Opleiding 2013 Duurzaam Gebouw AKOESTIEK Leefmilieu Brussel DE MATERIALEN VOOR GELUIDSISOLATIE Sophie MERSCH, ir arch. CENTRE URBAIN / STADWINKEL 25 april2013 Opleiding tot stand gebracht door de Stadswinkel
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Doelstellingen en plan van de voordracht Tools aanreiken om de beste materialen te helpen kiezen, rekening houdend met de prioriteiten die we gesteld hebben (compromis tussen verschillende prestaties)
Geluidsgedragingen van gebruikelijke gebouwen
Invloed van het materiaal op de geluidsgedragingen van enkele wand,
Geluidsgedragingen van dubbele wanden
Geluidsgedragingen van milieuvriendelijke materialen en uitvoeringsaanduidingen
Verschil tussen thermische en akoestische isolatiematerialen
2
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Herhaling: akoestische indexen Typering van de geluidsabsorptie α
absorptiecoëfficënt
Typering van de geluidsisolatie
(indexen met unieke waarden (w), in dB)
Metingen in laboratorium
Contactgeluiden
Luchtgeluiden
Ln,w
Rw
Geeft het geluidsniveau afkomstig van de onderkant van de vloer
Kenmerkt de aanleg van een materiaal of van een wand om de directe transmissie van het geluid af te zwakken
Contactgeluidsdrukniveau gemeten in het labo
akoestische verzwakkingsindex gemeten in het labo
3
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van enkelvoudige wanden : blokken (tegels) van gips 80.0
kritieke frequentie ACOUSTIQUE DU BÂTIMENT
70.0
Massieve gipsblokken, bepleisterd : Rw = 30 dB
70 mm akoestisch Rw = 35 dB 100 mm
60.0
Rw = 38 dB
Volumieke massa : 950 kg/m³ « Zware » blokken : 1100 –1250 kg/m³
50.0
R [dB]
70 mm
4
40.0
30.0
20.0
10.0
f [Hz] 4
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van enkelvoudige wanden : celbetonblokken
ACOUSTIQUE DU BÂTIMENT
Volumieke massa : 550 kg/m³ à Licht vanuit akoestisch oogpunt
5
Bron YTONG 5
Bron YTONG
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van enkelvoudige wanden : celbetonblokken 80.0 ACOUSTIQUE DU BÂTIMENT
Celbeton, massieve blokken 550 kg/m³, bepleisterd70.0 : Blokken 100 mm
Rw = 41 (-1;-4) dB (vierkantjes)
Blokken 150 mm
Rw = 44 (-2;-4) dB (kruisjes)
Blokken 200 mm
Rw = 49 (-1;-4) dB (plusteken)
6
60.0
R [dB]
50.0
40.0
30.0
20.0
10.0 Source YTONG
f [Hz] 6
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van enkelvoudige wanden : geëxpandeerde kleiblokken
ACOUSTIQUE DU BÂTIMENT
7
Beton van geëxpandeerde klei, holle blokken, geplafonneerd : Blokken 90 mm
Rw = 40 (-1;-3) dB
Blokken 140 mm
Rw = 44 (0;-3) dB
Blokken 190 mm
Rw = 47 (0;-4) dB
7
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van enkelvoudige wanden : terracottablokken ACOUSTIQUE DU BÂTIMENT
8
Volumieke massa : 1100 – 1500 kg/m³ 8
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van enkelvoudige wanden : kalkzandsteenblokken Enkelvoudige wanden : kalkzandsteenblokken (massief) Bepleisterde blokken 150 mm : Rw = 50 dB IIb Bepleisterde blokken 175 mm : Rw = 52 dB
IIb
Bepleisterde blokken 214 mm : Rw = 55 dB
IIa
ACOUSTIQUE DU BÂTIMENT
9
Bepleisterde blokken 300mm : Rw = 57 dB / 58 dB IIa / Ib
9
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van enkelvoudige wanden : betonblokken
Rw van enkelvoudige wanden
ACOUSTIQUE DU BÂTIMENT
10
Enkelvoudige wanden : Betonblokken
