People, Planet, Potato duurzaamheidsverslag 2011
Voorwoord Over Aviko Duurzaamheid bij Aviko Duurzame landbouw Efficiënte fabriek Gezonde consument Waardevolle medewerker Colofon
2 3 5 7 11 17 21 25
Vlnr: Peter Dekker, Peter van Tilburg, Dick Zelhorst, Martin van de Ven, Menno Bol - directieteam Aviko Groep.
Voorwoord Beste lezer, Waarde creëren met aardappelen: al 50 jaar is dat hét motto van Aviko. We gebruiken vrijwel alles wat de natuur ons daarbij aanbiedt. Deze efficiënte manier van werken levert winst op voor mens, milieu en Aviko. Oftewel voor people, planet en potatoes. Toen we twee jaar geleden voor het eerst onze duurzaamheidactiviteiten in kaart brachten, zagen we al snel dat Aviko veel initiatieven telt. Op sommige gebieden hadden we heldere doelstellingen, op andere niet. Maar de goede intenties waren er. In dit eerste Aviko verslag over maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) leest u onze resultaten tot nu toe.
“De wereldbevolking groeit naar mogelijk 10 miljard in 2 050. Dat vraagt veel inventiviteit van voedselproducenten en -distributeurs. Zonder te verduurzamen vragen we met elkaar teveel van onze aarde. Aviko wil zijn bijdrage leveren door het realiseren van een duurzame teelt en verwerking van aardappelen.” Martin van de Ven Chief Executive Officer
Aviko is goed op weg. Zo verlaagden we sinds 2005 ons energie- en waterverbruik met respectievelijk 16% en 17% per kilo product. Inmiddels maken we niet alleen lekkere aardappelproducten, maar verwerken we ook bijstromen, zoals het zetmeel uit onze snijsystemen en de kurk uit de schillen, tot nieuwe eindproducten. We zijn bijzonder trots dat onze fabriek in Duitsland vanaf medio 2012 het gebruik van gas vervangt door biomassa (waaronder hout) bij de aardappelverwerking tot frites! Tenslotte worden onze aardappelproducten steeds gezonder. Door het gebruik van gezonde vetten en minder zout en allergenen past het eten van onze producten prima in een gezond eetpatroon. En we zien veel mogelijkheden voor de toekomst. Bijvoorbeeld bij het verder verlagen van het energieverbruik en het uitbreiden van ons verantwoorde productaanbod. Bij de keuze van initiatieven moeten we goed luisteren naar onze omgeving. Wat verwachten onze buren, de consument en maatschappelijke organisaties van Aviko? Door hierop aan te sluiten kunnen we ons voortbestaan zeker stellen en tegelijkertijd een prettige wereld achterlaten voor onze kinderen en kleinkinderen. Onze focus is dus gericht op de lange termijn. Wij hopen dat u geïnspireerd zult worden door datgene wat we al doen. Dit handzame en toegankelijke verslag moet ertoe bijdragen dat we onze activiteiten verder richting geven. Hierbij houden we een ding altijd voor ogen: het zijn onze medewerkers die invulling geven aan verantwoord ondernemen, iedere dag weer. Martin van de Ven Dick Zelhorst Menno Bol Peter Dekker Peter van Tilburg
4
Over Aviko Het begon in 1962. De aardappeloogsten waren goed. Te goed zelfs, er waren flinke overschotten. Een aantal boeren besloot om gezamenlijk aardappelen te verwerken om zo de aardappel meer waarde te geven. Ze richtten de Aardappel Verwerkende Industrie Keppel en Omstreken op, ofwel de Aviko Groep (www.aviko.com). Dat was het begin van een internationaal succesverhaal. Onze inspiratie Aviko maakt veilige, gezonde en lekkere aardappelproducten. We zien er een uitdaging in alle bijstromen zo nuttig mogelijk te gebruiken. In ons handelen geven drie uitgangspunten ons richting: vertrouwen waarmaken en verantwoordelijkheid nemen, inspiratie maakt daarbij het verschil en ook weten wat de markt beweegt. Het resultaat is een betrouwbaar, innovatief en marktgericht bedrijf. Tevreden klanten Innovatief en betrouwbaar zijn ook de waarden die klanten prijzen in onze klantonderzoeken. Klanten kiezen voor Aviko vanwege de hoge kwaliteit in producten en dienstverlening. 80% van hen zou Aviko dan ook aanbevelen bij anderen. Overall geven klanten ons het rapportcijfer 8.
5
Wereldwijd actief Anno 2011 is Aviko het tweede grootste aardappelverwerkende bedrijf in Europa (marktaandeel: 22%) en het vierde wereldwijd (marktaandeel: 4%). Ons hoofdkantoor staat in Steenderen. Aviko levert aan 102 landen. De verwerking van aardappelen kent daarbij sinds lange tijd drie hoofdactiviteiten. De grootste is Aviko Voorgebakken & Gekookte Aardappelproducten, die zich bezighoudt met de productie en afzet van aardappelproducten (www.avikofoodservice.nl). De tweede activiteit, Aviko Granulaat & Vlokken, produceert gedroogde aardappelproducten voor de voedingsmiddelenindustrie. Aardappelen en restanten, veelal afkomstig van onze divisie Voorgebakken & Gekookte Aardappelproducten, worden verwerkt tot puree, daarna gedroogd en volgens receptuur omgezet naar vlokken of granulaat (www.rixona.nl). De derde activiteit Aviko Veevoer & Zetmeel derivaten produceert zetmeel voor onder meer de bouw- en papierindustrie (www.duynieholding.com). De verwerking van verscheidene bijstromen, zoals aardappelschillen van verschillende verwerkende industrieën, is in deze activiteit ondergebracht. Sinds 2012 is dit bedrijf, Duynie Holding, organisatorisch ondergebracht in ons moederbedrijf Cosun. Wat betreft de kwantitatieve data rapporteren we in dit verslag dan ook alleen over de activiteiten van Aviko Voorgebakken & Gekookte Aardappelproducten en Aviko Granulaat & Vlokken. Alle cijfers hebben betrekking op het jaar 2011.
