OR-Seminar Johan van Soest & Evert van Ling, 10 april 2014
Werk aan de winkel I - rol OR - wijziging pensioenwetgeving
Lang zullen we leven en werken
2
Agenda Werk aan de winkel I, pensioenwijzigingen 2015
Inleiding Pensioen volop in beweging Trends bij pensioenuitvoering Rechten van de OR Uitbreiding rechten Code Rechtstreeks verzekerde regelingen Wijzigingen pensioenwetgeving Witteveen 2015 Netto premiestaffels Kansen en valkuilen bij wijzigingstrajecten Huidig pensioenbudget = uitgangspunt Fiscale mogelijkheden 3
Pensioen volop in beweging Brede maatschappelijke dialoog toekomst pensioenstelsel Nieuw Financieel Toetsingskader (nFTK) Trend DB naar DC
Doorsneepremie handhaven?
4
Trends bij pensioenuitvoering Verzekeringsmarkt wijzigt snel, zowel de DB- als DC-markt
DB: contracten bij verzekeraars worden steeds duurder
DC: opkomst PPI (Premie Pensioen Instelling) als aanbieder DC-regeling
Rekenrente 2,5% en lager Hoge garantieopslagen Langlevenrisico ingeprijsd Pensioeninkoop zonder winstdeling
Lagere kosten Betere communicatie via internet Minder ruimte voor maatwerk
5
Rechten van de OR Uitbreiding van de rechten Code Rechtstreeks verzekerde regelingen
Huidige rechten van de OR, WOR art. 27 Instemming of advies
Wanneer instemming
Vaststellen, wijzigen, intrekken regeling bij verzekeraars of PPI Vanaf 07-08-2013 ook bij pensioenfondsen, maar alleen bij vaststellen / intrekken regeling Uitzonderingen: indien CAO of verplicht BPF
Waarover instemming
Inhoud pensioenregeling Niet de uitvoeringsovereenkomst, tenzij … Eventueel bovenwettelijke rechten afspreken
Wanneer advies
Bij aangaan / verlengen uitvoeringsovereenkomst
7
Code Rechtstreeks verzekerde regelingen Invoering 1 juli 2014, wordt wettelijk verankerd in WOR
Voorheen “Principes voor goed pensioenfondsbestuur, onderdeel D” Opgesteld door en Toeslagverlening – Welke keuzes zijn gemaakt bij depotvorming / beleggingen / winstdeling? – Wat waren de van de verzekeraar ontvangen winstdelingsresultaten? – Welke voorwaardelijke toeslagverlening is gerealiseerd? Informatie en communicatie – Informatie van verzekeraar over veranderingen in wet/regelgeving die gevolgen hebben voor pensioen- of uitvoeringsovereenkomst Advies / zeggenschap OR over – (verlenging van) uitvoeringsovereenkomst – voorgenomen afspraken met verzekeraar over serviceniveau 8
Wijziging instemmingsrecht 1 juli 2015 Brief Klijnsma 17 januari 2014
Werkgever heeft instemming van de OR nodig voor ieder voorgenomen besluit tot vaststelling, wijziging of intrekking van de pensioenregeling, ongeacht het soort uitvoerder Geen aanleiding voor een materiële wijziging van de medezeggenschap van de OR met betrekking tot uitvoeringsovereenkomst Wetsvoorstel verwacht najaar 2014, invoering 1 juli 2015
9
Instemmingsrecht uitvoeringsovereenkomst Meningen en uitleg waren (en zijn) verdeeld
2008: “… art. 27 WOR … instemmingsrecht met betrekking tot een pensioenverzekering” Minister Donner: “betreft niet de pensioenovereenkomst maar de uitvoeringsovereenkomst” 2012: Minister Kamp: OR heeft conform art. 27 instemmingsrecht over zowel de pensioenovereenkomst als de uitkeringsovereenkomst 2013: Staatssecretaris Klijnsma: Instemmingsrecht van OR ziet niet direct toe op uitvoeringsovereenkomst Bewust van feit dat visie afwijkt van eerdere parlementaire zienswijzen 10
Geen instemming OR (1) Wat gebeurt er dan met het voorgenomen besluit …?
