Op weg naar beter dan goed onderwijs! Jaarmagazine Aloysius Stichting ::: Pedagogische kwaliteit in praktijk op De Hilt

Jaarmagazine Aloysius Stichting 2014–2015

::: Pedagogische kwaliteit in praktijk op De Hilt ::: Ook Gesloten Onderwijs vernieuwt volop ::: Nog beter individueel onderwijs dankzij onderwijsportals ::: Op naar Kwaliteitskeurmerk Speciaal Onderwijs

Op weg naar beter dan goed onderwijs!

Colofon Dit jaarmagazine is een uitgave van de Aloysius Stichting. Inhoud en samenstelling Aloysius Stichting Tekst Anne-Marie Veldkamp Eindredactie Aloysius Stichting Fotografie Maria Hermes (coverfoto, portretten medewerkers p3, p20, p29; p4-7; Widdonckschool [p8, Jolanda, Michael, Peter, Johanneke]; De Hilt p23-25; Ondersteuningsdiensten p30-32). Jeroen Jazet (Widdonckschool [Gabriëlla, Nikki, Collin, Noa, Tim]; Gesloten Onderwijs p13-15; Savioschool p18-19; Ondersteuningsdiensten p31 portret Peter Mol en p32 rechtsboven; p34; p35. Ontwerp en vormgeving Budelinc Druk Drukkerij Kempers Januari 2015 Aloysius Stichting Leidsevaart 2 2215 RE Voorhout 0252 43 40 00 [email protected] www.aloysiusstichting.nl

3

JA ARMAGA ZINE ALOYSIUS STICHTING 2013–2014

Inhoud

::: In dit magazine

13

2 4 8 12 13 17 18 20 22 23 26 28 30 33 35 36 40 41

De onvoorwaardelijkheid van Randi Wolters Missie, visie en koers Opbrengstgericht werken in praktijk op de Widdonckschool Onderwijs in 2014-2015 Ook ons Gesloten Onderwijs vernieuwt volop: kijken bij Harreveld Digitale leeromgeving in 2014-2015 Savioschool pioniert met (onder meer!) de iPad De kracht van Martin Bel Kwaliteit in 2014-2015 De Hilt: (pedagogische) kwaliteit in praktijk Steeds meer (integraal) samenwerken met onze netwerkpartners De passie van Eva Janssen Aloysius ondersteuning: preventief werken! Onze medewerkers Aloysius bestuur en organisatie Aloysius in cijfers Locaties op de kaart: een overzicht Contactgegevens stichting, sectoren en (school)locaties

Leerlingen praktijkonderwijs krijgen ook een passend aanbod op scholengemeenschap Harreveld. Ons Gesloten Onderwijs vernieuwt volop!

Kwaliteit in praktijk op De Hilt: maximale kans op succes ervaringen voor iedere leerling.

23

De Widdonckschool in Weert over hun manier van (opbrengstgericht) werken. Leerlingen en medewerkers geven hun visie.

8

Kracht Onvoorwaardelijkheid Passie

Aloysius kernwaarden Hoe verschillend onze scholen ook zijn, wat wij binnen Aloysius allemaal delen zijn onze kernwaarden. Die zie je terug in ons handelen en die zijn voor onze leerlingen en hun ouders voelbaar in de onderwijspraktijk van alledag: Kracht, Onvoorwaardelijkheid en Passie. Wij zetten onze kracht in voor onze leerlingen en spreken hen omgekeerd aan op hún kracht. Wij zijn er onvoorwaardelijk voor de kinderen en jongeren die ons nodig hebben en gaan door waar anderen stoppen. Ons werk vraagt om passie, elke dag opnieuw. > Lees meer op pagina’s 2, 20 en 28

Aloysius ondersteunt het regulier onderwijs bij het vormgeven van passend onderwijs. Preventief werken is de rode draad.

30

Steeds nieuwe kansen bieden, dat is de kracht van het lesgeven. De onvoorwaardelijkheid van Randi Wolters leerkracht De Spoorzoeker Roermond

2


De onvoorwaardelijkheid van Aloysius


3

Missie, visie en koers

Aloysius: onderwijs en ondersteuning Wij zijn er voor kinderen en jongeren van 4 tot 27 jaar, die onze expertise in onderwijs, begeleiding en ondersteuning nodig hebben om zich goed te kunnen ontwikkelen. Onze leerlingen worden veelal belemmerd bij het leren en functioneren door hun (ernstige) gedrags- en/of psychiatrische problemen. Wij spreken hun talenten aan, kijken naar wat wél goed gaat en leren onze leerlingen om te gaan met zichzelf en anderen. Zo bieden wij perspectief op een zinvolle en gelukkige toekomst. Dat doen wij vanuit onze gedeelde kernwaarden Kracht, Onvoorwaardelijkheid en Passie. In alles wat wij doen gaan wij voor ‘beter dan goed’ onderwijs. Aloysius heeft scholen voor speciaal onderwijs, speciaal basisonderwijs, voortgezet speciaal onderwijs en geeft ook onderwijs aan jongeren in justitiële jeugdinrichtingen en jeugdzorginstellingen. Daarnaast ondersteunen, adviseren en begeleiden wij leerlingen en onderwijsteams in het regulier onderwijs in ruim dertig samenwerkingsverbanden passend onderwijs in Nederland.

Drie koersprojecten 2012-2016

Hoe werken wij aan ‘beter dan goed’? In 2012 zijn wij gestart met onze koers Verbinden & Vernieuwen. We leggen de lat hoog: in 2016 willen wij dat ons onderwijs beter dan goed is. Dat is wat onze leerlingen verdienen. Om beter dan goed te worden voeren wij drie koersprojecten uit. Wij vernieuwen ons onderwijs, ontwikkelen een digitale leeromgeving en willen in 2015 voldoen aan de Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs.

4


Onderwijsvernieuwing > Ontwikkeling in Beeld Pedagogische tact, opbrengstgericht en handelingsgericht werken, een actueel en uitdagend onderwijsaanbod, de beste begeleiding: onze scholen ontwikkelen zich meer en meer tot expertisecentra in hun regio. Dat doen we samen met onze netwerkpartners in onderwijs, jeugdhulp en overheid. Om ons onderwijsaanbod zo goed mogelijk af te stemmen op individuele behoeften, volgen en plannen wij de ontwikkeling van onze leerlingen via digitale leerlingvolgsystemen en onderwijsplanners. Wij vernieuwen ons onderwijs via het koersproject Ontwikkeling in Beeld.

Digitale leeromgeving > Onderwijs & ICT Vanaf 2015 werken al onze leerlingen ook in een digitale leeromgeving. Wij zien die als belangrijk onderdeel van onze onderwijsvernieuwing, juist omdat wij zo individueel maatwerk kunnen bieden. Instructiefilmpjes, handige oefenapps, extra opdrachten, toetsen, zelfcorrigerende lesstof: leerlingen vinden het straks allemaal in hun persoonlijke onderwijsportal. Wij ontwikkelen onze digitale leeromgeving via het koersproject Onderwijs & ICT.

Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs > Kwaliteit Natuurlijk is het keurmerk dat wij in 2015 hopen te krijgen na certificering voor de Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs welkom, maar het is niet ons doel. ‘Kwaliteit’ moet in de genen van onze organisatie zitten, zodat we ons allemaal bewust zijn van de noodzaak om ons onderwijs steeds verder te verbeteren. Plan – Do – Check – Act dus, om daarna die verbetercyclus weer te herhalen. Wij werken aan onze kwaliteit via het koersproject Kwaliteit.


Onze bestemming in 2016 (doelen op een rij) In 2016… ::: is Aloysius toonaangevend specialist voor leerlingen met specifieke onderwijszorgbehoeften (en zo beleven ouders en netwerkpartners ons ook) ::: werken onze scholen resultaatgericht ::: krijgen al onze leerlingen actueel en goed onderwijs in een uitdagende leeromgeving ::: zijn onze scholen expertisecentra in hun regio en werken nauw samen met netwerkpartners

In 2016…

Pijlers onder onze koers naar 2016 Vernieuwen Innoveren en experimenteren móet. Denk aan vernieuwende, passende onderwijstrajecten voor leerlingen, maar ook aan ‘bijblijven’ op het gebied van personeelsbeleid en ICT.

Verbinden Onze blik gaat meer naar buiten. We willen ouders en netwerkpartners meer bij ons onderwijs betrekken en ook de interne samenwerking versterken. Meer één taal spreken, meer eenduidige processen, werken vanuit onze kernwaarden en kerncompetenties en onze gezamenlijke visie op onderwijs: dat willen we realiseren.

Profileren We profileren ons als specialist voor leerlingen met specifieke onderwijs behoeften én als inspirerende werkgever. Onze focus: ontwikkelings gericht onderwijs voor onze leerlingen, met oog voor hun toekomst.

Resultaatgericht werken Wat we doen, doen we resultaatgericht. Bij alles gaat het om de vraag: komt dit ten goede aan het onderwijs voor onze leerlingen? Hoe zorgen we voor een optimale ontwikkeling voor leerlingen en medewerkers?

::: hebben niet alleen leerlingen een inspirerende en krachtige leeromgeving, medewerkers hebben die ook ::: werkt iedereen bij Aloysius aan zijn/haar ontwikkeling om leerlingen (beter dan) goed onderwijs te (blijven) bieden ::: zien we kernwaarden en kerncompetenties terug op de werkvloer ::: hebben we een eigentijds personeelsbeleid met als speerpunten: flexibele arbeid, het Nieuwe Werken en individuele ontwikkeling ::: weten medewerkers precies wat van hen verwacht wordt en hoe zij kunnen bijdragen aan onze doelen ::: is onze interne communicatie professioneel georganiseerd

In 2016… ::: zijn we financieel (nog steeds) gezond ::: is administratieve (bal)last zoveel mogelijk beperkt waardoor medewerkers zich kunnen richten op hun kerntaak ::: hebben we een goed kwaliteitszorgsysteem ontwikkeld en bewaken, borgen en volgen we kritisch of we op koers zijn ::: communiceren we professioneel met ouders, netwerkpartners en andere relaties: we laten weten wat we doen en hoe we werken

> Lees meer over de koers van onze stichting in ons koersboekje Verbinden & Vernieuwen, te downloaden via www.aloysiusstichting.nl > Onze doelen werken we elk jaar uit in ons jaarplan, dat vertaald wordt naar sectoren schoolplannen. Jaarlijks evalueren we of we op koers liggen en stellen onze doelen zo nodig bij > Scholen leggen in hun jaarverslag verantwoording af aan ouders en ‘de samenleving’


5


(Ecologische) visie op goed onderwijs Basis voor ons onderwijs is onze ecologische visie. Belangrijke elementen daaruit: • wij denken in kansen en mogelijkheden, niet in problemen • wij spreken leerlingen aan op hun talent(en) • wij kijken naar het ontwikkelingsperspectief van een leerling • wij nodigen leerlingen uit om medeverantwoordelijk te zijn voor hun leerproces • wij erkennen dat de ‘omgeving’ van leerlingen belangrijk is voor hun ontwikkeling: niet alleen school is belangrijk voor hun leefwereld maar ook hun gezin of thuissituatie, vrienden, vrije tijd, sport, etcetera • wij zien een veilige en krachtige leeromgeving als voorwaarde voor ons onderwijs

DROOM ( JE ) SC HOOL!

Aloysius (in) 2020: nieuwe koers in de maak Al zijn we nog niet klaar met onze koers 2012-2016, toch zijn we al gestart met de voorbereidingen voor de níeuwe. Net als bij Verbinden & Vernieuwen betrekken we ook nu weer leerlingen, ouders, medewerkers en netwerkpartners intensief bij onze plannen voor 2016 – 2020. Eén van de eerste acties: toekomstdromen ophalen bij

6


leerlingen, ouders en medewerkers. Hoe denken zij dat kinderen leren in 2030? We kijken met medewerkers terug op de vorige koers: wat ging goed, wat moet nog beter, wat is afgerond en waarmee zijn we nog niet klaar? Vervolgens formuleren we een aantal thema’s die we uitwerken tot onze nieuwe koers voor 2020. Wordt vervolgd …


Onze visie… elke dag in praktijk

Onze missie… is voor hún toekomst

Onze visie … elke dag in praktijk. We werken vanuit een gedeelde visie, die elke dag zichtbaar is voor leerlingen, hun ouders en onze partners. “Wij hebben zorg voor ieder ander, vooral voor hen die het moeilijker hebben dan wijzelf en dat doen wij door volhardend te zijn in onze betrokkenheid.”

Wij bereiden kinderen en jongeren voor op hun toekomstige plaats in onze samenleving. De Aloysius Stichting is er voor leerlingen van 4 tot 27 jaar, die ernstige, complexe gedragsproblemen, psychiatrische problemen en/of leerproblemen ervaren. Wij richten ons ook op de ouders van onze leerlingen en onze partners in de jeugdhulpverlening.

