09/03/2015
Professionalisering van lerarenopleiders door praktijkonderzoek: De Gentse Masterclass
Overzicht
Voorzitter: Ruben Vanderlinde Discussant: Mieke Lunenberg
• Inleiding door Ruben Vanderlinde • Ervaringen van de begeleiders bij het ontwikkelen en organiseren van de Masterclass (Bijdrage I) • Resultaten van twee praktijkonderzoeken (Bijdrage II en Bijdrage III) • Onderzoek naar de Masterclass (Bijdrage IV) • Discussie met het publiek
Professionele ontwikkeling van lerarenopleiders
Professionele ontwikkeling van lerarenopleiders
Presentaties door Joris Pauwels, Lien Bolle, Joke Janssens & Hanne Tack
• Kerntaak: het opleiden van leraren • Heel diverse groep professionals – Mentoren vs. lerarenopleider – Verschillende achtergronden – Tewerkgesteld in verschillende contexten (universiteiten, hogescholen, CVO’s, scholen, …) • MAAR, allen verantwoordelijk voor het opleiden van (toekomstige) leraren • Beïnvloeden allemaal de kwaliteit van leren en onderwijs in de school
Professionele ontwikkeling van lerarenopleiders • Ontwikkelen van ‘pedagogy of teacher education’ • ‘Enacting a pedagogy of teacher education requires a deep understanding of practice through researching practice’ (Loughran, 2007) • Focus op het ontwikkelen van de rol ‘leraar van leraren’ en de rol van ‘onderzoeker’ (Lunenberg et al., 2014)
• Een onderzoekende houding ontwikkelen – Praktijkonderzoek uitvoeren (Cochran-Smith & Lytle, 2009)
• Genegeerd in onderzoek, beleid en praktijk tot het eind van de 20e eeuw • ≠ Leraren in leerplichtonderwijs – Volwassenen • ≠ Leraren in hoger onderwijs – Onderwijzen over onderwijzen of ‘tweedeorde onderwijs’ (Murray & Male, 2005) – Pedagogy of teacher education (Loughran, 2007)
De Gentse Masterclass voor lerarenopleiders: Problem statement 1. Een specifiek antwoord op een specifieke nood aan
• Gebrek aanprofessionaliseringsactiviteiten kennis over professioneel leren van gerichte bij Gentse lerarenopleiders in onderzoek, praktijk en beleid lerarenopleiders 2. Gesitueerd binnen (Lunenberg et al., 2014)bredere beleidsproblemen (EVALO, 2012) • Geen formele opleiding, inductietraject of 3. Erkend in de onderzoeksliteratuur (Lunenberg et al., professionele ontwikkeling voor lerarenopleiders 2014; Loughran, 2014) (European Commission, 2013)
• Nood aan aandacht in onderzoek en praktijk 1. Beloftevolle professionaliseringsinitiatieven 2. De impact van deze activiteiten op professioneel leren van lerarenopleiders
1
09/03/2015
Bijdrage I: Ontwikkeling van de Masterclass Begeleiders van de Masterclass: Joke Hurtekant, Amal Ouahab, Joris Pauwels, Elke Demuynck & Vicky Dewindt
Project
Ontwikkel, organiseer en onderzoek een masterclass ‘praktijkonderzoek’ voor lerarenopleiders
Gepresenteerd door Joris Pauwels
Uitgangspunt Masterclass
Doelstelling Masterclass • Verbetering van de praktijk
Praktijkonderzoek is het systematisch kijken van lerarenopleiders naar de eigen praktijk en antwoorden te zoeken op vragen die hen in hun dagelijks werk fascineren (Lunenberg et al, 2009)
• Onderzoekende houding ontwikkelen • Onderzoeksvaardigheden versterken • Versterken rolmodel voor studenten • Kloof tussen theorie en praktijk overbruggen • Professionele ontwikkeling bevorderen (Hattie, 2009; Bolhuis et al., 2012)
2
09/03/2015
Theoretische fundamenten • • • • • •
Focus op eigen praktijk Veilige omgeving Nabijheid Externe bronnen Geschikte onderzoeksmethodes ‘Going public’
Ontwerpprincipes Educational design research (McKenney & Reeves, 2012)
– Rapid prototyping method (Richey & Klein, 2007) – Literatuuronderzoek – Interviews met experten – Betrekken van stakeholders
(Lunenberg et al., 2010)
Acht lerarenopleiders
Twee begeleiders
2013 – 2014 Ontwikkeling en implementatie van het prototype Onderzoeken van het prototype
