Hasselt, 9 december 2010
Persbericht Limburg loopt duizenden jobs mis Onderzoek bij 400 bedrijven leidt tot opvallende conclusies: • • • • • • • • •
Limburgse bedrijven willen crisismaatregelen verlengd zien Helft Limburgse productiebedrijven verloor marktaandeel aan Duitsland Meer dan helft ziet personeelsbestand in 2011 niet toenemen Verlaging sociale zekerheidsbijdragen veruit belangrijkste stimulans om meer jobs te creëren Beperking werkloosheid in de tijd nodig om werkmotivatie op te krikken Bij 40% van de bedrijven staan vacatures langer dan 3 maand open 1 op 3 bedrijven zette in 2010 vacatures stop bij gebrek aan kandidaten Bijna 1 op 10 werknemers in grotere bedrijven beschermd Gemiddeld 13% werknemers afwezig door tijdskrediet of ander thematisch verlof
De Limburgse bedrijven zouden potentieel véél meer jobs kunnen creëren dan vandaag het geval is. Dat blijkt uit de resultaten van een online bevraging - ingevuld door 400 bedrijven - die VKW Limburg organiseerde onder zijn leden, naar aanleiding van de interprofessionele onderhandelingen binnen de Groep van Tien. De bedrijven worden in hun jobcreatie op verschillende vlakken gedwarsboomd, waardoor het effectief aantal nieuwe jobs veel lager uitvalt dan zou kunnen én dan de bedrijven zelf zouden willen. De bedrijven vragen vooral een sterke daling van de sociale zekerheidsbijdragen, een beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd en een soepelere ontslagregeling. Een belangrijke hinderpaal in het creëren van meer jobs zijn de veel hogere loonkosten en de daarmee verbonden dalende concurrentiekracht, vooral in vergelijking met Duitsland. 1 op 3 van de Limburgse bedrijven en bij de productiebedrijven zelfs 1 op 2 verloor in het afgelopen jaar marktaandeel, en dus ook potentiële jobs, aan Duitsland. Een significante daling van de sociale zekerheidsbijdragen wordt veruit als de sterkste stimulans voor het creëren van jobs naar voor geschoven. Een overduidelijk signaal naar de onderhandelingstafel van de sociale partners. Ook de kost van de steeds verder uitbreidende thematische verloven, zoals tijdskrediet, ouderschapsverlof, moederschapsverlof, & ervaart men als steeds zwaarder om dragen. In 2010 was gemiddeld bijna 13% van de werknemers in tijdskrediet of in een ander thematisch verlof. De jobs die onze bedrijven ondanks deze handicap toch weten te creëren, geraken anderzijds erg vaak niet ingevuld. Maar liefst 40% van de bedrijven heeft op dit moment vacatures al meer dan 3 maanden open staan. En 1 op 3 Limburgse bedrijven zette in 2010 vacatures gewoonweg stop omwille van een gebrek aan kandidaten. Naast de noodzaak voor blijvende aandacht voor betere opleidingen en afstemming van opleidingen met de marktvraag, is het duidelijk dat er ook iets schort aan de motivatie en werkattitude van veel
1
sollicitanten. Een beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd wordt door de Limburgse bedrijven dan ook zelfs als tweede belangrijkste stimulans voor jobcreatie naar voor geschoven. Iets meer dan de helft van de Limburgse bedrijven verwacht in 2011 géén uitbreiding van het personeelsbestand. Hoewel gelukkig een aantal bedrijven het weer beter doen, ervaren anderen nu pas de zwaarste klappen. Een nieuwe verlenging van de crisismaatregelen blijft voor een duidelijke meerderheid van 57% van de bedrijven wenselijk, zodat ook bedienden op tijdelijke werkloosheid kunnen worden geplaatst. Een soepelere ontslagregeling wordt aangegeven als derde belangrijkste maatregel om tot meer jobs te komen. De huidige rigide mogelijkheden om mensen - indien de noodzaak zich toch zou voordoen - te ontslaan schrikt vele bedrijven af om meer mensen in dienst te nemen. Frappante vaststelling is ook dat maar liefst bijna 1 op 10 van de Limburgse werknemers in bedrijven met 50 en meer werknemers syndicaal beschermd is en dus in principe niet kan ontslagen worden, los van prestaties of gedrag. VKW Limburg-voorzitter Luc Cardinaels: “Deze online bevraging weerspiegelt een aantal niet mis te verstane signalen voor de aan de gang zijnde Interprofessionele onderhandelingen en is een noodkreet voor daadkrachtige ingrepen door een toekomstige regering, die er nu hopelijk snel komt. De bedrijven worden in hun jobcreatie immers op verschillende vlakken gedwarsboomd, waardoor het effectief aantal nieuwe jobs veel lager uitvalt dan zou kunnen én dan de bedrijven zelf zouden willen.”
