5
Petra Doorn en Hette Domburg Elfde rondzendbrief
augustus 2010
Petra Doorn en Hette Domburg zijn in januari 2006 door Kerkinactie uitgezonden naar Mozambique om les te geven aan het Seminário Unido de Ricatla. Met Teun, Freek, Elisa en Koen wonen ze in Maputo. De classis Den Bosch van de Protestantse Kerk in Nederland is de uitzendende classis. Post adres: Fam.Domburg-Doorn C.P. 3602 Maputo - Sommerschield Mozambique E-mail:
[email protected] Op de website www.mozambique.web-log.nl is regelmatig actuele informatie te vinden over wat ze meemaken in Mozambique.
Lieve mensen, De tijd vliegt voorbij, het is alweer augustus. Na ons lange verblijf in Nederland in het begin van dit jaar, hebben we ook hier in Mozambique al weer veel meegemaakt. We willen jullie daarover graag iets vertellen. Allereerst nog even over het verlof. Zoals we in de vorige brief schreven, kwamen we naar Nederland niet in de eerste plaats om te werken, maar vanwege de verwachting van een kind. Het was een goed besluit van Petra om al eind november naar Nederland te komen en rust te nemen. De goede zorgen vanuit het Diaconessen Ziekenhuis en de afstand tot het werk hebben ertoe bijgedragen dat Koen het een maand langer volhield in de buik dan zijn beide broers. Na acht maanden zwangerschap werd hij op 8 februari geboren in het ziekenhuis. Koen is
een paar weken later, op 28 februari, samen met Elisa gedoopt in de kerk in Zetten. Het was een feestelijke dienst en een warm weerzien met vrienden, bekenden en familie.
KERK IN ACTIE RONDZENDBRIEF Joseph Haydnlaan 2a 3533 AE Utrecht Postbus 456 3500 AL Utrecht Telefoon (030) 880 14 56 Fax (030) 880 14 57 E-mail
[email protected] www.kerkinactie.nl Giro 456
Die warmte van het meeleven vanuit de gemeenten in Nederland hebben we ook ervaren tijdens de preek- en spreekbeurten in de maanden januari en februari. En via de kaartjes en pakjes die we van alle kanten kregen na de geboorte van Koen! Bij dezen nog een hartelijk woord van dank voor de belangstelling, de openheid en de betrokkenheid. Het waren inspirerende ontmoetingen, waarin we de kracht en het belang van de kerken in Nederland hebben ervaren. Ook die gemeenten die misschien in aantal leden niet zo groot zijn, maar waar een kleine groep mensen de moed en het vertrouwen heeft om de vlam brandende te houden. Dat moet vooral doorgaan! De terugtocht naar Mozambique verliep in fasen. Op 11 maart vertrokken Teun, Freek en Hette richting Afrika. Bij aankomst stond het huis nog vol dozen en moest er aan schilderwerk nog heel wat gedaan worden. Tegelijkertijd begon meteen na het weekend voor ons alle
Kerk in Actie is het missionaire en diaconale werk in binnen- en buitenland van de Protestantse Kerk in Nederland. Dit werk wordt uitgevoerd in samenwerking met ICCO, en voor een deel namens tien oecumenisch georiënteerde kerkgenootschappen: de Algemene Doopsgezinde Sociëteit, Oud-Katholieke Kerk, de Remonstrantse Broederschap, Unie van Baptistengemeenten, de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland, de YMCA Nederland, het Leger des Heils, de Zevende Dags Adventisten, het Genootschap der Vrienden (Quakers) en de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB.
5
drie het gewone ritme: school en seminarie. Voor de jongens betekent onze nieuwe woonplaats dat ze een paar minuten voor de bel het huis uit gaan en zelf over de stoep naar school lopen. Wat een verschil met de autorit van ruim een uur waar ze de afgelopen jaren aan gewend waren! En na schooltijd kunnen ze met vriendjes uit de straat nog weer gaan voetballen of fietsen op het schoolplein, of een duik nemen in het bad van de school. Met name voor Freek zijn deze veranderingen heel positief geweest, hij kon in Ricatla niet goed zijn draai vinden in het contact met andere kinderen. Petra, Elisa en Koen bleven nog een paar weken langer in Nederland, zodat Koen wat steviger aan de oversteek zou beginnen. Op de dag dat de vlucht naar Maputo gepland was, bereikte de aswolk van een vulkaan in IJsland het Nederlandse luchtruim en werd de vlucht twee uur voor vertrek geannuleerd. Een week later zaten de drie al in het vliegtuig, klaar voor vertrek, toen de vlucht vanwege een technisch probleem opnieuw geannuleerd werd. Twee overnachtingen in een hotel bij de luchthaven en een vermoeiende reis later, kwam Petra op 25 april eindelijk met de kleintjes aan in Maputo. Onderweg was een deel van de bagage verloren gegaan, waaronder de bak van de kinderwagen die we als Koens bedje in gebruik hadden.
