PAG- ASA Jaarverslag 2010

PAGASA Jaarverslag 2010

Inhoud

Voorwoord3 PAG-ASA: opdracht, omkadering

5

Historiek7 Definitie van mensenhandel

11

Cijfergegevens van 2010

13

I. Aanmeldingen

13

1. Totaliteit van de aanmeldingen

13

2. Aanmeldingen waarbij het niet ging om mensenhandel en/of mensensmokkel

15

3. Aanmeldingen waarbij het ging om mensenhandel en/of mensensmokkel

16

II. Begeleidingen

18

1.Psychosociale begeleidingen

18

2. Juridisch-administratieve begeleidingen

19

3. Type van uitbuiting, geslacht, nationaliteit van de slachtoffers

20

4. Gegevens op administratief vlak

23

5. Gegevens op juridisch vlak

24

Belangrijke verwezenlijkingen van het team

27

I. Een gerenoveerd opvanghuis en splinternieuwe kantoren

27

II. Methodologie: vervolg

27

III. ELDORADO, het nieuwe Netwerkproject

27

Samenwerking29 Europese beleid

30

Besluit31

Jaarverslag 2010

PAGASA

Voorwoord Geachte lezer, Dit voorwoord wil ik beginnen met te danken. Vooreerst onze koningin Paola. Mevrouw, U bracht op 16 maart 2010 een opmerkelijk bezoek aan PAG-ASA. Opmerkelijk was het overleg met de verantwoordelijken van de juridische, de ambulante en de residentiële cel. Aandoenlijk was Uw bezoek en Uw contact met de bewoners van het onthaalhuis. Tenslotte was er het gemoedelijk middagmaal met de heel directe vragen en antwoorden. U zou een heel goede vrijwilligster zijn ! Dank aan alle medewerkers. Vooral voor het geduld tijdens de werken, zowel in het onthaalhuis als in de nieuwe burelen. Maar zeggen jullie zelf: het resultaat van de verbouwingen mag worden gezien, de nieuwe lokalen staan echt in verhouding met het kwaliteitsvolle werk dat jullie verrichten. Dank aan de velen die financieel en bestuurlijk deze grote ingrepen mogelijk maakten. Danken voor het voorbije jaar is één; het is ook terugblikken en naar de toekomst kijken. Er blijven dan wel heel wat werkpunten; ik som er enkele op: • na bijna 17 jaar nog altijd geen reguliere subsidiëring!; • de blijvende nood aan praktijkgerichte vorming voor politiediensten en magistraten in verband met mensenhandel; diensten als PAG-ASA vragen een efficiënt doorverwijssysteem; • slechts 7 van de 27 gerechtelijke arrondissementen stuurden slachtoffers door, waar loopt het fout? Dit is slechts een handvol van de vele vragen en problemen die reeds jaren aanslepen. Het PAG-ASA - personeel en bestuur werken hieraan maar de verschillende overheden moeten hier hun verantwoordelijkheid nemen en niet blijven wachten en elkaar de bal toespelen. Beste mensen, het ga jullie goed. Hopelijk kan ik volgend jaar de werkpunten als dankpunten behandelen, Johnny De Mot Voorzitter jaarverslag PAG-ASA 2010 | 3

PAGASA

PAG-ASA: opdracht, omkadering Als gespecialiseerd centrum, biedt PAG-ASA in de eerste plaats een juridische, administratieve en psychosociale begeleiding aan slachtoffers van mensenhandel/mensensmokkel onder verzwarende omstandigheden. De begeleiding bestaat uit: • juridische en administratieve opvolging van alle slachtoffers in begeleiding; deze begeleidingscel organiseert tevens de intakegesprekken van de aangemelde personen; • opvang en psychosociale begeleiding in een opvanghuis, gesitueerd op een discreet adres; het opvanghuis heeft een capaciteit van 16 plaatsen en richt zich op de opvang van personen die geen andere verblijfsmogelijkheid hebben dan deze waar ze uitgebuit werden en waar ze gevaar lopen; • ambulante psychosociale begeleiding voor die personen die geen/niet langer nood hebben aan opvang in ons eigen opvanghuis. PAG-ASA werkt mee aan de strijd tegen de mensenhandel en de exploitatienetwerken. Via de samenwerking met justitie en Dienst Vreemdelingenzaken, maar ook via sensibiliseringswerk: het verlenen van informatie, het geven van vorming, zowel nationaal als internationaal. Op 31 december telt PAG-ASA een personeelsvolume van 15,6 FTE. Aanvullend hierop heeft PAG-ASA in 2010 1,25 FTE tijdelijk kunnen aanwerven in het kader van het Fonds Sociale Maribel voor de Bicommunautaire Opvoedings- en Huisvestingsinstellingen. Daarnaast kon PAG-ASA in 2010 rekenen op de inzet van circa 19 vrijwilligers. Dit alles maakt het mogelijk te zorgen voor een 24u/24, 7d/7 permanentie. jaarverslag PAG-ASA 2010 | 5

PAGASA

Historiek 1994 De oprichtingsvergadering van vzw PAG-ASA heeft plaats op 4 juli. De opdracht van PAG-ASA kadert binnen ministeriële omzendbrief van 7 juli 1994, handelend over de verblijfsrechten voor slachtoffers van mensenhandel. 1995 In maart worden de eerste personeelsleden van PAG-ASA aangeworven. De statuten van de vzw worden op 5 april gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. De officiële opening vindt plaats op 12 mei. Het eerste slachtoffer wordt op 29 mei opgenomen. 1996 Het wordt steeds duidelijker dat ook andere sectoren dan die van de prostitutie betrokken zijn bij mensenhandel. Het hulpaanbod wordt gediversifieerd. Ambulante begeleiding wordt opgestart. Het aantal aanvragen voor opvang en begeleiding stijgt. De opvangcapaciteit van het onthaaltehuis is onvoldoende. 1997 Voor de eerste maal worden straffen uitgesproken in gerechtszaken die betrekking hebben op slachtoffers van mensenhandel die in begeleiding zijn bij PAG-ASA. De eerste door ons begeleide slachtoffers kunnen zich inschrijven in het Vreemdelingenregister. Het aantal begeleidingen blijft toenemen, meer bepaald het aantal ambulante begeleidingen. Gelukkig hebben we ons team kunnen uitbreiden met twee personen met een gesco-statuut. 1998 Voor het vierde opeenvolgende jaar ligt het aantal begeleidingen hoger dan het jaar voordien. Het aantal veroordelingen van exploitanten neemt toe. De eerste stappen worden gezet voor een definitieve regularisatie van een aantal slachtoffers. Het opvanghuis van PAG-ASA wordt officieel erkend door de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. 1999 Het aantal aanmeldingen blijft stijgen. Om aan de stijgende vraag te kunnen blijven voldoen wordt binnen het team van PAG-ASA een herstructurering doorgevoerd. Er worden drie begeleidingscellen opgericht: een residentiële, een juridische eneen ambulante cel. De directie verandert; de residentiële cel en de ambulante cel worden versterkt met telkens één personeelslid. Er vinden negen processen plaats waarbij slachtoffers die in begeleiding zijn bij PAG-ASA, betrokken zijn. Een aantal slachtoffers wordt definitief geregulariseerd. De Europese Gemeenschap is meer en meer gevoelig voor de problematiek van de mensenhandel. 2000 PAG-ASA verenigt zich samen met andere bicommunautaire organisaties in Brussel. Het opvanghuis en de burelen verhuizen ieder naar een meer aangepaste infrastructuur. PAG-ASA participeert aan Europese projecten. De statuten van de vzw worden gewijzigd en nieuwe leden gaan deel uitmaken van de Raad van Bestuur. jaarverslag PAG-ASA 2010 | 7