Zware beton, holle blokken, bepleisterd: Blokken 90 mm
Rw = 49 (-2;-5) dB
Blokken 140 mm
Rw = 54 (-2;-6) dB
Blokken 190 mm
Rw = 57 (-1;-5) dB
Zware beton, holle blokken, bepleisterd: Blokken 90 mm
Rw = 50 (-1;-5) dB
Blokken 140 mm
Rw = 56 (-1;-5) dB
10
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Presta�e van enkelvoudige blokken (bepleisterd)
Rw
Gips -‐ 950 kg/m3 Hol beton van geëxpandeerde klei Celbeton -‐ 550 kg/m3 Terraco�a -‐ 1100 à 1500 kg/m3 Kalkzandsteen -‐ 1770 kg/m3 Zware beton Zware beton
massief hol massief hol massief hol massief
30 dB
70 mm 80 mm 100 mm 90 mm 140 mm 190 mm 100 mm 150 mm 200 mm 90 mm 140 mm 190 mm 150 mm 215 mm 90 mm 140 mm 190 mm 90 mm 140 mm
35 dB
40 dB
45 dB
49 dB
54 dB
57 dB
11
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van enkelvoudige wanden : conclusies
R
De geluidsisolatie verhoogt met de massa, tegen 4 dB per verdubbeling van massa. ACOUSTIQUE DU BÂTIMENT
R
De geluidsisolatie verhoogt met de frequentie, tegen 6 dB per octaafverdubbeling..
R
Alle materialen hebben een kritieke frequentie waarop hun isolatie geringer is.
R
De kritieke frequentie van lichte blokken (gipsblokken, celbeton...) bevindt zich in een gebied van frequenties (middenfrequenties) waar het oor bijzonder gevoelig is. Deze materialen zijn dus minder aanbevolen voor geluidsisolatiewerken.
R
Op de kritieke frequentie van materialen daalt hun geluidsisolatie des te meer naarmate de materialen stijf zijn.
R
De luchtdichtheid heeft veel invloed op de geluidsisolatie van gemetselde muren, daarom verbetert het aanbrengen van pleister de prestaties van de muur, vooral wanneer deze van poreuze materialen zijn gemaakt.
12
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van dubbele wanden
Massa-veer-massa
ACOUSTIQUE DU BÂTIMENT
13
m1
d
m2
Wanden met skelet (of dubbele): metaalskelet, hout houtplaten of gekartonneerde pleister dubbele beglazing 13
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Metalen skeletten
14
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van de wanden met metaalskelet ACOUSTIQUE DU BÂTIMENT
15
15
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van de wanden met metaalskelet ACOUSTIQUE DU BÂTIMENT
16
Met 3 platen aan elke kant, tot 69 dB 16
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van de wanden met houtskelet
1 gipsplaat 12,5 mm dik aan iedere zijde diepte skelet
50 mm
70 mm
100 mm
HOUT
37
38
38
METAAL
42
45
47
17
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van de wanden met ontkoppeld houtskelet
R 2 gipsplaten 12,5 mm dik aan iedere zijde R 100 mm absorbens
à Tot 60 dB
18
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van dubbele wanden Vergelijking tussen gipsplaten en -blokken
19
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van dubbele wanden Vergelijking tussen gips- en houten platen Hout als afwerkingsplaat : Probleem met de kritieke frequentie
fc = 1300 Hz Gipsplaten met karton zijn interessanter (fc = 3000 Hz)
20
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van dubbele wanden Andere materialen als panelen Kleiplaten : worden zoals gipsplaten geplaatst Testen ?
Hooi : testen uit NL en Duitsland Gecomprimeerde hooi, aan beide zijden gepleisterd 32 cm hooi è Rw = 45 dB 46 cm Rw = 53 dB Controleren?