Aviko Voorgebakken & Gekookte Aardappelproducten
Aviko Granulaat & Vlokken
Dochterondernemingen
Aviko, Aviko Potato, Aviko Poland, Aviko Norden, Aviko Lomm, Aviko Cuijk, Aviko Duitsland, Aviko Eurofreez
Rixona, Aviko Gansu
Producten
50% diepgevroren frites 30% verse frites 20% aardappelspecialiteiten
Gedroogde aardappelproducten voor de voedingsmiddelenindustrie (granulaat, vlokken)
Omzet (M€)
500
70
Aantal medewerkers
1.322
362
Afnemers
- Winkelorganisaties ca. 20% - Quick service restaurants ca. 10% - Restaurants / instellingen ca. 70%
- Winkelorganisaties ca. 15% - Voedingsmiddelenindustrie ca. 75% - Restaurants / instellingen ca. 10%
Productielocaties
Cuijk (NL), Lomm (NL), Steenderen (NL), Proven (BE), Rain am Lech (DE), Helsingborg (SE), Laholm (SE), Harpline (SE), Lebork (PL)
Venray (NL), Warffum (NL), Zhangye (CN)
Verkoopkantoren
Verkoop in alle landen van Europa met kantoren in: Frankrijk, Spanje, Italië, Tsjechië, Hongarije, Polen, Rusland, Zweden, China, Amerika (Florida), Colombia, Brazilië, Australië (Sydney) en Dubai.
Nederland, China
Royal Cosun Sinds 2002 is Royal Cosun 100% eigenaar van Aviko (www.cosun.nl). Agro-industrieel concern Royal Cosun bestaat uit bedrijven die agrarische grondstoffen verwerken tot voedingsproducten en voedingsingrediënten. Naast Aviko zijn dat bijvoorbeeld Suiker Unie, SVZ en Sensus. Royal Cosun heeft bijna 4.000 medewerkers en een jaaromzet van € 1,8 miljard. Met zo’n groot concern achter zich heeft Aviko een sterke positie in de Europese markt. De Cosun Code of Conduct is voor Aviko een leidraad om elkaar met respect te behandelen, de klant voorop te stellen en toe te werken naar concrete resultaten.
6
Duurzaamheid
bij Aviko Met een natuurproduct als de aardappel is maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) een vanzelfsprekendheid. Al in 1985 ontving Aviko de Koning Willem I plaquette voor Milieu en Energie, voor de pioniersrol die wij hadden op het gebied van milieuvriendelijke productie. We zien dat efficiënte processen in de fabriek zorgen voor hogere kwaliteit, kostprijsreductie en milieubewust handelen. Het is een win-win-winsituatie. In de afgelopen jaren is de bewustwording om maatschappelijk verantwoord te ondernemen verder toegenomen. Energieschaarste, consumenten met overgewicht en hogere afvalbergen geven steeds vaker te denken: hoe zorgen we er in onze bedrijfsvoering voor dat de wereldwijde milieu- en gezondheidsproblemen niet groter worden of liever nog: kleiner worden? Of om aan te sluiten bij de duurzaamheiddefinitie van de VN-commissie Brundtland uit 1987: hoe vervul je de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen? Doelen Om de drie P’s van MVO (People, Planet, Profit) meer in balans te brengen, richtten we in 2010 een MVO-werkgroep op. Deze formuleerde de volgende doelen: • We creëren verantwoorde waarde door gezondere vetten te verwerken in onze producten. • We gaan zorgvuldig om met natuurlijke hulpbronnen en het milieu door in 2012 (ten opzichte van 2008) 10% minder fossiele brandstoffen per kilo bewerkt product te gebruiken, 100 liter water te besparen per ton verwerkte aardappelen en minder verpakkingsfolie te gebruiken.
7
• We handelen als goed werkgever met meer aandacht voor gezond gedrag en levensfase bewust personeelsbeleid. • We benutten maximaal alle waarden uit de aardappel. Overleg met stakeholders De keuze voor onze MVO-activiteiten baseren we mede op wat stakeholders van ons verlangen. We overleggen regelmatig met de belangrijkste stakeholders: onze medewerkers, de coöperatieleden van Royal Cosun, leveranciers, afnemers en consumenten. Zo neemt onze CEO Martin van de Ven deel aan het MVO-platform van Royal Cosun. Dit platform komt twee tot drie keer per jaar bijeen om MVO-ervaringen uit te wisselen. Via Royal Cosun overleggen we in brancheverband over MVO binnen de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) en de Vereniging voor Aardappel Verwerkende industrie (VAVI). Ook is Cosun lid van het Dutch Biorefinery Cluster, waarin toonaangevende bedrijven uit de agro-food sector en papierindustrie kennis, ervaringen en faciliteiten delen om biomassa vollediger tot waarde te brengen.
MVO-pijlers In dit MVO-verslag staat hoe wij het er vanaf hebben gebracht. We beschrijven de resultaten aan de hand van de volgende vier thema’s: • • • •
Duurzame landbouw Efficiënte fabriek Gezonde consument Waardevolle medewerker
Eigenlijk benoemen we dus de hele keten: van teelt via fabriek tot consument. Onze medewerkers krijgen daarbij bijzondere aandacht. Zij zijn immers bij de gehele keten betrokken en bepalen het succes van onze MVOactiviteiten.
Duurzame landbouw
Efficiënte fabriek
Gezonde consument
Waardevolle medewerker
8
9
Duurzame
landbouw
Aviko wil bijdragen aan de verduurzaming van de landbouw. De meeste aandacht gaat daarbij uiteraard uit naar de aardappel, die ongeveer 90% van onze inkoop aan landbouwgewassen vertegenwoordigt (jaarlijks 1,7 miljoen ton). De overige 10% komt voor rekening van plantaardige olie (5%, ongeveer 28.000 ton) en groenten, vlees, vis en kruiden (5%).
