2011, jaargang 11. People Planet Profit

Performance

People • Planet • Profit

oktober 2011, jaargang 11

Performance & Duurzaamheid

06

08

12

16

Inhoud 06 | Bert Lavrijsen, directeur/eigenaar van Laco 08 | Clinton Climate Initiative 12 | Rob Moelker, Hoofd Facilitaire Dienst Lievensberg 16 | Elco Brinkman, voorzitter Bouwend Nederland 28 | Strategic advisors van Jones Lang LaSalle

05

| Voorwoord, John Brussel, General Manager

06

| Bert Lavrijsen, directeur/eigenaar van Laco

08

| Clinton Climate Initiative

10

| Ir. Albert Hulshoff, adviseur Agentschap NL

12

| Rob Moelker, Hoofd Facilitaire Dienst Lievensberg

14

| René Simons, Business Development Manager

16

| Elco Brinkman, voorzitter Bouwend Nederland

19

| Green Rating™

20

| Mehrdad Daliri, Energy Solutions Development

2

| performance oktober 2011

Energy Solutions bij HBS

Leader HBS

22

| Richard Heijnen, Senior Account Manager

24

| Bouwfonds REIM

26

| Jan van Dijk, Project Manager Energy Solutions

28

| Strategic advisors van Jones Lang LaSalle

30

| Honeywell ComfortPointTM

Energy Retrofit

28

Colofon Performance is een uitgave van Honeywell Building Solutions en is bestemd voor alle relaties van onze organisatie die zich binnen de eigen marktsector en/of werkomgeving bezig houden met klimaatbeheersing, beveiliging en veiligheid. Het blad informeert u over de laatste technologische ontwikkelingen, de nieuwste oplossingen en de uitgebreide dienstverlening die Honeywell Building Solutions biedt. Performance wordt gratis toegezonden aan alle relaties. Andere geïnteresseerden kunnen voor een gratis abonnement contact opnemen met Arianda Budel, telefoon +31 (0)55 -5 499 484. Eindredactie en coördinatie Arianda Budel Fotografie Camiel Donders Fotografie, Honeywell Inc. Tekst Datom Tekstadvies, Sabel communicatie Vormgeving Creatie- en adviesbureau METPIT Druk Zalsman Grafische Bedrijven

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze of in welke vorm dan ook vermenigvuldigd worden of overgenomen zonder schriftelijke toestemming door Honeywell Building Solutions.

performance oktober 2011 |

3

one stop shop ‘Profit’ krijgt prioriteit De drie ‘P’s zijn inmiddels een bekende term in de branche.

Verhoog uw energie IQ. Verlaag uw bedrijfskosten. Honeywell Building Solutions helpt gebouweigenaren en gebruikers inzicht te krijgen in energieverbruik en de vele opties op het gebied van energiemanagement. Onze geïntegreerde oplossingen bieden mogelijkheden op maat waarmee u uw energiedoelstellingen en business goals behaalt. Door een combinatie van innovatieve technologie en bewezen resultaten helpt Honeywell elke onderneming of organisatie om de energieconsumptie, uitstoot van schadelijke stoffen en de operationele kosten te reduceren. Tegelijkertijd realiseren onze gebruiks-vriendelijke oplossingen een verbetering in comfortcondities en bedrijfscontinuïteit terwijl u ook nog eens voldoet aan de nieuwste regels en wetgeving op milieugebied. Zo gaan ‘People, Planet & Profit’ hand in hand. Vertrouw op Honeywell als uw ‘one-stop energy partner’ die kansen identificeert en oplossingen implementeert met energie- en kostenbesparing als gegarandeerde Return on Investment.

Duurzaamheid draait immers

De term ‘ontzorgen’ in dit concept houdt veelal een kostenreductie aan de kant van de gebouweigenaren in. Zolang aan de financiële voorwaarden wordt voldaan, zullen energiebesparende maatregelen daadwerkelijk worden uitgevoerd. Voor Honeywell betekent dit dat de techniek meer naar de achtergrond wordt gedrukt en er eerst gekeken gaat worden naar financiële haalbaarheid van de business case.

om ‘People’, ‘Planet’ en ‘Profit’.

De investering zal uit eigen liquide middelen moeten komen of via externe kasstromen.

Als gevolg van de economische

voorhanden zijn. Externe financiering van energiebesparende maatregelen in bestaande

onzekerheid zal echter de laatste ‘P’

Vooral in het laatste zien we veel eindgebruikers twijfelen als eigen middelen niet gebouwen (retrofit) stuit op een aantal economisch juridische vraagstukken, die beantwoord moeten worden door zowel de eindgebruiker, financierder en uitvoerende partij. Helaas worden deze vraagstukken door technische organisaties veelal onderschat.

het investeringsklimaat in Nederland gaan bepalen. Honeywell verwacht dan ook dat het concept van Energie Prestatie Contracten (EPC) de komende jaren steeds nadrukkelijker aanwezig zal zijn.

Wij adviseren dan om vroegtijdig met de financieel/juridisch verantwoordelijke mensen aan tafel te komen. Dit voorkomt veel onnodig tijd en energieverlies van organisaties. Ook voor gemeenten als eigenaren van vastgoed is het concept van EPC interessant. Veel gemeentes worstelen echter met dit concept in relatie tot aanbestedingsregels en -procedures. Een uitgebreid aanbestedingsproces vergt veel van gemeentes: inzet van medewerkers en budgetten. Bij een uitgebreide procedure komen ook aanbieders van EPC’s voor hoge kosten te staan. Bij Honeywell zijn wij van mening dat er binnen het juridische kader van de openbare aanbestedingsregels ruimte is voor kleinere EPC-projecten om financieel haalbare Energie Prestatie Contracten aan te besteden. Kortom, bedrijven, overheden en andere instellingen willen best investeren in ‘People’ en ‘Planet’. Maar dan dient die laatste ‘P’ van ‘Profit’ wel gegarandeerd te zijn. Met de oplossingen van Honeywell op het gebied van energiemanagement en monitoring bent u zeker van een winstgevende Return on Investment. U leest er alles over in deze Performance duurzaamheidspecial. Met vriendelijke groet,

John Brussel, General Manager

© 2011 Honeywell International Inc. Alle rechten voorbehouden. 4



5

Bert Lavrijsen, directeur/eigenaar van Laco:

Die garantie van een EPC geeft een goed gevoel Honeywell Building Solutions heeft een Energie Prestatie Contract afgesloten met Laco Nuenen BV voor Sportcentrum De Drietip in Nuenen. Met deze overeenkomst realiseert Laco een verbetering van de energie efficiëntie en een verlaging van de CO2-uitstoot. Een aantrekkelijke manier om meer comfort te realiseren tegen minder kosten.

grondige voorstudie en analyse uitgevoerd. Hieruit kwam

De voordelen

naar voren dat een energiebesparing van 50% haalbaar was

“De verwachting is dat wij het jaarlijkse energieverbruik van

en Honeywell Building Solutions bereid was om hier garant

De Drietip met meer dan 50% reduceren. Wij gaan er

voor te staan. Met het tekenen van het Energie Prestatie

vanuit onze investering in 6,5 jaar terug te verdienen.

Contract staat deze garantie zwart op wit. En dat geeft

Daarna vormen de besparingen een directe winstpost.

gemoedsrust. Met een jaarlijkse toetsing kunnen we zien of

En dat zit natuurlijk niet alleen in het besparen van energie.

de resultaten inderdaad binnen de gestelde bandbreedtes

Omdat wij ons overschot aan energie terugleveren kunnen

verbruik zoveel mogelijk te optimaliseren. Daarnaast is

vallen. De overeenkomst heeft een looptijd van 6,5 jaar.

wij nog meer geld verdienen. Bovendien kunnen we de

duurzaamheid uiteraard een belangrijke reden. De druk

Een termijn die gelijk is aan de verwachte simpele terug-

betaalde energieheffing op het gasverbruik boven een

vanuit de overheid om bedrijven bewuster om te laten gaan

verdientijd.”

bepaalde capaciteit terugvorderen bij de belastingdienst en betalen wij natuurlijk geen transportkosten over onze eigen

met brandstoffen wordt steeds groter. Maar ook het verbeteren van het comfort voor bezoekers en personeel is

De maatregelen

opgewekte energie. En dat maakt de rekensom natuurlijk

een belangrijke reden geweest voor het aangaan van een

Het laatste half jaar is er ontzettend veel gebeurd in De

wel erg interessant.”

Energie Prestatie Contract met Honeywell Building

Drietip. Niet alleen moest de complete technische meet- en

Solutions.”

regelapparatuur in het complex worden vervangen, ook de

De samenwerking

luchtleidingen, kanalen en verdeelslangen werden vernieuwd.

