Pathologie Martini Ziekenhuis Groningen. Jaarverslag 2013

Pathologie Martini Ziekenhuis Groningen

Jaarverslag 2013

Jaarverslag 2012

Inhoud

1 2

Voorwoord ........................................................................................................................................... 4 Afdeling Pathologie ............................................................................................................................. 5 2.1 Personeel ......................................................................................................................................... 5 2.1.1 Organogram Pathologie .......................................................................................................... 6 2.1.2 Personeelsmutaties ................................................................................................................ 7 2.1.3 Jubilea ..................................................................................................................................... 7 2.2 Overlegstructuren ....................................................................................................................... 7 2.3 Veiligheid, Milieu en Arbeidsomstandigheden .......................................................................... 8 2.3.1 Ziekteverzuim ..................................................................................................................... 8 2.3.2 Arbo en Milieu ......................................................................................................................... 8 2.4 Automatisering- en informatiesystemen..................................................................................... 9 3. Investeringen .................................................................................................................................... 10 3.1 Bouwkundige voorzieningen .................................................................................................... 10 3.2 Materiële investeringen ............................................................................................................ 10 3.2.1 Apparatuur ............................................................................................................................ 10 3.2.2 Boeken .................................................................................................................................. 10 3.2.3 Tijdschriften........................................................................................................................... 10 3.2.4 ICT ............................................................................................................................................ 10 4. Patiëntenzorg ..................................................................................................................................... 11 4.1 Ontwikkeling productie ............................................................................................................. 11 4.2 Verrichtingen histologie ......................................................................................................... 14 4.2.1 Verrichtingen histologie voor het Martini Ziekenhuis ............................................................ 14 4.2.2 Verrichtingen histologie voor het Wilhelmina Ziekenhuis ..................................................... 15 4.2.3 Histologische verrichtingen voor de eerstelijn .................................................................. 15 4.2.4 Relatie tussen histologische verrichtingen en werkbelasting: cassettes.......................... 16 4.2.5 Relatie tussen histologische verrichtingen en werkbelasting: microscopische preparaten .. 16 4.2.6 Histochemische bepalingen .................................................................................................. 17 4.2.7 Immunohistochemie .............................................................................................................. 18 4.2.8 Moleculaire diagnostiek ........................................................................................................ 20 4.2.9 Vriescoupediagnostiek .......................................................................................................... 21 4.3 Verrichtingen cytologie ............................................................................................................. 22 4.3.1 Verrichtingen algemene cytologie voor het Martini Ziekenhuis ............................................ 22 4.3.1 Verrichtingen algemene cytologie voor het Wilhelmina Ziekenhuis ..................................... 23 4.3.3 Cytochemische kleuringen .................................................................................................... 23 4.4 Gynaecologische cytologie ...................................................................................................... 25 4.4.1 Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker 2013............................................................. 26 4.4.2 Indicatie cervixcytologie 2013 ............................................................................................... 26 4.4.3 Hoog risico Humaan Papilloma Virus-bepaling (Hr-HPV) ............................................... 26 Obducties (post mortaal onderzoek) ........................................................................................ 27 4.5 5 Kwaliteitsindicatoren ......................................................................................................................... 28 5.1 Verwerkingstermijnen............................................................................................................... 28 5.1.1 Histologie Martini Ziekenhuis ................................................................................................ 28 5.1.2 Histologie Wilhelmina Ziekenhuis Assen .............................................................................. 29 5.1.3 Histologie eerstelijn ............................................................................................................... 29 5.1.4 Cytologie Martini Ziekenhuis................................................................................................. 30 5.1.5 Cytologie Wilhelmina Ziekenhuis Assen ............................................................................... 30 5.1.6 Cervixcytologie 2013 (Indicatie en Bevolkingsonderzoek (BVO) ........................................ 31 5.1.7 Obducties .............................................................................................................................. 32 5.2 Intercollegiale toetsing ............................................................................................................. 33 5.2.1 Multidisciplinaire patiëntbesprekingen .................................................................................. 33 5.2.2 Externe revisies .................................................................................................................... 33 5.2.3 Consulten .............................................................................................................................. 34 5.2.4 Panels ................................................................................................................................... 35 5.3 Kwaliteitsindicatoren Oncologie ................................................................................................ 35

Jaarverslag 2013

2

5.3.1 Mamma carcinoom ............................................................................................................... 35 5.3.2 Colon en rectum resecties wegens maligniteit ..................................................................... 39 5.4 Histologische en cytologische follow-up ................................................................................... 42 5.4.1 Kwaliteit vriescoupediagnostiek ............................................................................................ 42 5.4.2 Follow-up mamma punctie cytologie .................................................................................... 44 5.4.3 Follow-up cervix cytologie ................................................................................................ 45 5.5 Externe kwaliteitstoetsing.......................................................................................................... 47 5.6 Besprekingen in het kader van kwaliteit .................................................................................... 47 5.7 Kwaliteitsprojecten en visitatie ................................................................................................. 49 5.8 Besprekingen Pathologie .......................................................................................................... 50 5.9 Klachten/foutenregistratie ........................................................................................................ 46 5.9.1 Externe signaleringen ....................................................................................................... 46 5.9.2 Melding Incidenten Patiëntenzorg (MIP) en externe klachten ......................................... 47 5.9.3 Niet patiëntgerelateerde meldingen ................................................................................. 47 5.9.4 Arbo-meldingen ................................................................................................................ 47 6 Opleidingen ........................................................................................................................................ 48 6.1 B-opleiding Pathologie .............................................................................................................. 48 6.2 Opleiding arts-assistenten andere disciplines.......................................................................... 48 6.3 Stagiaires histologie/cytologie .................................................................................................. 49 6.4 Coassistenten Pathologie ......................................................................................................... 49 7 Lidmaatschappen / commissies / bestuurswerkzaamheden / ........................................................... 50 8 Publicaties .......................................................................................................................................... 54

Jaarverslag 2013

3

1

Voorwoord

Voor u ligt het jaarverslag 2013 van de afdeling Pathologie van het Martini Ziekenhuis, hierin kunt u overzichtelijk alle activiteiten met betrekking tot onze dienstverlening voor het Martini Ziekenhuis (MZH), het Wilhelmina Ziekenhuis Assen (WZA) en een groot aantal huisartspraktijken in de provincies Groningen en Drenthe terugvinden. In 2013 zijn er grote inspanningen geleverd ten behoeve van het verder implementeren van het kwaliteitssysteem. In maart heeft de externe audit van de CCKL plaatsgevonden. Na het afronden van het verbeterplan heeft dit in maart 2014 geresulteerd in het behalen van de CCKL-accreditatie. In 2012 werd een start gemaakt met het onderzoeken van een mogelijke verregaande samenwerking met de klinische pathologie van de Stichting Samenwerking Ziekenhuizen Oost Groningen (SSZOG), die de pathologie diagnostiek verzorgt voor de Ommelander Ziekenhuis Groep (Delfzijl en Winschoten) en het Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. In december 2013 hebben de Raden van Bestuur een definitief akkoord gegeven. In 2013 zijn onze gezamenlijke activiteiten geïntensiveerd met o.a. gezamenlijke refereeravonden van de staf pathologen en worden labprocessen al op elkaar afgestemd. Medio 2015 wordt verwacht een nieuw pathologie laboratorium, gehuisvest binnen het Martini Ziekenhuis, in gebruik te nemen. In 2013 is een start gemaakt met een regionaal platform waarin de pathologie afdelingen uit de regio Groningen, Drenthe en Friesland zijn vertegenwoordigd teneinde de continuïteit en kwaliteit te waarborgen in de toekomst door optimale samenwerking; Pathologie Netwerk Noord Nederland (PNNL).

De staf pathologie is actief betrokken binnen de organisatie van het Martini Ziekenhuis; zo vervult dr. A.Tiebosch de functie voorzitter Medische Staf en zijn diverse stafleden actief in diverse commissies. In 2013 heeft de eerste AIOS Pathologie een deel van haar opleiding in het kader van de B-opleiding met succes in ons laboratorium afgerond. In 2013 zijn in dienst getreden: mw. M. Guikema, histologisch analist en mw. J.H. Kroeze, medisch secretaresse. Tot de staf pathologen zijn toegetreden mw. B. van Bemmel, patholoog en dr. S.H. de Haas, patholoog. Aanvankelijk zijn beiden gedetacheerd bij de SSZOG Klinische Pathologie in Winschoten, vanaf 1 oktober is mw. Van Bemmel binnen de Pathologie in het MZH werkzaam. Op 31 december 2013 nam A.D. Groote, patholoog, afscheid in verband met de pensioen gerechtigde leeftijd. In dit kader werd er een speciale Noordelijk Pathologen Meeting georganiseerd.

Dankzij de inzet van alle medewerkers van de afdeling is het laboratorium volop in beweging en op de toekomst voorbereid. Groningen,

Mw. dr. Hannie Sietsma, patholoog Hoofd Pathologie

Jaarverslag 2013

4

2

Afdeling Pathologie

2.1 Personeel Op de afdeling Pathologie werkten eind 2013 32 medewerkers (exclusief staf pathologen, exclusief detachering), samen 25,6 fte. De afdeling kenmerkt zich al een aantal jaren door een relatief hoge leeftijd (in 2013 gemiddelde van 45 jaar) en door medewerkers met een relatief lang dienstverband bij het MZH (in 2013 gemiddeld 18 jaar).

Geslacht

Aantal

%

Man Vrouw

9 23

28,1% 71,9%

Totaal

32

100,0%

Dienstjaren

Aantal

%

00-02 03-05 06-10 11-15 16-20 21-30 30>

7 3 3 3 2 8 6

21,9% 9,4% 9,4% 9,4% 6,3% 25,0% 18,8%

Totaal

32

100,0%

Leeftijdscategorie

Aantal

%

00-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-65

3 6 5 8 4 6

9,4% 18,8% 15,6% 25,0% 12,5% 18,8%

Totaal

32

100,0%

Tabel 2. 1

Jaarverslag 2013

5

2.1.1

Organogram Pathologie

Medisch en Organisatorisch Manager Pathologie mw. dr.H. Sietsma

ICT-er 0,2 Fte

KF / man. ass. 1,0 Fte

A. Mensen

mw. B. Vierdag

Pathologen 5,8 Fte (excl. dr. S.de Haas) mw. B. van Bemmel mw. dr. N. de Boer A. Groote mw. I. Kruithof mw. M. van Oven mw. dr. H. Sietsma dr. A. Tiebosch mw. dr. J. van der Wal

mw. S. de Groot Unithoofd 0,8 Fte

Histologie-analisten 13,6 Fte mw. J. Bisperink mw. B. Geelo A. Goelamhaider, coördinator Mw. M. Guikema A. van Hattem mw. L. Jansen mw. A. Kok G. Latuheru R. Liem E. Mensinga B. Rosing mw. I. Suk mw. A. Thijs B. Vaatstra mw. T. Viëtor

Jaarverslag 2013

Cytologie analisten 5,1 Fte W. Bleeker mw. N. Broekmans mw. M. Fransens mw. P. Hollanders mw. E. Noord, coördinator mw. M. Pasman A. Wiersma

Secretariaat 3,1 Fte Cytotechniek / Ontvangst 2,2 Fte mw. M. Hogen Esch mw. M. Pot mw. S. Voogd

mw. C. Bosman mw. H. Brontsema (ook ontvangst) Mw. J. Kroeze (ook ontvangst) mw. S. van der Veen (ook ontvangst) mw. S. Woldenga (ook ontvangst)

6

2.1.2

Personeelsmutaties

In dienst Mw. M.M. Guikema, histologisch analist, in dienst per 1 juli 2013 Mw. J.H. Kroeze-Wubs, medisch secretaresse, bij de afdeling pathologie in dienst per 16 september 2013, bij het MZH in dienst per 01-09-1985. Dr. S.H. de Haas, patholoog, in dienst per 1 april 2013 en gedetacheerd bij het SSZOG Pathologie Winschoten. Mw. B. Bemmel, patholoog, in dienst per 1 juni 2013 en tot 1 oktober 2013 gedetacheerd bij SZOG Pathologie Winschoten Uit dienst Mw. M. de Busschere, histologisch analist, uit dienst per 1 april 2013 A.D. Groote, patholoog, uit dienst per 31-12-2013

2.1.3

Jubilea

Mw. M. Fransens-Feiken vierde in 2013 haar 12,5 jarig jubileum en mw. A.H Thijs-Ipema vierde haar 25 jarig jubileum.

