INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 14 DEEL 1 – RICHTLIJNEN EN KNELPUNTEN IN VOGELVLUCHT 18
12 13
a.
14
1 2 3
4 5 6 7 b. 8
9 10. 11.
Enkele algemene richtlijnen 19 Geen bemoeienis met de inhoud van de tekst 19 ‘Verbeter’ de brontekst als die niet goed is! 19 Vertaal zo letterlijk mogelijk, maar niet zo letterlijk dat er ‘onnatuurlijk’ Nederlands ontstaat! 20 Streef naar stilistische consistentie! 25 De gevoelswaarde van woorden en uitdrukkingen 27 Vermijd ‘slordigheidsfouten’! 28 Naslagwerken en andere informatiebronnen 29 Enkele belangrijke knelpunten 30 Wees erop bedacht dat men in het Nederlands woorden vaker aaneenschrijft dan in het Engels! 30 Gebruik van aanhalingstekens in Engelse en Nederlandse teksten 31 Alineaindeling 31 Vermijd barbarismen en
15 16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26
contaminaties; wees voorzichtig met neologismen en modieus taalgebruik! 31 Beknopte bijzinnen 31 Het verschil tussen beperkende en uitbreidende betrekkelijke bijzinnen 32 Congruentie in getal in het Nederlands en het Engels 32 De schrijfwijze van getallen en breuken 33 Hoed u voor hiaten! 33 Let op lacunes in het lexicon! 33 Let op de lidwoorden! 33 Omrekening Engelse maten en gewichten 34 Het vertalen van (eigen-) namen en titels 34 Nominale versus verbale constructies 34 Vermijd pleonasmen & tautologieën, passe-partouts en lege woorden, stijlbloempjes, ‘overspannen’ en dubbele tangconstructies, beulszinnen en zeeslangen! 34 Het vertalen van de ’sconstructie 35 Valse vrienden ontmaskerd! 36 Onjuist gebruik van voegwoorden 36 Voltooide tijd & tegenwoordige tijd 36
pag. 4
27 28
Let op het woordgeslacht! 36 Diversen 37
DEEL 2 – DETAILBEHANDELING 38 Hoofdstuk 1 − Grammaticale thema’s en taalverschijnselen Enkele belangrijke thema’s 39 29 Aandachtstreepjes 39 30 Aanhalingstekens 41 31 Accenttekens 49 32 Afbreken van woorden 50 33 Afkortingen 52 34 Alinea’s 53 35 Apostrof 55 36 Barbarismen 56 37 Beeldspraak 63 38 Beknopte bijzinnen 63 39 Beletselteken 68 40 Betrekkelijke bijzinnen 68 41 Beulszinnen 72 42 Bezittelijke voornaamwoorden 76 43 Congruentie en discongruentie in getal 76 44 Contaminaties 82 45 Cursivering 83 46 Dubbele ontkenning 88 47 Dubbelepunt 88 48 E-woorden 91 49 -E- of en bij samengesteld zelfstandig naamwoord 91 50 Buigings-e- en vaste verbindingen 93 51 Er 94 52 Er + voorzetsel 95 53 Euroteken 95
54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85
Foutieve samentrekking 95 Gebiedende wijs 98 Gekloofde zinnen 99 Genitief 102 Geslacht van woorden 105 Getallen en breuken 112 Haakjes 115 Haarziekte 117 Hebben & zijn + voltooide tijd 120 ‘Hikstijl’ 121 Hoofdletters – kleine letters 122 Idioom 133 Kofschip 136 Komma 138 Koppelteken 145 Koppelwerkwoorden 145 Lacunes in het lexicon 146 Lidwoorden 156 Lijdende vorm 159 Maten en gewichten 162 Meervoudsvorming 163 Modieus en informeel taalgebruik 165 Naamvalsvormen 167 Namen en titels 168 Nominale en verbale constructies 175 Non-gradable adjectives 177 Overgankelijk en onovergankelijk 177 Passe-partouts en lege woorden 178 Pleonasme en tautologie (als taalfout) 179 Premodification structures 180 De punt 181 De puntkomma 182
pag. 5
86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112
