Duurzaamheidsverslag 2011

Duurzaamheidsverslag 2011

v

Inhoudsopgave Vitra ����������������������������������������������������������������� 2 Duurzaamheid �������������������������������������������������������� 3 De duurzaamheidsdoelstellingen van Vitra ������������������������������ 4 Vitra en design ������������������������������������������������������� 5 Grondstoffen en materialen ������������������������������������������� 6 Energiegebruik en CO2-uitstoot ���������������������������������������� 8 Afval en recyclage ���������������������������������������������������� 11 Water ��������������������������������������������������������������� 12 Milieumanagement �������������������������������������������������� 13 Verpakking en transport ���������������������������������������������� 14 Labels en certificaten ������������������������������������������������ 16 Vitra AG Klünenfeldstrasse 22 CH-4127 Birsfelden

Terreinen en architectuur ��������������������������������������������� 18 Sociale en culturele aspecten ����������������������������������������� 20

™

™

™

Het ontwerp van de Eames Aluminium Chair en de naam EAMES zijn gedeponeerde handelsmerken. Het ontwerp van de Eames Lounge Chair en de naam EAMES zijn gedeponeerde handelsmerken.

Eerdere maatregelen van Vitra op weg naar een duurzame bedrijfsontwikkeling ������������������������������������ 22 Input-analyse �������������������������������������������������������� 24

Het ontwerp van de Panton Chair en de naam PANTON zijn gedeponeerde handelsmerken.

v Alle intellectuele eigendomsrechten, zoals handelsmerken, octrooien en auteursrechten voorbehouden. Niets uit deze brochure mag worden verveelvoudigd zonder schriftelijke toestemming. Maart 2012, art.-nr. 091 389 06

Output-analyse ������������������������������������������������������ 25

Vitra

Duurzaamheid

Vitra is een meubelfabrikant die zich volledig richt op het ontwikkelen van gezonde, intelligente, inspirerende en duurzame oplossingen voor kantoor, thuis en openbare ruimtes.

Bedrijven worden tegenwoordig steeds meer beoordeeld op hun bereidheid om hun ecologische, sociale en economische verantwoordelijkheid op te nemen. Vitra ziet dat echter niet als een plicht die van buitenaf moet worden opgelegd. Het heeft binnen onze bedrijfscultuur altijd al een rol gespeeld bij het ontwerpen. Voor Vitra hoort het heel natuurlijk bij de gebruikswaarde van een meubel dat de productie, het gebruik en de afvalverwerking ervan geen schade veroorzaken.

De producten en concepten van Vitra worden in Zwitserland ontwikkeld. Het zorgvuldige designproces combineert de technische kennis van het bedrijf met de creatieve geest van toonaangevende internationale designers. We willen producten ontwerpen die een hoge functionele en esthetische levensduur hebben.

Aansluitend bij de traditie van Charles & Ray Eames, die de denkwijze van Vitra in veel opzichten heeft bepaald, staat de duurzaamheid van de producten centraal in Vitra‘s bijdrage aan een duurzame ontwikkeling. Styling die geen lang leven beschoren is, wordt vermeden. Dat komt het best tot uiting in de klassiekers, die decennialang actueel en in gebruik blijven, verschillende keren van eigenaar wisselen en soms zelfs in een collectie terechtkomen.

2

3

Initiatieven zoals de architectuur van de Vitra Campus, het ­Vitra Design Museum, designworkshops, publicaties, collecties en archieven maken integraal deel uit van het Vitra-project. Ze openen nieuwe perspectieven voor het bedrijf en creëren de nodige diepgang voor alle creatieve activiteiten. De bedrijfszetel van Vitra bevindt zich in Birsfelden (Zwitser­land) en het bedrijf heeft productievestigingen in Weil am Rhein en Neuenburg (Duitsland), Allentown (VS), Zhuhai (China) en Goka (Japan). Meer informatie over het bedrijf vindt u op www.vitra.com.

„Met duurzaamheid is het zoals met de moraal: Men moet het waarmaken maar er niet te veel over praten. Vanuit onze wortels in het moderne design is de eerste stap eenvoudig voor ons: producten ontwikkelen waaraan niets overbodig is en die lang meegaan.“ Rolf Fehlbaum, Chairman Vitra

Om duurzame producten te vervaardigen, laat Vitra de productie voorafgaan door een uitvoerige ontwikkelingsfase. Er wordt gekozen voor materialen van de hoogst mogelijke kwaliteit en de producten ondergaan tests die een gebruik van 15 jaar simuleren. De onderdelen moeten gemakkelijk te vervangen zijn en moeten uiteindelijk kunnen worden gerecycleerd. Om in alle activiteiten van de onderneming een duurzame ontwikkeling te kunnen invoeren en aanhouden, werd reeds in 1986 de werkgroep ‘Vitra en het milieu‘ opgericht. Zo kan Vitra rekenschap afleggen over bijna een kwarteeuw inspanningen op het vlak van duurzaamheid. Interne en externe audits verschaffen bijkomende zekerheid over de verdere ontwikkeling van alle maatregelen. Bovendien houden we ons aan strenge aankooprichtlijnen die onze normen betreffende onder meer werkomstandigheden, veiligheid en bescherming van de gezondheid enz. vrijwaren.

De duurzaamheidsdoelstellingen van Vitra

Vitra en design

• Verder duurzame producten met een hoge functionele en esthetische levensverwachting blijven creëren.

Voor Vitra zijn de ecologische gevolgen van de productie van een consumptiegoed een kwestie van ontwerpen: de milieucontext maakt deel uit van het product en het nut ervan en speelt een rol bij het design.

• De onderhoudsvriendelijkheid en de aftersales service van onze producten uitbouwen.

Ontwerpen is niet hetzelfde als stylen, maar is een methode om complexe problemen op te lossen. Of meubelstukken zich in het leven van alledag waarmaken als probleemoplossers, blijkt pas tijdens het gebruik. Ze moeten daarom niet alleen functioneel, maar ook kwalitatief en esthetisch duurzaam zijn.

• Bijkomende producten en vestigingen laten certificeren volgens de belangrijkste normen. • Onze milieu-impact en ons verbeteringspotentieel herkennen en efficiënt ondernemen.