2.2

Overlegstructuren

Pathologie

Frequentie

Deelnemers

Pathologenoverleg Coördinatorenoverleg

maandelijks maandelijks

Pathologen afdelingshoofd, unithoofd, unitcoördinatoren, kwaliteitsfunctionaris

Werkoverleg Cytologie

maandelijks

unithoofd, unit coördinator, cytologisch analisten, onderzoekslaboranten

Werkoverleg Histologie/Immunologie maandelijks

unithoofd, unit coördinator, histologisch en immunologisch analisten

Werkoverleg Secretariaat

maandelijks

Afstemmingsoverleg Afstemmingsoverleg

2-wekelijks 2-wekelijks

unithoofd, secretaresses en onderzoekslaboranten afdelingshoofd en unithoofd afdelingshoofd en kwaliteitsfunctionaris

Afstemmingsoverleg

2-wekelijks

unithoofd en kwaliteitsfunctionaris

Arbo-commissie Pathologie

2-maandelijks

cytologisch en histologisch analist, unithoofd, kwaliteitsfunctionaris,

Tabel 2. 2

Jaarverslag 2013

7

Kwaliteitszorg

Frequentie

Deelnemers

Ochtendrapport

dagelijks

pathologen

Protocol- / kwaliteitbespreking pathologen

maandelijks

pathologen

Coupe- / themabespreking

2x in 2013

cytologie / pathologen

Ziekenhuisbreed

frequentie

wie

Ziekenhuisberaad

maandelijks

Kernstafvergadering

maandelijks

Bedrijfs Economisch Advies Inkoop P&O RvB ICT

maandelijks maandelijks maandelijks kwartaal jaarlijks

mw. dr. H. Sietsma dr. A. Tiebosch (voorzitter Med. Staf) mw. dr. H. Sietsma (vertegenwoordiger Pathologie) mw. dr. H. Sietsma/ mw. S. de Groot mw. S. de Groot mw. S. de Groot mw. dr. H. Sietsma mw. dr. H. Sietsma

Tabel 2. 3

2.3

Veiligheid, Milieu en Arbeidsomstandigheden

2.3.1

Ziekteverzuim

Het ziekteverzuim is op een afdeling met een relatief kleine formatie sterk fluctuerend en een beperkte e maat voor de arbeidskwaliteit binnen de afdeling Pathologie (1 ziektejaar excl. zwangerschapsverlof). Het terugdringen van het kortdurend frequent ziekteverzuim blijft een belangrijk aandachtspunt. Ziekteverzuim

2013

2012

2011

Verzuimpercentage. Pathologie Verzuimpercentage. Ziekenhuis Meldingsfrequentie Pathologie

2,17 3,93 1,58

3,17 4,26 1,49

2,93 4,83 2,15

Tabel 2. 4

2.3.2

Arbo en Milieu

Op de afdeling zijn twee medewerkers die de cursus bedrijfshulpverlening hebben gevolgd en de kennis hiervan bijhouden. Elk jaar moeten alle medewerkers de digitale cursus ‘Kleine blusmiddelen’ volgen. De samenstelling van de Arbo en Milieu commissie is gewijzigd, het unithoofd, de kwaliteitsfunctionaris en een analist van histologie en cytologie nemen deel aan het overleg. Er wordt twee maandelijks vergaderd. De punten vanuit de Arbo en Milieu commissie worden besproken in de diverse werkoverleggen en het coördinatorenoverleg.

Jaarverslag 2013

8

2.4

Automatisering- en informatiesystemen

De afdeling Pathologie maakt gebruik van het uniforme decentrale Palga-systeem (U-DPS) als voornaamste informatiesysteem. U-DPS is het leidende systeem en vormt de basis van de informatisering- en automatiseringsprocessen van de afdeling. Het U-DPS is via een VPN-verbinding verbonden met de landelijke Palga databanken. Het U-DPS is gekoppeld met het ziekenhuisinformatiesysteem ChipSoft via HL-7 koppelingen voor het ophalen van de NAW-gegevens van patiënten, het versturen van geautoriseerde pathologie-uitslagen en een koppeling met het facturatie- en registratiesysteem. Via een VPN-verbinding is het U-DPS verbonden met het ziekenhuisinformatiesysteem van het Wilhelmina Ziekenhuis te Assen (ChipSoft) met identieke koppelingen voor NAW-gegevens, uitslagen, facturatie en registratie. Uitslagen voor huisartsen worden als een EDIFACT-bericht elektronisch verzonden van U-DPS via het Martini Ziekenhuis naar Stichting GERRIT. Deze distribueert de gegevens via o.a. Zorgmail naar een individuele huisarts of huisartsenpraktijk. Ten behoeve van de processen in het laboratorium is het U-DPS verbonden met het Laboratorium Managementinformatie Systeem (LMS) van de firma Finalist. In het LMS worden de inzendingen geregistreerd en geïdentificeerd door middel van barcodering. Hierdoor is het diagnostische materiaal tijdens de verschillende processen in het laboratorium te volgen en altijd traceerbaar. Het LMS is ook gekoppeld met de automatische immunostainer (Dakolink) en specialstainer (Artisan). De pathologen en analisten maken voor de verslaglegging gebruik van digitale spraakherkenningsoftware van G2speech B.V. (Medispeech). Ook deze spraakherkenningsoftware is gekoppeld aan het UDPS. Macroscopische en microscopische beelden, gescande aanvraagformulieren en uitslagen van revisies, consulten en extern uitbesteed onderzoek, worden opgeslagen in het beeldarchief via RVC.

Jaarverslag 2013

9

3.

Investeringen

3.1

Bouwkundige voorzieningen

De RVE Pathologie is gevestigd op de vijfde verdieping van het Martini Ziekenhuis. In 2013 zijn geen grote bouwkundige aanpassingen gedaan behoudens de toegang tot het laboratorium afgesloten en deze geregeld middels kaartleessysteem en bel. 3.2

Materiële investeringen

In 2013 is de keuze gemaakt om over te stappen van het zelf samenstellen van de fixatievloeistof Davidson naar een Ready To Use variant. Deze keuze is om arbotechnische redenen gemaakt.

3.2.1

Apparatuur

In 2013 is aangeschaft: • Voor de obductieruimte: een weegschaal • Voor de uitsnijkamer: een camera

3.2.2

Boeken

In 2013 zijn via het persoonsgebonden budget van de pathologen meerdere boeken aangeschaft.

3.2.3

Tijdschriften

Via het webportaal van de Leerhuis bibliotheek van het Martini Ziekenhuis is de catalogus te doorzoeken. Er zijn meer dan 1200 toegangsmogelijkheden tot websites van organisaties, databanken, e-books, ejournals en andere elektronische bronnen. De bibliotheek heeft o.a. een elektronisch abonnement op enkele specifieke pathologietijdschriften waaronder: • American Journal of Surgical Pathology • Histopathology • Journal of Clinical Pathology • The Journal of Pathology • Virchows Archiv Per 2012 is geheel overgegaan op digitale tijdschriften die voor alle medewerkers toegankelijk zijn via het webportaal van het ziekenhuis.

3.2.4 ICT In 2013 heeft er een update plaatsgevonden in het LMS (laboratorium management systeem). Daarnaast is het software pakket uitgebreid met LMS report en Magna View waarin de laboratoriumprocessen en de PALGA gegevens beter en overzichtelijker worden weergegeven.. In 2013 werd de proefopstelling Collibio Hamamatsu, waarin digitale beelden en verslaglegging van histologische onderzoeken kunnen worden verstuurd naar en van het UMCG ter beoordeling revisies, verder doorontwikkeld, In dit traject ondervonden beide laboratoria diverse ICT-technische problemen die voor ernstige vertraging zorgden.

Jaarverslag 2013

10

4.

Patiëntenzorg

De pathologen oefenen het specialisme in principe in zijn volle omvang uit, echter het vakgebied is opgesplitst in aandachtsgebieden waarin de diagnostiek mbt de aandachtsgebieden (o.a. grote oncologische resectiepreparaten) en de daarmee samenhangende klinische besprekingen worden geconcentreerd bij een aantal pathologen. Deze pathologen zijn verantwoordelijk voor het maken en onderhouden van protocollen en het bijhouden van de professionele ontwikkelingen binnen het deelgebied, en dienen als contactpersonen voor de kliniek. Dit versterkt de intercollegiale professionaliteit, vergroot de herkenbaarheid van de pathologie voor de aanvragende specialismen en leidt tot verhoging van de efficiëntie in het diagnostische proces.

Aandachtsgebied

Pathologen

Dermatologie

mw I. Kruithof / A.D. Groote

Endocrinologie

mw. dr. J.E. van der Wal / A.D. Groote

Maag-Darm-Leverziekten

dr. A.T.M.G. Tiebosch / mw. dr. H. Sietsma

Gynaecologie

mw. M.W. van Oven / mw. dr. N.K. de Boer

Hematologie

mw. dr. N.K. de Boer / mw. dr. H. Sietsma

Hoofd/hals

mw. dr. J.E. van der Wal / mw I. Kruithof

Lever

dr. A.T.M.G. Tiebosch / mw. dr. H. Sietsma

Longen

mw. dr. H. Sietsma / mw. dr. J.E. van der Wal A.D. Groote / mw I. Kruithof / mw. M.W. van Oven / mw. B. van Bemmel (vanaf 01-10-2013)

Mamma Neuro Nier incl. IF Obductie foetus/neonaten Obductie volwassenen Urologie Weke delen

A.D. Groote / mw. dr. J.E. van der Wal / mw. B. van Bemmel (vanaf 01-10-2013) dr. A.T.M.G. Tiebosch / UMCG bij afwezigheid en spoed uitbesteed onderzoek aan UMCG dr. A.T.M.G. Tiebosch / A.D. Groote / mw. I. Kruithof / mw. B. van Bemmel (vanaf 01-10-2013) mw. dr. J.E. van der Wal / mw. dr. N.K. de Boer / mw. B. van Bemmel (vanaf 01-10-2013) mw. dr. N.K. de Boer, mw. M.W. van Oven

Tabel 4. 1

4.1

Ontwikkeling productie

Het aantal verrichtingen is in 2013 ten opzichte van 2012 met 3,4% toegenomen. Opvallend is de stijging van immunologie verrichtingen, 13%.

Jaarverslag 2013

11

Onderstaande tabel geeft de productie van de afgelopen drie jaar weer.

Verrichtingen Histologie

2013

2012

2011

MZH WZA Eerstelijn / instellingen

17.511 8.043 8.037

17.517 7.706 7.398

16.065 8.127 7.603

Totaal

33.591

32.621

33.049

Immunologie

2013

2012

2011


2.206 980 385

2.227 808 130

2.057 873 111

Totaal

3.571

3.165

3.041

Niet gynaecologische cytologie

2013

2012

2011


4.408 849 156

4.241 954 174

4.396 942 113

Totaal

5.413

5.369

5.451

Cervixcytologie medische indicatie

2013

2012

2011


1.333 604 3.433

1.364 597 3.131

1.227 643 3.273

Totaal

5.370

5.092

5.537

Bevolkingsonderzoek cervix

2013

2012

2011

Totaal

16.017

15.551

15.500

Jaarverslag 2013

12

Moleculaire technieken eenvoudig

2013

2012

2011


148 83 556

122 94 596

113 116 625

Totaal

787

812

854

Moleculaire technieken complex

2013

2012

2011

MZH WZA Eerstelijn

89 42 1

90 38 4

62 28

Totaal

132

132

90

Obductie Volwassenen

2013

2012

2011

MZH WZA Eerstelijn Subtotaal

19 9 15 43

25 12 9 46

31 13 5 49

Obductie Perinataal / Vroeg foetaal

2013

2012

2011

MZH WZA Subtotaal

12 3 15

14 5 19

11 8 19

Totaal

58

65

68

Tabel 4. 2

De ontwikkeling van de productie kan het best gerelateerd worden aan NZA-eenheden. Hierdoor kan, op basis van het standaard NZA-tarief en de relatieve weging van de diverse onderzoeken, zowel voor de kosten als voor de inzet van pathologen, een goed inzicht verkregen worden in de productie van de RVE Pathologie.

CTG-eenheden obv honorariumtarief CTG-eenheden obv kostentarief

2013 53.773 79.569

2012 51.838 76.333

2011 52.261 75.769

2010 50.463 72.715

Tabel 4. 3

Jaarverslag 2013

13

4.2

Verrichtingen histologie

4.2.1 Verrichtingen histologie voor het Martini Ziekenhuis Het totale aantal verrichtingen voor het Martini Ziekenhuis is over het algemeen stabiel ten opzichte van 2012. Opvallend hierin is een relatieve stijging van het aantal verrichtingen voor de dermatologie (5,8%) en de MDL-ziekten (18,7%).

Aanvragend specialisme Martini Ziekenhuis

2013

2012

2011

Cardiologie Chirurgie Dermatologie Maag-, Darm-, Leverziekten Gynaecologie Intensive Care Interne Geneeskunde Keel-, Neus-, Oorheelkunde Kindergeneeskunde Longgeneeskunde Mond-, Kaak-, Aangezichtschirurgie Neurochirurgie Neurologie Oogheelkunde Orthopedie Patholoog Plastische Chirurgie Radiotherapie Revalidatiearts Reumatologie Urologie Radiologie Totaal

2 4.100 3.684 2.736 1.475 5 1.121 393 2 352 156 116 8 24 214 12 1.887 0 2 4 1.235

5 4.191 3.481 2.305 1.682 4 1.224 412 13 395 175 141 9 26 224

5 4.240 3.576 2.329 1.548 2 1.100 359 21 326 184 159 7 17 190

2.016 8 1 3 1.123

17.528

17.441

2.055 2 1.194 5 17.319

Tabel 4. 4

Jaarverslag 2013

14

4.2.2

Verrichtingen histologie voor het Wilhelmina Ziekenhuis

Onderstaande tabel toont de verrichtingen voor de diverse inzendende specialismen van het Wilhelmina Ziekenhuis Assen. Ten opzichte van 2012 is er in 2013 een stijging van het aantal verrichtingen van 4,4%, met name is er een stijging van het aantal verrichtingen voor de dermatologie met 7%, voor de interne geneeskunde van 7% en voor de longgeneeskunde van 25%.

Aanvragend specialisme Wilhelmina Ziekenhuis Assen

2013

2012

2011

Cardiologie Chirurgie Dermatologie Gastro-enterologie Gynaecologie Interne Geneeskunde Kaakchirurgie Keel-Neus-Oorheelkunde Kindergeneeskunde Longgeneeskunde Neurologie Oogheelkunde Orthopedie Radiologie Reumatologie Revalidatie Urologie

1 1.792 2.926 131 899 1.181 230 161 3 154 5 13 70 2

480

1.800 2.735 133 882 1.097 231 148 123 3 12 80 1 2 458

1 1.939 2.603 178 1.063 1.185 242 139 5 134 3 12 85 1 1 1 535

Totaal

8.048

7.706

8.127

Tabel 4. 5

4.2.3

Histologische verrichtingen voor de eerstelijn

De RVE Pathologie heeft een uitgebreid programma, gericht op het faciliteren, optimaal organiseren en veilig transporteren van patiëntmateriaal voor de eerstelijndiagnostiek. In totaal participeren in 2013 323 huisartsen/instellingen in de provincies Groningen en Drenthe in het huisartsenprogramma. In 2013 is het aantal verrichtingen voor huisartsen toegenomen met 705 (9,5%).

