Opleiding 2013 Duurzaam Gebouw

Opleiding 2013 Duurzaam Gebouw Gezondheid en comfort Leefmilieu Brussel ZORGEN VOOR VISUEEL COMFORT Magali BODART UCL – Architecture & Climat 7 maart 2013 Opleiding tot stand gebracht door de Stadswinkel

Doelstelling van de voordracht ●  Pistes

om het visueel comfort te verbeteren in het gebouw, door vanaf de premissen van het project het natuurlijke licht te integereren

à Het

energieverbruik verminderen

æ behoeften aan kunstmatige verlichting æ Behoeften aan koude veroorzaakt door kunstmatige verlichting. à Door

de oververhitting te minimaliseren < ruiten

Verwante fiches : Optimalisatie van het natuurlijklicht – CSS06 Zorgen voor een goede zonwering – ENE13 Optimaal ontwerpen van vensters – ENE06 p. 2

Waarom natuurlijk licht ? ●  Positieve

Gratis bron

66 000 000 W/m²

Architecture & Climat

► 

impact op het energieverbruik

p. 3

Waarom natuurlijk licht ? Positieve impact op : ► 

het energieverbruik

► 

de bewoner (het zien en circadiaans systeem)

► 

de economische waarde van het gebouw

MAAR … ► 

niet altijd beschikbaar

► 

beranderlijk qua intensiteit

► 

risico op oververhitting

à zorgen voor zonwering à Aanvullen met een verstandig beheer van kunstverlichting p. 4

Plan

●  Basisbegrippen ●  Parameters

van verlichting (herinnering)

van het visueel comfort

●  Ontwerpstrategieën ●  Voorbeeld

van dimensionering

p. 5

Licht = zichtbare golven Zichtbaar gedeelte van een elektromagnetische straling = golven tussen 380 en 780 nm

p. 6

Verspreiding van het licht

α

α+ρ+τ=1

p. 7

Coëfficiënten ρ en TL

voir fiche CSS06

Reflectiecoëff. (ρ) Witte verf

80%

Rode verf

30%

Zwarte verf

4%

Tafel in bleek hout

76%

Transmissiecoëff. (τ/TL) Heldere enkele beglazing

90%

Heldere dubbele beglazing

81%

Heldere driedubbele beglazing

74%

Matte beglazing

40% p. 8

Fotometrische grootheden

●  Lichtstroom (lumen – lm) < uitgezonden door een bron

= de hoeveelheid licht uitgezonden door een bron in heel de ruimte

●  Lichtsterkte (candela – cd = lm/sr) < uitgezonden door een bron

= de lichtstroom in een bepaalde richting uitgezonden per eenheid van ruimtehoek

p. 9


●  Verlichtingssterkte (lux – lx = lm/m²) < ontvangen door een oppervlak

= het gedeelte van de lichtstroom ontvangen door een oppervlak

A&C

A&C

A&C

p. 10


●  Luminantie (cd/m²) < uitgezonden door een oppervlak

= de verhouding tussen de lichtsterkte van de bron en zijn oppervlak

A&C

A&C

A&C

p. 11


Verlichtingssterkte

Luminantie

p. 12

Evaluatie van de natuurlijke verlichting ● 

● 

● 

Analyse van de baan van de zon ► 

Breedtegraad

► 

Oriëntatie van de opening

Fysische maatrgelen ► 

Verlichtingssterkte

► 

Luminantie

Courant gereferenceerde metriek < verlichtingssterkte ► 

Daglichtfactor DLF

p. 13

Daglichtfactor - DLF

p. 14

DLF – orde van grootheid DLF < 1 % donker

Visuele indruk

Zone

2% Aanvaardbaar minimum

5 – 10 %

> 10%

Lijkt natuurlijk verlicht

!!! oververhitting en !!!

deze zone ,,, lijkt gescheiden te zijn ,,, van deze zone Ver van de vensters (~3-4 keer de hoogte van het venster)