Bijlage: de resultaten van de bevraging in detail
2
BIJLAGE: De resultaten meer in detail op een rijtje: VKW Limburg bevroeg zijn leden eind november - begin december naar aanleiding van de aan de gang zijnde interprofessionele onderhandelingen. Meer dan 400 bedrijven vulden de enquête in. Met een aantal erg opvallende conclusies tot gevolg.
Moeten volgens u deze crisismaatregelen opnieuw verlengd worden? JA NEE
57% 43%
VKW Limburg pleitte lange tijd hard voor het invoeren van tijdelijke werkloosheid voor bedienden. Eind juni 2009 werd het eindelijk mogelijk om, naast arbeiders, ook (een deel van) de bedienden op tijdelijke werkloosheid te plaatsen. De tijdelijke crisismaatregelen werden tot hiertoe om het half jaar verlengd, maar lopen eind 2010 opnieuw ten einde. Nu sommige bedrijven het weliswaar –en gelukkig- weer iets beter doen, maar anderen pas nu de zwaarste klappen van de crisis incasseren, rees dan ook de vraag of een nieuwe verlenging opportuun is. Op de vraag van VKW Limburg of deze crisismaatregelen opnieuw verlengd moeten worden, antwoordde een duidelijke meerderheid van 57% ja. Opvallend is dat de bedrijven met minder dan 20 werknemers (voornamelijk handel- en dienstenbedrijven) op dit vlak nog duidelijker zijn (69%). Maar in elk groottecategorie is een duidelijke meerderheid voorstander van een verlenging.
Verwacht u in de komende 12 maanden een uitbreiding van uw personeelsbestand? NEE 51% JA 49%
daling SQ
9% 42%
uibreiding
49%
NEE, integendeel, een vermindering Nee, een status quo 12%
JA, maar nog altijd beneden het niveau van voor de crisis
14% 23%
JA, tot het niveau van voor de crisis JA, tot boven het niveau van voor de crisis
Dat de crisis voor veel bedrijven nog lang niet achter te rug is, bewijzen ook de reacties op de vraag of men in de komende 12 maanden een uitbreiding van het personeelsbestand verwacht. Iets meer dan helft van de Limburgse bedrijven (51%) verwacht in 2011 geen personeelstoename. Integendeel, 9% verwacht zelfs een vermindering. Bij de bedrijven met meer dan 500 werknemers en in de productiesector ligt dit nog hoger, met respectievelijk 22% en 14%. Iets minder dan de helft van de Limburgse bedrijven (49%) verwacht dus wel een personeelstoename. 23% van de bedrijven verwacht eind 2011 zelfs een hoger aantal werknemers in dienst te hebben dan voor de crisis. 14% denkt ongeveer datzelfde niveau te bereiken. 12% verwacht wel een stijging van het personeelsbestand, maar duidelijk nog tot onder het niveau van voor de crisis. Met telkens rond de 60% verwachten de KMO’s (20-100 werknemers), de groothandel en de dienstensector het meest een uitbreiding van hun personeelsbestand.