Huisartsen

2013

2012

2011

Histologische verrichtingen

8.103

7.398

7.603

Totaal aantal histologische verrichtingen

33.679

32.622

33.049

Aandeel huisartsendiagnostiek

24%

22%

23%

Tabel 4. 6

Jaarverslag 2013

15

4.2.4

Relatie tussen histologische verrichtingen en werkbelasting: cassettes

De werkbelasting die samenhangt met de histologische verrichtingen wordt slechts deels bepaald door de eerder genoemde inzendingen. Een inzending is gedefinieerd als een inzending van één patiënt in verband met één ziekte op één bepaalde dag. Deze kan dus sterk variëren van een klein biopt tot bijvoorbeeld een totale maagresectie met lymfeklieren. Ook in de gewogen CTG verrichtingen wordt hierin overigens geen onderscheid gemaakt. Al deze verschillende inzendingen worden in het laboratorium histologisch bewerkt. In het kader van deze bewerking wordt weefsel ingebed in paraffine (cassettes). Het aantal bewerkte cassettes is dus een andere maat voor de werkbelasting. De afgelopen jaren is er sprake van een stijging van het aantal cassettes, en geringe stijging van aantal cassettes per inzending.

2013

2012

2011

Aantal histologische onderzoeken

33.679

32.622

33.049

Aantal cassettes

92.656

91.033

84.666

Aantal cassettes per onderzoek

2,8

2,8

2,6

Tabel 4. 7

In 2013 worden bij een beperkt deel (in 2013 11,2%) van het aantal inzendingen, vrijwel uitsluitend grote chirurgische resectiepreparaten, meer dan 5 weefselcassettes gemaakt. Deze 11,2% van de inzendingen leidt tot 45,1% van het totale aantal te bewerken cassettes op het laboratorium voor histologie. 4.2.5

Relatie tussen histologische verrichtingen en werkbelasting: microscopische preparaten

Van de weefselcassettes worden op het laboratorium voor histologie microscopische coupes gesneden. Het aantal coupes is slechts gedeeltelijk afhankelijk van het aantal cassettes. Bij een ingewikkeldere vraagstelling kan de patholoog niet volstaan met één microscopische coupe per cassette. Onderzoek op meer niveaus, extra kleuringen - zowel histochemisch als immunohistochemisch - kunnen noodzakelijk zijn om tot een weefseldiagnose te komen.

2013

2012

2011

Aantal histologische onderzoeken

33.679

32.622

33.049

Aantal histologie coupes

170.377

130.105

120.878

Aantal coupes per onderzoek

5,1

4

3,7

Tabel 4. 8

In 2013 worden bij een beperkt deel van het aantal inzendingen (in 2013 14,3 %, in 2012 13,8%) meer dan 7 coupes gemaakt. Deze 14,3 % van de inzendingen leidt tot 51,7% (in 2012 48%) van het totale aantal gemaakte en te beoordelen microscopische preparaten op het histologisch laboratorium. Het betreft hier in het bijzonder kleine diagnostische biopten, verrichtingen in het kader van hematopathologie en speciële chirurgische resectiepreparaten.

Jaarverslag 2013

16

4.2.6

Histochemische bepalingen

De standaard histochemische kleuring op microscopische preparaten van paraffine coupes is de Haematoxyline-Eosine kleuring (H&E). Deze kleuring wordt zowel protocollair verricht als ook op navraag, naar aanleiding van het initiële onderzoek door de beoordelende patholoog. In 2013 is het aantal HE-kleuringen toegenomen met 1,7%.

Haematoxyline-Eosine kleuring

2013

2012

2011

He He ontvet He ontkalken Vriescoupe HE Vries HE Stoof HE He dieper Niveaus dieper Grof op Serie

98.266 1 903 223 122 767 200 6.906 3.896 459

97.655 734 336 141 617 117 6.717 3.340 268

81.603 45 708 328 158 580 148 9.011 2.996 428

Totaal

111.743

109.925

96.005

Tabel 4. 9

Ook kunnen gespecialiseerde histochemische kleuringen worden verricht. Een beperkt aantal van deze kleuringen wordt protocollair verricht, op basis van de aard van het weefsel of de vraagstelling. Met behulp van deze technieken worden diverse bestanddelen van weefsels en/of cellen specifiek aangekleurd. Andere, meer gespecialiseerde, kleuringen worden echter pas op indicatie verricht naar aanleiding van een navraag van de beoordelende patholoog. De histochemische kleuringen zijn, met uitzondering van de Acetylcholinesterase, Giemsa en Leder kleuring, verricht met behulp van een automatische kleurmachine (DAKO Artisan™). Het totaal aantal histochemische kleuringen is in 2013 4,5% t.o.v. 2012 gestegen. De stijgingen worden met name gezien in de specifieke kleuringen m.b.t. de hematopathologie (Gomori (30%), ijzer (22%) en Leder (25%), die uitgebreid is door het overnemen van de hematodiagnostiek PA SSZOG binnen het lab. PA MZH. Daarnaast is er een stijging in alcian blue (17%) mede verklaard door het uitvoeren van deze kleuring in het kader van richtlijn NSCLC (niet kleincellig longcarcinoom).

Jaarverslag 2013

17

Histochemische kleuringen

2013

2012

2011

Acetyl Cholinesterase Alcian Blue met Hyaluronidase Alcian Blue Congo-rood EvG-Verhoeff Giemsa Gomori Grocott IJzer Perls Leder Masson Trichroom Methenamine zilver (Jones) Muci Karmijn Pas Pas Diastase Ziehl Nielsen

2 397 71 193 6.252 640 76 586 484 78 153 2 2.912 2.565 59

8 339 103 191 6.249 493 68 480 387 76 181 6 2.809 2.392 68

10 256 83 220 6.463 382 35 361 301 60 163 6 1.637 2.480 54

Totaal

14.470

13.850

12.511

Tabel 4. 10

4.2.7

Immunohistochemie

Immunohistochemisch onderzoek wordt vooral gebruikt in de diagnostiek van oncologische processen. Het wordt gebruikt voor het vaststellen van de aard van de tumor, de subtypering op basis van differentiatie markers en de prognostisch en/of therapeutisch relevante expressiepatronen van eiwitten. Door ontwikkelingen in inzichten, de beschikbaarheid van antilichamen en steeds specifiekere vraagstellingen op kleine hoeveelheden materiaal, is er de afgelopen jaren een constante toename van het aantal immunohistochemische verrichtingen zichtbaar. In 2013 werden in totaal 15.229 verschillende immunohistochemische kleuringen verricht. Dit is een gemiddelde van ruim 4 kleuringen per verrichting waarop immunohistochemisch onderzoek werd aangevraagd. Dit aantal immunohistochemische kleuringen per inzending is al jaren vrij stabiel. Wel is er sprake van een geleidelijke toename van het aantal onderzoeken waarop immunohistochemisch onderzoek wordt verricht, ten opzichte van 2012 is er een stijging van 12 %, hetgeen leidt tot een percentage van 10,6% op het totaal aantal histologie onderzoeken. Stijgingen zijn voornamelijk te zien in de immunohistochemische kleuringen die specifiek worden ingezet in de hematodiagnostiek en longpathologie. Eerstgenoemde stijging kan goed verklaard worden door het overnemen van de hematodiagnostiek van het lab. SSZOG (Winschoten/Delfzijl en Stadskanaal) per september 2012. De stijging van immunohistochemische bepalingen ten behoeve van longpathologie kan verklaard worden door meer inzendingen en specifiekere vraagstellingen waarin immunohistochemie volgens landelijke richtlijnen dient te worden uitgevoerd (zie 4.2.1) Het immunohistochemisch onderzoek is verricht met behulp van een automatische immunostainer (DAKO Autolink™), waarbij gebruik wordt gemaakt van ready-to-use primaire antilichamen. Immunohistochemie

2013

2012

2011

Aantal histologie onderzoeken met immunohistochemisch onderzoek

3.573

3.187

3.041

immunohistochemie / totaal aantal histologie onderzoeken

10,6%

9,80%

9,20%

Tabel 4. 11

Jaarverslag 2013

18

Immunohistochemische kleuringen

2013

2012

2013

2012

AE 1/AE3 AFP Caldesmon Actine SM Alk-FISH

2.441 7

2.413 9 23 115

30

Chromogranine CK 19 CK 20 CK 5/6 CK 7

35 18 396 233 398

46 13 307 265 363

ALK/ROS translocatie

2

Cycline D1

162

129

Alk-1 Amyloid AA Bcl-2 Bcl-6 Ber EP 4 Beta HCG Beta-catenine C1q FITC C3 FITC Calcitonine Caldesmon Calretinine Cam 5.2 CD 10 CD 117 CD 138 CD 15 (LEU) CD 20 (L26) CD 21 CD 23 CD 3

10 0 167 191 184 5 43 116 2 15 76 72 287 170 194 38 528 166 203 555

86 85 171 112 201 37 454 137 158 478

Desmine E-cadherine EMA GFAP Her2neu HMB-45 HM-CK IgA pl IgA-FITC IgG pl IgG-FITC IgM pl IgM-FITC Kappa pl Kappa FITC Ki 67 (K.3) Lambda pl Lambda FITC MPO Melan A Myo D1

65 218 105 49 574 24 75 5 117 5 116 5 116 181 43 333 184 43 5 528 1

85 140 62 46 554 23 50 3 131 3 132 4 131 164 48 288 165 48 7 324 3

CD 30

156

104

NF

5

2

CD 31 CD 34

72 246

37 244

1 45

2 29 22

713 10 21 116 54 626

653

CD 35 CD 4 OC 125

Oestrogeen receptor Pax-5 P16 P40 P53 P63

CD 45 (LCA)

87

63

PLAP

29

22

CD 5

234

195

595

537

CD 56 CD 57 CD 61 CD 68 CD 79A CD 8 CEA-mono CEA-poly

136

101 2 40 64 142 26 111 14

84 794 140 9 303 12 78 107

50 630 122 16 254 4 70 82

15.229

13.003

Totaal

32 76 93 47 86 25

7 4 120 149 162 0 48 132 6

Progesteronreceptor PSA S100 Synapto Thyreoglob TTF-1 TdT Vimentine WT-1

37 64 623

Tabel 4. 12

Jaarverslag 2013

19

4.2.8

Moleculaire diagnostiek

In 2013 zijn op indicatie complexe en eenvoudige moleculaire bepalingen uitgevoerd. De complexe moleculaire bepalingen betroffen K-Ras, EGFR en BRAF mutatie analyses, verricht in het CCKL/ISO gecertificeerde laboratorium voor Moleculaire Pathologie van het UMCG). Type bepaling

2013

2012

2011

K-Ras mutatie bij coloncarcinoom - waarvan wild type - waarvan gemuteerd - waarvan onvoldoende materiaal

37

26

25

NRAS mutatie bij coloncarcinoom - waarvan mutaties - waarvan wildtype

12

BRAF mutatie bij coloncarcinoom - waarvan mutaties - waarvan wildtype

31

EGFR-mutatie bij longcarcinoom - waarvan activerende mutaties - waarvan gelijktijdige K-Ras mutaties - waarvan wild type - waarvan onvoldoende materiaal

69

K-Ras-mutatie bij longcarcinoom - waarvan K-Ras mutaties - waarvan wild type

64

BRAF mutatie bij longcarcinoom - waarvan mutaties - waarvan wild type

60

Alk breuk bij longcarcinoom - waarvan alk breuk aanwezig - waarvan alk breuk niet aanwezig

14

Clonaliteitsbepalingen lymfoom Overige

0

17 17 3

18 7 1 -

2 10

16 6 3 -

9

6 25

-

1 8 66

11 2 51 5

62

8 1 54 4 62

21 43

6 1 51 5 62

18 44 58

2 58

19 32 -

0 58 -

0 14

-

0

2

5

1

Tabel 4. 13

Jaarverslag 2013

20

In 2013 zijn op indicatie in situ hybridisatie op de aanwezigheid van Her2neu gen amplificaties met behulp van CISH uitgevoerd op de afdeling Pathologie Martini Ziekenhuis.

Type bepaling

2013

2012

2011

Her2neu CISH bepalingen -waarvan geamplificeerd -waarvan niet-geamplificeerd

104

Maligne lymfoom (EBER) Overig

11 2

6 1

3 1

Totaal

117

144

129

137

125

43 61

78 59

76 49

Tabel 4. 14

De moleculaire bepaling van het hr-HPV (vallend onder eenvoudige moleculaire diagnostiek) wordt beschreven in hoofdstuk 4.5.

4.2.9

Vriescoupediagnostiek

In het kader van de spoeddiagnostiek tijdens operaties worden vriescoupes vervaardigd. De vriescoupes m.b.t. gynaecologie zijn haast geheel vervallen i.v.m. het concentreren van de ovarium oncologie van de regio in het UMCG.


2013

2012

2011

81

17 5

83 2 13 8 10 22 16

83 15 8 35 1 17 11

Aanvragend specialisme Wilhelmina Ziekenhuis

2013

2012

2011

Chirurgie Gynaecologie Urologie

0 0 0

6 -

6 -

Totaal

128

160

176

Chirurgie Dermatoloog Gynaecologie Internist Keel-neus-oorheelkunde Neurochirurgie Orthopedie Plastische Chirurgie Urologie

2 5 18

Tabel 4. 15

Jaarverslag 2013

21

4.3

Verrichtingen cytologie

4.3.1

Verrichtingen algemene cytologie voor het Martini Ziekenhuis

Het aantal niet-gynaecologische cytologische verrichtingen toonde in 2013 ten opzichte van 2012 een stijging van 7,6%.


