Overzicht rechtsvormen voor overlegplatforms Wmo
Huis voor de Zorg
Stichting Huis voor de Zorg Mercator 1 Sittard Postbus 5185 6130 PD Sittard T 046 420 81 59 F 046 420 80 41 E
[email protected] I www.huisvoordezorg.nl
Inhoudsopgave
1. Overzicht van rechtsvormen voor overlegplatforms Wmo 1.1 1.2 1.3
Vragen t.b.v. de keuze van het platform/raad/bestuur Schema Relatie tussen Wmo-platform en Wmo-raad
2. Convenant
3. Inspraakmomenten en afspraken vastleggen
4. Gevolgen van diverse modellen
1.
Overzicht van rechtsvormen voor overlegplatforms WMO Grofweg zijn er vijf mogelijkheden voor een platform om een juridische vorm te kiezen: 1. Stichting 2. a. Vereniging met volledige rechtsbevoegdheid 2. b. Vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid 3. Gemeentelijke commissie ex art. 84 gemeentewet 2002 4. Een door de gemeente geaccepteerd platform zonder rechtsbevoegdheid
1.1
Voor de keuze van het platform/raad/bestuur moeten de toekomstige deelnemers zich afvragen: 1. Hoe zelfstandig willen we zijn? 2. Hoe onafhankelijk willen we zijn? 3. Over welke faciliteiten willen we beschikken (financieel, personeel, huisvesting, ondersteuning, kantoor, postverwerking)? 4. Wat is het doel dat we nastreven: alleen gevraagd adviseren? 5. Wat is het doel dat we nastreven: juist vroegtijdig meepraten en de regelgeving vanaf het begin meesturen? 6. Wat is het doel dat we nastreven: (actief, reactief, passief, meesturen, beleidsontwikkeling). 7. Hoe onderhouden we de reguliere contacten met de achterban? 8. Wat verwacht de gemeente van ons? (actief, reactief, passief)? 9. Willen we een directe relatie met de gemeente of juist geheel onafhankelijk zijn? (als gemeentelijke commissie of stichting)? 10. In hoeverre wil de gemeente iets bereiken met het platform, m.a.w. hoe wil de gemeente de cliëntenparticipatie vormgeven? 11. Welke andere overleg- en adviesorganen zijn er binnen de gemeente (c.q. regio) en welke status hebben die? Hoe is de relatie tot de diverse organen? 12. Hoeveel leden willen we in het Wmo-platform/-raad zien? (groot = dus weinig flexibel, ofwel klein = slagvaardig maar ook redelijk onafhankelijk (eigengereid)) 13. Hoe ver moeten de bevoegdheden van de Wmo-raad/-bestuur/-platform gaan? 14. Wat is de taakverdeling onder de bestuursleden (binnen het bestuur een Dagelijks Bestuur of is het bestuur het DB van het grote platform?) 15. Hoe willen we adviseren? 16. Waarover willen we adviseren? 17. Op welke wijze willen we de achterban erbij betrekken? 18. Hoe onafhankelijk is de voorzitter van het Wmo-platform/-raad? 19. Hoe wordt de voorzitter van het Wmo-platform/-raad gekozen c.q. aangewezen? 20. Wat zijn haalbare termijnen om adviezen uit te brengen?
1.2
Schema
1
Hoe zelfstandig willen we zijn?
Wil het platform/raad, bestuur vrij kunnen opereren?
2
Hoe onafhankelijk willen we zijn?
Heel onafhankelijk
3
Over welke faciliteiten willen we beschikken (financieel, personeel, huisvesting, ondersteuning, kantoor, postverwerking)?
Hoe hoog worden kosten als porti, telefoon, internet, huisvesting op kosten van gemeente etc. ingeschat.
4
Willen we een directe relatie met de gemeente of juist geheel onafhankelijk zijn? Wat is het doel dat we nastreven: alleen gevraagd adviseren? Wat is het doel dat we nastreven: juist vroegtijdig meepraten en de regelgeving vanaf het begin meesturen? Hoe onderhouden we de (reguliere) contacten met de achterban?
Gemeentelijke commissie
Wat verwacht de gemeente van ons? In hoeverre wil de gemeente iets bereiken met het platform, m.a.w. hoe wil de gemeente de cliëntenparticipatie vormgeven?
5
6
7
8 9
Wil het platform/raad, bestuur gebonden worden door strikte afspraken onderling? Onafhankelijk Gebonden aan gemeente Vergaderlocatie, opbergen archief, ambtelijke ondersteuning inkopen, detacheren of persoon in loondienst nemen van het orgaan? Stichting
Vereniging
Gemeentelijke commissie
Stichting met convenant
Stichting met inspraakverordening
Gemeentelijke commissie
Stichting met convenant
Stichting met inspraakverordening
Via regelmatige vergaderingen volgens een vastgesteld schema van het platform
Via ad hoc bijeenkomsten van het platform
Op verzoek van het platform bijeenkomsten beleggen
actief
reactief
passief
Via een inspraakverordening
Via een convenant
Zonder convenant regulier overleg met portefeuillehouder
Onderworpen aan gemeente
Is er fysiek een centraal aanspreekpunt voor de leden van zowel platform, raad als bestuur?