2001 Het team van PAG-ASA wordt uitgebreid met vijf personeelsleden, noodzakelijk aangezien de vraag naar opvang en begeleiding blijft toenemen. Er wordt een transitproject opgestart. PAG-ASA stelt zich burgerlijke partij in een proces waarbij de verdachte wordt veroordeeld tot betaling van een reële schadevergoeding ten gunste van het slachtoffer en van PAG-ASA. Eerste partnerschap van PAG-ASA in het DAPHNE-programma, een Europees project in de strijd tegen de mensenhandel: PAG-ASA is hier actief betrokken bij het maken van een videofilm over mensenhandel die als didactisch instrument gaat dienen in het kader van informatie en sensibilisering van betrokken organisaties als politie, parket, welzijnsorganisaties, … . De onderhandelingen in het kader van een structurele financiering leiden stilaan tot concrete resultaten. 2002 In juni verhuizen de burelen naar een andere vleugel in hetzelfde gebouwencomplex. De nieuwe accommodatie is volledig gerenoveerd en heringericht; er is veel meer werkruimte, cliënten kunnen worden ontvangen in mooie gespreksruimtes, er is heel veel natuurlijk licht; kortom, het is er aangenaam om te werken. Dit jaar en ook volgend jaar wordt er werk gemaakt van de renovatie van het opvanghuis met als doelstelling de creatie van aangename werken leefruimtes. Alle werkingen op de Sint-Joris site organiseren in november een grote open deur voor alle partners waarmee wordt samengewerkt. De samenwerking tussen de drie erkende centra voor opvang en begeleiding van slachtoffers mensenhandel versterkt en dit concretiseert zich in het samen realiseren van projecten zoals het invoeren van een gemeenschappelijke registratie, gecoördineerd door het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding. De samenwerking met internationale organisaties zoals de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, de Internationale Organisatie voor Migratie en met diverse universiteiten, breidt zich verder uit. 2003 De renovatie van het opvanghuis loopt stilaan naar het einde voor wat betreft het gelijkvloers, de eerste verdieping en de aparte toegang met trap. De afwerking, voornamelijk schilderwerk, dient nog te gebeuren. De renovatie is zeker geslaagd. Ook dit werkjaar krijgen we heel wat buitenlandse delegaties op bezoek: ervaringen worden uitgewisseld, de gesprekken doen ons nadenken en dragen bij tot een verbetering van het eigen aanbod. We stellen vast dat meer dan vroeger justitiële diensten uit Wallonië potentiële slachtoffers mensenhandel doorverwijzen naar PAG-ASA. 2004 PAG-ASA bestaat 10 jaar. Op 6 december is dit gevierd. Er zijn circa 300 personen aanwezig. Werknemers nemen deel aan nationale en internationale studiedagen en dragen zo bij tot het zichtbaar houden van onze opdracht en tot het verrijken van de eigen werking. Dit jaar is het aantal slachtoffers van seksuele uitbuiting gedaald. Wij vermoeden dat deze vorm van uitbuiting in realiteit niet is verminderd. 8 | jaarverslag PAG-ASA 2010

2005 Op 3 september verschijnt in het Belgisch Staatsblad de wet van 10 augustus 2005 tot wijziging van diverse bepalingen met het oog op de versterking van de strijd tegen mensenhandel en mensensmokkel en tegen praktijken van huisjesmelkers. Mensenhandel wordt gedefinieerd en wordt opgenomen in het strafwetboek. Dwang als essentieel element voor mensenhandel vervalt. Het kernelement wordt exploitatie, winstoogmerk. De wet van 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen, wordt aangepast om er een concrete definitie in te voegen van het begrip mensensmokkel. Huisjesmelkerij wordt als een autonoom delict opgenomen in het strafwetboek en wordt niet meer aanzien als een vorm van mensenhandel. Deze nieuwe bepalingen brengen onze wetgeving in overeenstemming met diverse Europese richtlijnen ter zake. In de loop van 2006 zal duidelijk worden wat de implicaties zijn naar onze werking. In PAG-ASA is er een wisseling van directie. Op 7 november start de nieuwe directeur. Het aantal begeleidingen op jaarbasis blijft hoog. Het aantal dossiers van economische exploitatie blijft significant. PAG-ASA zet stappen tot het bekomen van een erkenning en subsidiëring als ambulante werking. 2006 In het voorjaar van 2006 wordt de werking van PAG-ASA doorgelicht door een onafhankelijke auditor. Er worden gesprekken georganiseerd met alle medewerkers en met de directie. Op basis van de resultaten hiervan worden de eerste krachtlijnen voor de toekomst uitgestippeld. PAG-ASA wordt door de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie erkend als dienst voor begeleid wonen, en dit in het kader van het besluit van het Verenigd College van 9 december 2004 betreffende de erkenning en de subsidiëring van de centra en diensten voor volwassenen in moeilijkheden. Op 6 oktober 2006 verschijnt de wet van 15 september 2006 tot wijziging van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen. Met deze wet voldoet België aan de verplichting, voor alle EU-lidstaten, om in hun wetgeving de toekenning te voorzien van specifieke verblijfsdocumenten voor onderdanen van niet EU-landen die slachtoffer zijn van mensenhandel en die met de bevoegde overheden samenwerken zoals voorzien in een richtlijn van de Raad van de Europese Unie (29 april 2004). Op 14 december 2006 wordt de nieuwe Ministeriële richtlijn inzake het opsporing- en vervolgingsbeleid betreffende mensenhandel ondertekend. Deze richtlijn bepaalt een eenvormig kader en eenvormige criteria zodat op het terrein een coherenter beleid kan worden ontwikkeld. 2007 In 2007 treden de wet van 15/09/2006 en de Ministeriële richtlijn (COL 01/07) in werking. Op 18 oktober vindt de eerste Europese anti-mensenhandeldag plaats. In Brussel is er een samenkomst waarop ook PAG-ASA vertegenwoordigd is. Binnen PAG-ASA zelf wordt er verder gewerkt aan de uitwerking van de aanbevelingen die voortvloeien uit de analyse uitgevoerd door een auditor, vooral op organisatorisch en personeelsvlak. Elk personeelslid krijgt een gepersonaliseerde jobbeschrijving en er wordt een nieuw organigram opgesteld. jaarverslag PAG-ASA 2010 | 9