“Samenwerking met aardappeltelers, kennisinstituten en andere ketenpartners kan ons heel veel opleveren. Bijvoorbeeld het verhogen van de aardappelopbrengsten terwijl we de milieuimpact verbeteren. Door samenwerking is voordeel voor zowel planet als profit goed haalbaar.” Matthijs Meijer Manager agronomie en projecten
De efficiënte aardappel De aardappel is een efficiënt landbouwgewas. Zo gebruiken aardappelen tijdens de teelt 287 liter water per kilo. Een stuk minder dan bijvoorbeeld rijst dat zo’n 2.497 liter water per kilo gebruikt. Dat is handig in een tijd waarin schoon zoet water schaars is. Daarnaast groeit de aardappel sneller en is deze meer klimaatbestendig dan de meeste andere gewassen. Bovendien is 85% van de plant eetbaar, tegenover 55% bij granen. Aardappelen nemen tijdens de groei bovendien CO2 op. Op basis van de rekenmethode van de FAO (www.fao.org) berekenden we dat Aviko’s aardappelen jaarlijks 600.000 ton CO2 aan de lucht onttrekken. Natuurlijk zorgt de teelt van aardappelen ook voor de uitstoot van CO2 bijvoorbeeld tijdens de productie van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. We blijven rekenen aan de totale uitstoot en opname in de keten.
Duurzame rassen De aardappel is dus een efficiënt gewas. Toch bestaan er verschillen tussen rassen. Bij de aankoop van nieuwe soorten hanteert Aviko dan ook speciale duurzaamheidindicatoren. Zo kiezen we voor aardappelrassen die minder bestrijdingsmiddelen nodig hebben of hogere opbrengsten genereren per hectare. Hierdoor neemt de milieubelasting per hectare af. Ook hier gaan bedrijfseconomische motieven en milieuvoordelen hand in hand. Aantal liter water Product
nodig per kg product
15.415 2.497 1.222 920 822 287 Bron: www.waterfootprint.org
10
Milieueisen van supermarkten Ongeveer 25% van de Aviko telers heeft het Global GAP-certificaat. Dat betekent dat deze telers voldoen aan bovenwettelijke eisen van supermarktorganisaties op het gebied van voedselveiligheid, milieu, natuur en arbeidsomstandigheden. Telers met een eigen MVO-plan Aviko is lid van het Sustainable Agriculture Initiative (SAI) Platform dat internationale richtlijnen formuleert voor duurzame teelt. Concreet gezien geven we ons lidmaatschap invulling door vanaf 2012 deel te nemen aan twee tot drie studiegroepen met de Stichting Veldleeuwerik. In deze werkgroepen, waar 10 tot 12 telers en hun afnemers samenkomen, stelt iedere teler een eigen MVO-actieplan op. In overleg met onze telers Ruim 50% van het totaalvolume aardappelen dat op onze Nederlandse productielocaties verwerkt wordt, is geteeld door Cosun coöperatieleden. Om in overleg te blijven met de Nederlandse telers richtte Aviko de aardappeltelerscommissie op. Deze werkgroep onderhandelt een goede prijs voor de aardappelen en vormt een klankbordgroep en raad van advies voor Aviko. De commissie bestaat uit gemiddeld acht telers uit verschillende regio’s. Eens per jaar vindt er een bijeenkomst met alle telers plaats. In de toekomst willen we het onderwerp duurzaamheid meer aandacht geven in deze overleggen. Hoe kunnen we bijvoorbeeld de bestrijding van belangrijke ziekten als aardappelmoeheid en Phytophthora aanpakken op een milieuvriendelijkere wijze? Onze Chinese fabriek koopt aardappelen in die geteeld zijn door de Chinese overheid. Daar is onze invloed op de teelt dus gering. 11
Samenwerking met McDonalds Onze boerderij in Polen, waarvan zowel Aviko als concurrent Farm Frites 50% eigenaar is, neemt deel aan het Flagship Farm project van McDonalds. Met dit project wil McDonalds de duurzame teelt van zijn voedingsingrediënten bevorderen. Door goede arbeidsomstandigheden, verbetering van het bodemgebruik en waterverbruik en verlaging van het energieverbruik zal deze boerderij als best practice fungeren voor andere leveranciers van McDonalds. Zo gebruikt de boerderij biologische groeimodellen om te bepalen hoeveel water nodig is en wat de beste tijd is om bestrijdingsmiddelen toe te dienen. Door deze precisielandbouw wordt zorgvuldig omgegaan met grondstoffen.
Duurzame palmolie Ook bij andere grondstoffen vinden we een duurzame teelt belangrijk. Sinds 1 februari 2011 is Aviko, als eerste zelfstandige aardappelverwerker ter wereld, lid geworden van de Roundtable for Sustainable Palm Oil (www.rspo.org). Deelname betekent dat wij via het kopen van certificaten de productie van duurzame palmolie bevorderen in producerende landen, zoals Maleisië en Indonesië. Duurzame palmolie komt volgens de criteria van de RSPO van plantages waarvoor geen nieuw regenwoud gekapt is, die de rechten respecteren van lokale bewoners en werknemers en die de leefomgeving van bedreigde diersoorten in stand houden. Het is onze ambitie om in 2015 uitsluitend 100% RSPO-gecertificeerde palmolie in te kopen.
In 2011 kocht Aviko duurzaamheidcertificaten die overeenkomen met 13% van ons totale volume aan palmolie. Dit verdubbelt in 2012. Palmolie is onze meest ingekochte olie (80%). Overige landbouwgrondstoffen De vis in onze maaltijden is duurzaam gevangen en heeft daarom het Marine Stewardship Council-keurmerk. Tot slot maakt Aviko geen gebruik van genetisch gemodificeerde grond- of hulpstoffen.