Onze medewerkers zetten zich elke dag onverminderd betrokken in voor onze leerlingen, die het allemaal een stuk moeilijker hebben dan wijzelf. Zij gaan door waar anderen stoppen, vinden betekenis in hun werk, doen hun werk met plezier, geven net dat onsje meer en vinden ieder kind de moeite waard om hun best voor te doen.

Wij bieden onze leerlingen een passend ontwikkelings- en opbrengstgericht onderwijsprogramma. Dat doen wij in een leeromgeving die de ontwikkelingsmogelijkheden optimaal stimuleert en die leerlingen tot hun recht laat komen. Wij stemmen onze werkwijze af met onze leerlingen, hun ouders en partners in het onderwijs en de jeugdhulpverlening. Ons aanbod is bovendien afgestemd op de leefwereld van onze leerlingen.


7

Onderwijs

Leerlingen uit de bovenbouw helpen leerlingen uit de onderbouw met lezen.

Opbrengstgericht werken in praktijk op de Widdonckschool

Leerlingen zijn zelf (mede)eigenaar van hun ontwikkeling 8


Onderwijs

Om onderwijs optimaal te laten aansluiten bij wat onze leer lingen nodig hebben, is het zaak hun ontwikkeling goed in beeld te hebben. Vandaar dat steeds meer Aloysiusscholen opbrengstgericht werken. Zo ook de Widdonckschool in Weert. ‘Opbrengsten’ worden voor kinderen en jongeren inzichtelijk gemaakt. Zij krijgen steeds meer de regie over hun eigen ontwikkeling. En daar worden ze blij van! Waar draait het uiteindelijk om? Dat een kind of jongere zichzelf goed kan redden in onze samenleving en een zinvol en gelukkig bestaan kan leiden. Op de Widdonckschool is werken aan die zelfredzaamheid dan ook een belangrijk doel, net als een voorspoedige sociaal-emotionele ontwikkeling en natuurlijk het opdoen van cognitieve kennis.

voorkom je dat een visiedocument in de onderste bureaula verdwijnt.”

Vanuit de ecologische visie op onderwijs, bouwen de teams van de twee Widdoncklocaties – speciaal onderwijs (so) en voortgezet speciaal onderwijs (vso) - aan onderwijs dat écht op maat is. Zorgcoördinatoren Jolanda Hertogs (so), Maikel Voss (vso) en directeur Peter van Gils vertellen.

Op de Widdonck werken leerlingen in niveau groepen voor vakken als rekenen, spelling, lezen en begrijpend lezen. Ook in het bewegingsonderwijs doorlopen zij verschillende niveaugroepen, om hun (sociale) vaardigheden steeds meer te ontwikkelen. Persoonlijke interesses kunnen leerlingen op hun niveau kwijt in een ruim aanbod van workshops zoals koken, multimedia, techniek, theater en ‘De Wereld’ (wereldoriëntatie).

Jolanda Hertogs

Sterk fundament

“Onze visie hebben we pedagogisch, didactisch en onderwijskundig uitgewerkt. Dit hebben we gekoppeld aan wat wij willen zien aan handelen en concreet gedrag”, vertelt Peter. “Dat creëert gezamenlijkheid, teamgeest en draagvlak. Zo

De Widdonck vso heeft drie uitstroomrichtingen: vervolgonderwijs, arbeid en dagbesteding. Ook hier volgen leerlingen hun eigen leerplan, met focus op wat zij na hun middelbare school gaan doen. “Onze online onderwijsomgeving speelt een steeds grotere rol”, vertelt Maikel. Niet voor niets: die biedt immers veel mogelijkheden om het onderwijsaanbod individueel aan te bieden.

Vanuit die gezamenlijkheid werkt de school klassendoorbrekend. Jolanda: “We kijken daarbij niet alleen naar niveau, maar ook naar vaardigheden en naar interesses.” Hoe ziet dat er dan uit in de praktijk?

Het wérkt. Dankzij de eenduidigheid in pedagogisch handelen en het leren op niveau voelen kinderen zich veilig en competent. “Leerlingen kunnen hier hun talenten laten zien”, vindt Peter. Bovendien: kinderen leren ook veel van elkaar, doordat jong en ‘oud’ bij elkaar zitten in de verschillende niveaugroepen en workshops.

Het fundament voor het onderwijs op de Widdonck is een sterk pedagogisch klimaat. Zo doorliepen de teams van so en vso, net als veel andere Aloysiusscholen, de trajecten Pedagogische Tact/Pedagogisch Leiderschap en ontwikkelden een eenduidige manier in de omgang met leerlingen. De rode draad: iedereen laat leerlingen zien, merken en voelen: je hoort erbij en je doet ertoe.

“onvoorwaardelijk positief”, maar ook: die ene leerling allemáál aanspreken als hij of zij even herinnerd moet worden aan de afspraken.

Maikel Voss Ook in het vso is diezelfde gemeenschappelijkheid het fundament. “Denken in mogelijkheden, dat zit echt in ons DNA. En: onze leerlingen zijn van ons allemaal”, vertelt Maikel. Of, zoals de school het in de schoolgids meldt:

Peter van Gils

Werken vanuit data Onderligger voor het onderwijsaanbod voor iedere leerling is natuurlijk het ontwikkelingsperspectief: waar werkt de leerling naartoe? Is dat vervolgonderwijs, werk of wellicht dagbesteding? Leerlingvolgsystemen en onderwijsplanners: ook systemen heb je nodig. Al draait het natuurlijk wel vooral om het gesprek dat je samen hebt over die data, onderstreept Peter.

Inzicht! Juist die leerling inzicht geven in zijn of haar ontwikkeling is al sterk ontwikkeld op de Widdonck. Soms komt zelfs het ontwikkelingsperspectief zelf op tafel. “Laatst had ik een gesprek met een leerling die er gewoon geen zin in had”, illustreert Jolanda. “Ik vertelde hem dat ik hem een ‘groot geheim’ zou laten zien: zijn ontwikkelingsperspectief. Ik kon precies laten zien waar hij met zijn mogelijkheden uit zou kunnen komen en waar hij na zo’n periode niets doen stond … “ Door dat visueel te maken viel het kwartje wel, merkte Jolanda. “Vooral toen ik zei: dit is jouw lijn en je zou dáár kunnen uitkomen. Dit ontwikkelingsperspectief, dat ben jij! Het onderwijs leek voor hem zo betekenis te krijgen.”


9

Onderwijs

Altijd positief in gesprek “We maken leerlingen steeds meer mede-eigenaar van hun eigen ontwikkeling”, vindt leerkracht Johanneke Jansen. Insteek: positief!

Ik bepaal die leerdoelen niet, dat doen leerlingen zelf “’Mens en maatschappij’, dat zijn de echte groepslessen”, vertelt Nikki Verkennis die de examenklassen vmbo begeleidt op de Widdonck. “Daar gaat het bijvoorbeeld over meningsvorming. Sowieso besteden we veel aandacht aan de ontwikkeling van de vaardigheden die leerlingen nodig hebben in het vervolgonderwijs, als werknemer of om goed zelfstandig te functioneren.” “Ik bepaal die leerdoelen niet, dat doen de leerlingen zelf. Die weten echt heel goed wat zij nog kunnen leren”, is Nikki’s ervaring. “Als leerlingen hun doelen helder hebben, dan gáán ze er ook vaak voor.”

Johanneke Jansen

Nikki zoekt nadrukkelijk partnerschap met ouders, werkt samen met vervolgopleidingen maar kijkt ook naar wat een leerling kan ontwikkelen tijdens zijn bijbaantje. “Als jij steeds op zoek moet naar een ander baantje, wat zegt dit dan? Wat zou je misschien anders kunnen doen? Hoe ga je om met stress? Hoe plan je je huiswerk?”, schetst ze de vragen waarover ze dan in gesprek gaat. “Door een veilige sfeer te creëren merk je dat leerlingen zich open durven te stellen en veel vertellen in de klas.”

Johanneke: “de portfoliomap is echt de map van leerlingen, die kunnen ze altijd pakken. Daarin zien ze hoe het gaat met hun ontwikkeling wat betreft leren, verzorgende vaardigheden en sociaal gedrag.” Omdat kinderen op basis van het ontwikkelingsperspectief in hun eigen leerplan ook zelf hun leerdoelen kennen en aangeven, kun je daar goed op teruggrijpen, merkt Johanneke. “Ik vraag graag naar hoe het komt dat het nu zo goed gaat. Loopt het minder? Dan is een eerste vraag: wat kan ik voor je doen om jou te ondersteunen?” De mindmap hoort er ook bij: hierop kleuren leerlingen hun sterke kanten en de punten waaraan zij kunnen werken. “Daarover gaan we in gesprek, een leerling kan ook met mij een gesprekje aanvragen. We zijn eigenlijk continu in gesprek, ook thuis. Huisbezoeken horen er naar mijn mening echt bij: die context van thuis en vrije tijd schetst soms een ander of completer plaatje.” Nikki Verkennis

Eigen tempo, zonder druk erop “Ik zit in mijn laatste examenjaar vmbo theoretische leerweg”, vertelt Gabriëlla. “In mijn eerste examenjaar heb ik al veel vakken gehaald, nu doe ik de laatste. Daarna ga ik de opleiding doktersassistente doen in het mbo.” Dat je op je eigen niveau kunt werken op school past helemaal bij Gabriëlla. “Ik heb mijn eigen tempo zonder dat er druk op zit en hoef niet te wachten op anderen. Ik ben meestal ruim op tijd klaar, dat vind ik het fijnste.”

Gabriëlla

De Widdonckschool participeert in het nieuwe Kennis- en Expertisecentrum KEC in Weert, dat eind 2016 klaar moet zijn. Met netwerkpartners uit speciaal (basis)onderwijs en jeugdhulp gaat de Widdonck integraal werken vanuit de onderwijs- en ondersteuningsvraag van kinderen en jongeren. Eén plan dus, voor onderwijs en jeugdhulp. 10


Iedereen in de klas werkt op zijn eigen niveau, maar als groep doen ze veel leuke dingen. “Deze week gaan we samen met Nikki ontbijten bij de HEMA en zo verzinnen we steeds iets. Na de examens gaan we samen naar de Efteling.” Haar ontwikkelingsdoel? “Niet alles pikken en beter voor mijn mening uitkomen. Daar heb ik gesprekken over met Nikki, dan hebben we het erover waar ik nog aan kan werken.”

Onderwijs

Engels en ‘crea’ favoriet “Ik zit in de tweede van het vmbo-t (theoretische leerweg, red.)”, zegt Tim. “Ik vind het hier fijn, het is een hartstikke leuke school. Ik heb ook twee vrienden in de klas.” Met leren gaat het best oké, al is wiskunde behoorlijk pittig. Dan komt het wel handig uit dat je op je eigen niveau kunt werken. “We werken ook groepsoverstijgend, dan zit je voor dat vak bij een andere leraar en werk je ook samen met leerlingen. Met Nederlands, Engels en nieuwsbegrip was dat vorig jaar zo.”

Collin

Niveaugroepen zijn fijn

Waarom Tim in het speciaal onderwijs zit? “Ik moet éérst denken, dan doen”, legt hij uit. “Ik kan er niet altijd zomaar alles uitflappen wat ik denk. Maar dat is nog best moeilijk.” Dat je het daarover kunt hebben op school vindt Tim fijn. “Werken in een kleinere groep is ook rustiger, dat helpt mij goed.”

Collin (11) zit bij de plussers op De Widdonck. “Ik zit in groep 8 en doe ook vast wiskunde en Nederlands van volgend jaar”, vertelt hij. “Omdat mijn ouders denken dat ik beter voor mijn mening moet leren uitkomen en nogal makkelijk over te halen ben, zit ik eerst nog even een jaar hier voor ik naar de brugklas ga.” En, bevalt dat? “Ik vind het fijn want in je portfolio kun je goed zien hoe het gaat en staan je doelen voor je ontwikkeling. Bij mij staat er dus: mijn mening sterker maken.”

Tim Zijn favoriete vakken? Engels en ‘crea’. Vooral dat laatste … “Je kon mij ook zien in de video die is gedraaid bij het Feest van Talent in Weert”, meldt Tim trots. “Toen maakten we graffiti.”

Pauze op de Widdonck Noa Noa (11) is een klasgenoot van Collin. Hij gaat volgend jaar vwo doen. “Niveaugroepen zijn echt fijn”, vindt hij. “Je kunt per vak op niveau doen wat bij je past.” Dat je weet wat de doelen zijn waaraan je werkt vindt Noa ook prettig. “Met gym moet ik meer op mezelf letten en niet op anderen”, zegt hij openhartig. “Ik wil alles altijd graag perfect hebben en ik vertel anderen dan wat zij beter kunnen doen. Dat hoeft niet altijd.” > De Plusklas op de Widdonck heeft leerlingen die prima naar het havo of vwo kunnen, maar daar sociaal-emotioneel nog niet aan toe zijn. Zij volgen een extra jaar, voor zij de overstap maken naar het voortgezet onderwijs en trainen dan al (sociale) vaardigheden die zij daar nodig hebben. Ouders worden hier nauw bij betrokken.