2008 Gedurende heel 2008 vonden verschillende sessies plaats rond het onderwerp “methodologie”. Met deze sessies willen we in de eerste plaats een “foto” maken van onze huidige werking, hierover reflecteren om in een tweede fase een kwaliteitshandboek uit te schrijven. In 2008 wordt er ook verder gewerkt aan de renovatie van het opvanghuis, meer specifiek de kamers van de bewoners. PAG-ASA komt meermaals in de pers, onder andere door de actieve deelname aan de tweede Europese anti-mensenhandel-dag en de deelname aan de Solidariteitsprijs van De Standaard. In de zomer van 2008 wordt door de Minister van Justitie het Nationaal Actieplan- Strijd tegen de mensenhandel goedgekeurd. Op wettelijk niveau treedt op 26 september de nieuwe omzendbrief omtrent mensenhandel en mensensmokkel met verzwarende omstandigheden in werking. Deze omzendbrief legt de nadruk op de multidisciplinaire aanpak van het probleem. 2009 Er werd verder gewerkt aan de methodologieoefening. Ook de renovatie van het opvanghuis werd verder gezet en de werken in de vernieuwde bureelruimte werden aangevat. In samenwerking met TOOLBOX werd een meer geïntegreerd organisatiemodel geïmplementeerd die de werking van de verschillende cellen ten goede kwam. PAG-ASA vierde in 2009 zijn 15de verjaardag op gepaste wijze. Er werd ook in 2009 aandacht besteed aan Anti-Trafficking Day door het vertonen van een film die de problematiek van mensensmokkel en economische uitbuiting aankaartte. Het jaar werd echter overschaduwd door het overlijden van een gewaardeerde collega ten gevolge van een tragisch ongeval. 2010 Op 16 maart bracht koningin Paola een informeel bezoek aan PAG-ASA! De belangstelling van de koningin voor de problematiek van mensenhandel in het algemeen en voor onze werking in het bijzonder, is hartverwarmend, zowel voor personeel, vrijwilligers als voor de opgevangen slachtoffers. In september verhuizen directie, administratie en ambulante werkingen naar een gerenoveerde kantoorruimte op de Sint-Jorissite. De renovatie van de individuele kamers in het opvanghuis is afgewerkt. Ook dit jaar zijn er meerdere reflectiemomenten met het team georganiseerd teneinde de kwaliteit van onze werking inhoudelijk en organisatorisch verder te verdiepen. Er is de opstart van ELDORADO, een systeem van elektronisch dossierbeheer en centrale gegevensverzameling in een databank. Het Belgisch voorzitterschap van de Raad van de EU, in de tweede helft van 2010, heeft geleid tot de onderhandeling van de “Directive on combating and preventing trafficking in human beings”. Het in werking treden van deze richtlijn wordt voorzien voor begin 2011.

10 | jaarverslag PAG-ASA 2010

Definitie van mensenhandel In de wet1 is mensenhandel gedefinieerd als de werving, het vervoer, de overbrenging, de huisvesting, de opvang van een persoon, de wisseling of de overdracht van de controle over hem, om hem te kunnen uitbuiten. Er zijn verschillende vormen van uitbuiting: • de seksuele uitbuiting; • de uitbuiting van bedelarij; • de economische uitbuiting via het werk; • het illegaal wegnemen van organen; • een persoon tegen zijn wil overtredingen doen plegen. Slachtoffers van mensensmokkel onder verzwarende omstandigheden (bij voorbeeld smokkel van minderjarigen, zwangere vrouwen, zieke personen, …) worden in de wet gelijkgesteld aan slachtoffers van mensenhandel. Erkend worden als slachtoffer van mensenhandel of van mensensmokkel onder verzwarende omstandigheden geeft, onder bepaalde voorwaarden, recht op een bijzonder statuut. Met dit statuut, kunnen specifieke verblijfsvergunningen worden verkregen. Deze documenten laten de slachtoffers toe legaal te verblijven in België en een toekomstproject uit te bouwen. Het wettelijke kader omvat : de wet van 10/08/2005 (Wet tot wijziging van diverse bepalingen met het oog op de versterking van de strijd tegen mensenhandel en mensensmokkel en tegen praktijken van huisjesmelkers), de wet van 15/09/2006 (Wet tot wijziging van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen) en de ministeriële omzendbrief van 26/09/2008 (Omzendbrief inzake de invoering van een multidisciplinaire samenwerking met betrekking tot de slachtoffers van mensenhandel en/of van bepaalde zwaardere vormen van mensensmokkel).

1

jaarverslag PAG-ASA 2010 | 11

PAGASA

Cijfergegevens van 2010 I. Aanmeldingen In 2010 werden 326 personen aangemeld, waarvan er 45 in begeleiding werden genomen. Voor 281 aanmeldingen werd bijgevolg geen begeleiding opgestart (zie tabel 1. voor de vergelijking met 2008 en 2009). Onder “aanmelding” verstaan we elke vraag om hulp die we ontvangen. Deze vragen bereiken ons vanuit verschillende instanties (zie tabel 2). Van 126 aanmeldingen was het duidelijk dat het niet ging om mensenhandel maar om een andere problematiek (zie tabellen 3 en 4). Bij deze vragen werden de betrokken personen doorverwezen naar andere instanties en gaven wij hen alle nodige coördinaten en informatie. In 2010 ontving PAG-ASA 200 aanmeldingen met een mogelijke indicatie van mensenhandel en/of mensensmokkel. Voor 155 personen waarbij er bij het eerste contact mogelijk sprake was van mensenhandel en/of mensensmokkel (zie tabel 5 voor het type van mogelijke exploitatie) werd geen begeleiding opgestart (zie tabel 6 voor de reden van niet-begeleiding). Bij elke aanmelding met een mogelijke indicatie van mensenhandel of mensensmokkel zet de juridische cel verschillende soorten stappen: telefonische contacten, inlichtingen inwinnen bij de partners, organisatie van een of meerdere gesprekken met een tolk die de taal van de betrokkene spreekt, enz. In 2010 heeft de juridische cel een eerste gesprek gehad met 97 personen. 1. Totaliteit van de aanmeldingen TABEL 1: Geregistreerde aanmeldingen in 2010 in vergelijking met 2008 et 2009 400 350 300

369 326

312

304

281

262

250

Aanmeldingen waarvoor geen begeleiding opgestart werd

200

Aanmeldingen waarvoor een begeleiding opgestart werd

150

TOTAAL

100

65

50

50

45

2009

2010

0 2008


TABEL 2: Verwijzende instanties van de geregistreerde aanmeldingen in 2010 Verwijzende instantie

Aantal

Sociale diensten

77

Persoon zelf

62

2

Privépersoon

57

Gerechtelijke diensten

50

3

Sectoren verbonden met vreemdelingen Diensten voor juridische bijstand Medische sectoren Payoke, Sürya

23 18 13 13

6

Sector verbonden met NBMV Diplomatieke sector

5

4

8

7

6 4

Onbekend

2

NGO internationaal

1

TOTAAL

326

In 2010 werd PAG-ASA voornamelijk gecontacteerd door personen tewerkgesteld in de sociale en juridische sector, door privépersonen die ons contacteerden namens iemand anders en door de betrokken personen zelf. Ter herinnering, deze “aanmeldingen” hielden verband met mogelijke mensenhandel maar eveneens met andere problematieken (cfr. tabel 3 en 4).