Op verzoek van deelnemers aan het platform bijeenkomsten beleggen
Zonder convenant ad hoc overleg met portefeuillehouder
10
Hoeveel leden willen we in het Wmoplatform/-raad zien?
groot platform = dus weinig flexibel qua vergaderen
11
Hoe ver moeten de bevoegdheden van de Wmo-raad/ bestuur/platform gaan?
Het platform/raad geeft de algemene lijn aan Het platform/raad neemt alle besluiten en geeft alle adviezen af, draagt wel/niet de bestuursleden voor
12
Welke andere overleg- en adviesorganen zijn er binnen de gemeente (c.q. regio) en welke status hebben die?
Van belang om elkaars status goed te overzien en aan te voelen.
13
Hoe willen we adviseren?
Formele brieven op gevraagd advies (dus laat in de procedure)
14
Waarover willen we adviseren?
15
Op welke wijze willen we de achterban erbij betrekken?
Alleen wat wettelijk is opgedragen (Wmo art. Heel direct (hele platform oproepen bij adviesaanvraag)
16
Hoe onafhankelijk is de voorzitter van het Wmo-platform/-raad?
Heel onafhankelijk
Klein bestuur = slagvaardig maar ook redelijk onafhankelijk tot zeer onafhankelijk t.o.v. het platform Bestuur spreekt namens platform, is praktisch de uitvoerder van hetgeen het platform aangeeft, legt aan platform/raad wel/ geen verantwoording af over gemaakte keuzes Zijn er al overlegmodellen in de gemeente die goed functioneren en kunnen die meegenomen worden? Directe bijsturing aan begin proces ofwel deelname aan ambt./bestuurlijk overleg. In dat geval vaak bijsturing vroegtijdig, geeft veel invloed, maar ook grote mate van commitering aan het eindresultaat Over alle zaken die zelfs zijdelings met Wmo te maken hebben Per kwartaal bijeenkomst plannen van achterban als sparringpartner Onafhankelijk
Bestuur is puur uitvoerend en faciliterend t.o.v. het platform/raad, bestuur neemt geen beslissingen zonder het platform gekend te hebben,
Doen andere organen niet hetzelfde werk als het Wmo-platform (overlap, bevoegdheden)
Hoe beter erbij betrokken, hoe beter het eindresultaat, maar ook gevaar dat men het eindresultaat niet meer objectief kan beoordelen
Enkele malen per jaar op ad hoc basis bijeen
Technisch voorzitter en spreekbuis
Alleen technisch voorzitter
17
18
Hoe wordt de voorzitter van het Wmo-platform/-raad gekozen c.q. aangewezen? Wat zijn haalbare termijnen om adviezen uit te brengen?
Aangewezen door Wmo-raad en/of bestuur, al dan niet na sollicitatieprocedure In hoeverre wil men de achterban steeds betrekken en invloed geven?
Aangewezen door college en/of gemeenteraad
Gekozen door bestuur uit de bestuursleden
Zijn twee weken voor een stuk voldoende?
Is een week voorbereiding voor een stuk voldoende?
1.3
Relatie tussen Wmo-platform en Wmo-raad Een bijkomend probleem is de relatie tussen het Wmo-platform en Wmo-raad. Dit zijn twee organen die elk een plek moeten vinden. Bij de verenigingsvorm is de structuur het eenvoudigst uit te leggen: •
Er zijn leden, dat kunnen zowel individuele personen en/of organisaties zijn. In het laatste geval is het wel zo goed de organisaties door een of meer personen te laten vertegenwoordigen in de vereniging. Deze groep vormt het Wmo-platform. Het bestuur wordt door de leden gekozen en legt aan de leden verantwoording af over alles wat gedaan is of zal worden. Deze groep vormt het Wmo-bestuur.