(dan leer je óók!) “Goed zo John!” Juf Johanneke deelt graag complimenten uit tijdens de pot voetbal in de pauze. Vooraf hebben kinderen zich op kunnen geven voor hun favoriete spel of sport; aan Johanneke deze pauze de taak om de voetballers te begeleiden. “Van onze gymcollega, weet ik in welke niveaugroep ieder kind zit en wat zijn ontwikkelingsdoelen zijn”, legt ze uit. “Daar kan ik dan in de pauze ook op inspelen. Hoe hoger de gymgroep, hoe meer we kunnen verwachten van een leerling.” Wie bijvoorbeeld goed luistert naar de scheidsrechter, een jongere speler coacht of helpt of laat merken goed tegen zijn verlies te kunnen, krijgt een dikke pluim als dat nu net zijn leerdoel was. Sterren verdienen hoort er ook bij. “In onze sterrenkast hebben we allemaal leuke hebbedingetjes verzameld. Leerlingen kunnen, als zij lekker bezig zijn met hun doelen en positief gedrag laten zien, de gehele dag door sterren verdienen. Daarmee kunnen zij iets leuks ‘kopen’ uit de kast. Dat motiveert.” JA ARMAGA ZINE ALOYSIUS STICHTING 2014–2015

11

Onderwijs in 2014 – 2015

Onderwijs (is) goed, nu verdiepen voor (nog) béter Onze scholen hebben de afgelopen jaren enorm veel gedaan om hun onderwijs te vernieuwen. Vanuit onze kernwaarden Kracht, Onvoorwaar delijkheid en Passie en onze ecologische visie op onderwijs krijgt ontwikkelingsgericht werken steeds meer vorm. Het komende en laatste koersjaar zetten we in op verdere verdieping en verbetering: op weg naar (nog) beter dus.

::: Onderwijsplanners ingevoerd Al onze scholen werken met onderwijsplanners. Hierin staan de leeropbrengsten en plannen we het onderwijsaanbod voor onze leerlingen, met het ontwikkelingsperspectief als uitgangspunt. Sinds schooljaar 2014-2015 kunnen wij onze onderwijsopbrengsten in kaart brengen op school-, sectoren stichtingsniveau.

::: Investeren in doorgaande (leer)lijn In de 31 samenwerkingswerkingsverbanden passend onderwijs waarin Aloysius participeert, ontwikkelen wij met onze netwerkpartners nieuwe onderwijsarrangementen. Zo zijn er meer tijdelijke arrangementen voor leerlingen die (weer) kunnen overstappen naar het regulier onderwijs. Waar mogelijk volgen leerlingen (deels) onderwijs op reguliere scholen of doen bij ons een voorbereidingsjaar voor de brugklas of het mbo om daar de kans op een succesvolle start te vergroten. In Helmond krijgt een goede voorbereiding op vervolgonderwijs of arbeid vorm via de JobFactory, dat zich ontwikkelt tot expertisecentrum voor transitieonderwijs. Leerlingen van De Korenaer worden hier voorbereid op een succesvolle overgang (transitie) naar werk of vervolgonderwijs. Een ander voorbeeld is KEC Werkt, dat sinds 2014 deel uitmaakt van het Kennis- en Expertisecentrum Roermond. KEC Werkt bereidt jongeren voor op onderwijs of werk dat past, onder meer door stages bij bedrijven in de regio. KEC Werkt kent naast Aloysius diverse netwerkpartners in Limburg. > Aloysius was partner in het onderzoek ‘Speciaal gewoon’. In opdracht van het ministerie van OCW onderzocht KPC Groep succesfactoren voor terugplaatsing van leerlingen van speciaal onderwijs naar regulier onderwijs. Belangrijk, zo kunnen wij de nieuwste wetenschappelijke inzichten gebruiken voor onze onderwijsvernieuwing. Meer informatie op www.speciaalgewoon.nl

12


::: Schoolambitie leidend bij opbrengstgericht werken Met het 4D-model verdiepen we onze manier van opbrengstgericht werken. Data, duiden, doelen en doen. Dat zijn de vier d’s van het 4D-model. Niets nieuws. Wel is de samenhang waarvoor het model zorgt erg bruikbaar om het effect van ons dagelijks handelen in de klas en op school af te stemmen op onze ambitie: beter dan goed onderwijs. Door de leeropbrengsten (data) uit onze onderwijsplanners goed te analyseren (duiden) krijgen leerkrachten veel inzicht in hoe zij het onderwijsaanbod en hun handelen nog effectiever kunnen afstemmen op hun leerlingen. De ambitie van de school is daarin leidend: wat willen wij bereiken met onze leerlingen? Dat vormt de schoolstandaard. De leerkracht vergelijkt de leeropbrengsten met de schoolstandaard en kan vervolgens gericht inzetten op onderwijskenmerken zoals leertijd, didactiek, pedagogiek, klassenmanagement of leerstofplanning. Zo maakt de leerkracht het onderwijsaanbod individueel meer passend en verbindt doelen, acties en handelen aan wat hij/zij wil bereiken met de leerlingen. > In 2014 volgden al onze scholen Masterclasses op maat om het 4D-model in te voeren.

::: Inzoomen op handelingsgericht werken Parallel aan de invoering van het 4D-model, focussen we ook op verdere uitwerking van handelingsgericht werken. Eén van de zeven kenmerken van handelingsgericht werken staat de komende tijd nadrukkelijk op onze agenda: de samenwerking met ouders. Een kenniskring onderzoekt nu hoe wij ouders nóg beter kunnen betrekken bij het onderwijs.

Rapportcijfer van onze leerlingen: 7.4* Rapportcijfer van ouders: 7.7* Leerlingen en hun ouders geven de hoogste cijfers voor de manier waarop onze leerkrachten omgaan met leerlingen: een dikke 8! Een compliment voor pedagogische tact dus … Daar zijn we blij mee. *Deze rapportcijfers komen uit de tevredenheidsonderzoeken die wij elk jaar laten doen onder leerlingen, ouders en medewerkers. De hier genoemde cijfers zijn de gemiddelden die leerlingen en ouders aan ons geven. In januari 2015 houden we die ook onder onze netwerkpartners.

Onderwijs

Katja Heersink

Ook ‘gesloten’ onderwijs vernieuwt volop

Meer maatwerk, óók voor leerlingen praktijkonderwijs

:::

Hoe maak je goed onderwijs beter dan goed voor ál je doelgroepen? Hoe stimuleer je juist ook de leerlingen die praktijkonderwijs volgen? Die vraag zag docente Katja Heersink van scholengemeenschap Harreveld graag beantwoord. Zij bedacht daarom een plan waarbij ook deze leerlingen een vakrichting naar keuze volgen: dat motiveert!


13

Onderwijs

Scholengemeenschap Harreveld in Gelderland biedt (v)mbo-onderwijs aan jongeren die geplaatst zijn bij jeugdzorginstelling Horizon. Harreveld heeft een ‘open’ school (Prisma) en een ‘gesloten’ school (Anker) en verzorgt vmbo, mbo-opleidingen op niveau 1 en 2 en diverse cursussen om jongeren kansen te geven op een plek op de arbeidsmarkt. Steeds vaker krijgt Harreveld ook leerlingen bij wie praktijkonderwijs het beste past, gezien hun IQ. Voor deze groep was altijd een aparte klas. De leerlingen volgden allemaal de drie vakrichtingen die Harreveld aanbiedt: metaal, groen en consumptief. “Niet echt motiverend”, signaleerde docente Katja. “Dat was te merken: het was vaak politieagentje spelen tijdens de lessen. Terwijl ook deze leerlingen goed weten wat zij willen doen. Ook zij willen aan de slag binnen het vak waarin zij toekomst zien, net als onze andere leerlingen.” Gesterkt door wat Katja tijdens haar Master SEN-opleiding bevestigd zag – leerlingen trekken zich aan betere klasgenoten op – bedacht zij een plan om anders te gaan werken. De leerlingen zijn nu verdeeld over de andere groepen van Harreveld, met leerlingen die bijvoorbeeld een mbo-opleiding niveau 1 of 2 doen in hun eigen vakrichting. “We verwachten dat de praktijkjongens hierdoor gemotiveerder zijn, waardoor ze positiever gedrag laten zien en betere resultaten zullen boeken”, vertelt Katja.

Anders differentiëren Wel een omslag, zeker voor de theoriedocenten. “De praktijkdocenten vinden dit heel prettig omdat zij nu leerlingen hebben die bewust hebben gekozen voor hun vak. Als theoriedocenten (Katja geeft diverse theorievakken, red.) gaven we altijd individueel onderwijs en waren dus gewend om te differentiëren. Maar dat doen we nu anders, op klassenniveau.” Oftewel – in vaktaal – convergent differentiëren. Hoe werkt dat? Katja: “We stellen een minimumdoel voor alle leerlingen in de groep. Iedereen doet mee aan de klassikale instructie volgens het zogenoemde directe instructiemodel. Dat biedt veel structuur, wat zeker voor de praktijkonderwijsleerlingen heel prettig is. Even terugkijken op wat je de vorige keer ook alweer had behandeld is een vast onderdeel van het directe instructiemodel en biedt veiligheid. Dat hebben juist deze jongeren nodig. Zij krijgen het gevoel dat er nu eens iets lúkt.”

Intensiever aanbod? Leerlingen die dat nodig hebben – zeker de praktijkonderwijsleerlingen dus – krijgen in de klas een intensiever aanbod, leerlingen die een hoger niveau aankunnen krijgen een compacter en verrijkt aanbod.

Katja als co-mentor ‘vliegende keep’: zij kan extra hulp bieden in lessen van collega’s. Wat zeker helpt: het digibord en digitaal leren. Zo kun je veel op maat aanbieden. Tijdens haar eigen lessen werkt Katja al wat langer op deze manier. Zij merkt het positieve effect. “Door de interactie leren de jongens veel sneller. Het wordt er ook leuker van! Je trekt je op aan anderen, juist in een groep met verschillende niveaus.” In hun portfolio verzamelen de leerlingen bewijzen en certificaten. “Dat toont aan welke vaardigheden de jongens hier hebben ontwikkeld”, zegt Katja. “Daarmee kan ook een jongere die praktijkonderwijs heeft gedaan aantonen dat een werkgever blij mag zijn met hem, of hij kan laten zien aan zijn vervolgschool wat hij allemaal al kan.” Minstens zo belangrijk is het effect op de jongere zelf: “Ook hij ziet: dit kan ik.”

Praktijkonderwijsleerlingen hebben aan het einde van de basisschool gemiddeld een leerachterstand van drie jaar of meer voor rekenen en taal en hebben een IQ dat tussen de 55 en 85 ligt. Vaak is praktijkonderwijs eindonderwijs: veertig procent gaat daarna aan het werk, dertig procent gaat door naar een mboopleiding niveau 1 en nog eens dertig procent stroomt door naar een vorm van dagbesteding. > Scholengemeenschap Harreveld ontwikkelt nu een doorgaande leerlijn

Dat intensievere aanbod kan bestaan uit extra instructie, pre-teaching (uitleg voor de ‘echte’ les), werken met hulpmiddelen tijdens de les zoals strategiekaarten en de rekenmachine, of extra lessen na afloop. Ook is 14


van praktijkonderwijs naar mbo, door de moeilijkheidsgraad op te bouwen en bewijzen en (branche)certificaten te verzamelen om zo tot kwalificaties te komen.

Digitale leeromgeving Onderwijs

‘Als netwerk creatief denken’

:::

Het Graafschap College en Aloysius hebben een prima samenwerkingsrelatie, vindt Joske van Huët, opleidingsmanager Educatie & Participatie van de mbo-instelling in Doetinchem. “Wij vinden elkaar in het motto: niemand uitsluiten.”

De docenten van het Graafschap College staan altijd klaar om de leerlingen van Harreveld hun mbo-proeven van bekwaamheid af te nemen. Met directeur Eri Hoopman van de scholen gemeenschap zegt Joske: “Geweldig om te zien wat het met jongeren doet die zo’n succeservaring meemaken als zij een opleiding hebben afgerond.”