2013

2012

2011

Cardiologie Chirurgie Dermatologie Geriatrie Gynaecologie Intensive Care Interne Geneeskunde Kaakchirurgie Keel-,Neus-,Oorheelkunde Kindergeneeskunde Longgeneeskunde Maag-,Darm-,Leverartsen Neurochirurgie Neurologie Oogheelkunde Orthopedie Overigen Plastische Chirurgie Radiologie Reumatologie Revalidatie Urologie

15 709 1 2 82 27 293 13 34 3 621 89 2 30

2.468

15 748 1 2 104 29 251 5 35 3 656 61 5 50 15 7 4 2.250

19 749 2 144 26 257 10 40 1 631 95 2 42 1 6 4 4 2.363

Eerstelijn

156

174

113

Totaal

4.564

4.241

4.509

13 3 2 1

Tabel 4. 16

Jaarverslag 2013

22

4.3.1

Verrichtingen algemene cytologie voor het Wilhelmina Ziekenhuis

Het aantal niet-gynaecologische cytologische verrichtingen toonde in 2013 ten opzichte van 2012 een daling van 11%; minder verrichtingen m.b.t. chirurgie (12,7%), interne geneeskunde (11,4%) en urologie (28,6%). De longartsen stuurden echter 14% meer aanvragen voor onderzoek in.


2013

2012

2011

Cardiologie Chirurgie Dermatologie Gynaecologie Interne Geneeskunde Kaakchirurgie Keel-,Neus-,Oorheelkunde Kindergeneeskunde Longgeneeskunde Maag-,Darm-,Leverartsen Neurologie Neurochirurgie Oogheelkunde Orthopedie Radiologie Reumatologie Revalidatie Urologie

2 165 0 58 78 31 26 0 255 6 8 0 0 1 2 0 0 217

2 189 55 88 26 26 226 9 10 1 17 1 304

4 205 69 76 38 21 218 15 9 1 14 272

Totaal

849

954

942

Tabel 4. 17

4.3.3

Cytochemische kleuringen

De standaard kleuring op microscopische preparaten van cytologische preparaten is de PAP of Giemsa kleuring. Ook kunnen gespecialiseerde histochemische kleuringen worden verricht. Een beperkt aantal van deze kleuringen wordt protocollair verricht, op basis van de aard van het weefsel of de vraagstelling. Met behulp van deze technieken worden diverse bestanddelen van weefsels en/of cellen specifiek aangekleurd. Andere, meer gespecialiseerde, kleuringen worden echter pas op indicatie verricht naar aanleiding van een navraag van de beoordelende patholoog.

Jaarverslag 2013

23

De histochemische kleuringen werden, met uitzondering van de Giemsa-kleuring, verricht met behulp van een automatische kleurmachine.

Cytochemische kleuringen Speciële cytologie

2013

2012

2011

Giemsa Giemsa spoed Grocott PAP Pas Ziehl Nielsen

5.136 849 13 4.648 1.195 4

4.908 856 19 4.596 1.151 4

5.190 739 8 4.818 1.159 2

Cytochemische kleuringen Cervixcytologie

2013

2012

2011

Pap

21.402

21.807

21.938

Totaal

33.247

33.341

33.854

Tabel 4. 18

Jaarverslag 2013

24

4.4

Gynaecologische cytologie

In 2013 is gynaecologisch cervixcytologisch onderzoek verricht in het kader van het Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker en op indicatie (vervolgonderzoek na afwijkingen aangetroffen in het bevolkingsonderzoek en/of gynaecologische klachten of symptomen). De cervixcytologie onderzoeken worden bewerkt met behulp van dunne laag cytologie. Het aantal cervixcytologie onderzoeken is ten opzichte van 2012 gestegen met 2,5% Het aantal onbeoordeelbare uitstrijken bedraagt 364 (1.7%). Onderstaande tabel geeft verdeeld over BVO en indicatie cytologie de verschillende Pap-classificaties weer over 2013. Pap classificatie

Kopac

PAP 0 PAP 1

Omschrijving

BVO

%

Indicatie

Onvoldoende kwaliteit

265

1,65

99

15.321

95,64

4.471

235

1,47

287

0 93 1 52 2 0

0,00 0,58 0,01 0,32 0,01 0,00

0 177 4 58 2 1

45 0 7

0,28 0,00 0,04

44 4 4

0 0

0,00 0,00

0 0

0 0 0 0

0,00 0,00 0,00 0,00

0 0 2 0

Geen afwijking P1A1A2C1 Enkele atypische cellen

PAP 2 P2/3C3

Geringe/matige dysplasie

PAP 3a A3 P4 C4 P5 C5 A4/5 PAP 3b

Ernstige dysplasie P6 A6 C6

PAP 4

Carcinoma in situ P7 C7

PAP 5

Invasief carcinoom P8/9 A7 A8/A9 C9

Totalen

16.019

5.148

Tabel 4. 19

Jaarverslag 2013

25

4.4.1

Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker 2013

Voor een uitvoerige analyse van de gynaecologische cytologie, verricht in het kader van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker, wordt verwezen naar de jaarlijkse regionale rapportage opgesteld door de Regionaal Coördinerend Patholoog; mr. dr. J.E. Boers, patholoog Isala Klinieken Zwolle. Van de in totaal 16.019 onderzochte uitstrijkpreparaten in 2013 zijn er 265 (1.6%) afgekeurd op grond van onvoldoende beoordeelbaarheid. In 3.232 (20.2%) van de 16.019 onderzochte uitstrijkpreparaten zijn geen endocervicale cellen aangetroffen.

4.4.2

Indicatie cervixcytologie 2013

Van de in totaal 5.148 onderzochte uitstrijkpreparaten in 2013 zijn 99 (1,9%) afgekeurd op grond van onvoldoende beoordeelbaarheid. In 800 (15,5%) van de 5.148 onderzochte uitstrijkpreparaten zijn geen endocervicale cellen aangetroffen.

4.4.3

Hoog risico Humaan Papilloma Virus-bepaling (Hr-HPV)

In 2013 zijn 600 HrHPV-bepalingen verricht bij indicatie cervixcytologie. Het humane papilloma virus (HPV) is verantwoordelijk voor het ontstaan van baarmoederhalskanker. Vooral een aantal subtypen van dit virus, de zogenaamde Hoog risico (High risk) subtypen, zijn geassocieerd met de ontwikkeling van kanker. Het risico neemt vooral toe als het virus langdurig aanwezig is en niet door het immuunsysteem van vrouwen wordt geneutraliseerd. Door in het uitstrijkmateriaal de aanwezigheid van het HrHPV vast te stellen, kan in combinatie met aanwezige celafwijkingen (Pap 2 en Pap 3a gering) een beter advies worden gegeven m.b.t. een vervolgtraject. In de follow-up uitstrijk wordt, naast de cytologische beoordeling, geadviseerd de HrHPV-status te bepalen. Op geleide van een negatieve HrHPV-status kunnen vrouwen dan vroegtijdig terugverwezen worden naar het BVO (Pap 1) of een herhaaladvies krijgen in plaats van een te vroege verwijzing naar de gynaecoloog. Deze indicatiestelling is landelijk vastgesteld door de Nederlandse Vereniging voor Pathologie (NVVP), in nauw overleg met het Nederlands Huisartsengenootschap. Het moleculair onderzoek op de aanwezigheid van HrHPV wordt verricht in het CCKL/ISO gecertificeerde laboratorium voor Moleculaire pathologie van het UMCG.. Er wordt gebruikgemaakt van de Hybrid Capture-HPV DNA-test. Dit is een kwantitatieve test op de aanwezigheid van het HrHPV DNA. Deze test is niet gebaseerd op PCR technologie en wordt dus uitgevoerd zonder voorafgaande vermeerdering van het DNA van het HPV. Per 1 augustus 2013 wordt het moleculair onderzoek op aanwezigheid van hrHPV verricht door het CCKL gecertificeerde laboratorium voor moleculaire diagnostiek van het Laboratorium voor Infectieziekten (LVI/Certe). Er wordt gebruik gemaakt van de Hybrid Capture 2 HPV DNA test van Qiagen.

4.4.3.1 HrHPV verrichtingen 2013 Voor de eerstelijn zijn in 2013 550 HrHPV-bepalingen verricht. Hiervan waren 240 HrHPV positief en 310 HrHPV negatief. Voor de gynaecologen zijn in 2013 50 HrHPV-bepalingen verricht. Hiervan waren 24 HrHPV positief en 26 HrHPV negatief. Van de in totaal 264 positieve HrHPV-bepalingen in 2013 was bij 139 (52,7%) sprake van een Pap1 cervixcytologie. Van de 334 negatieve HrHPV-bepalingen in 2013 was bij 40 (11,8%) sprake van een Pap2 (n=30) en 294 van een Pap3a (n=10)

Jaarverslag 2013

26

4.5

Obducties (post mortaal onderzoek)

Het aantal obducties in zowel het Martini Ziekenhuis als het Wilhelmina Ziekenhuis is beperkt. Obductie blijft een belangrijk instrument in het kader van de kwaliteitsborging van de specialistische en algemene medische zorg, in het bijzonder in een groot opleidingsziekenhuis. Het aantal obducties blijft in het Martini Ziekenhuis achter bij dat van andere grote opleidingsziekenhuizen. In het kader van het huisartsenprogramma wordt aan de deelnemende huisartsen ook dienstverlening op het gebied van obducties aangeboden. De kosten, inclusief de kosten voor het vervoer naar het mortuarium van het Martini Ziekenhuis, zijn voor rekening van de RVE Pathologie. Obducties op intra-uterien en perinataal overleden neonaten vinden in het UMCG plaats.


2013

2012

2011

Cardiologie Chirurgie Gynaecologie/Verloskunde Intensive Care Interne Geneeskunde Kindergeneeskunde Longziekten Maag-,Darm-, Lever Neurochirurgie Neurologie Orthopedie Overige specialismen Urologie

1 1 12 11 4

1

5 3 14 3 8 3 1 1 1 -

3 6 11 10 6 4 1 1 -

Totaal

31

39

42

2013

2012

2011

Cardiologie Chirurgie Gynaecologie/Verloskunde* Interne Geneeskunde Longziekten Neurologie Urologie

1 2 3 5

7 5 5 -

2 8 9 1 1

Totaal

12

17

21

Aanvragend specialisme eerstelijn / instellingen

2013

2012

2011

Totaal

15

9

5

1

Tabel 4. 20


1

Tabel 4. 21

Tabel 4. 22

Jaarverslag 2013

27

5

Kwaliteitsindicatoren

De RVE Pathologie kent kwantitatieve en kwalitatieve kwaliteitsindicatoren. De voornaamste kwantitatieve parameter is de verwerkingstermijn; de tijd tussen het tijdstip van in bewerking nemen van het materiaal en de tijd waarop een geautoriseerde uitslag beschikbaar is. De kwalitatieve kwaliteitsindicatoren, in het bijzonder de kwaliteit van diagnoses, kan op diverse wijzen worden weergegeven. Onderstaande paragrafen representeren een aantal verschillende vormen van intercollegiale toetsing, de histologische follow-up van vriescoupe diagnostiek, en de cytologie-histologie correlatie. Als laatste worden de overige inspanningen op het gebied van kwaliteit weergegeven. 5.1

Verwerkingstermijnen

2013 kenmerkt zich door een stabiele doorloopsnelheid op een hoog niveau. Dit geldt voor de verwerkingstermijn van alle verrichtingen. Er zijn geen verschillen waarneembaar voor diagnostiek voor het Wilhelmina Ziekenhuis en het Martini Ziekenhuis. De snellere doorlooptijd van de histologische onderzoeken voor de eerstelijn weerspiegelt de relatieve eenvoud van het ingezonden materiaal. De doelstelling 90% verslagen en geautoriseerd binnen vijf werkdagen na ontvangst is gehaald. De doorloopsnelheid van obducties verdient blijvende aandacht. De doelstelling 95% van de obductieverslagen te autoriseren binnen dertig werkdagen na ontvangst wordt niet gehaald. Deels is dit te verklaren door het uitbesteden van perinatale obducties naar elders, hetgeen een negatief effect heeft op de doorlooptijd. Hoewel het een gering aantal betreft, is er aandacht nodig voor het aantal histologie nummers dat na één, respectievelijk twee werkweken nog niet is afgewerkt. 5.1.1

Histologie Martini Ziekenhuis

Het aantal (cumulatief %) geautoriseerde uitslagen histologie in dagen na ontvangst (dag 0). Dag

2013 absoluut

cum

2012 absoluut

cum

2011 absoluut

cum

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 >10

18 7.736 5.972 2.087 869 401 212 95 71 19 13 32

1% 44% 78% 90% 95% 97% 99% 99% 100% 100% 100% 100%

27 8.631 5.293 1.795 883 421 196 72 44 37 15 27

1% 50% 80% 90% 95% 98% 99% 99% 100% 100% 100% 100%

23 8.752 5.497 1.627 802 314 166 59 29 19 12 22

1% 51% 82% 92% 96% 98% 99% 100% 100% 100% 100% 100%

Totaal

17.525

17.441

17.322

Tabel 5. 1

Jaarverslag 2013

28

5.1.2

Histologie Wilhelmina Ziekenhuis Assen

Het aantal (cumulatief %) geautoriseerde uitslagen histologie in dagen na ontvangst (dag 0). Dag

2013 absoluut

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 >10

5 3.808 2.534 999 408 129 78 31 25 13 9 6

Totaal

8.045

cum.

2012 absoluut

1% 47% 79% 91% 96% 98% 99% 99% 100% 100% 100% 100%

9 4.275 2.065 730 346 149 78 29 5 12 3 5

cum.

2011 absoluut

cum.

1% 56% 82% 92% 96% 98% 99% 100% 100% 100% 100% 100%

8 4.634 2.227 718 318 118 40 26 13 6 5 13

1% 57% 85% 93% 97% 99% 99% 100% 100% 100% 100% 100%

7.706

8.126

Tabel 5. 2

5.1.3

Histologie eerstelijn

Het aantal (cumulatief %) geautoriseerde histologie-uitslagen in dagen na ontvangst (dag 0). Dag

2013 absoluut

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 >10

10 5.847 1.216 467 240 116 95 63 18 14 8 7

Totaal

8.101

cum.