De samenwerking met Honeywell Building Solutions is

De ervaring

De nieuwe apparatuur draait op de Enterprise Building

Laco goed bevallen. “De uitvoering is goed verlopen,”

Het bedrijf

“Onze keuze voor Honeywell was eigenlijk een logische

Integrator (EBI). Bovendien zijn er drie nieuwe WKK’s

verklaart Lavrijsen. “Natuurlijk komen er bij een project van

Laco Nederland BV beheert en exploiteert goed uitgeruste

beslissing. Wij werken al 15 jaar prettig samen als partners.

geplaatst. Daarna moest alles worden ingeregeld qua

deze omvang altijd onverwachte dingen naar boven. Het

accommodaties met een breed aanbod aan sport- en vrije-

In die jaren hebben wij al vele speciale contracten met

temperatuur, ventilatie en luchtbehandeling, starten stop-

inregelen was een behoorlijk tijdrovende klus en ook het

tijdsactiviteiten. Zo’n veertig sport- en vrijetijdscentra in heel

Honeywell Building Solutions getekend om de technische

tijden et cetera. Een klus die een behoorlijke impact heeft

leren omgaan met de apparatuur heeft best impact gehad

Nederland vallen onder de Laco-vlag. Om exploitatie van

invulling van onze doelstellingen te realiseren en renovaties

gehad op onze eigen medewerkers. Zo moest onze

op onze mensen. Maar doordat er vooraf helder

sport- en recreatiecentra in goede banen te leiden, is een

aan de gebouwbeheerapparatuur uit te voeren. Ook De

technische man op locatie bijvoorbeeld om leren gaan met

gecommuniceerd is, alles duidelijk op papier staat en er

goede en slagvaardige organisatie noodzakelijk. Door ruim 20

Drietip draaide op HOS-apparatuur van Honeywell en begin

de Enterprise Buildings Integrator. Het overkoepelende

een continue sturing ter plekke was, is alles prima gegaan.

jaar ervaring, heldere visie en werkwijze, platte organisatie-

jaren ’80 werd hier al een warmteterugwininstallatie geplaatst.

systeem waar alle apparatuur op aangesloten is. De EBI

Maar waar ik Honeywell Building Solutions vooral mee heb

structuur, professionele dienstverlening en ondersteuning

Wij waren onze tijd toen al ver vooruit. Uiteraard was deze

biedt de mogelijkheid om vanaf één centraal punt het gehele

gecomplimenteerd is de grote mate van betrokkenheid van

is Laco een zeer betrouwbare partij voor gemeentes en

installatie ondertussen flink verouderd.”

complex te beheren en alle processen te monitoren.”

de medewerkers. Voor, tijdens en na het project. Daar

verantwoordelijkheidsgevoel voor mens, maatschappij en

Het contract

“De vestigingsmanager in Nuenen, Bert Mickers, heeft

ingeregeld is een significante besparing reeds zichtbaar.

milieu naadloos aansluit bij de visie van Honeywell.

Met het Energie Prestatie Contract neemt Honeywell Building

behoorlijk veel energie in het project gestoken. Het manage-

De verwachting is dat we de besparingen gaan halen,

Solutions Laco alle zorgen uit handen. Binnen dit contract is

ment is hier zeer gedreven. Nu alles na de drukke aanloop-

aangezien na een periode van een half jaar reeds 80% van

De behoefte

onder meer de ventilatie van het zwembad geoptimaliseerd

periode draait, houdt men dagelijks bij wat er aan gas en

de besparingen is gerealiseerd. Als dit pilotproject voldoet

“De reden waarom we dit pilotproject zijn aangegaan is drie-

en de huidige meet- en regelapparatuur vervangen. Als

energie verbruikt wordt. We zien nu dat het gasverbruik nog

aan onze verwachtingen, staan er nog meer locaties op de

ledig,” vertelt Bert Lavrijsen, directeur en eigenaar van Laco.

laatste wordt er gebruik gemaakt van warmtekrachtkoppeling

niet minder wordt. Dat is op zich logisch omdat de drie

lijst die een technische update nodig hebben. Er is binnen

“Natuurlijk moet je als groot bedrijf tegenwoordig de winst

voor de opwekking van elektriciteit en warmte. “Het is nogal

nieuwe WKK’s meer gas gebruiken. Maar qua elektraverbruik

ons bedrijf nog genoeg te verduur-zamen en te verbeteren.

pakken waar je pakken kan. Energie biedt dan – vooral in

een investering,” lacht Lavrijsen. “We praten hier wel over

zijn we al selfsupporting en kunnen we zelfs al energie terug

Het EPC garandeert daarbij een win-/winsituatie voor

de wat oudere accomodaties – een behoorlijk besparings-

zo’n vier ton aan euro’s. Zonder gegarandeerde terugverdien-

leveren aan het net. We hebben daartoe een goed terug-

‘people’, ‘planet’ en uiteraard ‘profit’.”

potentieel. Het is bijzonder interessant om het energie-

tijd begin je daar niet zomaar aan. Honeywell heeft eerst een

levercontract afgesloten met de betrokken energiebedrijven.”

overheden om mee samen te werken. Een partij die qua

6


hebben zij bij ons hoge ogen mee gegooid. Nu alles is


7

“De bedrijven en gebouweigenaren die samenwerken op het gebied van energiemanagement besparen geld en maken geld. Ze creëren nieuwe banen en vechten tegelijkertijd tegen de klimaatverandering. Ik ben er trots op dat mijn stichting het mogelijk maakt projecten op te starten die de

Clinton Climate Initiative

CO2-emissie verminderen en de markt

Melbourne op weg naar 2020

voor energie-efficiënte technologie

De vraag naar oplossingen die harmonie brengen tussen ‘People’, ‘Planet’ en ‘Profit’ groeit in sneltreinvaart. Honeywell Building Solutions helpt daarbij. Met ondersteuning én met oplossingen.

vergroten. Samenwerking stelt ons in staat om energie te besparen, de uitstoot van schadelijke stoffen te reduceren, onze economie te versterken en onze toekomst zeker te stellen.” Bill Clinton, Oud-president VS

De aanloop

De investeringen in het programma dienen tastbare

De investering

Amerika’s oud-president Bill Clinton lanceerde in 2006 het

voordelen te hebben, zodat de besparingen op water en

Door de in het programma opgenomen reducties wordt de

Clinton Climate Initiative. Het CCI ondersteunt 40 van de

energie ook duidelijk kunnen worden vertaald naar financiële

investering van de stad Melbourne binnen tien jaar terug-

grootste steden binnen het initiatief bij het ontwikkelen en

besparingen.

verdiend. Het geld wat met de besparingen wordt verdiend,

implementeren van grootschalige projecten om de uitstoot

Niet voor niets kozen wereldsteden als Londen, Seoul en Melbourne Honeywell als hun partner voor het Clinton Climate Initiative programma. Om samen een verschil te maken in het gevecht tegen de klimaatverandering.

vloeit rechtstreeks terug in de gemeentekas. De retrofit van

van schadelijke stoffen te verlagen en de energie-efficiëntie

De overeenkomst

bestaande gebouwen is dan ook gegarandeerd een interes-

van gebouwen te verhogen. Londen was de eerste wereld-

De stad Melbourne tekende een Energie Prestatie Contract

sante investering voor gebouweigenaren en huurders.

stad die uit naam van het CCI een grootschalig programma

met Honeywell voor de retrofit van 13 gemeentelijke

lanceerde, waarmee de energie-efficiëntie in de stad

gebouwen. Startend in december 2009 werden de gebouw-

Op de langere termijn zullen Honeywell en de stad Melbourne

aanzienlijk verbetert en de emissie van schadelijke stoffen

gebonden installaties grondig gerenoveerd, waaronder

op dezelfde wijze meer projecten uitvoeren die vallen onder

drastisch verlaagt. Daarbij koos zij Honeywell als partner om

verbeteringen aan de HVAC-systemen en gebouwbeheer

het 1200 Buildings Program, waardoor er door de hele stad

een overall CO2-reductie te realiseren tussen de 10 en 25%.

relingen, verlichting retrofits, verwarming op zonne-energie

substantiële besparingen worden gerealiseerd op het gebied

Een vermindering die te vergelijken is met het jaarlijks van de

voor de zwembaden, waterzuinige sanitairsystemen, opvang

van energie en water. Zo is de stad niet alleen winstgevend

straat halen van 574 auto’s! Melbourne volgde met een

en hergebruik van regenwater en de meting van gas, water

op weg richting 2020, maar garandeert de gemeente ook

vergelijkbaar programma. En ook hier werd Honeywell als

en elektriciteit door gespecialiseerde computersystemen.

een win-/winsituatie voor de factor mens én milieu in

partner geselecteerd.

Melbourne. De voordelen

>

Melbourne Town Hall

<

8


De uitdaging

Door middel van het tekenen van het Energie Prestatie

Als hoofdstad van de staat Victoria in Australië is de stad

Contract verwacht men met het programma de volgende

Melbourne totaal toegewijd aan het behalen van de ‘Zero-Net

resultaten te behalen:

Emissions 2020 strategy’. In samenwerking met Honeywell

■ Een jaarlijkse energiebesparing van $190,000

realiseert de stad een retrofit van 13 gemeentegebouwen

■ Een jaarlijkse reductie van 1.560 ton greenhouse gas

■ Melbourne Town Hall

■ Melbourne City Baths

teneinde de uitstoot van schadelijke stoffen te reduceren en

– een besparing die gelijk staat aan het van de weg

■ Commonwealth Bank Building

■ Carlton Baths Community Centre

aanzienlijke besparingen op water en energie voor de stad te

halen van 348 auto’s

■ City Library

■ North Melbourne Baths

verwezenlijken. Met dit prestigieuze project wil de gemeente

■ 1.791 kiloliter minder waterverbruik per jaar

■ City Square Car Park

■ North Melbourne Town Hall

binnen een ambitieus tijdsbestek van 18 maanden de

– een besparing die gelijk staat aan het vullen van 52

■ Elgin Street Car Park

■ Queen Victoria Market

resultaten tonen aan zowel het publiek als het bedrijfsleven.

zwembaden van Olympische afmeting!

■ Kensington Community

■ Campbell Arcade

Commonwealth

Dit is de eerste stap om het programma breder uit te rollen,

Bank Building

zodat de stad uiteindelijk zijn doelstelling voor 2020 bereikt.

De 13 geselecteerde gemeentegebouwen:

■ Recreation Centre


9

Ir. Albert Hulshoff is adviseur bij Agentschap NL en richt zich binnen het team utiliteitsbouw met name op de commerciële vastgoedsector. Hij studeerde Technische Natuurkunde in Delft en is werkzaam geweest

Ir. Albert Hulshoff, adviseur Agentschap NL:

in de energiesector (Gastec). In 2006 trad hij als programmaadviseur in dienst van Agentschap NL, destijds SenterNovem. Hij heeft zich gespecialiseerd in prestatiecontracten en Energy Service Companies.

Energieneutraal bouwen. Toekomstdroom of trend? Energieneutraal bouwen een toekomstdroom?

De regeling

bereiken. Terecht dus dat ze via het Unieke Kansen Programma

Zeker niet. Het gebeurt nu al, terwijl u dit leest.