De kwaliteit betreft de houdbaarheid van de producten en de uitwisselbaarheid van afzonderlijke delen met het oog op de levensduur. Een esthetische vluchtigheid wordt vermeden door modesnufjes achterwege te laten. Het moderne design – en dan vooral dat van Charles & Ray Eames – laat het overtollige weg en ontsnapt zo aan vormelijke veroudering.

• Duurzame materialen gebruiken en gesloten kringlopen nastreven. • Onze medewerkers en leveranciers voortdurend aanmoedigen om duurzame productiemethodes te gebruiken en zich hiervan bewust te zijn.

4

5

Vitra heeft het ontwikkelingsproces nooit ondergeschikt gemaakt aan kortstondige omzet- en marktdoelstellingen. Vitra werkt veeleer aan het ideaal om op zorgvuldige wijze duurzame producten van hoogwaardige materialen te vervaardigen. Die benadering blijkt het duidelijkst bij de klassiekers. Een klassieker ontwerpen kun je niet plannen. Precies daarom blijven klassiekers een zeldzaamheid. In Vitra‘s ontwerpproces fungeren ze echter als grote voorbeelden voor nieuwe producten. In tegenstelling tot de ontwikkeling van een klassieker, kun je de functionele duurzaamheid wél heel goed plannen. Vitra heeft daartoe een testcentrum opgericht, waar de

bureaustoelen bijvoorbeeld aan tot 44 verschillende tests worden onderworpen. Niet alleen om aan de Europese en internationale normen te voldoen, maar ook om de nog zwaardere tests van Vitra zelf uit te voeren. Dit ontwikkelingsproces resulteert in een esthetische en functionele duurzaamheid van de producten die Vitra‘s belangrijkste bijdrage vormt aan duurzaam ondernemen.

De stoelen van de Aluminium Group zijn de bekendste ontwerpen van Charles & Ray Eames. Ze ontstonden in 1958 en behoren tot de bekendste meubelklassiekers van de 20ste eeuw. Vitra produceert de Aluminium Chairs en de op hetzelfde constructieprincipe gebaseerde Soft Pad Chairs al decennialang in dezelfde, onveranderlijk hoge kwaliteit. De constructie van deze stoelen getuigt van een oog voor detail en heeft gelijke tred gehouden met de industriële productietechnieken. Het gebruik wordt voortdurend geoptimaliseerd, technische oplossingen worden vereenvoudigd en aan het materiaal aangepaste productiemethodes worden aangemoedigd.

Daardoor verkrijgt de productie de ongeëvenaarde authenticiteit en kwaliteit waardoor we deze klassieker met een garantie van 30 jaar kunnen aanbieden.

Grondstoffen en materialen

De Panton Chair is volledig vervaardigd van polypropyleen, dat bij de productie minder energie verbruikt dan andere kunststoffen. De bij de productie gebruikte spuitgietmethode bestaat uit slechts één stap, die in vergelijking met andere stoelen ook weinig energie vereist.

Het enorme wereldwijde grondstoffenverbruik leidt niet alleen tot stijgende prijzen. Veel industriële grondstoffen moeten uit de steenschaal van de aarde worden gewonnen. Die zware ingrepen berokkenen schade aan de natuur. Een verantwoordelijke industriële onderneming moet de herkomst van elke gebruikte grondstof achterhalen.

6

7

Dankzij hoogwaardige en duurzame materialen kan Vitra producten met een bovengemiddelde levensduur creëren en zo hulpbronnen sparen. Door aankooprichtlijnen en de controle van certificaten verzekeren we dat de ingekochte materialen aan de vereisten voldoen die we onszelf opleggen. We analyseren onze producten en de gebruikte materialen continu via een intern proces. De beoordeling gebeurt daarbij op basis van intern opgestelde milieubalansen. Daarmee kunnen we de producten vergelijken en het verbeteringspotentieel herkennen. De juistheid van onze werkwijze laten we door externe instituten controleren.

Aluminium Aluminium is een uiterst duurzaam materiaal, dat aan het einde van de gebruikscyclus volledig kan worden gerecycleerd. De productie van gerecycleerd aluminium vergt 94% minder energie dan de winning van aluminium uit ruwe grondstoffen. Vitra gebruikt dan ook waar mogelijk aluminium dat voor 95% uit gerecycleerd materiaal bestaat. Kunststoffen en schuimstoffen Bij kunststoffen informeren we doorlopend of er ecologisch zinvollere alternatieven bestaan voor de gebruikte materialen. Zo heeft de Panton Chair bijvoorbeeld sinds 1967 een ontwikkeling doorgemaakt waarin hij in vier verschillende kunststoffen werd vervaardigd. Vitra werkt het meest met de kunststoffen polypropyleen en polyamide. Dat zijn volledig recycleerbare thermoplasten. We gebruiken al sinds 1989 kooldioxide i.p.v. FCKW-houdend drijfgas voor het opschuimen van polyurethaan voor de stoffering van zitkussens, rug- en armleuningen.

Hout en houtproducten Hout is een herwinbaar, CO2 -neutraal materiaal. Vitra gebruikt bij de productie overwegend hout uit Duitsland. Daarvoor is doorgaans geen certificering vereist om te bewijzen dat het uit duurzame productie komt. Omdat zijn duurzaamheidspraktijken al sinds de industrialisering gedocumenteerd zijn, geldt het Duitse bosbeheer internationaal gezien als voortrekker en voorbeeld van hulpbronnensparende, ecologisch duurzame bosbouw. Tropisch hout wordt bij Vitra alleen voor de Eames Lounge Chair gebruikt. Het voor een variant van deze stoel gebruikte Santos Palisander-hout is afkomstig uit voorraden met FSC-certificaat. Tijdens een overgangsperiode toen er geen Santos Palisander uit FSCvoorraden verkrijgbaar was, koos Vitra voor kersenhout. Voor de door Vitra gebruikte houtproducten zoals spaan- en mdf-platen worden ook restanten uit de houtindustrie zoals knoesten