Bij de stichting is er een geheel zelfstandig en bevoegd bestuur (de Wmoraad). Het is praktisch en juridisch heel moeilijk om iedereen die lid is van het Wmo-platform ook bestuurslid van de stichting te maken (zie bevoegdheden en praktisch zaken als vergaderen (quorum etc.)). Wel kunnen bij een stichting contribuanten zijn, die kunnen (op basis van de statuten) een invloed op het bestuur en beleid krijgen. De juridische vorm kan een dwangbuis worden als vooraf niet goed nagedacht is. Hier wordt ervan uitgegaan dat het platform breed is samengesteld en vooral als klankbord/achtergrond fungeert voor de Wmo-raad. Die raad is een actieve, kleine groep, de feitelijke gesprekspartner van de gemeente. Zo kan de discussie opkomen waar de beslissingsbevoegdheid ligt en wie uiteindelijk het laatste woord (gezag, eventueel de macht) heeft. De ideale situatie is als het Wmo-platform stuurt op hoofdlijnen en de Wmoraad de uitvoerende, praktische zaken doet en overlegpartner van de gemeente is. In dat geval is de raad dus ofwel: •
het bestuur van een vereniging (i.c. het wmo-platform), met alle relaties onderling en rechten die daarbij horen,
•
een stichtingsbestuur dat in theorie geheel zelfstandig is, maar in de praktijk nauw luistert naar het gevoelen van het platform. Dat platform hoeft verder geen juridische status te krijgen, maar dat kan wel. Het kan benoemd worden als orgaan binnen de stichting, of zelfs als orgaan dat voordrachten doet voor het bestuur en bestuursleden kan terugroepen.
De hoofdtaak van het Wmo-platform en de Wmo-raad is de belangen van de cliënten behartigen. Het is dus zaak op te letten dat platform en raad niet veel te veel elkaar in de gaten gaan houden en niet meer toekomen aan hun eigenlijke taak: het opkomen voor de belangen van de gebruikers/cliënten van de Wmo. Het kan maar al te snel ontaarden in onderling wantrouwen, politieke en machtspelletjes. Daar moet van beide kanten heel goed op gelet worden, want anders kan de gemeente als lachende derde partij de hele buit binnenhalen, mogelijk ten koste van de gebruikers van de Wmo.
2.
Convenant Een convenant kan afgesloten worden tussen het Wmo-platform (Wmo-raad) en gemeente (college en/of gemeenteraad). Hoeft niet, het is een herenakkoord. Het is niet meer dan een afspraak hoe met elkaar om te gaan, een contract. Er kan ook in een gemeentelijke verordening vastgelegd zijn wat de relatie, bevoegdheden etc. onderling zijn. Denk aan een participatieverordening of een inspraakverordening. Dat kan een heel ruime regeling zijn, het is beter om een op de Wmo toegespitste verordening te hebben waar de cliënten op kunnen terugvallen. Tot slot kan in een subsidiebeschikking van de gemeente aangeven worden wat van het platform verwacht wordt door de gemeente. Bij een gemeentelijke commissie speelt dit probleem niet, daar is bij de instelling van de adviesraad gewoonlijk al vastgelegd wanneer, hoe, met welke bevoegdheid etc. de adviescommissie gevraagd wordt door de gemeente om advies. Eventueel kan de commissie ook ongevraagde adviezen uitbrengen, maar dat moet dan niet door de wetgever bij voorbaat uitgesloten zijn in het oprichtingsbesluit.
3.
Inspraakmomenten en onderwerpen vastleggen Als het Wmo-platform/-raad er is, zijn er twee mogelijkheden de inspraak vorm te geven: 1. Een inspraakverordening door de gemeenteraad laten vaststellen. 2. Een convenant van de Wmo-raad/-platform en het college van B&W en/of de gemeenteraad. Ad 1. Bij een verordening ligt heel precies juridisch vast wat de wederzijdse plichten en rechten zijn. De verordening kan door de gemeente bij voorkeur in overleg met het Wmo-platform/-raad voorbereid worden. Het beste zou zijn als deze verordening redelijk snel (na 1 januari 2007) wordt aangenomen in de gemeenteraad, zodat er een duidelijk begrippenkader voor beide partijen is, meteen bij de start van het Wmo gebeuren. Ad 2. Het convenant is een niet bindende afspraak, een herenakkoord tussen partijen. Het kan nooit tegen een wettelijke regeling ingaan (wet, verordening, besluit). Wel ligt er een besluit aan ten grondslag (van gemeenteraad en/of college). Meestal heeft het een beperkte looptijd (bijvoorbeeld tot het einde van de raads- of collegeperiode). Het moet dan dus regelmatig vernieuwd worden. Het voordeel is dat zo beide partijen regelmatig met de neus op de feiten gedrukt worden (doen we wel wat afgesproken is, bevallen die afspraken wel, wat kan/moet bijgesteld worden). In beide gevallen kunnen afspraken gemaakt worden over de facilitering van het Wmo-platform/-raad door de gemeente. Dat doet men meestal middels een convenant (zier eerder).
