadwerkelijk een houtverbrandingsinstallatie gerealiseerd wordt.

3.2.1

KOSTEN De investeringskosten voor dit systeem bestaan uit: Transportleiding. Distributieleiding en aankoppeling bedrijven op warmtenet. Beschikbaar maken van de restwarmte voor het warmtenet: onbekend. Globaal wordt geschat dat de afstand tussen Rixona en haar (potentiële) afnemers 700 meter is, hetgeen betekent dat er 1.400 meter leiding nodig is5. Bij een prijs van € 300,--/meter voor transportleiding komen de investeringskosten voor de transportleiding uit op ongeveer € 420.000,-. De kosten voor het beschikbaar maken van de warmte voor het warmtenet en de aansluiting van de bedrijven op het warmtenet zijn op dit moment niet te geven. Deze zijn sterk afhankelijk van de omvang van de aansluiting aan beide zijden van het transportnet.

3.2.2

WAAROM RESTWARMTE? Restwarmte is het gebruik van afvalwarmte voor de verwarming van gebouwen. Niet alleen wordt hiermee aardgas uitgespaard; vaak levert het ook financieel voordeel op voor de gebruikers, omdat de kosten van de warmte laag zijn.

5

De lengte van de leiding is twee keer de lengte van het tracé, omdat er een aan- en een afvoerleiding

nodig is.

ARCADIS

21


3.2.3

AANDACHTSPUNTEN Daar staat tegenover dat van tevoren met een aantal dingen rekening gehouden moet worden. Ten eerste geldt dat de betrouwbaarheid van de levering gewaarborgd moet worden in het geval van een storing in het productieproces. Dit kan bijvoorbeeld door het neerzetten van een gasketel. De kosten hiervoor zijn relatief laag zo lang deze ketel niet veel gebruikt wordt. Ten tweede geldt dat de aanleg van een warmteleiding hoge kosten met zich meebrengt. In dit geval moet de weg worden overgestoken om te kunnen leveren aan De Blakt. Er moet daarbij een afweging worden gemaakt tussen de diverse methoden om dit uit te voeren.

3.3

ZONNE-ENERGIE Naast warmte kan ook worden ingezet op grootschalige realisatie van zonne-energie. Op de bedrijventerreinen is een groot dakoppervlak beschikbaar voor het installeren van zonnepanelen. De gemeente heeft inmiddels contact gehad met een aantal partijen die interesse hebben om deze optie nader uit te werken. Daarvoor wordt onder andere medewerking gezocht van Maessen, die veel gebouwen in eigendom heeft op de diverse bedrijventerreinen.

3.3.1

KOSTEN Uit diverse studies komt naar voren dat de kosten voor het realiseren van een zonneenergiecentrale hoog zijn. Dit zit hem met name in de investeringen in de panelen zelf en de benodigde verzwaring van het elektriciteitsnet6. Daar staat tegenover dat een deel van deze kosten door middel van subsidieregelingen weggenomen wordt7. De schaalgrootte van het systeem kan hier ook leiden tot lagere investeringen.

3.3.2

WAAROM ZONNEPANELEN? Door te investeren in zonnepanelen kan (een deel van) de elektriciteitsvoorziening onafhankelijk worden gemaakt van de olie- en gasprijzen. Het resultaat is dat de elektriciteitsprijs over zeer lange tijd stabiel blijft. Zonnepanelen zijn, indien geschikt dakoppervlak aanwezig is, gemakkelijk te installeren. Meestal hoeft hier geen vergunning voor te worden verkregen. Daarnaast zijn zonnepanelen goed zichtbaar en kunnen bijdrage leveren aan een positief imago van het bedrijf. Dit kan voor het bedrijf een positieve bijdrage leveren aan een duurzame uitstraling.

6

Om op grote schaal elektriciteit te kunnen leveren kan niet worden volstaan met het ‘standaard’

elektriciteitsnetwerk, maar moeten (kostbare) aanpassingen worden uitgevoerd. 7

Dit is aangegeven door de gemeente op basis van gegevens van een consortium van bedrijven dat

onderzoek doet naar de realisatie van zonne-energie op de bedrijventerreinen.

ARCADIS

22


3.3.3

AANDACHTSPUNTEN Bij het realiseren van een zonnepark is een aantal aandachtspunten van belang. Zo moeten de daken geschikt zijn voor de plaatsing van de panelen en moet vooraf het elektriciteitsnet berekend zijn op de teruglevering van de geproduceerde elektriciteit. Daarnaast is het van belang om de juiste financierings- en organisatieconstructie te kiezen om optimaal gebruik te kunnen maken van eventuele subsidiemogelijkheden Eén van de opties die hiervoor mogelijk geschikt is, is het salderen van de elektriciteitsproductie met het verbruik. Hiermee kan de terugverdientijd worden verkort. In de Tweede Kamer is echter nog niet vastgesteld welke regelgeving van toepassing is op saldering8. Dit is daarom nog een grijs gebied dat nader onderzocht moet worden.

3.4

BIOMASSA In Venray en omgeving zijn meerdere biomassabronnen aanwezig. Deze bronnen lopen uiteen van mest uit de agrarische bedrijven tot houtachtige biomassa op bedrijventerrein Smakterheide. Er zijn meerdere technologieën beschikbaar om biomassa om te zetten in elektriciteit en/of warmte, waarvan vergisting en verbranding het meest toegepast zijn. Deze twee worden hieronder kort besproken.

3.4.1

VERGISTING Bij vergisting van biomassa worden mest en plantaardige stoffen met behulp van bacteriën omgezet in biogas en restproducten (het digestaat). Zoals te zien in figuur 3.3, waren er 65 vergistingsinstallaties in werking in Nederland op 1 oktober 2007. Dit betrof vaak kleinschalige installaties op boerderijniveau.

Figuur 3.3 Overzicht bio-energie installaties

8

Bij Saldering wordt er gebruik gemaakt van het feit dat over de éigen’energie productie geen

energiebelasting noch BTW betaald hoeft te worden. Deze kosten worden dus uitgespaard samen met de ‘kale’ kosten van de niet afgenomen electriciteit.