De NESK-subsidieregeling is bedoeld om projecten te stimuleren

UKP NESK in april 2010 een subsidie ontvingen van het ministerie

die zich onderscheiden door energiezuinigheid, duurzaamheid en

van BZK. Hiermee wil het ministerie de omslag naar energie-

organisatorische innovaties in de bouwkolom. De projecten

neutraal bouwen stimuleren.

Op 15 plaatsen in Nederland worden bijvoorbeeld UKP NESK-projecten gerealiseerd. Een afkorting die staat voor ‘Unieke Kansen Programma: Naar Energieneutrale Scholen en Kantoren’. Sommige projecten liggen nog op de tekentafel, andere zijn al in aanbouw of bijna opgeleverd. Maar dat ze er komen, is een feit!

Begin 2010 is SenterNovem onder de naam Agentschap NL samengegaan met het Octrooicentrum Nederland en de

moeten bovendien kunnen fungeren als voorbeeld en inspiratiebron. De regeling is dus pas een succes als de door UKP NESK

Energiezuinig bouwen is mooi, maar het gaat natuurlijk om het

EVD. Als onderdeel van het ministerie van Economische

gehonoreerde projecten niet alleen zijn gerealiseerd, maar ook

gebruik in de praktijk. Een goed functioneren van gebouw en alle

Zaken, Landbouw en Innovatie heeft deze club van

gemonitord en geëvalueerd. Hierna volgt een kennis-overdracht-

installaties is dan van het grootste belang. Ik ben dan ook blij dat

specialisten vijf thematische divisies:

fase. Het is de bedoeling dat de goede voorbeelden tot navolging

het ministerie van BZK bij de selectie van deze NESK-projecten

leiden en bovendien inspireren tot nieuwe projecten met verder-

ook veel belang hechtte aan de beheerfase. Goede praktijkvoor-

■ NL Energie en Klimaat

gaande energie-ambities. Deze regeling gaat uit van een doel-

beelden verduidelijken een hoop; nog altijd geldt in de bouw:

■ NL EVD Internationaal

stelling van 45% CO2-emissiereductie ten opzichte van 1990.

‘Zien is geloven’.

■ NL Innovatie ■ NL Milieu en Leefomgeving

Op termijn wordt echter gestreefd naar 60% en 80%. Prestatiecontracten vormen in veel NESK-projecten een cruciale

■ NL Octrooicentrum

UKP NESK is opgesteld in nauwe samen-werking met het

schakel. Alleen met heldere afspraken zorg je voor de lange

publiek-private Energie-Transitie Platform Energie-besparing

termijn voor een gezonde werkomgeving, lage exploitatiekosten

Agentschap NL voert verder programma’s, regelingen en

Gebouwde Omgeving (PeGO). Dit programma vormt een

en goede energieprestaties.

wetten uit voor elf ministeries en zeventien opdrachtgevers buiten de Rijksoverheid.

belangrijk onderdeel van de innovatieagenda voor de gebouwde omgeving. In opdracht van het ministerie van BZK voert

Goed voorbeeld

Een bundeling van experts met een duidelijke missie: het

Agentschap NL de regeling uit.

De 15 projecten sluiten bewust prestatiecontracten, gebruiken

excellent uitvoeren van internationaal innovatie- en duur-

alternatieve financieringsvormen of zoeken nieuwe vormen an

zaamheidbeleid.

Cruciale schakel

samenwerking. Juist daarmee geven de projecten het goede

De NESK-projecten zijn stuk voor stuk hun tijd ver vooruit. Van het

voorbeeld. En eigenlijk meer dan dat; ze leggen de lat voor de

Als het gaat om duurzaamheid, innovatie, internationaal

nieuwe TNT hoofdkantoor in Hoofddorp tot de MFC Brede School

utiliteitsbouw een flink stuk hoger. Nieuw te bouwen kantoor-

ondernemen en samenwerken is Agentschap NL hét

in het Friese Kollumerland. Al deze gebouwen halen een EPC-

en schoolgebouwen kunnen energieneutraal zijn. De EPC-norm

aanspreekpunt voor bedrijven, kennisinstellingen en

waarde van zo goed als nul. Deze energie-prestatie-eis geldt pas

van 2020 wordt daarmee bijna negen jaar naar voren gehaald.

overheden. Een laagdrempelig loket waar u terecht kunt

in 2020, maar blijkt nu dus al haalbaar. De projecten zijn

Wie volgt?

voor informatie en advies, maar ook voor financiering, netwerken en uitvoering van weten regelgeving. Of u

daarmee inspirerende voorbeelden die we moeten koesteren. Ze laten zien wat opdrachtgevers, projectontwikkelaars en uitvoerders met enthousiasme en doorzettingsvermogen kunnen

10 | performance oktober 2011

De ambitie van Agentschap NL

Meer informatie over de UKP NESK-projecten vindt u op www.agentschapnl.nl/energieneutraalbouwen

nu ondernemer, (kennis)instelling of overheidsinstantie bent.


11

Rob Moelker, Hoofd Facilitaire Dienst Lievensberg:

Twee contracten; duizenden euro’s besparing!

Links R. Moelker, rechts R. Simons

Een lagere energierekening, een beter binnenmilieu en betere werk-

Het Lievensberg ziekenhuis in Bergen op Zoom telt ruim 350

Contract. “Binnen een half jaar installeerden we een

van bepaalde energiebesparende maatregelen. Ook de

prestaties. Muziek in de oren van de Facility Manager. Het is haalbaar

bedden en er werken 100 specialisten en 1.600 andere

warmtepomp,” vertelt Simons. “In de winter levert deze de

contracten zijn in goede samenwerking tot stand gekomen.

medewerkers, die zowel lichamelijke als geestelijke gezond-

benodigde koelcapaciteit en wordt de restwarmte afgegeven

Daarbij had de interne afstemming een belangrijke plek.

door te investeren in slim energiegebruik. Hoe werk je als Facility

heidszorg leveren. “In ziekenhuizen staan echter niet alleen

aan de luchtbehandelingkast. ‘s Zomers levert de warmte-

We hebben de contracten eerst gepresenteerd aan de Raad

Manager samen met anderen in de keten van duurzaam gebouwen-

de artsen en verpleegkundigen 24 uur per dag, 7 dagen per

pomp koeling. We plaatsten ook een warmtekrachtkoppeling

van Bestuur, het financiële hoofd van het ziekenhuis, technici

week paraat,” vertelt Rob Moelker. “Ook de apparatuur staat

die voor het ziekenhuis elektriciteit opwekt. Jaarlijks leveren

en onze jurist.”

eheer? En hoe kom je tot een optimaal resultaat? Rob Moelker,

altijd aan. Hierdoor zijn zorginstellingen grootverbruikers van

deze nieuwe installaties een besparing van 101.000 euro op.”

Hoofd Facilitaire Dienst van het Lievensberg ziekenhuis en René

energie. En daar nemen wij als ziekenhuis duidelijk onze

Moelker is zeer te spreken over de Energy Manager.

Voor het succesvol afsluiten van Energie Prestatie Contracten

“De Energy Manager is een online energy monitoring en

ziet ook Simons dat een nauwe samenwerking tussen de

Simons, Business Development Manager Energy Solutions bij

maatschappelijke verantwoordelijkheid in. Door onze CO2uitstoot te verminderen, willen we een bijdrage leveren aan

analyse applicatie, die ons energieverbruik nauwkeurig meet.

facilitair manager en andere partijen binnen de organisatie

Honeywell Building Solutions, vertellen over hun samenwerking

een beter milieu.”

Hierdoor kunnen we ons energieverbruik controleren en

essentieel is. “Iedereen moet achter de werkzaamheden

beheren.”

staan. Samen zorgen de facilitair manager en de andere

om het ziekenhuis te verduurzamen.

Kostenneutraal energie besparen

betrokken partijen voor een succesvol project.”

Een hoog energieverbruik betekent ook een relatief

Na dit succes ondertekenden het ziekenhuis en Honeywell

makkelijke realisatie van een grote energiebesparing. “Om

Building Solutions nóg een Energie Prestatie Contract, dit

Uitbesteden loont

zo’n grote energiebesparing te bereiken, hebben we een

keer voor de renovatie van een luchtbehandelingkast.

Honeywell geeft het Lievensberg ziekenhuis nu jaarlijks advies

gespecialiseerd bedrijf ingeschakeld: Honeywell Building

“Hiermee hebben we weer een goed binnenklimaat en

over de energiehuishouding van het ziekenhuis. “Zo weten

Solutions. Een Energy Service Company.” Een ESCo is een

besparen we jaarlijks 36.500 euro,” legt Moelker uit.

we nu elk jaar vooraf wat we ongeveer aan energie kwijt

bedrijf dat voor andere bedrijven en overheden turn-key

“Voor beide EPC’s heeft Honeywell Building Solutions de

zullen zijn dat jaar,” verklaart Moelker. Deze realistische

energiebesparingen kan realiseren inclusief het ontwerp,

financiering verzorgd. En de patiënten? Die hebben niks van

inschatting neemt het ziekenhuis mee in de jaarbegroting.

implementatie, monitoring van de besparingen en het aan-

de verbouwingen gemerkt.”