2014 – 2015 Aanpassen en verfijnen van het prototype Implementatie van de Masterclass Onderzoeken van de Masterclass
Acht lerarenopleiders
Twee begeleiders
Negen lerarenopleiders
Twee begeleiders
Negen lerarenopleiders
Negen lerarenopleiders
Twee begeleiders
Twee begeleiders
3
09/03/2015
Prototype • • • • •
Focus op eigen onderwijspraktijk Individueel of in duo Zes sessies in groep Continue ondersteuning (website) Kritische vriend
Lessons learned! • Al doende leren & van elkaar • Nazorg: – Opvolging & ondersteuning
Lessons learned! • Hou het klein (echt!) • ‘Scholarship’ ս expert in fundamenteel onderzoek ս expert in ‘eigen vakgebied’
• Beschikbaarheid en nieuwe blik van begeleiders • Twijfel wegnemen
Bijdrage II: Posterpresentatie 1 Mijn eigen praktijk onderzoeken: Student betrokkenheid tijdens de lessen
• Professionalisering: – Tailor made ↔ one size fit all – Bottom up
Poster gepresenteerd door Lien Bolle
Bijdrage III: Posterpresentatie 2 Mijn eigen praktijk onderzoeken: Eén-op-één communicatie met studenten Poster gepresenteerd door Joke Janssens & Jan Strybol
4
09/03/2015
Bijdrage IV: Onderzoek naar het prototype van de Masterclass Onderzoekers: Hanne Tack & Ruben Vanderlinde Gepresenteerd door Hanne Tack
Overzicht • • • • • • •
Inleiding Probleemstelling Theoretisch kader Onderzoeksdoelen Methodologie Resultaten Conclusie en discussie
Theoretisch kader • Onderzoekende houding van lerarenopleiders (Tack & Vanderlinde, 2014)
– Affectief aspect – Cognitief aspect – Gedragsmatig aspect
• Praktijkonderzoek – De intentionele en systematische studie naar de eigen praktijk (Cochran-Smith & Lytle, 2009)
Inleiding • Professionele ontwikkeling van lerarenopleiders • Dubbele focus op rol ‘leraar van leraren’ en ‘onderzoeker’ – Ontwikkelen van een onderzoekende houding – The habit of mind to engage in research to improve your own practice, and to contribute to the knowledge base on teacher education (Tack & Vanderlinde, 2014)
– Praktijkonderzoek als veelbelovende strategie
Onderzoeksdoelen 1. De organisatie en implementatie van het prototype Masterclass evalueren OV1: Evaluatie organisatie prototype Masterclass
2. De impact van het prototype Masterclass op het professioneel leren bij lerarenopleiders in kaart brengen OV2: Impact prototype Masterclass op professionele ontwikkeling deelnemers?
5
09/03/2015
Methodologie • Design: Kwalitatief case-study design • Context: Prototype Masterclass praktijkonderzoek georganiseerd door twee lerarenopleidingen • Instrumenten en deelnemers: – Intake and exit gesprekken met de deelnemers (n=16) – Semi-gestructureerde interviews met de begeleiders (n=4) – Semi-gestructureerde interviews met de betrokken opleidingshoofden (n=2) – Video opnames van alle sessies
Algemene bevindingen • 10 van de 16 deelnemers beëindigden succesvol het prototypetraject van de Masterclass • Onderzoek naar verschillende onderwerpen, allen gerelateerd aan de eigen praktijk, bijvoorbeeld: – – – – – –
Eén-op-één communicatie met studenten Gebrek aan studentbetrokkenheid Mijn rol als lerarenopleider Professionele identiteit lera(a)r(enopleider) Evalueren in het vak Engels Taalcompetenties in hoger onderwijs
• Voorbereiden nieuwe studies, plannen verder onderzoek • Concrete initiatieven
Deel I: Evaluatie implementatie prototype Masterclass -Algemene bevindingen -Rol van de begeleider -Ondersteunende/hinderende factoren
Algemene bevindingen “Het was één van de beste en meest gepersonaliseerde activiteiten waaraan ik deelnam in het kader van mijn professionele ontwikkeling, eigenlijk de beste. Maar ook de meest intensieve…” “Als ik één advies zou mogen geven aan toekomstige deelnemers: stop niet met de Masterclass! Het is zo zinvol op zoveel manieren. Ik heb het gevoel dat mijn praktijk als lerarenopleider door het traject echt beter zal zijn.”