Indien OR geen instemming verleend aan voorgenomen besluit, dan: Ondernemer kan naar kantonrechter om toestemming te vragen om het besluit waarvoor geen instemming is verkregen alsnog te nemen (“vervangende toestemming”)
Kantonrechter geeft vervangende toestemming indien: – beslissing OR om niet in te stemmen onredelijk is, of – besluit onderneming wordt gevergd door zwaarwegende bedrijfseconomische redenen 11
Geen instemming OR (2) Houd deadlines in de gaten! Besluit zonder instemming is nietig indien OR binnen een maand * aan onderneming een schriftelijk beroep op nietigheid heeft gedaan *) nadat de onderneming aan de OR heeft medegedeeld dat hij het besluit waarvoor geen instemming is verkregen toch neemt, dan wel dat is gebleken dat de onderneming uitvoering of toepassing geeft aan dit besluit zonder instemming De OR kan de kantonrechter verzoeken de onderneming te verplichten zich te onthouden van handelingen die strekken tot uitvoering of toepassing van een nietig besluit De onderneming kan de kantonrechter verzoeken te verklaren dat de OR ten onrechte een beroep heeft gedaan op nietigheid 12
Instemmingsrecht uitvoeringsovereenkomst Maak aanvullende afspraken met de werkgever
Duidelijke afspraken over proces en taken / bevoegdheden Afspraken over correcte vertaling van pensioenafspraken naar – Pensioenovereenkomst / pensioenregeling – Uitvoeringsovereenkomst Review juridische documenten vóór ondertekening Afspraken over: – Controle implementatie en tijdens contractperiode – Jaarlijkse pensioenevaluatie 13
Wijzigingen pensioenwetgeving
Verhoging AOW- en pensioenleeftijd AOW-leeftijd schuift op naar 67 jaar en verder !
2012 AOW:
65
OP:
65
2013
2014
65 1/12 65 2/12 67
2019
2020
2023
2060
66
66 3/12
67
71,5?
68?
?
Volgens laatste CBS-prognose pensioenrichtleeftijd per 1 januari 2016 naar 68 jaar? (aankondiging vóór 1 januari 2015) AOW-partnertoeslag verdwijnt vanaf 1 april 2015 15
Witteveen 2015 Impact
Fiscaal maximum ouderdomspensioen Middelloon Eindloon Maximum pensioensalaris
tot en met 2013
2014
vanaf 2015
2,25% / 65 jaar
2,15% / 67 jaar
1,875% / 67 jaar
2% / 65 jaar
1,9% / 67 jaar
1,657% / 67 jaar
n.v.t.
n.v.t.
€ 100.000
Aanpassing 2014: maximaal fiscale pensioenopbouw 17% lager Aanpassing 2015: 11% verdere verlaging Totaal: maximaal fiscale pensioenopbouw 28% lager dan in 2013
16
Opbouwpercentages volgens DNB Percentage deelnemers - situatie 2013
Verzekerde regelingen
Pensioenfondsregelingen 18% Maximaal 1,75%
44%
46%
44% Groter dan 1,75%, kleiner dan 2,0%
38%
Vanaf 2,0%
10%
17
Witteveen 2015 Maximum pensioensalaris
Vanaf 2015 pensioenopbouw tot maximaal € 100.000 salaris Vrijwillige netto lijfrente voor salarisdeel boven € 100.000 Inclusief vormen van beleggen en banksparen Beoogd maximaal 1,875% van gemiddeld inkomen boven € 100.000 Waarde opgebouwde lijfrente vrijgesteld van belasting box 3 Inleg uit netto inkomen, uitkering later niet belast in box 1 Maximering geldt niet voor WIA-excedentpensioen
Gevolgen – Verlaging overlijdensdekking / voortzetting pensioenopbouw bij AO – Indien bijdrage werkgever dan voor iedereen en leeftijdsafhankelijk? Rol OR mogelijk anders indien geen collectieve regeling 18
Netto premiestaffels vanaf 2015 Ten behoeve van transparantie Forfaitaire Leeftijdsklasse Bruto staffel kostenopslag Netto staffel risicopremie (1) (2) (1) - (2) 20 - 24 6,3% 1,0% 5,3% 25 - 29 7,7% 1,3% 6,4% 30 - 34 9,3% 1,5% 7,8% 35 - 39 11,4% 1,9% 9,5% 40 - 44 13,9% 2,3% 11,6% 45 - 49 17,0% 2,8% 14,2% 50 - 54 20,8% 3,4% 17,4% 55 - 59 25,7% 4,2% 21,5% 60 - 64 32,0% 5,2% 26,8% 65 - 66 37,7% 6,2% 31,5%
voorbeeld staffel op basis rekenrente 3%
vanaf 2015 niet meer in premiestaffel; wordt apart door werkgever betaald aan pensioenuitvoerder 19
Kansen en valkuilen bij wijzigingstrajecten
Wijzigingsvoorstel werkgever Gedwongen door wetgeving?