of spaanders verwerkt. De gebruikte spaanen mdf-platen voldoen aan uitstootklasse E1 waarbij maximaal 0,1 ppm (parts per million) formaldehyde in de omgevingslucht terechtkomt. Lakken en lijmen Het veredelen van metalen en houten oppervlakken bij mdf-platen gebeurt bij Vitra met behulp van poedercoating. Oppervlakken verkrijgen zo uitstekende eigenschappen, kunnen zonder oplosmiddelen worden behandeld en het materiaalgebruik is optimaal. Als er lijmen moeten worden gebruikt, wordt er voor oplosmiddelvrije varianten gekozen. Stoffen Alle door Vitra gebruikte textielstoffen voldoen aan de ecologische criteria van de huidige Bedarfsgegenständeverordnung, de Duitse verordening inzake materialen en voorwerpen. De dialoog met onze textielleveranciers verzekert dat we op de hoogte blijven van alternatieven die de vereiste

criteria verder overtreffen en toch nog aan onze kwaliteitseisen voor de stof voldoen. De bij Vitra gebruikte stoffen worden voortdurend vergeleken met de criteria van de actuele certificaten. De veiligheid van de stoffen wordt ook gedocumenteerd. Leder Runderhuid afkomstig van de vleesproductie wordt door de looiers tot kwaliteitsleder verwerkt. Op die manier zorgen de leerlooiers voor de ‘verwijdering’ van de dierenhuid, terwijl ze een duurzaam materiaal met veelzijdige toepassingsmogelijkheden vervaardigen. Bij de selectie van leveranciers hecht Vitra veel belang aan het naleven en overtreffen van de geldende wetten. De inkoop- en kwaliteitsafdelingen zien er op toe dat de A-leveranciers installaties gebruiken die het vrijkomen van schadelijke stoffen in het milieu voorkomen.

Het doel is om de onbewerkte huid zo veel mogelijk te verwerken en de voorkeur te geven aan leveranciers die in een gesloten kringloop biogas genereren en de chemicaliën herwinnen.

Energiegebruik en CO2-uitstoot Verwarming, verlichting en elektrische apparaten hebben energie nodig. Die kan van hernieuwbare en niet-hernieuwbare bronnen komen. Tot de eerste categorie behoren hout, biomassa, water, zon, geothermie, getijden en wind, die zich op korte termijn vanzelf hernieuwen of niet uitgeput raken. Aan de andere kant zijn er de fossiele energiebronnen met beperkte vindplaatsen, zoals aardolie, steenkool of aardgas. Atoomenergie behoort tot geen van beide groepen. Warmtekrachtinstallaties combineren de productie van warmte en stroom in één efficiënte installatie: De bij de stroomproductie vrijgekomen afvalwarmte wordt direct waar ze ontstaat gebruikt als verwarming. Het hogere rendement van een dergelijke installatie tegenover twee ruimtelijk gescheiden systemen zorgt voor een lagere behoefte aan grondstoffen.

8

9

Elk nieuw gebouw van Vitra wordt uitgerust met de modernste bouwtechnologie, waarbij het gebruik van hernieuwbare energie centraal staat. Voorbeelden hiervan zijn de in 2008 voltooide tweede productiehal in Neuenburg en ook de eerste hal uit 1992, die door Antonio Citterio werd ontworpen. Hoewel de nieuwe hal ongeveer twee keer zo groot is als de oudere, verbruikt ze toch 15 tot 20 procent minder stroom. Zestien dakramen van elk 35 m lang en verlichting met BUS-sturing maken een optimale benutting van het daglicht mogelijk. De sturing van de bovenliggende lichtdistributie gebeurt via sensoren, die het kunstlicht energiebesparend coördineren met het daglicht.

De verwarming van het nieuwe gebouw is ook vooruitstrevend en gebruikt aardwarmte als warmtebron. Hangwater met een temperatuur van 15° C wordt met een pomp van 85 kW van op 26 m diepte opgepompt en verwarmt het gebouw via een warmtewisselaar. De stroomvoorziening voor de warmtepomp gebeurt met een fotovoltaïsch systeem op het dak. Dat systeem voorziet de verwarmingsinstallatie van stroom. Dat gebeurt niet rechtstreeks, maar door jaarlijks ca. 112.000 kWh naar het stroomnet te voeren. De stroomopbrengst volstaat vrijwel volledig voor de vermogensopname van de warmtepomp en vermijdt tegelijkertijd zo'n 60 ton CO2-uitstoot per jaar.

Bij de verbouwing van het testcentrum op de Vitra Campus werd ook rekening gehouden met de daglicht­ afhankelijke verlichtingssturing. Sensoren meten de lichtomstandigheden in de ruimte en regelen de verlichting. Vitra haalt sinds 2008 alle stroom voor de productievestigingen in Weil am Rhein en Neuenburg uit hernieuwbare energie zonder RECScertificaten – meer bepaald uit lokale waterkracht van rivierkrachtcentrales aan de Rijn – en ontlast zo dankzij een verbeterde CO2-balans het milieu. Waar zinvol vervangen blokverwarmingscentrales de stookolieinstallaties, zoals bv. de miniturbine op aardgas bij de aluminiumgalvanisatie.

ID Chair Concept Design Antonio Citterio

• Bestaat voor 48% uit gerecycleerd materiaal • Voor 97% recycleerbaar • Onderscheiden met het milieukeurmerk 'Der Blaue Engel' • Onderscheiden met het GREENGUARD-certificaat

Afval en recyclage Afval is een grondstof op voorwaarde dat het met een gepaste behandeling – bijv. insmelting - kan worden opgewerkt. Hoe nauwkeuriger de afval in verschillende categorieën kan worden gesorteerd, hoe waardevoller die is voor secundair gebruik. Recyclage betekent verantwoord omgaan met hulpbronnen die eventueel niet hernieuwbaar zijn. Recyclage betekent ook milieubescherming want het winnen van grondstoffen gaat vaak gepaard met grote ingrepen in het milieu. Bij recyclage wordt vaak gesproken over hergebruik (de vorm blijft behouden) en terugwinning (de vorm blijft niet behouden). Terugwinning voor hetzelfde doel wordt recyclage genoemd. Bij downcycling wordt het oude materiaal voor een ander doel gebruikt: PET-flessen worden bijvoorbeeld isolatiemateriaal. Bij upcycling wordt afvalmateriaal omgezet in een hoogwaardiger product.