12
13
Efficiënte
fabriek
Liliane Omari-Nemeth Plant Manager Aviko Lomm & Cuijk
84,0%
84,1%
86,5%
91,1%
93,6%
99,8%
Het energieverbruik van de productielocaties in Steenderen, Cuijk, Lomm, Proven en Rain am Lech.*
99,3%
98,2%
98,2%
99,0%
% Energiegebruik (GJ/ton product) 102,0%
Energiezuinig Efficiënt omgaan met energie is ook een onderdeel van TPM. Dit zorgt voor kostenbesparingen, maar levert ook milieuvoordeel op vanwege een lagere CO2uitstoot. De grootste energieverbruikers voor de fritesbedrijven zijn de bakovens. Bij de vlokken- en granulaatbedrijven verbruiken de drogers de meeste energie. Alle Nederlandse vestigingen van zowel de Aviko Voorgebakken & Gekookte Aardappelproducten als de Granulaat & Vlokken activiteiten ondertekenden het Meer Jaren Afspraak energie-efficiency convenant (MJA). Hiermee committeren zij zich om in 2020 30% energie-efficiënter te werken ten opzichte
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
103,6%
“Verspillen is niet meer van deze tijd. Daarom werken we binnen de productiebedrijven met Total Productive Maintenance. Dit is een manier van werken die onze medewerkers enthousiast maakt om verliezen, op alle vlakken, te zien en weg te nemen. De manier dus voor Aviko om uiteindelijk naar nul verliezen te komen!”
% Energiegebruik (GJ/ton product) 100%
Met resultaat: in 2011 wonnen we in Cuijk de TPM Excellence Award, categorie A, van The Japanese Institute of Plant Maintenance. Het succes van TPM blijkt ook uit het dalende aantal klachten dat de fabriek in Cuijk ontvangt uit de omgeving. Aviko gaat serieus om met klachten. Bij voorkeur gaat iemand van Aviko persoonlijk langs voor overleg over de beste oplossing. Na afloop geeft Aviko een terugkoppeling en vraagt na of de klacht goed is opgelost.
van 2005. Met een energiebesparing van 16% vanaf 2005 komen we ruim boven de MJA-afspraak van 2% per jaar. Deze besparing staat gelijk aan het jaarlijks gasverbruik van 7.000 tot 10.000 huishoudens (bron: www.nibud.nl). Momenteel werken we samen met de Wageningen University om een nieuwe technologie te ontwikkelen voor energiezuiniger produceren. Aviko ontvangt daarvoor subsidie van de provincie Gelderland.
100%
Wanneer de aardappels van het land komen, worden ze naar de fabriek gebracht. Het proces van rauwe aardappel tot eindproduct is behoorlijk geavanceerd en in het 50-jarig bestaan van het bedrijf continu geoptimaliseerd. Sinds 2007 gebruikt Aviko Total Productive Maintenance (TPM). Met dit systeem formuleren we onze ambitie: nul ongelukken, nul fouten en nul verliezen. Multidisciplinaire teams bekijken gezamenlijk welke verbeteringen aangebracht kunnen worden.
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Het energieverbruik van de productielocaties van Rixona in Warffum en Venray.* * Deze productielocaties gebruiken de meeste energie binnen deze activiteit.
14
82,8%
82,2%
81,1%
85,6%
89,4%
91,7%
100%
% Waterverbruik (m3/ton product)
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Het waterverbruik van de productielocaties in Steenderen, Cuijk, Lomm, Proven en Rain am Lech.*
81,2%
90,2%
82,9%
85,1%
92,8%
96,5%
100%
% Waterverbruik (m3/ton product)
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Het waterverbruik van de productielocaties van Rixona in Warffum en Venray.*
81,2
* Deze productielocaties gebruiken het meeste water binnen deze activiteit.
15
Sinds 2005 nam het energieverbruik van onze productielocaties af met 16% per ton product. Deze daling is het resultaat van onder meer een goed monitoringsysteem, goede isolatie, het hergebruiken van warmte en het uitschakelen van machines wanneer er storingen zijn of wanneer ze niet gebruikt worden. Tijdens de jaarlijkse energiedag komen de fabrieksmanagers van alle Aviko bedrijven bijeen voor de uitwisseling van kennis en ervaring. Vervolgens wordt een top drie van kansrijke projecten gemaakt en per project een trekker benoemd. Onze energiecoördinator is verantwoordelijk voor de voortgang van deze projecten.
Dit hout, ongeveer 40.000 ton per jaar, is afkomstig van sloop in de bouw en kap. Naar schatting zal hierdoor het gasverbruik met 70% dalen. In totaal produceerden we in de waterzuiveringsinstallaties bijna 4,5 miljoen m3 aan biogas. Dit wordt aangewend voor warmte- en elektriciteitsopwekking en komt overeen met het gemiddelde jaarlijkse gasverbruik van 2.000 tot 3.000 huishoudens. Mede hierdoor heeft Aviko tot nu toe jaarlijks een overschot aan CO2-emissierechten (de door de Europese overheid bepaalde maximum hoeveelheid CO2 die een bedrijf zonder extra kosten mag uitstoten). Dit overschot kunnen wij weer verkopen.
Duurzame energie Naast energieverlaging daalt onze CO2uitstoot ook doordat we steeds meer duurzame energie gebruiken. Onze Rixonafabriek in Warffum plaatste in 2009 een biomassaprocessor, waar jaarlijks 20.000 ton bijstromen verwerkt wordt tot warmte die gebruikt wordt in de fabriek. In Lomm, Rain, Proven en Steenderen nemen we biogas af van de zuiveringsinstallaties. Onze Duitse fabriek neemt in 2012 een biomassastoomketel in gebruik die biomassa, verzameld in de omgeving van Rain, omzet in stoom. Daarvoor gebruiken we geen fossiele brandstoffen meer. Uniek voor een fritesfabriek! Ook onze Belgische fabriek in Proven bezit sinds kort een warmtekrachtinstallatie die gedeeltelijk aangedreven wordt door biogas. We verwachten dat de fabriek daarmee 500.000 m3 biogas verbruikt, een besparing van 400.000 m3 aardgas. Tenslotte heeft de fabriek van Rixona in Venray concrete plannen om in 2012 een houtverbrander in te zetten voor energieopwekking.