21
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van dubbele wanden Absorberende materialen Minerale wollen
Masker en handschoenen!
glaswol
rotswol
22
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van dubbele wanden Absorberende materialen Natuurlijke wollen Soepele structuur met open cellen, zoals minerale wollen cellulosevlokken
hennep
Ook: vlas, schaapswol, verenmatras, gerecycleerde PET, hooipanelen…
houtswol
katoenwol 23
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Invloed van het type isolatie – ecologische materialen
80
Basiswand : MS 50 mm + 2x2 gipsplaten van 12,5 mm
Rw = 43 dB 70
50
40
30
24
5000
4000
3150
2500
2000
1600
1250
800
f (Hz)
1000
630
500
400
315
250
200
10
160
20
125
R (dB)
60
100
Rw van dubbele wanden
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van dubbele wanden
Invloed van het type isolatie – ecologische materialen
Geteste configuraties
Rw
Basiswand : MS 50 mm + 2x2 gipsplaten van 12,5 mm
43 dB
Basiswand + minerale wol 50 mm
50 dB
Basiswand + celluloseschuim 40 mm (70 Kg/m³)
50 dB
Basiswand + hennepwol 30 mm (30-42 Kg/m³)
49 dB
Basiswand + houtwol 50 mm (40 Kg/m³)
48 dB
à Vergelijkbare resultaten in isolatie voor de verschillende absorbentia (maar opgelet : schuim met gesloten cellen functioneert niet op akoestisch vlak – PU, XPS, EPS…)
25
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Rw van dubbele wanden Absorberende materialen Synthetische schuimen melamine, PU-schuim Met OPEN cellen
Zeer absorberend è zeer goede prestatie voor akoestische correctie MAAR niet beter dan de andere materialen voor geluidsisolatie 26
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Akoestische verdubbeling op buitenmuren Op ontkoppelde structuur - 8,5 cm min
m1
m2
Massa–veer–massa Ontkoppeling Absorptie - Dichtheid
27
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Thermische isolatie Het principe van alle thermische isolatiematerialen berust op de vermenigvuldiging van kleine luchtzakjes. Deze luchtzakjes isoleren enkel indien de lucht tussen hen niet circuleert .
Illu: Terre Vivante
28
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Thermische isolatie – thermische weerstand R Om het isolatieniveau van een isolatielaag te kennen neemt men het thermische geleidingsvermogen (λ) en de materiaaldikte (dikte) in aanmerking. De verhouding tussen beide bepaalt de thermische weerstand (R)
R = dikte / λ
R = m2K/W λ = W/m.K dikte = dikte van het isolatiemateriaal in m
Hoe groter R, hoe beter het materiaal isoleert (thermisch) vb: voor de energiepremie moet voor de isolatie van de muren : R ≥ 2 zijn Indien men houtwol gebruikt met λ = 0,040, is volgende dikte nodig : dikte = R x λ = 2 x 0,040 = 0,080 m, ofwel 8 cm Illu: Terre Vivante
29
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Thermische isolatie Langs de buitenkant Gepleisterde isolatie Isolatie onder gevelbekleding
Langs de binnenkant Gepleisterde isolatie Isolatie onder skelet
Illu: Terre Vivante
30
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Thermische isolatie
Langs de binnenkant
Isolatie op skelet 1. 2. 3. 4.
Oorspronkelijke muur Skelet (hout of metaal) Soepel isolerend materiaal Luchtdichtheid (dampscherm of damprem) 5. Latten technische ruimte 6. Afwerkingspanelen Illu: Terre Vivante
31
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Thermische isolatie De doorgang van de damp regelen R Ofwel belet men dat het vocht in het isolatiemateriaal binnendringt door een perfect luchtdichte damprem te plaatsen; R Ofwel plaatst men een damprem gecombineerd met een materiaal dat in staat is tot hygrometrische regeling. 2e interessantere strategie : - De regeling van vocht in het isolatiemateriaal voorkomt condensatie in de pleister, - Isolatie tegen de zomerse warmte, - De gevolgen van een onvolledige uitvoering zijn minder erg.
Illu: Terre Vivante
32
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Thermische isolatie De dampstromen beheren Waarom ? R
R
Een persoon kan per dag ± 2 L waterdamp produceren in gebouwen,
Illu: Terre Vivante
Lucht die veel waterdamp bevat (hoge absolute vochtigheid) zoekt een evenwicht met de naburige watermassa’s die een geringere luchtvochtigheid hebben. In de winter is de lucht buiten altijd droger.