“Dit hadden we zelf nooit kunnen realiseren. Voor zo’n grote

vragen van eventuele subsidies. “We hebben gekozen voor

8 miljoen euro heeft gekost. Het

Werken in vertrouwen

de hoogwaardige techniek die nodig is om zo’n gebalan-

maatregelen de benodigde investering financiert,” legt

Rob Moelker kijkt tevreden terug op de samenwerking,

ceerde energiehuishouding te krijgen. En ik geloof dat geen

Moelker uit. “Op die manier kunnen we de besparingsmaat-

waarin hij een coördinerende rol had. “Het klikte tussen onze

enkel ziekenhuis deze kennis in huis heeft. Het loont daarom

regel budgetneutraal uitvoeren. Dat is natuurlijk aantrekkelijk:

technici en die van Honeywell. We kenden het bedrijf al wel

beslist om energiebesparing uit te besteden. Het is echt een

ook wij hebben als ziekenhuis de afgelopen jaren moeten

van naam, maar we hebben het nu ook leren kennen als een

vak apart.”

bezuinigen. Bovendien kunnen ESCo’s de energiebesparin-

hoogwaardig technisch bedrijf. Ze zijn uitstekend op de

gen garanderen via een Energie Prestatie Contract.”

hoogte van alle technische ontwikkelingen op energiegebied. De samenwerking ging in vol vertrouwen. Ze mochten van

schip telt 257 hotelkamers, diverse restaurants, bars, feestzaal


operatie hebben we simpelweg niet de kennis in huis over

een ESCo omdat de gegarandeerde energiebesparende

Twee EPC’s

ons overal kijken in het ziekenhuis. Alleen zo konden ze

In 2007 tekenden beide partijen hun eerste Energie Prestatie

immers een goede indruk te krijgen van de haalbaarheid


13

René Simons en Frank Bakker, Business Development Energy Solutions bij HBS:

ESCO als dirigent in duurzaamheid Met gesloten beurs een gegarandeerde energiebesparing van een gebouw realiseren. Dat klinkt ideaal en dat is het ook. Steeds meer partijen ontdekken Energy Service Companies (ESCo’s) in hun zoektocht naar budgetneutrale maatregelen om de energiedoelstellingen te behalen. Een ESCo is een bedrijf dat de investering op zich neemt voor energiebesparingen en de beste energieoplossing kiest om deze besparing te realiseren. Dat is handig voor organisaties die wel op energie willen besparen maar hier niet de benodigde investeringskosten voor kunnen maken.

Geld verdienen met duurzaamheid

niet verwonderlijk dat Honeywell Building Solutions de samen-

In Nederland worden ESCo’s al jaren ingezet in de zorg. Maar

werking met de klant hoog in het vaandel heeft. Zijn er nog

in andere sectoren zijn ze nog niet zo bekend. Vanwege de

aandachtspunten voor de facilitair manager die een ESCo zou

Financieel concept met een technische oplossing

economische crisis is dit aan het veranderen: steeds meer

willen inschakelen? “Het Energie Prestatie Contract is nog relatief

Er zijn heel wat voordelen van ESCo’s, die zowel

organisaties zijn genoodzaakt om op zoek te gaan naar

onbekend,” zegt Simons. “De contractvoorwaarden en de manier

voor de facilitair manager als de financieel manager

investeringsmogelijkheden met gesloten beurs. Een ESCo kan

waarop de besparingen gegarandeerd worden, zijn nieuw voor

interessant zijn.

relatief snel voor een grote energiebesparing zorgen en dit

veel organisaties. Daar moet dus wel voldoende tijd aan worden

garanderen in een energieprestratiecontract. Vooral voor groot-

besteed.”

De voordelen van een ESCo zijn:

verbruikers van energie, zoals kantoren en onderwijsinstellingen,

Bij het opstellen van het prestatiecontract kan de Leidraad

■ Gegarandeerde business case en terugverdientijd

zijn ESCo’s interessante partijen: een hoog energieverbruik

Prestatiecontract Beheer en Onderhoud Gebouwen van over-

betekent dat er relatief makkelijk een grote energiebesparing kan

heidsinstantie Agentschap NL een helpende hand bieden. Om

■ Ontzorging door turn-key uitvoering

worden gerealiseerd. Een ESCo begeleidt organisaties in het

antwoord te geven op de meest gestelde vragen rondom Energie

■ Geen voorwaarden aan bedrijfsvoering

realiseren van energie-besparingen, van bouwvergunning tot

Prestatie Contracten, heeft Agentschap NL deze leidraad laten

■ Maatwerk in energiebesparing dankzij integrale aanpak

exploitatie. Hierbij passeren allerlei onderwerpen de revue, van

opstellen (gratis te downloaden via www.duurzaamvastgoed-

■ Financiering van project als interessante optie.

onderzoek naar de mogelijke energiebesparing en subsidieaan-

portal.nl). Hierin staan tools voor monitoring, definities van Key

vragen tot bijbehorend projectmanagement, financiering,

Performance Indicatoren (KPI’s), een model van een prestatie-

monitoring van het energieverbruik en het onderhoud van de

contract en informatie over gebruikersgedrag in relatie tot

installaties. Een ESCo is eigenlijk een dirigent van alle processen

gebouwprestaties. Met deze leidraad en goede samenwerking is

die in gang moeten worden gezet om een pand te verduurzamen.

het dus mogelijk om met gesloten beurs tot een gegarandeerde

zwart op wit

energiebesparing te komen. Samenwerking hoog in het vaandel René Simons, Business Development - Energy Solutions bij Honeywell Building Solutions, merkt ook dat de interesse in ESCo’s toeneemt. Hij vindt het vanzelfsprekend dat ze de energiebesparing garanderen. “We bouwen op onze technische expertise, kennis en ervaring van de betreffende sector. Het een kwestie van berekenen wat de besparing per gebouw kan zijn. Vaak wordt na de oplevering zelfs meer bespaard dan we van tevoren garandeerden.” Voor het succesvol afsluiten van Energie Prestatie Contracten ziet Simons dat een nauwe samenwerking tussen de facilitair manager en andere partijen binnen de organisatie essentieel is. ‘Iedereen moet achter de werkzaamheden staan. Samen zorgen de facilitair manager en de andere

Frank Bakker, Business Development - Energy Solutions: “De diverse EPC’s in dit magazine bewijzen haar unieke waarde voor eigenaren en gebruikers. Dit concept gaat een nog belangrijkere bijdrage leveren aan de verduurzaming van bestaande gebouwen.”

betrokken partijen voor een succesvol project.’ Het is dan ook 14 | performance oktober 2011


15

Elco Brinkman, voorzitter Bouwend Nederland:

Partners in bouwketen moeten duurzaamheid als speerpunt van hun beleid kwalificeren Op het gebied van duurzaamheid valt er nog heel wat te winnen. Voorzitter van Bouwend Nederland, Elco Brinkman, zegt dat de energiebehoefte in Nederland, maar ook in Europa en mondiaal, zal blijven toenemen; de druk op duurzame energie zal evenredig meegroeien. We willen met z’n allen meer en dat kost nu eenmaal energie. Ruwweg een derde van de jaarlijkse Nederlandse CO2-uitstoot is bouwgerelateerd. Het gaat dan vooral om het verwarmen en koelen van bestaande gebouwen. Bouwend Nederland ziet grote kansen om deze gebouwvoorraad te verduurzamen. Volgens Brinkman kan de branche daarin met energiebeperkende maatregelen flinke slagen maken.

Bouwend Nederland zet zich in voor een vitale bouwsector, waarbij veel aandacht uitgaat naar duurzame vernieuwing van de leefomgeving. De bouwsector vervult een sleutelrol voor een duurzame omgeving. Concreet richt Bouwend Nederland zich op duurzame gebiedsontwikkeling, energieneutraal bouwen en op duurzaam materiaalgebruik. Voorname rol “De nieuwbouwsector maakt traditioneel gebruik van de actuele techniek en innovatieve ontwikkelingen. Dat is altijd zo geweest. Daarin gebeurt ontzettend veel. Nederland heeft ten opzichte van veel andere Europese landen een voorname rol. Binnen Europa wordt de sector gewaardeerd, omdat het zo goed georganiseerd is. Ook op het gebied van innovatie hebben we een voorbeeldfunctie. Huizen en utiliteitsgebouwen worden steeds duurzamer. Bouwend Nederland heeft een convenant getekend om samen met de overheid is afgesproken dat in 2020 energieneutraal gebouwd gaat worden. Sinds 1 januari is de Energie Prestatie Norm aangescherpt tot 0,6. “Technisch kan energieneutraal bouwen, alleen is het op dit moment nog duur; de betaalbaarheid van energieneutrale panden is een punt van zorg. Het vraagt grote investeringen, die pas in de gebruiksfase terugverdiend kunnen worden”, aldus Brinkman. Renovatiesector “Er is op landelijk niveau overleg gaande om te komen tot een soort duurzaamheidslening voor bestaande panden.” (foto René van den Burg)


Ook in de renovatiesector valt er echter nog veel te winnen. Hier zou volgens Brinkman fors geïnvesteerd moeten worden: “Vergelijk een gebouw uit de jaren 50, 60 met een moderne geïsoleerd pand van nu. Je ziet enorme verschillen in energieprestatie. Er is op landelijk niveau overleg gaande


17

“De betekenis van duurzame energie zal groter worden.” (foto René van den Burg)

Green Rating™

om te komen tot een soort duurzaamheidslening voor

Aluminium is een duurzaam materiaal, zodra het gerecycled

bestaande woningen en gebouwen, die gebruikt kan worden

wordt. En dat gebeurt met 95% van de aluminium voorraad.

om energieverlagende maatregelen te kunnen treffen. Dit zou

Dat maakt het een duurzaam product en uitermate geschikt

dan mogelijk gekoppeld kunnen worden aan het Energielabel.

voor toepassing als bouwproduct.

Je kunt wel voor allerlei soorten maatregelen verschillende subsidiepotjes creëren, maar die raken op een goed moment leeg. Een lening laat het soort maatregelen dat je wilt treffen

Hoe groen is uw gebouw?

om een pand energievriendelijker te maken open. Het maakt niet uit wát er moet gebeuren, maar als het maar gebeurt.

korting op de aanneemsom. Grote opdrachtgevende bou-

Het is vooral van belang dat er beleid wordt gecreëerd dat

wers dienen vervolgens hun partners ook weer te selecteren

gericht is op massa, wat overigens niet wegneemt dat er ook

op prijs en duurzame kwaliteit. Zo ontstaan duurzame ketens

op kleinschalig niveau veel kan worden gedaan om duurzaam

en ontstaat er een nieuwe duurzame bouwcultuur.

met energie om te gaan.”

