Periodewijzer De ICT-manager VBI7

Periodewijzer De ICT-manager 2006-2007 VBI7

Kan informatie beschikbaar maken op basis waarvan het management de organisatie kan besturen en hierbij de geëigende (geautomatiseerde) hulpmiddelen en systemen gebruiken

Kan de aansturing vormgeven van alle taken en acties die in een organisatie, zowel inhoudelijk als procesmatig, rond de informatievoorziening worden uitgevoerd

DE ICTMANAGER

Kan het operationeel en tactisch beheer vormgeven en aanbevelingen doen voor de inrichting van het strategisch beheer

Kan een beveiligingsplan opstellen, implementeren en evalueren teneinde de kwaliteit van de bestaande en nieuwe informatievoorziening te waarborgen

Kan, uitgaande van financiële prestatieindicatoren, enerzijds de dienstverlening binnen haar organisatieonderdeel op verantwoorde wijze aansturen en anderzijds de informatievoorziening ten behoeve van het management inrichten

Academie ICT en Media Breda, Februari 2006 Auteurs: Natasja Aarts-Martens Jean Paul Hagenberg Theo Thiadens Frans Vermeulen Gerard Wagenaar

Periodewijzer ICT-manager

INRICHTING IV

VOORZIENING IV

Management van de informatievoorziening

Management support systemen

Beheer en kwaliteit van de informatievoorziening

Financiële meet- en beheersingssystemen

Informatiebeveiliging

Managementvaardigheden

2006-2007 VBI7

Inhoudsopgave Inhoudsopgave....................................................................................................................................... 4 1. Inleiding.............................................................................................................................................. 5 2. Competenties..................................................................................................................................... 6 INLEIDING .................................................................................................................................................... 6 COMPETENTIES............................................................................................................................................. 6 3. Context ............................................................................................................................................... 7 BESCHRIJVING .............................................................................................................................................. 7 DE ICT-MANAGER.......................................................................................................................................... 8 4. Proftaak: ............................................................................................................................................. 9 BESCHRIJVING .............................................................................................................................................. 9 5. Organisatie proftaak....................................................................................................................... 10 HET INRICHTINGSVRAAGSTUK .................................................................................................................... 10 HET VOORZIENINGSVRAAGSTUK ................................................................................................................. 10 OP TE LEVEREN PRODUCTEN....................................................................................................................... 11 PROFESSIONALISERING .............................................................................................................................. 11 6. Individuele Opdrachten (IOP) ........................................................................................................12 IOP1 BEHEER EN KWALITEIT VAN DE INFORMATIEVOORZIENING................................................................. 12 IOP2 INFORMATIEBEVEILIGING ................................................................................................................... 12 IOP3 MANAGEMENT VAN DE INFORMATIEVOORZIENING .............................................................................. 12 IOP4 MANAGEMENT SUPPORT SYSTEMEN .................................................................................................... 12 7. Faciliterend onderwijs.................................................................................................................... 13 INLEIDING .................................................................................................................................................. 13 AD 1. RODE DRAAD COLLEGES ................................................................................................................... 13 AD 2. TRAININGEN...................................................................................................................................... 14 AD 3. EXPERTRAADPLEGING EN (MANAGEMENT)OVERLEG............................................................................ 15 AD 4. DE BIJEENKOMSTEN MET DE PROFGROEP ......................................................................................... 15 8. Middelen ........................................................................................................................................... 16 LITERATUUR ............................................................................................................................................... 16 SOFTWARE ................................................................................................................................................. 17 HARDWARE................................................................................................................................................. 17 INTRANET................................................................................................................................................... 17 9. Beoordelingswijzer ......................................................................................................................... 18 ALGEMEEN .................................................................................................................................................. 18 MP1: RESULTAAT INTERVIEWS BEHEER EN KWALITEIT VAN DE INFORMATIEVOORZIENING ......................... 19 MP2: INFORMATIEBEVEILIGINGSPLAN ......................................................................................................... 19 MP3: BESLISSINGSDOCUMENT MANAGEMENT VAN DE INFORMATIEVOORZIENING........................................ 19 MP4: PRESENTATIE MANAGEMENT SUPPORT SYSTEMEN .............................................................................. 20 MP5: BESLISSINGSDOCUMENT FINANCIEEL MEET- EN BEHEERSINGSSYSTEEM ............................................. 20 IOP1: BEHEER EN KWALITEIT VAN DE INFORMATIEVOORZIENING ............................................................... 20 IOP2: INFORMATIEBEVEILIGING.................................................................................................................. 21 IOP3: MANAGEMENT VAN DE INFORMATIEVOORZIENING ............................................................................. 21 IOP4: MANAGEMENT SUPPORT SYSTEMEN ................................................................................................... 21 FMS-TOETS: THEORETISCHE TOETS FINANCIËLE MEET- EN BEHEERSINGSSYSTEMEN ................................... 21 ASSESSMENT .............................................................................................................................................. 21 Bijlage 1 Overzicht competenties .....................................................................................................22 Bijlage 2 Overzicht colleges en trainingen ...................................................................................... 23 Bijlage 3 Data....................................................................................................................................... 24