Na 6 weken als gezin gescheiden te hebben geleefd was het even feestelijk.
Tijdens het eerste semester heeft alleen Hette les gegeven in Ricatla, terwijl Petra druk was met het verder inrichten van het huis, het verzorgen van de kinderen en het organiseren van ons nieuwe leven hier. Elisa gaat
nu drie ochtenden per week naar een leuke crèche hier in de buurt. Het samenspelen met andere kinderen doet haar veel goed. En ze begint al wat Portugees te praten! Maar dat niet alleen, in huis zegt ze ook al een paar woorden Nederlands. Het zal een mooie mengeling worden. Teun en Freek maken geregeld afspraken met vriendjes in de stad, waarvan een paar hier in de straat. En sinds een paar weken zijn ze lid geworden van de voetbalclub Inter Maputo. Die traint op het asfalt veld van de school van de jongens, aan de overkant van de straat. Op dinsdagmiddag van vijf tot zes en op zaterdagochtend van acht tot half tien wordt er getraind. Na de eerste training had Freek er even helemaal geen zin meer in, maar toen Petra met scheenbeschermers thuis kwam, draaide hij helemaal bij. Sindsdien zijn de jongens fanatiek aan het sporten. Het meeleven met het Nederlands elftal tijdens de WK heeft daarbij vast ook geïnspireerd! Het aantal lessen dat aan het seminarie gegeven moet worden is dit jaar weer toegenomen, door de invoering van een nieuw vierde jaar dat wordt afgerond met een bachelors diploma. Binnen dit nieuwe programma moet Hette twee vakken geven. Daarnaast blijft het oude programma gehandhaafd, maar dan in het bestek van drie jaar. Voor Hette zijn dat nog eens drie lessen per week, en sinds het begin van het tweede semester voor Petra twee. Ook andere collega’s zijn door het nieuwe programma zwaarder belast. Maar het is ook een leuke vernieuwing, die betekent dat we op een net iets hoger niveau met een aantal studenten verder kunnen. In één vak besteed ik aandacht aan een aantal ‘klassieke’ teksten uit de systematische theologie. Samen hebben we stukken van Calvijn en Moltmann gelezen over hoe ze de Bijbel zien en wat ‘Heilige Schrift’ zou kunnen betekenen. Daarna
Kerk in Actie is het missionaire en diaconale werk in binnen- en buitenland van de Protestantse Kerk in Nederland. Dit werk wordt uitgevoerd in samenwerking met ICCO, en voor een deel namens tien oecumenisch georiënteerde kerkgenootschappen: de Algemene Doopsgezinde Sociëteit, Oud-Katholieke Kerk, de Remonstrantse Broederschap, Unie van Baptistengemeenten, de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland, de YMCA Nederland, het Leger des Heils, de Zevende Dags Adventisten, het Genootschap der Vrienden (Quakers) en de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB.
5
hebben we Luther gelezen over de ‘vrijheid van een christen’ en in vervolg daarop Bonhoeffer over de ‘navolging’. Gelet op de auteurs zou je kunnen denken dat dit ver van de mensen hier af zou staan, maar na enig discussiëren blijken deze teksten toch relevant te zijn voor toekomstige predikanten hier. In de discussie rond Luther kwamen we erop uit dat waar hij de nadruk legt op ‘rechtvaardiging’, hier in Mozambique de nadruk meer zou moeten liggen op ‘bevrijding’, met name van allerlei vormen van angst. Op het programma staan nog teksten van de Zuid-Afrikaanse theoloog Nürnberger, die de relatie van christelijk geloof en Afrikaanse traditie onderzoekt. Hij gaat daarbij met name in op de rol van de voorouders in de Afrikaanse spiritualiteit. Ondertussen gebeuren er in het dagelijks leven ook mooie dingen. In oktober vorig jaar ging er iets aan onze auto kapot, waardoor hij geen 4-wielaandrijving meer had. Dat is erg lastig als je van de gebaande wegen af bent, want in het mulle zand blijf je gemakkelijk steken. Het was voor vertrek naar Nederland niet meer gelukt de reparatie te laten doen, omdat de Toyota garage de onderdelen niet had en ook niet kon zeggen wat het precies zou kosten. Toen Hette in april opnieuw aanklopte voor een begroting, gaf de garage twee mogelijkheden voor vervanging van onderdelen: een dure en een heel erg dure. Toen ik op het punt stond de minst dure onderdelen te bestellen, begon een andere klant zich ermee te bemoeien. Na enige gepraat bleek hij zelf een garage te hebben en vroeger de chef van de reparatieafdeling van Toyota geweest te zijn. Hij had me herkend als degene die vorig jaar op de synode van de Presbyteriaanse kerk bevestigd was. En dat was mijn geluk. ‘Als ik je niet herkend had, had ik geen hulp aangeboden. Ik wil geen problemen met moeilijke klanten.’ Meneer Simbine zei dat ik de auto maar naar zijn garage moest brengen, dan zou hij eerst eens