Interessant is dat investeringen in duurzaamheid bijna altijd leiden tot betere economische concurrentieposities. Bedrijven

Energiebewustzijn

die hun processen energiezuinig maken en het ontstaan van

De voorzitter van Bouwend Nederland is van mening dat de

afvalstoffen voorkomen, produceren tegen lagere kosten.”

recente gebeurtenissen in Japan en de Arabische landen het

Grote onroerend goed organisaties hebben lang gezocht naar een methodiek, waarmee investeerders onderscheid kunnen maken in hun beleggingskeuze in relatie tot duurzaamheid van bestaande gebouwen in hun portfolio. Tegen deze achtergrond en concrete behoefte

Bureau Veritas

Essentie Green Rating™

Bureau Veritas is één van ’s werelds

De Green Rating™ methodiek stelt

grootste spelers op het gebied van metin-

energieverbuik, CO2-uitstoot, water-

gen, inspecties, validaties, certificering,

verbruik, bereikbaarheid, gezondheid &

(technische) consultancy en training en

welzijn en opslag en afvoer van afval

beschikt over een netwerk in meer dan

centraal in een praktische en onafhankelijk

140 landen. Dagelijks worden ruim

uitgevoerde fysieke prestatiebeoordeling

280.000 opdrachtgevers bediend door

van bestaande gebouwen. De data die

meer dan 40.000 werknemers van de

tijdens de assessments wordt verzameld,

Bureau Veritas Groep in tal van sectoren,

worden gearchiveerd bij het onafhankelijke

waaronder: scheepvaart, lucht- en

en internationaal actieve IPD instituut.

energiebewustzijn aanwakkert. “We worden ons weer even

Toekomst

bewust van de betrekkelijkheid van energie, we kijken daar-

Op dit moment komen de revenuen van duurzame inves-

door meer naar onszelf. Je kunt als overheid wel van alles

teringen niet altijd terecht bij degene die de investering heeft

willen, maar je moet de invloed van de individuele eigenaar

gedaan. Brinkman: “Dat zouden we beter moeten organise-

niet uit het oog verliezen, die zelf bepaalt hoe hij omgaat met

ren door bijvoorbeeld klimaathypotheken en verder kijken dan

energie. Wat dat betreft dient de overheid zelf het goede

de stichtingskosten door ook de exploitatie hierin te betrek-

voorbeeld te geven door duurzame en energieneutrale over-

ken. Bouwend Nederland pleit voor een zogenaamd revolving

heidsgebouwen te realiseren. Renovatie blijft echter een

fund en voor nieuwe financiële producten en constructies,

belangrijke doelmarkt daar waar het gaat om duurzaamheid.

zodat duurzaamheidsinvesteringen lonend worden.”

Ook hierbij spelen de laatste ontwikkelingen een belangrijke

Brinkman verwacht dat over pakweg vijftien tot twintig jaar er

rol. Neem bijvoorbeeld infraroodtechnieken. Het is nu moge-

binnen de bouw veel meer gestandaardiseerd zal worden

Benchmarktool

(Investment Property Databank), Barclays

lijk om met behulp van infraroodcamera’s montage- of con-

door energiezuinige maatregelen in de schil van de ge-

Met de Green Rating™ methode wordt de

en CBRE CB Richard Ellis tot stand is

structiefouten op te sporen die door wandafwerking aan het

bouwen. De eigenaar zal bovendien kunnen beschikken over

focus gericht op de intrinsieke kwaliteits-

gekomen. Het merendeel van de para-

oog ontrokken zijn. Op het gebied van montage is er nog

meer gedifferentieerde energie, zoals zonne-energie, bio-

aspecten en verbetermogelijkheden met

meters uit deze code zijn ook onder-

veel te doen, het is een aandachtsgebied. Door standaardi-

energie en windenergie. “Het energieverbruik zal ongetwijfeld

betrekking tot duurzaamheid. Als zodanig

gebracht in de Green Rating™ methodiek.

satie in het productieproces kun je voorkomen dat er later

blijven toenemen. De betekenis van duurzame energie wordt

kan de methodiek naast bekende labels

In samenwerking met haar business

montage- en installatiefouten optreden, die energie kosten.”

er alleen maar groter door. Ik ben daar ook wel optimistisch

als BREEAM en LEED en de EPC regel-

partners AEW Europe, AXA REIM en ING

over, ook als we mondiaal kijken. Een land als China is ook

geving worden toegepast als benchmark-

Real Estate heeft Bureau Veritas inmiddels

Bouwketen

hard op weg om anders om te gaan met energie. Ik heb

tool ongeacht de locatie. Eén van de grote

een concrete aanzet gegeven voor de

kunnen alle leidingen

Volgens Brinkman is het belangrijk dat alle partners binnen de

recent een werkbezoek gebracht aan een autofabriek, waar

voordelen van Green Rating™ is dat

introductie en toepassing van Green

verwerkt worden. Hierdoor

bouwketen duurzaamheid als speerpunt van hun beleid kwa-

450.000 elektrische auto’s de band afrollen. Dat zijn forse

het wereldwijd voor alle gebouwen kan

Rating™ in de praktijk in Frankrijk, Spanje,

kunnen bijvoorbeeld forse

lificeren: “Belangrijk is dat klanten en opdrachtgevers van de

aantallen. We zijn er natuurlijk nog lang niet, maar je ziet dat

worden aangewend en niet hoeft te

Italië, Engeland en Duitsland en is hiermee

bedragen op materiaal-

bouw ruimte geven voor duurzame prestaties. Dat kan door

de bouwsector vooruitkijkt. Bouwers anticiperen nu al op de

worden aangepast aan lokale situaties.

tevens in Nederland van start gegaan.

Economisch Meest Voordelige Inschrijving in plaats van het

voorgenomen EPC-aanscherping van 2015 in aanloop naar

aanbesteden op de laagste prijs of met hulp van een fictieve

het beoogd energieneutraal bouwen in 2020.”

Bouwondernemingen investeren in duurzame oplossingen. In deze vloer

verbruik en transport bespaard worden.


uit de markt ontwikkelde Bureau Veritas in nauwe samenwerking met haar partners AEW Europe, AXA REIM en ING Real Estate de Green Rating™ methodiek. Géén nieuw label, maar een vergelijkingstool gericht op bestaande gebouwen.

ruimtevaart, (proces)industrie, olie & gaswinning, energieproductie, transport

Bureau Veritas was eerder nauw

& logistiek, bouw & installatie, zakelijke

betrokken bij de ontwikkeling van de IPD

dienstverlening, food, onroerend goed,

Environment Code, een toonaangevende

automotive, consumer products en de

internationale richtlijn rondom duurzaam-

gezondheidszorg.

heid in relatie tot onroerend goed, die in samenwerking met ondermeer IPD

Meer weten? Kijk op www.greenrating.com


19

Mehrdad Daliri, Energy Solutions Development Leader HBS:

De groei van geothermie in de toekomst 20 | performance oktober 2011

Geothermische energie is een belangrijke bron van duurzame energie. Een rendabele maar relatief nog weinig gebruikte optie om wereldwijd de CO2uitstoot te verminderen. Daar alleen al in Nederland

systemen, waarbij verscheidene vormen van duurzame energie

het gebruik ervan met de vroegere, lagere energieprijzen niet

en/of fossiele brandstoffen – al dan niet in cascadegebruik -

economisch rendabel was.

worden gecombineerd. Geothermie is op nogal wat plaatsen in

De bewustwording van het CO2-probleem en het toekomstige

Nederland al concurrerend of bijna concurrerend met aardgas.

tekort aan fossiele brandstoffen hebben geleid tot stijgende

Zeker in vergelijking tot de meeste andere duurzame energie-

kosten en daardoor een sterkere verkenning en ontwikkeling van

opties zijn de eventuele meerkosten van geothermie gematigd.“

aardwarmtetechnologie.”

meer dan 45% van de energie gebruikt wordt voor verwarming zou het op grote schaal toepassen van aardwarmte een forse reductie van ons gebruik van fossiele brandstoffen betekenen. Een betaalbare en

“Gezien het feit dat aardwarmte kosteloos is, wordt de econo“Een aardwarmtebron kenmerkt zich door de hoge betrouwbaar-

mische levensvatbaarheid van een aardwarmtetoepassing voor

heid en regelbaarheid van de warmtelevering, die bovendien niet

circa 70% door de investeringskosten en de onderhoudkosten

afhankelijk is van externe omstandig-heden. Zoals het weer of het

van de installatie bepaald.”

seizoen. Een geothermische bron is daarnaast perfect te regelen en goed op de warmtevraag af te stemmen. Uiteraard vraagt een

Groene optie voor zwarte cijfers

geothermische bron om onderhoud, maar de beschikbaarheid in

“De technologie voor het benutten van de energie uit aardwarmte

uren per jaar ligt hoog en in het algemeen wordt onderhoud niet

is de laatste jaren sterk ontwikkeld en wordt steeds vaker toe-

als probleem ervaren omdat het goed te plannen is. Als de

gepast in woningen, utiliteitsbouw en bedrijfspanden,”

putten eenmaal geboord zijn vraagt de bron heel weinig ruimte

concludeert Daliri. “Aardwarmte kan bovendien zowel in

en is er ook geen sprake van geluidsbelasting of visuele

nieuwbouwprojecten als in renovatie-projecten worden toegepast.

hinder voor de omgeving. Geothermie is bovendien een van de

Kortom, een milieuvriendelijke en economisch verantwoorde

Geothermie in de geschiedenis

meer rendabele opties voor duurzame energie. Vergelijkende

oplossing.”