4. De gevolgen van de diverse modellen zijn onderstaand uitgewerkt: Onderwerp
1. stichting
Juridische basis
Statuten via notaris
Aantal leden
Bepaald in statuten. Er zijn alleen bestuursleden die volgens de wet evenveel bevoegdheden hebben. De statuten kunnen dit anders bepalen
Bevoegdheid
Statuten en wettelijk kader
2a. Vereniging met volledige rechtsbevoegdheid Met volledige rechtsbevoegdheid, met statuten via notaris
Bepaald in statuten/ onbegrensd. De leden kiezen een bestuur dat de dagelijkse gang van zaken regelt en namens de vereniging naar buiten treedt. Dit bestuur is door de ledenvergadering te sturen via besluiten van de algemene ledenvergadering Statuten en wettelijk kader
2b. Vereniging beperkte rechtsbevoegdheid Vereniging met beperkte bevoegdheid, eigen regels die niet in notariële akte formeel zijn vastgelegd. Regels zijn voor de leden wel bindend (binnen het recht uiteraard)
3. commissie ex art 84 gemeentewet Een college- of raadsbesluit waarbij de commissie wordt ingesteld krachtens art. 84 van de gemeentewet
Onbegrensd, beperkt door wet. Ook hier is de structuur verder vergelijkbaar met 2a, maar is dit minder stringent vastgelegd
Bepaald in het instellingsbesluit
Beperkt door wet, de bestuurders zijn hoofdelijk aansprakelijk
Zover als besluit strekt.
4. Platform zonder rechtsbevoegdheid Geen formeel door notaris opgestelde statuten, deelnemers accepteren het platform als zodanig. Men kan regels etc. opstellen. De omgeving moet dat ook doen. Lijkt op de vereniging met beperkte bevoegdheid Onbepaald
Geen, tenzij de leden de hoofdelijke aansprakelijkheid accepteren
Financieel
Financiële vrijheid
Jaarstukken maken en eventueel bij KvK inleveren. Moeten 10 jaar bewaard worden Bepaald door bestuur en wet
Regeling interne zaken
Huishoudelijk reglement
Jaarstukken maken en Geen plicht tot eventueel bij KvK deponeren en geen plicht inleveren. Moeten 10 jaar tot inschrijven in bewaard worden. verenigingsregister van de KvK Bepaald door bestuur en Beperkt door wet, de begroting zoals door vereniging kan geen leden vastgesteld registergoederen verkrijgen en geen erfgenaam zijn Huishoudelijk reglement Indien afgesproken een Huishoudelijk reglement
Ondersteuning
Zelfstandig inkopen of leden van stichting doen het werk
Zelfstandig inkopen of leden (van bestuur) van de vereniging doen het werk
Zelfstandig inkopen of leden (van bestuur) van de vereniging doen het werk
Relatie Wmoraad en Wmoplatform
Formeel is bestuur van de stichting alleen aan zichzelf verantwoording schuldig. Kan formeel mening van platform dus volledig negeren
Bestuur moet altijd verantwoording afleggen aan algemene ledenvergadering
Bestuur moet altijd verantwoording afleggen aan algemene ledenvergadering
Verantwoording afleggen aan gemeente (subsidiënt)
Leden hoofdelijk aansprakelijk
Binnen kaders die Niet, want geen het budget en geen instellingsbesluit verantwoording aangeeft Een door het college of gemeenteraad goedgekeurd Huishoudelijk reglement Vanuit gemeente worden faciliteiten aangeboden en/of leden zijn actief
N.v.t.
Mogelijk een (on)geschreven Huishoudelijk reglement (algemene regels dus) Platform moet dat zelf regelen, wrsch. is er geen budget om ondersteuning in te kopen tenzij gemeente dat toch beschikbaar stelt Geen vastgelegde structuur hiervoor
Contracten en bevoegdheid individuele bestuursleden
Elk bestuurslid kan contact sluiten dat voor de hele stichting bindend is (tenzij anders bepaald in statuten)
Bestuursleden treden namens de vereniging op en zijn dus aan een mandaat gebonden van de algemene ledenvergadering
Bestuursleden treden namens de vereniging op en zijn dus aan een mandaat gebonden van de algemene ledenvergadering
Leden zijn bevoegd voor zover de instructie reikt
n.v.t.
VERSIE 8 maart 2007 Deze tekst is zonder enige juridische garantie geschreven. Het is een tekst waar geen rechten aan ontleend kunnen worden.
Het Huis voor de Zorg is een onafhankelijk Limburgs samenwerkingsverband van ■ FGL: Federatie van Gehandicaptenorganisaties in Limburg ■ LOC Limburg: Landelijke Organisatie Cliëntenraden Limburg ■ PCL: Vereniging van Patiënten- en Consumentenorganisaties in Limburg ■ SOL: Samenwerkingsverband van Ouderengroeperingen van mensen met een verstandelijke handicap in Limburg ■ GGZ: Provinciaal platform van GGZ-zorgvragers Limburg ■ Ouderenbonden Limburg: KBO, ANBO en PCOB ■ PAZ: Platform Allochtone Zorgvragers in Limburg. Deze folder is mede mogelijk gemaakt door subsidie van de Provincie Limburg.