ARCADIS

23


Het biogas dat bij de vergisting ontstaat, wordt verbrand ing een gasmotor of WKKinstallatie om elektriciteit en warmte te produceren. Een deel van deze warmte is bij de in Nederland gangbare systemen nodig om het vergistingsproces op temperatuur te houden, de overige warmte kan worden ingezet in een warmtenet. Er bestaan zowel grootschalige als kleinschalige vergistingsinstallaties. Er zijn ook steeds meer initiatieven om het biogas op te werken tot aardgas kwaliteit en direct aan het gasnet te leveren.

Figuur 3.4 Schematisch overzicht van een vergistingsinstallatie

Kosten De kosten van een vergistingsinstallatie zijn sterk afhankelijk van de omvang van de installatie. Meestal worden dergelijke installaties op boerderijniveau gerealiseerd, waarbij geldt dat er meerdere boerderijen nodig zijn om de benodigde hoeveelheid energie voor de bedrijventerreinen te leveren.

Waarom vergisting? Door het vergisten van restproducten uit de landbouw wordt afval omgezet in een nuttig product. Het gebruik van aardgas vermindert daardoor.

Aandachtspunten Bij de realisatie van een vergistingsinstallatie moet vooraf worden nagedacht over de vergunningvereisten. Meestal wordt er voor gekozen om een dergelijke installatie dicht bij de biomassabron te realiseren. Dit heeft echter tot gevolg dat de afstand tot de afnemer van de warmte toeneemt, met toenemende kosten voor leidingwerk als resultaat.

3.4.2

VERBRANDING VAN BIOMASSA Naast vergisting zijn ook diverse verbrandingsinstallaties voor biomassa gerealiseerd. Daarbij wordt afvalhout gereduceerd tot snippers of pellets, die vervolgens worden verbrand om warmte te produceren. Een dergelijke ketel is vergelijkbaar met een c.v.-ketel, maar wordt gestookt met hout.

Kosten De kosten van een houtverbrandingsinstallatie liggen hoger dan die van een systeem op aardgas. Daarbij geldt dat de investering hoger ligt dan voor een op aardgas gebaseerd systeem. Daar staat tegenover dat de kosten voor de brandstof (het afvalhout) aanzienlijk lager liggen dan de kosten voor aardgas.

Waarom een verbrandingsinstallatie voor biomassa? Een verbrandingsinstallatie zet afvalhout of andere vaste biomassa om in energie, waardoor aardgas wordt uitgespaard. Een dergelijke installatie is vergelijkbaar met een aardgasinstallatie en heeft een relatief korte terugverdientijd. Daarnaast kan het systeem relatief makkelijk worden opgenomen in een gebouw dat in de omgeving past.

ARCADIS

24


Aandachtspunten Voor het realiseren van een dergelijke installatie moet een vergunning worden aangevraagd. Gezien de doorlooptijd is het raadzaam dit vroeg in een ontwikkelingstraject te doen. Daarnaast moet een opslag voor houtsnippers of-pellets worden gerealiseerd die goed bereikbaar is voor de leveranciers van het hout en moet een continue aanvoer van biomassa kunnen worden gegarandeerd.

3.5

ENERGIE UIT ASFALT Kort gezegd komt de werking van een asfaltcollector systeem neer op de volgende twee punten:

Het systeem benut overbodige warmte in de zomer voor verwarming van nabijgelegen gebouwen in de winter.

Het systeem benut een gebrek aan warmte in de winter (‘koude’) voor koeling van nabijgelegen gebouwen in de zomer.

In het systeem wordt water door het wegdek gevoerd, dat wordt opgewarmd (figuur 3.5) of afgekoeld (figuur 3.6) door het asfalt. In enkele systemen wordt het water vermengd met glycol om bevriezings van het systeem te voorkomen. Dit water wordt vervolgens naar een of meerdere warmtewisselaars geleid. Daar draagt het zijn warmte of koude over aan grondwater dat gebruikt wordt voor warmte/koude opslag (WKO) in de bodem. Deze overdracht vindt plaats zonder dat het water uit het wegdek rechtstreeks in aanraking komt met het grondwater. Er is dus sprake van een gesloten watercircuit in het wegdek.

Figuur 3.5 Overzicht werking systeem in zomersituatie

Figuur 3.6 Overzicht systeemwerking in wintersituatie

ARCADIS

25


3.5.1

KOSTEN Het realiseren van een asfaltcollector vereist een investering van €25,-- tot €70,-- per m2 asfaltcollector. De warmteopbrengst van 1 m2 asfaltcollector is ongeveer 1,2 GJ, hetgeen overeenkomt met de verwarmingsbehoefte van 38 m2 kantoorruimte9. Daarnaast geldt dat ook een warmtekoude-opslagsysteem aangelegd moet worden om de opslag van de warmte en koude in de bodem mogelijk te maken. Deze kosten zijn additioneel aan de kosten van de asfaltcollector. Hoewel de investeringen hoog zijn, geldt dat de exploitatiekosten laag zijn. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat er slechts een beperkte hoeveelheid energie nodig is voor het gebruik van het systeem. Daarnaast vereist het systeem ook weinig onderhoud.

3.5.2

WAAROM ASFALTCOLLECTOREN? Ten eerste zorgt de asfaltcollector er voor dat het wko systeem beter in balans blijft. Een eventueel tekort aan warmte of koude kan worden aangevuld door het gebruik van de asfaltcollector. Gemiddeld geldt dat 20% van de energie wordt gebruikt voor verwarming en koeling van het wegdek; de resterende 80% is beschikbaar voor de gebouwen. Ten tweede zorgt het verwarmen van het wegdek in de winter voor een sneeuw- en ijsvrij wegdek. Het koelen van het asfalt in de zomer leidt tot minder slijtage en spoorvorming, hetgeen een besparing op de onderhoudskosten oplevert.

3.5.3

AANDACHTSPUNTEN Om de warmte en koude uit een asfaltcollector optimaal te kunnen gebruiken, moet deze kunnen worden opgeslagen. Daarom wordt een asfaltcollector meestal gecombineerd met een warmtekoude-opslagsysteem. Daarnaast is het op dit moment nog niet mogelijk om de toepassing van een asfaltcollector tot uitdrukking te brengen in de duurzaamheidswaardering van een gebouw of bedrijventerrein (respectievelijk de EPC en EPL).