Omkeerregel – Werkgeversdeel pensioenpremie nu niet belast – Werknemerspremie nu aftrekbaar – Totale pensioenuitkering later belast Indien pensioenregeling niet binnen fiscale normen – Omkeerregel niet meer van toepassing Niet wenselijk voor werknemer en werkgever 2015-proof pensioenregeling is gezamenlijk belang
Maar : geen reden om pensioen
aan te passen!
21
Huidig pensioenbudget = uitgangspunt Indien nodig budget anders aanwenden
Cash Fiscale mogelijkheden?
Pensioenkosten vóór wijziging
Pensioenkosten na wijziging
Besparing werkgever ?
Pensioenkosten na wijziging
22
Wanneer mag werkgever minder betalen? Alleen in specifieke omstandigheden
Artikel 12 PW, Betalingsvoorbehoud De werkgever kan zich bij het sluiten of bij een wijziging van de pensioenovereenkomst het recht voorbehouden de premiebetaling, voor zover deze betrekking heeft op de bijdrage van de werkgever, te verminderen of beëindigen in geval van een ingrijpende wijziging van omstandigheden. Art.19 PW, Wijzigen pensioenovereenkomst Een werkgever kan de pensioenovereenkomst zonder instemming van de werknemer wijzigen indien de bevoegdheid daartoe schriftelijk in de pensioenovereenkomst is opgenomen en er tevens sprake is van een zodanig zwaarwichtig belang van de werkgever dat het belang van de werknemer dat door de wijziging zou worden geschaad daarvoor naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid moet wijken. 23
Behoud pensioenbudget Zijn alle fiscale mogelijkheden wel benut? Franchise minimaal? Opbouwpercentage maximaal?
DC: overlijdensdekking maximaal?
Vaste toeslag meeverzekeren?
24
Behoud pensioenbudget Eenmalige verlaging franchise per 1 januari 2015
Fiscaal minimale franchise 2014: In 2015 verlaging naar ca.
€ 13.449 (€ 9.414 / 70% ) € 12.803 (€ 9.414 x 1,02 / 75% )
Deelnemer A 2014 2015 30.000 € 30.000
Pensioensalaris (1)
€
Franchise (2)
€
13.449 €
12.803
€
13.449 €
12.803
Pensioengrondslag (1) - (2)
€
16.551 €
17.197
€
46.551 €
47.197
Stijging pensioengrondslag/toekomstig pensioen:
€
Deelnemer B 2014 2015 60.000 € 60.000
3,9%
1,4%
Verlaging franchise heeft grootste pensioeneffect bij lager betaalden Eigen bijdrage zal ook omhoog gaan Iedereen krijgt evenveel extra pensioen, maar voor ouderen kost dat meer, dus subsidie van jongeren naar ouderen! 25
Behoud pensioenbudget Aanwending middelen voor indexatie / koopkrachtbehoud
Totale pensioenopbouw tot 67e Beginleeftijd
Koopkrachtverlies op 67e * Indexatie 1% Indexatie 0%
25 jaar
19%
33%
45 jaar
11%
20%
65 jaar
1%
3%
*) Veronderstelde inflatie per jaar is 2%
Indien middelloon pensioen van 45-jarige niet wordt geïndexeerd, en inflatie is 2% per jaar, dan is op leeftijd 67e het koopkrachtverlies al 20% 1% vaste indexatie meeverzekeren? 26