OV1: Evaluatie organisatie prototype Masterclass?
Algemene bevindingen • Zes lerarenopleiders beslisten het traject vroegtijdig te stoppen • Motieven om deelname stop te zetten – Gebrek aan tijd (n=2) – Format van de sessies (n=1) – Gezondheid (n=1) – Andere job (n=1) – Werkonzekerheid (n=1) OV1: Evaluatie organisatie prototype Masterclass?
De begeleiders • Emotionele steun – “Zonder hen zou ik wellicht niet doorgezet hebben. Ik waardeer echt hun dichte betrokkenheid en ondersteuning bij ons onderzoek.”
• Begeleiders zelf soms onzeker – “Als begeleiders moeten we hen ondersteunen, maar we mogen niet sturen. Het is niet altijd even evident om die balans te vinden...” OV1: Evaluatie organiatie prototype Masterclass?
6
09/03/2015
Ondersteunende factoren • Methodologisch: feedback onderzoekers – “De feedback op het onderzoeksplan was heel zinvol. Ik had de feedback echt nodig voor ik aan de dataverzameling kon starten.”
• Nood aan waardering en erkenning – “Het is geen eenvoudig proces dat je doormaakt, het is belangrijk dat je het gevoel hebt dat je omgeving in je gelooft.” – “Er is meer nodig dan ondersteuning van de begeleiders alleen... Je hebt erkenning nodig van je leidinggevende, een schouderklopje van collega,…”
• Onderzoekcultuur in de eigen instelling
Hinderende factoren • Gebrek aan tijd: moeilijk overeen te stemmen met dagelijkse taken – “Ondanks de duidelijke meerwaarde staat het traject vaak als laatste op de to do list wegens overvolle lessenroosters.”
• (Gebrek aan) wetenschappelijke databanken – “Web of Science… Daar zou je echt toegang toe moeten hebben. Als dat zou ontbreken wordt het moeilijk…”
OV1: Evaluatie organisatie prototype Masterclass?
Uitkomsten Deel II: Impact prototype Masterclass op professioneel leren lerarenopleiders
• Weinig verrassend leerden de deelnemers bij over – Onderwijs – Onderzoek – Onderzoeksvaardigheden “Doorheen het traject besefte ik dat mijn studenten echt meer moeten reflecteren. Het traject zette me ook aan om meer zelfgestuurd leren te promoten.” OV2: Impact Masterclass op professioneel leren?
Uitkomsten “Ik was in staat een vragenlijst te ontwikkelen, data te verzamelen bij mijn studenten en ook die data op een goede manier te analyseren.” “Naast het bijschaven van onderzoeksvaardigheden leerde ik ook wat het betekent om als lerarenopleiders betrokken te zijn bij onderzoek.” “Ik ben er zeker van dat dit traject me zal helpen bij het verder ondersteunen van studenten bij hun bachelorproef.” OV2: Impact Masterclass op professioneel leren?
Uitkomsten • Maar ze leerden ook over… – Hun specifieke praktijk als ‘tweede-orde’ onderwijzer – De complexe identiteit van de lerarenopleider “Ik ben me meer bewust van mijn rol als model, en dat vind ik toch wel een heel belangrijke.” “Ik begrijp nu echt heel goed waarom we niet ‘gewoon’ leraren hoger onderwijs zijn.” “Ik zal me meer richten op het organiseren van inductietrajecten voor beginnende lerarenopleiders door het traject.” OV2: Impact Masterclass op professioneel leren?
7
09/03/2015
Conclusie en discussie • Masterclass rond praktijkonderzoek – Deelnemers tevreden over organisatie en implementatie – Verschillende leeruitkomsten
• Vooruitblik…
Bedankt!
– Transfer naar de praktijk: goede bedoelingen en korte termijneffecten – Voortdurende ondersteuning en haalbaarheid – Hoofduitdaging voor de nieuwe Masterclass: acht opleidingen in plaats van 2
Meer informatie? Interesse? •
[email protected] •
[email protected]
Discussie • In deze masterclass onderzoeken lerarenopleiders uit diverse contexten samen hun praktijk. Kan het een meerwaarde betekenen als lerarenopleiders binnen hun eigen context, hun eigen gezamelijke praktijk onderzoeken?
Discussie
Dienen we andere (minder traditionele) onderzoeksmethoden te verkennen bij het uitvoeren van praktijkonderzoek?
8