3.6

WARMTEKOUDE-OPSLAG Warmtekoude-opslag (of kortweg wko) maakt gebruik van de ondergrond om energie in de vorm van warmte en koude op te slaan. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in open en gesloten systemen. Daarbij geldt dat gesloten systemen veelal voor kleinere gebouwen (tot 2.000 m2 B.V.O.) worden gebruikt, terwijl open systemen worden gebruikt voor grotere of meerdere gebouwen (in totaal meer dan 2.000 m2 B.V.O.). Voor een collectief systeem wordt vrijwel altijd gebruik gemaakt van een open systeem. Uit een eerder geohydrologisch onderzoek dat door ARCADIS is uitgevoerd, is gebleken dat de ondergrond matig tot goed geschikt is voor de toepassing van wko op de betreffende bedrijventerrein10.

9

Uitgaande van een gasverbruik van 16 m3/m2 B.V.O.

10

ARCADIS, 2009

ARCADIS

26


Hoewel er meerdere typen open wko-systemen zijn, wordt het doubletsysteem het meest toegepast. Zoals weergegeven in Figuur 3.7 bestaat dit systeem uit twee afzonderlijke putten, waarvan één voor warm water en één voor koud water. In de zomer wordt het water (met een temperatuur van 8-12 oC) uit de koude bron opgepompt, waarna het warmte onttrekt aan het gebouw. Het warme water (van 14-18 oC) wordt in de warme bron gepompt. In de winter wordt het systeem omgedraaid. Het water uit de warme bron wordt opgepompt, waarna de warmtepomp de aanwezige warmte gebruikt om het gebouw op te warmen. Het afgekoelde water wordt teruggepompt in de koude bron voor gebruik in zomer. Figuur 3.7 Open systeem (bron: NVOE)

3.6.1

KOSTEN De kosten voor een wko-systeem zijn sterk afhankelijk van de lokale omstandigheden.Een bron kost gemiddeld €1.700 per m3/uur. Als er van uit wordt gegaan dat de volledige warmtevraag door het wko-systeem geleverd moet worden, betekent dit dat er 683 m3/uur aan grondwater wordt verpompt. De kosten voor het systeem bedragen dan ongeveer € 7,5 miljoen. Dit is exclusief de kosten van het distributienet.

3.6.2

WAAROM WARMTEKOUDE-OPSLAG? Een warmtekoude-opslagsysteem leidt tot een vermindering van het aardgas- en elektriciteitsverbruik door het ontbreken van koelmachines en een verminderde inzet van verwarmingsketels. Een dergelijk systeem kan, in samenspraak met de bedrijven, ook gefaseerd worden opgebouwd. Bedrijven ontwikkelen en realiseren een eigen systeem, dat later wordt gecombineerd met systemen van andere bedrijven. Dit verhoogt de bedrijfszekerheid.

3.6.3

AANDACHTSPUNTEN Er is een aantal punten waar rekening mee gehouden moet worden bij de keuze en ontwikkeling van een dergelijk systeem. Ten eerste geldt dat de bodem geschikt moet zijn voor de toepassing van warmtekoudeopslag. Hoewel het eerste bodemonderzoek uitwijst dat de bodem geschikt is, moet voor de definitieve realisatie een proefboring worden gezet om dit beeld te bevestigen. Mogelijk kan hiervoor ook gebruik worden gemaakt van de gegevens van de al gerealiseerde installatie. Ten tweede geldt dat er, zeker bij gefaseerd opbouwen, vanuit de gemeente ordening in de ondergrond aangebracht moet worden. Dit houdt in dat een soort ondergronds

ARCADIS

27


bestemmingsplan moet worden gemaakt om te zorgen dat de systemen elkaar niet negatief beïnvloeden.

3.7

WINDENERGIE Op steeds meer bedrijventerreinen worden één of meerdere windturbines gerealiseerd om lokaal duurzame elektriciteit te produceren. Ook voor De Blakt en De Hulst II is dit een mogelijkheid.

3.7.1

KOSTEN De investering in een windturbine bedraagt 4 tot 4,5 miljoen euro bij een vermogen van 3 MW11. Gezien het feit dat de windsnelheid relatief laag is in de omgeving van Venray ligt de terugverdientijd in de orde van 8-15 jaar, afhankelijk van de elektriciteitsprijs.

3.7.2

WAAROM WINDENERGIE? Een windturbine is een schone en betaalbare manier om duurzame energie te produceren. Er is een relatief klein oppervlak nodig om elektriciteit te produceren. De productie van een windturbine is hoog in vergelijking met andere bronnen van duurzame energie zoals zonnepanelen.

3.7.3

AANDACHTSPUNTEN Voor het realiseren van windenergie moet rekening worden gehouden met de volgende aspecten: Windsnelheid hoog genoeg. Aanwezigheid beschermde Natura2000 of Vogelrichtlijngebieden. Verstoring van radar. Verstoring van aanvliegroutes vliegveld De Peel. Slagschaduw. Geluid. Op dit moment wordt een onderzoek uitgevoerd om de haalbaarheid van windenergie voor de bedrijventerreinen te bekijken. De uitkomsten van het onderzoek zijn bepalend voor de beslissing om de ontwikkeling verder door te zetten.

11

De specifieke investering is ongeveer € 1,4 miljoen per MW geïnstalleerd vermogen.

ARCADIS

28


HOOFDSTUK

4 Beoordeling

In dit hoofdstuk worden de diverse energiesystemen uit hoofdstuk drie beoordeeld. Dit wordt gedaan door het beoordelingskader uit hoofdstuk twee op de energiesystemen toe te passen. Door deze beoordeling komen de sterke en zwakke punten van de systemen naar voren als het gaat om de toepassing op De Blakt of De Hulst II. Uit de sterke en zwakke punten wordt vervolgens een set randvoorwaarden geformuleerd waaraan voldaan moet zijn om het systeem te kunnen realiseren op één van beide (of beide) bedrijventerreinen.