Minder water In vergelijking met 2005 gebruikten we in 2011 bijna 17% minder water in de fabriek per ton product. De grootste waterverbruikers in de fritesfabrieken zijn de blancheurs en koelinstallaties. Bij de vlokken- en granulaatbedrijven zorgt het koken van de aardappels voor het meeste waterverbruik. Gemiddeld genomen is zo’n 75% van het verbruikte water grondwater, de rest is leidingwater. Het water van alle vestigingen wordt hergebruikt. Elke fabriek houdt nauwkeurig het waterverbruik bij. Zo kan snel gestuurd worden indien het verbruik omhoog gaat.
Bijstromen Onze belangrijkste bijstromen zijn tarra, stoomschillen, snippers, proceswater en olie. Aviko heeft zich ten doel gesteld om alle bijstromen maximaal te benutten. In 2011 was slechts 9,8% van de bijstromen niet geschikt voor hergebruik. Dit afval gaat dan naar de stortplaats of verbrandingsoven. Belangrijkste bijstromen
Toepassing
Aardappelstoomschillen en snippers
Snippers die overblijven na het snijden van de aardappels worden zoveel mogelijk verwerkt in specialiteiten. Wanneer deze niet geschikt zijn, worden ze evenals de aardappelstoomschillen door Duynie Holding afgezet als veevoer. Ook gebakken snippers dienen als energierijke grondstof voor veevoer.
Tarra
Tarra is het zand dat overblijft na het wassen van de aardappelen. Tarra wordt veelal hergebruikt als schone grond.
Frituurolie
Proceswater
De restanten van onze frituurolie worden door externen opgehaald. Zij halen hieruit zoveel mogelijk water, zodat de olie ingezet kan worden als brandstof in bijvoorbeeld warmte-installaties in de tuinbouw. Op vijf productielocaties wordt het zetmeel uit het proceswater gezuiverd, zodat het door Duynie Holding verwerkt kan worden tot hoogwaardige producten. Al ons proceswater wordt gezuiverd in een afvalwaterzuiveringsinstallatie. De installatie maakt hieruit biogas. Ook legt het de stikstof en het fosfaat uit het water vast in de vorm van struviet, een waardevolle meststof voor de landbouw.
“Maatschappelijk verantwoord ondernemen krijgt pas betekenis als er ook daadwerkelijk inhoud aan wordt gegeven. MVO zit ons bij Duynie in de genen, wij waarderen bijproducten van Aviko en andere levensmiddelenbedrijven op tot waardevolle producten voor veel verschillende toepassingen. Bijproducten zijn voor ons hoofdzaak!” Peter Verduyn Operational Manager Duynie Holding 16
CO2-koeling CO2, gezien als boosdoener van klimaatverandering, kan ook nuttig gebruikt worden. Namelijk als koelmiddel. Sinds 2011 rijden drie vrachtwagens van Aviko rond met CO2koeling. Deze CO2, afkomstig uit de procesindustrie, wordt
Verpakkingen Om de afvalberg te verkleinen maakt Aviko zijn verpakkingen zo dun mogelijk. In de afgelopen jaren nam de dikte van de folie van het overgrote deel van onze verpakkingen af met bijna 60%. Ook de kartonnen dozen zijn nu aanmerkelijk dunner maar uiteraard met behoud van de sterkte en stabiliteit van de verpakkingen. De hoogste prioriteit blijft immers de bescherming van de inhoud van de verpakking.
afgevangen, gezuiverd en in vloeibare vorm opgeslagen. De CO2-voetafdruk van dit koelsysteem is drie keer kleiner dan diesel gekoelde systemen. Daarnaast werkt het geluidloos, wat prettig is voor omwonenden van leverpunten.
Waardevolle producten uit bijstromen Op vijf productielocaties halen we het zetmeel uit het proceswater. Duynie Holding zuivert en modificeert het zetmeel vervolgens zodat het door klanten verwerkt kan worden tot hoogwaardige producten. De duizenden tonnen zetmeel zijn geschikt voor papier en (behang)lijmen. De olieindustrie gebruikt zetmeel om de boorkop te smeren, de boorschacht te verstevigen en het vuil dat naar boven moet worden afgevoerd te binden. Ook wint Duynie Holding uit de aardappelstoomschillen aardappelkurk dat in kassen of boomkwekerijen dient als afdeklaag om mos- en onkruidgroei te voorkomen.
17
Door voortdurende verbeteringen van de doosconstructies blijven met minder materiaal toch de sterkte-eigenschappen overeind. Nauwe samenwerking met onze verpakkingsleveranciers is daarbij belangrijk. Nog steeds kunnen we zeggen dat wij voor onze verse frites de lichtste verpakking in de aardappelindustrie hebben. Al het overgebleven karton en incourante folies worden hergebruikt zodat er bijna geen materialen worden weggegooid.