Samen vernieuwen Samen kijken beide organisaties nu ook naar onderwijs op maat voor jongeren die tussen wal en schip dreigen te vallen. In vogelvlucht: mbo niveau 2 is straks alleen nog bereikbaar voor jongeren mét een diploma. Jongeren zonder diploma komen in de nieuwe entree opleiding, maar scholen ontvangen jaarlijks een gemaximeerd budget voor een beperkt aantal leerlingen. Joske van Huët Tegelijkertijd worden scholen scherper afgerekend op rendement in termen van schooluitval en studietempo. Eisen die aan leerlingen worden gesteld gaan omhoog, neem alleen al taal en rekenen. Voor veel leerlingen uit het vmbo is de verwachting dat het geëiste taalniveau voor mbo-opleidingen op niveau 2, 3 en 4 niet haalbaar zal zijn. Zo dreigt er een ‘gat’ te ontstaan tussen voortgezet onderwijs en mbo, omdat lang niet alle leerlingen toegelaten worden in de entreeopleidingen of daarna niet verder komen.

Lobbyen in Den Haag

Eri Hoopman

“Het Graafschap College en Aloysius zijn vertegenwoordigd in een landelijke klankbordgroep van grote gemeenten, onderwijs en jeugdhulp”, vertelt Eri Hoopman. “Gezamenlijk hebben wij bij de ministeries aandacht


15

Onderwijs

gevraagd voor de jongeren die de boot dreigen te gaan missen.” Ondertussen zitten ze in de Achterhoek niet stil. Joske: “We kijken nu naar welke arrangementen we kunnen bieden voor deze jongeren.” Eén van de ideeën: een begeleide werkplek waar docenten van het Graafschap College en van scholengemeenschap Harreveld samen onderwijs verzorgen op het niveau van mbo 1, om de leerlingen vervolgens te begeleiden naar werk. Zo kan Harreveld expertise inzetten in de regio, waar ook de eigen leerlingen van profiteren, en andersom geldt voor het Graafschap College hetzelfde.

> Ook andere scholen van Aloysius verzorgen in samenwerking met instellingen voor (gesloten) jeugdzorg onderwijs aan jongeren die hun (werk nemers)vaardigheden ontwikkelen in leerwerk projecten of –bedrijven. Zo dragen wij bij aan een toekomst met perspectief voor de meest kwetsbare groepen jongeren. > In Deurne bijvoorbeeld, onderzoekt De Korenaer samen met Bijzonder Jeugdwerk Brabant hoe wij jongeren in (gesloten) jeugdzorg samen met het bedrijfsleven nog gerichter kunnen begeleiden naar (betaald) werk. Een ander voorbeeld: Aloysius verzorgt onderwijs voor jongeren die bij het Palmhuis forensisch/psychiatrische (dag)behandeling krijgen. Jongeren doen werkervaring op en ontwikkelen gaandeweg diverse vaardigheden waardoor de stap naar vervolgonderwijs en werk eenvoudiger wordt.

Kwetsbare jongeren in beeld “We moeten als netwerk vooral creatief blijven denken”, vindt Joske. “Hoe kunnen we de expertise van onze medewerkers zo goed mogelijk benutten? Hoe koppelen we onderwijs aan initiatieven die ontstaan om jongeren te begeleiden naar werk of begeleid werk? Daarbij moeten we samen optrekken met gemeenten. Het is belangrijk dat wij als regio juist ook die kwetsbare groep leerlingen voor ogen houden.”

::: Aloysius laat leerlingen niet los! Wij investeren in het beste onderwijs voor onze leerlingen. En daarna? Dan laten wij onze leerlingen niet zomaar los! Om goed te kunnen volgen hoe en waar onze leerlingen terecht komen, ontwikkelden wij samen met samenwerkingspartner Amplixs de geautomatiseerde bestendigheidsmonitor Attrack. Hiermee kunnen wij onze (oud)leerlingen twee jaar goed volgen: met één druk op de knop is onze overzichtsrapportage klaar. Daarmee voldoen wij aan de wettelijke inspectie-eisen zonder een heleboel tijdrovende administratieve rompslomp voor ons en voor onze netwerkpartners in onder meer vervolgonderwijs, werkgevers en leerwerkbedrijven. Belangrijker nog: wij hebben een schat aan informatie om onze onderwijskwaliteit en de samenwerking met netwerkpartners nog verder te verbeteren.

Harreveld erkend als exameninstelling Leerlingen perspectief bieden op een goede toekomst: dat is waar alle medewerkers van scholengemeenschap Harreveld voor gaan. Een diploma helpt daar enorm bij, omdat leerlingen na hun verblijf in de ‘open’ of ‘gesloten’ jeugdzorginstelling Horizon en op scholengemeenschap Harreveld graag vérder willen. “Elk papiertje is een succes ervaring voor deze jongeren”, zegt directeur Eri Hoopman van Harreveld. “Veelal is hun zelfbeeld door alles wat zij hebben meegemaakt erg laag. Lukt het dan toch om hier iets te bereiken, dan doet

16

dat enorm goed. Een certificaat of diploma is een tastbaar bewijs.” Als school voor voortgezet speciaal onderwijs (vso) kwam het zelf afnemen van vmbo-examens in gevaar. Na een pilot van het ministerie van OCW en de Inspectie van het Onderwijs, is Harreveld nu wél erkend als voortgezet onderwijsexameninstelling. Uniek, want in Nederland geldt dit slechts voor twee vso-scholen. De wetgeving loopt helaas wel achter de feiten aan. Los van de extra kosten voor bijvoorbeeld een boekenpakket en een


examensecretariaat die het regulier onderwijs wél vergoed krijgt maar het vso niet, kun je tot nu toe slechts op één moment examen doen. Terwijl bij scholengemeenschap Harreveld het gehele jaar natuurlijk leerlingen in- en uit stromen, die niet allemaal blijven tot de examens in mei. “Wij lobbyen nu in Den Haag bij het ministerie om vmbo’ers het gehele jaar te kunnen examineren. Dat zou onze jongeren veel meer kansen bieden voor hun toekomst.”

Digitale leeromgeving in 2014 – 2015

Onderwijsportal klaar: meer online en individueel leren ::: ICT klaar voor onze digitale leeromgeving In 2014 vond binnen onze scholen een megaoperatie plaats. Om onze leerlingen en medewerkers flexibel, draadloos en tijd- en plaatsonafhankelijk te laten werken, is een stabiele, moderne, snelle en gebruiksvriendelijke ICT-infrastructuur nodig. Dat is de sleutel tot onze digitale leeromgeving. Om die nieuwe ICT-omgeving te realiseren, vond in de zomer van 2014 een grote migratie plaats door onze nieuwe ICT-beheerder Groupe OPEN Nederland. We zijn er klaar voor!

::: ICT-coaches helpen en adviseren Aloysius heeft vier ICT-coaches die scholen in hun regio adviseren en ondersteunen bij de realisatie van de digitale leeromgeving. Zij vormen de brugfunctie tussen scholen en onze samenwerkingspartner QL-ICT die de onderwijsportals met ons ontwikkelt.

::: Ontzorgen! Eén van de doelen in onze koers: onze medewerkers administratief zoveel mogelijk ontzorgen. Daar zijn we volop mee bezig. Komende tijd integreren we nog meer administratieve systemen en processen en kunnen medewerkers steeds meer digitaal regelen. Zo krijgt iedereen een eigen portfolio met alle informatie over arbeidsvoorwaarden en professionalisering.

::: Innovatieproject Eindhoven: coachen op afstand Een leerkracht die handelingsverlegen is wordt via een oortje in het oor gecoacht op de werkvloer en krijgt dus ter plekke tips om een kind, jongere of groep de juiste onderwijsondersteuning te bieden. In 2014 ondersteunden coaches van Triade onderwijsondersteuning in Eindhoven leerkrachten in het regulier onderwijs ‘op afstand’. De coaches kijken via een verbinding op afstand mee in de klas. Fontys Hogescholen onderzocht de effecten van deze werkwijze, die begin 2015 worden gepubliceerd. Fontys en Aloysius kregen subsidie van de gemeente Eindhoven vanuit het onderwijsinnovatieproject Leren 2030.

Onderwijs & ICT is de naam van ons koersproject om onze digitale leer- en werkomgeving te realiseren. Daarmee willen wij onze leerlingen nog meer individueel maatwerk bieden. Onze scholen hebben hun eigen visie en plan ontwikkeld om hun onderwijs meer te digitaliseren. Onze onderwijsportal is klaar en wordt nu verder verbeterd. Na een pilot gaan al onze scholen er in 2015 mee aan de slag. In 2016 bieden we minimaal een derde van ons onderwijs online aan.

::: Nieuwe methodes? Digitaal! In 2016 willen we dat dertig procent van ons onderwijs online gegeven wordt. Ambitieus? Inderdaad! Daarom schaffen onze onderwijsteams steeds meer digitale methodes aan en gebruiken steeds meer apps. Onze ICT-coaches ondersteunen de teams door ‘goedgekeurde’ en handige apps te selecteren voor diverse vakken.

::: Na pilot alle scholen in 2015 aan de slag met onderwijsportals Een eerste groep scholen doet in schooljaar 2014-2015 ervaring op met de digitale leeromgeving. Leerlingen vinden in hun eigen, persoonlijke onderwijsportal alles wat zij nodig hebben om digitaal te kunnen leren. Leerkrachten kunnen onder meer filmpjes en opdrachten klaarzetten, waardoor individueel maatwerk mogelijk is. Volgend schooljaar werken alle leerlingen een deel van hun tijd in hun digitale leeromgeving. > In onze online onderwijsomgeving staat educatieve software, een vakbibliotheek en een toolbox voor sociale media en handige websites. Een deel wordt individueel ingericht door leerlingen en/of leerkrachten.


17

Digitale leeromgeving

Pionieren met de iPad

:::

Rania, Noa en Bibi wijzen snel naar elkaar als er plots in de klas een vrolijk muziekje klinkt … Wel een tikje te hard, de drie meiden moeten er zelf hard om lachen. Verkeerd knopje aangeraakt op de iPad, maar wie dat deed? De ander natuurlijk!

Memory, galgje, vormen, kleuren, cijfers en letters, ja waarvoor heeft juf Marian géén app gevonden? De kleuters van de Savioschool in Hillegom weten er wel raad mee. Lucas, Bram, Ewoud en Kyle proberen tegenwoordig ook te ‘swipen’ op het ‘gewone’ computerscherm … combinatiegroep 1, 2 en 3 doen de ‘lezers’ ook vaak galgje met elkaar op de iPad of ontdekken andere taalspelletjes. Allemaal verrijkend. Wat nog beter kan: “Het zou het mooiste zijn als je apps meer geïntegreerd zijn in de methode die je gebruikt.”

Aan de tafel ernaast hebben Lucas, Bram, Ewoud en Kyle ieder hun eigen iPad voor hun neus en laten zich niet door een muziekje afleiden. “Dit is voor Bram de vierde dag op school”, vertelt Marian de Ridder, onderbouwleerkracht en ICT-contactpersoon van de Savio. “Maar wennen aan de iPad? Nee hoor. Veel kinderen kennen die al van thuis.” Dat is te zien: enthousiast tikt Bram op allerlei vormen en ‘verdient’ zo leuke plaatjes als beloning. “Zoveel variatie in spelletjes kan ik met lesboeken of ander materiaal nooit aanbieden”, is Marian haar ervaring, “op die iPad kunnen de kleuters op tientallen verschillende manieren aan de slag met vormen en kleuren.” In haar

18


Marian de Ridder

Digitale leeromgeving

Pilotschool Savio pioniert volop

Van iPad naar online onderwijsportal ::: De Savioschool is één van de scholen van Aloysius die al ervaring opdoet met de online leeromgeving. Vanaf vólgend schooljaar werken alle leerlingen van al onze scholen ook in hun eigen digitale onderwijsportal. Directeur Jeroen Spanbroek van de Savio en ICT-coach Tessa van Geffen vertellen.

Voordat alle scholen van Aloysius de online leeromgeving inzetten, gaat eerst een aantal (pilot) scholen ermee aan de slag om ervaring op te doen. Zo ook de Savioschool in Hillegom. Sinds dit schooljaar is Jeroen Spanbroek er directeur. Hij is directeur van de Don Bosco in Lisse, die ook voorloper is om leerlingen deels online te laten leren. Beide scholen volgen een ander implementatietraject. Waar de Savio iPad’s aanschafte en al pionierend gewoon begon om vandaaruit keuzes te maken, startte de Don Bosco met visie vorming: wat wil je als school precies met de inzet van ICT?. “Beide scholen trekken samen op en delen hun ervaringen”, vertelt Jeroen, “zo kun je ook van elkaar leren bij de invoering van de online onderwijsomgeving.”