Sociale diensten, centra voor huisvesting en sociale reïntegratie, OCMW e.d. Lokale en federale politie, sociale inspectie, auditoraat, parket. 4 Vreemdelingenzaken, centra voor asielzoekers, gesloten centra. 5 Advocaten, diensten voor juridische bijstand, diensten voor slachtofferhulp, syndicaten, Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding. 6 De andere twee centra die gespecialiseerd zijn in de hulp en begeleiding van slachtoffers van mensenhandel. 7 Niet-begeleide minderjarige vreemdeling: voogdijdiensten, voogden, gespecialiseerde opvangcentra. 8 Ambassades, consulaten, directie Protocol (FOD Buitenlandse zaken). 2 3


TABEL 3: Verdeling van de aanmeldingen in 2010 naargelang het bij het eerste contact ging om een mogelijk geval van mensenhandel en/of mensensmokkel of een andere problematiek Type van aanmelding

Aantal

Aanmelding waarbij het bij eerste contact ging om een mogelijk geval van mensenhandel/smokkel

200

Aanmelding waarbij het bij eerste contact niet ging om een mogelijk geval van mensenhandel/smokkel

126

TOTAAL

326

2. Aanmeldingen waarbij het niet ging om mensenhandel en/of mensensmokkel TABEL 4: Verdeling van de aanmeldingen in 2010 waarbij het bij het eerste contact niet ging om mensenhandel en/of mensensmokkel, en dit per type van problematiek Types van problematiek

Aantal

Problemen met huisvesting

35

Vragen omtrent procedures, verblijfsvergunningen, enz.

26

Interpersoonlijke of intrafamiliale problemen

22

9

Onduidelijke vragen/problemen

12

Problemen met sociale wetgeving

13

Signalisatie van verdwenen personen

6

Verkrachting/seksueel misbruik

4

Vragen betreffende de asielprocedures

3

Medische problemen

2

Financiële problemen

1

Vragen om bijstand voor terugkeer naar het land van oorsprong

1

Gedwongen huwelijk

1

TOTAAL

126

Net als in 2009 wordt PAG-ASA dikwijls aangesproken in verband met huisvestingsproblemen, interpersoonlijke en intrafamiliale problemen en vragen omtrent procedures, verblijfsvergunningen, enz. Wij luisteren naar deze mensen en proberen hen door te wijzen naar de bevoegde diensten om hen te helpen. 9 Bepaalde omstandigheden kunnen verhinderen dat er duidelijkheid komt in de toestand en/of de aan ons gerichte vraag. Vb.: De door de betrokkene aan de telefoon geschetste toestand of vraag is zeer “verward” maar de taalproblemen verhinderen dat de zaak wordt uitgeklaard. Ook wordt soms de communicatie verbroken en belt de persoon niet terug of wenst de persoon zelf contact op te nemen om anoniem te blijven en verzuimt dit.


3. Aanmeldingen waarbij het ging om mensenhandel en/of mensensmokkel TABEL 5: Aanmeldingen in 2010 die op het eerste gezicht konden te maken hebben met mensenhandel of mensensmokkel Type uitbuiting

Aantal

Economische uitbuiting

89

Seksuele uitbuiting

67

Smokkel onder verzwarende omstandigheden

32

Gedwongen feiten te plegen

7

Uitbuiting van bedelarij

5

Orgaanhandel TOTAAL

0 200

De aanmeldingen bij PAG-ASA betreffen meestal vormen van potentiële economische uitbuiting. 2010 sluit dus aan bij de tendensen van 2008 en 2009. Er is evenwel een toename van de aanmeldingen voor seksuele uitbuiting (67 in 2010 / 38 in 2009). De aanmeldingen met betrekking tot smokkel blijven stabiel.


PAGASA

TABEL 6: Aanmeldingen in 2010 die op het eerste gezicht konden te maken hebben met mensenhandel of mensensmokkel maar die niet hebben geleid tot de opstart van een begeleiding bij PAG-ASA, met een uitsplitsing volgens reden van niet-begeleiding Reden van niet-begeleiding

Aantal

Geen nieuws meer van de persoon

65

Weinig concrete of bewezen feiten

41

Feiten in het buitenland

17

Begeleiding door Payoke of Sürya

15

10 11

14

12

4

Negatieve beslissing van de persoon Geen concrete vraag tot begeleiding

Vroegere begeleiding afgesloten door PAG-ASA (en doorverwijzing naar een ander gespecialiseerd centrum)

1

Te oude of verjaarde feiten

1

Geen statuut toegekend

1

TOTAAL

155

Zoals vorig jaar blijft het aantal gevallen aanzienlijk waarbij wij, na een eerste telefoongesprek of een verkennend gesprek, het spoor van de persoon bijster geraken ondanks al onze inspanningen.

10 Omdat er geen plaats meer was in ons opvanghuis of omdat de persoon tegelijkertijd in twee gespecia liseerde centra was aangemeld. 11 Sommige mensen zijn niet geïnteresseerd in het statuut van slachtoffer van mensenhandel en de voorge stelde begeleiding, ten minste in hun actuele situatie. 12 Het gebeurt dat mensen contact opnemen met PAG-ASA aangaande potentiële feiten van mensenhandel of –smokkel maar tijdens het telefoongesprek of het voorafgaand onderhoud eerder informatie willen over de mogelijkheden van het statuut van slachtoffer dan een “concrete” vraag om begeleiding door onze vzw.


II. Begeleidingen 1. Psychosociale begeleidingen Een begeleiding heeft in principe steeds een juridisch - administratief luik en een psychosociaal luik. De begeleiding gebeurt ambulant of residentieel (= opname in ons opvanghuis). De psychosociale begeleiding kan na verloop van tijd worden opgenomen door een externe sociale dienst. In 2010 werd één persoon nog uitsluitend op psychosociaal vlak begeleid omdat het gerechtelijke onderzoek inzake de uitbuiting snel werd afgesloten met een vonnis dat tot regularisatie van de betrokkene heeft geleid. Vandaar dat het totale aantal residentieel + ambulant uitkomt op 164. TABEL 7: Aantal begeleidingen in het opvanghuis in 2010 in vergelijking met 2008 en 2009 Aantal in 2008

Aantal in 2009

Aantal in 2010

Nog lopende begeleidingen

16

15

16

Nieuwe begeleidingen

43

42

41

TOTAAL

59

57

57

Begeleidingen

Het opvanghuis heeft een capaciteit van 16 plaatsen. Zowel mannen als vrouwen en gezinnen kunnen worden opgevangen. In 2010 was er een bezettingsgraad van 85,4%. Personen die het opvanghuis verlaten worden psychosociaal meestal eerst nog een tijd verder begeleid door de ambulante cel. Reden hiervoor is dat er in de begeleiding nog vaak aandachtspunten zijn die gekoppeld zijn aan de uitbuiting en de beleving daarbij. TABEL 8: Aantal psychosociale begeleidingen in de ambulante cel in 2010 in vergelijking met 2008 en 2009 Aantal in 2008

Aantal in 2009

Aantal in 2010

Nog lopende begeleidingen

71

84

72


51

28

35

122

112

107

Begeleidingen

TOTAAL

Het aantal nieuwe begeleidingen is toegenomen in vergelijking met 2009. Het aantal lopende begeleidingen uit voorgaande jaren is gedaald. 18 | jaarverslag PAG-ASA 2010

TABEL 9: Aantal begeleidingen in transitappartementen in 2010 in vergelijking met 2008 en 2009 Aantal in 2008

Aantal in 2009

Aantal in 2010

4

4

7


14

12

12

TOTAAL

18

16

19

Begeleidingen Nog lopende begeleiding

Transit is een specifiek project binnen de ambulante werking (de 19 transit-begeleidingen zijn inbegrepen in de 107 ambulante begeleidingen). Het is gericht op personen die nood hebben aan een tijdelijke intensieve ambulante begeleiding. Op 31 december beschikte PAG-ASA over 6 transitplaatsen. De meeste personen verblijven tussen 5 en 7 maanden in een transitappartement. In 2010 is er gestart met een reflectie over de huidige transitwerking: in hoeverre dient deze begeleidingsvorm te worden bijgestuurd, rekening houdend met evoluties binnen de doelgroep. Een werkgroep buigt zich hierover en bereidt een werktekst voor. 2. Juridisch-administratieve begeleidingen TABEL 10: Aantal juridisch-administratieve begeleidingen in 2010 in vergelijking met 2008 en 2009 250 220