Question tags 183 Register (stijlniveau) 184 Rode en groene volgorde 185 Samentrekkingsteken 188 Schuine streep 188 Spatie, koppelteken en aaneenschrijven 188 Spelling (Groene of Witte Boekje?) 202 Standaardformuleringen en vormconventies in juridische documenten 204 Stijlbloempjes 208 Synonym strings 208 Tangconstructies 209 Tantebetjestijl 211 Tantedoortjestijl 212 Te + infinitief 213 Telbare en niet-telbare zelfstandige naamwoorden 213 Tijden 214 Titels/krantenkoppen 224 Trappen van vergelijking 226 Trema 229 Tussen-s- in samenstellingen en afleidingen 230 Het uitroepteken 232 Vakjargon 232 Valse vrienden 234 Verdubbeling medeklinker na toonloze klinker 236 Verkleinwoorden 237 Vertaaltransformaties 238 Het voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord 242
113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125
Voorwaardelijke bijzinnen 242 Het voorzetsel 246 Voorzetseluitdrukkingen 248 Vormconventies brontaal – doeltaal 248 Het vraagteken 249 Vreemde woorden 250 Vrouwelijke uitgangen 252 Wederkerende werkwoorden 253 Weglatingsstreepje 255 Wensende wijs 257 Werkwoorden 258 Woordspelingen 260 Woordvolgorde 262
Hoofdstuk 2 – Voetangels en klemmen 274 Nederlandse trefwoorden 126 Aan – naar 274 127 In aanmerking nemen – in ogenschouw nemen 274 128 Aanstaande – toekomstige 274 129 Aanstonds – terstond 274 130 Aantal 274 131 Als – dan 277 132 Als – toen 278 133 Alvorens – voordat – vóór 279 134 Ampel – amper 280 135 Atie – ering 280 136 Au – ou 281 137 Behoudens 281 138 Betreffende − betrokken – wat betreft – wat ... betreft – voor wat betreft 281 139 Bewijslast 282 140 Blijkbaar/klaarblijkelijk −
pag. 6
141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174
kennelijk – ogenschijnlijk − schijnbaar 282 Blijken−schijnen –lijken 284 C.q. 284 Daarentegen – integendeel 285 Dan dat 285 Dan ook – dan wel 285 Dat – wat 286 Degene – diegene – datgene 287 Der – des – den 287 Dermate 289 Desbetreffende 289 Destijds − toentertijd – indertijd – eertijds 289 Dezer – dezen – dezes 289 Diens – dier 290 Doordat – omdat 290 Een – één 291 Ei – ij 292 Elk – ieder 292 Elkaar 293 Enerzijds – anderzijds 293 Enig – enigst 293 Enige(n), e.d. 293 Feit 297 ...glijk & ...gelijk 297 Genoodzaakt – verplicht 297 Gerust – rustig 297 Gij 298 Guerrilla – guerrillero 298 Handelwijze 298 Heel – geheel 299 Herhaald – herhaaldelijk 299 Het was … 299 Hoe … hoe – hoe … des te … 299 Hoewel – ondanks 300 Hun – hen 300
175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206
Idem – dito 301 Ie- 301 Iemand 301 Iën – ieën 302 Ingeval – in geval van – voor het geval 302 Jullie 303 Keer – maal 303 Kennen – kunnen 303 Leiden – lijden 304 Lukken – erin slagen 304 Mens 304 Niet het minst – niet in het minst 305 Mits − tenzij – indien 305 Name – neming 305 Nauwelijks – ternauwernood 305 Neven 305 Niet dan na(dat) 306 Om 306 Ongeveer 307 Opdat – zodat 307 Paar 308 Qua 308 Rechtelijk – rechterlijk – gerechtelijk 308 Rekenschap geven – zich rekenschap geven 308 Zich richten tegen/tot/op 308 Soortgelijke–dergelijke– dusdanige–zulk−zo’n 309 Terugkomen op – terugkomen van 309 Tussen 309 U 309 U hebt – u heeft 310 Überhaupt 311 Uit – van 311
pag. 7
207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220
Uitgangspunt 311 Vanwege – wegens 311 Zich verheugen op/over/in 312 Via 312 Vragen – verzoeken 312 Waaraan − waarmee – waaronder, etc. 313 Welke 313 Wiens – wier – welks – welker 314 Zelfs 316 Zoals die/dat 316 Zodoende 316 Zogenaamd 317 Zonder – zonder dat 317 Zowel … als … 317