3
Wat zou voor uw onderneming de creatie van jobs het sterkst stimuleren? Lagere socialezekerheidsbijdragen Beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd Soepelere ontslagregeling Netto-loonsindexering Werktijdverlenging
53% 16% 11% 11% 8%
Gevraagd naar wat de creatie van jobs voor hun bedrijf het meest zou stimuleren, zijn de Limburgse bedrijven zeer duidelijk. 53% geeft aan dat in de eerste plaats lagere sociale zekerheidsbedragen een stimulans zijn voor meer jobs. 11% kiest voor de netto-indexering van de lonen, waarbij enkel de nettolonen, maar niet de brutolonen stijgen en wat dus in het verlengde hiervan ligt. 8% kiest voor een werktijdverlenging als alternatieve manier om de zware loonkost naar beneden te halen.
Heeft uw bedrijf in het afgelopen jaar marktaandeel verloren aan Duitse concurrenten omwille van kostenredenen? Alle bedrijven samen: (klein-groot / sector)
JA NEE
32% 68%
Het is duidelijk dat de in ons land zeer zwaar doorwegende loonkosten veel jobs in de weg staan. Uit het CRB-rapport bleek dat onze loonkostenhandicap sinds 1996 bijna 4% bedraagt in vergelijking met de drie ons omringende landen. En niet minder dan 13% in vergelijking met Duitsland, onze belangrijkste handelspartner en concurrent voor vele bedrijven. Dat dit niet zonder gevolgen blijft, blijkt uit het feit dat maar liefst 32% van alle (!) Limburgse bedrijven aangeeft in het afgelopen jaar marktaandeel te hebben verloren aan Duitsland, omwille van kostenreden. Kijken we enkel naar de productiebedrijven dan verloor in 2010 zelfs 1 op 2 marktaandeel aan Duitse concurrenten! Dit bevestigt het torenhoog kostenprobleem t.o.v. Duitsland, dat onze bedrijven iedere dag ondervinden en dat bovendien groeit. Bij een vorige bevraging eind september gaf 30% van de Limburgse bedrijven en 44% van de productiebedrijven aan orders te hebben verloren aan buitenlandse concurrenten omwille van kostenredenen.
Vraag 4: Zijn er op dit moment in uw onderneming vacatures die reeds 3 maanden of langer openstaan? Vraag 5: Waren er in het afgelopen jaar in uw onderneming openstaande vacatures die zijn stopgezet omwille van een gebrek aan kandidaten? Op dit moment vacatures >3 maanden open? ja nee totaal Afgelopen jaar vacatures gestopt?
ja
24%
9%
nee
17%
51%
32% 68%
totaal
40%
60%
100%
4
11% van de bedrijven geeft dan weer aan dat een soepelere ontslagregeling een belangrijke hinderpaal zou wegnemen voor de creatie van jobs. En met 16% geven opvallend veel bedrijven aan dat een beperking in de tijd van de werkloosheidsuitkeringen de tweede belangrijkste belemmering is voor een hogere werkgelegenheid. Daarbij aansluitend: ook uit de gegeven reacties bij de open antwoordmogelijkheid “andere”, kwam sterk naar voren dat het gebrek aan motivatie bij veel sollicitanten bedrijven ervan weerhoudt om meer jobs te creëren. Inderdaad, uit een eerder bevraging van VKW Limburg bleek dat nu al meer dan 2 op 3 bedrijven moeilijkheden heeft om vacatures ingevuld te krijgen met geschikte en gemotiveerde krachten. Sterker nog: uit deze nieuwe bevraging blijkt dat niet minder dan 40% van de Limburgse bedrijven op dit moment vacatures lopen heeft die al meer dan drie maanden openstaan. Bovendien geeft maar liefst 32% van onze bedrijven aan in het afgelopen jaar openstaande vacatures te hebben stopgezet, omwille van een gebrek aan kandidaten! Allemaal jobs die deze bedrijven dus wat graag zouden hebben gecreëerd, maar gewoonweg niet kregen ingevuld. Bij de grote bedrijven (100 werknemers en meer) ligt het percentage van bedrijven met lang openstaande vacatures zelfs rond de 50%. Koploper is de bouwsector, waar 60% langer dan drie maanden openstaande vacatures heeft en 56% vacatures stopzette, omdat men zelfs na lang zoeken niemand vond voor de job.