211 200 170 150

163

146 118

Nog lopende begeleidingen van voorgaande jaren Nieuwe begeleidingen

100

TOTAAL

65 50

50

45

Aantal in 2009

Aantal in 2010

0 Aantal in 2008

In 2010 werden er in totaal 163 personen juridisch-administratief begeleid door PAGASA. Naast de 45 nieuwe begeleidingen omvat dit cijfer de 118 begeleidingen die aanvingen in voorgaande jaren en in 2010 werden voortgezet. In 2010 werd één persoon nog uitsluitend op psychosociaal vlak begeleid terwijl het gerechtelijk onderzoek inzake de uitbuiting snel (in 2009) werd afgesloten met een vonnis dat tot jaarverslag PAG-ASA 2010 | 19

regularisatie van de betrokkene heeft geleid. Dit verklaart het verschil tussen het totale aantal juridisch-administratieve begeleidingen (163) en het aantal psychosociale begeleidingen, dus in het opvanghuis en ambulant (57+107=164). De 118 nog lopende begeleidingen van voorgaande jaren is als getal aanzienlijk lager dan in 2009 en 2008. Een belangrijk aantal oudere begeleidingen werd in de loop van 2010 op gerechtelijk en administratief vlak afgerond en dit meestal in positieve zin. Wij stellen met genoegen vast dat deze oude dossiers tot een goed einde konden gebracht worden, sommigen waren lopende sinds 2004. Wanneer men tabel 13 (cfr. infra) bekijkt, valt op dat 34 begeleidingen op administratief vlak werden afgesloten omwille van een definitieve regularisatie (binnen de procedure mensenhandel, de STOP-procedure13 of om uitzonderlijke redenen14). Het aantal nieuwe begeleidingen dat in 2010 werd opgestart, is afgenomen in vergelijking met 2009. Buiten deze 163 begeleidingen die in 2010 lopende waren, waren er ook 27 begeleidingen die enkel op juridisch vlak nog opvolging vereisten omdat er bijvoorbeeld een uitspraak in beroep werd afgewacht of er effectieve uitvoeringsmogelijkheden waren. Over het algemeen zijn dit begeleidingen die weinig arbeidsintensief zijn en om deze reden werd er besloten deze niet op te nemen in tabel 10. 3. Type van uitbuiting, geslacht, nationaliteit van de slachtoffers TABEL 11: Aantal begeleidingen in 2010 volgens het type van uitbuiting en het geslacht van de betrokken slachtoffers Type uitbuiting

Man

Vrouw

Totaal

-

28

28

79

36

115

Uitbuiting bedelarij

1

1

2

Gedwongen feiten te plegen

-

-

-

Orgaanhandel

-

-

-

13

3

16

Andere

-

2

2

TOTAAL

93

70

163

Seksuele uitbuiting Economische uitbuiting

Smokkel

(onder verzwarende omstandigheden)

13 De STOP-procedure is een officieuze procedure waarbij een regularisatie kan aangevraagd worden voor slachtoffers mensenhandel die minstens twee jaar in begeleiding zijn bij een gespecialiseerd centrum wanneer hun klacht zonder gevolg wordt gerangschikt door het parket. De Dienst Vreemdelingenzaken houdt bij de beoordeling van deze regularisatie-aanvragen sterk rekening met integratie-elementen. 14 Conform artikel 9bis van de wet van 15/12/1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen.


Meer dan tweederde van het aantal begeleidingen heeft betrekking op een situatie van economische uitbuiting en de grote meerderheid van de slachtoffers van deze vorm van uitbuiting zijn mannen. Seksuele uitbuiting betreft enkel vrouwen. De twee dossiers die in tabel 11 worden vermeld onder de categorie “andere” vallen eigenlijk niet onder de huidige definitie van mensenhandel. Het gaat om een ouder dossier huisjesmelkerij; in 2005 kon deze problematiek immers nog onder de noemer mensenhandel vallen. De andere zaak heeft betrekking op een documentenzwendel. TABEL 12: Aantal begeleidingen in 2010 volgens de nationaliteit van het slachtoffer en het type van uitbuiting Seksuele uitbuiting



Smokkel

Andere

Totaal

Marokko

1

28

-

1

-

30

Brazilië

2

24

-

-

1

27

China

2

11

-

2

-

15

India

-

8

-

6

-

14

Roemenië

7

3

2

-

-

12

Egypte

-

6

-

-

-

6

Nationaliteit

Nigeria

4

-

-

1

-

5

Polen

3

2

-

-

-

5

Bulgarije

4

-

-

-

-

4

Thailand

4

-

-

-

-

4

Tunesië

-

4

-

-

-

4

Sierra Leone

-

3

-

-

-

3

Kameroen

-

2

-

-

-

2

Congo (RD)

-

1

-

1

-

2

Iran

-

-

-

2

-

2

Pakistan

-

1

-

1

-

2

Filippijnen

-

2

-

-

-

2

Rusland

-

2

-

-

-

2

Vietnam

2

-

-

-

-

2

Albanië

-

-

-

1

-

1

Algerije

-

1

-

-

-

1

Angola

-

1

-

-

-

1

Bangladesh

-

1

-

-

-

1


België

1

-

-

-

-

1

Ethiopië

-

1

-

-

-

1

Ghana

1

-

-

-

-

1

Indonesië

-

1

-

-

-

1

Irak

-

-

-

1

-

1

Jordanië

-

-

-

-

1

1

Lesotho

-

1

-

-

-

1

Mauritius

-

1

-

-

-

1

Nepal

-

1

-

-

-

1

Niger

-

1

-

-

-

1

Oezbekistan

-

1

-

-

-

1

Sri Lanka

-

1

-

-

-

1

Tsjaad

-

1

-

-

-

1

Tsjechië

1

-

-

-

-

1

Turkije

-

1

-

-

-

1

Oekraïne

-

1

-

-

-

1

TOTAAL

32

111

2

16

2

163

De nationaliteiten die in het oog springen, zijn op de eerste plaats de Marokkanen, dan de Brazilianen, de Chinezen, de Indiërs en tenslotte de Roemenen. Voor de Marokkanen, Brazilianen en Chinezen gaat het meestal om situaties van economische uitbuiting. Bij de Indiërs eveneens maar voor deze nationaliteit zijn er ook wel een aanzienlijk aantal slachtoffers van mensensmokkel (onder verzwarende omstandigheden). De Roemenen zijn veelal slachtoffer van seksuele uitbuiting.