10

11

Alle stoelen van het ID Chair Concept hebben hetzelfde technische platform. Zo zijn onderhoud en service eenvoudig uit te voeren. De slijtageonderdelen zijn gemakkelijk te vervangen. De ID Chair bestaat tot 48 procent uit gerecycleerd materiaal en is aan het einde van zijn levenscyclus tot 97 procent recycleerbaar. De constructie bestaat uit zo weinig mogelijk componenten en uit gemakkelijk te scheiden materialen. Polyamide, staal en aluminium zijn geheel recycleerbaar, polyurethaanschuim en

de bekledingsstof worden vrijwel volledig terug in de kringloop gebracht. Voor de stoffering wordt CFK-vrij schuim gebruikt en wordt er geheel zonder verlijming gewerkt. De verpakking werd tot het hoogstnodige gereduceerd. Een lange gebruiksduur heeft een positieve invloed op het milieu en is van economisch nut voor het bedrijf. Met het ID Chair Concept biedt ­Vitra zijn projectklanten het 'Green User Agreement' aan. Vitra zorgt er voor de duur van deze individuele serviceovereenkomst voor dat de

stoelen ten volle gebruikt kunnen worden. Na respectievelijk vijf en tien jaar worden er bij de klant servicechecks uitgevoerd, die het Green User Agreement vijf jaar verlengen. En aan het einde van de overeenkomst kunnen de stoelen aan Vitra worden teruggegeven voor recyclage.

Alle onderdelen van gegoten aluminium in Vitra-producten bestaan uit aluminium dat voor 95% uit gerecycleerd materiaal bestaat. Bij het staal dat wordt gebruikt, is dit 40%. Vitra hecht veel belang aan de juiste verwijdering van alle afval. De duidelijke markering van alle kunststofonderdelen maakt een correcte terugvoer in de kunststofkringloop mogelijk. Papier, kunststof en metaal worden apart ingezameld en aan een recyclagebedrijf gegeven voor terugwinning. Regelmatig wordt gecontroleerd of de afvalscheiding aan de nieuwste stand van de techniek voldoet.

Speciaal afval dat in kleine hoeveelheden voorkomt, zoals resten lijm, verf, lak of boorolie, wordt door een gecertificeerd afvalverwerkingsbedrijf deskundig verwijderd. Afval van de leersnijderij wordt aan bedrijven verkocht voor verdere verwerking.

Water

Milieumanagement

Water is de belangrijkste hulpbron van onze aarde. Zuiver water halen we uit grondwaterreservoirs die door regenwater worden gevoed en in de loop van duizenden jaren zijn ontstaan. Het water dat wordt afgevoerd naar het milieu gaat door een zuiveringsinstallatie en bevat altijd restverontreiniging.

De basisdoelstelling van een milieumanagementsysteem is om de milieuinvloed van een bedrijf te beheersen, de milieubelasting systematisch te verlagen en aan de geldende milieuwetten te kunnen voldoen. Regelmatige milieu-audits door externe instanties leggen dit engagement vast voor buitenstaanders. Een milieumanagementsysteem is niet wettelijk verplicht. Net zoals bij het kwaliteitsmanagementsysteem heeft het bedrijf er vrijwillig voor gekozen.

De gebruikelijke mengwatersystemen voegen alle gradaties, van zwaar vervuild fabriekswater tot zuiver regenwater, samen en reinigen dit mengsel dan in de waterzuiveringsinstallatie. Kwelsystemen en niet-afgedekte oppervlakken laten neerslagwater door de natuurlijke reinigingsfilters van verschillende bodemlagen sijpelen zodat de reservoirs weer worden aangevuld.

De internationale norm ISO 14001 is zo’n systeem dat wereldwijd erkende eisen voorschrijft voor een milieumanagementsysteem. ISO 14001 werd voor het eerst gepubliceerd in 1996 (ISO 14001:1996) en herzien in 2004 (ISO 14001:2004).

12

13

Het grootste drinkwaterverbruik en de grootste afvalwaterbelasting komen bij Vitra voor rekening van de galvanisatie. Daarom werd er voor de spoelprocedés bij de galvanisatie jaren geleden een gesloten waterkringloopsysteem voorzien. Het afvalwater van het spoelen van de werkstukken wordt gereinigd volgens het principe van de ionenwisselaar en in de kringloop gebracht, wat het waterverbruik minimaal houdt. Dit voldoet thans aan de nieuwste stand van de techniek. Volgens regelmatige officiële metingen van het afvalwater dat uit de galvanisatie-installatie naar de openbare zuiveringsinstallatie wordt

afgevoerd, is er geen aantoonbaar metaalresidu. Hoewel er economisch aantrekkelijkere alternatieven bestaan, heeft Vitra uit verantwoordelijkheid tegenover het milieu de galvanisatie-installatie behouden in Duitsland, waar de wettelijke voorschriften en bijbehorende controles van overheidswege naleving van de strengste grenswaarden vereisen. Van het terrein van de Vitra Campus in Weil am Rhein is 41% niet afgedekt. Voor parkeer- en verkeersterreinen worden in elkaar grijpende stenen en grastegels gebruikt zodat het neerslagwater kan wegsijpelen.

De nieuwste logistieke hal op de ­Vitra Campus beslaat een oppervlakte van ca. 50.000m². Daarom kreeg die een eigen kanaalsysteem voor het inzamelen en filteren van het oppervlaktewater. Dat wordt vervolgens naar het grondwater afgevoerd. Op die manier wordt de openbare zuiveringsinstallatie niet belast.

Vitra is sinds 1997 ISO 14001-gecertificeerd. Dat weerspiegelt het belang dat het bedrijf hecht aan milieubescherming, want een ISO 14001certificering is nog altijd niet vanzelfsprekend bij middelgrote bedrijven. Vitra richtte al in 1986 – dus lang voor de eerste controle van milieugevolgen door een externe instantie – een Stuurgroep Ecologie op, die voortleeft in het huidige Duurzaamheidsteam. Dat team belicht, bespreekt en implementeert de belangen van milieubescherming – en zal dit ook in de toekomst blijven doen.

DIN EN ISO 14001 ISO 14001 schrijft wereldwijd erkende eisen voor een milieumanagementsysteem voor en maakt deel uit van een normensysteem. Dat omvat verdere normen op het vlak van milieubeheer, zoals voor ecobalansen, milieu-indicatoren of de beoordeling van milieuprestaties.