1. Inleiding

Dit is de periodewijzer van kwartaal V-BI-7 voor de onderwijseenheid ‘ICT-manager’. Deze module richt zich op één van de uitstroomprofielen binnen de opleiding Bedrijfskundige Informatica. Uitgangspunt bij deze module is dat de ICT-manager de spil is in het proces waarbij ICT en de bedrijfsprocessen elkaar wederzijds beïnvloeden. Hierbij dient de ICT-dienstverleningsorganisatie op professionele wijze invulling te geven aan de eisen die daaraan vanuit het bedrijfsdomein worden gesteld. Dat betekent dat een ICT-manager verantwoordelijk is voor het op efficiënte en effectieve wijze uitvoeren van de verschillende taken bij de ondersteuning van de bedrijfsprocessen. Het moge duidelijk zijn dat een adequaat ingerichte beheerorganisatie een essentiële voorwaarde hiervoor vormt, evenals een duidelijke visie op de functie van informatieplanning, het organiseren van de informatievoorziening en het al dan niet uitbesteden van informatiseringstaken. Hierin speelt informatiebeveiliging een cruciale rol bij het garanderen van de continuïteit in, en de kwaliteit van, de informatievoorziening. Niet zelden opereert een ICTmanager daarbij binnen stringente randvoorwaarden die vanuit het bedrijfsmanagement worden gesteld aan de inrichting van de informatievoorziening. Aan de andere kant wordt tegenwoordig door het bedrijfsmanagement het belang van ICT in het kader van de continuïteit van een organisatie onderkend. Dientengevolge zullen vanuit het bedrijfsdomein steeds meer eisen en wensen worden neergelegd bij de ICT-dienstverleningsorganisatie. Normaliter is het de taak van de informatiemanager om hierin een pro-actieve rol te spelen en in te springen op ontwikkelingen die van (strategisch) belang kunnen zijn voor een efficiënte en effectieve aansturing van de bedrijfsprocessen. In deze module gaan we er vanuit dat ook deze taak onderdeel is van de werkzaamheden van een ICT-manager, zoals gebruikelijk in een kleinere organisatie. In het hiernavolgende zullen we dan ook alleen nog maar de benaming ICT-manager hanteren, er van uitgaande dat de lezer in staat is om de juiste onderdelen van toepassing te laten zijn op de rol van informatiemanager. Vanuit zijn/haar expertise zal de ICT-manager dan ook de wensen en eisen vanuit het bedrijfsdomein moeten kunnen interpreteren en vertalen naar haalbare en realiseerbare oplossingen voor onder andere de ondersteuning bij het nemen van beslissingen. Hierbij dient de ICT-manager niet alleen op de hoogte te zijn van de technische mogelijkheden en onmogelijkheden ten aanzien van managementondersteunende systemen, maar ook de voor- en nadelen en mogelijke risico’s van het hanteren van specifieke (financiële) prestatie-indicatoren. Zo kan de ICT-manager het bedrijfsmanagement behoeden voor het niet doordacht accepteren van technische oplossingen die door de verschillende systemen worden aangeboden, waardoor wellicht de organisatie aan de hand van verkeerde criteria zou worden aangestuurd. Met de proftaak, de IOP en het ondersteunend onderwijs van dit kwartaal kun je de competenties verwerven die een ICT-manager nodig heeft. Dit kwartaal is daarmee een vervolg op weg naar de specialisatie die je hebt gekozen in het vakgebied van ICT en management. De proftaak behelst het uitvoeren van een vijftal verschillende opdrachten, welke representatief zijn voor de invulling van de rol van ICT-manager binnen een grote organisatie. Daarbij is het van groot belang dat gekozen oplossingen op professionele wijze worden verantwoord naar het bedrijfsmanagement. Het een en ander betekent dat deze oplossingen onder andere vanuit een theoretisch/conceptueel kader dienen te worden gepresenteerd. In deze periodewijzer vind je de omschrijving van de opdrachten voor de proftaak, de Individuele opdrachten (IOP) en de beschrijving van de ondersteunende colleges en trainingen. Bovendien tref je een beschrijving aan van de manier waarop de coaching en begeleiding wordt ingevuld. Ten slotte wordt er ingegaan op de beoordeling.

DE ICT-MANAGER

5

2. Competenties Inleiding In deze onderwijseenheid staan de competenties van de ICT-manager centraal. Als ICT-manager beschik je over de noodzakelijke kennis en vaardigheden om als professional de rol van intermediair te kunnen vervullen tussen het bedrijfs- en het ICT-domein. Het is in dit kader van belang dat je leert welke eisen gesteld dienen te worden aan het management van de informatievoorziening, de inrichting van de ICT-dienstverleningsorganisatie en de bijbehorende beveiligingsmaatregelen. Tevens zul je kennis moeten hebben van nieuwe ontwikkelingen op het terrein van managementondersteunende systemen en zul je moeten beschikken over inhoudelijke expertise ten aanzien van het gebruik van de juiste informatie bij het besturen van een grote en complexe organisatie. Hierbij zul je tevens over managementvaardigheden moeten beschikken die met name liggen op het terrein van b.v. conflicthantering, leiderschapsstijlen, onderhandelen, maken van een informatiebeveiligingsplan, het opstellen van een informatiebeleid en het maken van kosten/baten-analyses. In deze onderwijseenheid zul je kennismaken met de volgende vijf domeinen, welke representatief zijn voor de rol van ‘ICT-manager’: o Beheer en kwaliteit van de informatievoorziening o Informatiebeveiliging o Management van de informatievoorziening o Management support systemen o Financiële meet- en beheersingssystemen Bovendien zul je zien dat deze domeinen niet op zichzelf staan maar onderling sterke relaties hebben. Competenties Deze module borduurt voort op het werkend leren waarin je voor het eerst hebt kennisgemaakt met het werkveld van een Bedrijfskundig Informaticus. Uitgaande van het beeld dat je hebt verkregen van deze praktische context, worden de verschillende competenties ingevuld vanuit de eveneens praktijkgerichte vijf domeinen. Hieronder zijn de competenties kort samengevat. Vakinhoudelijke competenties: 1. Kan het operationeel en tactisch beheer vormgeven en aanbevelingen doen voor de inrichting van het strategisch beheer. 2. Kan een beveiligingsplan opstellen, implementeren en evalueren teneinde de kwaliteit van de bestaande en nieuwe informatievoorziening te waarborgen. 3. Kan de aansturing vormgeven van alle taken en acties die in een organisatie, zowel inhoudelijk als procesmatig, rond de informatievoorziening worden uitgevoerd. 4. Kan informatie beschikbaar maken op basis waarvan het management de organisatie kan besturen en hierbij de geëigende (geautomatiseerde) hulpmiddelen en systemen gebruiken. 5. Kan, uitgaande van (financiële) prestatie-indicatoren, enerzijds de dienstverlening binnen haar organisatieonderdeel op verantwoorde wijze aansturen en anderzijds de informatievoorziening ten behoeve van het management inrichten. Niet-vakinhoudelijke competenties: 1. Kan conflicten binnen het werkveld van een ICT-manager op professionele wijze hanteren. 2. Kan verschillende leiderschapsstijlen toepassen binnen wisselende organisatorische contexten. 3. Kan onderhandelingstechnieken toepassen, leidend tot een optimaal resultaat.