+

+

Energie uit asfalt

-

-

--

+

-

+

++

Eindoordeel

Restwarmte

-

Vermindering CO2

-

Voorzienings-zekerheid

--

Marktconforme tarieven warmte/koude

Kostenneutraal

Geothermie

Energiesysteem

Modulaire opbouw mogelijk

Aantrekkelijkheid voor exploitant

Beoordeling van energiesystemen

Wet- en regelgeving

Tabel 4.3

+

++

++

-

+

-

++

+

-

+

+

WKO (met WP)

-

+

-

++

+

+

Vergisting van biomassa

-

-

-

+

++

-

Verbranding van vaste biomassa

+

+

+

+

+

+

Zonne-energie

-

-

++

-

+

++

Windenergie

+

+

-

+

++

+

Tabel 4.4 Legenda bij beoordelling

++

Zeer positieve beoordeling op beoordelingscriterium

+

Positieve beoordeling op beoordelingscriterium

Neutrale beoordeling op beoordelingscriterium

-

Negatieve beoordeling op beoordelingscriterium

--

Zeer negatieve beoordeling op beoordelingscriterium

ARCADIS

29


4.1

GEOTHERMIE Zoals ook naar voren komt uit de beoordelingstabel zijn geothermische energiesystemen inflexibel. Een dergelijk systeem vraagt een hoge aanvangsinvestering, maar levert daarna zeer lange tijd (30 jaar) goedkope warmte. Om een dergelijk systeem haalbaar te maken, moet daarom worden voldaan aan de volgende randvoorwaarden: 1.

Het benodigde warmtevermogen is ongeveer 6 MW of meer. Ter illustratie: dit soort vermogens is in de glastuinbouw gebruikelijk.

2.

Het bedrijf of de bedrijven die de warmte gebruiken liggen dicht bij elkaar zodat een groot (en daarmee duur) warmtenet niet nodig is.

3.

Het systeem hoeft niet gefaseerd aangelegd te worden, maar wordt in één keer aangelegd en aangesloten12.

Een geothermisch energiesysteem lijkt gezien het karakter van De Hulst II (kleine bedrijven) niet kansrijk. Op De Blakt zou een dergelijk systeem nader onderzocht kunnen worden als een bedrijf met grote warmtebehoefte zich hier zou vestigen.

4.2

RESTWARMTE Restwarmte lijkt het meest kansrijke systeem als wordt gekeken naar toepassing op De Blakt. Er ligt een bron van restwarmte in de directe nabijheid van het bedrijventerrein (Rixona) en door samenwerking met eigenaar Maessen kan een restwarmtenet tot stand komen. De belangrijkste randvoorwaarde hiervoor is echter wel dat er een back-up voor het systeem aanwezig is. Dit is noodzakelijk om bij storing of bij groot onderhoud van Rixona toch de warmtelevering te kunnen garanderen.

4.3

ENERGIE UIT ASFALT Energie uit asfalt combineert warmtelevering met het ijsvrij houden van wegen en parkeerplaatsen in de winter. Deze combinatie van functies is zeker een voordeel. Echter, er moet ook een aantal randvoorwaarden worden vervuld om het systeem haalbaar te maken. De belangrijkste randvoorwaarde is dat het systeem gecombineerd moet worden met een warmtekoude-opslagsysteem om de geproduceerde warmte en koude op te slaan. Dit betekent dat de kosten voor het systeem additioneel zijn ten opzichte van het warmtekoudeopslagsysteem en het systeem niet kostenneutraal is. De toepassing van een dergelijk systeem is daarmee het meest interessant als de bedrijven op een bedrijventerrein een warmtekoude-opslagsysteem hebben of veel belang hebben bij het sneeuw- en ijsvrij houden van de wegen. Daarnaast levert een dergelijk systeem een besparing op door lagere onderhoudskosten.13.

12

Hiermee worden grote renteverliezen op de investering vermeden.

13

Het systeem zorgt voor minder temperatuurverschillen in het asfalt, waardoor de weg minder aan

slijtage onderhevig is. Dit zorgt voor lagere onderhoudskosten.

ARCADIS

30


4.4

WARMTEKOUDE-OPSLAG Warmtekoude-opslag is een techniek die vooral in de utiliteits gebouwen steeds vaker wordt toegepast, omdat hier sprake is van een grote vraag naar koeling (airconditioning). De combinatie van warmte en koude is een voorwaarde om een dergelijk systeem te kunnen realiseren. Voor het realiseren van een collectief warmtekoude-opslagsysteem gelden echter ook nog een aantal aanvullende randvoorwaarden: 1

Voor een collectief warmtekoude-opslagsysteem moet een distributienet worden aangelegd. Hierdoor nemen de kosten van het systeem toe. De investeerder moet deze kosten kunnen doorberekenen in het model.

2

Er moet rekening worden gehouden met de bestaande bron van Gilde opleidingen op bedrijventerrein De Hulst II. Deze mag niet negatief worden beïnvloed door een nieuw collectief systeem.

3

Het systeem is vergunningplichtig; deze vergunning moet worden aangevraagd bij de provincie.

Gezien het feit dat De Hulst II voornamelijk kleine bedrijven en kantoren omvat en De Blakt veel grotere hallen met lagere koudevraag kent, is het warmtekoude-opslagsysteem het meest interessant voor De Hulst II. Door de langere bouwtijd van het terrein ligt de grootste kans in de aanleg van meerdere systemen. In deze opzet geeft de gemeente richtlijnen met betrekking tot de inrichting van de ondergrond, terwijl de individuele bedrijven elk een eigen systeem aanleggen. Deze systemen kunnen dan in een later stadium (al naar gelang de behoefte) met elkaar verbonden worden. Hierdoor wordt een grote aanvangsinvestering in een warmtenet vermeden.

4.5

VERGISTING Het realiseren van een vergistingsinstallatie op de bedrijventerreinen lijkt minder kansrijk. Dit wordt vooral veroorzaakt door het feit dat er relatief veel randvoorwaarden vervuld moeten worden. Het gaat daarbij onder andere om: 1 2

Er moet voldoende mest beschikbaar zijn in de directe omgeving Er moet een goede manier gevonden worden voor de aanvoer van de mest (goede ontsluitingsweg).

3

Bij de inpassing van de installatie moet rekening worden gehouden met het voorkomen van (geur)overlast. Dit is (ook) noodzakelijk om een vergunning te krijgen.

Het realiseren van een vergistingsinstallatie op één van de bedrijventerreinen lijkt minder kansrijk. Een alternatief is de plaatsing van één of meerdere installaties bij de agrarische bedrijven zelf, waarna het geproduceerde gas als ‘groen gas’ kan worden gebruikt op de bedrijventerreinen.

4.6

VERBRANDING VAN VASTE BIOMASSA Het realiseren van een verbrandingsinstallatie voor vaste biomassa zoals houtsnipper of – pellets kan in beginsel op beide bedrijventerreinen. Daarvoor moet echter wel aan de volgende randvoorwaarden worden voldaan:

ARCADIS

31


1

Er moet een vergunning worden aangevraagd, waarbij onder andere de emissie-eisen een rol spelen.