2012 absoluut

cum.

1% 72% 87% 93% 96% 97% 99% 99% 100% 100% 100% 100%

6 5.954 829 303 153 89 27 18 5 4 3 7

0% 81% 92% 96% 98% 99% 99% 100% 100% 100% 100% 100%

7.398

2011 absoluut

cum.

6 5.960 1.022 306 152 84 32 13 10 8

0% 78% 92% 96% 98% 99% 99% 100% 100% 100%

6

100%

7.604

Tabel 5. 3

Jaarverslag 2013

29

5.1.4

Cytologie Martini Ziekenhuis

Het aantal (cumulatief %) geautoriseerde cytologie-uitslagen in dagen na ontvangst (dag 0). Dag

2013

2012

2011

absoluut

cum

absoluut

cum

absoluut

cum

0

446

10%

422

10%

383

9%

1

2.115

58%

1.824

53%

1.996

54%

2

1.560

93%

1.742

94%

1.790

95%

3

182

98%

157

98%

153

98%

4

76

99%

55

99%

48

99%

5

22

100%

25

100%

16

100%

6

4

100%

11

100%

6

100%

7

1

100%

3

100%

1

100%

8

1

100%

100%

100%

9

1

100%

100%

100%

10

0

100%

100%

100%

>10

0

100%

100%

100%

Totaal

4.408

2 4.237

4.393

Tabel 5. 4

5.1.5

Cytologie Wilhelmina Ziekenhuis Assen

Het aantal (cumulatief %) geautoriseerde cytologie-uitslagen in dagen na ontvangst (dag 0).

Dag

2013

2012

2011

absoluut

cum

absoluut

cum

absoluut

cum

0

10

1%

8

0%

13

1%

1

197

24%

285

29%

269

30%

2

535

87%

575

89%

597

93%

3

66

95%

53

94%

41

97%

4

28

98%

22

96%

20

99%

5

10

100%

5

100%

6

100%

6

3

100%

3

100%

0

100%

7

0

100%

1

100%

0

100%

8

0

100%

1

100%

0

100%

9

0

100%

1

100%

0

100%

10

0

100%

0

100%

0

100%

>10

0

100%

0

100%

0

100%

Totaal

849

954

946

Tabel 5. 5

Jaarverslag 2013

30

5.1.6

Cervixcytologie 2013 (Indicatie en Bevolkingsonderzoek (BVO)

Het aantal (cumulatief %) geautoriseerde cervixcytologie-uitslagen in dagen na ontvangst (dag 0).

dagen

BVO absoluut

cum

Indicatie huisarts absoluut cum

indicatie gyn absoluut cum

totaal absoluut

cum

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 >10

118 2.973 2.362 3.289 2.887 1.906 1.019 603 411 275 166 10

1% 19% 34% 55% 73% 84% 91% 95% 97% 99% 100% 100%

157 1.237 1.111 436 124 54 44 11 8 5 1 1

37 896 676 237 66 18 12 1 1 1 1 0

312 5.111 4.155 3.964 3.077 1.978 1.075 615 420 281 168 11

1% 26% 45% 64% 79% 88% 93% 96% 98% 99% 100% 100%

totaal

16.019

3.189

5% 44% 79% 92% 96% 98% 99% 100% 100% 100% 100% 100%

1.946

2% 48% 83% 95% 98% 99% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

21.167

Tabel 5. 6

Jaarverslag 2013

31

5.1.7

Obducties

Het aantal (cumulatief %) geautoriseerde obductie-uitslagen in dagen. N.B. in 2013 is een uitgebreidere analyse in de doorlooptijd verricht dan in 2012/2011 2013 absoluut 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 > 30 Totaal

1

1 3 4 3 4 3 4 4 3

1 2

2 1 1

1 3 17 58

cum 2% 2% 2% 3% 9% 16% 16% 21% 28% 33% 40% 47% 52% 52% 52% 52% 52% 53% 53% 57% 57% 57% 60% 62% 64% 64% 64% 66% 71% 71% 100%

2012 absoluut 10 14 7 3 7 13 4 4 2 1

65

cum 15% 37% 48% 52% 63% 83% 89% 95% 98% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

2011 absoluut 13 16 6 9 8 7 3 3 1 1

cum 19% 43% 51% 65% 76% 87% 91% 96% 97% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99% 99%

68

Tabel 5. 7

Jaarverslag 2013

32

5.2

Intercollegiale toetsing

5.2.1

Multidisciplinaire patiëntbesprekingen

De RVE Pathologie participeert in veel multidisciplinaire patiëntenzorg-, opleidings-, en onderwijsbesprekingen in het Martini Ziekenhuis en het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen. Deze multidisciplinaire besprekingen zijn belangrijke momenten voor intercollegiale toetsing en contacten tussen aanvragende specialismen en pathologen. In 2013 zijn tijdens deze besprekingen 5.428 onderzoeken van patiënten besproken, waarvan sommigen meerdere malen. Dit is een stijging van 13,4% t.o.v. van 2012.

5.2.2

Externe revisies

Externe revisies zijn revisies op initiatief van derden. Via andere laboratoria voor pathologie worden cytologische of histologische preparaten opgevraagd van patiënten die inmiddels in het andere ziekenhuis worden behandeld. Ook vinden revisies plaats in het kader van klinisch genetisch onderzoek en in het kader van patiëntendeelname in klinisch (oncologisch) onderzoek. De meeste revisies zijn verricht door pathologen werkzaam in de Afdeling Pathologie van het UMCG .

Externe revisies histologie en cytologie

2013

2012

2011

aantal concordante externe revisies

388

448

400

aantal discordante externe revisies

10

4

8

Totaal aantal revisies

398

453

407

Tabel 5. 8

Jaarverslag 2013

33

In 2013 was in 2,5 % van de externe revisies sprake van een discordante uitslag. Het betreft de volgende casuïstiek. Aard materiaal

Uitslag

Revisie uitslag

Appendix

Slijm

Focaal mucineus adenocarcinoom

Cervix Crista beenmerg Hersenen

Weinig gedifferentieerd plaveiselcelcarcinoom reactief Anaplastisch astrocytoom

Weinig gedifferentieerd adenocarcinoom Focaal amyloïd afzetting Glioblastoma multiforme

Huid

Meltump

Lymfklier

reactief

Nier

Papillair niercelcarcinoom pT3N1Mx

Samengestelde naevus met spitzoïde kenmerken Focaal veldje passend bij metastase seminoom Papillair niercelcarcinoom pT4N1Mx

Retroperitoneum

Inflammatoire myofibroblastaire tumor Inflammatoir liposarcoom

Testis Vulva

Seminoom pT2 Weinig gedifferentieerd plaveiselcelcarcinoom

Seminoom pT1 Weinig gedifferentieerd adenocarcinoom

Tabel 5. 9

5.2.3

Consulten

Consulten worden aangevraagd op initiatief van de beoordelende patholoog. De reden kan twijfel zijn over de diagnose of - in het bijzonder bij zeldzame(re) diagnose - behoefte aan een expertdiagnose ter ondersteuning van de eigen diagnose. In 2013 is van 43 patiënten materiaal aangeboden aan genoemde collegae, vanwege hun bijzondere expertise.

Consulent Prof. Dr. P.M. Kluin, Drs. S. Rosati, Dr. A. Diepstra UMC Groningen Dr. W. den Dunnen, UMC Groningen Prof. Dr. W.J. Mooij, VUMC Amsterdam Prof. Dr. H. Hollema, UMC Groningen Prof. Dr. A.S.H Gouw, UMC Groningen Dr. J. Wesseling, NKI Amsterdam Prof. Dr. W. Timens, UMC Groningen Prof Rosai, Milaan Prof. Dr. A. Suurmeijer UMCG

Aandachtsgebied

2013

Hematopathologie

8

Neuropathologie Melanocytaire afwijkingen Gynaecopathologie Lever Mammapathologie Longpathologie Schildklier sarcomen

10 7 8 1 1 2 1 5

Tabel 5. 10

Jaarverslag 2013

34

5.2.4

Panels

De RVE Pathologie heeft in 2013 patiëntmateriaal ingestuurd naar landelijke panles waaronder het landelijke Mesotheliomen Panel (Nederlands Kanker Instituut; Prof. Dr. M.J. van de Vijver) en de landelijke beentumoren commissie. Patiëntmateriaal m.b.t. hematopathologie (o.a. met de diagnose maligne lymfoom of leukemie) wordt, als er sprake is van een bijzondere casus, ingebracht in het Lymfomen Panel Noord Nederland. Weke delen tumoren (maligne en bijzondere vormen van goedaardige tumoren) worden, als er sprake is van een bijzondere casus, besproken in de werkgroep Weke Delen Tumoren Noord Nederland. Bijzondere of moeilijk beoordeelbare melanocytaire laesies worden besproken in het regionale Melanomenpanel. In 2013 zijn 4 casus voorgelegd aan de landelijke Beentumoren commissie. In 2013 zijn 8 casus voorgelegd aan de landelijke Mesotheliomen werkgroep. In 2013 zijn 27 casus besproken in de regionale werkgroep Weke Delen pathologie. In 2013 zijn 24 casus besproken in het regionale Lymfomenpanel. In 2013 zijn 47 casussen besproken in het regionale Melanomenpanel.

5.3

Kwaliteitsindicatoren Oncologie

Ook in 2013 is gebruikgemaakt van gestructureerde protocollaire verslaglegging via de Palga Protocol Module (PPM). Het betreft landelijk vastgestelde protocollen volgens de CBO/IKNL-richtlijnen. Naast eenduidige, gestructureerde verslaglegging is het mogelijk de vastgelegde gegevens te extraheren voor nadere analyse. Gestructureerde verslaglegging vindt o.a. plaats voor de volgende resectiepreparaten: • mammaresecties wegens maligniteit • schildwachtklierprocedure bij mammacarcinoom • okselklierdissectie bij mammacarcinoom • colon- en rectumresecties wegens maligniteit Hierna worden de resultaten weergegeven, zoals ze geëxtraheerd zijn uit de protocollaire invoer, voor het mamma-, colon- en rectumcarcinoom. 5.3.1

Mamma carcinoom

In 2013 zijn 487 resecties in verband met een mammacarcinoom onderzocht. Bij 403 patiënten was er sprake van een invasief carcinoom, bij 84 patiënten van een in situ carcinoom. Bij 381 patiënten is een lymfklier onderzocht vanwege een schildwachtklierprocedure. In verband met een lymfklier metastase in de oksel, zijn 92 okselklierdissecties onderzocht.

5.3.1.1

Primaire resecties en radicaliteit bij invasief en in situ mammacarcinoom

Type resectie bij invasief carcinoom

2013

2012

2011

Lumpectomie: Draadgeleide lumpectomie: Mamma Ablatio: Mamma Amputatie: Waarvan re-excisies

119 (30%) 129 (32%) 113 (28%) 42 (10%)

122 (32%) 99 (26%) 122 (32%) 39 (10%)

105 (28%) 121 (32%) 119 (31%) 34 (9%)

Totaal aantal resecties:

403

Jaarverslag 2013

10

nb 382

nb 379

35

Radicaliteit resectie bij invasief carcinoom

2013

2012

2011

Radicaal Focaal irradicaal Massaal irradicaal

375 (93%) 18 (5%) 7 (2%)

361 (94%) 17 (4%) 8 (2%)

365 (92 %) 22 (5,5 %) 10 (2,5 %)


403

382

379

Radicaliteit in situ component bij invasief carcinoom

2013

2012

2011


178 (88%) 17 (8%) 7 (4%)

Nb Nb Nb

Nb Nb Nb


202

Type resectie bij in situ carcinoom

2013

2012

2011

Lumpectomie Draadgeleide lumpectomie Mamma Ablatio

15 (18%) 44 (52%) 25 (30%)

20 (28%) 20 (28%) 32 (44%)

10 (20%) 20 (40%) 20 (40%)

Totaal aantal onderzochte resecties

84

72

50

Radicaliteit resectie bij in situ carcinoom

2013

2012

2011


70 (83%) 11 (13%) 3 (4%)

62 (86%) 8 (11%) 2 (3%)

45 (90%) 3 (6%) 2 (4%)

Totaal aantal onderzochte resecties

84

72

50

Tabel 5. 11

5.3.1.2

Karakteristieken invasief carcinoom

Type tumor (WHO)

2013

2012

2011

Infiltrerend ductaal carcinoom: Infiltrerend lobulair carcinoom: Tubulair carcinoom: Mucineus carcinoom Overige

318 (81%) 62 (16%) 2 8 (2%) 12 (3%)

322 (83%) 44 (11%) 3 (1%) 9 (2%) 11 (3%)

320 (81%) 52 (13%) 3 (1%) 15 (4%)

Jaarverslag 2013

36

Gradering invasief carcinoom

2013

2012

2011

Bloom Richardson Graad 1 Bloom Richardson Graad 2 Bloom Richardson Graad 3

58 (15%) 259 (66%) 76 (19%)

63 (17%) 193 (53%) 108 (30%)

71 (19%) 207 (55%) 101 (26%)

Totaal

393 364 * re-excisie slechts 1x

379

Tabel 5. 12

5.3.1.3

Schildwachtklierbiopsie bij mammacarcinoom

Uitkomsten van het schildwachtklier onderzoek

2013

2012

2011

Geen metastasen Macrometastasen (groter dan 2 mm) Micrometastase (groter dan 0,2 maar kleiner dan 2 mm) Geïsoleerde tumorcellen (kleiner dan 0,2 mm)

274 (72%) 51 (13%)

257 (72%) 53 (15%)

245 (69%) 55 (16%)

34 (9%)

28 (8%)

30 (8%)

22 (6%)

17 (5%)

24 (7%)

Totaal aantal onderzoeken

381

355

354

Tabel 5. 13

5.3.1.4

Okselklierdissecties bij mammacarcinoom

In 2013 is bij 92 patiënten een okselklierdissectie onderzocht. Bij 29 (32%) is voorafgaand aan de okselklierdissectie een schildwachtklierprocedure verricht.