DE ICT-MANAGER

6

3. Context Beschrijving Het VIHG-concern (Verzekeren In Het Groot) richt zich op het aanbieden van verzekeringen, bedrijfszorg (arbo en reïntegratie) en pensioenen. Behalve op de Nederlandse markt is VIHG actief in Groot-Brittannië, IJsland en Portugal. In 2005 boekte het concern een omzet van 4,7 miljard euro. Bij VIHG zijn zesduizend medewerkers in dienst. VIHG biedt een breed assortiment schade- en levensverzekeringen voor zowel particulieren als bedrijven. Met meer dan één miljoen particulieren en enkele honderdduizenden bedrijven als klant is VIHG één van de belangrijkste aanbieders in de Nederlandse verzekeringsmarkt. Onder de naam Cure biedt het VIHG-concern bedrijven hulp en ondersteuning bij de aanpak van het verzuim en geeft adviezen over arbeidsomstandigheden. Cure behoort tot de grootste, landelijke Arbo-diensten. De Arbo-dienstverlener verzorgt bij ruim 80.000 bedrijven en instellingen de verzuimbegeleiding van circa 1 miljoen medewerkers. Het is de belangrijkste Arbo-dienst in het midden- en kleinbedrijf en in de agrarische sector. Daarnaast maakt het een sterke groei door in de publieke sector. Bij Cure werken 1.400 medewerkers. Het VIHG-concern behoort tot één van de belangrijkste Nederlandse pensioenuitvoerders. Het verzorgt de pensioenen van 2,5 miljoen werknemers en ex-werknemers. Ruim honderdduizend werkgevers maken gebruik van de diensten die VIHG op dit gebied aanbiedt. VIHG verzorgt het pensioen- en vermogensbeheer van achttien bedrijfstakpensioenfondsen, 33 ondernemingspensioenfondsen en vier beroepspensioenfondsen. Daarnaast heeft VIHG circa 1.000 bedrijven met een verzekerde regeling in de boeken staan. Het beheerd vermogen voor pensioenfondsen bedroeg in 2005 22 miljard euro. Bij het pensioenonderdeel werken 850 medewerkers. De onderdelen van het VIHG-concern zijn ondergebracht in zeven marktorganisaties. De marktorganisaties worden aangestuurd door de hoofddirectie die bestaat uit 3 personen. Stafdiensten op het gebied van finance & control, HRM, ICT en communicatie zorgen voor de ondersteuning. De marktorganisaties zijn:  Leven Particulier, die zich richt op het aanbieden van levensverzekeringen, toekomstvoorzieningen, spaarproducten en hypotheken.  Schade Particulier, die zich richt op het aanbieden van schadeverzekeringen voor particulieren. Voorbeelden zijn aansprakelijkheidsverzekeringen, autoverzekeringen, woonhuisverzekeringen, inboedelverzekeringen en reisverzekeringen.  Schade Bedrijven, die zich richt op schadeverzekeringen voor bedrijven, zowel in het midden- en kleinbedrijf als in de agrarische sector.  Grote Ondernemingen, die zich bezig houdt met ontwikkelen van collectieve overeenkomsten en maatwerk voor grote ondernemingen.  Pensioenen, die het beheer en administratie van pensioenen verzorgt in opdracht van pensioenfondsen.  Mens & Werk Verzekeringen, die ondernemers oplossingen biedt voor de risico’s van verzuim in hun bedrijf. Behalve verzuimverzekeringen die de loondoorbetaling van personeel bij ziekte regelt gaat het om inkomensverzekeringen voor de ondernemer zelf.  Mens & Werk Bedrijfszorg, die bedrijven advies en ondersteuning biedt op het gebied van arbo en reïntegratie. Behalve Cure behoren tot de marktorganisatie ook nog diverse andere (deel)organisaties, zoals Arbo-diensten, een keuringsinstituut en reïntegratiebedrijven. Tot het VIHG-concern behoort verder het concernbedrijf Concern Facilitair Bedrijf.

DE ICT-MANAGER

7

De ICT-manager Je bent als ICT-manager aangesteld binnen de marktorganisatie Schade Particulier. In deze rol ben je verantwoordelijk voor een volledige ICT-afdeling en ben je gesprekspartner voor de overige managers binnen de marktorganisatie Schade Particulier. In dit kader zul je regelmatig geconfronteerd gaan worden met een aantal vragen/wensen vanuit het bedrijfsmanagement die betrekking hebben op aanpassingen en verbeteringen in de huidige ICT-dienstverlening en de informatievoorziening binnen Schade Particulier. Je zult dan ook regelmatig worden aangesproken op je analyserend en probleemoplossend vermogen en aan de hand van een aantal concreet gedefinieerde opdrachten zul je een aantal keren als team resultaatgericht moeten toewerken naar voorstellen ten behoeve van het bedrijfsmanagement. Daarbij zul je moeten zorgen voor een adequate en dus theoretische onderbouwing van de verschillende voorstellen. Tevens kun je ter verantwoording worden geroepen met betrekking tot de efficiëntie en effectiviteit van de processen binnen je eigen ICT-afdeling en de kwaliteit van de geleverde resultaten. Vanuit de opleiding zal expliciet invulling worden gegeven aan de verschillende rollen waarmee een ICT-manager in aanraking komt. Door zelf pro-actief de rol van ICT-manager te vervullen zul je je al doende en lerende de bijbehorende competenties eigen maken.

Het team VBI7 wenst je hierbij veel succes.

DE ICT-MANAGER

8

4. Proftaak: Beschrijving Het bedrijfsmanagement van VIHG / Schade Particulier wordt gevormd door docenten van de Academie voor ICT en Media. Ten behoeve van het bedrijfsmanagement dien je expliciet aandacht te besteden aan het vigerende informatiebeveiligingsbeleid en de toegepaste beveiligingsmaatregelen. Daarnaast moet je de huidige manier van informatieplanning en de organisatie van de informatievoorziening evalueren, de uitkomsten daarvan analyseren en aanbevelingen doen voor een betere inrichting. Tevens word je geacht de bij het bedrijfsmanagement aanwezige informatiebehoefte in kaart te brengen en te komen met concrete voorstellen voor nieuwe managementondersteunende systemen en een financieel meet- en beheersingssysteem. Sommige voorstellen dienen onderbouwd te worden met een zogenaamde “business case”, of te wel bedrijfsmatige onderbouwing, en een bijbehorende kosten-batenanalyse waarbij tevens mogelijke risico’s in kaart worden gebracht. Het lectoraat ICT-servicemanagement is een tool aan het ontwikkelen, waarmee een onderneming haar beheerorganisatie kan benchmarken met soortgelijke ondernemingen binnen dezelfde bedrijfstak. In het kader van de proftaak zal dan ook een bijdrage geleverd gaan worden aan de te ontwikkelen beheer-tool.