4. Gegevens op administratief vlak TABEL 13: Aantal begeleidingen die bij PAG-ASA in 2010 op administratief vlak werden afgesloten volgens de reden van afsluiting en dit vergeleken met 2008 en 2009 Reden van administratieve afsluiting

Aantal in 2008

Aantal in 2009

Aantal in 2010

Regularisatie procedure mensenhandel

15

19

24

STOP-procedure of uitzonderlijke regularisatie

3

22

10

Vrijwillige terugkeer

4

6

6

(Systematisch) niet naleven van de begeleidingsafspraken15

9

3

5

Illegaliteit n.a.v. seponering jur. dossier

3

11

5

Huwelijk

-

2

2

Geen interesse in de procedure

1

2

2

Verdwenen

1

6

2

Contact met vermoedelijke dader(s)

2

2

2

Geen slachtoffer mensenhandel

6

3

1

Veroordeling wegens mensenhandel

-

-

1

Beslissing Dienst Vreemdelingenzaken

-

1

1

Actief doorverwezen naar 1 van de andere 2 gespecialiseerde centra

-

2

-

Erkend politiek vluchteling

2

2

-

47

81

61

TOTAAL

Opmerkelijk in vergelijking met 2009 is de daling van het aantal regularisaties binnen de STOP-procedure of uitzonderlijke regularisaties. De verklaring hiervoor moet gezocht worden in 2 factoren. Enerzijds klasseerde in 2009 de toenmalige Brusselse Arbeidsauditeur vóór zijn vertrek een elftal dossiers zonder gevolg; voor de meeste van deze slachtoffers kon er door PAG-ASA een regularisatie binnen de STOP-procedure of een uitzonderlijke regularisatie aangevraagd worden. Anderzijds heeft de Dienst Vreemdelingenzaken over het algemeen zich gehaast om een groot aantal van dergelijke regularisatieaanvragen te behandelen vóór het einde van de regularisatiecampagne van de overheid.

15 Wanneer een begeleiding om die reden wordt afgesloten, is het mogelijk dat ze op initiatief van het slachtoffer zelf, overgenomen wordt door een van de andere gespecialiseerde centra.


5. Gegevens op juridisch vlak A. Onderzoeken gestart in 2010 De cijfergegevens in de tabel hieronder betreffen de 45 slachtoffers die PAG-ASA in de loop van 2010 in begeleiding nam. Net zoals vorig jaar werd tweederde van de onderzoeken opgestart in Brussel. Voor wat de andere gerechtelijke arrondissementen betreft zijn ook Antwerpen, Kortrijk, Leuven, Luik, Mechelen en Namen met enkele onderzoeken vertegenwoordigd in de tabel hieronder. Toch zijn er ook heel wat andere gerechtelijke arrondissementen zoals Gent, Hasselt, Nijvel, Bergen, Dendermonde, …, die helemaal niet voorkomen in de tabel. Er dient te worden aangestipt dat voor de andere drie begeleidingen die aanvingen in 2010, de betrokken personen nog geen verklaringen hadden afgelegd: die begeleidingen waren dus nog niet toegewezen aan een parket of een auditoraat. TABEL 14: Nieuwe begeleidingen in 2010 naargelang het parket of het arbeidsauditoraat waar een onderzoek loopt Gerechtelijk Arrondissement

Parket

Arbeidsauditoraat

TOTAAL

2

1

3

Brussel

15

16

31

Kortrijk

1

-

1

Leuven

2

-

2

Luik

2

1

3

Antwerpen

Mechelen

1

-

1

Namen

-

1

1

TOTAAL

23

19

42

B. Juridische beslissingen in 2010 In 2010 werden er in totaal 23 zaken behandeld door de correctionele rechtbank en/of het hof van beroep. De dossiers die in de tabellen 15 en 16 aangeduid zijn met een √ werden al in het jaarverslag van 2009 opgenomen als zaken waarin toen nog geen definitieve uitspraak was. In sommige van de dossiers die in de tabellen 15,16 en 17 worden besproken, zijn meerdere slachtoffers betrokken.


TABEL 15: Overzicht van de in 2010 definitief afgehandelde dossiers naargelang de aard van de uitbuiting en het gerechtelijk arrondissement waar de definitieve uitspraak plaatsvond Gerechtelijk Arrondissement

Seksuele uitbuiting


Smokkel

Huisjesmelkerij

TOTAAL

1√

1 √ +1= 2

-

-

3

Brussel

1

2

1√

1

5

Charleroi

-

3

-

-

3

Turnhout

1

1

-

-

2

TOTAAL

3

8

1

1

13

Antwerpen

Het dossier huisjesmelkerij waarin in 2010 een definitief vonnis werd uitgesproken, werd hoger ook al aangehaald en heeft betrekking op feiten die dateren van vóór de nieuwe wet van 2005. Onder de huidige wetgeving wordt huisjesmelkerij niet meer beschouwd als een vorm van mensenhandel. Eén van de dossiers economische uitbuiting te Antwerpen vermeld in tabel 15, werd in het jaarverslag van 2009 al opgenomen als definitieve uitspraak te Hasselt; gezien er echter in de loop van 2010 verzet en naderhand ook beroep werd aangetekend door één van de veroordeelden, werd deze zaak voor 2010 opnieuw opgenomen als definitieve uitspraak. TABEL 16: Overzicht van de dossiers waarin er in 2010 geen definitieve uitspraak was Gerechtelijk Arrondissement

Seksuele uitbuiting


Smokkel


TOTAAL

1√

2 √ +1= 3

1

1

6

Charleroi

-

1 √ +1= 2

-

2

Dinant

-

1

-

1

Gent

-

1√

-

1

Ieper

-

1√

-

1

TOTAAL

1

8

1

Brussel

1

11

Uit tabel 16 komt naar voor dat 5 van de 11 zaken reeds in het jaarverslag van 2009 werden aangehaald als niet-definitieve uitspraken. Telkens gaat het om zaken die wachten op vaststelling voor behandeling door het hof van beroep.


TABEL 17: Aantal zaken die in 2010 niet tot een proces hebben geleid naargelang het gerechtelijk arrondissement en het type van uitbuiting Gerechtelijk Arrondissement

Seksuele uitbuiting


Smokkel


TOTAAL

Antwerpen

-

1

-

-

1

Brussel

1

2

1

-

4

Luik

-

1

-

-

1

TOTAAL

1

4

1

-

6

In 2010 waren er zes zaken die zonder gevolg door het parket of het arbeidsauditoraat geklasseerd werden.