Hoofdstuk 3 – Idiomatische ‘valkuilen’ Engelse trefwoorden 319 221 Accommodate 319 222 Account for 319 223 Accuse 319 224 Ache 319 225 Achieve 319 226 Acknowledge 320 227 Acquired taste 320 228 Actually 320 229 In addition 320 230 Administration 320 231 Advice 321 232 Afford 321 233 Age 321 234 All 322 235 All but 322 236 Allow – be allowed – might 322 237 A.m. – p.m. 323 238 Among others – among other
239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272
things 323 And 324 Another 324 Any 324 Apart from 325 Appalling 325 Approach 325 Artist – artiste 325 As much (many) as & as early (late) as 326 Atmosphere 326 Attention 326 Autumn 326 Awareness 326 Babies – hobbies 327 Bear 327 Because 327 Billion 327 Birthday − day of birth – anniversary 327 Boast 328 Both ... and & not only ... but also 328 Branch 330 Britain – Great Britain – England – UK 330 Brutal 330 By (the time) 331 Byword 332 By myself – myself 332 Can – could 333 Careless 333 Cautiously 333 Celsius – Fahrenheit 333 Certificate 334 Challenge 334 Chef 334 Childlike – childish 334 Client – customer 335
pag. 8
273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308
Climax 335 Code 335 Committee – commission 335 Company 335 Completely 335 Conditions 336 Connected 336 Conquer 336 Conscience –consciousness 336 Consequence 336 conservation – conversation 337 conservative 337 Consider 337 Construction 337 Continent – continental 337 In contrast to 337 Control 338 Could have + past participle − had been able + infinitive 338 Couplet 339 Court – judge 339 Current 339 Dapper 339 Dare 339 Date 339 Date from 340 Day 340 Defendant 340 Define 340 Designate as 341 Diamond 341 Diplomatic 341 Discover – invent – find out 341 Do 341 Doctor 341 Dozens 342 Driving force 342
309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346
Dump 342 Dutch courage 342 Dwell upon 343 Dying 343 Economic – economical 343 Effort 343 Either 344 Either ... or 344 Embrace 344 Enclose 344 End 345 Enforce 345 Entrance 345 Every 345 Everybody – everyone 346 For example 346 Exclusive 347 Exhaustive 347 Expense 347 Extradite 347 Exuberant 348 Eye(s) 348 Fail 348 Family 349 Fashionable 349 Fear 349 Feel 349 Firm 349 Flatly 350 For (as a conjunction) 350 For + NP (nominative/ accusative) with infinitive 350 For − since – during 351 Forget 351 Fragment 352 Frantic 352 Function 352 Further 353 Given 353
pag. 9
347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384
Global 353 Government 353 Half 353 On the other hand 353 Hand over 354 Handicap 354 Happy ending 354 Hard-headed 354 Hardly ... when 354 Hate 354 Have 354 Have had 355 Help 355 Hereafter – hereinafter 356 Hernia 356 History 356 Hooligan 356 Hospital 356 Hostage 356 Hostile 356 Hours 357 How 357 However 358 Human – humane 358 Identifying it/they 358 If – when 359 If only 360 Imaginable – imaginary – imaginative 360 Impact 360 Implicit 360 With impunity 361 In case – if 361 Include 361 Increasingly 362 Incredible – incredulous 362 Indeed 362 Industry 363 Instead of 364
385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420
Intentional − deliberate – wilful 364 Interest 364 Involved 364 Israel 365 It 365 Jealous 365 Job 365 Join 365 Keep 365 Keyed 366 Kill 366 Kind – sort 366 Labour Party 366 Late 367 Lately - of late 367 The latter - the former 367 Launch 367 Law and order 368 Less 368 Let us ... 368 Lie – to lay 368 Like (to enjoy) (to prefer) doing something 368 Line 369 Liquor – liqueur 369 Live 369 Look 369 Lookout 369 Lose − be lost/gone/missing 369 Lost 370 Luck 370 Lunchtime 370 Luxurious(ly) 370 Made in Holland 371 Make 371 Manipulate 371 Many 371