Transport Ons transport kost behoorlijk wat energie. De aardappel is een zwaar product vanwege de hoeveelheid water en het transport van onze voorgebakken en gekookte aardappelproducten vindt gekoeld (25%) of bevroren (75%) plaats. Samen met onze vaste transporteurs bedenken we hoe we de logistiek zo efficiënt en milieuvriendelijk mogelijk kunnen inrichten. Het logistieke hoofdkantoor in Steenderen verstuurt wekelijks 750 transportopdrachten naar meer dan 70 verschillende vervoerders. Het vervoer binnen Europa vindt plaats per vrachtwagen (Ierland uitgezonderd) en verbruikte in 2010 circa 8 miljoen liter dieselolie. Daarnaast vullen we jaarlijks 4.000 zeecontainers voor intercontinentaal transport, met ruim 25 ton product per container. In totaal is ons transport verantwoordelijk voor circa 28.000 ton CO2uitstoot. We proberen steeds meer te transporteren via water omdat dit energie-efficiënter is dan via de weg. Zo is onze transportmanager momenteel in gesprek met de terminal in Emmerich over mogelijkheden voor nationaal transport over rivieren naar Rotterdam voor deepsea transport. Minder kilometers In de afgelopen jaren nam Aviko enkele initiatieven om de transportkilometers te verminderen. Zo startte in 2007 ons Was & Sorteerbedrijf in Steenderen. Hierdoor worden de aardappels direct van de telers naar Steenderen vervoerd en niet meer via een sorteerbedrijf in Swifterbant, 100 kilometer verderop.Verder worden onze leveranciers zo veel mogelijk dichtbij gezocht en staan onze fabrieken zo dicht mogelijk bij de klant. Sinds 2005 worden onze aardappels gemiddeld 10 tot 15 kilometer dichter bij de fabriek geteeld. We streven naar een maximale afstand van 200 kilometer. De korte afstanden komt ook de kwaliteit van onze producten ten goede. Ook denken we creatief na om zoveel mogelijk materiaal op een pallet te krijgen. Zo worden folie en karton bij voorkeur in volle vrachtwagens aangeleverd bij onze productielocaties vanuit een lokale leverancier. Acties van onze transporteurs Onze transporteurs timmeren zelf ook aan de weg. Ze gebruiken LPG-brandstof en voldoen aan de Euro 5 norm (vanaf 2012 zal Aviko alleen Euro 5 of milieuvriendelijkere brandstoffen vergoeden), gebruiken lichtere aluminium trailers en geven trainingen in zuinig rijden. Alle transporteurs van Aviko letten op optimaal gebruik van de ruimte in trailers en op pallets. Onze trots van 2011 is de proef met CO2 gekoeld transport. In 2012 zal Aviko starten met een vervoerdersoverleg. Doel van dit overleg is om gezamenlijk met vervoerders en leveranciers van transportmiddelen te komen tot efficiënter en schoner transport.
18
19
Gezonde
consument
Het Aviko assortiment telt zo’n 200 voorgebakken en voorgekookte aardappelproducten. Dagelijks kiezen 8,5 miljoen consumenten voor een Aviko product. Wij voelen ons verantwoordelijk om deze producten zo gezond mogelijk te maken. De Richtlijnen Goede Voeding van het Voedingscentrum zijn dan ook de leidraad bij het ontwikkelen van nieuwe producten. Hiermee willen we een bijdrage leveren aan het tegengaan van welvaartsziektes als overgewicht en diabetes. Helaas eten westerse consumenten momenteel gemiddeld teveel calorieën, verzadigd vet, zout en te weinig vezels en bewegen ze te weinig. In Nederland bijvoorbeeld heeft de helft van de mannen en vier op de tien vrouwen overgewicht. Dit aandeel stijgt nog steeds (bron: CBS, september 2011).
De gezonde aardappel De aardappel bevat veel gezonde voedingsstoffen zoals vezels, vitamines en mineralen. En omdat hij voor 80% uit water bestaat, levert de aardappel weinig calorieën. Vergelijk: 200 gram gekookte aardappelen bevat 160 kcal tegenover 200 gram gekookte rijst die 300 kcal bevat.
Percentage voedingsstoffen van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid. Portie gekookte aardappelen (200 gram)
“De overgang van palmolie op zonnebloemolie betekent gezondere en duurzamere producten. En ik zie ook genoeg kansen voor de toekomst zoals het verder verlagen van het zoutgehalte, het uitbreiden van het maaltijdensegment en het toevoegen van voedingsvezels.” Frida Miedema Senior product ontwikkelaar
Portie Aviko Steamfresh aardappelen (200 gram)
Portie gebakken Aviko frites (200 gram)
Portie gekookte witte pasta (200 gram)
Portie gekookte witte rijst (200 gram)
Calorieën
8%
8%
23%
14%
15%
Vet (totaal)
0%
0%
24%
0%
0%
Verzadigd vet
0%
0%
12%
0%
0%
Vezels
20%
16%
20%
11%
6%
Vitamine C
23%
20%
18%
0%
0%
Vitamine B6
22%
29%
85%
3%
3%
Kalium
25%
34%
43%
5%
2%
IJzer
10%
7%
14%
10%
3%
Bron: NEVO-tabel; eigen cijfers Aviko
20
Gezonde vetten De hoeveelheid en soort vetten in onze producten worden bepaald door de frituuroliekeuze in onze fabriek en bij de consument thuis. Sinds 2001 gebruiken wij geen frituurolie meer met transvetten. Transvetten worden gevormd bij speciale bereidingen van plantaardige vetten en zijn in verband gebracht met hart- en vaatziekten.Volgens de Richtlijnen Goede Voeding van het Voedingscentrum mogen aardappelproducten maximaal 0,14 gram transvet per 100 gram bevatten. Hieraan voldoen al onze aardappelproducten ruimschoots. Daarnaast kiezen we vanwege de gezondere vetzuursamenstelling steeds vaker voor zonnebloemolie in plaats van palmolie. Palmolie
Zonnebloemolie
Verzadigde (ongezonde) vetten
50%
12%
Enkelvoudig of meervoudig onverzadigde (gezonde) vetten
50%
88%
Zo hebben we vanaf 2009 bij alle gesneden diepvriesspecialiteiten (schijven, partjes, etc.) palmolie vervangen door 100% zonnebloemolie. Hierdoor daalde het
21
percentage verzadigd vet in die producten met 70%. En bij de frites die wij maken voor de supermarkt zijn we inmiddels voor 80% overgestapt op zonnebloemolie. Al met al brengen wij hierdoor jaarlijks ruim 500 ton minder verzadigd vet op de markt. Totaal maakt zonnebloemolie nu 20% uit van ons totale olieverbruik. Dit zal naar verwachting toenemen in de komende jaren. Minder zout en allergenen Ook verlaagden we de hoeveelheid zout in onze producten. Zo daalde het zoutgehalte in onze aardappelschotels met 16%, in de ovenkroketten met 10% en in driekwart van onze röstikoeken met 20%. In totaal betekent dit dat wij jaarlijks 16 ton minder zout aan onze producten toevoegen. Alle maaltijdpannetjes voldoen nu aan de Richtlijnen Goede Voeding van het Voedingscentrum, vooral wat betreft zoutgehalte, hoeveelheid groenten en hoeveelheid verzadigd vet. Verder verminderen we de hoeveelheid acrylamide in onze producten en proberen de hoeveelheid allergenen zoals gluten te beperken. Alle producten met een coating, een dun laagje zetmeel, zoals gekruide partjes, Supercrunch en Fridéaal, zijn glutenvrij.