Belangrijke verwezenlijkingen van het team I. Een gerenoveerd opvanghuis en splinternieuwe kantoren De renovatiewerken in het opvanghuis, aangevat in 2002 en lopende over verscheidene fases, werden uiteindelijk beëindigd eind 2010. De gemeenschappelijke ruimtes, de 16 individuele kamers, en de kantoorruimte zijn nu volledig vernieuwd en heringericht. Op enkele kleine afwerkingen na. Deze renovatie hebben we slechts kunnen realiseren dankzij projectsubsidies en de financiële steun van verscheidene verenigingen en bedrijven. In september zijn de kantoren verhuisd naar een nieuwe, volledig gerenoveerde ruimte op de Sint-Jorissite, Cellebroersstraat 16b. Deze renovatiewerken zijn gestart in december 2009 om te eindigen begin september 2010. In vergelijking met de vroegere locatie is deze ruimte groter, er is een onthaal, en er zijn zes gespreksruimtes. Dit zal de werking ongetwijfeld positief beïnvloeden. Ook hier: deze verhuis en vernieuwing waren niet mogelijk geweest zonder de extra financiële steun vanwege menige sponsor. In het bijzonder vermelden wij de steun van vzw Samilia en van de Koningin Paolastichting. Wanneer we terugkijken, stellen we vast dat PAG-ASA op vlak van verbouwing en renovatie een hele (terechte) weg heeft afgelegd: toekomstgericht en rekening houdend met de noden en behoeften van onze specifieke werking. Het is een uiting van een visie waarbij we de zorg voor een goede materiële omkadering van onze medewerkers en ons doelpubliek belangrijk vinden. II. Methodologie: vervolg Sinds begin 2009 organiseert PAG-ASA op regelmatige tijdstippen reflectiemomenten voor het personeel met als bedoeling opdracht, visie en de gehanteerde methodologie te expliciteren en te herdenken. Deze oefeningen zijn zeer vruchtbaar omdat we als team de inhoudelijke werking kritisch bevragen en actualiseren, hierbij ook rekening houdend met nieuwe ontwikkelingen binnen het fenomeen mensenhandel. Uiteindelijk moet dit kunnen uitmonden in een methodisch ‘handboek’, dynamisch, en gestoeld op een visie en denkkader. We hopen deze oefening te beëindigen medio 2012. III. ELDORADO, het nieuwe Netwerkproject In het kader van het Netwerk Hulpverlening Slachtoffers van Mensenhandel16 werd ELDORADO opgestart, een systeem van elektronisch dossierbeheer en centrale gegevensverzameling in een databank in samenwerking met de 2 andere gespecialiseerde centra en het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding. 16 Project dat elk jaar samen door de drie gespecialiseerde centra voor begeleiding van slachtoffers van mensenhandel en door de vzw Steunpunt Algemeen Welzijnswerk wordt gevoerd.


Er werd heel wat tijd geïnvesteerd om deze doelstelling te bereiken en er werden veelvuldige vergaderingen belegd. In de loop van het proces dienden de werkwijzen van elk van de drie centra te worden geanalyseerd en op elkaar te worden afgestemd om een nieuw model van individueel dossier te ontwerpen, dat nuttig en vlot toegankelijk is voor elke begeleider en tevens ecologischer is. Dit moet leiden tot de uniformisering van het dossierbeheer en de verbetering van de samenwerking zowel binnen elk team als tussen de 3 centra, bijvoorbeeld bij doorverwijzing. Dit elektronische dossierbeheer werd ook ontwikkeld om op adequate wijze gegevens te verzamelen. De gedeeltelijke export van de gegevens van de elektronische bestanden naar centrale databank die beheerd wordt door CGKR moet het mogelijk maken een beter zicht te krijgen op profielen van de slachtoffers, types van mensenhandel/ -smokkel, uitbuitingsmodaliteiten, vormen van begeleiding van de slachtoffers. Eind 2010 ging dit ambitieuze project van start en ELDORADO “ELektronische DOssiers RAssemblement de DOnnées” zag het levenslicht. Er wordt verwacht dat deze tool operationeel zal zijn in de loop van het eerste semester 2011.


PAGASA

Samenwerking Kenmerkend voor het Belgische beleid inzake mensenhandel is de multidisciplinaire aanpak waarbij diverse diensten en overheden een cruciale rol spelen. We vinden hiervan de weerslag in de omzendbrief van 26 september 2008 inzake de invoering van een multidisciplinaire samenwerking met betrekking tot de slachtoffers van mensenhandel en/of bepaalde zwaardere vormen van mensensmokkel. In 2010 is deze omzendbrief geëvalueerd. Daartoe werden 10 focusgroepen geïnstalleerd met als doel ervaringen uit te wisselen alsook ideeën en inzichten ten aanzien van de werking van het huidige systeem te bediscussiëren. Ook de drie gespecialiseerde centra werden hierbij betrokken. We kijken dan ook uit naar het eindverslag van de evaluatie dat in de loop van 2011 wordt verwacht. Als één van de actoren betrokken in de strijd tegen de mensenhandel werkt PAG-ASA nauw samen met de verschillende inspectie- en politiediensten (lokale en federale politie, zowel de gecentraliseerde als de gedecentraliseerde diensten), gerechtelijke (parketten en arbeidsauditoraten) alsook administratieve overheden (Dienst Vreemdelingenzaken, Dienst Protocol van FOD Buitenlandse zaken…). PAG-ASA heeft eveneens door de jaren heen een belangrijk netwerk opgebouwd van sociale organisaties met wie op een nauwe wijze wordt samengewerkt met het oog op een professionele omkadering van de slachtoffers die begeleid worden. Het gaat hierbij om bijvoorbeeld tolkendiensten (Brussel Onthaal, BABEL, …), centra voor drugsverslaafden, opvangcentra voor niet begeleide minderjarigen, centra voor geestelijke gezondheidzorg, … . PAG-ASA hecht ook veel belang aan de samenwerking met de twee andere gespecialiseerde centra en met het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding. Op regelmatige basis worden vergaderingen georganiseerd waarbij zowel praktische, organisatorische als beleidsmatige onderwerpen aan bod komen. In 2010 gingen we, mede dankzij de ondersteuning vanuit het Netwerk Hulpverlening Slachtoffers Mensenhandel, van start met de ontwikkeling van een gemeenschappelijk electronisch dossierbeheer en centrale databank, het zogenaamde ELDORADO (cfr. zie hoger). Tevens werken we samen met een aantal advocaten die gespecialiseerd zijn in zaken mensenhandel en op wie wij een beroep kunnen doen wanneer het slachtoffer en/of PAG-ASA zich burgerlijke partij wil stellen in een dossier. Sinds 2008 werkt PAG-ASA nauw samen met het OCMW van 1000 Brussel, in het kader van de financiële ten laste neming van door ons opgevangen slachtoffers. Op regelmatige basis wordt een overleg georganiseerd om de samenwerking zo vlot mogelijk te laten verlopen. Via deze weg willen wij iedereen danken voor de constructieve en aangename samenwerking en hopen we dat die in de toekomst kan verder gezet worden. jaarverslag PAG-ASA 2010 | 29