Verpakking en transport Het wachtzitsysteem Airline, dat samen met Norman Foster werd ontwikkeld, wordt in afzonderlijke delen gedemonteerd en zo naar de plaats van bestemming vervoerd.

Het verkeer is de belangrijkste bron van luchtverontreiniging met onder meer koolstofmonoxide, fijnstof en stikstofoxide (NOx). Door verbrandingsprocessen, slijtage van banden en remmen en verdere factoren belandt er stof in de lucht dat risico‘s inhoudt voor de natuur en de gezondheid van de mens. Uitlaatgassen bevatten stikstofoxide. Door reacties met andere stoffen in de lucht wordt er ozon gevormd in de lucht, wat door verdere omzetting bijdraagt tot de vorming van zure regen.

In vergelijking met het transport van gemonteerde elementen kan zo het vijfdubbele volume worden verstuurd en wordt de CO2 -uitstoot met 80% verlaagd.

De diverse transportmiddelen hebben uiteenlopende negatieve effecten op het milieu. Zo is de CO2 -uitstoot het grootst bij vliegtuigen, gevolgd door vrachtwagens, treinen en schepen. De uitstoot van vliegtuigen vindt bovendien op 10 tot 12 km hoogte plaats, waar die aanzienlijk sterker tot het broeikaseffect bijdraagt.

14

15

De logistiek van Vitra is zo georganiseerd dat alleen volledig gevulde vrachtwagens de productievestigingen verlaten. Onze bedrijfsinterne logistiek plant de aanlevering van goederen zo dat leveringen van verschillende leveranciers in hetzelfde land worden gebundeld. Zo wordt het volledige laadvermogen van de vrachtwagens benut, iets wat wij ‘milk runs’ noemen. Als er geschikte treinverbindingen zijn, gebeurt het transport per spoor. Buitenlandse transporten gebeuren per schip en slechts in uitzonderlijke gevallen per luchtvervoer.

Ons totaal inkoopvolume is voor meer dan 50 procent afkomstig van Duitse leveranciers en voor ruim 90 procent van Europese leveranciers. Dankzij onze productie- en eindmontagevestigingen in de VS, China, Japan en Europa kunnen we de transportwegen en vrachtvolumes optimaliseren in de betrokken marfkten. De aankooprichtlijnen voor bedrijfsvoertuigen schrijven voor nieuwe voertuigen een maximale CO2-uitstoot van gemiddeld 120 g/km voor. Voor elke voertuigklasse moet het efficiëntste voertuig worden gekozen.

Voor internationale besprekingen wordt de communicatietool WebEx gebruikt. Hiermee kunnen de deelnemers persoonlijk contact hebben en vergaderen zonder in het vliegtuig te moeten stappen. Afhankelijk van het werelddeel waarin de eindmontage plaatsvindt, worden de afzonderlijke delen door toeleveranciers in Azië of Europa afgeroepen, wat voor korte transportwegen zorgt. De ergonomische montagecel ter plaatse vermindert de fysieke inspanning van de monteurs en zorgt tegelijkertijd voor een efficiënte en snelle montage.

De verpakking van de Vitra-producten werd en wordt voortdurend in vraag gesteld en bijgewerkt. De stoelen vergen een minimum aan verpakkingsmateriaal voor de nodige bescherming tijdens het transport: de onderstellen worden met een netkous van polyethyleen beschermd, de hele stoel wordt in een zak van polyethyleen gedaan ter bescherming tegen stof, en de op elkaar gestapelde stoelen worden waar nodig van piepschuimhoeken voorzien. Tafelbladen worden gewoon in karton verpakt. Voor de kleinere accessoires worden dozen van karton of fineer gebruikt. Om het product in de doos te beschermen, gebruiken we papiersnippers.

Voor sommige producten zoals de Eames Elephant of de Algues werden decoratieve verpakkingen in standaardafmetingen van kasten en legplanken ontworpen, die praktisch verder kunnen worden gebruikt. Voor steeds weerkerende vrachten van leveranciers gebruiken we robuuste pendelverpakkingen van karton of kunststof.

Labels en certificaten Labels en certificaten informeren de consument over de naleving van bepaalde eisen die hij aan een product stelt. Labels worden voor diverse branches en categorieën in verschillende landen ontwikkeld. De labels en certificaten die relevant zijn voor de meubelindustrie zijn onder te verdelen in bedrijfscertificaten, product- en materiaallabels en gebouwencertificaten.

Het GREENGUARD-label is vooral bekend in Noord-Amerika, maar is inmiddels ook internationaal uitgedragen. Het werd in 2001 ontwikkeld door het 'GREENGUARD Environmental Institute' en heeft tot doel de gezondheid en levenskwaliteit van de mens te beschermen door een verlaging van de schadelijke stoffen en een verbetering van de binnenlucht.

Tot de bedrijfscertificaten behoort bijvoorbeeld de wereldwijd geldende ISO 14001-norm. Die legt het accent op een continu verbeteringsproces om gedefinieerde doelstellingen in verband met de milieu-impact van het bedrijf te bereiken.

De productcontrole gebeurt alleen op basis van emissiemetingen van diverse kritische stoffen, dit in tegenstelling tot Der Blaue Engel dat ook een materiaalcontrole voorschrijft om het keurmerk te verkrijgen. De werkwijze is vergelijkbaar met die van Der Blaue Engel, maar hanteer ook andere meetparameters zoals de meetduur, de onderzochte stoffen enzovoort.

Productlabels en -certificaten worden aan een product toegekend. Ze beoordelen de prestaties bij het ontwikkelen van een milieuvriendelijk product. Afhankelijk van het betreffende label wordt een product op uitstoot, bruikbaarheid, geschiktheid voor gebruik, gebruik van grondstoffen, afvalverwijdering of andere aspecten gecontroleerd. Voorbeelden van product­ labels zijn Der Blaue Engel en Greenguard.

Meubelen met het GREENGUARD-certificaat kunnen punten scoren bij de gebouwenrating 'LEED'.