uitzoeken of het werkelijk nodig was de bedoelde onderdelen te vervangen. Een week later ging ik de auto brengen en bleek zijn garage te bestaan uit een piepklein binnenplaatsje volgepropt met auto’s en onderdelen, in een van de arme wijken van Maputo. Als ik het zelf had moeten uitzoeken, had ik mijn auto er nooit achtergelaten. Maar net zoals voor meneer Simbine de kerk betekende dat hij mij als klant kon vertrouwen, zo vertrouwde ik hem op grond van zijn betrokkenheid bij de kerk. Simbine vertelde over zijn geschiedenis. In de dagen van het marxisme had hij net als veel andere Mozambicanen in de DDR, het voormalige communistische OostDuitsland gestudeerd. Hij had er de Duitse benadering van de techniek onder de knie gekregen: degelijk, nauwkeurig, en niet opgeven voor je een technisch probleem doorziet. En dat merkten we. Waar de dure Toyota-garage, met z’n prestigieuze showroom en lange wachtrijen van diplomatenauto’s niet in staat was de juiste diagnose te stellen, maar eenvoudig voorstelde de peperdure onderdelen te vervangen, slaagde Simbine op zijn binnenplaatsje erin met gedegen schoonmaakwerk de 4wielaandrijving weer aan de praat te krijgen. Meneer Simbine doet denken aan de garagehouder Matekoni in de boeken van Alexander McCall Smith over Mma Ramotswe en Het Beste Dames Detectivebureau (voor wie positieve verhalen uit Afrika wil lezen: een aanrader!). Dit voorval laat zien hoe belangrijk de kwestie van vertrouwen hier is, zowel voor ons buitenlanders, als voor de Mozambicanen. Het geeft ook aan hoe belangrijk het in Mozambique is om bij een groep te horen, in ons geval bij de Presbyteriaanse kerk. Zo’n groep, met name een kerk, geeft een basis van wederzijds vertrouwen, in een samenleving die doordrongen is van onderling wantrouwen.
Kerk in Actie is het missionaire en diaconale werk in binnen- en buitenland van de Protestantse Kerk in Nederland. Dit werk wordt uitgevoerd in samenwerking met ICCO, en voor een deel namens tien oecumenisch georiënteerde kerkgenootschappen: de Algemene Doopsgezinde Sociëteit, Oud-Katholieke Kerk, de Remonstrantse Broederschap, Unie van Baptistengemeenten, de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland, de YMCA Nederland, het Leger des Heils, de Zevende Dags Adventisten, het Genootschap der Vrienden (Quakers) en de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB.
5
Dankzij de reparatie van onze auto kon ik kort daarna weer naar de kleine presbyteriaanse gemeente in Boquisso, zo’n vijftien kilometer van de hoofdweg af. De zandwegen daar maken dat je zonder 4-wielaandrijving snel vast komt te zitten. Samen met de predikant van Ricatla, Sive, gingen we er een dag naartoe om avondmaal te vieren met de oude mensen die fysiek niet meer in staat zijn om naar Ricatla te komen. De eerste plaats waar we naartoe gingen was Tsombene, nog eens vijftien kilometer voorbij Boquisso. In een rieten kerkje kwamen we met zo’n tien mensen bij elkaar in een korte viering. Het was voor mij voor het eerst dat ik het avondmaal mocht bedienen. Sive wil mij graag alle soorten werk laten doen die bij het predikantschap horen. We gebruikten de liturgie in het Ronga, zodat iedereen dat goed kon volgen. Daarbij deed ik een kleine overdenking naar aanleiding van Lucas 22: 14-22.
Na de viering moesten we nog een vrouw thuis bezoeken, vier kilometer verderop. De auto lieten we vijfhonderd meter van haar huis achter, waarna we over kleine zandpaadjes tot bij haar huis konden komen. Twee kleindochters uit de stad waren er die dag ook, om oma te helpen. Ze vertrokken al snel om water te gaan halen bij de put. Oma had haar kostuum van de vrouwenvereniging aangetrokken voor deze bijzondere gelegenheid. Ze nam met een ouderling plaats op een rieten mat onder de mangoboom. Sive, een andere ouderling en ik namen plaats op plastic tuinstoelen. Een omgekeerde emmer deed dienst als altaar waar wijn en brood op gezet werden. Sive kende haar lievelingslied, waarmee we de
liturgie begonnen. Toen we na de viering terugliepen over het warme zand, in de stilte van het binnenland, zei Sive dat dit soort bezoeken, hoewel ze vermoeiend lijken, hem altijd zo goed doen.