33
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Akoestische verdubbeling op buitenmuren Wat moet aangepast worden? Masse–ressort–masse Désolidarisation Absorption - Etanchéité d Masse–ressort–masse m2 m1 Désolidarisation Isolatie op ontkoppeld frame Absorption - Etanchéité
1. Oorspronkelijke muur 2. Laag isolatiemateriaal tussen de muur en het skelet om koude bruggen te vermijden 3. ontkoppeld metalen skelet 4. Soepele absorberend isolatiemateriaal 5. Luchtdichtheid 6. Eventuele technische spouw 7. Zware en ontkoppelde afwerkingspanelen 34
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Verdubbeling Alle akoestische isolatiematerialen zijn ook thermisch isolerend maar het omgekeerde geldt niet: het gebruik van harde isolatie en materialen met gesloten celstructuur beschadigt meestal de situatie Een thermische verdubbeling waar niet goed aangedacht is kan de akoestische prestaties van de wanden verslechten.
35
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Akoestische verdubbeling op buitenmuren met de warmteaspecten combineren Isolatieniveaus Verdubbeling van een muur in celbetonblokken van 9 cm dik
thermische isolatie
geluidsisolatie
Hygrometrische regeling
Dikte 8 cm
R
3 Rw + Ctr
PU
3,2
36 – X
nee
Minerale wollen
2
54
nee
Plantaardige wollen
2
54
JA
7
36
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Ontkoppelingsmaterialen
Contactgeluiden Worden behandeld door het gebruik van dempende materialen, of andere ontkoppelingsmaterialen
Dempend materiaal:
- soepel materiaal met gesloten cellen, - dat terug dezelfde vorm aanneemt na vervorming - dikte 3 à 10 mm min.
Niet dempend ontkoppelingsmateriaal: - absorberend materiaal van hoge dichtheid - te gebruiken in grotere diktes (10 à 40 mm) - Bv: harde schuimen van hout of papier
37
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Ontkoppelingsmaterialen
Contactgeluiden Nature de la sous-couche Polystyrène extrudé Laine minérale Polystyrène extrudé Polyéthylène réticulé Polyéthylène réticulé Liège Fibres de coco Fibres textiles Caoutchouc Polyéthylène réticulé Laine minérale haute densité Polyuréthane recyclé Cellulose de papier haute densité Polyuréthane projeté Polystyrène expansé Laine minérale haute densité Polyuréthane recyclé Laine minérale haute densité Laine minérale haute densité
zwevende vloer : doeltreffendheid = ∆Lw épaisseur 20 8 40 3 5 20 15 6 20 8 30 10 45 40 40 30 20 50 50
chape
∆ LW
Ciment (e > 50mm) Ciment (e > 50mm) Ciment (e > 50mm) Ciment (e > 50mm) Ciment (e > 50mm) Ciment (e > 50mm) Ciment (e > 50mm) Ciment (e > 50mm) Ciment (e > 50mm) Ciment (e > 50mm) OSB 22mm Ciment (e > 50mm) Ciment (e > 50mm) Ciment (e > 50mm) Ciment (e > 50mm) Plâtre 10mm Ciment (e > 50mm) Ciment (e > 50mm) Plâtre 10mm
10 11 15 15 à 19 20 20 22 24 18 à 26 21 à 27 25 25 25 26 26 29 34 35 35 38
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Ontkoppelingsmaterialen
PVCschuim
polyethyleen
polyethyleen
Ook: gerecycleerde banden, latex, elastische PU- of polyesterschuim… Meer milieuvriendelijk : cocos, jutte of kurk
gerecycleerd rubber
cocos
kurk 39
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
www.ibgebim.be - Praktische handleiding
Professionelen > Sector > Constructie
40
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
Bijkomende inlichtingen
ACOUSTIQUE – R. Josse – Centre Scientifique et Technique du Bâtiment, Grenoble.
ACOUSTIQUE DU BÂTIMENT ET LUTTE CONTRE LE BRUIT- J.J. Embrechts – Université de Liège, Faculté des Sciences Appliquées – 2001.
ACOUSTIQUE PRATIQUE – J. Desmons – EDIPA, Paris – 2004.
BOUWAKOESTIEK – B. Ingelaere – Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf, Limelette – 2002.
LA PRATIQUE DE L’ISOLATION ACOUSTIQUE DES BÂTIMENTS – J. Pujolle – Editions du Moniteur, Paris – 1978.
www.wtcb.be
41
Opleiding AKOESTIEK – Geluidsisolatiematerialen
L’isolation phonique écologique J.L. Beaumier - éd. Terre Vivante 2011
42