De term ‘geothermie’komt van het Griekse geo (aarde) en therine

studies tonen keer op keer aan, dat de kosten van vermeden CO2

(warmte). Aardwarmte wordt al meer dan 10.000 jaar gebruikt.

bijna altijd lager zijn dan andere duurzame opties mits de juiste

Onze voorvaderen hebben vermoedelijk geothermisch verwarmd

condities qua geologie en warmtevraag aanwezig zijn. De

water gebruikt om te koken, te baden en te verwarmen. Toch

energiekosten worden bij gebruik van aardwarmte stabiel en voor-

wordt aardwarmte nu als ‘innovatief’ bestempeld. Een recente

spelbaar. En dat is een groot voordeel in deze onzekere tijden.”

bovendien onuitputtelijke energiebron. Niet zo vreemd dat het gebruik van aardwarmte toeneemt.

ontwikkeling die vrij nieuw is voor Nederland en die warm verwelkomd wordt omdat het een lokale bron van energie biedt

Geothermie in de toekomst

waarbij niet of nauwelijks CO2 vrijkomt. “Vooral de beschikbaar-

Als we al deze voordelen op een rijtje zetten; waarom werd

De wereldwijde expertise van Honeywell en de prestaties op het gebied van het

heid maakt geothermie voor Nederland een uitstekende optie,”

aardwarmte dan niet eerder zo populair? De oorzaak is duidelijk

toepassen van nieuwe energiebronnen is ongeëvenaard. Een voorbeeld? In een

vertelt Mehrdad Daliri, Energy Solutions Development Leader

volgens Mehrdad Daliri. “Het geringe gebruik van de overal

recent project voor duurzame energie uitgevoerd in Fort Bragg (een Amerikaanse

Central Europe bij Honeywell Building Solutions. “Door deze

voorhanden zijnde, vrijwel kosteloze warmtestroom (met~0,06 W/

legerpost in Fayetteville, North Carolina) werd de CO2-uitstoot verlaagd met 650

karakteristieken, de onafhankelijkheid en de regelbaarheid, is

m²) als ook de temperatuurtoename met de diepte (~3 °C/100 m)

miljoen pond. Een besparing die gelijk staat aan het verwijderen van 52.000

geothermie ook bijzonder geschikt als component voor energie-

in de toegankelijke delen van de aardkorst is dusdanig gering dat

auto’s van de weg!


21

Energie besparen zonder grijze gebieden Richard Heijnen, Senior Account Manager Energy Retrofit: Een lagere energierekening vraagt van organisaties het energiegebruik te verminderen, in plaats van het goedkoper inkopen van energie.

3 stappen proces Energy Retrofit Als het gaat om energie-efficiëntie is het niet altijd eenvoudig om te weten waar u moet beginnen. Niet iedere organisatie heeft de benodigde technische kennis in huis om een strategie te ontwikkelen en implementeren voor het beheer van de energiekosten. Honeywell energie specialisten kunnen dit wel voor u realiseren. Zij geven u inzicht in uw

1

Introductie Energy Retrofit

2

Onderzoek & Aanbieding

3

Overeenstemming &

3+

Implementatie

Monitoring & Rapportage

huidige gebruik, bepalen op welke terreinen besparingen te behalen zijn en kunnen de juiste apparatuur voor het optimaliseren van het energieverbruik in uw gebouw leveren

1+1=2

en installeren. Energy Retrofit is een optimalisatieprogramma voor alle gebouwgebonden installaties. Honeywell Building Solutions helpt facility managers met Energy Retrofit bij een nieuwe manier van werken – met minder energieverbruik, terugdringing van uitstoot van CO2 en verlaging van operationele kosten. Tegelijkertijd wordt het comfort verbeterd, wordt de

Optioneel

betrouwbaarheid van apparatuur verhoogd en is het mogelijk te voldoen aan nieuwe

■ Interesse in energie besparing

■ Onderzoek ter plaatse

■ Verstrekken van opdracht

■ Honeywell Energy Manager

weten regelgeving.

■ Doorspreken van Energy Retrofit

■ Vaststellen van kader analyse:

■ Planning, uitvoering, project

■ Monitor en rapporteer het

concept

technisch & €

management

gebruik van energie

Het door Honeywell ontwikkelde stappenplan, geeft u inzicht in de haalbare besparingen,

■ Bekijken van installatie

■ Bepalen eenvoudige

■ Energie efficiënte maatregelen

■ Geeft inzicht in mogelijke

de eventuele quick wins en de wijze waarop deze gerealiseerd kunnen worden. De eerste

in bedrijf

optimalisatie van uw gehele

twee stappen zijn kosteloos.

■ Bespreken van quick-wins

■ Oplevering

technische installatie

en gegevens

Wat kunt u verwachten van het Honeywell stappenplan voor Energy Retrofit:

terugverdientijd

■ Maken van aanbieding

en bespreken

Stap 1:

Stap 2:

Stap 3:

Stap 3+:

Introductie Energy Retrofit

Onderzoek en offerte

Overeenstemming en

Monitoring en rapportage

Onze ervaringen

In een eerste gesprek bespreken we op

Onze technisch specialist onderzoekt

implementatie

Goed inzicht in het energieverbruik is

De reacties van onze klanten op het Honeywell Energy Retrofit

welke manier we u in korte tijd de grootste

welke energie optimalisatiemogelijkheden

Als de opdracht is verstrekt neemt

essentieel. Waar zitten mijn grootverbruikers?

programma zijn unaniem positief.

besparingsstap kunnen laten maken. Na

er zijn binnen uw installatie. Deze

Honeywell het project Turn Key aan.

Wanneer en door welke installatie wordt er

Het wordt erg gewaardeerd dat Honeywell de verantwoording

het bekijken van de bestaande installatie

verzamelt relevante gegevens en

De ervaren projectmanager van

energie afgenomen? Is dit terecht? Op deze

neemt in het gehele proces, dat Stap 1 en Stap 2 zonder kosten

en beschikbare historische verbruiks-

analyseert deze. Hieruit komt naar voren

Honeywell is verantwoordelijk voor de

en vele andere vragen kunt u slechts een

zijn, duidelijk wordt omschreven hoe de besparingen tot stand

gegevens bepalen wij samen met u waar

wat uw mogelijke energiebesparing is en

uitvoering van alle overeengekomen

goed antwoord krijgen als alle gegevens

komen en wat de terugverdientijden zijn. Ook zijn veel klanten

we het onderzoek voor de optimalisatie

welke aanpassingen nodig zijn om deze

werkzaamheden en zorgt daarbij

beschikbaar zijn. De Honeywell Energy

zeer tevreden over de mogelijkheden van de Honeywell Energy

starten. De quick wins bevinden zich

te realiseren.

voor de planning en correct project-

Manager biedt u met behulp van rapportages

Manager.

meestal in die installaties met de meeste

Op basis hiervan maken wij voor u een

management. Na de uitvoering wordt

de antwoorden op uw vragen op basis van de

Kortom, we hebben de maatregel bedacht, voeren het uit en

bedrijfsuren, bijvoorbeeld de luchtbehan-

offerte, waarin ook de terugverdientijd en

het project aan u opgeleverd, waarbij

meetresultaten. De Honeywell Energy

tonen de besparing aan.

delinginstallatie.

uw besparing in CO2 zijn opgenomen.

we aantonen dat de energie-efficiënte

Manager kunt u zowel bij u in huis laten

Geen grijze gebieden!

Deze offerte wordt met u besproken.

aanpassing functioneert.

draaien als in de cloud bij Honeywell. In dat

Wij informeren u dan ook over de moge-

laatste geval krijgt u niet alleen de resultaten

lijkheid om het project door Honeywell te

van de metingen, maar ook adviezen voor uw

Meer weten? Bel Richard Heijnen op 055-5499 499 of

laten financieren en welke voordelen dit

energiegebruik en verdere optimalisatie van

e-mail naar [email protected] en maak een

voor u heeft.

de installatie. In een persoonlijk gesprek kunnen we bepalen wat uw verdere wensen

vrijblijvende afspraak om te bespreken wat Energy Retrofit voor uw installatie kan betekenen.

zijn en hoe uw ideale configuratie eruit ziet. 22 | performance oktober 2011


23

Criteria voor duurzaam inkopen van huur en aankoop van kantoorgebouwen Na uitvoer van diverse

■ Overheid huurt alleen kantoorruimte met min. energielabel C

maatregelen wordt een energie-besparing van

■ Bij huur kantoorgebouw met energielabel < C een EPA studie uitvoeren

Bouwfonds REIM

Koploper in verduurzaming kantoorpanden

meer dan 25 procent gegarandeerd. Het

- Het verbeteren energielabel met twee stappen

gebouw gaat zo uitein-

- Verbeteren van duurzaamheid t/m label C

G naar energielabel D.

delijk van energielabel

kantooRfunctie labelklasse (2010) totaal Label

A++

A+

A

B

C

D

E

F

G

Aantal

130

340

1.580

750

1.230

1.070

980

710

1.960

8.750

Aandeel binnen

1%

4%

18%

9%

14%

12%

11%

8%

22%

100%

de gebruiksfunctie 54% van de afgemelde gebouwen heeft een label lager dan C.

Bron Agentschapnl

Rijksgebouwendienst streeft ernaar de gebouwen in haar fondsen binnen vijf jaar op energielabel D te hebben en gebouwen aan te kopen met minimaal label C.

Rijksgebouwendienst is huurder van het kantoorgebouw aan de Haagse Neuhuyskade 40. Dit kantoorgebouw is in eigendom bij het IEF Capital Rietveld Fonds dat staat onder leiding van IEF Capital, een joint venture tussen Inflation Exchange Fund (IEF) uit Amsterdam en Bouwfonds REIM uit Hoevelaken. Het asset management van de panden wordt gevoerd door Bouwfonds REIM. Sinds 1 januari 2010 koopt en huurt de Rijksoverheid alleen gebouwen die binnen twee jaar met twee labelstappen

Het project Neuhuyskade is een nieuwe stap in de

een warmtewiel uitgevoerd die warmte en vocht

Tips en adviezen voor energiebesparing

verduurzaming van bestaande kantoorgebouwen.

terug kan winnen. Een deel van de houten achter-

Bent u als projectontwikkelaar of investeerder/belegger

Bouwfonds REIM heeft namelijk de ESCo

gevel is vervangen door een nieuw goed

betrokken bij de uitiliteit- of care sector? En wilt u zich richten

Honeywell Building Solutions opdracht gegeven

geïsoleerde gevel met HR++ glas. Ook zijn er

op het verduurzamen van vastgoed? Honeywell ondersteunt

om via een Energie Prestatie Contract het kantoor-

meet- en regelaanpassingen doorgevoerd. Na uit-

u graag met informatie over de mogelijkheden, weten regel-

gebouw te verduurzamen. Dit contract is op 4

voer van deze maatregelen garandeert Honeywell

geving, randvoorwaarden en energiebesparende maatregelen

oktober 2010 door Bouwfonds REIM ondertekend.