DE ICT-MANAGER

9

5. Organisatie proftaak Het inrichtingsvraagstuk Aan ICT-afdelingen worden steeds hogere eisen gesteld met betrekking tot de continuïteit in en de kwaliteit van de dienstverlening en de efficiëntie van de interne processen. Het is dan ook begrijpelijk dat evaluaties van huidige inrichtingen van ICT-beheerorganisaties en de uitwerking en toepassing van het beveiligingsbeleid mogelijke verbeteringen aan het licht kunnen brengen. Zo zal ook een evaluatie van de organisatie van de informatievoorziening binnen VIHG / Schade Particulier en de wijze waarop de informatieplanning plaatsvindt, mogelijke verbeteringen aan het licht brengen. Als eerste onderdeel van deze module dien je een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van een beheer-tool geïnitieerd door het lectoraat ICT-servicemanagement. Het te ontwikkelen instrument bestaat onder andere uit een database met kenmerken van beheerorganisaties bij verschillende soorten ondernemingen. Teneinde de betrouwbaarheid van de door het instrument te generen benchmark-informatie te vergroten, is het noodzakelijk om deze database aan te vullen met kenmerken van beheerorganisaties bij meer ondernemingen. Als onderdeel van de proftaak beschrijf je de resultaten van interviews die bij een toe te wijzen onderneming worden uitgevoerd. Deze interviews hebben betrekking op de specifieke kenmerken van de beheerorganisatie bij de betreffende onderneming. Vervolgens dienen deze resultaten ingevoerd te worden in de database van de te ontwikkelen beheertool. Ten behoeve van het tweede product onderzoek je het huidige informatiebeveiligingsbeleid binnen VIHG / Schade Particulier. Hierbij baseer je je met name op de “Code voor informatiebeveiliging” en/of de “VIR”. In een informatiebeveiligingsplan doe je voorstellen om het huidige informatiebeveiligingsbeleid aan te passen en de praktische uitwerking te verbeteren. Hierbij dient een expliciete onderbouwing van deze voorstellen vanuit de theorie centraal te staan. Een beslissingsdocument is het derde product dat je als ICT-manager oplevert, waarin een kritische analyse van de huidige organisatie van de informatievoorziening en de wijze waarop de informatieplanning is vormgegeven binnen VIHG / Schade Particulier wordt uitgewerkt. Vervolgens worden verbeteringen voorgesteld, waarbij een expliciete onderbouwing van deze verbeteringen vanuit de theorie centraal dient te staan. Het voorzieningsvraagstuk Ten behoeve van een slagvaardiger beslissingsproces heeft het bedrijfsmanagement behoefte aan betere managementinformatie. Ook ten aanzien van de management informatievoorziening dient men de informatiebehoefte centraal te stellen. Uitgaande van de benodigde informatie, wil het bedrijfsmanagement dan ook een beeld hebben van een financieel meet- en beheersingssysteem dat beter is toegesneden op de eisen die daaraan vanuit VIHG / Schade Particulier worden gesteld. Hierbij wil het management expliciet de mogelijkheid onderzocht zien om middels een management support systeem hieraan invulling te geven.

DE ICT-MANAGER

10

Als vierde product beschrijf je in een presentatie een drietal alternatieve management support systemen, waarmee in de informatiebehoefte bij het bedrijfsmanagement kan worden voorzien. Hierbij is minimaal één systeem uitgewerkt in een werkend management support tool. De informatiebehoefte wordt in kaart gebracht door middel van één of meerdere interviews met het bedrijfsmanagement. De presentatie van de drie management support systemen dient voorzien te zijn van een “business case” en bij elk systeem dient een beknopte kosten-batenanalyse en risico-overzicht te worden opgenomen. Het vijfde product is in de vorm van een tweede beslissingsdocument waarin je een mogelijke opzet van een beter financieel meet- en beheersingssysteem beschrijft, welke nader geconcretiseerd wordt in een aan te schaffen management support systeem (zie hiervoor). Hierbij wordt tevens expliciet aandacht besteed aan de veranderkundige gevolgen voor de organisatie (i.c. de gedragsmatige veranderingen !). Ook hier dient de nieuwe opzet expliciet onderbouwd te worden vanuit de theorie. Op te leveren producten De op te leveren producten in het kader van de proftaak zijn de volgende:  MP1: Resultaat interviews beheer en kwaliteit van de informatievoorziening;  MP2: Informatiebeveiligingsplan;  MP3: Beslissingsdocument management van de informatievoorziening;  MP4: Presentatie management support systemen;  MP5: Beslissingsdocument financieel meet- en beheersingssysteem. Professionalisering In een professioneel werkend team ben je afhankelijk van ieders inbreng. Er moet voldoende worden samengewerkt om tot een kwalitatief goed eindproduct te komen. Verslaglegging is daarbij niet alleen van essentieel belang voor de voortgang tijdens het werken in teamverband, maar ook voor degenen die in de toekomst eventueel verder zouden moeten werken aan het product. Als ICT-manager is het vanzelfsprekend dat alle afspraken tijdens de proftaak moeten worden vastgelegd en mondelinge afspraken geen geldigheid hebben. Dus alle agenda’s, notulen, actielijsten, uitnodigingen, evaluaties, verslagen, etc. worden schriftelijk vastgelegd en op het projectkantoor geplaatst. De groepsleden wijzen elkaar op gemaakte afspraken.