Behoud pensioenbudget bij DC Overgang naar premiestaffel op basis van 3% rekenrente Fiscaal mogelijke premie inleg DC is al lager dan bij DB. Oorzaak: – DB-premie op basis van ca. 2,5% marktrente – DC-premiestaffel vaak nog op basis van 4% rekenrente DC-premiestaffel mag ook op 3% rekenrente Pensioenversobering daarmee (deels) te voorkomen 3% staffel loopt minder steil 4% premie vs. 3% premie Indien kostenneutraal ingevoerd 35% 30% dan “snijpunt”: – Jongeren gaan er op vooruit 25% – Ouderen gaar erop achteruit 20% 4% staffel 15% Budget vrijmaken voor 10% 3% staffel enige compensatie ouderen? (kostenneutraal) 5% 20
25
30
35
40
45
50
55
60
65 leeftijd 27
Behoud pensioenbudget bij DC Werkgever mag meebetalen aan kosten op pensioendatum Werkgever betaalt alleen voor administratiekosten tijdens opbouwperiode Verzekeraar vraagt ook kosten tijdens uitkeringsfase (o.a. excassokosten) Premiestaffel is echter netto kosten uitkeringsfase voor rekening deelnemer Netto premiestaffel mag verhoogd worden met realistische kosten op pensioendatum Pensioenuitvoerders bieden dit (nog) niet aan Kosten vermogensbeheer zijn wel voor rekening van deelnemer
28
Netto premiestaffels vanaf 2015 Ten behoeve van transparantie Forfaitaire Leeftijdsklasse Bruto staffel kostenopslag Netto staffel risicopremie (1) (2) (1) - (2) 20 - 24 6,3% 1,0% 5,3% 25 - 29 7,7% 1,3% 6,4% 30 - 34 9,3% 1,5% 7,8% 35 - 39 11,4% 1,9% 9,5% 40 - 44 13,9% 2,3% 11,6% 45 - 49 17,0% 2,8% 14,2% 50 - 54 20,8% 3,4% 17,4% 55 - 59 25,7% 4,2% 21,5% 60 - 64 32,0% 5,2% 26,8% 65 - 66 37,7% 6,2% 31,5%
voorbeeld staffel op basis rekenrente 3%
vanaf 2015 niet meer in premiestaffel; wordt apart door werkgever betaald aan pensioenuitvoerder 29
Netto premiestaffels vanaf 2015 Let op eerlijke verdeling van voor- en nadelen! Leeftijd Pensioengrondslag:
€
45 jaar 30.000
Huidig Nieuw (bruto stafffel) (netto staffel) Percentage beschikbare premie Beschikbare premie Kostenonttrekking Onttrekking risicopremie AO
17,0% 5.093
14,2% 4.260
204 255 458
n.v.t.
4.635
4.260
4% 5%
Premie ten behoeve van pensioenopbouw Separate betaling door werkgever Administratiekosten Risicopremie AO
n.v.t.
Werkgever betaalt Werknemer krijgt
5.093 4.635
204 255 458
4.718 4.260
verschil 375 voordeel werkgever 375 nadeel deelnemer
30
Ten slotte
Gezamenlijke verantwoordelijkheid Met vaak tegengestelde belangen Belang werkgever
Belang OR / werknemers
Omvang / beheersing pensioenbudget
Optimale aanwending huidig pensioenbudget
Huidig pensioenbudget is uitgangspunt voor OR Rol van medezeggenschap – Waaraan wil de OR het pensioenbudget besteden?
– Denk zelf alvast na over “de (fiscaal) optimale pensioenregeling” – DB / CDC / DC ? – Solidariteit tussen groepen werknemers ? – Pensioenworkshop gebaseerd op eigen pensioensituatie / regeling? 32
We moeten langer doorwerken Mogen / kunnen we ook langer doorwerken?
Wat is geregeld in arbeidscontract? Zorgt werkgever voor blijvend inzetbaarheid oudere werknemers?
67
33
Huidig pensioenbudget = uitgangspunt Succes met onderhandelingen over de pensioenregeling 2015 !
Cash Fiscale mogelijkheden?
Pensioenkosten vóór wijziging
Pensioenkosten na wijziging
34
Lane Clark & Peacock Netherlands B.V. Actuaries & Consultants Herculesplein 40 3584 AA Utrecht, The Netherlands
Tel: +31 30 256 7630 www.lcpnl.com
35