“Als je ziet hoeveel verschillende niveaus wij in het speciaal basisonderwijs in één groep hebben zitten, dan biedt die online onderwijsomgeving veel mogelijkheden”, vindt Jeroen. “Leerlingen kunnen individueel of in groepjes aan de slag en je kunt herhaling, verdieping of verbreding op maat aanbieden. Door de vorm en variatie is het aantrekkelijk voor kinderen.” De uitdaging is wel om het online, individuele aanbod goed te integreren in het groepsplan – en dus in je totaalaanbod. De leerkracht als regisseur dus, of je nu traditioneel lesmateriaal inzet, het digibord gebruikt of kinderen in de online onderwijsomgeving laat werken. Wat dat betreft is zo’n ‘leerkrachtassistent’ die tegenwoordig hoort

Kijkje online Sinds herfst 2014 doen leerlingen en leerkrachten van de pilotscholen ervaring op met de online onderwijsomgeving. Die ziet er al prima uit, toont ICT-coach Tessa van Geffen. Enthousiast laat ze zien dat je als leerkracht voor iedere individuele leerling een programma op maat kunt klaarzetten, compleet met taken, opdrachten, filmpjes, toetsen of handige apps.

Jeroen Spanbroek bij de leesmethode Estafette – online instructiefilmpjes – ideaal. “Bij de selectie van onze nieuwe taalmethode hebben wij ook leerlingen betrokken”, vertelt Jeroen. “Dan merk je dat kinderen die digitale aanpak geweldig vinden.”

Motiverend “Laatst stuurde ik een aantal kinderen die de letters ‘d’ en ‘b’ door elkaar haalden met de iPad de school in om foto’s te maken van allemaal objecten die met een d of b begonnen”, illustreert Tessa, die ook groepsleerkracht is op De Dolfijn. “Zonder iPad had je een andere oefening moeten bedenken, maar dit vonden ze wel heel leuk, het motiveert.” Zo anders is het straks dus niet … “Net als in je gewone lesvoor bereiding nu, zal je je straks ook afvragen: wat is het doel van mijn les? Wat kan ik aanbieden, wat kan van meerwaarde zijn?”, verwoordt Tessa. “Het is nog steeds de leerkracht die het aanbod bepaalt”, vult Jeroen aan.

Tessa van Geffen JA ARMAGA ZINE ALOYSIUS STICHTING 2014–2015

19

De kracht van Aloysius 20


De leerlingen staan bij mij op nummer één. De kracht van Martin Bel

pedagogisch medewerker en ICT-coördinator Het Molenduin Santpoort


21

Kwaliteit in 2014 – 2015

Wie beter dan goed wil zijn, blijft permanent verbeteren Eind 2015 wordt Aloysius gecertificeerd voor de Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs. Voldoen wij aan alle criteria, dan voeren wij als één van de eerste organisaties in speciaal onderwijs het kwaliteitskeurmerk. Mooi, maar het draait natuurlijk vooral om het kwaliteitsdenken van ons allemaal, ten dienste van beter dan goed onderwijs aan onze leerlingen. Wie beter dan goed wil zijn, blijft permanent verbeteren.

::: Samen! Samen ontwikkelen wordt steeds normaler binnen Aloysius. Gezamenlijke studiedagen, kenniskringen en werkgroepen: medewerkers weten elkaar steeds beter te vinden. Zo leren we veel van elkaar. Een mooi voorbeeld is de manier waarop De Ortolaan in Heythuysen het jaarplan ontwikkelt: ook andere scholen gaan op een vergelijkbare wijze aan de slag. > Aloysius doet als voorloper voor het speciaal onderwijs mee met Vensters primair onderwijs en Vensters voortgezet onderwijs. In deze Vensters voor Verantwoording presenteren scholen belangrijke gegevens over resultaten en beleid. Zo kunnen we onszelf goed vergelijken met andere onderwijsorganisaties. Meer info op www.poraad.nl en www.schoolvo.nl

::: Audits verspreiden het ‘kwaliteitsvirus’ Tientallen medewerkers zijn de afgelopen jaren opgeleid tot auditor. Zij kijken in de keuken bij collega-scholen en verbreden zo hun blik op onze organisatie. Auditoren nemen hun kennis ook weer mee hun eigen school in, om ook daar weer verder te verbeteren. In 2014 benoemden we ‘leadauditoren’ die de interne audits coördineren en echte ambassadeurs zijn voor ‘kwaliteit’.

22


::: Certificering in 2015 Begin 2015 vindt de proefcertificering plaats bij Aloysius om te toetsen of wij voldoen aan de Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs, die is gebaseerd op de eisen van ISO 9001. De proefcertificering moet duidelijk maken of we klaar zijn voor het echte werk: de certificering eind 2015. Met de uitkomsten van de proef certificering kunnen we de laatste punten op de i zetten.

Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs De Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs waarvoor we eind 2015 gecertificeerd hopen te worden, kent zes domeinen. Per domein is vastgelegd wat Aloysius allemaal geregeld moet hebben om aan de norm te voldoen. • beleid: missie, visie en beleid zijn helder beschreven, kern waarden zijn zichtbaar in ons werk • organisatie: Aloysius/school is duidelijk georganiseerd en we hebben een goed werkend kwaliteitssysteem • onderwijs (primair proces): ontwikkelingsgericht onderwijs, zoveel mogelijk op maat, we delen onze kennis • mensen: een professioneel HRM-beleid en bevoegde en bekwame medewerkers die zichzelf ontwikkelen • partners: we werken samen met professionele partners, wederzijdse verwachtingen zijn helder, we evalueren onze samenwerking • reflectie: we evalueren ons beleid systematisch

::: Kwaliteitshandboek klaar Ons kwaliteitshandboek is klaar. Hierin staan onze belangrijkste processen, procedures, werkinstructies en formulieren. Het handboek is digitaal beschikbaar op intranet voor al onze medewerkers. Het kwaliteitshandboek is de leidraad voor onze auditoren als zij op scholen kijken en ook de Inspectie van het Onderwijs toetst of processen en procedures uit het handboek in de praktijk worden nageleefd.

Kwaliteit

De Hilt: kwaliteit in praktijk ::: Geert Rosielle

Hoe maak je kwaliteit nu zichtbaar en voelbaar voor leerlingen? Op De Hilt in Helmond wordt de peda gogische kwaliteit al jaren met een dikke plus beoordeeld door de inspectie. Veel belangrijker, vindt directeur Geert Rosielle, is dat leerlingen en ouders die plus óók geven. “Die kwaliteit leveren kan alleen maar samen”, zegt hij. “Wij zijn een leerleefgemeenschap.”


23

Kwaliteit

Goed onderwijs? Dat is voor leerlingen van De Hilt (cluster 4) meer dan alleen focus op cognitieve ontwikkeling. Juist ook andere ontwikkelingsgebieden hebben aandacht nodig. Het is ook proeven aan het leven. Of wat in onderwijsjargon dan ‘burgerschap’ heet. Op weg naar een vervolgopleiding of baan is het juist voor de leerlingen van De Hilt zo belangrijk om te leren omgaan met allerlei (sociale) situaties, vertelt Geert. Hoe ga je om met anderen, hoe gedraag je je in een groep, wat wordt er van je verwacht als je op stage gaat? Alle activiteiten die De Hilt aanbiedt om de sociaal-emotionele ontwikkeling te onder steunen, zijn erop gericht om kinderen in een veilige situatie te laten oefenen met hun gedrag. Bovendien versterken die het gevoel van saamhorigheid: iedereen hoort erbij. Voor kinderen die zich vaak buitengesloten voelen, is dat enorm belangrijk.

prima als je dat heel goed voorbereidt.” Er wordt bijvoorbeeld door de medewerkers veel tijd gestopt in het maken van de juiste tafelschikking, om zo’n kerstviering prettig te laten verlopen. “Strak organiseren”, heet dat op De Hilt, met vooral ook rollen voor leerlingen. Zij koken, bedienen en treden op. De Hilt verzorgt onderwijs aan kinderen van vier tot achttien en heeft dus een aanbod voor kleuters tot en met de theoretische leerweg in het vmbo. De school heeft heterogene groepen met leerlingen die door allerlei oorzaken belemmerd worden bij het leren en/of functioneren. Vanuit een veilige basis in de klas brengt de school leerlingen stap voor stap in aanraking met tal van ‘gewone’, voor hen minder voorspelbare situaties.

En de kans op een succeservaring moet bijna 100 procent zijn

“Wij hebben elke vrijdagmiddag een week sluiting, gaan elk jaar op kamp en vieren kerst gewoon met onze ruim tweehonderd leerlingen in één ruimte”, illustreert Geert. “En ja, dat kan

24


Neem het inmiddels beroemde Hégéwipi, waaraan alle leerlingen en medewerkers meedoen. Een megaproductie. Ooit ontstaan om een aantal verjaardagen van leraren te vieren, is dit festival inmiddels een echte traditie geworden. Alle medewerkers treden op,

Kwaliteit

waarna de leerlingen deze acts nadoen. Dit werkt drempelverlagend voor kinderen die weinig zelfvertrouwen hebben. Doordat hun juffen en meesters er óók gaan staan, durven de leerlingen ook in de spotlights te staan. En dan is er ook het Hiltfestival met allerlei optredens van leerlingen. Ook dat wordt tot in de puntjes voorbereid. “De kans op een succeservaring moet bijna 100 procent zijn”, vat Geert samen. “Hier kunnen leerlingen in een veilige omgeving experimenteren met hun gedrag.”

Teamkracht Omdat leerkrachten van half negen tot drie continu aanwezig zijn bij hun leerlingen, ook in pauzes en tijdens het eten, is de vrijdagmiddag hét teammoment. Dan worden de ervaringen van de week uitgewisseld. Verder zijn er de statafelgesprekken waar collega’s uit speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs elkaar treffen en kijken medewerkers regelmatig bij elkaar in de klas. Ook maakt het team jaarlijks tijd voor drie studiedagen en gaan dan samen ‘de hei op’. “Wij kunnen dit alleen maar realiseren doordat wij er als team staan”, benadrukt de directeur. “Wij zijn allemaal verantwoordelijk voor al onze 215 leerlingen. Onze kracht zit in

samenwerking, voor ons is dit allemaal meer dan werk alleen.”

Mooie rapportcijfers In een veilige omgeving ‘oefenen’ met wisselende situaties, omgaan met anderen en je eigen mogelijkheden en beperkingen leren kennen: dat biedt perspectief op een succesvol vervolg in onderwijs, werk en een betekenisvol leven later. Bovendien zorgt het voor welbevinden en zelfvertrouwen. En dat wordt gewaardeerd door leerlingen en ouders, getuige de royale rapportcijfers die worden uitgedeeld in de tevredenheidsonderzoeken.

met ouders. Het bekende ‘één kind, één gezin, één plan’ in praktijk, samen met jeugdhulpinstellingen en andere netwerkpartners. Ook de Inspectie van het Onderwijs roemt het sterke pedagogische klimaat van De Hilt. Fijn, maar toch vindt directeur Geert Rosielle dat er in het landelijk inspectiekader te weinig aandacht gaat naar deze zo belangrijke basis voor kwaliteitsonderwijs. “Aloysius heeft dit samen met brancheorganisatie PO-Raad ook aangekaart”, meldt Rosielle.

Samenwerking met ouders is de sleutel tot succes

Elk intakegesprek met ouders voert Geert zelf, omdat hij het belangrijk vindt om verwachtingen af te stemmen. “Samenwerking is de sleutel tot succes. Het is hun kind. Ouders hebben meestal al veel achter de rug: álles is al geprobeerd om er iets van te maken.” En dan kunnen kijken naar een optreden van je kind of horen over wat wél goed gaat doet veel. Huisbezoeken, contactmomenten, een dagboek of agenda die mee naar huis gaat: er wordt veel geïnvesteerd in de relatie

Leerlingvolgsystemen, audits, een kwaliteitssysteem, pestprotocollen: allemaal prima, als het maar geen ‘papieren tijgers’ zijn, vindt Geert. “Zorgen dat die kwaliteit werkelijk doorleefd is, dat het écht klopt op de werkvloer, in de klassen. Dat is waar het om gaat. Leerlingen moeten die kwaliteit vóelen, elke dag.”


25

Eén kind, één gezin, één plan

Samen voor en rondom

het kind :::

Om een kind of jongere in zijn gehele leven zo goed mogelijk te ondersteunen en perspectief te bieden, werkt Aloysius nauw samen met ouders, met tal van partners in onderwijs en jeugdhulp en met sportverenigingen bijvoorbeeld. Dat doen we op verschillende manieren, van samenwerking in brede scholen tot integraal samen werken onder één dak in Kennis- en Expertisecentra.

::: KEC Roermond klaar in 2015!

::: Ontwerp KEC Weert klaar

In september 2014 startte de bouw van Kennis- en Expertise Centrum (KEC) Roermond. Hierin werken we in een coöperatie nauw samen met samenwerkingsverband voortgezet onderwijs Roermond, De Wijnberg en de Mutsaersstichting.