Europese beleid Gedurende de tweede helft van 2010 nam België het voorzitterschap van de Raad van de EU waar, minder dan een jaar na het in werking treden van het Verdrag van Lissabon waardoor de bevoegdheden van de EU inzake Justitie en Binnenlandse Zaken aanzienlijk uitbreidden. Een van de successen van het Belgische voorzitterschap was de onderhandeling van de “Directive on combating and preventing trafficking in human beings”. Dankzij een nauwe samenwerking tussen het Voorzitterschap en de Commissie was het mogelijk snel een overeenkomst te bereiken met het Europese Parlement en de Lidstaten. De tekst werd dan ook op 14 december 2010 met een overgrote meerderheid goedgekeurd. Volgens deze richtlijn moeten alle lidstaten maximumstraffen van minstens vijf jaar voorzien. Bij verzwarende omstandigheden, zoals handel in kinderen, bendevorming of het gebruik van ernstig geweld, moet de strafmaat oplopen tot tien jaar gevangenis. De richtlijn hanteert ook een brede definitie van mensenhandel. Het gaat zowel om seksuele uitbuiting, economische uitbuiting, uitbuiting van bedelarij, orgaanhandel, illegale adoptie en gedwongen huwelijken. Bovendien moet ook het aanzetten tot, het helpen bij of het loutere ondernemen van een poging tot mensenhandel in alle lidstaten strafbaar worden gesteld. Het wordt tevens mogelijk om misdrijven te vervolgen die in het buitenland zijn gepleegd. Ook zijn maatregelen voorzien betreffende de opvang en begeleiding van slachtoffers die recht hebben op een veilige verblijfsplaats, op kosteloze rechtsbijstand en medische hulp en ook toegang krijgen tot getuigenbeschermingsprogramma’s. Nu is het enkel nog een formaliteit alvorens de Richtlijn ook effectief in werking kan treden… . Dit wordt verwacht tegen het voorjaar van 2011. Het Belgische Voorzitterschap organiseerde ter gelegenheid van de European Anti-Trafficking Day op 18 en 19 oktober 2010 een tweedaagse Conferentie in aanwezigheid van de Koning en de Koningin. Ook de drie gespecialiseerde centra kregen de gelegenheid om het Belgische beleid vanuit het perspectief van de slachtoffers toe te lichten en kritisch te bekijken. Een van de aanbevelingen die op heel wat bijval kon rekenen was deze aangaande het uitwerken van een Europees Beschermingsstatuut voor slachtoffers van mensenhandel. PAG-ASA werkte ook actief mee aan het Europees project, E-NOTES. In 2009 namen vier NGOs (niet-gouvernementele organisaties) het initiatief voor een gezamenlijk project onder de titel “European NGOs Observatory on Trafficking, Exploitation and Slavery” (afgekort E-NOTES). Doel was te monitoren wat overheden in de EU-lidstaten deden om slavernij, mensenhandel en de verschillende daaraan gerelateerde vormen van uitbuiting, tegen te gaan. De coördinatie van het project lag in handen van de Italiaanse NGO, On the Road, in samenwerking met La Strada International en ACCEM in Spanje en ALC in Frankrijk. Het E-NOTES project koos ervoor om, in plaats van het opzetten van een permanent instituut, informatie te verzamelen over wat er in elk van de 27 lidstaten van de EU gebeurde. Dit resulteerde eind 2010 in de publicatie van een lijvig rapport “Report on the implementation of anti-trafficking policies and interventions in the 27 EU Member States from a human rights perspective (2008 and 2009)” dat ook beschikbaar is op ww.pag-asa.be. 30 | jaarverslag PAG-ASA 2010

Besluit Het jaar 2010 was in verschillende opzichten een opmerkelijk jaar, een jaar gekenmerkt door positieve evoluties maar ook negatieve tendensen… . In de maand september namen we onze intrek in onze nieuwe burelen. PAG-ASA was toe aan een uitbreiding van het aantal gespreksruimtes en de beschikbare bureelruimte. Op de nieuwe locatie hebben we 6 gesprekslokaaltjes ter beschikking waar de gesprekken met de slachtoffers in alle rust kunnen plaatsvinden en waarvan één specifiek is uitgerust voor het onthaal van kinderen. Bij het uittekenen van de nieuwe bureelruimte werd aandacht besteed aan het creëren van een aangename werksfeer ten einde eveneens een efficiënte werkorganisatie te bewerkstelligen. Tevens werd de laatste hand gelegd aan de renovatiewerken in het opvanghuis waardoor de 16 individuele kamers nu helemaal zijn opgeknapt en van het nodige comfort voorzien zijn. Eén kamer werd voorzien van het nodige baby- en kindvriendelijk materiaal en twee kamers zijn aangepast aan de noden van personen met een handicap. Maar niet alleen op het vlak van infrastructuur was het een opmerkelijk jaar… . In 2010 registreerde PAG-ASA in totaal 326 aanmeldingen, wat een lichte stijging betekent tegenover 2009. Nochtans leidde dit niet tot een verhoogd aantal nieuwe dossiers. In 2010 opende PAG-ASA 45 nieuwe dossiers en had in totaal 163 slachtoffers van mensenhandel in begeleiding. In beide gevallen gaat het om een daling in vergelijking met vorig jaar… . We hebben nochtans geen enkele aanwijzing dat het aantal slachtoffers van mensenhandel ook effectief gedaald is. Dit roept vragen op die verder onderzoek vereisen. Ook dit jaar betreft het overgrote deel van de begeleidingen slachtoffers van economische uitbuiting. Daarbij gaat het voornamelijk over mannen, daar waar seksuele uitbuiting uitsluitend vrouwen betreft. Het aantal slachtoffers seksuele uitbuiting alsook van de andere vormen van mensenhandel zoals uitbuiting van bedelarij en gedwongen plegen van misdrijven, blijft opmerkelijk laag. Ook deze vaststelling zet aan tot nadenken en bevestigt het vermoeden dat een deel van de slachtoffers van mensenhandel niet bereikt wordt met de methoden en middelen die momenteel op het terrein ter beschikking zijn. Ook dienen we stil te staan bij het feit dat in 2010 in slechts 7 van de 27 gerechtelijke arrondissementen dossiers werden opgestart met slachtoffers die door PAG-ASA begeleid werden. Ongetwijfeld worden er ook in de overige arrondissementen slachtoffers van mensenhandel aangetroffen maar de vraag rijst hoe het komt dat deze slachtoffers de weg naar ons centrum niet vinden. In dit opzicht juichen we de evaluatie van de Omzendbrief van 26 september 2008 inzake de invoering van een multidisciplinaire samenwerking met betrekking tot de jaarverslag PAG-ASA 2010 | 31

slachtoffers van mensenhandel en/of bepaalde zwaardere vormen van mensensmokkel die in 2011 zal worden afgewerkt, toe. In het kader van deze evaluatie dient de huidige aanpak kritisch bekeken te worden en dienen voorstellen tot verbetering van het systeem geformuleerd te worden. Uiteindelijk zal moeten bekeken worden of dit niet moet leiden tot een aanpassing van desbetreffende omzendbrief met het oog op een verbetering van de efficiëntie inzake detectie, identificatie en doorverwijzing van slachtoffers van mensenhandel. We blijven ook onderstrepen dat sensibilisering en vorming van zowel de eerstelijnsdiensten (politiediensten, sociale diensten, medische diensten,…) als van het grote publiek belangrijk blijven ten einde slachtoffers van mensenhandel te detecteren en te identificeren… . Want dat is essentieel als we de fragiele balans willen bereiken die de beleidsmakers in het begin van de jaren ’90 beoogden bij het uittekenen van het antimensenhandel beleid in België, een balans tussen de strijd tegen de criminelen die verantwoordelijk zijn voor de mensenhandel en de zorg voor en de hulp aan de slachtoffers.


Met de medewerking van :

FEDERALE OVERHEIDSDIENST WERKGELEGENHEID, ARBEID EN SOCIAAL OVERLEG

NATIONALE LOTERIJ

Wij bedanken eveneens voor hun steun : Samilia Foundation Stichting Koningin Paola vzw De Overmolen

GEMEENSCHAPPELIJKE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE VAN BRUSSELHOOFDSTAD

Voor het vertaalwerk : Lieve Cools Alice Jaspart Marleen Troch

Foto’s : Elke Roeland Verantwoordelijke uitgever : Heidi De Pauw

Drukkerij-Uitgeverij Jan Verhoeven nv Sint-Pieters-Leeuw

PAG-ASA © 2011

RÉGION DE BRUXELLES-CAPITALE COMMISSION COMMUNAUTAIRE FRANÇAISE

P PAG-ASA vzw Cellebroersstraat 16b - 1000 Brussel Tel. 02 511 64 64 - Fax 02 511 58 68 [email protected] - www.pag-asa.be BE20 0011 7035 9156

PAG- ASA Jaarverslag 2010

Recommend Documents