Building Solutions een energiebesparing van meer

per type vastgoed. Kortom, alle actuele informatie gericht op

In het EPC is de doelstelling opgenomen om het

dan 25 procent. Het gebouw gaat zo uiteindelijk

duurzaam vastgoed.

energielabel te verbeteren van G naar E. Honeywell

van energielabel G naar energielabel D. Een

heeft de werkzaamheden turn-key uitgevoerd. Van

verbetering van één labelstap ten opzichte van de

Voordelen

ontwerp tot implementatie. De oplevering heeft op

in het Energie Prestatie Contract opgenomen label-

Wie investeert in duurzaam vastgoed, profiteert van veel

3 mei 2011 plaatsgevonden.

verbetering.

voordelen:

25% energiebesparing

Als onderdeel van het Energie Prestatie Contract

Honeywell Building Solutions heeft verschillende

monitort en rapporteert Honeywell de voortgang

■ gegarandeerde energiebesparing en waardestijging van

maatregelen uitgevoerd om het pand te verduur-

van de energiebesparingen middels een remote link

duurzaam vastgoed financieren de kosten voor label-

zamen: de koelmachine is vervangen door een

met het gebouw, zodat eventuele afwijkingen tijdig

verbetering (budget neutraal);

machine met een hoog rendement en de cv-ketel

kunnen worden bijgesteld en de gegarandeerde

■ bijdrage aan Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

door een HR modulerende ketel; de tl-verlichting

prestatie waargemaakt wordt. Zo krijgen de klant

wordt geschakeld op basis van aanwezigheid en

en Bouwfonds REIM meer inzicht in het energiever-

■ goed en gezond binnenklimaat: hogere medewerker-

daglicht en de nieuwe luchtbehandelingkast is met

bruik en de toekomstige besparingsmogelijkheden.

verduurzaamd zijn, of minstens label energielabel C hebben. De doelstellingen van Bouwfonds REIM sluiten daar naadloos op aan.

■ goed rendement van de investering, aangezien de vraag naar duurzaam vastgoed sterk toeneemt;

(MVO) en een positief imago; tevredenheid en -productiviteit, en minder ziekteverzuim.

Kijk op www.honeywell-buildingsolutions.nl voor meer informatie over maatregelen en financieringsmogelijkheden.



25

“Bij energiemanagement draait alles om inzicht” Jan van Dijk, Project Manager Energy Solutions:

Wanneer je op energie wilt besparen is inzicht in het huidige energieverbruik van essentieel belang. Sterker nog, alleen al het controleren en het bewust worden van het verbruik levert besparingen op. Door te kijken waar er binnen het bedrijf afwijkingen zijn, ontstaat er overzicht in waar en wanneer er energie gebruikt wordt. Als dat goed in kaart gebracht wordt, komt het besparingspotentieel automatisch naar voren.

Energie is één van de grootste zakelijke kostenposten en

budgetten gericht worden samengesteld en toegewezen.

Turn-key

installatie kan werken. Een alternatief dat Honeywell biedt, is

één van de minst voorspelbare. Reden waarom alle organi-

Op de lange termijn ondersteunt de Honeywell Energy

Wanneer de klant aangeeft interesse te hebben in energie-

de mogelijkheid om het energieverbruik automatisch en op

saties bezig zijn met energiebesparing. Maar om dat echt

Manager een duurzame verlaging van het energieverbruik

management zal Honeywell een oplossing uitwerken conform

afstand te monitoren en te rapporteren. Bij Honeywell

goed aan te pakken, dient eerst inzichtelijk te worden

en een verbetering van de productiviteit. Een combinatie van

specificaties of eisen van de klant. Indien wenselijk kan

Building Solutions in Apeldoorn draait een Energy Manager

gemaakt waar er bespaard kan worden. Eenvoudigweg door

de Enterprise Buildings Integrator(EBI) en de Honeywell

Honeywell de gehele installatie turn-key uitvoeren zonder

waar naar wens - op basis van een specifiek abonnement -

de verbruikspatronen in kaart te brengen. Honeywell Building

Energy Manager is daarbij ideaal.

uitsluitingen vooraf. Dit houdt in dat we vooraf een meterplan

de verbruiksmetingen van de klant (één of meerdere locaties)

kunnen opstellen om te bepalen welke energiestromen

eenvoudig via VPN op de Energy Manager in Apeldoorn

Solutions biedt intelligente tools op het gebied van energie-


management, waarmee bedrijven en instellingen hun

Een belangrijk onderdeel van de Honeywell Energy Manager

gemeten moeten worden om aansluitend de Energy Manager

worden aangesloten. De gebruiker kan dan via internet

energieverbruik in kaart kunnen brengen om vervolgens te

is dat het niet meer nodig is om overal (nieuwe) meters te

te leveren inclusief de levering en installatie van de meters.

(Webportal) zijn eigen energiegegevens inzien en rapporten

analyseren, te rapporteren en de juiste maatregelen te

plaatsen om het verbruik te registreren. Het plaatsen van

Bij gebruik van bestaande meters zal vooraf worden geïnven-

opvragen. Op deze wijze hoeft de klant niet in een volledig

nemen.

meters is immers een kostbare investering. De Honeywell

tariseerd of en hoe deze gekoppeld kunnen worden aan de

eigen systeem te investeren. Kortom, zowel op locatie

Energy Manager kan gebruik maken van virtuele meters.

Energy Manager. Nadat alle werkzaamheden zijn uitgevoerd

als online is alles mogelijk; bemetering, data-, meet- en

Duurzame resultaten

Vanuit de koppeling met het bestaande gebouwbeheer-

en de energieverbruiken worden gemeten, kan Honeywell

verificatiediensten en zelfs forecasting.

De Honeywell Energy Manager™ vormt de basis voor

systeem kunnen er virtuele meters worden aangemaakt.

de klant ondersteunen met analyse en rapportage.

energiemanagement. Het systeem geeft inzicht in het

Met deze informatie kan er zo eenvoudig worden bekeken

Uiteraard heeft het systeem veel mogelijkheden ten aanzien

energieverbruik, inzicht in de energiekosten en - zo mogelijk -

waar energie verbruikt wordt en waar besparingen

van rapportage waarmee de klant zelf het verbruik kan

inzicht in de relatie tussen energieverbruik en productie-

gerealiseerd kunnen worden. Alle metingen, welke al

analyseren.

gegevens. Zo kunnen eigenaren en gebruikers het

aangesloten zijn op het gebouwbeheersysteem, kunnen

energieverbruik controleren, de kosten evalueren, kosten

blijven bestaan en worden gebruikt binnen de Honeywell

Lokaal of online

Meer weten over Energy Management? Bel met

doorbelasten via facturatie en betrouwbare voorspellingen

Energy Manager. Op deze wijze ontstaat er geen des-

De Honeywell Energy Manager wordt tegen een concurre-

Jan van Dijk op telefoonnummer 055 – 5499 499 of

opstellen over het toekomstige verbruik. Hiermee kunnen

investering op een eerder gedane investering.

rende prijs geleverd, zodat de klant lokaal met een eigen

mail [email protected]


27

Strategic advisors van Jones Lang LaSalle:

Verduurzamen vastgoed als opportunity Elsbeth Quispel - Head of Sustainability

Jones Lang LaSalle is een van de wereldleiders in

Verduurzamen biedt voorsprong

“Aan de hand van de business doelstellingen van

totale toegevoegde waarde van het verduur-

De visie van de vastgoedspecialist is duidelijk:

een bedrijf adviseren wij bij het bepalen van een

zamingtraject doorberekenen. Onze organisaties

duurzame oplossingen dragen bij aan kosten-

duurzaamheidstrategie,” legt Elsbeth uit. “Daarbij

vullen elkaar aan op het gebied van ervaring en

besparingen. Strategisch investeren in

kijken wij niet alleen naar de wensen van de

expertise. Honeywell kijkt naar de technische

vastgoeddienstverlening, die duurzaamheid in haar

duurzaamheid kan een stevige voorsprong op

gebouweigenaar of gebruiker, maar ook naar

kant en de terugverdientijd van de maatregelen

de concurrentie opleveren. Ook tijdens een

de mogelijkheden van het gebouw, de actuele en

en wij kijken als expert naar de beleggings-

dna heeft. Om dit zowel intern als extern uit te dragen,

kredietcrisis. Gebouweigenaren en gebruikers

toekomstige aantrekkelijkheid van de locatie en

waarden. Zo krijgen onze klanten een nog

moeten dan ook doorgaan met het verduur-

het juiste moment om te verduurzamen. Alleen

completer beeld.”

zamen van vastgoed.

door gebruik te maken van uitgebreide analyses

vastgoedadvies en investeringsmanagement. Een professionele partner op het gebied van

heeft de organisatie in Nederland een Green Desk, waar BREEAM-gecertificeerde consultants advies geven aan beleggers,ontwikkelaars, gebruikers en overheden over de invloed van duurzaamheid op de waarde van het vastgoed. Een advies dat verder gaat dan de dag van morgen.