Der Blaue Engel is het eerste en oudste milieukeurmerk ter wereld voor producten en diensten. Het werd in 1978 in het leven geroepen op initiatief

16

17

Om bij het winnen van materiaal een problematische milieu-impact te kunnen uitsluiten, test een onafhankelijke organisatie de waardeketen – vanaf de winning van de grondstoffen tot een bepaalde verwerkingsfase. Dat gebeurt bij de materiaallabels. Tot deze groep behoren de FSCen Oeko-Tex®-certificaten. Gebouwencertificeringen zijn nog relatief nieuw. Het bekendste classificatiesysteem voor ecologisch bouwen werd in de VS ontwikkeld door de US Green Building Council en heet LEED (Leadership in Energy and Environmental Design). De Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen (DGNB of Duitse vereniging voor duurzaam bouwen) heeft een vergelijkbaar certifice­ ringsprogramma voor gebouwen ingevoerd, dat wereldwijd tot nog toe echter minder de norm bepaalt. Meubelen kunnen geen LEED-certificering krijgen, maar wel in een aantal categorieën extra punten opleveren voor het gebouw. Door het groot aantal labels en certificaten zijn er hier en daar aanzienlijke overlappingen. Als internationaal actief bedrijf concentreert Vitra zich bij de certificering van de producten op de internationaal gezien belangrijkste labels omdat die de zwaarste eisen stellen. Informatie over productlabels van Vitra-producten vindt u op www.vitra.com.

van de Duitse minister van Binnenlandse Zaken. Der Blaue Engel behartigt de belangen van de bescherming van zowel het milieu als de consument. Daarom worden producten en diensten onderscheiden die in hun totaliteit uiterst milieuvriendelijk zijn en voldoen aan de hoge criteria voor de bescherming van de gezondheid en de arbeid en voor de bruikbaarheid. Aspecten zoals zuinig gebruik van grondstoffen bij productie en gebruik en een lange levensduur en duurzame afvalverwijdering zijn uiterst belangrijk. De productcontrole bestaat uit emissiemetingen van diverse kritische stoffen en een beoordeling van de gebruikte materialen. Bij de emissiemetingen wordt de stoel 28 dagen in een testkamer opgesloten. De lucht in de kamer wordt op vaste tijdstippen vervangen en het gehalte aan bepaalde schadelijke stoffen zoals formaldehyde wordt gemeten. Die schadelijke stoffen hebben grenswaarden die de stoel moet naleven om het keurmerk Der Blaue Engel te verkrijgen.

Voor het milieukeurmerk 'Der Blaue Engel' laat Vitra zijn bureaustoelen en bezoekersstoelen in de sinds 2004 bestaande categorie 'Lage uitstoot stoffering RAL-UZ 117' certificeren. In 2008 kreeg Vitra als eerste meubelfabrikant ter wereld voor een bureaustoel, de MedaPal, het milieukeurmerk 'Der Blaue Engel' in de categorie lage uitstoot stoffering.

AC 4

Design Antonio Citterio

• Bestaat voor 51% uit gerecycleerd materiaal • Voor 94% recycleerbaar • Onderscheiden met het milieukeurmerk 'Der Blaue Engel' • Onderscheiden met het G ­ REENGUARD-certificaat

Terreinen en architectuur

Feuerwehrhaus/Fire Station Zaha Hadid 1993

Produktionshalle/Factory Building SANAA 2010

Produktionshalle/ Produktionshalle/Factory Building Factory Building Nicholas Grimshaw Nicholas Grimshaw 1986 1986

Produktionshalle/Factory Building Álvaro Siza 1994

Produktionshalle/ Factory Building Produktionshalle/Factory Building Frank Gehry Frank Gehry 1989 1989

Produktionshalle/Factory Building Nicholas Grimshaw 1981

Tankstelle/Petrol Station Jean Prouvé 1953/2003

Dome Richard Buckminster Fuller 1978/2000

Voor de nieuwe beplanting rond het in 2010 geopende VitraHaus werden meer dan 100 zoete kersenbomen geplant en een weide met wilde planten gezaaid. VitraHaus Herzog & de Meuron 2010

De nieuwbouw van het congrespaviljoen van architect Tadao Ando in 1993 werd zo ingepland dat er slechts drie bestaande kersenbomen moesten worden geveld.

Pforte/Gate Frank Gehry 1989

Konferenzpavillon/Conference Pavilion Tadao Ando 1993

Vitra Design Museum Frank Gehry 1989

18 Balancing Tools Claes Oldenburg & Coosje van Bruggen 1984

Om productievestigingen op te richten, moeten er oppervlakken met gebouwen, parkeerplaatsen, verkeerswegen enz. worden bedekt. Daardoor kan regenwater niet wegsijpelen, wat de plaatselijke waterzuiveringsinstallatie belast. De oorspronkelijke begroeiing moet meestal wijken en het terrein verschraalt vanuit het perspectief van natuur en mens. Van het totale oppervlak van 250.000 m² van de Vitra Campus is 41% on­ bebouwd en beplant. De typische kersenbomen van de streek fleuren de campus elk voorjaar op met hun bloesempracht en verleiden de campusbezoekers ertoe om van de zomervruchten te proeven. Ongeveer 50% van het groen op de campus wordt slechts twee keer per jaar gemaaid – bloeiende grassen en kruiden voorzien talrijke inheemse bijen en insecten van voeding.

19

Bushaltestelle/Bus Stop Jasper Morrison 2006

De Vitra Campus in Weil am Rhein is ingebed in een natuurlijke omgeving aan de rand van een woongebied en in de onmiddellijke nabijheid van het cultuurlandschap van de Tüllinger bergen, een recreatiegebied en beschermd landschap. Na een grote brand in 1980 werd deze locatie steeds verder uitgebreid tot het huidige architectuurpark. Hoewel de lijst van de architecten die op de Vitra Campus hebben gebouwd zich als een ‘who is who’ van de hedendaagse architectuur laat lezen, was het ons er

nooit om te doen om beroemdheden in te huren. Bij de beslissingen om een nieuw gebouw toe te voegen aan de campus stonden de bestaande plaatsbehoefte en functie centraal – en het overkoepelende ideaal van een terrein dat openbare en particuliere, industriële en culturele elementen op vanzelfsprekende wijze verenigt. De daaruit voortvloeiende Vitra Campus wordt thans druk bezocht en weerspiegelt de diversiteit en de pioniersgeest van ­Vitra.