Uitkomsten van het okselklier dissectie onderzoek. Eerder verrichte schildwachtklierprocedure Geen metastasen Macrometastasen (> dan 2 mm) - waarvan met extranodale groei

2013

2012

29 (32%) 24 (26 %) 65 (71%)

2011

51 (48%) 32 (30%) 70 (65%)

24 (37%)

80 (58%) 54 (39%) 82 (59%)

15 (21%)

8 (9%)

Micrometastase (> 0,2 maar < 2 mm)

3 (3%)

5 (5%)

3 (2%)

Totaal aantal onderzoeken

92

107

139

Tabel 5. 14

In de okselklierdissectie is in 2013 een mediaan van 13 lymfklieren onderzocht.

Jaarverslag 2013

37

Jaarverslag 2013

38

5.3.2

Colon en rectum resecties wegens maligniteit

5.3.2.1

Colon carcinoom

In 2013 zijn binnen de afdeling pathologie 185 resecties in verband met een colon (exclusief rectum) carcinoom onderzocht. Type resectie

2013

2012

2011

Hemicolectomie rechts Colon transversum resectie Hemicolectomie links Sigmoid resectie Subtotale colectomie Ileocaecaal resectie

90 11 21 57 3 3

97 17 24 58 4 NB

97 7 21 65 3 NB

Totaal

185

200

195

Tabel 5. 15

Aanwezigheid van lymfkliermetastasen Voor patiënten met een coloncarcinoom wordt de prognose voornamelijk bepaald door het TNM-stadium; in het bijzonder de aanwezigheid van lymfkliermetastasen (N +) als negatieve prognostische factor. In principe komen patiënten met lymfkliermetastasen in aanmerking voor adjuvante chemotherapie. De hoeveelheid aangetroffen lymfklieren is een indicator voor de collectieve kwaliteit van chirurg en patholoog en behoort tot de landelijke Zichtbare Zorg indicatoren. Als minder dan 10 lymfklieren worden aangetroffen c.q. onderzocht, kan geen betrouwbare negatieve (N0) lymfklierstatus worden afgegeven en is er potentieel sprake van onderstagering. Dit geldt uiteraard niet als minder dan 10 lymfklieren worden aangetroffen met daaronder een lymfklier met metastase (N+).

De tabel hierna geeft het aantal patiënten met een coloncarcinoom en lymfkliermetastasen weer, het aantal onderzochte klieren en de klinische relevantie van het onderzoek van minder dan 10 lymfklieren. In 2013 was bij 11 (6%) patiënten sprake van klinisch relevante onderstagering op basis van het geringe aantal onderzochte lymfklieren.

N Stadium

2013

2012

2011

Totaal aantal patiënten

185

200

195

14 25 124 22

19 36 119 26

16 34 117 28

Diepte van invasieve groei (T stadium) Beperkt tot mucosa/submucosa (pTis /pT1) Beperkt tot muscularis (pT2) Doorgroei tot in pericolisch vet (pT3) Doorgroei in serosa of andere organen (pT4)

Jaarverslag 2013

39

Lymfklier- of afstandsmetastasen Aantal patiënten zonder lymfkliermetastasen (N0) Aantal patiënten met lymfkliermetastasen (N+) -waarvan diepte van invasieve groei maximaal muscularis (pT2)

103 103 98 82 (44%) 97 (49%) 97 (50%) 6 (15%) 11 (20%) 9 (18%) 76 (52%) 92 (63%) 88 (61%)

Aantal patiënten met bewezen afstandsmetastasen (pM1) Aantal patiënten met klinisch afstandsmetastasen (cM1)

7 5

Mediaan aantal onderzochte lymfklieren Aantal onderzochte lymfklieren minder dan 10 waarvan geen lymfkliermetastasen (N0)

13 15 19 34 24 24 11 (6%) 5 (2,5%) 15 (7,7%)

2 NB

12 NB

Tabel 5. 16

5.3.2.2

Rectum carcinoom

In 2013 zijn binnen de afdeling Pathologie 101 resecties in verband met een rectum carcinoom onderzocht. Rectumcarcinomen worden, als er bij beeldvorming (MRI) sprake is van een vrije circumferentiële resectie marge, < 3 vergrote lymfklieren EN een niet zeer distaal gelokaliseerd carcinoom, kortdurend voorbehandeld (neoadjuvant) met radiotherapie gevolgd door resectie. Als er ongunstige radiologische parameters worden vastgesteld, ondergaat de patiënt in principe een lange voorbehandeling met bij voorkeur chemoradiotherapie met na 2-3 maanden resectie. Dit met als doel tumorregressie te veroorzaken en een grotere kans op vrije sneevlakken. In bepaalde omstandigheden kan op basis van patiëntfactoren worden afgezien van bovenstaande neoadjuvante behandeling of kan deze worden gemoduleerd.

Jaarverslag 2013

40

De tabel hierna geeft het type resectie weer, de wijze van voorbehandeling, het al dan niet vrij zijn van het circumferentiële sneevlak (CRM),en het optreden van een complete histologische regressie na lange neo-adjuvante therapie.

Type resectie

2013

2012

2011

Low anteriorresectie

89

78

71

-waarvan korte radiotherapie -waarvan lange neoadjuvante therapie -waarvan geen voorbehandeling -waarvan CRM niet vrij: -waarvan complete regressie Rectumamputatie -waarvan korte radiotherapie -waarvan lange neoadjuvante therapie -waarvan geen voorbehandeling -waarvan CRM niet vrij: -waarvan complete regressie

44 16 29

35 20 19

39 15 13

3 (3%) 2

2 (3%) 0

2 (3%) 2

12

25

27

7 4 1

13 9 3

14 11 2

1 (8%) 0

1 (4%) 0

4 (15%) 3

Tabel 5. 17

Aanwezigheid van lymfkliermetastasen Voor patiënten met een rectumcarcinoom is de betekenis van de aanwezigheid van lymfkliermetastasen (N+) onduidelijk. In principe komen patiënten met lymfkliermetastasen niet in aanmerking voor adjuvante chemotherapie. De hoeveelheid onderzochte lymfklieren bij een rectumcarcinoom is ook bij het rectumcarcinoom een indicator voor de kwaliteit van de patholoog. De voorbehandeling, in het bijzonder radiochemotherapie met een lange wachttijd tot resectie, heeft niet alleen een beoogd effect op de tumorgrootte, maar leidt ook tot afname van de grootte van de lymfklieren, waardoor het moeilijker wordt deze in het receptiepreparaat aan te treffen.

Jaarverslag 2013

41

De tabel hierna geeft het aantal patiënten met een rectumcarcinoom en lymfkliermetastasen weer, het aantal onderzochte klieren en de klinische relevantie van het onderzoek van < 10 lymfklieren. In 2013 is bij respectievelijk 6 (6%) patiënten sprake van klinisch relevante onderstagering op basis van het geringe aantal onderzochte lymfklieren.

N Stadium

2013

2012

2011

Totaal aantal patiënten

101

103

98

Diepte van invasieve groei (T stadium) Complete remissie na neo-adjuvante therapie Beperkt tot mucosa/submucosa (pTis /pT1) Beperkt tot muscularis (pT2) Doorgroei tot in pericolisch vet (pT3) Doorgroei in serosa of andere organen (pT4)

2 4 35 (35%) 53 (53%) 7

5 7 39 (35%) 50 (49%) 2

5 8 33 (39%) 50 (50%) 2

Lymfklier- of afstandsmetastasen Aantal patiënten zonder lymfkliermetastasen (N0) Aantal patiënten met lymfkliermetastasen (N+) -waarvan diepte van invasieve groei maximaal muscularis (>pT2) -waarvan diepte van invasieve groei tenminste pericolisch vets (
66 35 (35%) 9 (22%) 26 (43%)

66 37 (35%) 13 (28%) 24 (46%)

57 41 (42%) 12 (29%) 29 (56%)

Aantal patiënten met bewezen afstandsmetastasen (pM1) Aantal patiënten met klinisch afstandsmetastasen (cM1)

2 1

2 NB

1 NB

Mediaan aantal onderzochte lymfklieren Aantal onderzochte lymfklieren minder dan 10 -waarvan geen lymfkliermetastasen (N0)

13 16 6 (6%)

14 21 5 (5%)

16 7 4 (4%)

Tabel 5. 18

5.4

Histologische en cytologische follow-up

5.4.1

Kwaliteit vriescoupediagnostiek

Een vriescoupe-uitslag heeft directe consequenties voor de behandeling van de patiënt. Vaak leidt de vriescoupediagnose tot het afbreken van een operatie of juist het uitbreiden van de chirurgische ingreep. Door het speciale karakter van het vriescoupe onderzoek: inferieure morfologie ten opzichte van routine paraffine coupes, het niet kunnen toepassen van additionele technieken, beperkte sampling en beperkte consultatiemogelijkheden van collega-pathologen, is er altijd een kans op onder- of overdiagnostiek aanwezig. Doordat de vriescoupediagnose altijd wordt gevolgd door paraffine coupes van hetzelfde weefsel is kwaliteitscontrole van de vriescoupediagnose mogelijk. In de tabel hierna worden de discordante vriescoupe-uitslagen weergegeven en toegelicht.

Jaarverslag 2013

42

Kwaliteit van de vriescoupediagnostiek

2013 aantal

discordant

2012 aantal

discordant

aantal

discordant

Chirurgie

81

1

81

2

83

2

Neurochirurgie

18

3

10

2

35

1

Gynaecologie

2

19

-

21

-

Plastische Chirurgie

17

22

-

17

1

Urologie

5

16

-

11

-

KNO

5

Specialisme

1

2011

8

-

8

-

Dermatologie

2

-

-

-

Orthopedie

-

-

1

158

4 (3%)

176

Totaal

128

4 (3%)

4 (2%)

Tabel 5. 19

In 2013 waren er 5 (4%) discordante vriescoupes. Aard materiaal

Vriescoupe diagnose

Definitieve diagnose

rectumstomp

reactief

carcinoom

hersen(vlies)weefsel

benigne; definitieve classsificatie op resectiemateriaal

ependymoom


Maligne glioom

meta ongedifferentieerd carcinoom


maximaal laaggradig glioom DD hooggradig glioom reactief of rand lesie

huid

sneevlak onderzoek …. Op reëxcisie preparaat

basaalcelcarcinoom, sneevlak niet vrij

Tabel 5. 20

Een van de bezwaren van het vriescoupe-onderzoek is de verhoogde kans op sampling error, waardoor bij heterogeniteit van de afwijking in het resectiepreparaat onderdiagnostiek op kan treden. De kwaliteit van de diagnose op definitieve paraffine coupes, waarbij ook de mogelijkheid bestaat om additionele immunohistochemische technieken toe te passen, is superieur aan die van een vriescoupe. Dit vormt de verklaring voor de discordante vriescoupediagnosen bij de neurochirurgische ingrepen.

Jaarverslag 2013

43

5.4.2

Follow-up mamma punctie cytologie

De dunne naald aspiratie cytologie van de mamma is een vorm van diagnostiek die veelvuldig wordt toegepast op de Mammapoli. Bij patiënten met een palpabele en/of radiologisch begrensde afwijking in de mamma wordt aspiratiecytologie verricht. Dit wordt in een aantal gevallen gevolgd door histologisch onderzoek; diagnostisch (weefselbiopt) of therapeutisch (lumpectomie).Door beide onderzoekstechnieken te correleren kan de kwaliteit van de cytologische diagnostiek in maat en getal worden vastgelegd. Correlatie cytologie-histologie bij een palpabele mammatumor in 2013. Cytologie uitslag

niet conclusief (negatief) benigne (negatief) maligne (positief) TOTAAL

Geen histologie

110 61 173 344

33 50 83

Histologie: benigne (negatief) 30 10 0 40

Histologie:maligne Totaal (positief) 47 1 173 221

77 11 173 261

Tabel 5. 21

Onderstaande kerngetallen geven een indruk over de waarde van de cytologische punctie van een palpabele mammatumor (exclusief cyste). Sensitiviteit Specificiteit Voorspellende waarde uitslag maligne Voorspellende waarde uitslag benigne of niet conclusief

Jaarverslag 2013

78% 100% 100% 72%

44

5.4.3

Follow-up cervix cytologie

Voor een uitvoerige analyse van de gynaecologische cytologie, verricht in het kader van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker (BVO), wordt verwezen naar de jaarlijkse regionale rapportage opgesteld door de Regionaal Coördinerend Patholoog; mr. dr. J.E. Boers, patholoog (Isala Kliniek Zwolle). De follow-up van cervix cytologie kan zowel histologisch (colposcopische biopten, na verwijzing naar gynaecoloog) als cytologisch (vervolg uitstrijken) verricht worden. Op grond hiervan kan de correlatie tussen cytologische classificatie en histologische classificatie worden vastgesteld. Histologische follow-up cervixcytologie in het kader van het bevolkingsonderzoek. Bron: Evaluatie bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker Noord (late cijfers)

FU is cytologisch (2011)

FU is histologisch (2012)

Pap 0 normaal afwijkend Geen CIN1 CIN

P4

24

30

P5 t/m P9

1

3

4

1

1

C4 t/m C5 C6 t/m C9 A3

1 1

7

198

CIN3

Plav. carc.