pag. 10
421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458
May not 371 Mean 372 Medical man 372 Meekness 372 Merge 372 Might 373 Mind 373 Moral – morale 373 More and more ... 373 Morning − afternoon – evening – night 374 Most 374 Mr – Mrs – Ms 375 Much 375 Multiformity 376 Museums 376 Must not 376 Be named after 376 NATO 377 Natural gas 377 Need 377 Neither ... nor ... 377 Not (niet – geen) 378 Not so much 380 Note 380 Now 380 Nowhere 380 Number (als ww) 380 Nurse (als ww) 381 Obey 381 Occasion 381 Odd 381 Of 381 Off 382 Official 382 Offset 382 One 382 Otherwise 383 Outspoken 383
459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497
Over 383 Own 383 Panties 383 Pantomime 383 Paperback 383 Paragraph 384 Participation 384 Percent 384 Performance(s) 384 Petroleum 384 Ph 384 Practical 385 Practise 385 Pride ... on 385 Problem 385 Professionals 385 Property – goods 386 Prove 386 Public 386 Pudding 386 Puzzled 386 Qualification 387 Qualified 387 Quasi 387 Question 387 Quite so 387 Quotas 387 Realize 387 Really 388 Reason 388 Recently 388 Recognise 388 Reconstruct 388 Records 389 Regular(ly) 389 Relatively 389 Remember 389 Remove 389 Request 390
pag. 11
498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534
Resident 390 Responsibility 390 Restless 391 Restrain 391 Rh 391 Round 391 Rule 392 As a rule 392 Run 392 Sad 392 Be said/reported/alleged/ rumoured to be 392 Satisfied that ... 393 Say 393 Scheme 394 Secretary of state 394 See 394 Sense 394 Serious 394 Several−various–different 395 Shall (in juridische teksten) 395 Should 396 Shy 397 Since 397 So 397 Sober 398 Solicit 398 Some 398 Somehow 398 Sources 398 Spoilt 398 Spring from 399 Stop 399 Strictly 399 Strike 399 Strong 399 Structural 400 Student 400
535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573
Study 400 Such a 400 Suffer from – under 401 Suggestion 401 Sure 401 Surprisingly 401 Take place 402 Tasteless 402 Tear off 402 Tell 402 Tend to be 402 Thames 403 There 403 These days 403 Thin – thick 403 Thing 404 This−that−these–those 404 Thorough 404 Though 404 Throat 405 Through 406 Time 406 Timely 406 Times 406 Timing 406 Tip 406 To 407 Today 407 Transform 407 Translate 407 Transpire 408 Try 408 Turn out (to be) 408 Ugly 408 Unbearable 408 Unhappy 408 Unofficial 409 Until 409 Urban 409
pag. 12
574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600
used to 409 In vain 410 Ventilator 410 Very 410 Vest 411 In view of − with a view to 411 Visitors 411 Vulgar 411 Wait for 412 Want 412 Warm 412 Way 412 Weather 412 A week on Monday 413 Weekend 413 What – such – how 413 Whatever – whoever 414 While 415 Whisky – whiskey 415 White 415 Will 416 With 416 Worldly 417 Would 417 Wrong(ly) 418 Years 418 You 419
UITWERKING VAN DE OEFENINGEN 570 Lijst nuttige boeken, internetsites en vertaalsites 586 Lijst van tolk-vertaleropleidingen & beroepsorganisaties 590 REGISTER 592
Appendix 1 – Maten en gewichten 420 Appendix 2 – Vaak verkeerd gespelde woorden 422 Appendix 3 – Richtlijnen beëdigde vertalingen 427 Appendix 4 − Tweetalige terminologielijst grammatica en stijlfiguren 433
pag. 13
pag. 14