2

De installatie en bijbehorende opslagruimte moeten goed bereikbaar zijn voor de aanvoer van biomassa en de afvoer van afval (zoals asresten).

De grootste kans voor het realiseren van een biomassaverbrandingsinstallatie lijkt niet te liggen op De Blakt of De Hulst II, maar op Smakterheide. Op dit bedrijventerrein zitten verwerkers van onder andere groenafval en puin. Ook zit er een rioolwaterzuiverings installatie (rwzi) met slibvergisting. Kortom, het gebruik van biomassa zou passen in het profiel van Smakterheide, waardoor het onlogisch zou zijn om te kiezen voor transport van biomassa naar een andere lokatie.

4.7

ZONNE-ENERGIE Beide bedrijventerreinen bieden ruimte voor de realisatie van een ‘zonne-energiepark’. Er is veel dakoppervlak beschikbaar op gebouwen die in eigendom zijn van Maessen. Dit zorgt voor één aanspreekpunt bij de initiële onderhandelingen over de plaatsing van de panelen. Er zijn inmiddels geïnteresseerde partijen. Toch moeten de onderstaande randvoorwaarden vervuld worden voor de realisatie: 1

De financiering van het project is afhankelijk van het verkrijgen van voldoende subsidie uit de subsidieregelingen.

2

Bij het ontwerp en de bouw van de gebouwen moet rekening worden gehouden met de extra daklast van de zonnepanelen.

3

Bij het ontwerp en de aanleg van het elektriciteitsnet moet rekening worden gehouden met de aansluiting van de zonnepanelen. Er zal daarvoor een zwaarder elektriciteitsnet nodig zijn.

Zonne-energie biedt kansen voor marktpartijen en bedrijven om duurzame elektriciteit te produceren en te gebruiken. Als de zonnepanelen in het gebouw worden geïntegreerd, kunnen deze worden meegefinancierd bij de aankoop en de verhuur. Ook kan de zichtbaarheid van het systeem een rol spelen voor het duurzame imago van ondernemingen die zich er vestigen.

4.8

WINDENERGIE De windsnelheid rondom Venray lijkt kansen te bieden voor de realisatie van windenergie. Echter, er moet nog een aantal andere randvoorwaarden worden vervuld om windenergie mogelijk te maken. Er mogen geen belemmeringen ontstaan door: 1

Radarverstoring.

2

Vlieghoogtebeperkingen die voortvloeien uit de nabijheid van vliegbasis De Peel.

3

Verstoring van Natura 2000-gebieden.

4

Verstorende invloed op Vogel- en Habitatrichtlijngebieden.

5

Overschrijding van wettelijke geluids- of slagschaduwnormen.

Momenteel loopt er een onderzoek naar belemmeringen voor windenergie uit deze voorgaande punten. Als hieruit geen belemmeringen voortvloeien, is de realisatie van windenergie een goede kans om duurzame elektriciteit te produceren. Er wel dient rekening gehouden te worden met een realisatietermijn van 5-7 jaar.

ARCADIS

32


HOOFDSTUK

5 Conclusie deel I

In dit deel van het rapport zijn diverse collectieve duurzame energiesystemen nader bekeken en is de geschiktheid van deze systemen voor de bedrijventerreinen in Venray beoordeeld. Daarvoor is eerst een aantal uitgangspunten op een rijtje gezet, gevolgd door een korte beschrijving van de systemen en de beoordeling. Bij deze beoordeling is gekeken naar welke randvoorwaarden naar voren kwamen om de realisatie van duurzame energie mogelijk te maken. Ook is gekeken naar de kansen voor de diverse systemen. Hieronder volgen de belangrijkste conclusies.

5.1

BEDRIJVENTERREIN DE BLAKT Voor De Blakt geldt dat vooral de realisatie van een restwarmteleiding op korte termijn veel potentieel biedt als het gaat om duurzame energie. Uit de beoordeling komt het systeem als kansrijk naar voren. Dit systeem wordt in deel II dan ook nader bekeken. Naast de realisatie van een restwarmtesysteem lijken ook windenergie en zonne-energie kansen te bieden. Er zijn echter aanzienlijk meer randvoorwaarden die voor deze systemen vervuld moeten worden dan voor restwarmte. Voor zonne-energie is het verkrijgen van de subsidie de belangrijkste voorwaarde om tot succesvolle realisatie te komen. Bij windenergie vormt vooral het wettelijk kader een randvoorwaarde waarbinnen de realisatie plaats moet kunnen vinden. Als dit niet mogelijk blijkt, wordt het moeilijk om windenergie mogelijk te maken.

5.2

BEDRIJVENTERREIN DE HULST II Op de Hulst II worden naar verwachting veel (kleinere) bedrijfs- en kantoorpanden gerealiseerd. Deze panden hebben zowel een warmte- als een koudebehoefte, waardoor warmtekoude-opslag een goede mogelijkheid lijkt. De vraag is echter of dit binnen de randvoorwaarde van een collectief systeem gerealiseerd kan worden. In deel II van het onderzoek wordt dit nader onderzocht door middel van een business case. Naast warmtekoude-opslag geldt ook hier dat wind- en zonne-energie mogelijk kansen bieden voor de productie van duurzame energie. Daarbij geldt, net als voor De Blakt, dat er wel voldaan moet worden aan de randvoorwaarden subsidie (zonne-energie) en wettelijk kader (windenergie).

ARCADIS

33


DEEL II

ARCADIS

34


HOOFDSTUK

6 Inleiding

Deel I is een kwalitatieve beoordeling van diverse duurzame energiesystemen, die toegepast kunnen worden op De Blakt en/of De Hulst II. Uit deze beoordeling is naar voren gekomen dat de opties restwarmte (voor De Blakt) en (collectieve) warmtekoude-opslag (voor De Hulst II) nader uitgewerkt worden. Door het uitwerken van een business case voor beide systemen wordt in kaart gebracht of deze systemen onder de gebruikte uitgangspunten financieel haalbaar zijn. Daarnaast wordt globaal in kaart gebracht welke factoren deze haalbaarheid beïnvloeden. Hoofdstuk 7 omvat een scenario voor de realisatie van een energiesysteem op restwarmte voor de bedrijventerreinen De Blakt. In hoofdstuk 8 wordt een energiesysteem uitgewerkt waarin een (deel van) het bedrijventerrein De Hulst II van wko wordt voorzien. Hoofdstuk 9 vormt dan de conclusie en afsluiting van het rapport. Dit hoofdstuk bevat de conclusie met betrekking tot de haalbaarheid en geeft een beknopt overzicht van de belangrijkste parameters voor de financiële haalbaarheid van het systeem.