Het voorlopig ontwerp voor het gebouw van KEC Weert is klaar. Samen met De Wijnberg, Mutsaersstichting, speciaal basisonderwijs Meerderweert en Stichting Speciaal Onderwijs Noord- en Midden Limburg realiseren wij ook in Weert een Kennis- en Expertisecentrum om samen het beste aanbod te bieden voor leerlingen in de regio. Onze Widdonckschool in Weert en ondersteuningsdienst Triade participeren in dit KEC. KEC Weert wordt eind 2016, begin 2017 opgeleverd. www.kecweert.nl

Vanuit Aloysius participeren De Spoorzoeker (speciaal onderwijs), De Ortolaan (voortgezet speciaal onderwijs) en ondersteuningsdienst Triade. Ook KEC Werkt – dat jongeren die zijn vastgelopen in onderwijs terugleidt naar school of naar werk – is onderdeel van KEC Roermond. De schooldeuren gaan in 2015-2016 open. Dan bedient KEC Roermond leerlingen ín het nieuwe gebouw, maar zeker ook daarbuiten. Zo ondersteunen we leerlingen en leraren in het regulier onderwijs in de regio.

::: Masterplan KEC Eindhoven in de maak Aan de Avignonlaan in Eindhoven realiseren we samen met De Combinatie, de Zwengel en GGZE ook een Kennis- en Expertisecentrum. Onze scholen De Rungraaf en De Korenaer doen mee in de plannen. We streven ernaar om het KEC in 2017 open te hebben; het masterplan voor het KEC en de eerste verbouwtekeningen zijn nu in de maak.

26


Eén kind, één gezin, één plan

::: Expertiseclusters in sector Noord Onze locaties voor speciaal onderwijs en begeleiding in NoordHolland ontwikkelen samen met netwerkpartners meerdere expertiseclusters. Verschillende samenwerkingsverbanden passend onderwijs hebben de wens om tot zo’n cluster te komen van regulier en speciaal onderwijs, behandeling en expertise-ondersteuning, om zo passend onderwijs vorm te geven.

::: Innovatieonderzoek kosten en baten integraal samenwerken Wat levert integraal werken – één kind, één gezin, één plan – nu op?

Onder meer in Heerhugowaard willen we als Aloysius graag zo’n expertisecluster vormen met onderwijs- en zorgpartners Stichting Flore, Parlan, Nexus en Heliomare. Onze zelfstandige speciaal onderwijslocatie Antonius Akersloot verhuisde ter voorbereiding in augustus 2014 al naar het leegstaande, inpandige deel van Nexus in Heerhugowaard.

Door meer nadruk op preventie en een integraal aanbod van onderwijs en jeugdhulp hopen wij dat meer kinderen hun duurzame plek vinden in onze samenleving. Met de partners waarmee wij de coöperatie vormen van Kennis- en Expertisecentrum Roermond laten wij door SEO Economisch onderzoek bekijken wat de opbrengsten van samenwerking zijn.

Ook in Den Helder zijn we gestart met een expertisecluster, met netwerkpartners Stichting Samenwerkingsscholen, Parlan en Surplus. In januari 2015 heeft Aloysius De Pionier van Stichting Samenwerkingsscholen in Den Helder overgenomen.

“Er worden veel voordelen verwacht”, vertelt onderzoekster Lucy Kok, “maar er is niet eerder onderzocht wat de kosten en vooral opbrengsten zijn van intensieve samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp. Je kunt denken aan voordelen als minder schooluitval, minder criminaliteit, minder gebruik van ‘zorg’ en meer jongeren met een betaalde baan.”

::: Integraal werken in Schagen, Heemskerk, IJmuiden en Beverwijk Samen met meerdere partners werken we in Schagen samen in het Integraal Kind Centrum (IKC). Het bestaande schoolgebouw werd aangepast en in maart 2014 feestelijk geopend. Onze Antoniusschool en het OCK Het Spalier verlaten onze locatie in Heemskerk en verhuizen naar IJmuiden en Beverwijk. Daar werken we samen met partner in speciaal basisonderwijs Stichting Fedra, jeugdhulporganisatie Het Spalier en Stichting Openbaar Onderwijs IJmond. In alle IKC’s werken we integraal samen om uitvoering te geven aan één kind, één gezin, één plan.

::: Maatwerk door samenwerking Dat samenwerking in Brede Scholen veel oplevert voor onze leerlingen, zien wij aan De Dolfijn, onze school voor speciaal basisonderwijs in Uithoorn. De Dolfijn werkt samen met reguliere basisscholen Toermalijn en De Kwikstaart en kinderopvang Solidoe. Onze leerlingen volgen lessen in het regulier onderwijs en andersom: zo bieden we kinderen maatwerk. We organiseren verder gezamenlijke sociale vaardigheidstrainingen en doen sportdagen, voorleesdagen en kunstprojecten met elkaar. Solidoe biedt dagarrangementen voor alle leerlingen in ons gebouw. Kinderen die zich bij de reguliere kinderopvang minder op hun plek voelen, kunnen naar onze speciale buitenschoolse opvang van Stichting Ons Tweede Thuis. Met al onze partners zorgen we samen voor één pedagogische lijn in hoe we met kinderen omgaan. Wel zo prettig en rustig voor onze leerlingen.

::: Brede scholen in aanbouw in Lisse en Hillegom Openbare basisschool Hilmare en onze Savioschool voor speciaal basisonderwijs gaan samen een Brede School vormen. Waarschijnlijk komt er ook buitenschoolse opvang in de nieuwe school in Hillegom. De samenwerking gaat verder dan ‘wonen onder één dak’. Door expertise te delen, bieden beide scholen passende onderwijs- en ondersteuningsarrangementen voor kinderen in het samenwerkingsverband passend onderwijs. De nieuwe school is in 2016 klaar. In Lisse realiseren wij een Brede School aan de Ruishornlaan, voor onderwijs, jeugdhulp en sportvoorzieningen. Hier zijn kinderen uit de gehele Duin- en Bollenstreek welkom voor onderwijs op maat. In deze Brede School werken onze scholen Don Bosco en de Leidse Buitenschool nauw samen met Cardea Jeugd- en Opvoedhulp. Samen zorgen wij ervoor dat kinderen van 3 tot 13 jaar een passend onderwijs- en ondersteuningsarrangement krijgen. De twee gym zalen in het nieuwe gebouw worden door meer scholen uit de regio gebruikt.


27

Dat glinsteren in de ogen van een kind als hij echt iets geleerd heeft

en zich realiseert

dat hij stappen maakt. Dat motiveert! De passie van Eva Janssen

intern begeleider De Rungraaf

28


De passie van Aloysius


29

Aloysius Ondersteuning

Aloysius ondersteuningsdiensten helpen op de werkvloer passend onderwijs vormgeven

Preventief werken is het antwoord ::: 30

Passend onderwijs is sinds een klein halfjaar formeel een feit, sinds de gelijknamige wet op 1 augustus 2014 inging. En hoe staat het ervoor in de praktijk? In gesprek met Peter Mol van Gedragpunt en Peter Zegers van Triade. Beide diensten varen nu een jaar onder onze Aloysiusvlag en werken in toenemende mate samen om regulier en speciaal onderwijs te ondersteunen.



::: Duurzame samenwerking met mbo Ambulant begeleiders van Triade adviseren en ondersteunen de komende jaren leerlingen en docenten van Gilde Opleidingen (mbo) in het zuiden van het land. Inzet van de duurzame samenwerkingsrelatie: expertiseoverdracht. Zo worden docenten en zorgcoördinatoren van Gilde ook zelf steeds deskundiger in het bieden van de juiste ondersteuning en begeleiding aan leerlingen die extra steun nodig hebben.

::: Landelijk congres Gedragpunt 2014 drukbezocht Kansen en Keuzes: dat was het thema van het jaarlijkse congres Als Normaal Anders Is, dat ondersteuningsdienst Gedragpunt op 13 januari 2014 mede organiseerde in het AZ-stadion in Alkmaar. Honderden onderwijsprofessionals deden er inspiratie en energie op. Meer info op www.alsnormaalandersis.nl.

::: Aloysius ondersteunt nu ook kinderopvangorganisaties Ondersteuningsdienst Triade voldoet met de nieuwe cursus SAM aan de grote vraag naar ondersteuning vanuit kinderopvangorganisaties en organisaties voor-, tussen- en naschoolse opvang. Hoe ga je om met een peuter of kind met een extra ondersteuningsvraag? Eind 2014 rondt Triade drie cursustrajecten voor pedagogisch medewerkers af in Noord-Brabant en Limburg. Na deze eerste pilots wordt het aanbod aangescherpt en wordt SAM vanaf begin 2015 breed aangeboden aan organisaties voor (kind)opvang. Peter Zegers

Veel scholen in het regulier onderwijs zijn nog echt zoekende, merken Peter Mol en Peter Zegers allebei. Logisch ook, want met een nieuwe wet heb je passend onderwijs natuurlijk niet meteen ingevoerd. “In veel samenwerkingsverbanden passend onderwijs is veel energie gaan zitten in de bestuurlijke inrichting. Terwijl passend onderwijs natuurlijk op de werkvloer van de scholen in de regio’s gerealiseerd moet worden”, constateert Peter Mol. “Dus zijn wij er als er problemen ontstaan. Onze coaches, begeleiders en trainers komen helpen. Daarna gaan we in gesprek: hoe kun je dit nu voorkomen?”

Peter Mol

Grote vraag naar PBS De stellige overtuiging van zowel Peter Mol als Peter Zegers: preventie is hét antwoord op passend onderwijs. Waarbij meteen wordt aangetekend dat “alles weten over autisme” nog niet zoveel zegt. Veel zit in houding en voorbeeldgedrag. Doe je dat goed, dan voorkom je gedragsproblemen. En dat ‘gedrag’ is toch waar de meeste reguliere scholen mee worstelen. Zelf is Peter Mol daarom bijvoorbeeld groot voorstander van PBS, wat staat voor Positive Behavior Support en draait om het stimuleren van positief gedrag. “We krijgen steeds meer vraag naar deze trainingen”, JA ARMAGA ZINE ALOYSIUS STICHTING 2014–2015

31


merkt Peter. De pijlers van PBS: veiligheid, verantwoordelijkheid en waardering. Positief gedrag voorleven en belonen, dat is waar het om draait. Met goed gedrag ‘verdienen’ kinderen een beloning en zij leren tijdens zogenoemde ‘fout/goedlessen’ hoe het wel en niet moet. De ingrediënten voor ‘de leraar’ anno nu, in de wereld van passend onderwijs? “Met pedagogische tact, humor, optimisme en creativiteit kom je een heel eind. Je moet het fijn vinden om problemen op te lossen en daarvoor je vakmanschap in te zetten”, denkt Peter Mol. Daar helpen de ondersteuningsdiensten de leraren nu volop mee. Op dit moment werken de experts van Gedragpunt en Triade veel binnen de samenwerkingsverbanden op de scholen. “Ze zijn op de werkvloer, kunnen snel handelen en maatwerk bieden”, beschrijft Peter Mol.

32


Preventie vanuit het netwerk Gedragpunt en Triade zoeken elkaar in toenemende mate op, om elkaar te versterken. Doel is de expertise gezamenlijk en landelijk breed in te zetten voor het regulier en speciaal onderwijs. Peter Zegers: “Aloysius werkt meer en meer in netwerken samen om leerlingen integraal onderwijs en jeugdhulp te bieden. In het zuiden van het land is Triade bijvoorbeeld volledig partner in het in aanbouw zijnde Kennis- en Expertisecentrum. We bedienen niet alleen zo’n 250 leerlingen in het KEC, maar in de gehele regio zijn dat er vierhonderd. Vanuit het KEC focussen we dus juist op het voorkomen van problemen en ondersteunen we kinderen, ouders en leraren van reguliere scholen volop.” gedragpunt.nl triade.aloysiusstichting.nl

Onze medewerkers ::: Personele inzet samenwerkingsverbanden in kaart In 2014 ging de Wet passend onderwijs in. Samen met de vakorganisaties en samenwerkingsverbanden hebben wij in kaart gebracht wat de personele gevolgen zijn voor Aloysius. Dankzij onze nieuwe monitor kunnen wij de formatie-inzet van mede werkers in de samenwerkingsverbanden goed volgen. Ook zijn wij in gesprek met alle samen werkingsverbanden over de personeelsinzet voor de komende jaren.

::: Naar de Academie (of studiedag)! Vanuit onze Aloysius Academie ondersteunen wij onze professionals bij hun ontwikkeling. Voor ons aanbod is onze koers leidend: daarop stemmen wij onze workshops en trainingen af. Daarnaast weten medewerkers elkaar steeds beter te vinden in kenniskringen en gezamenlijke werkgroepen. Ook vinden regelmatig studiedagen plaats, afgelopen jaar bijvoorbeeld voor al onze administratief ondersteuners.

::: Aloysius blij met nieuwe cao Werkgeversorganisatie PO-Raad en werknemers organisaties maken in de cao samen afspraken over arbeidsvoorwaarden in het onderwijs. Aloysius is blij met de nieuwe cao omdat die meer ruimte biedt voor een eigen invulling en modernisering van ons beleid. De nieuwe cao maakt onderscheid tussen startende leerkrachten en vakbekwame professionals. Hierop passen wij ons professionaliserings beleid de komende tijd aan.