De Vitra Campus is een wereldwijde bestemming voor mensen met inter– esse voor architectuur en voor studenten en scholieren van overal ter wereld, die naar Weil am Rhein reizen om bij te leren en inspiratie op te doen. Vanuit de noodzaak van een commercieel bedrijf om te groeien en groene oppervlakken te bebouwen ontstond hier iets dat generaties lang wereldwijd als inspiratie moet dienen.

Sociale en culturele aspecten Vitra streeft naar een groot sociaal bewustzijn, niet alleen naar de medewerkers toe, maar ook naar de gemeenschap: bedrijfsrestaurants, dochter-/ zoonbezoekdagen, gratis museumbezoeken, fitnessabonnementen of de in 2010 geopende Vitra-kindercrèche getuigen van de waardering die het bedrijf heeft voor zijn medewerkers. Een gelijk-loonbeleid voor mannen en vrouwen en gelijke kansen zijn vanzelfsprekend. De ouders in het bedrijf waarderen erg de kindercrèche die op 1 november 2010 bij de vestiging in Birsfelden geopend werd.

20

21

Kinderarbeid is uitdrukkelijk verboden volgens de aankooprichtlijnen en wordt door Vitra-medewerkers regelmatig ter plaatse gecontroleerd. Waar mogelijk besteden we productiestappen uit aan gehandicaptenateliers.

Vitra heeft buiten het bedrijf een groot cultureel engagement dat een vanzelfsprekend deel uitmaakt van de handelsactiviteit. De belangstelling voor de productie van meubelen is de aanzet geweest voor een collectie van belangrijke voorwerpen uit de geschiedenis van de branche. Reeds lang voordat die collectie haar huidige betekenis kreeg, bestond de wens al om de verzameling open te stellen voor het publiek. In 1989 werd het Vitra Design Museum opgericht als een van de eerste designmusea ter wereld.

Ondersteuning van de Ayoreo-indianen Het in april 2010 in Milaan voorgestelde product ‘Chairless’ werd geïnspireerd door een zitband van de Ayoreo-stam uit het noorden van Paraguay. Die indianen werden in de 19e en 20e eeuw onderdrukt. Ze eisen nu de rechten van hun cultuur en traditionele levenswijze op en zijn daardoor in een juridische strijd om landrechten verwikkeld met de staat. Vitra ondersteunt met een deel van de opbrengst uit de verkoop van Chairless de ‘Foundation for Paraguyan Indian Communities’, die zich inzet voor het veiligstellen van land als bestaansbasis voor de inheemse bevolking in Paraguay.

Het Vitra Design Museum is geen bedrijfsmuseum. De onafhankelijke stichting is veeleer een wereldwijd erkende culturele instelling voor onderzoek en bemiddeling inzake design en architectuur en organiseert exposities, workshops en architectuurrondleidingen. Het Vitra Design Museum beheert een van de omvangrijkste collecties van industrieel vervaardigde meubelen, een aantal legaten van vooraanstaande ontwerpers en geeft ook publicaties uit rond het thema design en architectuur. Dat brede scala van activiteiten heeft van het Vitra Design Museum het toonbeeld gemaakt van een instelling die ontstaan is op particulier initiatief en onafhankelijk cultureel werk verricht.

Eerdere maatregelen van Vitra op weg naar een duurzame bedrijfsontwikkeling Uitsluitend gebruik van TGIC-vrije poederlakken bij alle Standard Chairs en bij Airline Seating

Oprichting van de werkgroep ‚ ‘Vitra en het milieu’ (1986) Overschakeling naar FCKW-vrij polyurethaanschuim (1988)

22

Toetreding tot B.A.U.M. (Bundesdeutscher Arbeitskreis für Umweltbewusstes Management e.V.) (1990)

19861991 Overschakeling van lijm met oplosmiddelen naar dispersielijm voor de stoffering (1991) Invoering van milieuregels voor de aankoop (1991)

Overschakeling van PVCplakband op PP-plakband voor de verzending Overschakeling van luchtkussenfolie op platte PE-zakken

Stopzetting van de productie van Eames Plastic Chairs uit glasvezel tot een nieuw, recycleerbaar materiaal beschikbaar werd

Installatie van automatische snelloopdeuren in alle gebouwen om energie te besparen en tocht tegen te houden

Certificering volgens ISO 14001

1992

1993

1996

1997

Materiaalmarkering op nieuwe producten met recyclagesymbool om materiaalscheiding en nauwkeurige recyclage in categorieën mogelijk te maken

Uitbreiding van de zonne-energie-installatie op de Vitra Campus tot een vermogen van 109,58 kWp

Installatie van een moderne verwarmings- en ventilatiesturing voor de productie ter energiebesparing

Geoptimaliseerde afvalterugwinning van houten delen door hergebruik van massief hout als houtstrooisel; thermische verwerking van spaanhout

Vermindering van het stookolieverbruik door de installatie van een nieuwe verwarmingsketel en brander in een van de grote gebouwen

Herneming van de productie van Eames Plastic Chairs met zitschalen uit het nieuwe recycleerbare materiaal polypropyleen

Verbeterde isolatie van de daken van de bedrijfsruimtes ter energiebesparing

1999

2000

Installatie van een zonne-energieinstallatie met een vermogen van 47,52 kWp op de Vitra Campus

2001 Aankoop van de eerste poedercoatinginstallatie voor mdf-meubelen in Duitsland ter optimalisatie van het materiaalverbruik

Vermindering van het materiaalgebruik bij schuimdelen door inzet van een nieuwe schuimmachine

2004

Aanplanting van 100 nieuwe kersenbomen en 100 nieuwe esdoorns op de Vitra Campus Bouw van een regenwaterkwelsysteem voor ca. 50.000 m² afgedekte delen om de waterzuiveringsinstallatie te ontlasten en het grondwaterreservoir te voeden

Geleidelijke vervanging van het bedrijfswagenpark om de opgelegde uitstootlimieten te bereiken

Introductie van de nieuwe voltijdse functie van milieuingenieur

Installatie van een zonne-energieinstallatie met een vermogen van 120 kWp op de vestiging in Neuenburg