Wat bedraagt in uw bedrijf het aandeel (%) syndicaal beschermden (vakbondsafgevaardigden, leden CPBW/OR en niet-verkozen kandidaten)? # wn. Gemiddeld % 1: 0-20 1,2% 2: 21-50 1,7% 3: 51-100 7,9% 4: 101-250 10,0% 5: 251-500 9,9% 6: >500 7,8% Eindtotaal 6,1% In tegenstelling tot in Nederland krijgen ook niet verkozen kandidaten op de lijsten bij de sociale verkiezingen een automatische bescherming tegen ontslag. Daardoor loopt het aantal beschermde werknemers in onze bedrijven sterk op en kunnen soms zelfs tot bijna de helft van de werknemers rekenen op een ontslagbescherming. Om dit beter in kaart te brengen vroeg VKW Limburg haar leden naar het percentage syndicaal beschermden in hun bedrijf. Gemiddeld bedraagt het aandeel beschermde werknemers in een Limburgs bedrijf niet minder dan 6,1%. Omgerekend betekent dit op 2,6 miljoen werknemers in de privésector in ons land, niet minder dan 160.000 werknemers die van een totale ontslagbescherming genieten. In de kleinste bedrijven blijft dit uiteraard eerder beperkt, maar in bedrijven met meer dan 50 werknemers ligt het gemiddelde zelfs op 9%. In de bedrijven tussen de 100 en de 500 werknemers (en ook in productiebedrijven) is zelfs gemiddeld 1 op 10 werknemers niet te ontslaan, los van prestaties of gedrag. In 15% van de grote bedrijven en van de productiebedrijven loopt dit zelfs op tot 1 op 5 werknemers.
5
Wat bedraagt in uw bedrijf het aandeel (%) werknemers dat in de voorbije 12 maanden beroep deed op een vorm van thematisch verlof (tijdskrediet, moederschapsverlof, ouderschapsverlof, educatief verlof, ...)? # wn. Gemiddeld 1: 0-20 2: 21-50 3: 51-100 4: 101-250 5: 251-500 6: >500 Eindtotaal
10,9% 11,2% 11,5% 13,3% 15,9% 14,2% 12,6%
%
Sector Gemiddeld Bouw Detail Diensten Groothandel Productie Eindtotaal
%
8,5% 13,0% 12,3% 13,4% 14,2% 12,6%
Tenslotte bevroegen we de Limburgse bedrijven naar het percentage werknemers dat in het voorbije jaar een beroep deed op een of andere vorm van thematisch verlof. Ook hier onthutsend hoge cijfers. Gemiddeld is 12,6% van de werknemers afwezig geweest omwille van tijdskrediet, moederschapsverlof, ouderschapsverlof, A Hoe groter het bedrijf, hoe hoger dit aandeel. Bij bedrijven met meer dan 100 werknemers bedraagt het gemiddeld zelfs 14,4%. De bouwsector scoort met 8,5% het laagst. Nemen we daar abstractie van, dan bedraagt het gemiddeld voor de andere sectoren 13,2%. In de productiesector wordt met 14,2% het meest thematisch verlof genomen. Nog opvallend: in 61% van de bedrijven is meer dan 10% van de werknemers in tijdskrediet of in een ander thematisch verlof. In een kwart van de bedrijven geldt dit zelfs voor meer dan 20% van de werknemers.
6