Dichtbij de vensters of onder de lichtkoepels

p. 15

Beperkingen van de DLF De DLF houdt geen rekening met de aanwezigheid van rechtstreeks zonlicht, en dus niet met : ► 

De oriëntatie van het gebouw

► 

De lokalisering van het gebouw (baan van de zon)

► 

Het klimaat (type bewolkingsgraad)

à Eenvormige

gevels

à Over-dimensionering

van de openingen

= oververhittingen + verblinding

p. 16

Bewolkingsgraad

TUSSENFASE

10%

32%

BEWOLKT

HELDER

in België

57%

zomer winter

p. 17

Evaluatie van de natuurlijke verlichting

Berekening van de DLF koppelen + studie van de baan van de zon à Optimalisatie van het natuurlijk licht à Zonweringen dimensioneren = f(oriëntatie_openingen) om verblinding en oververhitting tegen te gaan

p. 18

Plan





van dimensionering

p. 19

Visueel comfort Gevoel van voldoening en welzijn met betrekking tot de lichtsfeer (nat. of kunstmatig.) in een lokaal, dat het uitvoeren van de normale opdrachten mogelijk maakt ► 

Verlichtingsniveau

► 

Verdeling van het licht

► 

Richtvermogen van het licht

► 

Risico’s op verblinding

► 

Kleur van het licht

► 

Relatie met buitenwereld

p. 20

§  Verlichtingsniveau ● 

● 

Een minimumniveau is noodzakelijk voor ► 

Een duidelijk zicht

► 

Een zicht zonder vermoeidheid

Een te overvloedig niveau kan oncomfortabel worden.

à Verlichtingsniveau = f(activiteit) à Eerder

niveaus van verlichtingssterkte dan luminantie

Normen voor kunstmatige verlichting maar niet voor natuurlijke verlichting. p. 21

§  Verdeling De lichtverdeling in de ruimte moet ervoor zorgen dat de bewoner de voorwerpen en kleuren goed kan waarnemen, in een aangename sfeer. Gelijkmatig

CSTC2011

Gelokaliseerd

Gemengd

CSTC2011

CSTC2011

CSTC2011 Josep Maria Torra, Flickr

Scott Gilchrist, Archivision, Inc.

p. 22

§  Richtvermogen ● 

● 

Benadrukken ► 

Reliëf van de voorwerpen

► 

Textuur van de materialen

Probeer storende schaduwen te vermijden = schaduwen ontstaan tussen de visuele taak en de lichtbron die de contrasten op de taak verminderen à Voorkeur geven aan een verlichting die van links komt voor rechtshandigen (en vice versa) à 

Vermijd een verlichting die van de

achterkant komt p. 23

§  Verblinding aanbevelingen

► 

Zonweringen plaatsen

›  Verkies in de kantoren automatische zonweringen anders blijven deze dikwijls naar beneden… ►  Het bureau in de juiste stand zetten : ›  Kijkrichting is evenwijdig met de vensters (geen enkel venster voor of achter het scherm) ► 

Verminder de contrasten venster/schrijnwerk/muur

p. 24

§  Kleur De kleur van het licht beïnvloedt de waargenomen kleur van de voorwerpen -à een lichtbron zal een goede kleurweergave hebben als deze stralingen uitzendt die dichtbij het natuurlijke wit licht liggen

Warme kleuren

Koude kleuren p. 25

§  Zicht naar buiten De aanwezigheid van beglaasde openingen biedt verschillende voordelen: ►  ► 

Doordringen van natuurlijk licht Laat toe om te situeren m.b.t. de buitenwereld, informatie te hebben over de weersomstandigheden, de tijd die voorbijgaat….