Het samen zijn met deze oude mensen, een moment met elkaar delen, vieren dat we één zijn en dat God naar ons omziet, geeft nieuwe kracht. Terug in Tsombene stond er eten voor ons klaar. Na een eenvoudig maal gingen we verder, om in totaal zes maal het avondmaal te vieren die dag. In kleine kerkjes van riet, bij mensen thuis onder een schaduwrijke boom. De overdenking over Lucas 22 veranderde gaande de dag, naar aanleiding van de ontmoetingen die we hadden. Wie was die Jezus die gekruisigd werd en is opgestaan? Wiens lijden we gedenken en wiens aanwezigheid we vieren? Hij die omzag naar de armen en naar de zieken. Die niet bang was om zieke mensen aan te raken en weer te laten deelnemen aan het leven van de gemeenschap. Die de machten van het kwaad overwon. Die geen onderscheid maakt tussen blank en zwart. Zo’n dag van bezoeken en vieren geeft nieuwe energie. De sombere krantenkoppen van geweld, corruptie en verkiezingsfraude laten een deel van de werkelijkheid zien. Het Afrika dat deprimeert. Maar wie op bezoek gaat bij de gewone mensen ontdekt het andere Afrika, dat inspireert en hoop geeft voor de toekomst. Hoop voor de toekomst zien we ook in jonge studenten, zoals Helder en
Kerk in Actie is het missionaire en diaconale werk in binnen- en buitenland van de Protestantse Kerk in Nederland. Dit werk wordt uitgevoerd in samenwerking met ICCO, en voor een deel namens tien oecumenisch georiënteerde kerkgenootschappen: de Algemene Doopsgezinde Sociëteit, Oud-Katholieke Kerk, de Remonstrantse Broederschap, Unie van Baptistengemeenten, de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland, de YMCA Nederland, het Leger des Heils, de Zevende Dags Adventisten, het Genootschap der Vrienden (Quakers) en de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB.
5
Manuel die dit najaar komen studeren aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Net als vorig jaar Abetia en Rafael, hebben Helder en Manuel een beurs gewonnen van het uitwisselingsprogramma Breuken en Bruggen. Samen met studenten uit Azie, Latijns-Amerika en Oost Europa zullen ze in Amsterdam aan hun scriptie werken. Ze willen ook graag op bezoek komen in gemeenten en bij mensen thuis. Wie hen wil uitnodigen kan contact opnemen met de VU of met Kerk in Actie.
paar jaar aan het Seminarie les kunnen geven. Er zou nog meer te vertellen zijn: over de nieuwe leiding van het seminarie, over de voortgang met contextueel Bijbellezen (zie het tijdschrift Tussenruimte van september en de website www.tussenruimte.com), over het kerkelijk leven en over onze plannen voor deze laatste fase van ons verblijf. Maar daarover een volgende keer. Voor nu onze hartelijke groeten en zegenwensen aan jullie allen. In verbondenheid,
Petra, Hette, Teun, Freek, Elisa en Koen
Hette en de vierdejaars studenten bezoeken het dorp en de kerk waar Helder vandaan komt en ontvangen producten van het land.
We proberen ondertussen fondsen te vinden om deze beide jonge studenten de kans te geven nog verder te studeren, zodat ze over een Het werk van Petra Doorn en Hette Domburg is alleen mogelijk door uw betrokkenheid én financiële ondersteuning. U kunt het werk van hen ondersteunen met een gift op giro 456 Kerk in Actie o.v.v.
. Uw bijdrage doet ertoe!
Deze brief is uitgegeven door Kerk in Actie, Postbus 456, 3500 AL Utrecht. Giro 456, Kerk in Actie, Utrecht. Adreswijzigingen (voor zover de brieven verstuurd zijn door het Landelijk Dienstencentrum van de Protestantse Kerk in Nederland) doorgeven aan de afdeling Adressen (Mw. M. Lagerweij), Postbus 8507, 3503 RM Utrecht, tel. 030-880 17 25, email: [email protected] S.v.p. de codes vermelden die op de envelop staan. Op aanvraag kan de rondzendbrief ook per email gestuurd worden.
Kerk in Actie is het missionaire en diaconale werk in binnen- en buitenland van de Protestantse Kerk in Nederland. Dit werk wordt uitgevoerd in samenwerking met ICCO, en voor een deel namens tien oecumenisch georiënteerde kerkgenootschappen: de Algemene Doopsgezinde Sociëteit, Oud-Katholieke Kerk, de Remonstrantse Broederschap, Unie van Baptistengemeenten, de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland, de YMCA Nederland, het Leger des Heils, de Zevende Dags Adventisten, het Genootschap der Vrienden (Quakers) en de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB.