::: Verdere daling ziekteverzuim Ons ziekteverzuim is na de forse daling van vorig jaar verder gezakt naar 5,5 procent. Belangrijk is hierbij dat de inzet van medewerkers centraal staat. Oftewel: wat kun je wél? Leidinggevenden en coördinatoren van Aloysius zijn door samenwerkingspartner ArboUnie getraind om zelf te kunnen sturen op inzetbaarheid. Een inzetbaarheidscoach ondersteunt daarbij. > Zie ook pagina 36 en verder voor de exacte cijfers

Scholen zijn zelf ook nadrukkelijk bezig met vitaliteit en inzetbaarheid. Zo draait op onze Widdonckschool in Weert het leefstijl- en activeringsprogramma FitCoach. Dit draait om bewustwording. Een gezonde leefstijl loont! De school besteedt aandacht aan diverse aspecten van gezondheid: mentaal/psychisch, sociaalemotioneel en fysiek. Zo dragen medewerkers dit schooljaar een ‘beweegmeter’ die registreert hoe het staat met ieders bewegingsdoel voor die dag. Ook stond een studiedag in het teken van ‘eigenaar zijn van je eigen gezondheid’.

::: E-cursus over Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Weten wat te doen als je kindermishandeling of huiselijk geweld vermoedt: dat is als onderwijs professional natuurlijk enorm belangrijk. Daarom bieden we via de Aloysius Academie voor iedereen een speciale online cursus aan over dit onderwerp. Daarin wordt ook duidelijk wat je kunt doen en bij wie je terecht kunt. Sinds 2013 moet iedereen die met kinderen werkt verplicht op de hoogte zijn van de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling.

::: Rapportcijfer van onze medewerkers: 7.8 Onze medewerkers zijn heel tevreden over de inhoud van hun werk, inclusief de verantwoordelijkheid en zelfstandigheid. Die geven zij een 8. Het laagst scoort: werkdruk (een 6,5). Gemiddeld krijgt Aloysius als werkgever van medewerkers een 7.8.


33

Studiedag 2014 In 2014 vond onze jaarlijkse studiedag voor leidinggevenden en hun managementteams van onze (school)locaties plaats in Beeld en Geluid in Hilversum. Op de agenda: de relatie en communicatie met onze netwerkpartners.

34


Aloysius – bestuur en organisatie ::: Bestuur en organisatie Het college van bestuur ontwikkelt het strategisch beleid voor Aloysius. Het algemeen managementteam, met daarin sectoren stafdirecteuren, zorgt ervoor dat dit beleid wordt uitgevoerd in de drie sectoren: • Noord en Gesloten Onderwijs: hieronder vallen onze scholen in justitiële instellingen en jeugd zorginstellingen in Nederland en onze scholen in Noord-Holland • West: hieronder vallen onze scholen in ZuidHolland en de Haarlemmermeer • Zuid: hieronder vallen onze scholen in Noord-Brabant en Limburg Sectordirecteuren bieden maatwerk in hun regio, om zo goed af te stemmen op de vragen en wensen van netwerkpartners in/en de samenwerkings verbanden passend onderwijs. Ook voor locatie directeuren van onze scholen geldt dat zij veel ruimte hebben om te bepalen hoe zij binnen de strategische koers van Aloysius beter dan goed onderwijs bieden. Sector-, staf- en locatie directeuren maken in managementcontracten resultaatafspraken met het college van bestuur. Stafdirecteuren adviseren en ondersteunen het college van bestuur en de sectoren locatiedirecteuren.

::: Gemeenschappelijke medezeggenschap Op schoolniveau zijn medewerkers en ouders betrokken bij het schoolbeleid via de mede zeggenschapsraden. Ook op stichtingsniveau is medezeggenschap goed geregeld via de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR). De leden zijn kritische sparringpartners voor de bestuurder van Aloysius.

::: Aloysius 125 jaar in 2016 Aloysius bestaat in 2016 125 jaar. Reden voor een feestje, vooral voor onze leerlingen! We organiseren leuke activiteiten voor alle leerlingen van onze scholen die aansluiten bij hoe er bij Aloysius wordt geleerd: met hoofd, hart en handen.

::: Focus van de raad van toezicht De raad van toezicht is werkgever van het college van bestuur. Hij keurt de begroting, het jaarverslag en het strategisch meerjarenplan (onze koers) goed. Door goed te kijken naar hoe dit beleid vertaald wordt in de praktijk, houdt de raad toezicht op het reilen en zeilen binnen Aloysius. De raad focust op: • strategisch beleid en de vertaling daarvan • de continuïteit van de organisatie • hoe Aloysius de relatie met de belangrijkste stakeholders onderhoudt • of en hoe de wettelijke regels en de Code Goed Bestuur worden nageleefd

De raad van toezicht wordt gevormd door (van links naar rechts) Onno Laman Trip, Hans Haas, Henk van den Bos, Marijke Linthorst (tot 1 januari 2015) en Martin Boon


35

Aloysius in cijfers

Organisatie

Organisatieschema Aloysius Stichting

De Dolfijn sbo Uithoorn

De Hilt (v)so zmok Helmond

Don Boscoschool sbo Lisse

De Korenaer (v)so zmok Deurne, Eindhoven, Helmond, Stevensbeek

De Fakkel sbo Nieuw-Vennep

Latasteschool so zmok Horn

De Klimboom sbo Hoofddorp

De Ortolaan (v)so zmok Heythuysen, Roermond

Het Kompas sbo Hoofddorp

De Rungraaf (v)so zmok Best, Eindhoven

De Leidse Buitenschool (v)so cluster4 Katwijk, Lisse

De Spoorzoeker so zmok Roermond

Savioschool sbo Hillegom

Triade Eindhoven, Helmond, Horn

De Windvang sbo Katwijk

De Widdonckschool (v)so zmok Heibloem, Weert

Gedragpunt Alkmaar Sg Harreveld (v)so zmok Harreveld Het Kompas College (v)so zmok Spijkenisse Het Molenduin (v)so zmok Driehuis, Santpoort-Noord, Schagen Het Palmhuis (v)so zmok Den Haag

sectordirecteur Zuid

sectordirecteur Noord & Gesloten Onderwijs

Sector West

Sector Zuid

Sector Noord & Gesloten Onderwijs

directeur human resources management

(second in command)

college van bestuur

raad van toezicht sbo: speciaal basisonderwijs (v)so: (voortgezet) speciaal onderwijs zmok: zeer moeilijk opvoedbare kinderen

Aantal locaties per sector 23

36

De Burcht (v)so zmok Sassenheim

sectordirecteur West

directeur financiën en bedrijfsvoering

ZUID

Antonius (v)so zmok Aerdenhout, Alkmaar, Beverwijk, Castricum, Den Helder, Hoorn, IJmuiden, Schagen

12 WEST


21 N O O RD E N G E SLOTE N

56

Aloysius in cijfers

Onze medewerkers Aloysius heeft 1005 medewerkers (821 fte, teldatum oktober 2014). Dat is iets minder dan in het voorgaande jaar. Op enkele scholen zijn medewerkers op meer flexibele basis aan de slag. Zo spelen we in op de personele gevolgen van de invoering van passend onderwijs.

Aantal fte*

Aantal medewerkers* 2014

2014

1005 1059

2013

2013

Inzoomend op onze medewerkers: 467 medewerkers werken fulltime, 538 werken parttime. In de groep van 25 tot 34 jaar is het aandeel parttimers iets groter dan in andere leeftijdsgroepen. Ons aantal vrouwelijke medewerkers is groot (709). Dat zie je bij de meeste andere onderwijsinstellingen ook.

874

821

* per 1 oktober

* per 1 oktober

Samenstelling* Leeftijdsopbouw*

Man / vrouw medewerkers

fte

296

281 235

237

233

225 183

709

Voltijd / deeltijd

199 182

467

538

Man voltijd / deeltijd 6

23

19 20-24

25-34

35-44

45-54

55-64

3

>65

* per 1 oktober 2014

10,1% 8,9%

8,7%

6,6% 5,5%

2010

2011

2012

220

Ziekteverzuim daalt

Ziekteverzuim*

2013

Ons ziekteverzuim daalde in 2014 naar 5,5 procent (teldatum oktober 2014). Een prestatie van alle medewerkers in onze organisatie. Vooral het aantal langdurig zieke medewerkers daalde. In 2015 focussen we op terugdringing van kort verzuim en op de ontwikkeling van gezondheids- en vitaliteitsbeleid.

76

Vrouw voltijd / deeltijd

247

2014

462



Verdeling functiecategorie* medewerkers

fte

34 34 D IR

(directie)

335 OOP

OP

432

(onderwijs ondersteunend personeel)

452

539

(onderwijzend personeel)

* per 1 oktober 2014 JA ARMAGA ZINE ALOYSIUS STICHTING 2014–2015

37

Aloysius in cijfers

Leerlingen Leerlingaantallen per 1 oktober 2012

1815

943

2013

1858

2014

± 8500

N O O RD E N G E SLOTE N

1818

823

812

3453

N O O RD E N G E SLOTE N

W E ST

ZUID

8907

3551

818

875 W E ST

ZUID

3647

889 N O O RD E N G E SLOTE N

W E ST

ZUID

Aantal leerlingen ambulante begeleiding

De daling van het aantal leerlingen heeft diverse, vaak per locatie verschillende oorzaken. Zoals bijvoorbeeld een relatief grote uitstroom in het afgelopen schooljaar, een krimp van de leerlingpopulatie in de specifieke regio, of bijvoorbeeld een negatieve verevening als gevolg van de invoering van Passend Onderwijs. 3867

Toezichtskader % scholen met een basisarrangement 2012

100%

2013

2014

100% 100%

2012

Aantal schorsingen en verwijderingen per schooljaar 2013-2014 sectoren

schorsingen

2012-2013

verwijderingen

schorsingen

2011-2012

verwijderingen

schorsingen

Zuid

8

0

6

0

10

1

0

0

0

0

4

3

Noord en Gesloten

0

0

6

0

4

0

Een schorsing is een disciplinaire maatregel die wettelijk maximaal vijf dagen duurt. Aloysius doet er vanzelfsprekend alles aan om schorsingen te voorkomen.

Aantal leerlingen in- en doorstroom per school (1 okt 2013 – 1 okt 2014) INSTROOM

DOORSTROOM naar Aloysiusschool

scholen

naar speciaal onderwijs

naar speciaal basisonderwijs

overige uitschrijfreden

naar VO

Antoniusschool

193

12

123

38

16

3

Antoniusschool AB*

132

–

–

–

–

982

Latasteschool

38

16

10

1

15

2

De Windvang

51

2

2

1

45

2

De Leidse Buitenschool*

74

8

11

–

38

90

Het Palmhuis

50

–

–

–

–

90

Don Boscoschool

21

1

1

–

32

3

De Dolfijn

49

–

11

7

51

2

De Klimboom

22

–

1

2

22

–

De Fakkel

11

–

4

4

22

–

De Korenaer*

321

13

33

–

86

1113

SG Harreveld

124

11

101

–

22

67

De Burcht

197

24

43

–

84

88

Het Kompas College

109

9

28

–

34

52

2

–

2

2

39

–

170

36

30

26

21

1021

12

1

–

–

18

–

Het Kompas De Rungraaf* Savioschool De Spoorzoeker

–

13

1

–

2

–

Widdonckschool*

70

20

27

3

24

374

129

25

8

–

21

54

Het Molenduin De Hilt*

116

6

18

3

21

597

De Ortolaan

272

125

28

–

92

29

* De hoge uitstroom is eenmalig veroorzaakt als gevolg van de invoering Passend Onderwijs.

38


2014

De stijging van het aantal leer lingen in 2013 is door de overname van de ondersteuningsdiensten Triade (Helmond en Eindhoven) en Gedragpunt.

verwijderingen

West

2013

Aloysius in cijfers

Aloysius financieel gezond De Aloysius Stichting is financieel gezond. Uiteraard is dat belangrijk voor onze continuïteit. Maar zeker ook voor optimale ondersteuning van onze koers en de komst van passend onderwijs. Onze interne (financiële) processen zijn goed op orde en daarmee is Aloysius ‘in financial control’. Sterke solvabiliteit

Kapitalisatiefactor

Door onze private geschiedenis heeft onze stichting van oudsher een sterke solvabiliteit. ‘Solvabiliteit’ wil zeggen: welk deel van onze bezittingen (activa) we met eigen vermogen financieren (ons eigen vermogen (inclusief voorzieningen), gedeeld door ons totale vermogen).