► 

Zien in de verte nodig om de ogen te laten rusten

► 

Intensieve ventilatie

Rehab Basel, Herzog & De Meuron, Basel, Switserland, 1998-2001

http://www.rehab.ch/fileadmin/user_upload/Transfer/PDF_allg/RB_Pflegepersonal.pdf (fig 2) http://archrecord.construction.com/projects/bts/archives/healthcare/05_rehab/photos.asp (fig 1 & 3)

p. 26

Plan





van dimensionering

p. 27

Parameters

die de lichtverdeling beïnvloeden ► 

Waarop de architect geen vat heeft : HEMEL

► 

Waarop de architect weinig vat heeft : PLAATS

► 

Waarop de architect vat heeft : GEBOUW

Strategieën Beschermen Verdelen Opvangen

p. 28

Beschermen

Verdelen

Opvangen

p. 29

PLAATS – maskers Maskers ► 

omringende gebouwen

► 

geométrie van het gebouw (vaste zonweringen, …)

p. 30

PLAATS – maskers

p. 31

PLAATS – maskers Analyse van de schaduw op een perceel < Ecotect 09.00

+00m

< schaduw – 21 juni

+06m

NORD

18.00

Baan van de zon - jaar > p. 32

GEBOUW – grootte, vorm en stand van de openingen

à  om een werkvlak op ~80cm te verlichten : steunmuur < 80 cm à  zicht naar buiten = contact met de natuur p. 33


Clerestory + raam

p. 34

Verhoging van de grootte van de openingen

GEBOUW – grootte, vorm en stand van de openingen α

β

Casa Batllo – Gaudi – Barcelona binnenplaats; illustratie M. Bodart

p. 35


Zijdelingse opening

Zenitopening

à  zenit-en zijdelingse openingen = uiteenlopende gedragingen à  zijdelingse opening zuid = overeenstemming met de zonnewinsten p. 36


Bewolkte hemel 10 000 lux

p. 37

Voorbeeld – L.Kahn – bibliotheek van Exeter

http://ltha.epfl.ch/enseignement_lth/documents/b_marchand/theorie_archi_V/ screen/6_LOUIS_KAHN.pdf

p. 38

GEBOUW – wanden van het lokaal

ρwanden : 10 %

ρwanden : 30%/50%/70%

ρwanden : 80 %

à Als de reflectiecoëfficiënt van een muur < 50 %zal het licht moeilijker binnendringen à De coëfficiënt van de horizontale oppervlakken (behalve plafond) is zeer belangrijk à De meubels zijn soms echte obstakels bij de lichtverdeling à De donkerder gekleurde wanden : verwijderd van het venster. p. 39

GEBOUW – wanden van het lokaal

ρvloer = 80% - Egem = 2074 lux ρvloer = 66% - Egem

ρvloer = 34% - Egem = 1732 lux

Farnsworth House, Plano, Illinois = 1983 lux 1950 Mies van der Rohe © M. Chlebek

ρvloer = 5% - Egem = 1380 lux

Maquette : Ecole d’Architecture de Strasbourg

p. 40

40

GEBOUW – wanden van het lokaal Dubbel effect van de heldere wanden : n  reflectie van het licht n  Als de reflectiecoëfficiënt van een n  het oog analyseert de luminanties muur < 50 % zal het licht moeilijker binnendringen. n  Het plafond speelt enkel een belangrijke rol in geval van systemen voor omleiding van het licht. n  De coëfficiënt van de horizontale oppervlakken is zeer belangrijk. n  De meubels zijn soms echte obstakels bij de lichtverdeling.

p. 41

41

GEBOUW – indirecte openingen Typische doorsnede van een kantoorgebouw 12m van gevel tot gevel

Volle tussenschotten (DLF)

0%

CSTB

CSTB

Glazen tussenschotten (DLF)

0.8% CSTB

CSTB

à  Algemeen lichtniveau verhoogt à  Gang natuurlijk verlicht (kantoren, scholen, …) à  Heldere beglazing, mat, … p. 42

Opleiding 2013 Duurzaam Gebouw

Recommend Documents