Ontwikkelingen
DGT bij ASS
Esther Leuning Michelle Teluij
Mindfulness oefening Mindfulness Fi oefening
Tropische regenbui
1
Mindfulness oefening Mindfulness Mindfulness oefening 1 Fioefeningen Speciaal voor ASS - - - -
Voorwerpen waarnemen, beschrijven, onthouden Plaatje, foto en complex plaatje observeren Waarneming per zintuig: horen, zien, proeven, ruiken, voelen Deuren tellen, wie gezien?, terugtellen in stappen, letters tellen in tekst
Dus hiermee beginnen!
Mindfulness oefeningen 2 Fi Moeilijk voor ASS - - - -
Stoorzenders uitschakelen Ademhalingsoefeningen en ontspanningsoefeningen Spelvormen/participatieoefeningen Visualisatieoefeningen/geleide fantasie
Dus deze oefeningen vaker oefenen!
2
Aanleiding onderzoek
§
Klinische praktijk: relatief groot aantal meisjes met ASS die borderline gedrag ontwikkelen
§
Geen bewezen effectieve behandeling voor emotieregulatieproblemen bij ASS
§
Wel DGT
§
In praktijk DGT al toegepast bij ASS met veelbelovend resultaat…
3
Emotieregulatieproblemen bij ASS • Kinderen met ASS meer moeite met regulatie van aandacht, gedrag en stemming (Garon 2009 et al) • Groter risico op comorbide angst en stemmingsstoornissen • Geen betrouwbare prevalentiecijfers over emotieregulatieproblemen en suïcidaliteit bij ASS ! • Meer disfunctionele coping bij ASS (Mazefsky et al 2014) - Focus houden op stressor (rumineren, emotionele arousal) - Vermijden en blokkeren
Geldt ook voor patiënten met borderline diagnose
Emotieregulatie Onderliggende beperkingen
ASS
Borderline
• • • •
• Beperking in mentaliseren • Uitval op complexere sociale cognitie taken
Beperkte ToM Beperkte emotieherkenning Verstoorde prikkelverwerking Rigiditeit
4
Relatie ASS en BPS • Geen onderzoeken naar relatie tussen ASS en borderline • Relatie ASS/ADHD en persoonlijkheidsproblematiek (Anckarsater et al 2006/2013)
Omgevings factoren
ASS/ADHD
Neurocognitieve stoornissen
Persoonlijkheidspathologie
ASS vs borderline
Overlap
Verschil, bij ASS:
• • • • •
• Minder aantrekken/afstoten • Rigiditeit meer op de voorgrond • Beperkt voorstellingsvermogen • Functioneel contact
Emotieregulatieproblemen Suicidepogingen Automutilatie Impulsiviteit Dichotoom denken
5
DGT bij ASS
• Geen wetenschappelijke publicaties over toepassing van DGT bij ASS! • Boekpublicatie: ‘’DGT klinische praktijk’’ - Klinische ervaringen met DGT binnen forensische psychiatrie bij volwassenen met ASS - Goed toepasbaar met enkele aanpassingen - kwaliteiten: oordeelsvrij beschrijven, één ding tegelijk, oog voor detail, therapietrouw - effect: uitbreiding vaardigheden, meer zelfvertrouwen Echter onduidelijk of er alleen sprake is van ASS diagnose of ook BPS kenmerken
Cijfers DGT database
• 9 van de 32 BPS patiënten met ook ASS diagnose - alleen meisjes - diagnose ASS laat gesteld (13-15 jaar) - (boven)gemiddeld intelligent
• Zijn er wat betreft emotieregulatie verschillen tussen de ASS groep en de borderline groep? -gemeten volgens BPDSI -gemeten volgens LPI
6
BPDSI
BPDSI impulsiviteit subschaal
7
LPI
Aanpassen Veel overlap in emotieregulatieproblemen tussen ASS en borderline DGT grijpt aan op emotieregulatieproblematiek
Borderline
ASS
8
Drie cases casus 1 §
leeftijd
diagnose
voorgeschiedenis
Patient 1 : 15 jaar, Asperger, BPS, disharmonisch IQleeftijd (VIQ 142 PIQ 14 Asperger Vanaf jonge BPS stemmingsklachten 107) Meerdere (crisis)opnames Bij 13 jaar diagnose ASS
2 §
Patient 2: 17 jaar; PDD-NOS, anorexia, pers. 17 PDD-NOS 2011 stoornis CGT ivm NAO depressie Anorexia nervosa Pers. stoornis NAO
§ 3
2012 opname: diagnose ASS
Patient 3: 17 jaar, McDD met borderline trekken 15
PDD-NOS, type McDD Pers. stoornis NAO
2007-2010: CGT, systeemtherapie 2010 start DGT : diagnose ASS
BPDSI totaalscore
9
LPI score
Coping (UCL) §
Actieve coping
70 60 50 40 30 20 10 0
Passieve coping
voor na
1
2
3
70 60 50 40 30 20 10 0
voor na
1
2
3
10
Aanpassingen • Geen grote aanpassingen nodig voor jongeren met ASS
• Rekening houden met beperkingen – maak het concreet – vraag naar beleving en emoties, help deze te verwoorden – gebruik van doen alsof en gedachte-experimenten is moeilijk – reduceer het aantal prikkels – maak gebruik van pictogrammen, schema’s of beelden – schenk extra aandacht aan generalisatie/trainen van nieuw gedrag – Overweeg of groepsvaardigheidstraining mogelijk is
Effecten
• Houden zich aan afspraken en zijn gemotiveerd • Commitment probleem beter te beïnvloeden • Leren toepassen nieuwe vaardigheden vraagt meer investering • Consolideert beter: blijven toepassen wat ze geleerd hebben • Mogelijk wel beter effect dan bij borderline groep!