Adeno carc

Maligne anders

Totaal

7

7

5

4

20

60

3

4

9

2

2

73 4

96

1

A4 t/m A8 (soms: 9)

B3 (Pap 0)

CIN2

1

1

206

Tabel 5. 22

Jaarverslag 2013

45

Cervixcytologische follow-up in het kader van de medische indicatie

Indicatie FU is cytologisch Pap0

FU is histologisch (2) Geen Plav. Adeno- Maligne Normaal Afwijkend CIN1 CIN2 CIN3 Tot. CIN Carc carc. anders

P4 P5 t/m P9 C4 t/m C5 C6 t/m C9 A3 A4 t/m A8 (soms: 9)

24

B3 (Pap 1 0)

39

1

36 8

5 2

35 5

28 19

12 43

1 1

2

9

3

140 89

1

3

3

4

11

3 13

1

2

8

2

1

51

Tabel 5. 23

Jaarverslag 2013

46

5.5

Externe kwaliteitstoetsing

In 2013 participeerde de Pathologie in onderstaande SKML rondzendingen, hierin werden zowel histochemische als immunohistochemische kleuringen getest. Van de in totaal 16 geteste kleuringen werden er 12 (75%) als goed beoordeeld. De kleuringen die niet optimaal scoorden werden procedureel aangepast met goed resultaat. 5.6

Besprekingen in het kader van kwaliteit

In het kader van de kwaliteitszorg zijn de volgende besprekingen geagendeerd: Besprekingen (zie ook paragraaf 2.2 Overlegstructuren)

frequentie

coupebespreking pathologen protocol- / kwaliteitsbesprekingen coupe- en themabesprekingen cytologie

dagelijks in het ochtendrapport maandelijks 2x in 2013 1. cervix, pleuravocht en lymfklieren 2. speekselklieren

Refereerbijeenkomsten pathologen

15-10-2013 mw. M.W. van Oven: Voor- en nadelen mammascreening

Tabel 5. 24

Bij- en nascholing medewerkers S. de Groot B. Vaatstra M. Pot H. Sietsma T. Tiebosch T. Tiebosch N. de Boer

Jaarverslag 2013

onderwerp Uitleg software systeem voor jaargesprekken ‘E-Tool’ Aanstaande CCKL audit Kwaliteitsysteem Nieren Beenmergbiopten

47

Verdere (interne) opleidingen en trainingen

onderwerp

Secretaresses

1. Cursus notuleren 2. Secretaressedag

Cytologie Histologie Imunologietraining van DAKO Coördinator cytologie

Unithoofd

Werkbegeleiding voor stagiaires, Longcytologie. Teamcoaching. In situ hybridisatie, Congres WIHC (huidpathologie). In het kader van ‘opleiding voor zorgcoördinatoren’ verschillende trainingen gevolgd. In het kader van unithoofden programma verschillende trainingsdagen gevolgd

Kwaliteitsfunctionaris, unithoofd, hoofd, patholoog

Instructiecursus LMS report

Alle medewerkers

ELO-cursus 'Brand … wat nu?"

Tabel 5. 25

De pathologie medewerkers verzorgen met externe instellingen cursussen voor studenten en doktersassistenten I.s.m. BVO-baarmoederhalskanker

2x in 2013 Cervixcytologie; presentatie en rondleiding over het lab. I.s.m. Hanze Hogeschool Groningen 2x in 2013 Gastcollege: Inleiding in de oncologie I.s.m. Wenckebach Instituut (UMCG) (opleiding OK/anesthesiemedewerkers) 2x in 2013 Gastcollege: Tumorcellen, klinische pathologie. I.s.m. Noordelijke Pathologen Bijeenkomst Thema: “Een oud geval” waarin casuïstiek werd besproken. Bespreking stond in het teken van pensionering van twee pathologen. Tabel 5. 26

Jaarverslag 2013

48

5.7

Kwaliteitsprojecten en visitatie

Het Martini Ziekenhuis is NIAZ geaccrediteerd.

2013

instelling

maart

Raad voor Accreditatie/CCKL

juni Oktober

november

Verbeterpunten

Op een aantal onderwerpen is een verbeterplan geformuleerd en uitgewerkt. Dit nam enige tijd in beslag. Definitief bericht volgt voorjaar 2014, bij publicatie van dit jaarverslag: positief resultaat, accreditatie verleend. Rapportage toelatingsaudit BVO darmkanker Toelatingsaudit positief doorlopen Deelverslag interne milieuaudit en FU Pathologie 2013-10. Een aantal verbeterpunten Betreft een onderdeel van een interne NIAZ audit. geformuleerd en uitgewerkt op het gebied van afvoer van afvalstoffen, handelswijze bij morsingen en lekkages van gevaarlijke stoffen, en opslag en emballage van gevaarlijke stoffen. LVC-NVVP reactie op ingezette verbeterplannen mbt visitatierapport . Visitatie 20-04-2011

actief en gericht uitvoering heeft gegeven aan de opgestelde aanbevelingen

Tabel 5. 27

Jaarverslag 2013

49

5.8

Besprekingen Pathologie

De pathologen participeren in vele muldisciplinaire patiëntenbesprekingen in het Martini Ziekenhuis en het Wilhelmina Ziekenhuis, daarnaast nemen pathologen als afgevaardigde deel aan panelbesprekingen. Zie bijlage Besprekingen.

BESPREKINGEN PATHOLOGIE dag tijd soort maandag

frequentie/week

patholoog

voorbereiding

Pathologie overlegruimte 5C220 MZH Vrg.-ruimte Goud WZA; overdrachtsruimte I&A 1e verdieping

dagelijks

Allen

geen

wekelijks wekelijks

Tiebosch/ Sietsma 1e week Kruithof 2e week Van Oven 3e week Sietsma 4e week Kruithof 5e week verdelen

werkbrieven werkbrieven

2e week

Tiebosch/V.Bemmel

maandag maandag

8.30-9.00 uur 16.30 uur 17.00 uur

maandag

17.00 uur

PA-necrologie

maandag

12.30 uur

Gynaecologie-Opleiding

MZH Afd. 2A K.417

3e week

Van Oven

maandag

16.30 uur

UMCG

4e week

Van Oven/ De Boer

maandag

16.30 uur

Werkgroep Weke Delen Tumoren Melanomenpanel

UMCG

1 x per maand

Kruithof

verslag+rondzenden presentielijst

dinsdag

8.30-9.00 uur 12.15 uur

ochtendrapport pathologen

Pathologie overlegruimte 5C220 MZH Vrg.ruimte 2C/2D K421

dagelijks

Allen

geen

dinsdag


locatie

owg GE-tumoren MDO mamma-/ colorectaal-/ 'varia'-carcinoom (postoperatief)

Pathologie-Interne Geneeskunde bespr.

in oneven maanden: Tiebosch 2e en 4e week

werkbrieven/coupes evt revisieverslagen verslag+rondzenden

werkbrieven/coupes

in even maanden: 4e week dinsdag

10.15 uur

Jaarverslag 2012

Coupe-overleg Pathologen

Pathologie overlegruimte 5C220 vervalt ivm ochtendrapport

2e, 3e, 4e en evt. 5e week

Allen

50

dinsdag

12.1512.45 uur

Dermatologie Onderwijsbespreking

Pathologie overlegruimte 5C220

2e week

Kruithof

mail nr dermalogen > casus aanleveren coupes / werkbrieven

dinsdag

16.00

Urologie Onderwijs incidenteel

MZH Onderwijskamer Urologie, 2B/C

1e week

Van der Wal

mail nr urologie opgeven casus / uitnodiging/ coupes/werkbrieven

dinsdag

16.30 uur

owg Mammatumoren

dinsdag

extra

owg Melanomen

MZH radiologenkamer mammapoli 0.3 MZH radiologenkamer mammapoli 0.3 MZH wisselt, zie agenda

elke week (1e en 3e Kruithof/ Van Bemmel week FU + NP) iedere week, Kruithof/Van Bemmel voorlopig 2e en 4e week de Boer/ Sietsma

werkbrieven ER,PR,Her2Neu!! werkbrieven

werkbrieven

dinsdag

17 owg Hematolo-Oncologie

dinsdag

16.45 uur

owg Urologische Oncologie

MZH vergaderruimte 1A1

3e week

dinsdag

17.00 uur

KNO-opleiding

dinsdag

16.45 uur

enkele keren per jaar 3e week

dinsdag

17.00 uur

MDO beleidswerkgroep mamma Lymfomenpanel

MZH loc.en data op initiatief KNO MZH wisselt, zie agenda UMCG

4e week

De Boer/ Sietsma

coupes inzenden

UMCG Pathologie overlegruimte 5C220 MZH Onderwijskamer Chirurgie MZH Vrg. ruimte Goud

4e week dagelijks

Van der Wal Allen

geen

op uitnodiging

Tiebosch

wekelijks

Sietsma/ Van der Wal werkbrieven

MDO mamma-/ colorectaal WZA; overdrachtsruimte (GI) carcinoom (preoperatief) I&A 1e verdieping Orthopedie-Opleiding MZH Onderwijskamer Orthopedie interstitiele longziekten MZH bespreekruimte tussen 1D en 1C

wekelijks

Van Oven

enkele keren per jaar 3e week

Tiebosch

woensdag

16.00 uur 8.30-9.00 uur xxx

woensdag

16.30 uur

woensdag

12.0013.00 uur 12.30 uur

woensdag

woensdag woensdag

12.1513.00

Jaarverslag 2013

HH-coupebespreking ochtendrapport pathologen Chirurgen opleidingbespreking owg Longtumoren

51

V. d. Wal/ De Boer/v. Bemmel Van der Wal

z.n. werkbrieven

werkbrieven/coupes

Kruithof

werkbrieven, mamma:ER,PR,Her2Neu!! werkbrieven/coupes

Sietsma/ Van der Wal gedigitaliseerde beelden

woensdag

12.0013.00 uur

Long onderwijsbespreking

Pathologie overlegruimte 5C220

donderdag


donderdag

8.30-9.00 uur 12.30 uur

owg Neuro-Oncologie

Pathologie overlegruimte 5C220 MZH verg.ruimte 1G, K.230 1e week

donderdag

12,30 uur

beenmergbespreking

MZH Klinische Chemie

wekelijks

Van Bemmel/ Van der werkbrieven/ Wal coupes bij geen beelden in UDPS De Boer/ Sietsma patholoog verzamelt coupes

donderdag

16.30 uur

MZH verg.ruimte 2A K.417

wekelijks

Van Oven/ De Boer

werkbrieven

donderdag

17.00 uur

owg Gynaecologische tumoren owg Endocrinologie

2e week

Van der Wal/Kruithof

werkbrieven

donderdag

16.15 uur

owg Hoofd-Halstumoren

2e week

Kruithof/ Van der Wal

donderdag

16.30 uur

owg Medische Oncologie

MZH wisselt, verg.ruimte 1A1/1A2/BC2 zie agenda MZH wisselt, verg.ruimte 1A1/1A2/BC2 zie agenda MZH verg.ruimte 1A1

4e week

Tiebosch

werkbrieven; zoekvraag benigne schildklier maandag ervoor werkbrieven

donderdag

14.0017.00 8.30-9.00 uur 12-13 uur

Longclub NL

alternerend Utrecht/Zwolle

4 maal per jaar

Sietsma


Pathologie overlegruimte 5C220 Pathologie overlegruimte 5C220

dagelijks

Allen

coupes inzenden naar VUMC geen

1e week

Tiebosch

werkbrieven/coupes

vrijdag vrijdag

MDL-Opleiding

elke eerste woensdag van de even kalendermaanden dagelijks

Tabel 5. 28

Jaarverslag 2013

52

Sietsma/ Van der Wal werkbrieven/coupes

Allen

geen

5.9

Klachten/foutenregistratie

Binnen de afdeling worden alle afwijkingen (signaleringen) die optreden in de patiëntenzorg geregistreerd in het U-DPS systeem. Binnen de afdeling is een selectie gemaakt in de signalering die geduid worden als bedrijfkritische (interne) en procesmatige signaleringen (externe). In deze selectie zijn in 2013 2982 signaleringen aangemaakt (4,9% van het totaal aantal onderzoeken). Deze meldingen hadden zowel betrekking op afwijkingen in het preanalytische traject door inzenders/aanvragers (externe signaleringen) als afwijkingen in het analytische, secretariële en diagnostische traject (interne signaleringen). Eind 2013 is een kwaliteitscommissie Pathologie ingesteld, waar o.a. signaleringen en meldingen worden gemonitord. In 2013 worden de medewerkers gemotiveerd om te streven naar een optimale fouten analyse, zodat - indien nodig- een passend verbeterplan kan worden opgesteld. 5.9.1

Externe signaleringen

EXTERNE SIGNALERINGEN*

2013

2012

2011

procesmatig kritische signaleringen (coordinatorenoverleg)

aantal

aantal

aantal

Monster zonder aanvraag BVO cervixuitstrijk zonder BVO formulier Verwisseling materiaal VOOR ontvangst Aanvraag zonder monster Patientgegevens onvolledig ingevuld Aanvragend arts ontbreekt of onjuist Monster zonder patiëntgegevens Links rechts verwisseling VOOR ontvangst Discrepantie patientgegevens aanvraag en monster Discrepantie aantal inzendingen en aantal vermeld op aanvraag

12 34 30 1 90 853 809 14 30 18

24 26 26 9 103 821 836 7 28 37

18 12 17 7 52 443 715 4 27 24

TOTAAL

1891

1917

1319

2013 aantal

2012 aantal

2011 aantal

Tabel 5. 29

*De externe signaleringen worden op de uitslagen vermeld.

INTERNE SIGNALERINGEN* bedrijfskritische signaleringen TEN ONRECHTE VERZONDEN UITSLAG (verkeerde patiënt, aanvrager, kopie of verwisseling) Verwisseling (materiaal in verkeerde cassette) Verwisseling (weefsel op verkeerde glaasjes geplakt) Verwisseling (navraag op verkeerde glaasjes geplakt) Verwisseling (dictaat bij verkeerd nummer) Verkeerde patiënt geselecteerd Verkeerde aanvrager geselecteerd Kopie naar verkeerde aanvrager Geen kopie verzonden Ten onrechte (wel of niet) gesplitst onderzoek Uitslag vertraagd: uitslag niet geautoriseerd

102

60

98

18 22 9 20 7 251 5 34 33 2

10 37 12 14 12 89 11 48 51 18

nvt 30 13 4 4 142 9 27 42 25

TOTAAL

1091

362

394

Tabel 5. 30

*De interne signaleringen worden niet op de uitslagen vermeld. Jaarverslag 2013

46

5.9.2

Melding Incidenten Patiëntenzorg (MIP) en externe klachten

In 2013 heeft de afdeling Pathologie 2 VIM-meldingen gedaan. Het ging daarbij om verwisseling van materiaal voor ontvangst. In 2013 zijn geen patiëntgebonden klachten door derden gemeld.