Continue certificering van Vitra-producten volgens de Amerikaanse uitstootnorm GREENGUARD

Uitrusting van het VitraHaus met een geothermische warmtepomp voor de verwarming en koeling

2007

2008

2009

Bouw van een geothermische warmtepomp voor de verwarming en koeling van de nieuwe logistieke hal in Neuenburg

Optimalisatie van de logistieke processen voor Duitsland en Zwitserland om de transportkilometers te reduceren

Toetreding tot de Deutsche Gesellschaft für nachhaltiges Bauen (DGNB)

Overschakeling op de uitsluitende aankoop van stroom uit 100% waterkracht bij de vestigingen in Weil am Rein en Neuenburg

Onderscheiding van MedaPal als eerste bureaustoel ter wereld met het milieukeurmerk ‚Der Blaue Engel‘, continu gevolgd door verdere modellen Doorlopende certificering van Vitra-producten volgens de Australische uitstootnorm GECA (Good Environmental Choice Australia)

Overschakeling op chroom(VI)vrije bovenlagen voor 80% van alle schroeven en bouten

Overschakeling van de kleefcabine in de schuimafdeling op circulatielucht ter energiebesparing Opstelling van milieu-informatiebladen voor de bureaumeubelsystemen en de stoelen

Installatie van een blokverwarmingscentrale met een elektrisch vermogen van 50 kWp en een thermisch vermogen van 100 kWp

Toetreding tot Utopia als Changemaker

2010

2011

Opening van de bedrijfscrèche Lancering van ID Chair Concept + GUA Aanstelling van zogenaamde 'bewegers' (medewerkers) voor duurzaamheid en eerste opleiding Invoering van een communicatieplatform omtrent duurzaamheid in het intranet

Minder printers en servers gebruiken en wereldwijde virtualisering

Nazicht van de fietsen van medewerkers Tip Ton ontvangt de Good Design Award 2011. Nieuw stoeltype is naar materiaalsoort en tot 97% recycleerbaar Daglichtafhankelijke regeling van de verlichting in delen van productiehal Modo

23

Input-analyse

Output-analyse Weil am Rhein

Neuenburg

Weil am Rhein

Neuenburg

Hulp- en grondstoffen  (kg) Vetten, oliën 3.548 kg

100 %

0 %

Verven en lakken 36 kg 

100 %

0 %

Afval voor verwijdering  (KG) Huisafval, industrieel afval 159.520 kg

73 %

Afval voor verwerking  (KG) Karton, papier 272.520 kg 

Lijmen 5.377 kg

94 %

27 %

80 %

20 %

100 %

0 %

6 % Leder 53.635 kg

Verpakkingen  (kg)

24

Kunststofverpakking 272.176 kg 

80 %

20 %

Kunststof, folies 43.930 kg 

81 %

19 %

Karton, bordpapier 883.524 kg 

76 %

24 %

Hout, paletten 297.320 kg 

34 %

66 %

Metaal 2.233 kg 

36 %

64 %

Metaalafval 39.340 kg 

72 %

28 %

Hout 135.863 kg 

70 %

30 % Opbrengst fotovoltaïsche installaties 291.710 kWh 

62 %

38 %

Energie  (kwh)

Afvalwater  (cbm)

Energie (eindenergie)  (kwh) Stroom 5.443.406 kWh 

68 %

32 %

Gas 1.654.061 kWh 

95 %

5 %

Stookolie 1.649.097 kWh 

100 %

0 %

Brandstof 1.264.285 kWh 

50 %

50 %

Drinkwater 6.846 cbm 

Emissies

85 %

0 kg

25

15 %

500 kg

1.000 kg

1.500 kg

2.000 kg

2.500 kg

400 t

800 t

1.200 t

1.600 t

2.000 t

SO2 Brandstof Stookolie Water  (cbm) Drinkwater 6.846 cbm 

85 %

Aardgas

CO

Stof

Stof Fijnstoffen ontstaan uit natuurlijke en antropogene bronnen, bijv. pollen, bosbranden, houtbranders, banden-/ remslijtage en tabaksrook. Hoe fijner de stofdeeltjes, hoe gemakkelijker ze in de longen kunnen doordringen en hoe gevaarlijker ze zijn.

CO2

branding van zwavelhoudende brandstoffen (kolen, aardolie) vrijkomt. Draagt bij tot zure regen.

CH4 – Methaan is een brandbaar, kleur- en reukloos gas. Het ontstaat door biologische en geologische processen en vormt het hoofdbestanddeel van aardgas. Methaan is een belangrijk broeikasgas.

CO CH4

CO2 -equivalent geeft aan hoeveel een vastgelegde hoeveelheid van een broeikasgas bijdraagt tot het broeikaseffect. De referentiewaarde is CO2 . Zo bedraagt het CO2 -equivalent van methaan 25, d.w.z. het broeikaseffect per kilogram is 25 sterker dan dat van CO2 .

SO2

CH4 NOx CO2

equivalent SO – Zwaveldioxide is een gifgas dat vooral bij de ver-

N2O

N2O – Distikstofmonoxide is een kleurloos gas dat tot de groep stikstofoxiden behoort en algemeen bekend is onder de naam lachgas. Het behoort tot de stikstofoxiden en werkt als een broeikasgas.

NO x Stikstofoxide is een verzamelnaam voor de gasvormige oxiden van stikstof. Die zijn schadelijk voor de ademhalingsorganen en dragen bij tot het ontstaan van zure regen. Ze ontstaan bij de verbranding van fossiele brandstoffen (kolen, aardolie). 2

Stof

15 %

Stroom

CO – Koolstofmonoxide is een kleur- en reukloos gas. Het ontstaat door onvolledige verbranding van fossiele brandstoffen, maar ook door vulkanische activiteiten en bosbranden. Koolstofmonoxide is een ademhalingsgif dat in de atmosfeer tot kooldioxide oxideert.

NOx

CO2 Koolstofdioxide is een natuurlijk bestanddeel van de lucht. Het ontstaat zowel door de stofwisseling van levende wezens als door de verbranding van koolstofhoudende stoffen. Het draagt aanzienlijk bij tot het broeikas­ effect.

N2O

0t

CO2 CO2-equivalent

www.vitra.com

v