DE ICT-MANAGER

11

6. Individuele Opdrachten (IOP)

De Individuele Opdrachten in dit kwartaal richten zich op de onderwerpen beheer en kwaliteit van de informatievoorziening (IOP1), informatiebeveiliging (IOP2), management van de informatievoorziening (IOP3) en management support systemen (IOP4). Zie voor de beoordeling hoofdstuk 9 van deze periodewijzer. Meer informatie over de verschillende opdrachten is te vinden in het opdrachtenboek dat op het Blackboard is geplaatst. IOP1 Beheer en kwaliteit van de informatievoorziening Ten behoeve van deze individuele opdracht dien je het hiernavolgende uit te voeren. Je dient bij een aantal onderwijsactiviteiten verplicht aanwezig te zijn en in week 6 deel te nemen aan een tentamen over de verplichte leerstof van dit onderdeel. De eindbeoordeling voor IOP1 wordt vervolgens bepaald aan de hand van het tentamen, mits aan de verplichte onderwijsactiviteiten is deelgenomen. IOP2 Informatiebeveiliging De IOP-opdracht voor informatiebeveiliging bestaat uit twee onderdelen: · Schrijf een paper van minimaal 2500 en maximaal 3500 woorden (3 tot 5 pagina’s) over een van de beschreven onderwerpen of over een zelf gevonden onderwerp dat betrekking heeft op informatiebeveiliging. · Verzorg een presentatie over het onderwerp uit het paper van het voorgaande punt. IOP3 Management van de informatievoorziening De individuele opdracht bestaat uit het beantwoorden van een aantal onderzoeksvragen over informatiebeleid, organisatie van de informatievoorziening en uitbesteding van de informatievoorziening met betrekking tot een werkend-leren (ex-stage)organisatie of een ander bedrijf dat je kent. De antwoorden op die vragen moeten in rapportvorm aangeleverd worden en het rapport moet minimaal 4 en mag maximaal 6 pagina’s bevatten. IOP4 Management support systemen De individuele opdracht voor het onderdeel “Management Support Systemen” IOP4 richt zich op de beschrijving van de toepassing van een management support systeem in de praktijk. In een organisatie naar keuze, bijvoorbeeld de werkend-leren organisatie, beschrijft de student(e) een management support systeem. Dit systeem wordt geïllustreerd met voorbeelden uit de praktijk, bijvoorbeeld schermafdrukken. Ook de relatie met het bijbehorende TPS wordt aan de orde gesteld. Vanuit de theorie rondom management support systemen geeft de student(e) verder gemotiveerd aan onder welke categorie het beschreven systeem gerangschikt kan worden; tenminste de categorieën MIS, DSS, EIS, Datawarehouse en BI komen hierbij aan de orde. Tenslotte wordt besproken hoe het management support systeem voldoet in de praktijk; eventuele uitbreidingen/wijzigingen (naar een ander soort management support systeem) worden hierbij aangegeven.

DE ICT-MANAGER

12

7. Faciliterend onderwijs Inleiding Het faciliterend onderwijs bestaat uit de volgende onderdelen: 1. De rode draad colleges 2. Trainingen (Kosten/baten-analyses, Conflicthantering, Opstellen informatiebeleid, Onderhandelen, Informatiebeveiliging en Leiderschapsstijlen) 3. Expertraadpleging en overleg 4. De bijeenkomsten met de profgroep In het onderstaande overzicht is het faciliterend onderwijs uitgesplitst naar aandachtsgebieden. Deze aandachtsgebieden maken gebruik van uiteenlopende onderwijsvormen en leermiddelen. Zowel de relatie met de proftaak en de IOP als de gebruikte onderwijsvormen worden in dit hoofdstuk aangegeven. Ad 1. Rode draad colleges In de eerste 6 weken zijn er rode draad colleges van elk maximaal twee uur waarin thema’s van de proftaak aan de orde komen. In de colleges worden achtergronden besproken en concepten uitgelegd. Opstart-college proftaak (OPSTRT) In dit college wordt de grote lijn van het kwartaal uiteengezet. Colleges Informatiebeveiliging (INBCOL) In deze colleges zullen de elementen van het informatiebeveiligingsplan aan de orde komen evenals de verschillende beveiligingsmaatregelen waaruit kan worden gekozen. Colleges Beheer en Kwaliteit van de Informatievoorziening (BKICOL) Tijdens de colleges wordt ingegaan op de producten en diensten van een ICTbeheerorganisatie en de daaraan gekoppelde functionele en prestatie-eisen. Vervolgens komen de te beheren objecten en de organisatie van het beheer aan bod. De te onderscheiden processen en de sturing van de beheerorganisatie worden in daaropvolgende colleges behandeld. De cyclus wordt afgesloten met een bespreking van verschillende beheeraspecten, waaronder kosten, sourcing, service level management en standaarden. Colleges Management van de InformatieVoorziening (MIVCOL) De colleges gaan o.a. in op het nut van informatieplanning en de voor- en nadelen daarvan. Tevens wordt het verband besproken tussen bedrijfsbeleid, informatiebeleid, informatiearchitectuur en uit te voeren projecten. Zo komen ook de informatieprocessen en de relatie tussen bedrijfstyperingen/ bedrijfsorganisatie en de organisatie van de informatievoorziening aan bod. Tevens wordt outsourcing (uitbesteding) gedefinieerd en de verschillende soorten, wijzen en gradaties worden daarbij behandeld. Colleges Management Support Systemen (MSSCOL) De basisbegrippen van Management Support Systemen worden behandeld en de drie vormen van Management Support Systemen besproken: Management InformatieSystemen, beslissingsondersteunende systemen (Decision Support Systems) en Executive InformatieSystemen. Verder wordt een overzicht gegeven van verschillende soorten MSS zoals de volgende, wat algemenere, vormen van MSS: DataWareHousing en Business Intelligence.