Veilige producten De veiligheid van producten heeft onze grootste aandacht. Aviko introduceerde in 2001 als eerste bedrijf een certificering voor voedselveiligheid in de aardappelteelt. Dit certificeringsysteem omvat de teelt, bewaring van de aardappelen en controle op het niet overschrijden van normen voor bestrijdingsmiddelen en meststoffen. Het is later overgenomen door de Vereniging voor Aardappel Verwerkende Industrie als standaard voor de sector. Controle vindt plaats door een onafhankelijke instantie. Daarnaast houden we ons productieproces nauwlettend in de gaten zodat onze producten veilig geconsumeerd kunnen worden. Hierdoor kennen we gelukkig geen voedselveiligheidincidenten.
Reclame Code waarbij reclame of promoties niet gericht worden op kinderen onder de 7 jaar en alleen aangepaste reclame is toegestaan voor kinderen tot 12 jaar. In onze marketing richten we ons vooral op de andere kwaliteiten van onze producten die aansluiten bij de beleving en wensen van onze klanten: gemakkelijk en lekker. Een uitzondering is Fridéaal, speciaal gemaakt voor de gezondheidsbewuste consument. Op de verpakking van Fridéaal prijkt de claim dat de frites maximaal 1,5% verzadigd vet bevatten na afbakken. Het product draagt bovendien het ‘Vinkje’ (voorheen Ik Kies Bewust-logo). Daarnaast bevatten ook onze maaltijdpannetjes extra informatie omtrent de voedingswaarde op de verpakking.
Informatie voor consumenten Bij het eten van frites is een groot gedeelte van onze consumenten niet zo bezig met gezondheid en duurzaamheid. Het thema gezondheid ligt gevoelig als het gaat om frites. De consument wil vooral gewoon lekker snacken als hij frites eet. Het is daarom onze overtuiging dat wij achter de schermen moeten zorgen dat onze producten zo gezond en duurzaam mogelijk zijn en daarom communiceren wij daar niet over richting de consument. Wel hanteren wij een uitgebreide voedingswaardelijst zodat de consument kan zien hoeveel calorieën, vezels en vitamines onze producten bevatten. Verder onderschrijft Aviko de Nederlandse Vetpercentages palmolie en zonnebloemolie
22
23
Waardevolle
medewerker
Bij Aviko Voorgebakken & Gekookte Aardappelproducten en Aviko Granulaat & Vlokken werken ruim 1.800 medewerkers. Bijna 80% daarvan is man, wat vaak het geval is bij een productiebedrijf. Ons personeelsbeleid kent drie pijlers.
“Dat wij met onze programma’s de gezondheid van een deel van onze medewerkers hebben verbeterd maakt mij heel trots. Dat is zowel voor onze medewerkers als voor Aviko een goede zaak. In de toekomst ontplooien we initiatieven om ook de resterende groep medewerkers met gezondheidsrisico’s te motiveren hun gezondheid te verbeteren.” Jan van Brandenburg HRM manager
Ervaren en gezonde medewerkers De eerste pijler is duurzame inzetbaarheid. Uit een meting in 2007 bleek dat in 2012 meer dan de helft van de medewerkers 50+ zou zijn. Om te zorgen dat onze medewerkers lang inzetbaar zijn en ook tijdens hun pensioen van een goede gezondheid genieten, introduceerden we destijds ons levensfasebewust personeelsbeleid. Een goede gezondheid heeft daarbij prioriteit. In 2010 deden 450 medewerkers uit Steenderen mee aan een gezondheidsonderzoek. Collega’s met gezondheidsrisico’s boden we vervolgens een half jaar ondersteuning aan, zoals begeleiding door een diëtist, vergoeding van een sportschoolabonnement of deelname aan een stoppen met roken programma. Na een jaar bleek dat zo’n 60% van de deelnemers hun gezonde gedrag had volgehouden! Vanwege het behaalde succes introduceerden wij het programma in 2011 ook in Lomm, Dronten en Venray.
Succesvol door de juiste opleiding De derde pijler is opleiding. Uit ons systeem voor productiviteitsverhoging (TPM) blijkt dat onze huidige opleidingen niet voldoende aansluiten op wat wij vragen van onze medewerkers. We besteden veel aandacht aan het opstellen van en het invulling geven aan zogenaamde Skillmatrixen, die een overzicht geven van de benodigde kennis en vaardigheden voor de productie. Bij de granulaat- en vlokkenfabrieken is het verminderen van het energie- en waterverbruik een belangrijk onderdeel van het opleidingsplan. We organiseren ook collectieve opleidingen. In 2011 bood Aviko gemiddeld 1,9 dag opleiding per fte. Echt tevreden Uit gesprekken met onze medewerkers over tevredenheid blijkt dat we op de goede weg zitten met ons personeelsbeleid. Naast ons vierjaarlijks medische onderzoek, waarin we ook vragen naar de tevredenheid van onze medewerkers, vragen wij nieuwe collega’s één jaar na binnenkomst waarom ze bij Aviko zijn komen werken en of die verwachting is uitgekomen. Medewerkers noemen dan vaak het internationaal werken, de collegiale sfeer, de ontplooiingsmogelijkheden en Aviko als solide en sociaal bedrijf.