ARCADIS

35


HOOFDSTUK

7 Scenario restwarmte

Uit de eerste stap van het onderzoek kwam naar voren dat er mogelijk kansen waren voor de realisatie van een restwarmteleiding op bedrijventerrein De Blakt. In dit hoofdstuk wordt het systeem hier verder uitgewerkt, waarbij op basis van de aangeleverde gegevens een nadere inschatting van de technische en financiële haalbaarheid wordt gemaakt. Daarbij wordt in paragraaf 1 allereerst gekeken naar de technische haalbaarheid, waarna in paragraaf 2 wordt ingegaan op de financiële haalbaarheid. Figuur 7.8 De Witte Vennen (links) en De Blakt (rechts). Het gebouw links in Aviko Rixona (Bron: google maps)

7.1

TECHNIEK WARMTE Het systeem kan vanuit technisch opzicht op twee manieren worden opgezet. Enerzijds kan worden uitgegaan van het maximaal beschikbare vermogen bij Rixona, anderzijds kan gekozen worden voor het opzetten van een (rest)warmtesysteem, waarbij de warmtebehoefte leidend is en waarin Rixona slechts een deel van de benodigde warmte levert. Het in dit rapport bekeken systeem is opgezet vanuit het beschikbare aanbod aan restwarmte. Dit betekent dat er een beperkt restwarmtesysteem wordt opgezet, dat in een later stadium van de ontwikkeling kan worden uitgebreid om aan meerdere bedrijven te leveren.

7.1.1

TECHNIEK – AANBODKANT Rixona heeft zelf een aantal onderzoeken laten uitvoeren naar de beschikbaarheid en mogelijkheden voor de inzet van restwarmte uit de eigen (productie)processen. Hoewel nog geen definitieve gegevens voor handen zijn, zijn door Rixona de meest actuele gegevens aangeleverd. ‘ Uit email en telefoongesprekken zijn de volgende gegevens naar voren gekomen: •

Maximaal te leveren vermogen: 990 kW.

•

Temperatuur aanvoer: 55 oC.

•

Zomerstop: 3 weken geen levering van warmte mogelijk.

ARCADIS

36


7.1.2

TECHNIEK – VRAAGKANT Er kan niet meer warmte worden geleverd dan bij Rixona beschikbaar is. Dat betekent dat zeker niet alle bedrijven van restwarmte voorzien kunnen worden. Om die reden moet een keuze worden gemaakt aan welke percelen geleverd wordt. In dit rapport is uitgegaan van de levering aan de percelen die het dichtst bij Rixona gesitueerd zijn, omdat hiermee de afstand (en dus kosten) van de warmteleiding zo laag mogelijk gehouden kunnen worden. Om te bepalen om hoeveel percelen het uiteindelijk gaat, moet eerst inzicht worden verkregen in de warmtebehoefte per perceel. Deze berekening is opgesteld met gegegevens van de gemeente op basis van kentallen over bedrijfsgebouwen. Daarbij is gebruik gemaakt van de volgende uitgangspunten: •

Maximale bebouwingsdichtheid: 50%

•

Kantoor: 12,5% van het B.V.O.

•

Bedrijfshal: 82,5% van het B.V.O.

•

Benodigd vermogen kantoor: 30 W/m2

•

Benodigd vermogen bedrijfshal: 20 W/m2

Met deze uitgangspunten kan een referentiewarmtebehoefte worden opgesteld van de percelen. In de tabel hieronder is een overzicht gegeven van de vier dichtstbijzijnde percelen, die samen een vermogen omvatten dat (ruim) over de beschikbare 990 kW heen gaat. Perceelgrootte (m2 BVO)

1 2 3 4

103.389 38.234 15.880 10.029

Totaal

167.532

Type

Omvang m2 BVO (indicatie)

Flextronic Bedrijfskavels Bedrijfskavels Bedrijfskavels

62.033 19.117 7.940 5.015

Kantoor

Hal

7.754 54.279 2.390 16.727 993 6.948 627 4.388 94.105 11.764 82.342

Warmte (in kW)

Koude (in kW)

1.318 406 169 107 2.000

271 84 35 22 412

Op basis van de beschikbare warmte volgt dat er warmte kan worden geleverd aan maximaal 3 percelen. De drie kleinere percelen samen vragen een vermogen van 682 kW, waaraan de restwarmte-inzet van Rixona kan voldoen. De restwarmteleiding loopt dan bijvoorbeeld als weergegeven in afbeelding 7.4.

ARCADIS

37


Afbeelding 7.3 Mogelijke ligging warmteleiding vanaf Rixona

Hoex

7.2

FINANCIËN WARMTE Voor het restwarmtesysteem is ook een globale business case opgesteld, waarbij gebruik is gemaakt van de uitgangspunten die op het moment van opstellen beschikbaar waren over het bedrijventerrein. Deze uitgangspunten worden opgesomd in paragraaf 7.2.1. Een overzicht van de resultaten van de business case zijn gegeven in Paragraaf 7.2.2.

7.2.1

UITGANGSPUNTEN BIJ BEREKENING Voor het opstellen van de globale business case is gebruik gemaakt van de volgende uitgangspunten: Post

Uitgangspunt

Bedrijfsaansluiting bedrijf:

€ 3.000,-- per aansluiting

Leidingen:

€ 300,-- per meter

Uitkoppeling warmte14:

€ 55,-- per kW

Onderhoudsposten:

1% van het investeringsbedrag

Warmteprijs:

€ 0,086 per kWh

Kosten elektriciteit

€ 0,15 per kWh

Prijsstijging:

2% per jaar

Jaarlijkse discontovoet:

5%

Exploitatieperiode:

30 jaar

14

Dit is het beschikbaar maken van de warmte voor een warmtenet. Vaak moeten in het

productieproces maatregelen worden genomen om de warmte daadwerkelijk te kunnen leveren. Dit worden de uitkoppelingskosten genoemd.