DE ICT-MANAGER

13

Colleges Financiële Meet- en Beheersingssystemen (FMSCOL) In deze colleges komt de activiteitsgerichte invalshoek van managen aan de orde en welke eisen deze invalshoek stelt aan op te leveren informatie. Activity Based Costing wordt gepresenteerd als een volwaardige en waardevolle methodiek waarmee betere (activiteitsgerelateerde) kosteninformatie wordt verkregen. Zo zal ook de afweging aan de orde worden gesteld ten aanzien van het al dan niet implementeren van wijzigingen in de bedrijfsprocessen en de informatievoorziening. Naast het budgetteringsproces gaan we in op financiële meet- en beheersingssystemen die zorgen voor een verbeterd (activiteitsgericht) planning- en controlproces in het licht van van te voren gedefinieerde doelstellingen. Ad 2. Trainingen In de weken 1 t/m 7 zijn er trainingen van elk één dag(deel). De aangeleerde competenties worden tijdens deze trainingen getoetst. Aanwezigheid bij alle trainingen is dan ook verplicht: · · · · ·

Training Opstellen informatiebeleid Trainingen Managementvaardigheden Workshop Control IT Trainingen Kosten/baten-analyse (2x) Trainingen Informatiebeveiliging (2x)

Training Opstellen informatiebeleid (INFBEL) Het onderwerp van deze training is het formuleren van een duidelijk en concreet informatiebeleid als basis voor een informatieplanningstraject. Meer informatie over deze training zal via Blackboard worden gepubliceerd. Trainingen Managementvaardigheden (MVAARD) Meer informatie over deze trainingen zal via Blackboard worden gepubliceerd. Workshop Control IT (CTRLIT) Deze workshop van een dag is een simulatiespel, gebaseerd op ITIL. Door middel van dit interactieve spel zullen de verschillende fundamenten van ITIL aan bod komen. Trainingen Kosten/baten-analyse (KOSBAT) In deze trainingen oefen je met het gestructureerd vaststellen van baten die zich bij een wijziging in de bedrijfsprocessen en/of de informatievoorziening kunnen voordoen. Een aantal veelvoorkomende baten zullen de revue passeren en je oefent in het categoriseren van de verschillende baten. Vanuit de Total Cost of Ownership – benadering wordt de kostenkant van een dergelijke investering benaderd. Ook hier oefen je in het categoriseren van de verschillende kosten en het op overzichtelijke wijze presenteren daarvan in relatie tot een mogelijke return on investment-berekening. Trainingen Informatiebeveiliging (INBPRS) De trainingen informatiebeveiliging omvat de presentaties van studenten m.b.t. het paper dat zij over een deelonderwerp hebben geschreven. Elke student krijgt 15 minuten tijd voor een presentatie en discussie. Het paper wordt aan alle overige studenten via Blackboard ter beschikking gesteld en kan basisinformatie vormen voor het informatiebeveiligingsplan dat door elke groep wordt geschreven.

DE ICT-MANAGER

14

Ad 3. Expertraadpleging en (management)overleg    

 

Aan elk mijlpaalproduct in het kader van de proftaak is een expert toegewezen, welke het eerste aanspreekpunt is betreffende de theorie behorende bij het op te leveren resultaat. Zo ligt ook de theorie behorende bij elke individuele opdracht in handen van een expert en dien je deze in eerste instantie te benaderen met theoretisch/inhoudelijke vragen. Het doel van de expertraadpleging (EXP) is het verduidelijken/aanvullen/illustreren van de betreffende theorie en is dus niet bedoeld als feedback moment. Ten behoeve van vragen over de casus zijn per klas een tweetal overlegmomenten (MOVRL) ingepland met het bedrijfsmanagement van VIHG/Schade Particulier. Voorafgaand aan dit overleg dien je als groep een lijst met vragen op te stellen en te mailen naar de betreffende managers. Indien géén vragen worden ingeleverd betekent dit dat je als groep niet deelneemt aan het overleg. De notulen van ieder overlegmoment (incl. de antwoorden op de eigen vragen) worden door de groep studenten opgesteld en naar de betreffende managers van VIHG gemaild. Vanaf week 7 dien je de definitieve resultaten van de meeste mijlpaalopdrachten op te leveren, waarvoor nadere instructie op Blackboard zal worden gepubliceerd. Tevens dienen vanaf week 8 de resultaten van de meeste individuele opdrachten bij de betreffende experts aangeleverd te zijn en ben je zelf verantwoordelijk voor een correcte afwikkeling daarvan.

Ad 4. De bijeenkomsten met de profgroep Met enige regelmaat zul je gewezen worden op zowel de groepsverantwoordelijkheid als je individuele verantwoordelijkheid, betreffende de wijze waarop de bijdrage wordt geleverd in het kader van deze module en de daaruit voortvloeiende resultaten. Dit alles conform de wijze waarop een ICT-manager ter verantwoording kan worden geroepen met betrekking tot de efficiëntie en effectiviteit van de processen binnen de eigen ICT-afdeling en de kwaliteit van de geleverde resultaten.

DE ICT-MANAGER

15

8. Middelen Literatuur Beheer en kwaliteit van de informatievoorziening “Sturing en organisatie van ICT-voorzieningen”; Theo Thiadens; Van Haren Publishing, eerste druk, 2004; ISBN 9077212256 http://vanharen.net/shop/index.php Wordt schriftelijk getentamineerd Informatiebeveiliging “Informatiebeveiliging onder controle”; P. L. Overbeek, E. Roos Lindgreen; Pearson Education Benelux BV, tweede druk, 2005; ISBN 9043006920 http://www.pearsoneducation.nl “Informatiebeveiliging”; P. Overbeek, W. Sipman; Tutein Noltenius, tweede druk, 1999; ISBN 9072194578 http://www.utn.nl “Code voor informatiebeveiliging”; Nederland Normalisatie-instituut; in PDF formaat via AIM-web. Management van de informatievoorziening “Van informatiemanagement naar informatie-infrastructuurmanagement”; D.S. Tan; Lansa Publishing, vierde druk, 2003; ISBN 9055900494 http://www.lansa.nl “Informatieplanning en control”; Referentie op AIMweb “Uitbesteding van de dienstverlening”; Referentie op AIMweb Management support systemen ”Informatiekunde voor het HBO, AIV”; Th. Derksen, H. Crins; Academic Service, zesde druk; ISBN 9039512833 http://www.academicservice.nl Tijdens de colleges zal gewezen worden op aanvullende on-line literatuur. Financiële meet- en beheersingssystemen “Management accounting”; A.A. Atkinson, R.S. Kaplan, S.M. Young; Pearson Education Benelux, vierde druk, 2006; ISBN 9043011223 http://www.pearsoneducation.nl Wordt schriftelijk getentamineerd

DE ICT-MANAGER

16

Software Bij het opstellen van de verschillende MP-producten wordt aanbevolen om gebruik te maken van: http://www.taalvaardig.nl

Hardware Er kan gebruik gemaakt worden van:  PC’s van het studielandschap  PC-lokaal  Projectruimten In het rooster is te vinden welke lokalen gereserveerd zijn.