5.9.3

Niet patiëntgerelateerde meldingen

De afdeling Pathologie hanteert naast de patiëntgebonden afwijkingen (UDP-Signaleringen) een nietpatiëntgebonden meldsysteem van klachten, afwijkingen en verbeterpunten, Hierin zijn de onderwerpen opgenomen: werkprocessen, veiligheid, apparatuur, dienstverlening huisartsen, inkoop en bestellingen, koeriersdiensten, en het externe archief. In 2013 zijn 40 meldingen gemaakt (meerdere codes per melding zijn mogelijk):

code

Rubriekcode

A10 C01

4 3

C10 I01 I03

Apparatuur: overige Consulten/diensten/huisartsen: Communicatie; fout/probleem binnen de afdeling Consulten/diensten/huisartsen: overige Inkoop en bestellingen: Bestelfout (Pathologie èn leverancier) Inkoop en bestellingen: (Te) lange levertijd artikelen / apparatuur

I05 I07

Artikelen: niet juiste/ beschadigd Inkoop en bestellingen: Chemicaliën bunker: te laat / niet besteld

1 1

I10 K01 K03

Inkoop en bestellingen: overige Koeriersdiensten: Patiëntenmateriaal niet opgehaald Koeriersdiensten: Communicatieprobleem m.b.t. af te leveren materialen Koeriersdiensten; overige Securitas: Pat. Materiaal niet volgens procedure aangevraagd/afgeleverd Veiligheid: overige Werkproces: uitsnijkamer Overige

1 3 7

K10 S01 V10 W03 W10

aantal

2 1 4

1 1 1 3 7

Totaal

40

vermijdbaar niet vermijdbaar

25 12

Tabel 5. 31

5.9.4

Arbo-meldingen

In 2013 zijn 3 prikaccidenten gemeld.

Jaarverslag 2013

47

6 Opleidingen 6.1

B-opleiding Pathologie

Na een positieve visitatie werd door de MSRC (sinds 2013 Registratie Commissie Geneeskundig Specialisten) erkenning verleend om de B-opleiding tot patholoog te verzorgen, in nauwe samenwerking met het UMCG (A-opleiding). 6.2

Opleiding arts-assistenten andere disciplines

Aan de opleiding van arts-assistenten van de afdelingen Interne Geneeskunde, Chirurgie, Gynaecologie, en KNO is in 2012 meegewerkt via zogenaamde opleidingsbesprekingen. Deze besprekingen hebben een didactisch karakter en zijn niet primair gerelateerd aan patiëntenzorg.

soort

locatie

frequentie/week

patholoog

Gynaecologie Interne Geneeskunde

MZH Afd. 2A K.417 MZH Vrg.ruimte 2C/2D K421

3e week in oneven maanden: 2e en 4e week in even maanden: 4e week

Van Oven Tiebosch

Pathologie overlegruimte 5C220 Urologie MZH Onderwijskamer Vervalt tot nader Urologie, 2B/C order

2e week

Kruithof

1e week

Van der Wal

KNO

enkele keren per jaar

Van der Wal

op uitnodiging

Tiebosch

enkele keren per jaar

Tiebosch

3e week

Sietsma/ Van der Wal Sietsma/ Van der Wal Tiebosch

Dermatologie

Chirurgen Orthopedie Interstitiele longziekten Long MDL

MZH loc.en data op initiatief KNO MZH Onderwijskamer Chirurgie MZH Onderwijskamer Orthopedie MZH bespreekruimte tussen 1D en 1C Pathologie overlegruimte 5C220 Pathologie overlegruimte 5C220

elke eerste woensdag van de even kalendermaanden 1e week

Tabel 6. 1

Jaarverslag 2013

48

6.3

Stagiaires histologie/cytologie

In 2013 hebben onderstaande MBO- en HBO-studenten hun stage gelopen op de afdeling Pathologie.

Naam

instelling

leerjaar

Friso Staal

Hanzehogeschool Groningen

HBO

3e jaar medische diagnostiek

Hilde Bakker


HBO


Kathleen Boiten


HBO


Ellen Kalkman


HBO


Fenna de Bie


HBO


Anna Mohammed

Friesland College; Leeuwarden MBO / niveau 4


Agnieta Elgersma

Friesland College; Leeuwarden MBO / niveau 4


Arjet Woldendorp

Noorderpoort; Groningen

MBO / niveau 3


Anna van Vondel


MBO / niveau 3


Abi-Jane Rivero


MBO / niveau 3


Tabel 6. 2

6.4

Coassistenten Pathologie

Co-assistenten volgen binnen de pathologie geen reguliere co-schappen. In 2013 wordt een aantal onderwerpen in het co-programma t.a.v. de pathologie meegenomen.

Jaarverslag 2013

49

7 Lidmaatschappen / commissies / bestuurswerkzaamheden / nascholing pathologen Mw. B.E. van Bemmel 2013 Nascholing vanaf juni 2013: ESP Lissabon Scholingscursus mammacarcinoom Tiel Lidmaatschappen/commissies Regio commissie Noord Nederland Thesaurus commissie PALGA Nederlandse vereniging voor neuropathologie

Mw. dr. N.K. de Boer 2013 Nascholing e Nascholing interne geneeskunde, 2 Casuïstiek Symposium Hematologie Noord Nederland; 27 maart Post graduate course, Diagnostic Gynaecologic Pathology, Graz Austria; 18 t/m 20 april Algemene scholing cluster 1 en 2, Compagnoncursus Martini Ziekenhuis; 6 t/m 8 juni Nascholing Pathologie; Regio avond Noordelijke Pathologen, Leeuwarden; 9 oktober Lidmaatschappen/commissies Nederlandse Vereniging voor Pathologie Werkgroep Weke delen tumoren Noord-Nederland Werkgroep Lymfomen Noord-Nederland KNMG/LAD

Dhr. A.D. Groote 2013 Nascholing NVVP pathologendagen, 17 april NABON/BOOG 11 april European congress of pathology, ESP, 31 augustus- 4 september 12e NKI-AVL mammacarcinoom symposium, 30-oktober. Regioavond Noordelijke Pathologen, 12 november Lidmaatschappen/commissies Nederlandse Vereniging voor Pathologie Medische Staf Martini Ziekenhuis Beleidswerkgroep mammatumoren

Dr. S.H. de Haas 2013

Nascholing

Pathologendag NVVP, 19 april 11e Bossche Mamma Congres, 18 en 19 juni Epidemiologisch onderzoek: opzet en interpretatie VU, 9 t/m 13 september Regio-avond Noordelijke Pathologen, 12 november

Lidmaatschappen

Nederlandse Vereniging Voor Pathologie (NVVP) Jaarverslag 2013

50

Nederlandse Vereniging voor Neuropathologie Noordelijk melanoompanel OMS/KNMG

Mw. I.G. Kruithof-Dekker 2013 Nascholing Noordelijk Melanoompanel, 14 januari, 4 maart, 8 april,13 mei ,10 juni,8 juli,19 augustus, 30 september, 11 november,9 december Pathologendagen, 17 april International society of dermatopathology Symposium, Florence, 28 september Path society scientific meeting with NVVP 203th, Utrecht, 8 januari AvL NKI symposium mammacarcinoom, 30 oktober Scholingscursus X mammacarcinoom, Tiel, 3 oktober Noordelijke pathologen bijeenkomst, 12 november Lidmaatschap NVVP KNMG/LAD Bestuurswerkzaamheden: Voorzitter OWG mamma MZH Lid IFMS cie MZH Vice voorzitter noordelijk melanoompanel

Mw. M.W. van Oven 2013 Nascholing Maandelijkse Werkgroep Weke Delen Tumoren Noord Nederland 10 jaar sarcomen centrum UMCG, symposium, De Havixhorst, 15 januari NABON/BOOG symposium: post San Antonio en St. Gallen, 11 april Scholingscursus XI NVOC, Agnietenhof, Tiel, 5 oktober 100 jaar AVL, 100 jaar wetenschap, 100 jaar (persoonlijke) behandeling; Antoni van Leeuwenhoek, symposium mammacarcinoom, 30 oktober Regioavond Noordelijke Pathologen, 12 november Lidmaatschappen NVVP KNMG Werkgroep Weke Delen Tumoren Noord Nederland

Dhr. dr. A. Tiebosch 2013 Nascholing 19 april Pathologendag NVVP 12 november Regio-avond Noordelijke Pathologen Lidmaatschappen Nederlandse Vereniging voor Pathologie KNMG/LAD Bestuurswerkzaamheden Voorzitter Medische Staf Martini Ziekenhuis Groningen Lid bestuur Stichting Palga (tot juni 2013) Jaarverslag 2013

51

Mw. dr. J.E. van der Wal 2013 Nascholing Advanced teaching course in clinical cytology. 4/5 april, UMCG, Groningen Congres Bristish Society of Oral & Maxillofacial Pathology, 24-25 april, Newcastle, UK Bijeenkomst MCN-schildkliercarcinoom, 30 oktober Hoogeveen MMV-cursus Martini Ziekenhuis Groningen, 31 oktober MMV-congres, Nieuwegein. 11 december Onderwijs - Lid Onderwijscommissie Martini Ziekenhuis - Vakverdieping Mondziekten & Kaakchirurgie UMCG - Lid Centrale Opleidings Commissie Martini Ziekenhuis - Opleider B-opleiding Pathologie Martini Ziekenhuis

Overig - Lid richtlijn commissie schildkliercarcinoom - Lid Bestuur MCN schildkliercarcinoom - Reviewer Med Oral Patol Oral Cir Bucal - Co-promotor promotie M. Schrijvers (KNO); proefschrift: “New prognostic markers to predict clinical outcome in patients with laryngeal cancer.” - Lid promotiecommissie D. Schinagl, 6 november Radboud UMC Nijmegen: proefschrift “Radiotherapy for head and neck cancer; the role of FDG-PET”.

Mw. dr. H. Sietsma 2013 Nascholing Management development MZH: Modules: 1. Organisatie van een ziekenhuis en Med. Staf , 11 september 2. Managen van een maatschap en/of vakgroep, 20 november Werkgroep Lymfomen Noord Nederland, 22 januari, 28 mei, 27 augustus, 26 november European Society pf Pathology, Lissabon, 31 augustus t/m 3 september LongpathologenNL, 14 maart Wengen op de Wadden, 3 t/m 5 maart Lidmaatschappen/commissies NVVP ESP (European Society of Pathology) Palga protocolcommissie KNMG/OMS/LAD Longclub NL Onderwijsactiviteiten: Gastcolleges Wenckebach "opleiding operatie-assistenten en anesthesiemedewerkers Wengen op de Wadden, Presentatie: Pathologie, weefselmanagement, subtypering adenoclassificatie presentatie/ workshop: Wat betekent de moleculaire biologische uitslag voor de longarts? Plaatsvervangend B-opleider Pathologie MZH Overig Lid promotiecommissie MG Dickinson van zijn proefschrift, getiteld "Pulmonary Arterial Jaarverslag 2013

52

Hypertension, the role of increased pulmonary blood flow and Egr-1", RUG 27 november.

Jaarverslag 2013

53

8 Publicaties Mw. dr. J.E. van der Wal 2013

Pattje WJ, Melchers LJ, Slagter-Menkema L, Mastik M, Schrijvers ML, Gibcus JH, Kluin PM, HoegenChouvalova O, van der Laan BF, Roodenburg JL, van der Wal JE, Schuuring E, Langendijk JA. FADD expression is associated with regional and distant metastasis in squamous cell carcinoma of the head and neck. Histopathology 2013; 63: 263-270. Melchers LJ , Bruine de Bruin L, Schnell U, Slagter-Menkema L, de Bock GH, van Dijk BAC, Giepmans BN, van der Laan BFAM, van der Wal JE, Roodenburg JLN, Schuuring E. Lack of claudin-7 is a strong predictor of regional recurrence in oral and oropharyngeal squamous cell carcinoma. Oral Oncol. 2013 Oct;49(10):998-1005 Wachters JE, Schrijvers ML, Menkema L, Mastik M, de Bock GH, Langendijk JA, Kluin PM, Schuuring E, van der Laan BFAM, van der Wal JE. Prognostic significance of hypoxia markers HIF-1a, CA-IX and OPN in T1-T2 laryngeal squamous cell carcinoma treated with primary radiotherapy. Laryngoscope 2013 Sep;123(9):2154-60.

Mw. dr. H. Sietsma 2013 A genomics-based classification of human lung tumors. Clinical Lung Cancer Genome Project (CLCGP); Network Genomic Medicine (NGM). Sci Transl Med. 2013 Oct 30;5(209): Common and rare EGFR and KRAS mutations in a Dutch non-small-cell lung cancer population and their clinical outcome. Kerner GS, Schuuring E, Sietsma J, Hiltermann TJ, Pieterman RM, de Leede GP, van Putten JW, Liesker J, Renkema TE, van Hengel P, Platteel I, Timens W, Groen HJ; CTMM Air Force Consortium. PLoS One. 2013 Jul 29;8(7 Prevalence of indolent systemic mastocytosis in a Dutch region. van Doormaal JJ, Arends S, Brunekreeft KL, van der Wal VB, Sietsma J, van Voorst Vader PC, Oude Elberink JN, Kluin-Nelemans JC, van der Veer E, de Monchy JG. J Allergy Clin Immunol. 2013 May;131(5):1429-31

Jaarverslag 2013

54

Jaarverslag 2013

55

Pathologie Martini Ziekenhuis Groningen. Jaarverslag 2013

Recommend Documents