ARCADIS

38


7.2.2

RESULTATEN BUSINESS CASE Uit de berekening komt naar voren dat de investeringen in het systeem ongeveer € 700.000,--bedragen. De totale onderhoudskosten komen in de periode van 30 jaar uit op ongeveer € 14.000,--, terwijl de kosten voor pompenergie € 65.000,-- bedragen. De totale opbrengsten van het systeem wegen hier met € 1,8 miljoen ruimschoots tegenop. Post Investeringen Onderhoud Energiekosten

Netto contant bedrag € 693.450,-€ 13.776,-€ 64.880,--

Opbrengsten

€ 1.849.697,--

Netto contante waarde (NCW)

€ 1.077.591,--

De netto contante waarde van het systeem bedraagt ruim € 1 miljoen over de looptijd van 30 jaar, terwijl de (eenvoudige) terugverdientijd ongeveer 8,5 jaar bedraagt. Op basis van deze resultaten mag het warmtenet op basis van de gehanteerde uitgangspunten als goed haalbaar worden beschouwd. Voor de aanleg van het restwarmtesysteem moet onder een weg én onder een spoorlijn (enkel spoor, geen bovenleidingen) worden doorgegaan. Voor het kruisen van een weg of spoor zijn verschillende technieken beschikbaar. De genoemde standaard prijs van 300 €/m gaat uit van een open sleuf techniek. Voor boringen onder de infrastructuur door zijn verschillende technieken beschikbaar (o.a. persboringen, schildboringen, gestuurde boringen) Indien de leiding alleen onder een weg door zou gaan dan is het waarschijnlijk het meest goedkoop om de weg open te maken. Echter in de situatie waarbij spoorlijn en weg direct naast elkaar liggen is het waarschijnlijk goedkoper om beide te kruisen met een boring. Kosten die hiermee gemoeid zijn liggen op ca 170-300% van de kosten van de opensleuf techniek, afhankelijk van de gekozen boortechniek. Indien er sprake is van een ingewikkelde doorkruising of er op grotere diepte moet worden gekruist, dan is een gestuurde boring het meest geschikt. Deze techniek zal op ca 300% van de standaard prijs liggen. Dit geldt uiteraard alleen voor de afstand die met deze techniek moet worden overbrugd. Uitgaande van ca 50 meter gestuurde boring zullen de kosten van de boring dus ca 50* 600= 30.000 Euro hoger uitpakken. Op de totale business case is dit effect klein te noemen.

ARCADIS

39


HOOFDSTUK

8 Scenario wko

Uit het eerste deel van het onderzoek kwam naar voren dat de toepassing van een warmtekoude-opslagsysteem voor een deel van de Hulst II mogelijk uitvoerbaar was. In dit hoofdstuk wordt nader gekeken naar de mogelijkheden door in te gaan op een mogelijke technische opzet van het systeem en het uitvoeren van een globale business case.

8.1

WKO TECHNIEK

8.1.1

TECHNIEK – AANBODKANT Op basis van een eerder uitgevoerd bodemonderzoek lijken geen beperkingen te bestaan voor de realisatie van een wko-systeem op De Hulst II. Op basis van dit onderzoek lijkt er ook voldoende bodemcapaciteit aanwezig te zijn voor het leveren van warmte en koude aan de bedrijven. Dit wordt verder bevestigd door de aanwezigheid van een bestaand warmtekoude-systeem bij Gilde opleidingen. Wel is het noodzakelijk om in een (eventueel) later stadium van het ontwerp een grondwatermodel op te stellen om de exacte impact van het systeem in de ondergrond te onderzoeken.

8.1.2

TECHNIEK – VRAAGKANT De gemeente heeft de geschatte warmte- en koudebehoefte van de bedrijven die zich op De Hulst II gaan vestigen in kaart laten brengen. Deze gegevens worden in dit rapport als uitgangspunt gehanteerd. Het gaat daarbij om de volgende warmte- en koudebehoefte:

Tabel 8.5 Benodigd vermogen De Hulst II

Kavelnr.

Aantal bouwlagen

Type

Schatting oppervlak (m2 BVO)

Warmte (kW)

Koude (kW)

1

8

kantoor oid

8.500

510

510

2

3

Kantoren

5.500

220

220

3

4

kantoren

20.000

800

800

4

3

kantoren/bedrijven

20.000

500

350

5

2

Bedrijf

4.000

92

42

6

2

Bedrijf

3.600

83

38

7

2

Bedrijf

3.350

77

35

8

3

Bedrijf

14.000

322

147

9

3

Bedrijf

20.000

460

210

10

2

Bedrijf

1.850

43

19

11

2

Bedrijf

1.850

43

19

12

2

Bedrijf

1.850

43

19

13

2

Bedrijf

2.200

51

23

Totaal

106.700

3.242

2.433

Uit de gegevens over de warmte- en koudevraag komt naar voren dat er een aanzienlijke onbalans bestaat tussen de warmte- en koudevraag (er is 25% meer warmtevraag dan koudevraag). Dit betekent dat er ook additionele voorzieningen zoals een piek/back-up ketel nodig is om de bodembalans te behouden en de warmtevoorziening over langere tijd te kunnen garanderen.

ARCADIS

40


Het warmte/koudenet wordt in deze opzet in een ring aangelegd rondom de aan te sluiten bedrijven. Een indruk van de ligging van het net is gegeven in Figuur 8.9. Figuur 8.9 Overzicht van voorbeeldleidingnet voor collectief wko-systeem (inrichting terrein niet actueel)

8.2

WKO FINANCIËN Naast de technische haalbaarheid van een wko-systeem is het ook noodzakelijk om de financiële haalbaarheid van het systeem nader te onderzoeken. Ook voor De Hulst II geldt dat er weinig vaststaande gegevens bekend zijn over de exacte invulling van het bedrijventerrein. Om die reden is bij het opstellen van de business case gewerkt met de volgende uitgangspunten: Post

Uitgangspunt

Onderhoud van: Bron

1% van de investering

Netwerk


Basisinstallatie


Bedrijfsaansluiting Discontovoet

1% van de investering 5%

Prijsstijging

2%

Draai-uren

1.100 uur/jaar

Warmtepomp

€ 366,-- / kW

COP Kosten distributienet

4 € 300,-- per meter

Kosten bedrijfsaansluiting

€€ 3.000,-- per aansluiting

Lengte transportnetwerk15

€ 0,028 m/m2 B.V.O.