Intranet Het intranet van de Academie is Blackboard. Op dit intranet vind je onder andere het virtuele projectkantoor van je proftaakgroep.

DE ICT-MANAGER

17

9. Beoordelingswijzer

In het kwartaal ICT-manager worden de volgende onderdelen beoordeeld: Omschrijving MP1 MP2 MP3

Resultaat interviews beheer en kwaliteit van de informatievoorziening Informatiebeveiligingsplan

Groep/ individueel Groep Groep

Beslissingsdocument management van de informatievoorziening Presentatie management support systemen

Groep

MP5

Beslissingsdocument financieel meet- en beheersingssysteem

Groep

IOP1

Beheer en kwaliteit van de informatievoorziening

Individueel

IOP2

Informatiebeveiliging

Individueel

IOP3

Management van de informatievoorziening

Individueel

IOP4

Management support systemen

Individueel

FMStoets Ass

Theoretische toets financiële meet- en beheersingssystemen Assessment

Individueel

MP4

Groep

Individueel

Zie voor inleverdata en –tijden bijlage 3. Algemeen 1. Voor alle groepsbeoordelingen geldt dat elk individueel groepslid het beoordelingscijfer van de groep krijgt. Bij geconstateerde beperkte deelname en of bijdrage aan het groepsresultaat kan de beoordelaar beargumenteerd het individueel cijfer dienovereenkomstig naar beneden aanpassen. 2. Datum en tijdstip van in te leveren producten zijn opgenomen in bijlage 3 . Te laat ingeleverde documenten worden, indien meegenomen in de beoordeling, aangemerkt als herkansing. Procedure De definitieve resultaten van MP2, MP3, MP5 en IOP2, IOP3, IOP4 dienen uiterlijk aan het einde van week 8 respectievelijk week 9 opgeleverd te worden. De wijze van oplevering zal via Blackboard bekend gemaakt worden. Herkansing Herkansing van alle MP-opdrachten is alléén mogelijk binnen het kwartaal, met uitzondering van MP1. Herkansing van alle IOP’s is mogelijk uiterlijk tot in week 5 van het opvolgende kwartaal.

DE ICT-MANAGER

18

MP1: Resultaat interviews beheer en kwaliteit van de informatievoorziening Product Een interviewverslag, waarin de resultaten zijn opgenomen van de interviews bij de toegewezen onderneming en een presentatie van de resultaten. Criteria  Het interviewverslag bevat relevante informatie, waarmee de database van het beheertool kan worden aangevuld.  Een professionele presentatie die met een voldoende beoordeling wordt afgesloten. MP2: Informatiebeveiligingsplan Product Het product is een informatiebeveiligingsplan gebaseerd op de “Code voor informatiebeveiliging” voor het bedrijf VIHG. Criteria  Het informatiebeveiligingsplan moet volledig zijn, de hoofdstukindeling van het plan mag niet gelijk zijn aan die van de CvIB, maar alle onderwerpen uit de Code worden besproken;  Begin je onderzoek t.b.v. het informatiebeveiligingsplan met een risicoanalyse, voor elk onderwerp van de CvIB worden de risico’s binnen VIHG bepaald;  Bepaal voor elk risico een of meer adequate maatregelen, elk onderdeel van het informatiebeveiligingsplan wordt toegepast op het bedrijf VIHG en relevantie voor het bedrijf moet worden aangetoond;  Geen algemene opmerkingen zoals in het CvIB: “de directie moet …..”,”het management dient een beleidsdocument goed te keuren …..”. Deze laatste opmerking zul je moeten vervangen door het betreffende beleidsdocument, dat je als groep hebt ontwikkeld;  Citaten uit bronnen worden als volgt aangegeven: tussen dubbele aanhalingstekens en met een cursief lettertype en met een bronvermelding in een voetnoot. MP3: Beslissingsdocument management van de informatievoorziening Product Het product is de uitwerking van de opdrachten uit het opdrachtenboek in rapportvorm. Criteria  In de uitwerking van de opdracht moet blijken dat de theorie in de aangereikte literatuur en de aandachtsaspecten uit het opdrachtenboek worden toegepast;  Alle beweringen, uitspraken en adviezen moeten onderbouwd zijn met duidelijke, steekhoudende argumentaties;  Het rapport moet in goed Nederlands zijn verwoord en voldoen aan de rapporttechnische eisen van een adviesrapport.

DE ICT-MANAGER

19

MP4: Presentatie management support systemen Product Aan het management van VIGH wordt een oplossing gepresenteerd met tenminste twee mogelijke alternatieve oplossingen voor het voorzien in managementinformatie. Voor beide alternatieven wordt aangegeven welke informatie door het systeem geboden wordt. Criteria De presentatie wordt beoordeeld op inhoudelijke gronden. Belangrijke criteria daarin zijn:  Is de huidige situatie met de problemen daarin duidelijk beschreven?  Zijn tenminste 2 alternatieven gepresenteerd?  Is de te leveren managementinformatie voor beide alternatieven duidelijk?  Worden de alternatieven met elkaar en met de huidige situatie vergeleken?  Wordt een (kwantitatieve en kwalitatieve) kosten/baten-analyse gemaakt? MP5: Beslissingsdocument financieel meet- en beheersingssysteem Product Een beslissingsdocument waarin een mogelijke opzet van een beter financieel meet- en beheersingssysteem wordt beschreven, welke nader geconcretiseerd wordt in een tweetal mogelijk aan te schaffen management support systemen (zie MP4). Criteria  De mate waarin een mogelijke opzet van een beter financieel meet- en beheersingssysteem, op heldere en eenduidige wijze wordt beschreven;  De mate waarin de mogelijke opzet van een beter financieel meet- en beheersingssysteem wordt onderbouwd vanuit de theorie;  De mate waarin het advies voor de aan te schaffen management support systemen logisch uit het voorgestelde financieel meet- en beheersingssysteem voortvloeit en de volledigheid van de onderbouwing in de vorm van de uitgewerkte “business cases”. IOP1: Beheer en kwaliteit van de informatievoorziening Product Een tentamen in week 6 over de leerstof van het onderdeel Beheer en kwaliteit van de IV. Tevens dient aan alle hierna volgende criteria voldaan te zijn, waarna het cijfer van het tentamen wordt toegekend aan IOP1. Criteria  Aanwezigheid bij de workshop Control IT;  Aanwezigheid bij één van de lezingen die vanuit het lectoraat ICT service management, onder aansturing van Dr. Mr. Ir. Th. J.G. Thiadens, worden georganiseerd.