11
Sigmund
In de praktijk Fi
Filmpje
12
Commitment Fi Niet willen heeft verschillende onderliggende betekenissen: Niet weten Niet kunnen Niet durven
Niet weten Fi Kern Naïviteit en wereldvreemdheid Accent Informatie zoeken, begrijpen en leren plaatsen in breder verband Doen Veel uitleggen, zelf dingen laten uitzoeken of samen uitzoeken, psycho-educatie, visualiseren en ervaringen aanbieden
13
Niet kunnen Fi Kern Sociaal emotionele onrijpheid en gebrek aan vaardigheden Accent Aansluiten bij mogelijkheden en aanleren van vaardigheden Doen Lage doelen stellen, vaardigheden aanleren in deelstappen, succeservaringen laten opdoen, belonen, constant stimulatie en uitlokken (PRT)
Niet durven Fi Kern Angst, faalangst en negatief zelfbeeld Accent Vergroten zelfvertrouwen, verminderen angst Doen Tempo aanpassen, kleine stapjes, controle mogelijkheden inbouwen, steun en veiligheid bieden, vertrouwen geven, schakeltijd geven, samen doen
14
Dialectische dilemma’s 1 Fi Conflict tussen Handicapmodel (ASS)
Dialectisch model (DGT)
- Acceptatie van de stoornis
- Acceptatie en verandering
- Omgeving moet aanpassen
- Client moet veranderen en effectief zijn
- Evenwicht bewaren (niet te veel verstoring)
- Uit evenwicht brengen en eigen evenwicht weer vinden
Wijze geest Fi Hebben mensen met ASS een wijze geest?
Hebben ze een hoger angstniveau waardoor deze moeilijker te bereiken is?
Kunnen we er op vertrouwen dat ze die kunnen aanboren?
15
DialectischeFidilemma’s 2 Bij ASS meer Emotionele kwetsbaarheid
dan
Zelfinvalidatie
Actieve passiviteit
dan
Schijnbare competentie
Onverminderde crises (learned helplessness)
dan
Geremde rouw
DialectischeFidilemma’s 3 Dus doen ze een appèl op Acceptatie Mededogend flexibel Zorgend
16
DialectischeFidilemma’s 4 Maar hebben ze nodig Gericht op verandering (wat ga jij doen?) Welwillend blijven eisen (wat kun je wel? en vaardigheden leren) Onbeweeglijk gecentreerd (doel vasthouden en geloven in wijze ik)
In beeld Fi
17
Maar Fi
Teveel gericht op verandering, welwillend eisen en onbeweeglijk gecentreerd leidt tot overvraging bij ASS Dus blijf zoeken naar balans en wees ook gericht op acceptatie, mededogend flexibel en zorgend
Conclusie DGT veelbelovend voor ASS Wat heeft een autist nodig? • • • •
Structuur Voorspelbaarheid Vaardigheden Gedragstherapeutische leerprincipes • Generalisatie bevorderen
Wat biedt DGT? • Duidelijke kaders en vaste structuur in sessie en training • Concrete vaardigheden • Gedragstherapeutische leerprincipes • Aandacht voor generalisatie (combinatie individuele therapie, VT, TC, NT)
18
Wetenschappelijk onderzoek 1 §
Werkt DGT bij BPS/ASS diagnose ook? - verbetering op BPDSI score, LPF score en actieve coping op UCL?
§
Werkt DGT bij BPS/ASS diagnose beter dan bij BPS alleen? - meer verbetering bij ASS op BPDSI score, LPF score en actieve coping op UCL? omdat: - concrete vaardigheden geleerd worden - er minder interactiedynamiek is
Wetenschappelijk onderzoek 2 • Werkt DGT + serious game bij BPS beter dan DGT alleen? omdat: er meer geoefend kan worden er meer aangesloten wordt bij de leefwereld van jongeren
§ Werkt DGT + serious game bij BPS/ASS beter dan bij BPS alleen? omdat: - er meer visualisatie is en voorbeelden gegeven worden - er meer aandacht voor generalisatie is
19
Take home §
Laat behandelindicatie bepalen door symptoomcomplex dat op voorgrond staat en NIET door classificatie
§
DGT niet alleen effectief bij borderline, maar ook bij ASS met emotieregulatieproblemen goed toepasbaar!
§
Let daarbij nog nadrukkelijker op de balans tussen verandering en acceptatie om overvraging te voorkomen
§
Verder onderzoek is gewenst
Vragen/discussie
20
e-mail
[email protected] [email protected]
21