De kapitalisatiefactor laat zien of wij als onderwijsinstelling mogelijk teveel kapitaal reserveren. Belangrijk. Een te hoge factor kan immers ten koste gaan van de onderwijskwaliteit. De kapitalisatiefactor wordt berekend door op het balanstotaal gebouwen en terreinen in mindering te brengen en het overgebleven bedrag te delen door onze totale inkomsten.

Aloysius Stichting

2014*

2013

2012

Verkorte Balans Activa Totaal vaste activa

9.297.219

9.342.295

8.240.859

Vorderingen

9.079.487

8.796.604

8.696.716

Liquide middelen Totaal activa

25.890.152

25.902.493

21.022.468

44.266.858

44.041.392

37.960.043

26.136.338

26.698.338

21.876.557

Passiva Eigen vermogen Voorzieningen Kortlopende schulden Totaal passiva

2.053.963

2.180.008

2.172.474

16.076.557

15.163.047

13.911.012

44.266.858

44.041.392

37.960.043

66.905.336

69.016.041

72.015.220

164.924

2.497.474

2.014.227

Verkorte Exploitatie Baten Rijksbijdragen Overige Overheidsbijdrage Overige baten

19.856.234

12.620.241

4.872.046

Totaal Baten

86.926.494

84.133.755

78.901.493

57.857.790

53.505.619

47.032.602

Afschrijvingen

2.646.820

2.253.548

1.758.148

Huisvestinglasten

3.495.015

3.442.213

3.273.142

Overige lasten

23.971.469

20.508.300

26.302.211

Totaal lasten

87.971.094

79.709.680

78.366.103

-1.044.600

4.424.075

535.390

Lasten Personele lasten

Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten

482.600

397.702

412.028

-562.000

4.821.777

947.418

59

60,6

57,6

Solvabiliteit 2

63,7

65,6

63,4

Kapitalisatiefactor

49,3

42,7

44,87

2,2

2,3

2,1

-0,6

0,0

1,2

Netto Resultaat

De bovengrens voor grote schoolbesturen in het regulier onderwijs is 35 procent. Omdat wij in het speciaal onderwijs te maken hebben met veel risico’s – denk onder meer aan sterke fluctuaties in leerlingenaantallen, instabiele bekostiging en onvolledige indexatie – zorgen wij bewust voor een hoge kapitalisatiefactor voor onze stichting.

Liquiditeit De liquiditeitsratio geeft aan in welke mate wij op korte termijn aan onze financiële verplichtingen kunnen voldoen. De liquiditeit wordt gedefinieerd als de vlottende activa gedeeld door de kortlopende schulden. Onze liquiditeit is zeer goed.

Rentabiliteit Rentabiliteit betekent welk percentage van onze totale opbrengsten overblijft na aftrek van alle kosten. Dit geeft dus aan of onze inkomsten en uitgaven in evenwicht zijn. Daar streven we natuurlijk naar. Door risico’s die kenmerkend zijn voor het speciaal onderwijs – zoals eerder genoemd bijvoorbeeld sterke fluctuaties in leerlingenaantallen - lukt dit niet altijd. De rentabiliteit van de gewone bedrijfsvoering is het resultaat ‘gewone bedrijfsvoering’, gedeeld door de totale baten uit gewone bedrijfsvoering (dit zijn de baten plus financiële baten) x 100 procent.

Financiële kengetallen Vermogensbeheer Solvabiliteit 1 (eigen vermogen (excl. voorzieningen)/totaal vermogen)*100% (eigen vermogen (incl. voorzieningen)/totaal vermogen)*100% (totaal kapitaal – gebouwen&terreinen)/totale baten *100%

Budgetbeheer Liquiditeit (current ratio) (vlottende activa/vlottende passiva)

Rentabiliteit

* De cijfers over 2014 zijn prognose cijfers d.d. oktober 2014 en kunnen nog afwijken van de officiële jaarrekening over 2014.

(saldo gewone bedrijfsvoering / totale baten) *100% JA ARMAGA ZINE ALOYSIUS STICHTING 2014–2015

39

Locatieoverzicht

Onze locaties op de kaart Antoniusschool DEN HELDER

Antoniusschool De Pionier DEN HELDER

Sectorbureau Noord en Gesloten Onderwijs Alkmaar Het Molenduin

ALKMA AR

SCHAGEN

Antoniusschool Toverhazelaar

Antoniusschool IKC

ALKMA AR

SCHAGEN

Gedragpunt ALKMA AR

Antoniusschool Tamarinde

Antoniusschool De Duinrand

HOORN

CA STRICUM

Antoniusschool De Boekanier IJMUIDEN

Antoniusschool – Hoofdgebouw CA STRICUM

Antoniusschool De Zeearend

Antoniusschool

BE VERWIJK

AERDENHOUT

De Leidse Buitenschool Campus Lisse

Het Molenduin

Savioschool

DRIEHUIS

H I L L EG O M

LISSE

Don Boscoschool

De Klimboom

Het Molenduin Hoofdgebouw

HOOFDDORP

S A N T P O O R T- N O O R D

Het Kompas

LISSE

De Dolfijn

HOOFDDORP

UITHOORN

De Windvang K AT W I J K

Stafbureau

De Leidse Buitenschool

VOORHOUT

De Burcht

K AT W I J K

SA SSENHEIM

De Leidse Buitenschool Campus Katwijk K AT W I J K

De Fakkel NIEUW VENNEP

Sectorbureau West

Het Palmhuis

VOORHOUT

DEN HA AG

Sectorbureau Noord en Gesloten Onderwijs Harreveld

Kompas College

HARRE VELD

SPIJKENISSE

sg Harreveld Prisma HARRE VELD

sg Harreveld Anker De Korenaer

HARRE VELD

STE VENSBEEK

De Rungraaf BEST

De Korenaer Deurne Paljas DEURNE

De Korenaer

De Ortolaan

DEURNE

HE Y THUYSEN

Triade Eindhoven EINDHOVEN

Sectorbureau Zuid

De Korenaer Rebound Eindhoven

HORN

EINDHOVEN

Triade Horn

De Korenaer Rector Baptistlaan

HORN

EINDHOVEN

De Korenaer Strausslaan EINDHOVEN

De Rungraaf Koenraadlaan EINDHOVEN

De Rungraaf Tomteboe EINDHOVEN

De Rungraaf Vlokhovenseweg

Latasteschool Triade Helmond

Widdonckschool

HELMOND

HEIBLOEM

De Korenaer Helmond

HORN

Widdonckschool SO

De Ortolaan

HELMOND

WEERT

ROERMOND

De Hilt

Widdonckschool VSO

De Spoorzoeker

WEERT

ROERMOND

HELMOND

EINDHOVEN

Aloysius in cijfers

3454 leerlingen ::: 1005 medewerkers ::: 821 fte ::: 33 scholen ::: 56 locaties Actief in 25 gemeenten ::: Partner in 31 samenwerkingsverbanden passend onderwijs Ambulant begeleider van ±8500 leerlingen in het regulier of speciaal onderwijs 40


Aloysius adressen Stafbureau Leidsevaart 2 2215 RE Voorhout 0252 43 40 00

Antoniusschool De Pionier Drs. F. Bijlweg 234 1784 MC Den Helder 0251 65 57 71

De Windvang Van Lierestraat 6 2221 SC Katwijk 071 403 02 22

De Hilt Azalealaan 38 5701 CM Helmond 0492 52 58 00

Sector Noord en Gesloten Onderwijs Sectorbureau Alkmaar Havinghastraat 17 1817 DA Alkmaar 072 511 26 32

De Burcht Rijksstraatweg 24 2171 AL Sassenheim 071 305 55 91

Don Boscoschool Don Boscostraat 1 2161 KW Lisse 0252 41 42 16

De Ortolaan Heythuysen Graaf van Loonlaan 2 6093 BV Heythuysen 0475 49 13 28

Kompas College Borgtweg 1 3202 LJ Spijkenisse 088 071 25 25

Savioschool Olympiaweg 27 2182 RM Hillegom 0252 53 24 94

De Ortolaan Roermond Charles Ruysstraat 84 6042 CE Roermond 0475 31 52 17

Het Palmhuis Prinsegracht 71 2512 EX Den Haag 070 850 71 50

Sector Zuid Sectorbureau Zuid Kerkstraat 3 6085 AX Horn 0475 58 32 42

De Spoorzoeker Sloet van Beelestraat 4 6045 HD Roermond 0475 31 52 17

Sectorbureau Harreveld Kerkstraat 53 7135 JJ Harreveld 0544 39 43 20 Het Molenduin – Hoofdgebouw Dinkgrevelaan 32 2071 BP Santpoort-Noord 023 537 69 92 Het Molenduin Driehuis Duin & Kruidbergerweg 1a 1985 HG Driehuis 023 520 29 50 Het Molenduin Schagen Zuiderweg 15 1741 NA Schagen 06 51 04 05 39 Antoniusschool – Hoofdgebouw Heereweg 100 1901 ME Castricum 0251 65 57 71

sg Harreveld Anker Kerkstraat 53 7135 JJ Harreveld 0544 39 43 20 sg Harreveld Prisma Kerkstraat 53 7135 JJ Harreveld 0544 39 43 20 Gedragpunt Havinghastraat 17 1817 DA Alkmaar 0251 67 01 63

De Korenaer Deurne Mr. de Jonghlaan 4a 5753 RR Deurne 0493 32 29 06 De Korenaer Deurne Paljas Mr. de Jonghlaan 4a 5753 RR Deurne 0493 32 29 06 De Korenaer Helmond St. Willibrordstraat 10 5701 TA Helmond 0492 52 87 58

Antoniusschool De Duinrand Prof. Winklerlaan 2 1901 KS Castricum 0251 65 57 71

Sector West Sectorbureau West Leidsevaart 2 2215 RE Voorhout 0252 42 40 00

De Korenaer Strausslaan Strausslaan 1 5653 AJ Eindhoven 040 259 54 44

Antoniusschool Den Helder Annie Romein-Verschoorlaan 15 1784 NZ Den Helder 088 124 00 00

De Dolfijn Randhoornweg 31 1422 WX Uithoorn 0297 56 14 86

De Korenaer Rector Baptistlaan Rector Baptistlaan 21 5643 MR Eindhoven 040 248 50 42

Antoniusschool Toverhazelaar Sperwerstraat 2 1826 KL Alkmaar 088 124 00 00

De Klimboom Liesbos 14-16 2134 SB Hoofddorp 023 561 73 38

De Korenaer Stevensbeek Kloosterstraat 7 5844 AP Stevensbeek 0485 38 29 64

Antoniusschool Tamarinde Jan Willemszstraat 18 1624 CH Hoorn (NH) 088 124 00 00

Het Kompas Anne Franklaan 20 2135 HA Hoofddorp 023 562 92 75

De Korenaer Rebound Eindhoven Lupinestraat 14 5614 GM Eindhoven 040 296 10 04

Antoniusschool Boekenroodeweg 41 2111 HK Aerdenhout 023 524 69 80

De Fakkel Athenelaan 11 2152 KL Nieuw Vennep 0252 62 21 32

De Rungraaf Vlokhovenseweg Vlokhovenseweg 41a 5625 WT Eindhoven 040 242 82 15

Antoniusschool De Boekanier Willemsbeekweg 80 1971 GZ IJmuiden 0251 25 77 77

De Leidse Buitenschool Duinoordweg 2 2224 CD Katwijk 071 401 22 73

De Rungraaf Koenraadlaan Koenraadlaan 102 5651 EZ Eindhoven 040 291 04 29

Antoniusschool De Zeearend De Dalen 1 1945 NC Beverwijk 0251 25 77 77

De Leidse Buitenschool Campus Katwijk De Krom 102 2221 KK Katwijk 071 407 23 48

De Rungraaf Best Wildheuvel 21-23 5685 CD Best 0499 31 33 82

Antoniusschool IKC Kievitlaan 25 1742 AB Schagen 0251 65 57 71

De Leidse Buitenschool Campus Lisse Broekweg 112 2161 XG Lisse 0252 42 90 95

De Rungraaf Tomteboe Nuenenseweg 4 5631 KB Eindhoven 040 245 19 45

Latasteschool Bergerweg 37 6085 AT Horn 0475 58 17 07 Widdonckschool Heibloem Meijelseweg 2B 6089 ND Heibloem 0475 49 50 91 Widdonckschool Weert SO Beatrixlaan 1 6006 AH Weert 0495 54 68 64 Widdonckschool Weert VSO Dr. Kuyperstraat 217 6004 AK Weert 0495 45 33 99 Triade Horn Bergerweg 23B 6085 AS Horn 0475 58 13 49 Triade Helmond Weth. Van Nunenstraat 12 5706 TK Helmond 0492 52 61 90 Triade Eindhoven Baltesakker 17 5625 TC Eindhoven 040 248 44 33

Op weg naar beter dan goed onderwijs! Jaarmagazine Aloysius Stichting ::: Pedagogische kwaliteit in praktijk op De Hilt

Recommend Documents