DE ICT-MANAGER

20

IOP2: Informatiebeveiliging Product Een paper met een beschrijving van een door de docent goedgekeurd onderdeel van informatiebeveiliging en een presentatie over dat onderdeel. Criteria  een paper van minimaal 2500 en maximaal 3500 woorden;  het paper omvat een beschrijving op HBO-niveau;  het paper is in goed en helder Nederlands geschreven;  de presentatie wordt ondersteund met sheets (powerpoint);  de presentatie inclusief discussie duurt maximaal 15 minuten;  Citaten uit bronnen worden als volgt aangegeven: tussen dubbele aanhalingstekens en met een cursief lettertype en met een bronvermelding in een voetnoot. IOP3: Management van de informatievoorziening Product De individuele opdracht bestaat uit een rapport waarin een aantal onderzoeksvragen met betrekking tot een werkend-leren organisatie beantwoord moeten worden. Hiervoor zal de student een interview houden in een werkend-leren organisatie. Criteria  De antwoorden moeten goed beargumenteerd worden;  Het rapport moet op HBO niveau geschreven en in goed Nederlands geformuleerd worden. IOP4: Management support systemen Product IOP4 betreft een individueel werkstuk rondom (de theorie van) management support systemen. Criteria De geformuleerde vragen/opdrachten worden beantwoord. FMS-toets: Theoretische toets financiële meet- en beheersingssystemen In week 9 is een toets Financiële meet- en beheersingssystemen (FMS-toets) ingepland. Assessment Door middel van het assessment worden de managementvaardigheden getoetst. In week 9 en 10 wordt ten behoeve van incidentele gevallen een separaat assessment georganiseerd. Door middel van dit assessment kan een individuele student aantonen dat hij/zij over de hierboven vermelde competenties beschikt. Om aan dit assessment te kunnen deelnemen dient daarvoor een beargumenteerd verzoek bij de trainer/assessor te worden ingediend. De aangeleerde competenties worden echter ook tijdens de trainingen Managementvaardigheden (MVAARD) getoetst. Door het met succes volgen van deze trainingen, verkrijgt de individuele student vrijstelling voor het assessment.

DE ICT-MANAGER

21

Bijlage 1 Overzicht competenties

Beheer en kwaliteit van de informatievoorziening Kan het operationeel en tactisch beheer vormgeven en aanbevelingen doen voor de inrichting van het strategisch beheer. Informatiebeveiliging Kan een beveiligingsplan opstellen, implementeren en evalueren teneinde de kwaliteit van de bestaande en nieuwe informatievoorziening te waarborgen. Management van de informatievoorziening Kan de aansturing vormgeven van alle taken en acties die in een organisatie, zowel inhoudelijk als procesmatig, rond de informatievoorziening worden uitgevoerd. Management support systemen Kan informatie beschikbaar maken op basis waarvan het management de organisatie kan besturen en hierbij de geëigende (geautomatiseerde) hulpmiddelen en systemen gebruiken. Financiële meet- en beheersingssystemen Kan, uitgaande van financiële prestatie-indicatoren, enerzijds de dienstverlening binnen haar organisatieonderdeel op verantwoorde wijze aansturen en anderzijds de informatievoorziening ten behoeve van het management inrichten. Managementvaardigheden Kan conflicten binnen het werkveld van een ICT-manager op professionele wijze hanteren. Kan verschillende leiderschapsstijlen toepassen binnen wisselende organisatorische contexten. Kan onderhandelingstechnieken toepassen, leidend tot een optimaal resultaat.

DE ICT-MANAGER

22

Bijlage 2 Overzicht colleges en trainingen

Week

Colleges

Beheer en kwaliteit van de informatievoorziening Producten, diensten en objecten Processen en sturing Aspecten en overig Informatiebeveiliging Informatiebeveiligingsplan Informatiebeveiligingsmaatregelen Management van de informatievoorziening Informatieplanning Organisatie informatievoorziening Outsourcing Management support systemen Basisbegrippen MSS MIS, DSS en EIS DWH en BI Financiële meet- en beheersingssystemen ABM en ABC Besluitvorming en budgettering P&C en -systemen Managementvaardigheden

DE ICT-MANAGER

Trainingen

Mijlpaalproducten Individuele opdrachten

Control IT Lectoraatslezing

MP1

IOP1

Informatiebeveiliging 1 Informatiebeveiliging 2

MP2

IOP2

Opstellen informatiebeleid

MP3

IOP3

Kosten/baten-analyse 1 Kosten/baten-analyse 2

MP4

IOP4

Kosten/baten-analyse 1 Kosten/baten-analyse 2

MP5

FMS-toets

Managementvaardigheden

23

Assessment

Bijlage 3 Data

Omschrijving Resultaat interviews beheer en kwaliteit van de informatievoorziening Informatiebeveiligingsplan

Datum Donderdag 5 april 16.00 uur Vrijdag 30 maart 16.00 uur

Beslissingsdocument management van de informatievoorziening Presentatie management support systemen

Vrijdag 30 maart 16.00 uur

Vrijdag 30 maart 16.00 uur

IOP2

Beslissingsdocument financieel meet- en beheersingssysteem Beheer en kwaliteit van de informatievoorziening Informatiebeveiliging

IOP3

Management van de informatievoorziening

IOP4

Management support systemen

FMStoets Ass

Theoretische toets financiële meet- en beheersingssystemen Assessment

MP1 MP2 MP3 MP4 MP5 IOP1

Week 7

Week 6 (tentamen) In overleg met expert tijdens training Donderdag 5 april 16.00 uur Donderdag 5 april 16.00 uur Week 9 Week 9/10