Warmteprijs

€ 0,086 per kWh

Koudeprijs

€ 0,018 per kWh

Exploitatietermijn

15

30 jaar

In de berekening is er van uitgegaan dat het distributienet afhankelijk is van de omvang van het

gebouw. De totale lengte van het distributienet is dus het gebouwoppervlak (in m2 BVO) vermenigvuldigt met de gemiddelde lengte van het distributienet per m2 BVO

ARCADIS

41


8.2.1

RESULTATEN BUSINESS CASE Met behulp van de uitgangspunten is een business case opgesteld om de financiële haalbaarheid van een collectief wko-systeem te bepalen. Uit de berekening komt naar voren dat de totale investeringen in het systeem ongeveer € 4,7 miljoen bedragen. Daarnaast komen de totale kosten van onderhoud en energie over de looptijd uit op bijna € 4 miljoen. Dit weegt niet op tegen de € 7,1 miljoen aan opbrengsten uit het systeem. De totale netto waarde van het systeem aan het eind van de looptijd komt dan ook uit op ruim min € 1,5 miljoen. Het realiseren van een wko-systeem in deze opzet is daarmee dus financieel niet haalbaar. Het systeem verdient zich in de looptijd namelijk niet terug.

Tabel 8.6 Overzicht van resultaten business case

Post

Netto Contant Bedrag

Investeringen Energie Opbrengsten Netto Contante Waarde

8.3

€ 4.760.886,--

Onderhoud

€ 643.408,-€ 3.317.488,-€ 7.164.674,--/- € 1.557.108,--

RANDVOORWAARDEN VOOR HAALBAARHEID Uit de vorige paragraaf komt naar voren dat een collectief systeem met de gebruikte uitgangspunten financieel niet haalbaar is. WKO als energievorm heeft zich in de omgeving al bewezen. De vraag rijst dan welke randvoorwaarden vervuld moeten worden om het realiseren van een WKO systeem dichterbij te brengen.

8.3.1

RANDVOORWAARDEN Uit de financiële analyse komt naar voren dat de investeringskosten in relatie tot de bouwfasering een grote invloed hebben op de haalbaarheid van het systeem. Deze investeringen zijn onder te verdelen in investeringen voor: Warmtepomp (+ bijbehorende systemen). Aanleg van de bronnen. Distributienet voor warmte en koude. Naar verwachting wordt het bedrijventerrein stapsgewijs bebouwd, waarbij het bouwtempo afhankelijk is van de grondverkoop. Als het systeem vooraf aangelegd wordt, heeft een exploitant aanzienlijke rentelasten, die niet worden gecompenseerd door inkomsten. Niet alle gebouwen zijn tenslotte al gerealiseerd. Het resultaat is dat de kosten en risico’s van het systeem voor de exploitant te hoog worden in vergelijking met de opbrengsten.

8.3.2

MOGELIJKE OPLOSSING Eén van de oplossingen om de onzekerheid met betrekking tot het bouwtempo te ondervangen, is door een gefaseerde opbouw van het systeem te hanteren. In deze benadering stelt de gemeente een masterplan ondergrond (of ondergronds bestemmingsplan) op, waarin zij aangeeft waar warme en koude bronnen mogelijk zijn. Elk bedrijf legt in principe zijn eigen bron aan, waarbij de gemeente samenwerking tussen

ARCADIS

42


bedrijven aanmoedigt. In een later stadium kunnen dan (indien gewenst) de bronnen onderling worden verbonden. Het resultaat van een dergelijke aanpak dat de financiële risico’s van een laag bouwtempo worden opgevangen, terwijl de mogelijkheid tot een collectief systeem wel open blijft. De gemeente kan hierbij een sturende en coördinerende rol spelen in dit proces.

ARCADIS

43


HOOFDSTUK

9 Conclusie deel II

In dit deel zijn de twee meest kansrijke opties uit deel I nader uitgewerkt. Er is gekozen voor het uitwerken van de opties restwarmte en (beperkte) inzet van wko, omdat deze op basis van deel I het meeste perspectief leken te bieden voor de bedrijventerreinen. Dit hoofdstuk bevat een conclusie en een advies met betrekking tot de verdere uitwerking en ontwikkeling van beide systemen. Daarnaast wordt een advies gegeven over de te ondernemen stappen met betrekking tot de verdere stimulering van duurzame energie op De Blakt en De Hulst II.

9.1

SYSTEEM 1: RESTWARMTE In het voorgenomen systeem wordt alle restwarmte zo mogelijk ingezet. Bij de gestelde uitgangspunten betekent dit dat er een totaal oppervlak van maximaal 46.000 m2 BVO van warmte voorzien kan worden. Dit komt overeen met de drie dichtst bij Rixona gelegen percelen. Op basis van de gestelde uitgangspunten is een dergelijk systeem financieel rendabel, met een totale netto contante waarde van ruim € 1 miljoen over de looptijd van 30 jaar. De (eenvoudige) terugverdientijd bedraagt ongeveer 8,5 jaar. Het systeem kan, als andere warmteleveranciers zich hier vestigen, worden uitgebreid.

9.2

SYSTEEM 2: WARMTE/KOUDE-OPSLAG (WKO) Op basis van de gestelde uitgangspunten wordt een collectief wko-systeem niet haalbaar geacht. Het systeem heeft een negatieve netto contante waarde (van min € 1,5 miljoen) en daarmee een terugverdientijd van meer dan 30 jaar. Dit wordt veroorzaakt door de onzekere bouwfasering in relatie tot de investeringen in het systeem. Dit kan relatief eenvoudig worden ondervangen door te kiezen voor meerdere kleine systemen in plaats van te kiezen voor één groot systeem. Daarbij geldt dat de ordening van warme en koude bronnen in de ondergrond door de gemeente dient te worden geregeld door middel van een masterplan ondergrond. Het systeem kan in een later stadium nog gekoppeld worden indien dit gewenst is. Op deze wijze kunnen ondernemers gebruik maken van de voordelen van warmtekoudeopslag zonder dat er vooraf aanzienlijke investeringen in een groot systeem worden gedaan.

ARCADIS

44


Projectpartners:

Unterstützt durch / Mede mogelijk gemaakt door:

www.deutschland-nederland.eu

ARCADIS

45


ARCADIS

46

Pilotproject. DUURZAME ENERGIE OP BEDRIJVENTERREINEN DE BLAKT EN DE HULST II Een onderzoek in opdracht van de gemeente Venray

Recommend Documents