Aantrekkelijk voor nieuw talent Talentmanagement is een tweede speerpunt. Talent is schaars en dat geldt in het bijzonder voor technische en salesfuncties. Daarom bezoeken we scholen en beurzen en organiseren we open dagen. De meeste jongeren weten niet hoe een modern productiebedrijf eruit ziet, dus dat laten we ze graag zien. We beraden ons momenteel op nieuw beleid om eenmaal aangenomen talent nog beter te binden aan Aviko. 24
Als medewerkers Aviko verlaten voeren we een exitgesprek. Een aandachtspunt is dat mensen op relatief kleine afdelingen zich onvoldoende kunnen ontplooien. Gelukkig is het personeelsverloop bij Aviko relatief laag en vierden we tot nu toe 160 keer in Steenderen een 25-jarig jubileum. In 2012 komen daar nog 28 jubilea bij. Laag ziekteverzuim, een fataal ongeval In 2011 was het ziekteverzuim bij Aviko 3,6% oftewel bijna 23.000 verzuimdagen. Onze doelstelling van 4% is daarmee ruimschoots gehaald. In 2011 vonden 83 ongevallen met verzuim plaats waarbij, tot onze grote spijt, één ongeval met fatale afloop. Robuust arbobeleid We doen uiteraard ons uiterste best om ongevallen te voorkomen en onze arbeidsomstandigheden te verbeteren. Zo willen we bijvoorbeeld meer aandacht voor het melden van bijna-ongevallen of gevaarlijke situaties, omdat dit echte ongevallen kan voorkomen. Ook willen we (vaak oudere) medewerkers met een medische beperking zo goed mogelijk inzetten. Concreet gezien stellen we ons van 2011 tot 2013 het volgende ten doel: • Vermindering aantal ongevallen met verzuim en bijna-ongelukken tot minder dan een VCA frequentie-index van 25 (VCA betekent Veiligheid Certificaat Aannemers en is een benchmark. In Nederland hebben we met elkaar afgesproken dat als je onder de 25 zit, je het goed doet). • Verminderen aantal arbo-overtredingen tot minder dan een VCA frequentieindex van 100.
25
• De uitrol van levensfasebewust personeelsbeleid. • Vermindering van het ziekteverzuim tot minder dan 4%. Het formuleren van bovenstaand beleid en de controle daarop wordt gedaan door de centrale arbocommissie. Deze komt in ieder geval jaarlijks bijeen en vaker indien nodig. Elke productielocatie heeft tevens een eigen arbocommissie die onder meer arbozaken vermeldt op de daarvoor bestemde publicatieborden. Naar aanleiding van een incident en ter controle op naleving van vergunningen bezocht de arbeidsinspectie in 2010 een aantal locaties. Hieruit kwam een aantal verbeterpunten dat vervolgens is uitgezet.
Een ongeluk zit in een klein hoekje Onze fabriek in Lomm vormt een best practice qua veiligheidsbewustzijn. Medewerkers aldaar ontvangen informatie over ongevallen. Onder meer via het ongevallenbord. En met de campagne ‘Dat doe ik wel even’ werden medewerkers in 2010 bewust gemaakt van de risico’s van te snel en ondoordacht werken. Inmiddels zijn er voorbereidingen gestart voor het gebruik van toolboxen om medewerkers te trainen om te gaan met specifieke veiligheidsaspecten op hun werkplek.
Maatschappelijke betrokkenheid Aviko voelt zich betrokken bij ontwikkelingen in de maatschappij en sponsort daarom regelmatig sportieve evenementen, met name voor kinderen. Bij voorkeur betrekken we hierbij onze medewerkers. Zo kunnen lokale sportverenigingen of sportevenementen via medewerkers om een financiële bijdrage vragen. Landelijk sponsort Aviko met € 70.000,- (inclusief marketingactiviteiten) één van de drie landelijke organisatoren van de Avond4Daagse. Bij deze organisator zijn zo’n 200 gemeenten aangesloten. In 2011 werden deelnemers aan dit wandelevenement voor het eerst gestimuleerd om sponsorgeld op te halen voor SOS Kinderdorpen.Via reclamespotjes op Nickelodeon riepen we kinderen op om mee te wandelen en om tegelijkertijd sponsors te zoeken. De school die het meeste geld ophaalde kreeg een frietfeest aangeboden. Sinds vier jaar ondersteunt Aviko ook de Voedselbank, met name in Arnhem. Wanneer er een fout gemaakt wordt in de productie, bijvoorbeeld een verkeerde verpakking, worden deze helemaal goede producten gekoeld of bevroren geleverd aan de Voedselbank. Het laatste jaar is dit wat minder, omdat ons productiesysteem TPM zijn werk goed doet en er dus minder fouten gemaakt worden. Tot slot stelt Aviko elk jaar een bedrag ter beschikking voor sponsoring van een goed doel. Ieder jaar kiest een andere vestiging het goede doel. Over het algemeen heeft het doel met kinderen en gezondheid te maken. Zo bepaalde onze Poolse fabriek dat het bedrag in 2011 gedoneerd werd aan een kindertehuis in het Poolse Lembork.
26
Colofon Heeft u vragen over het MVO-verslag van Aviko? Neem dan contact op met Dick van der Aart, marketing manager van Aviko, via
[email protected]. Dit verslag is een uitgave van Aviko Group B.V., Steenderen. Concept, tekst, redactie en vormgeving: Schuttelaar & Partners. Fotografie: Dik Nicolai. Mei 2012