Ronald Bausch- Taxateur en Consultant


en actuele marktinformatie kun je aantonen wat

“Wanneer je vastgoed verduurzaamt, veranderen

“Veel panden zijn verouderd,” vertelt Elsbeth

uiteindelijk de impact van de verduurzaming op

de fysieke eigenschappen van een gebouw. De

Quispel, Head of Sustainability van Jones Lang

de waarde van het gebouw is.”

kwaliteit en het comfort gaan omhoog en de

LaSalle. “Door de grote leegstand in kantoor-

energiekosten gaan omlaag. Deze aanpassingen

gebouwen is de focus van de markt inmiddels

Toegevoegde waarde

nemen wij mee in de taxatie en resulteren vaak in

van nieuwbouw verschoven naar bestaande

“Een organisatie als Honeywell Building Solutions

een hogere waarde. Deze waarde kan vervolgens

bouw. Om de leegstand aan te pakken dient de

geeft bijvoorbeeld winstgevende technische

worden gebruikt om de energiebesparende

conditie van bestaande kantoorgebouwen te

adviezen op het gebied van duurzaamheid en

maatregelen te financieren. Deze hogere waarde

worden verbeterd. Daarom is het nu de hoogste

energiebesparing,” vult Ronald Bausch, taxateur

rechtvaardigt immers de investering. Daarom is

tijd dat de vertaalslag van ambitie naar duurzame

en consultant bij Jones Lang LaSalle, aan. “Deze

het verduurzamen van vastgoed absoluut een

huisvesting gemaakt wordt. Een investering die

adviezen nemen wij graag mee in onze scenario-

opportunity.”

weer terugverdiend wordt doordat de kwaliteit

analyse. Op basis van de marktsituatie, de ver-

van het gebouw omhoog gaat. Bovendien biedt

huurbaarheid, de toekomstbestendigheid van het

het aanbrengen van energiebesparende maat-

kantoorgebied en het marktperspectief kunnen

regelen een gigantisch besparingspotentieel.”

wij een uitgebreide businesscase maken en de

www.joneslanglasalle.nl


29

De vele voordelen voor u als gebruiker:

Honeywell ComfortPointTM

Optimale flexibiliteit met ® Open BACnet

Eenvoudig en efficiënt Via de open BACnet-interface wordt uitgebreide informatie geleverd aan grafische en intuïtieve EBI-gebruikersinterface, waardoor operators bij het nagaan van en reageren op gebeurtenissen efficiënter kunnen werken. Operators kunnen vanuit iedere standaard pc of met behulp van een web-browser bij het systeem. Wanneer een operator niet op zijn werkplek is, kan hij op zijn mobiele telefoon of pda waarschuwingen van kritieke alarmen ontvangen. Functioneel en flexibel ComfortPoint is een slim systeem voor HVAC-toepassingen. Het systeem werkt met de nieuwste serie Native BACnet producten. Het open communicatieprotocol maakt het mogelijk om bestaande en nieuwe Open BACnet producten naast elkaar te gebruiken. Ontwikkelingen binnen het gebouw worden hierdoor in functionaliteit en flexibiliteit eenvoudig gevolgd, waarbij eerdere investeringen

Honeywell ComfortPoint biedt een compleet gebouwmanagement-

beschermd blijven.

systeem met een nieuwe kijk op efficiency en functionaliteiten voor

Economisch en toch uitgebreid

hedendaagse gebouwen. ComfortPoint is als intelligente toepassing

Voor nieuwbouw is ComfortPoint een open en geïntegreerde oplossing waarvoor geen dure gateways of inter-faces noodzakelijk

voor HVAC-systemen ontwikkeld om de processen te stroomlijnen, ComfortPoint

TM

CP-VAV/SPC,

unitary controller

zijn. U kunt er dus op vertrouwen dat aan toekomstige behoeften

het gebruik te vereenvoudigen en besparingen te realiseren. Voor de

net zo gemakkelijk wordt voldaan als aan de huidige. Maar ook wat aanpassingen betreft, biedt ComfortPoint ideale oplossingen:

dag van vandaag en van morgen. Het systeem is BTL-gecertificeerd

bestaande systemen en services worden gecompleteerd en hoeven

(BACnet® Testing Laboratories) en dus beproefd en bewezen.

immers niet vervangen te worden.

Een duurzame investering.

Compatible met EBI Daarnaast is ComfortPoint volledig compatibel met Enterprise Building Integrator™ (EBI) - het veelvuldig bekroonde gebouwautomatiseringsplatform van Honeywell. Via het BACnet-protocol

ComfortPoint

TM

communiceert het naadloos met EBI. De cumulatieve kracht van EBI

CP-DIO,

digital i/o controller

maakt gebouwenintegratie, de migratie van legacy-systemen en de Open communicatieprotocol

de ComfortPoint IP Controller (IPC) en

Honeywell is toonaangevend in het gebruik

integratie met andere gebouwensystemen mogelijk, zoals security

ComfortPoint is een intelligent systeem voor

dankzij aansluiting via een standaard

van open systemen. Door gebruik te maken

en fire safety. Op deze wijze kunnen uw systemen consistent en via

HVAC-toepassingen. Van eenvoudige

Ethernet TCP/IP-poort verbetert de prestatie

van het open communicatie protocol sluiten

één gebruikersinterface worden beheerd.

temperatuurregeling tot complexe

van de bestaande netwerkinfrastructuur.

binnen ComfortPoint de nieuwe en bestaande BACnet producten naadloos op

Beheersing energie- en exploitatiekosten

communicatieprotocol maakt het mogelijk

Koppeling aan EBI

elkaar aan. Combinatiemogelijkheden zorgen

Het ComfortPoint-systeem optimaliseert voortdurend het gebruik

om bestaande en nieuwe Open BACnet

ComfortPoint wordt gekenmerkt door een

voor veel functionaliteit en grote flexibiliteit,

van energie door middel van geïntegreerde energiebeheerfuncties

producten naast elkaar te gebruiken.

eenvoudige maar uiterst krachtige netwer-

waardoor de installatie mee kan groeien

en het aanbieden van consistente en betrouwbare gegevens die

Ontwikkelingen binnen het gebouw worden

karchitectuur. Deze kan via de open BACnet-

met de ontwikkeling van het gebouw. In

efficiënte beheerbeslissingen mogelijk maken.

hierdoor in functionaliteit en flexibiliteit een-

interface ook gekoppeld worden aan de

combinatie met het uitgebreide assortiment

Zo ziet u niet alleen uw exploitatiekosten dalen, maar ook uw

voudig gevolgd, waarbij eerdere investerin-

Entreprise Buildings Integrator (EBI), het

van Honeywell-componenten, waaronder

kosten qua beheer, onderhoud en training.

gen beschermd blijven. ComfortPoint zorgt

open gebouw-managementsysteem van

sensoren, regelaars en kleppen garandeert

dus niet alleen voor besparingen op aanloop-

Honeywell Building Solutions.

ComfortPoint de ultieme prestatie van uw

Flexibel en futureproof

kosten maar biedt daarnaast een flexibel

Zo kunnen uw systemen consistent en via

gebouwautomatisering en een lange en

Het modulaire ComfortPoint-systeem kan snel en gemakkelijk

platform voor uitbreidingsplannen in de

één gebruikersinterface worden beheerd.

betrouwbare levenscyclus van uw HVAC-

worden uitgebreid en groeit daardoor moeiteloos mee met de

toekomst.

De operator profiteert van de krachtige

systemen.

veranderende eisen van gebouw-eigenaren en gebruikers. Het

optimalisatietoepassing. Het open

ComfortPoint

TM

CP-IPC,

network controller

eigenschappen van EBI, zoals mondiale

ComfortPoint

TM

CP-EXPIO,

expansion io board


ComfortPoint-systeem biedt u de flexibiliteit van een zelfstandige

Dankzij de 32-bit processortechnologie kan

planning, het verzamelen en analyseren

Kortom, een systeem dat optimale flexibiliteit

of netwerk-geïntegreerde besturing, uitbreidingsmogelijkheden

met ComfortPoint een breed scala aan

van historische gegevens, krachtige alarm-

én een verhoogde Return on Investment

van modulaire in- en uitgangen, programmering van toepassings-

HVAC-toepassingen worden aangestuurd.

functies en uitgebreid gebeurtenisbeheer.

garandeert. Een win-/win-situatie voor

programma’s op maat en specifieke zonebesturing met extra

eigenaren en eindgebruikers.

in- en uitgangen.

De systeemarchitectuur maakt gebruik van


31

greener buildings

Are you interested in globally proven solutions that can help you improve building performance and reduce energy consumption and carbon emissions? Honeywell can help you to reduce the carbon footprint of your building portfolio,

Are you interested in globally proven solutions that can replace aging equipment and improve comfort conditions for your staff and visitors help you improve building performance and reduce energy – all at little or no upfront cost. We can engineer a wide range of improvements that consumption andconsumption carbon emissions? will help reduce energy and carbon emissions, including renewable energy solutions. Based on completing more than 5,000 energy effi ciency Honeywell can help you to reduce the carbon footprint of your building portfolio, projects across the globe, Honeywell can help you obtain results and take on the replace aging equipment and improve comfort conditions for your staff and visitors performance risk, funding improvements through the savings alone. You will see – all at little or no upfront cost. We can engineer a wide range of improvements that the positive impact directly on your bottom line. Innovative solutions – from a will help reduce energy consumption and carbon emissions, including renewable global leader in energy services and proud signatory of the Clinton Climate energy solutions. Based on completing more than 5,000 energy effi ciency Initiative. projects across the globe, Honeywell can help you obtain results and take on the performance risk, funding improvements through the savings alone. You will see the positive impact directly on your bottom line. Innovative solutions – from a global leader in energy services and proud signatory of the Clinton Climate Initiative.

Honeywell Building Solutions

To learn more about Honeywell Building Solutions, call +852 2331 9133, or email us at [email protected] or visit www.honeywell.com buildingsolutions

Lange Amerikaweg 55, 7332 BP Apeldoorn, Nederland Postbus 243, 7300 AE Apeldoorn, Nederland

© 2010 Honeywell International Inc. All rights reserved.

+31 (0)55 549 9499 +31 (0)55 542 7288 [email protected] www.honeywell-buildingsolutions.nl

To learn more about Honeywell Building Solutions, call +852 2331 9133, or email us at [email protected] or visit www.honeywell.com buildingsolutions © oktober 2011 Honeywell B.V. © 2010 Honeywell International Inc. All rights reserved.

2011, jaargang 11. People Planet Profit

Recommend Documents